Close
Faqja 0 prej 4 FillimFillim 12 ... FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 77
  1. #1
    AdIdAs Maska e DoLpHiN
    Anėtarėsuar
    28-12-2005
    Vendndodhja
    Hono Lulu
    Postime
    1,453

    Nga jeta e njerzve tė shquar

    Cfare do te thonit sikur tju propozoja qe te mbledhim ndodhi dhe kuriozitete nga jeta e njerezve te shquar?
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga shigjeta : 14-03-2011 mė 21:35
    `That` is good and `that` is funny...but it costs a lot of money...

  2. #2
    AdIdAs Maska e DoLpHiN
    Anėtarėsuar
    28-12-2005
    Vendndodhja
    Hono Lulu
    Postime
    1,453
    Ne nje bisede midis Sokratit dhe Euthefros,midis te tjerave Sokrati e pyeti se cfare eshte nje veprim i mire.Euthefro fillon te numeroje disa veprime te mira.Sokrati e nderpret dhe i thot te mos jape shembuj po thjeshte te thote nje perkufizim.Atehere Euthefro thote se nje veprim i mire eshte nje veprim qe e duan perendite.Sokrati e pyet: A eshte nje veprim i mire ngaqe e duan perendite? Apo perendite e duan ngaqe eshte nje veprim i mire? Dhe Euthefro i thote se eshte shume i zene me pune dhe i duhet te shkoje,dhe iken pa u pergjigjur.
    kesaj pyetjeje nuk i jane pergjigjur as sot e kesaje dite shkencetaret dhe filozofet.

    Sokrati ishte i pari njeri ne historine e rruzullit tokesor i cili vdiq per dijen dhe te menduarit.Ai ishte i mendimit se nje njeri nuk mund te kete asnjehere ide te reja dhe nuk mund te eci perpara nqs nuk fillon te mendoje pa paragjykime.
    Ky ishte dhe shkaku i vrasjes se tij.
    `That` is good and `that` is funny...but it costs a lot of money...

  3. #3
    AdIdAs Maska e DoLpHiN
    Anėtarėsuar
    28-12-2005
    Vendndodhja
    Hono Lulu
    Postime
    1,453
    Kur Albert Einstein ishte ne shkollen fillore,mesuesit e tij thonin se ai ishte nje nxenes teper koketrashe dhe e kishte mendjen vetem per te bere zhurme dhe per te kundershtuar mesuesin.Prinderit e tij mendonin se cfaredo qe te behej djali i tyre,ai kurre nuk do ishte i suksesshem.
    `That` is good and `that` is funny...but it costs a lot of money...

  4. #4
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    ALEKSANDRI i Maqedonisė (356-323 p.e.r), strateg ushtarak dhė burrė shteti i shquar i lashtėsisė, mbret i Maqedonisė

    * Aleksandri ishte ende fėmijė kur i thanė se babai i tij, Filipi i Maqedonisė, kishte fituar njė betejė. Fėmija plot ambicie thirri:
    - Po qe se baba i fiton tė gjitha betejat, ēfarė do tė mė mbetet mua pėr tė bėrė?

    * Babai i Aleksandrit, Filipi i Maqedonisė, po ankohej pėr njė plagė qė kishte marrė nė luftė. Ngaqė kishte dhimbje tė madhe, ecte duke ēaluar. Aleksandri atėherė i tha:
    - Baba, nuk duhet tė dėshpėrohesh nga kjo plagė qė nė ēdo hap tė kujton lavdinė dhe trimėrinė tėnde.

    * Pėrpara se tė nisej pėr nė Azi, Aristoteli i tha Aleksandrit tė Madh qė tė priste pėr kėtė ekspeditė sa tė arrinte njė moshė tė rritur. Ashtu ai do tė luftonte mė me pjekuri.
    - Kjo ėshtė e vėrtetė, - iu pėrgjigj Aleksandri, - por nuk duhet harruar se nė tė njėjtėn kohė do tė humbisja vrullin rinor.

    * Aleksandri nė njė takim me tė dėrguarit e Persisė, deshi tė mėsonte jo pėr pasurinė dhe jetėn luksoze qė bėnte mbreti i tyre, por pėr qėndrimin qė mbante dhe forcat e tij ushtarake. Tė dėrguarit e Darit i thanė mbretit tė tyre kur u kthyen:
    - Ju jeni i pasur, por Aleksandri do tė bėhet i madh.

    * Kur i thanė Aleksandrit tė Madh se mbreti i Persisė, Dari, ishte duke pėrgatitur njė ushtri shumė tė madhe, ai u pėrgjigj:
    - Ujku nuk e vret mendjen fare pėr tė ditur nėse ėshtė apo nuk ėshtė e madhe kopeja qė do tė sulmojė.

    * Kur nisi fushatėn e Azisė, Aleksandri ua shpėrndau gjithė pasurinė kapitenėve tė ushtrisė sė tij.
    - Po pėr vete ēfarė mbajte? - e pyeti njėri prej tyre. -Shpresėn, - u pėrgjigj Aleksandri.

    * Pėrpara betejės sė Arbelės(beteja e Arbelės 331 p.e.s. qytet i Asirisė sė lashtė,ku Aleksandri mundi Darin e III tė Persisė), Dari i bėri tė ditur Aleksandrit se, po tė pranonte miqėsinė me tė, do t'i dhuronte gjysmėn e mbretėrisė sė tij. Aleksandri e pyeti tregtarin Parmenion, qė e mori vesh ofertėn, se ēfarė mendonte:
    - Nė qoftė se unė do tė isha Aleksandėr, do tė pranoja - tha Parmenioni. - Edhe unė, - tha Aleksandri, - do tė pranoja, nė qoftė se do tė isha Parmenion. Po unė jam mbret, nuk jam tregtar.

    * Dari kishte mbledhur gjithė ushtrinė e tij pranė gytetit Arbela. Natėn para betejės, Aleksandri bėri gjumė tė thellė dhe nė mėngjes gjeneralėt mezi e zgjuan. Ndėrkohė trupat persiane po afroheshin nė kampin maqedonas.
    -Po si ėshtė e mundur, - i thanė, - qė t'i tė flesh kaq i shkujdesur?
    -Sepse mė qetėsoi shumė mbreti Dar, duke mbledhur tė gjithė trupat e tij vetėm nė njė pikė. Kėshtu vetėm me njė betejė mund t'i shkatėrroj krejt.

    * Gjenerali Polisperkonte e kėshilloi Aleksandrin ta sulmonte Darin gjatė natės, sepse kėshtu do ta gjente nė befasi dhe do ta shkatėrronte lehtė.
    - Nuk e kam zakon qė t'i vjedh fitoret natėn si hajdutėt, - tha Aleksandri.



    * Kur Aleksandri donte tė kalonte lumin Idapse 2>, iu mblodhėn tė gjitha rreziqet: njė furtunė e tmerrshme me bubullima e rrufe, lumi tej pėr tej mbushur me ujė, ushtria e armikut e vendosur nė pozicione dhe e pajisur me elefantė e mjete tė tjera. Aleksandri i qetė dhe i kthjellėt tha:
    - Ja mė nė fund njė betejė e denjė pėr mua.


    * Aleksandri i Madh mori vesh se njė prej ushtarėve kishte marrė emrin e tij. E thirri dhe i tha:
    - Ti do tė mbash emrin tim? Mbaje meqė tė pėlqen, por mos harro se edhe nė beteja e ke emrin Aleksandėr.



    * Njė ditė oborrtarėt ishin duke e nxitur kundėr njė njeriu qė kishte folur pėr tė. Aleksandri nuk donte nė asnjė mėnyrė tė ndėshkonte atė njeri ndaj u tha:
    - Tė pėrgojohen mbretėrit, kjo ėshtė njė gjė e zakonshme. Edhe kur ata bėjnė mirė janė tė detyruar tė dėgjojnė fjalė tė kėqija.



    * Njė ditė Aleksandri i Madh pėr tė shpėrblyer filozofin, Ksenokrat, qė e admironte, deshi t'i dhuronte njėqindmijė lira. Por filozofi i fyer nė sedėr nuk pranoi. Aleksandri i Madh e kuptoi se shkaku i mospranimit ishte kryelartėsia e krenaria dhe duke u treguar kėtė radhė mė shumė filozof se filozofi i tha:
    - Po si nuk ke ndonjė mik qė tė ketė nevojė pėr kėtė shumė. Mua nuk mė mjaftojnė thesaret pėr tė shpėrblyer miqtė e mi, kurse ti nuk di si tė shpėrndash midis miqve tė tu vetėm njėqindmijė lira?



    * E pyetėn njėherė Aleksandrin se pėrse nderonte mė shumė Aristotelin, mėsuesin e tij, sesa babanė e vet?
    - Sepse, - u pėrgjigj Aleksandri - mbreti Filip duke mė dhėnė jetėn mė zbriti nga qielli nė tokė, ndėrsa Aristoteli me mėsimet e tij, mė bėri tė ngjitem nga toka nė qiell.



    * Njė i ri maqedonas kishte sjellė nė ballo njė vajzė shumė tė bukur. Aleksandri qė ishte i pranishėm e vėshtroi dhe deshi ta bėnte tė vetėn. Kur mori vesh se djaloshi qė i rrinte pranė e dashuronte shumė dhe do tė martohej me tė, e mori mė njė anė dhe i tha:
    Meqenėse e do kaq shumė kėtė vajzė, merre dhe ik shpejt bashkė me tė pėr t'i shpėtuar ēdo rreziku.



    * Kur Aleksandri i madh po qortonte njė pirat pėr grabitjet qė kishte bėrė, ai iu pėrgjigj:
    - Jam pirat sepse kam vetėm njė anije. Po tė kisha shumė, do tė isha mbret.



    * Kur kishte marrė njė plagė nė betejė, Aleksandri, iu drejtua oborrtarėve tė tij duke u thėnė:
    - Vėshtroni mirė tani se ēfarė duhet tė mendojnė ata qė pėr tė mė bėrė lajka tė neveritshme, shkojnė edhe thonė se unė jam veēse njė njeri i zakonshėm i kėsaj bote si edhe ju.



    * Aleksandri u ndodh njė herė nė Athinė, ku donte tė takonte Diogjenin. Shkoi pėr tė vizituar filozofin e futur nė fuēinė e tij, duke qėnė i rrethuar nga e gjithė shpura e tij. Kur po qėndronte pėrballė, i tha se ē'mund tė bėnte pėr tė.
    - Tė mos mė zėsh diellin, - i tha i indinjuar nga kjo pėrgjigje e pasjellshme, por Aleksandri gjithė admirim i tha:
    - Nė qoftė se unė nuk do tė isha Aleksandėr, do tė doja tė isha Diogjen.



    * Pėrpara se tė vdiste Aleksandri tha:- Po i lė perandorisė sime mė tė merituarit, por parashikoj qė miqtė e mi do tė bėjnė nderimet e fundit me armė nė dorė kundėr njėri-tjetrit.

    * Kur Aleksandri ishte duke vdekur, njerėzit e familjes e pyetėn se ku i kishte fshehur thesaret e tij. Aleksandri u pėrgjigj:
    - Do t'i gjeni nė kuletat e miqve tė mi.

  5. #5
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    BONAPART (Napoleon) (1769-1821) perandor i Francės

    * Napoleoni thirri njė kėpuctar milanez qė t'i bėnte njė palė ēizme tė mira si ato qė bėnin nė Paris.
    - Hajde tani, ulu dhe mė merr masėn, - i tha Napoleoni.
    - Nė Itali, gjeneral, nuk pėrdorin mjet pėr matje, i masim me sy.
    Tė nesėrmen kėpuctari u kthye me njė ēizme tė punuar pėr bukuri. Ia veshi Napoleonit e pastaj shkoi tė merrte furēėn pėr t'i dhėnė llustėr.
    - Shumė mirė, - i tha i kėnaqur Napoleoni, - tani mė provoni ēizmen tjetėr. - Tjetrėn le t'ua bėjnė nė Francė, - i tha kėpucari dhe u largua menjėherė.

    * Nė kohėn e fushatės sė Italisė njė ushtar u paraqit te gjeneral Napoleon Bonaparti dhe i tregoi rrobat e trupit gjithė zhele. Kur kėrkoi njė palė rroba tė reja, Napoleoni i tha:
    - Njė palė tė reja? Po as nė ėndėrr s'ke pėr t'i parė, sepse me rroba tė reja, nuk do tė duken plagėt qė ke marrė nė luftė.
    Kjo pėrgjigje e qetėsoi ushtarin, i cili u largua i kėnaqur.

    * Nė kohėn e fushatės sė tij tė parė nė Itali, Napoleoni u takua me mjeshtrin Kerubini, i cili ishte drejtor konservatori. Atij i shfaqi disa mendime pėr muzikėn. Gjeneralit muzika e Kerubinit i dukej pak si e pa ndjenjė.
    - Gjeneral, - iu pėrgjigj kompozitori, - ju njihni mirė muzikėn e grykės sė topave, po muzikėn time nuk e kuptoni dhe aq shumė.

    * Mė 14 gusht 1803, mbi lumin Senė nė Paris, u eksperimentua njė shpikje e dobishme pėr lundrim. U bėnė provat e njė anijeje tė ēuditshme qė kishte dy rrota anash dhe njė lloj kaldaje me njė tub pėrbrėnda. Shpikėsi thuhej se ishte njė amerikan i quajtur Fullton. Kjo ishte e para anije me avull. Njerėzit e interesuar kėrkuan prej Napoleonit qė ta merrte me seriozitet kėtė zbulim. Atėherė gjenerali iu pėrgjigj:
    - Nė ēdo kryeqytet do tė gjendet gjithnjė ndonjė turmė aventurierėsh qė i ofron sovranėve premtime tė bujshme dhe pastaj pėrfundojnė nė hiē. Ky amerikan do tė jetė patjetėr njė prej atyre sharlatanėve, prandaj ju lutem mos mė flisni mė pėr tė.
    Dhe pėr dhjetė vjet nk u fol mė pėr atė ēėshtje.

    * Kur Napoleoni u shpall perandor, qarkulluan mjaft epigrame. Mė e bukura ishte njė epigramė qė lajmėronte vdekjen e "qytetares shumė tė fuqishme, Republikė Franceze, e cila gjatė njė operacioni ēezarian vdiq duke nxjerrė nė dritė njė perandor".
    * Napoleoni nuk i donte aspak parizianėt, ndoshta pėr natyrėn e tyre tė ftohtė dhe sarkastike. Pėr kėtė ai donte tė zgjidhte njė qytet tjetėr pėr tė vėnė kurorėn perandorake.
    - Pėrse tė zgjedh Parisin qė ka kaq shumė maskarenj? Deri sa tė kem gjak nė vena nuk do tė lejoj parizianėt tė bėjnė ligjin. Do tė mė mjaftojnė pesėmbėdhjetė mijė vetė qė tė shtrėngoj Parisin pėr ta dėrguar nė provincė. Do ta shtie nė dorė dhe do t'i detyroj ata qė tė shporren njėqind lega larg. Kėshilltarėt donin ta qetėsonin, duke i thėnė se nuk ishte e nevojshme t'i vinte veshin atyre qė thonin nėn dhėmbė parizianėt, sepse nė fund tė fundit nuk kishte ndonjė opozitė tė vėrtetė dhe tė qartė.
    - Madhėri, - i thanė ata, - gjithandej mbretėron qetėsia.
    - E rregulloj unė kėtė punė, - u pėrgjigj Napoleoni, - sepse ai qė do tė dojė tė lėvizė, ka edhe gijotinė pastaj.

    * Nė biseda tė ndryshme, Napoleoni mbretin e Prusisė e dėgjonte me durim: Rrallė i thoshte ndonjė fjalė, po gjithnjė ftohtė dhe nė mėnyrė fyese. Nė njė nga bisedat e fundit e vėshtroi gjatė nga lart - poshtė dhe pastaj, duke ndaluar vėshtrimin te xhaketa e oficerit madhor, e pyeti:
    - Po mirė, ēdo ditė tė duhet tė kopsitėsh gjithė kėtė rresht tė pafund kopsash? As mė thua, nga e fillon nga lart-poshtė, apo nga poshtė-lart?

    * Nė fund tė shtatorit 1805, Napoleoni, qė ishte drejtuar pėr nė Austerlic,kaloi nėpėr Strasburg. Njė mėngjes i erdhi nė pritje njė i quajtur Shulmajster, i cili ishte gati tė vihej nė shėrbim tė perandorit si agjent pėr shėrbime informative. Pasi e dėgjoi mirė, Napoleoni i dha leje qė tė largohej e pėrcolli shpejt dhe iu fut sėrishmi punės qė kishte nė dorė. Kur pas pak ngriti kokėn, i doli pėrpara njė njeri trashaman dhe i ngathėt.
    - Si keni guxuar tė hyni kėtu brenda pa lajmėruar mė parė, - e pyeti Napoleoni.
    - Madhėri, po unė jam vetė ai Shulmajsteri qė pak mė parė mė pėrcollėt dhe mė dhatė leje tė largohem.
    Napoleoni mbeti i shtangur dhe qė atė ēast e mori menjėherė nė shėrbim atė njeri, qė dinte aq mirė dhe aq shpejt tė maskohej pėr bukuri. Ky agjent nė tė vėrtetė i bėri shėrbime jashtėzakonisht tė mėdha si kryetar i policisė franceze nė Vienė.

    * "Gojėt e kėqia" flisnin se Napoleoni kishte marrė mėsime oratorie nga aktori i famshėm Talma. Njė ditė Napoleoni u takua me Talmėn dhe i tha:
    - E keni marrė vesh? Thonė, se ju mė keni mėsuar tė bėj si perandor. Kjo ėshtė njė shenjė qė tregon se e bėj mirė kėtė punė.

    * Mė 2 Tetor 1808, Napoleoni ishte nė Erfurt pėr njė takim me Carin. Atje mori vesh se aty ishte edhe Gėtja tė cilin donte t'a njihte. Takimi i tyre la pėr tė dy njerėzit e mėdhenj njė pėrshtypje tė thellė. Napoleoni e mbajti gjatė duke i folur pėr veprat e Gėtes, tė cilat i lavdėroi shumė, po bėri edhe disa vėrejtje qė vetė autori i pranoi si tė drejta. Ndėr tė tjera ai i sugjeroi tė bėnte njė dramė pėr vrasjen Qezarit. Kur ra fjala pėr tragjeditė e Shilerit, Napoleoni i quajti ato tragjedi bulevardeske. Gėtja atėherė iu pėrgjigj me guxim;
    - Nuk i njoh bulevardet tuaja, po i marr me mėnd se do tė jenė tė mbushur plot me njerėz; mė dhimbset tė dėgjoj tė flitet kėshtu pėr njė prej gjenive mė tė mėdha tė kohėve tona.
    Duke i rekomanduar Gėtes e po shkruante diēka pėr takimin e tyre, kėtė t'ia kushtonte Carit, Gėtja iu pėrgjigj:
    - Madhėri, qysh nė rininė time i jam pėrmbajtur parimit qė tė mos bėj kushtime, pėr tė mos u penduar mė vonė.

    * Njė ditė nė Berlin, Napoleoni po luante me letra me gjeneralėt e tij. Nė njė ēast u sul, rrėmbeu njė grusht monedha tė arta dhe i lėshoi pastaj me mospėrfillje tė binin mbi tryezė.
    - Prusianėt, - tha ai, - i pėlqejnė shumė kėta napoleonėt e vegjėl. Njė gjeneral ia ktheu menjėherė:
    - Oh, po madje shumė mė tepėr se tė madhin.

    * Napoleoni kishte shumė qejf t'i ngatėrronte oficerėt e tij, duke u bėrė pyetje tė shpejta. Njėherė iu drejtua njė koloneli dhe e pyeti:
    - Sa vetė ke nė regjimentin tėnd?
    - Njėmijė e dyqind, - u pėrgjigj ai shpejt e shpejt.
    - Po sa janė nė spital prej kėtyre?
    - Njėmijė e dyqind, - u pėrgjigj ai shpejt e shpejt.
    Pyetjet dhe pėrgjigjet ishin aq tė shpejta, sa qė Napoleoni nuk u kujtua pėr pėrgjigjen qė dha koloneli dhe u largua i kėnaqur duke e falenderuar atė.


    * Pėr tė hequr vėmendjen e popullit nga politika e tij sajoi ēmimet dhjetėvjeēare. Tė gjitha ambicjet dhe zilitė qė ekzistonin midis letrarėve dhe personave tė kulturės shpėrthyen atėherė me njė zhurmė tė pashembullt lakmish, paturpėsish dhe intrigash. Tė gjitha gazetat u mbushėn me qortime, polemika dhe me fyerje qė lėshonin njerėzit pa tė keq pėr njėri- tjetrin. Dhe publiku dėfrehej me kėtė skandal. Napoleoni pyeti sekretarin e tij se ēfarė mendonte pėr ēmimet qė kishte vėnė ai dhe pėr polemikat qė ishin nxitur pėr kėtė qėllim.
    - Madhėri, - u pėrgjigj ai, - njėherė e njė kohė bėnin luftė kafshėt qė tė dėfrenin njerėzit, sot bėjnė luftė njėrėzit me njėri - tjetrin qė tė dėfrehen kafshėt.

    * Njė ditė Napoleoni mori vesh se njė nga oficerėt e tij e kishte kaluar masėn nė pije dhe ishte bėrė xurxull. E thirri dhe i tha:
    - Kolonel mė duket se e keni shkelur. Dhe tjetri ia priti menjėherė:
    - Po, Madhėri, vetėm se kam pirė gjithnjė pėr shėndetin tuaj.

    * Napoleoni pėrdorte nganjėherė kėtė marifet: Dėrgonte njė sekretar ose adjutant pėr tė pyetur nė se kishte ndonjė veteran nė regjimentin qė do tė inspektonte. Kėta mernin tė dhėna se ku kishte luftuar veterani, sa plagė kishte marrė, si quhej dhe kishte apo nuk kishte fėmijė. Ditėn e inspektimit merrte vesh se kush ishte ushtari veteran pėr tė cilin kishte marrė tė dhėnat. Napoleoni bėnte sikur i kujtohej aty pėr aty, i afrohej e pyeste pėr emrin dhe i thoshte:
    - Oh, ja mė nė fund u takuam miku im. Tė kujtohet Abukir? Po plagėn qė more nė betejė si e ke tashti? A tė dhemb ndopak kur prishet koha? Si ia ēon babai yt, besoj se nuk do tė jetė plakur. Po djemtė si i ke, a po rriten? Po mirė, si nuk e paske marrė ende Kryqin e artė? Hajde kėtu, i dashuri im, se po ta jap unė qė tani - dhe ia ngjiste menjėherė nė gjoks. E tėrė kjo gjė kishte efekt tė madh dhe ushtarėt e besonin me tė vėrtetė se ai i njihte tė gjithė njė pėr njė dhe interesohej pėr punėt dhe familjet e tyre.

    * Njė prefekt kishte ardhur nė Paris pa leje, duke lėnė mėnjanė detyrat shtetėrore. Napoleoni e pa:
    - Ēfarė po bėn kėtu? - E pyeti me ashpėrsi.
    - Kam ardhur, - u pėrgjigj ai, - tė shikoj vjehrrin tim, princin Lebrun, qė ėshtė i sėmurė.
    - Po ju nuk jeni fėmijė i vogėl qė tė mos kuptoni se detyrat shtetėrore qėndrojnė pėrpara atyre tė familjes, - i tha Napoleoni. Tashti prit kur tė mė japin pėr prefektė djem tė rinj qė i kanė buzėt me qumėsht.
    - Ē'moshė keni? - i tha perandori.Prefekti, pa u turbulluar fare dhe pa e marrė parasysh vėshtrimin e egėr qė i kishte hedhur perandori, bėri njė pėrkulje tė bukur dhe u pėrgjigj: - Madhėri, kam tamam atė moshė qė kishit ju kur fituat betejėn e urės sė Arkolit.
    Perandori mbeti i kėnaqur nga kjo pėrgjigje.

    * Njė damė e bukur e pyeti njė herė perandorin:
    - Madhėri, po si ėshtė e mundur qė juve, qė keni korrur kaq lavdi, kėrkoni ende lavdi tė tjera.
    Dhe Napoleoni ia priti:
    - Po ju zonjė qė jeni kaq e bukur, pėrse vazhdoni tė bėni gjithnjė tualet pėr t'u zbukuruar?

    * Njė ditė Napoleoni, Bertje Masena shkuan sė bashku pėr gjah. Tė dy kėta tė fundit, me armėt gati, ecnin disa hapa pėrpara perandorit. Kur u ngrit njė tufė thėllėza, perandori, tė cilit i pėrkiste nderi tė qėllonte i pari, mori shenjė dhe qėlloi... Njė saēmė ra nė syrin e marshallit Masama. Menjėherė arriti ndihma dhe syri i marshallit shpėtoi nga rreziku. Napoleoni pėr tė shfajėsuar veten ia hodhi fajin Bertjesė pėr atė qė ndodhi. Bertje u mundua tė mbrohej me tė gjitha mėnyrat por meqenėse perandori nguli kėmbė, ai ishte i detyruar tė heshtte. Ku u kthyen, Napoleoni, qė e dinte mirė si rrodhėn punėt nė tė vėrtetė, thirri kirurgun e shquar Larey dhe urdhėroi ta kuronte Massenė dhe t'i jepte nė dorė njė letėr nga ana e tij. Ajo letėr e njoftonte pėr emėrimin e ri, komandant tė ushtrisė nė Portugali, qė shoqėrohej edhe me njė dhuratė tė ēmuar.
    - Ē'farė dreq njeriu qė ėshtė ky! - thirri Massena duke qeshur, - do gjithnjė tė tė hedhė pluhur, ...ose saēma ...syve.

    * Njė ditė Napoleoni mundohej tė hipte nė kalė dhe nuk arrinte dot. Njė qytetar erdhi me tė shpejtė qė t'a ndihmonte.
    - E megjithatė, - i tha Napoleoni, - nuk besoj se u munduat dhe aq shumė, sepse nuk jam shumė i rėndė.
    - Oh ēfarė po thoni Madhėrf, - i tha qytetari, - juve jeni kundėrpesha e tė gjitha fuqive armike.
    Ky kompliment i pėlqeu shumė Napoleonit.

    * Napoleoni nuk shkruante pothuajse asnjėherė me dorėn e tij. Ai vetėm diktonte. Ndonjėherė, kur ishte vetėm dhe kishte nevojė tė komunikonte me shkrim, fillonte tė shkruante por nuk e zgjaste shumė.Mbushte disa rreshta, pastaj e hidhte penėn tutje dhe kėrkonte ndonjė sekretar. Sekretarit i diktonte duke bėrė ecejake nėpėr dhomė dhe asnjėherė ndenjur. Ndoshta qė ai u diktonte disa vetėve pa u ngatėrruar fare. Italishten e dinte mirė, por e fliste keq dhe pranonte tė mos fliste kur nuk ishte e domosdoshme. Napoleoni flinte pak, gjashtė orė gjumė i mjaftonin dhe kishte aftėsi tė ēuditshme tė ngrihej nga gjumi nė mes tė natės. Kur e zgjonin pėr ndonjė ēėshtje me rėndėsi, jepte urdhrat ose porositė e duhura nė mėnyrė tė pėrsosur dhe e zinte gjumi menjėherė pa vėshtirėsi.

    * Napoleoni ishte i pakėnaqur nga njė njoftim zyrtar qė i erdhi prej Perandorit Franēesk I, baba tė perandoreshės Maria Luiza. Atėherė i tha sė shoqes:
    Babai juaj ėshtė njė ganash (qė nė frengjisht do tė thotė njeri i trashė) Perandoresha, qė nuk ia dinte kuptimin fjalės, sapo iku perandori pyeti njė nga tė pranishmit i cili, nga qė nuk guxonte tė thoshte kuptimin e vėrtetė tė fjalės, i tha: "njeri i menēur dhe mendjemprehtė".
    Ditėn tetėr Maria Lufza kryesonte mbledhjen e Kėshillit tė Shtetit. Midis tė pranishmėve u bė njė diskutim shumė i ashpėr dhe gjakrat u ndezėn shumė. Perandoresha iu drejtua ministrit Kombasierė dhe i tha me shumė madhėshti:
    - Ju pėrket juve qė ti pajtoni dhe ti sillni tė gjithė nė njė mėndje, sepse jeni njeriu mė "ganash" nė gjithė perandorinė.

    * Njė kont kthehej nga njė mision sekret.
    - ĒFarė thanė pėr mua atje? - e pyeti Napoleoni.
    - Madhėri, - u pėrgjigj konti, - thonė se ju jeni perėndi.
    - Njė perėndi? Njė perėndi ėshtė shumė, - tha Napoleoni duke qeshur, - nė tė vėrtetė nuk besoj qė tė thonė tė gjithė kėshtu.
    - Nė fakt, - mori prapė fjalėn konti, - unė nuk mund t'ia fsheh madhėrisė suaj se ka tė tjerė qė pėrkundrazi thonė se jeni djall.
    Napoleoni u ngrys nė fytyrė.



    * Napoleoni nuk kishte aspak shije nė tė veshur. Gruaja e tij Josefina, pėrkundrazi vishej shumė elegante dhe vuante kur shihte burrin e saj tė veshur keq. Pėr kėtė ia ndėrronte shpesh rrobaqepėsin. Mė nė fund mori Legerin, rrobaqepėsin mė tė dėgjuar tė Parisit. Napoleoni i jepte kėshilla qė nuk qėndronin fare. Ai kėrkoi qė kopsat e kapotės t'i vendoste ashtu si nė kohėn e Frederikut tė Madh.
    - Nuk kam pėr tė pranuar kurrė atė gjė, - iu pėrgjigj Legeri, - ju do dukeni qesharak dhe unė do tė humbas emrin e mirė qė kam nė profesion. Sikur tė mė jepni gjithė mbretėrinė tuaj unė nuk do tė pranoja t'ju bėja njė veshje si ajo qė doni ju.
    Napoleoni ia krisi gazit dhe e la rrobaqepėsin tė bėnte si tė donte.


    * Napoleoni i pyeti oficerėt nė se kishin ndonjė ankesė ose pakėnaqėsi. Atėherė doli nga rreshti njė toger qė nisi tė ankohej pėr trajtim tė keq dhe pėr padrejtėsi ndaj tij, sepse e kishin lėnė toger prej pesė - gjashtė vjetėsh dhe nuk kishte ende asnjė shpresė pėr gradim.
    - Durim, durim!- i tha Napoleoni, - unė kam ndejtur toger shtatė vjet tė mira dhe, siē e shikoni, kjo nuk mė pengoi tė bėj karrierė. Tė gjithė tė pranishmit qeshėn dhe oficeri u kthye nė vendin e vet.

    * Napoleoni ishte shumė i pasjellshėm me gratė. Njėherė nė njė ballo, nė Tyleri i tha njė dukeshe tė bukur:
    - E ēuditshme se si janė ata flokėt e tu tė trashė dhe tė ashpėr.
    - Ka mundėsi qė tė jetė ashtu si thoni ju, - u pėrgjigj dukesha, - por asnjė burrė nuk m'i ka thėnė ndonjėherė kėto fjalė.

    * Ministri i shtetit Ronjo hyri njė ditė nė kabinetin e Napoleonit dhe e gjeti tė zhytur nė leximin e Polibit.
    - Madhėri, - e pyeti me ēiltėrsi ministri, - ju kėrkoni nė atė libėr ndonjė betejė?!
    - Oh jo! - u pėrgjigj qetė Napoleoni, - unė kėrkoj nė kėtė libėr idetė ushtarake tė kundėrshtarėve tė mi.

    * Kur pas njėqind ditėve u kthye nga Elba dhe vuri kėmbėn pėr herė tė parė nė truallin francez, Napoleoni i quajti bashkėatdhetarėt qytetarė, pastaj vazhdoi rrugėn e tij dhe shqiptoi fjalėn tjetėr francezė dhe mė nė fund pasi arriti nė Paris dhe shqiptoi fjalėn shtetas.
    * Gjatė njėqind ditėve jo gjithēka ishte nė favor tė Napoleonit. Nėpėr rrugė lexohet kjo shpallje e perandorit"
    DEKRET
    Neni: I - Ēdo vit duhet tė mė dorėzohen tetėqind viktima.
    Neni: II - Sipas rasteve kėtė shifėr mund t'a ngre nė tre milionė.
    Neni: III - Tė gjitha kėto viktima do tė ēohen nė kasaphanė.
    Por njerėzit tashmė donin paqe dhe pėrgatiteshin ta shporrnin perandorin satrap.

    * Napoleoni e vlerėsonte shumė muzikėn italiane dhe thoshte se ajo ishte mė e bukura nga tė gjitha, kjo gjė nuk mund tė mohohet kurrė nga francezėt.Mjeshtri Mehul i konservatorit tė Parisit, si kundėrshtar i kėtij mendimi, porositi njė libret tė gėzuar me titull " I zemėruari". Kompozoi vetė muzikėn e tij dhe e dėrgoi nė opera sikur tė ishte muzikė italiane. Napoleoni ishte i pranishėm nė kėtė premierė dhe qė nga preludi nisi tė duartrokasė gjithė kėnaqėsi.
    Kur mbaroi shfaqja me duartrokitje tė mėdha, u mor vesh nga tė gjithė se ajo ishte vepėr e Mahulit. Napoleoni e mblodhi menjėherė veten dhe tha:
    - Vazhdoni tė mė gėnjeni gjithnjė kėshtu, se do tė mė gėzoni pėr lavdinė tonė dhe pėr kėnaqėsinė time.



    * Kur Paolina Bonaparti, qė ishte martuar me princin Kamilio Borgeze, i shkroi tė vėllait se donte ta emėronte tė shoqin qeveritar tė Piemontit, Napoleoni i dha kėto pėrgjigje, pėr tė vlerėsuar burrin e motrės; "Kamilio ėshtė njė kafshė. Askush nuk e di kėtė mė mirė se unė. Po, se mos vallė ka ndonjė rėndėsi kur ėshtė fjala pėr tė qeverisur njė vend!"

    * Njė mbrėmje, Napoleoni iu afrua njė dame nderi tė Perandoreshės dhe e pyeti ashpėr dhe me zė tė lartė qė ta dėgjonin tė gjithė:
    - E po, mirė, zonjė, gjithnjė ju pėlqejnė burrat juve? - Po madhėri, - u pėrgjigj ajo, - kur janė tė sjellshėm.

    * Napoleoni e kishte shkrimin pothuaj tė palexueshėm. Njė ditė, nė shėn Helenė, dikush i lexoi njė kapitull nga kujtimet e tij. Kur papritur ai ndaloi, sepse nuk kuptonte njė fjalė, atėherė Napoleoni tha duke qeshur: - Kush nuk di tė lexojė shkrimin e vet, ėshtė gomar me tė vėrtetė.
    - Madhėri, - i tha djaloshi, - nuk ėshtė shkrimi im, ėshtė juaji.
    - Napoleoni e mori dorėshkrimin pėr ta parė fjalėn e shkruar keq, por pas njė copė herė ia ktheu djalit duke i thėnė:

    - Ti ke tė drejtė, nuk kuptohet fare. Kush e di ēfarė dreqin kam dashur tė them nė kėtė vend.
    * Njė ditė Napoleoni deshi tė bėnte njė sulm kundėr diplomatit rus Bakalov dhe e pyeti:
    - Nga bie rruga pėr nė Moskė? Bakalovi iu pėrgjigj:
    - Madhėri, ėshtė e vėshtirė t'i pėrgjigjesh pyetjes suaj. Andej nga ne thuhet se tė gjitha rrugėt tė ēojnė nė Romė, kėshtu edhe nė Moskė mund tė arrish nga rrugė tė ndryshme. Karli XII pėrshėmbėll mori rrugėn e Poltavės. (Sikurse dihet suedezėt, tė udhėhequr nga Karli i XII, u shkatėrruan nga ushtria ruse pikėrisht nė Poltavė).
    Ishte nė tė vėrtetė njė kėrcėnim dhe Napoleonit iu desh tė kafshonte gjuhėn.

    * Mė 1814 nuk lejohej qė prej Anglisė tė importoheshin beharna e mallra tė tjera. Njė ditė Napoleoni hyri papritmas nė shtėpinė e njė famulltari fshati dhe e gjeti duke pjekur kafe.
    - Si, - i tha perandori, - ju guxoni tė pėrdorni mallra tė ndaluara?
    - Unė pėrdor mallra tė ndaluara?- ia ktheu prifti, - Po a nuk e shihni vetė qė po e djeg nė zjarr?

    * Pas fushatės fatkeqe tė Rusisė dhe tėrheqjes nga Moska ishte shkruar kjo epigramė:
    Nė jetė tė jetėve, kėshtu ka qėnė pas fushatės sė Egjiptit Napoleoni tha:
    - Nė qoftė se unė do tė vdisja nesėr, vetėm gjysmė faqe do tė mė rezervohej nė fjalorin universal.

    * Kur Napoleoni u arratis nga ishulli i Elbės, gazetat e paraqitėn nė kėtė mėnyrė ngjarjen e bujshme. "Antropofagu doli nga strofulla e tij". Dhe disa ditė mė vonė "Pėrbindėshi fjeti mbrėmė nė Grenobėl". Pastaj mė vonė: "Uzurpatori po avancon drejt kryeqytetit".
    Duke iu afruar Parisit terminologjia sulmuese po shkonte duke u zbutur dhe kur arriti nė Paris, shkruhej kėshtu:
    "Napoleoni arriti nė muret e kryeqytetit". Njė ditė mė vonė: "Madhėria e tij Perandori bėri hyrjen solemne nė Tyleri, nė mes tė entuziazmit tė nėnshtetasve tė tij besnikė".





    * Kur ishte ende Konsull i Parė, Napoleoni shkoi nė pėrurimin e njė ure mbi Senė. Atje u prit nga prefekti i Senės sė poshtme. Ky nuk i pėlqeu fare me atė qėndrimin e tij shumė serbes.
    Pėr t'i ulur hundėn, Napoleoni deshi ta kapte nė gabim me pyetje pėr gjėra qė i pėrkisnin departamentit tė tij. Prefekti i zgjuar diti t'i pėrgjigjet aty pėr aty ēdo pyetjeje. Napoleoni qė donte tė dilte fitimtar nė kėtė betejė fjalėsh, i bėri kėtė pyetje absurde:
    - A dini tė mė thoni zoti prefekt, sa zogj kanė kaluar sot mbi kėtė urė? - Vetėm njė, madhėri, njė shqiponjė.

    * Gjatė njė beteje njė adjutant arriti deri atje ku ishte Napoleoni dhe i tha:- Madhėri, Murati ėshtė plagosur nė njėrėn faqe. - Nė njė faqe? - thirri Napoleoni.- Po si ėshtė e mundur nė njė faqe dhe jo nė tė dyja? E po, nga doli plumbi Pastaj?- Ja si ndodhi madhėri: ndėrsa gjenerali kishte hapur gojėn erdhi njė plumb qė i hyri nė gojė dhe i doli nė fage.Napoleoni qeshi dhe tha: - Ja, pra, pėr tė parėn herė, Murati hap gojėn me arsye.

    * Nė betejėn e Vagramit, Napoleoni e arriti fitoren nė sajė tė ndėrtimit tė urave. Ai mburrej pėr kėtė ndėrmarrje tė bukur nė mes tė njė grupi oficerėsh madhorė.
    - Zotėrinj, - tha Napoleoni, - ne mund tė mburremi se kemi kaluar Danubin nėn zjarrin e armikut nė njė pikė, ku pėrpara nesh asnjė nuk ka mundur tė kalojė.
    Njė nga gjeneralėt e tij e ndėrpreu perandorin:
    - Mė falni Madhėri, e ka kaluar nė tė njėjtin vend Trajani, nė fushatėn e tij tė dytė kundėr dakėve.
    Perandori iu pėrgjigj si bishė: - Hesht, more kafshė!

    * Sovranėt e Gjermanisė i vinin rrotull si burracakė, kurse Napoleoni i neveriste dhe nuk ua varte fare. Ka mbetur e famshme ndėrhyrja harbute ndaj mbretit tė Bavarisė, i cili rridhte nga njė familje mendjemėdhenjsh. Nė njė pritje perandorake, ky po e mbante veten me tė madhe dhe nisi tė fliste me zė tė lartė. Atėherė Perandori i tha: - Pushoni ju aty, mbreti i Bavarisė.

    * Gjatė betejės, Napoleoni kishte vėnė re se njė bataljon i trupave tė tij nuk kishte shkathtėsi nė luftim.
    - Disa ditė mė vonė u ndal pėrpara atij batalioni dhe thirri komandantin:
    - Kolonel...!Po komandanti, qė e dinte sa shumė i pėlqenin Napoleonit ata qė flisnin nė mėnyrė origjinale, e ndėrpreu:
    - Madhėri, nuk jam kolonel, por jam nga ai dru me tė cilin bėhen kolonelė.
    Napoleoni, pasi i hodhi njė vėshtrim mospėrfillės, i tha:
    - Shumė mirė atėherė, kur tė kemi njė regjiment me ushtarė prej druri, ju do tė jeni koloneli qė do ta komandoni

  6. #6
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    ja dhe njeri nga filozofet e mi me te dashur

    CICERONI (Mark Tuli) (106-43 p.e.r.) orator, burrė shteti romak dhe shkrimtar

    * I thanė Ciceronit se Qezari i kishte ngritur shtatore Pompeut.
    - Kjo, - tha Ciceroni, - ėshtė mjeti mė i mirė pėr tė siguruar tė tijat.

    * Njė ditė takoi mikun e vet qė vinte nga provinca aziatike e perandorisė. - Ē'farė do ti kėtu? - e pyeti Ciceroni.
    - Kam ardhur tė kėrkoj nga Qezari lirinė pėr provincėn time.
    - Tė lumtė, - i tha Ciceroni, - nė qoftė se do tė arrish ta sigurosh, kėrko edhe pak pėr romakėt.

    * Plaku i menēur Deēimo Liberio, kaloi pėrmes turmės sė shikuesve pėr tė kėrkuar njė vend nė radhėn e rezervuar pėr senatorėt. Kaloi pranė Cicėronit, i cili, megė donte tė tallej me numrin e madh tė senatorėve qė kishte caktuar Qezari, i tha:
    - Do t'ju liroj vendin tim, ne goftė se nuk do tė gjeni vend tė lirė.
    - Po ju jeni vetė ngushtė, - iu pėrgjigj Deēfmo, qė donte tė ironizonte Ciceronin pėr luhatjet e tij politike - sepse jeni mėsuar tė rrini nė dy karrige, kurse tashti jeni tė detyruar tė rri vetėm nė njė.
    * Njė i ri, qė akuzohej se kishte helmuar prindėrit me ėmbėlsirė fliste kundėr Cicėronit, tė cilin edhe e kėrcėnoi.
    - Kėrcėno, kėrcėno pra, - iu pėrgjigj Ciceroni, - se mė shumė parapėlqej kėrcėnimet se sa ėmbėlsirat e tua.
    * Ciceroni e vlerėsonte shumė Platonin dhe thoshte:
    - Mė mirė parapėlqej tė gaboj me Platonin sesa tė kem arsye me filozofė tė tjerė.

    * Kur njė shok i tij i vjetėr i shkollės, po i mburrej se ishte mė i ri. Cicėroni iu kthye:
    - E po atėherė sipas llogarisė tėnde, kur studionim bashkė ti nuk kishe lindur.

    * Cicėronin, tė cilin shumė vetė e quanin si prototipin e njeriut tė retorikės, ishte kundėrshtar i tiradave tė gjata retorike. Njė ditė duke dėgjuar nė Forin e Romės(nė lashtėsi Fori ishte njė vend nė kryqėzimin e rrugėve tė njė qendre urbanistike, ku mblidheshin pėr punė tregtie, pėr ēėshtje politike e administrative, pėr tė kremtuar festa tė ndryshme) njė njeri, i cili pėr tė lėnė pėrshtypje te gjyqtarėt, po thoshte nė mėnyrė teatrale:
    - Ky njeri i jashtėzakonshėm - dhe tregoi klientin e tij, - ishte mbajtur nga nėna e tij nėntė muaj nėn zemėr.
    - Po nėnat e tjera ku i mbajnė fėmijėt, mos vallė nė xhep? - ia priti Ciceroni.

    * Ciceroni ende i ri shkoi nė Athinė pėr t'u pėrsosur pėr retorikė. Atje ndogi shkollėn e tė shquarit Apollon Moloni. Cicėroni deklamonte kaq mirė nė kohėn e ushtrimeve shkollore, sagė tė gjithė, mėsues dhe nxėnės, mbeteshin tė mrekulluar dhe nuk pushonin sė lavdėruari atė. Vetėm Apolloni, sa herė qė e dėgjonte, kridhej mė shumė nė mendime. Kur dikush e pyeti pėr heshtjen e tij tė ēuditshme, ai u pėrgjigj:
    - E si tė mos bie nė mendime dhe nė trishtim, kur shoh qė deri mė tani e shkreta Greqi ishte e para nė elokuencė, kurse tani vjen dikush ja grabit pėr tia shpėnė nė Romė?

    * Pėr Cicėronin, Demosteni ishte mė i madhi orator i tė gjitha kohėve. Njė ditė e pyetėn se cili ishte fjalimi mė i bukur i Demostenit. Ciceroni u pėrgjigj:
    -Ai mė i gjati!
    Cicėroni e ndau gruan. Miqve, qė e kėshillonin tė merrte njė tjetėr, u pėrgjigjej:
    - Tė dashur miq, pėrvoja mė ka mėsuar qė nuk ėshtė e mundur tė martohesh edhe me njė grua dhe me filozofinė.

    * Romaku i madh kishte njė ditė si kundėrshtar njė avokat, i cili ishte shumė i njohur pėr pandershmėrinė e tij. Cicėroni foli e foli me atė shpėrthimin e tij tė rrėmbyer. Kundėrshtari e ndėrpreu nė ēast dhe e pyeti:
    - Po pėrse lehni kaq shumė? Ciceroni iu pėrgjigj:
    - Sepse kam pėrpara njė hajdut.

    * Kaninio Rezicio kishte qenė konsull nė Romė vetėm njė ditė. Ciceroni pėr kėtė tha:
    - Nė historinė tonė kemi njė konsull qė ishte shumė vigjilent dhe qė gjatė sundimit tė tij nuk fjeti fare.


    * Jul Cezari urdhėroi me dekret qė tokat e Kampanjės do tu shpėrndaheshin ushtarėve. Shumė senatorė qė kishin atje prona nuk e miratuan dekretin. Mė shumė nga tė gjithė kundėrshtai Luēio Geli shumė i vjetėr nė moshė, i cili u ngrit nga vendi dhe thirri me tė madhe:
    - Sa tė jem unė gjallė, kjo shpėrndarje nuk do tė bėhet kurrė. Atėherė Ciceroni pėr tė qetėsuar gjakrat por edhe me shpotitje e ndėrpreu:
    - Kur ėshtė puna kėshtu, le tė presim, se nuk do tė shkojė gjatė kjo punė. Kolegu ynė Geli nuk kėrkon gjė tjetėr vetėm njė shtytje afati.

  7. #7
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    sot po lexoja te corriere della sera per kete aktoren italiane

    DUZE Eleonora (1858-1924) aktore dramatike italiane


    * Qė fėmijė Eleonora ishte shumė e lėvizshme dhe prindėrit e saj thonin:
    -Nuk ka asgjė tė jashtėzakonshme te rrėmbimi i saj, ka lindur mė 1859"
    dhe ka luftėn nė qėnien e saj.

    * Babai i Duzesė e dashuronte shumė gruan e tij. Kur ajo vdiq nė mjerim tė madh, ai nuk gjeti dot ngushėllim. Pak ditė pas kėsaj vdekjeje i erdhi njė letėr prej njė avokati. I bėhej e ditur se i kishte vdekur njė kushėri i largėt pa bėrė testament, kėshtu qė njė pjesė e trashėgimit i takonte atij.
    - Shumė vonė, - tashmė - thirri me ton shpėrthyes pėr fatin e tij, - kjo shumė do ta shpėtonte gruan time ose tė paktėn do t'i kishte bėrė mė tė mira ditėt e fundit tė jetės sė saj. Tashti nuk di mė se ēfarė tė bėj me kėto para, prandaj nuk po i pranoj.
    Ai i shkroi noterit qė t'ua jepte tė gjitha paratė tė afėrmėve tė tjerė.
    Duzeja e vogėl e pėrjetoi me gojėn mbyllur atė skenė, shikoi veshjen e saj tė varfėr dhe nuk guxoi tė tėrhiqte vėmendjen e tė atit pėr tė lehtėsuar mjerimin e tyre.
    * Eleonora recitonte nė grupin teatral qė drejtohej nga Lui Pecana. Njė ditė gjatė provave drejtori e ndėrpreu Duzenė:
    - Kjo batutė, - i tha, nuk shkon kėshtu si e thoni ju.
    Po jua tregoj unė sesi duhet bėrė.
    Dhe e pėrsėriti batutėn nė mėnyrė tė atillė qė ia ndryshoi krejt kuptimin. Mirėpo. Duzeja nguli kėmbė se kishte ajo tė drejtė. Tjetri duke e ndjerė veten tė fyer u bė si i tėrbuar dhe i tha:
    - Po pėrse vazhdoni tė punoni si aktore? Nuk e kuptoni, pra, qė kjo luk ėshtė bukė pėr dhėmbėt tuaja? Zgjidhni mė mirė, njė zanat tjetėr!
    Duzeja do tė donte t'i pėrgjigjej me tė njėjtėn gjuhė, por e gėlltiti emėrimin.
    * Duze kishte luajtur role tė dorės sė dytė dhe nuk kishte arritur tė linte mirė nė dukje talentin e saj. Njė mbrėmje nė shoqėri me aktoren e ladhe Zhiaēinta Pecana1' e cila nuk deshi tė luante nė rolin e plakės nė ramėn "Tereza Rakuin" Rolin mė tė vėshtirė ia lanė Duzesė ndėrsa tjetrin s luajti Xhianēinte Pecana! Duzeja, gjatė provave luajti keq dhe nuk guxoi t'i ngrinte sytė pėrpara Pecanės. Natėn e shfaqjes, e rrėmbyer nga zjarri i papėrmbajtur dhe nga pasioni, e ngriti ballin lart. Ky ishte njė zbulim dhe Pecana u habit dhe nuk i besonte syve. Ishin qė tė dyja tė irekullueshme sa qė publiku nuk ishte nė gjendje tė dallonte se kush e luante mė mirė rolin.
    Atė mbrėmje lindi aktorja mė e madhe e teatrit italian tė traditės.

    * Nė Torino ishte njė grup teatral me Ēezar Rosin i cili duhej t'i linte vendin nė teatėr Sara Bernardit. Ky grup do tė luante pjesė tė ndryshme. Entuziazmi i publikut pėr aktoren e madhe franceze, Sarėn, ishte i tillė sa qė Ēezar Rosi nguronte ta fillonte shfaqjen e tij. Mė nė fund,por jo pėr t'iu kundėrvėnė publikut ose pė tė bėrė krahasim, vendosi tė vinte nė skenė njė komedi tė vjetėr italiane. Por Duzeja nuk pranoi,
    - Dua tė luaj "Princeshėn e Bagdatit" - nguli kėmbė ajo.
    - Po nuk mendoni pak? Pėrpara jush ka luajtur njė kolose e artit si
    Sara Bernard? Mos doni t'u fishkėllejnė?
    Duzeja ishte e patundur.
    - Mė lejoni tė luaj "Princeshėn e Bagdatit", ose unė po iki.
    - Po ku do tė shkosh?
    - Nuk e di.
    Nė fund ia doli mbanė dhe luajti "Princeshėn e Bagdatit" me Sujdes.


    * Eleonora Duze jetonte vetėm pėr skenėn. Koha tjetėr qė mbetej ishte njė pritje ose pushim deri sa tė merrej me teatrin.
    * Nė skenė kishte njė kujdes tė pėrsosur pėr mbajtjen e vetes. Zor se mund t'i gjeje njė fije floku tė ngatėrruar. Nė rrugė, pėrkundrazi pėr anėn e jashtme ishte e pakujdesshme. Kėtė e bėnte se nuk i jepte asnjė rėndėsi gjykimit tė njerėzve, kur ata nuk ishin nė teatėr.


    * Sa e pėrzemėrt edhe po aq kundėrshtare ishte Duzeja pėr fjalėt dhe xhestet e falenderimit. E bėnte tė mirėn dhe ikte me tė shpejtė pa pritur tė merrte falenderime. Kur u largua nga Firence, pėr tė jetuar pėr gjithnjė nė Romė, i dhuroi marangozit tė saj disa tryeza tualeti qė ishin shumė tė kushtueshme e plot sende tė tjera tė ēmueshme.
    * Njė kolegu i Duzesė u habit, kur ajo i vajti nė shtėpi me njė veshje tė keqe sa qė dukej edhe e shėmtuar. Hoqi syzet, ngriti kokėn lart, u ndryshua nė mėnyrė tė ēuditshme dhe tha:
    - Miku im, unė jam e bukur kur dua vetė.

    * Kur e pyetėn Duzenė se cili ishte vendi mė i parapėlqyer prej saj, ajo u pėrgjigj me njė buzėqeshje kuptimplote: "Udhėtimi".


    * Duke vizituar studion e Rodenit, Eleonora Duze, u mahnit pėrpara bustit tė Franēeskės. E frymėzuar dhe e emocionuar nga pėrfytyrimi dantesk, qė bėnte pjesė nė grupin skulpturor "Posta e ferrit", aktorja e madhe nisi tė recitonte me zė tė lartė vargjet e Dantes. Rodeni1' u frymėzua pėr skulpturat e tij tė mėdha: "Dhimbje" dhe "Trishtim".

    * Njė kritik, qė e kishte acaruar me artikujt e tij, donte tė pajtohej me artisten e madhe. Shkoi njė ditė nė dhomėn e saj tė vogėl dhe pa i thėnė asnjė fjalė, i nxorri njė degė ulliri pėrpara. Duzeja nuk kėrkoi asnjė shpjegim, i shtrėngoi dorėn dhe pa folur i dha dy trėndafila.

    * Nė fillim tė karrierės sė saj Eleonora Duze ishte e dobėt fizikisht. Njė mbrėmje, kur po shkonte nė teatrin e Torinos pėr tė interpretuar njė rol, zuri njė shtrėngatė shiu qė e bėri qull.
    - Ēfarė ka ndodhur? - tha drejtori.
    - Ah, sikur ta dini? Njė pėrmbytje e vėrtetė. Mė ka hyrė ujė deri nė kockė.
    - Me siguri shiu nuk ka bėrė rrugė tė gjatė pėr tė arritur deri atje, - i tha njė koleg duke qeshur.

  8. #8
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    po fusheja ju pelqen apo jo? ne familje ka qene gati hyjnor kurse ne pune mizor....

    Fushe Josef (1759-1820) Ministėr i policisė nė kohėn e Napoleonit



    * Mė 24 dhjetor 1800 u pėrgatit njė atentat kundėr Bonapartit. Shpėrtheu njė fuēi barut dhe pėr pak Napoleoni do tė ishte hedhur nė erė. Zemėrimi i tij u derdh furishėm kundėr Fushesė. lu lėshua si njė i ēmėndur, e qortoi se ishte shumė i dobėt ndaj shokėve tė dikurshėm, Jakobinėve.

    Fusheja, ashtu qetė- qetė, i tha se sipas tij ajo qė ndodhi nuk ishte dora e Jakobinėve, por e monarkistėve. Po tė mos ishte futur nė mes Josefina, Bonaparti do ta kishte qėlluar ministrin e policisė.

    Atėherė Bonaparti filloi ta qortonte pėr tė kaluarėn, pėr gjakderdhjet e Nantės, tė Lionit etj. Sa mė shumė bėrtiste Napoleoni, aq mė shumė Fusheja tregohej gjakftohtė e i heshtur.

    Heshtja e Fushesė zgjati pesėmbėdhjetė ditė. Ditėn e gjashtėmbėdhjel e zbrazi goditjen e tij, komploti u zbulua dhe ashtu siē mendonte Fushej atentati ishte^epėr e monarkistėve. Bonapartit iu desh tė pranonte:

    Ai kishte tė drejtė!



    * Gjatė njėqind ditėve^ Fusheja ishte nė krah tė Napoleonit si ministė por urrejtja e vjetėr ndėrmjet tyre nuk shuhej. Napoleoni shfrynte mllefin e tij tė vjetėr.

    - Ju mė tradhėtuat, zoti Duka i Otrantos, - thėrriste ai, - dhe duhej 1

    ta kisha hequr kokėn me kohė.

    Pastaj duke vringėlluar njė kamė nėpėr duar, shtonte:

    - Ose mė mirė do tė ishte tė mė kishe futur kėtė thikė nė zemėr.



    * Fusheja shpresonte se perandori kishte njė farė mundėsie pėr t rikthyer nė pushtet:

    - Brenda katėr javėve, - u thosh tė afėrmėve Fusheja - do t'i laj hesapt me kėtė tė ēmendur.



    * Nė ceremoninė e madhe solemne, qė bėri Napoleoni pėr tė festut martesėn e tij me Arkidukeshėn Maria Luiza, pėr ta ngacmuar pa Fushenė, qė e kishte bėrė Duklė tė Otrantos dhe qė nė tryezė rrinte pėrbal tij, e pyeti vrazhdė:

    - Ėshtė e vėrtetė, o Duka i Otrantos, qė ju keni votuar pėr vdekjen

    Luigjit XVI, xhaxhanė e perandoreshės qė rri kėtu nė krahun tim?

    Fusheja pa u turbulluar ia priti:

    - Po, shumė e vėrtetė madhėri, dhe po ju kujtoj se ka qenė i pari shėrbii

    qė kam bėrė pėr Madhėrinė tuaj perandorake.

    - Kjo ėshtė ndonjė lojė nga ato tė Fushesė.





    * Dyqanxhinjtė e Lionit kishin dėrguar nė Paris njė pėrfaqėsues, mė dinakun, prej tyre, njėfarė Zhol, qė tė kėrkonte Xherardin, njeri i falimentuar, qė i kishte mashtruar me njė milion franga. Pėr kėtė mendohej se ishte fshehur diku nė Paris. Zholi erdhi natėn vonė nė kryeqytet. Aty nga mesi i natės, kur po bėnte njė gjumė tė thellė, erdhi roja e zgjoi i tha tė vishej dhe e dėrgoi para Fushesė. Zholi, pėr habinė e tij tė madhe, dėgjoi aty tė gjithė historinė se kush ishte dhe ēfarė kėrkonte nė Paris.

    -Po ju, - i tha ndėr tė tjera Fusheja, - keni bėrė njė veprim tė papjekur

    se u keni treguar kamarierėve tė hotelit se keni vlera monetare nė valixhet

    tuaja. Kėshtu kamarierėt kanė organizuar sė bashku me kusarėt njė sulm

    kundėr teje pėr tė marrė gjithēka ke dhe pikėrisht sonte, aty nė tė gdhirė,

    hajdutėt do tė hyjnė nė dhomėn tuaj, ku do tė kėrkojnė edhe qė t'ju vrasin.

    Tani shkoni nė hotel, bėni sikur po flini dhe tė tjerat i rregulloj unė, ju mos u bėni merak fare, rrini i qetė.

    Natėn e mirė.

    Ai u kthye nė dhomė i habitur. Gjithēka ndodhi ashtu si i kishte thėnė Fusheja: para agimit mbėrritėn kusarėt, kurse policėt e Fushesė, qė ishin fshehur, dolėn menjėherė dhe i arrestuan tė gjithė "mysafirėt".

    -Herė tjetėr, - porositi Fusheja duke qeshur, - paratė tuaja i derdhni

    nė kasafortėn e hotelit.



    * Mė 15 mars 1815, kur Fusheja po dilte nga pallati i tij, njė komisar policie i ndali kuajt dhe tregoi njė urdhėr arrestimi pėr tė.

    Fusheja u tha se mos ishte ndonjė keqkuptim dhe prandaj dėrgoi njė besnikun e tij pėr ta verifikuar nė polici.

    - Ndėrkohė, sa tė kthehet ai, - tha me ėmbėlsi Fusheja, - unė po ju le tė vizitoni shtėpinė time.

    Ndėrkaq i bėri nderimet e mikpritjes komisarit dhe agjentėve tė tij e u tregoi atyre ēdo gjė. Ata po vėshtronin me admirim mobiljet e bukura dhe pajisjet luksoze tė shtėpisė. Nė kohėn kur Fusheja ishte mbėshtetur nė njė faqe muri, u zhduk papritur nga sytė e tė pranishmėve. Muri u rrotullua rreth vetes dhe Fusheja nuk u pa nga shkoi. U kontrollua ēdo cep i shtėpisė, por mė kot. Fusheja u kthye disa ditė mė vonė, por tashmė ai ishte ministėr i policisė sė Napoleonit, i cili ishte kthyer nga Elba dhe askush nuk u kujtua mė pas pėr arrestimin e tij.



    * Pas njėqind ditėve, kur u kthye nė fron Luigji XVIII, Fusheja u pranua si ministėr. Megjithatė, mbreti nuk kishte besim tek ai dhe i vuri pas, pėr ta ruajtur, komisarin Fodras. Ky, i fundit, ishte vartės i Fushesė dhe donte qė Luigji XVIII tė besonte se Fodras do tė ruante vėrtetė ēdo veprim tė eprorit tė tij Fodras pėrdori njė mėnyrė shumė tė paskrupullt. Vuri nė dijeni pėr ēdo gjė. Fushenė dhe nė marrėveshje me tė, pėrpilonte raportet qė i dėrgonte ēdo ditė mbretit. Si njeri shumė dinak, Fusheja i vuri nė shėrbim tė tij vėzhgimet qė i bėheshin pas shpine. Sipas rastit, pėr ta qetėsuar ose turbulluar mbretin, Fusheja hartonte raportet raportet e punės. Kur nė mėngjes shkonte nė Tyleri, e dinte gjendjen shpirtėrore tė lartmadhėrisė dhe kėshtu i dilte pėrpara ēdo tė papriture.

    Kur Napoleoni bėri grushtin e shtetit dhe me ndihmėn e Fushesė u bė i plotfuqishėm, duhej tė shpėtonte nga Barrasi. Kėtė detyrė ia besoi Fushesė si ministėr i policisė. Kur ishte braktisur dhe lėnė mėnjanė nga tė gjithė, Fusheja kishte pasur vetėm njė mbrojtės i cili e kishte shpėtuar nga gijotina dhe e kishte ndihmuar tė merrte veten. Ky ishte Barrasi, qė ruante nė shtėpinė e tij tė gjitha letrat kompromentuese tė Fushesė.

    Fusheja nuk e njihte as mirėnjohjen, as frikėn. I dėrgoi Barrasit urdhėrin e internimit, i bastisi shtėpinė dhe i mori tė gjitha letrat. Barrasi u fye shumė.

    - Kam vetėm njė ngushėllim, - tha ai, - qė Bonapartie ka marrė hakun,

    kur tė pėrplasen me njėri - tjetrin.



    * Mirėkuptim midis Napoleonit dhe Fushesė nuk kishte kurrė. Ftohtėsia e akullt e ministrit tė policisė e irritonte tepėr perandorin. Napoleoni zemėrohej shpesh kundėr Fushesė, herė me tė vėrtetė e herė duke u shtirur. Fusheja nuk e jepte veten kurrė nė asnjė rast. Ai e dinte se fitorja ishte gjithnjė me atė qė qėndronte i qetė. Njė ditė Napoleoni thirri me tė madhe:

    - Dukės sė Otrantos duhet t'i pritet koka.

    Ndėrsa Fusheja iu pėrgjigj me qetėsi:

    - Po unė nuk mendoj kėshtu madhėri!

    Ai e dinte mirė se perandori me gjithė mosbesimin, zemėrimin dhe urrejtjen nuk mund tė bėnte dot pa tė.



    * Kur Napoleoni e shkarkoi Fushenė dhe e zėvendėsoi me dukėn Roviko, Fusheja i bėri kėtė dredhi pasardhėsit tė tij.

    Me atė buzėqeshjen e tij tė rafinuar e bėri tė besojė se do ta linte karrierėn me kėnaqėsi, sepsc ishte lodhur nga punėt e shumta. Kėshtu, i kėrkoi vetėm dhjetė ditė qė ta linte t'i pėrgatiste tė gjitha shkresat pėr dorėzim. Duka i pafajshėm e besoi dhe ia dha tė dhjetė ditėt. Fusheja, gjatė atyre ditėve, pėrfitoi me djallėzi pėr tė djegur letrat e rėndėsishme, pėr tė fshehur tė tjerat dhe pėr tė pėshtjelluar ēdo gjė, duke ndėrruar numrat e praktikave, duke shkatėrruar ēdo klasifikim, me njė fjalė pėr ta kthyer zyrėn pėrmbys.



    * Kur erdhi nė fron Luigji XVIII, i dha urdhėr ministrit tė policisė, Burie, pėr tė arrestuar Fushenė.

    - Madhėri u pėrgjigj Burie, - nuk ėshtė e lehtė tė arrestosh atė qė ka

    ditur tė shpėtojė shėndoshė e mirė nga Robespieri, me mandat arrestimi

    nga Konventa, dhe nga Napoleoni.

    Mbreti,nguli kėmbė pėr ta arrestuar mė 18 mars 1815.

    - Agjentėt e policisė e rrethuan nga tė gjitha anėt karrocėn e Fushesė

    nė mes tė bulevardit dhe e deklaruan atė tė arrestuar.

    - Njė ish - senator nuk mund tė arrestohet nė rrugė, - ia bėri Fusheja

    me njė tė qeshur pėrbuzėse. Sa do tė hidheshm agjentėt pėr ta kapur,

    karrocieri thirri me tė madhe dhe i fshikulloi kuajt. Karroca u nis

    fluturimthi dhe agjentėt nuk e kapėn dot Fushenė.



    * Kur agjentėt e policisė e njoftuan Burien pėr ikjen e Fushesė, ai u tėrbua fare dhe i dėrgoi menjėherė t'i rrethonin shtėpinė. I priti agjentėt nė mėnyrė tė njerėzishme dhe kėrkoi tė vėshtronte urdhėrin e arrestimit.

    - Mirė pra, ēdo gjė qenka nė rregull, - tha ai, - a mund tė kundėrshtoj unė njė urdhėr tė madhėrisė sė tij? Mė lini pak sa tė rregulloj disa punė tė vogla dhe pėr dy minuta jam gati.

    Agjentėt prisnin qė Fusheja tė kryente tualetin. Koha kaloi dhe agjentėt nisėn tė dyshojnė. U futėn nė dhomėn mė tė afėrt dhe vunė re se Fusheja kishte ikur vjedhurazi. Ai kishte zbritur me shkallė nga dritarja dhe ishte hedhur pranė kopshtit tė mbretėreshės Ortensia.

    * Kur Napoleoni u nis pėr nė fushėn e betejės gjatė Njėqind ditėve, i dėrgoi lajm Fushesė qė tė kishte mendjen, sepse akti i parė qė do tė bėnte kur tė kthehej nga lufta do tė ishte urdhėri pėr arrestimin e tij. Njė mik i ngushtė i Fushesė, qė mėsoi se Napoleoni do ta arrestonte, e porositi atė qė tė ruhej shumė.

    - Mos u mėrzitni, - u pėrgjigj qetė dhe duke qeshur Fusheja - edhe Robespieri pati thėnė me tė njėjtėn vendosmėri se brenda pesėmbėdhjetė ditėve, njėra kokė do tė binte nė tokė, o imja, o koka e tij. Por ja qė ra koka e tij.

  9. #9
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    GOGOL Nikollai

    GOGOL Nikollai (1809-1852) shkrimtar i njohur rus, themelues i realizmit kritik nė letėrsinė ruse





    * Nė moshėn nėntėmbėdhjetėvjeēare, Gogoli la vendin e lindjes pėr tė shkuar nė Petėrburg, qė tė mbaronte studimet.

    Nė vendlindje, midis, njerėzve tė dashur, la edhe njė vajzė qė e dashuronte.

    - Mos prano tė flasėsh me mua, - i tha ai vajzės, - nė qoftė se nuk do tė bėhem i shquar.





    * Katėr vjet mė pas, kur Gogoli ishte pothuaj njėzet e tre vjeē, botoi librin e tij tė parė me tregime "Vegimet e kasolles".

    Nė tipografi, ku vajti pėr tė korrigjuar bocat e librit, e rrethuan tė gjithė tipografėt dhe nisėn tė buzėqeshnin. Ata i thanė se tregimet e tij i kishin kėnaqur. Prandaj edhe i shprehėn Gogolit mirėnjohjen e tyre duke qeshur. - Atėherė kuptova - tha Gogoli me vete, - se unė isha njė shkrimtar i pėlqyer prej popullit.






    * Njė ditė, kolegu dhe miku Aksakov iu ankua Gogolit pėr vėshtirėsinė e gjetjes sė temave interesante.

    - Jeta, - tha ai, - ėshtė monotone dhe e varfėr, nuk ka asnjė tė re dhe

    interesante.

    Gogoli e pa dhe i tha me ironi:

    - Komiciteti ėshtė fshehur nė ēdo gjė. Nė qoftė se artisti do tė dijė tė

    na tregojė se nė ē'situatė qesharake jetojmė, nė tė gjithė do tė mbetemi tė

    gajasur.





    * Shfaqja e parė, "Revizori", u dha mė 11 Prill 1836. Gogoliishte atėherė 27 vjeē. Nė kėtė shfaqje Cari u kėnaq sė tepėrmi. Kur mbaroi shfaqja u tha atyre qė e shoqėronin:

    - Nė kėtė komedi tė djallėzuar ka pėr tė gjithė dhe secili prej nesh ka

    diēka tė vetėn aty. Unė ndoshta mė shumė se tė tjerėt.





    * Censuruesi i romanit "Shpirtėra tė vdekur" tė Gogolit tha:

    - Nuk mundem kurrė tė lejoj botimin e njė libri qė ka njė titull tė tillė!

    Si? "Shpirtėra tė vdekur nuk ka dhe nuk mund tė ketė, Autori me kėtė

    vepėr, ka guxuar tė verė nė dyshim pavdekėsinė e shpirtit!

    Atėherė,miqtė e romancierit u pėrpoqėn t'i shpjegonin censuruesit se ishte fjala pėr njė batakēi qė blente te fisnikėt bujkrobėrit e vdekur, tė cilėt i paraqiste si tė gjallė qė tė merrte paradhėnie nga banka.

    - E po, si kėrkon, pra, prej meje tė jap autorizimin pėr botimin e njė

    libri qė fyen institucionin e bujkrobėrisė? - thirri ai.

    Botimi i kėtij libri atėherė u ndalua.



    * Gogoli i lexoi Pushkinit tė madh dorėshkrimin e "Shpirtėrave tė vdekur". Gjatė leximit, Pushkini u prish nė fytyrė dhe e mbuloi trishtimi. Kur kishte mbaruar sė lexuari Gogoli, Pushkini psherėtiu thellė dhe tha:

    - O zot! Sa e mjerė ėshtė kjo Rusia jonė!

    Kjo thirrje e habiti Gogolin. Ai kishte pasur dėshirė vetėm tė kėnaqte lexuesit. Libri i tij kishte rėndėsi mė tė madhe, sepse ishte njė satirė e hidhur pėr gjėndjen e vendit tė tij.



    * Vitet e fundit tė Gogolit ishin mjaft tė trishtueshme. Ai kaloi nė njė gjėndje tė rėndė shpirtėrore.

    Fjalėt e tij tė fundit qenė:

    - Njė shkallė, shpejt, mė sillni njė shkallė.

    Mė vonė u gjet njė skicė testamenti ku ishte shkruar: "Qofshi shpirtėra tė gjallė dhe jo shpirtėra tė vdekur".

  10. #10
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    ja edhe nje tjeter njeri famoz

    HAJNE Henrik (1797-1856) poet pėrparimtar gjerman i realizmit kritik

    * Nė moshėn nėntėmbėdhjetėvjeēare, Hajne i tregoi profesorit tė tij tė latinishtes njė revistė me disa poezi, qė mbanin si autor Frudhold Riesenharh. Hafne i tha se ky ishte miku i tij nga Hamburgu dhe se kėto vargje sipas tij, vlenin shumė pak.
    Kėto poezi nė tė vėrtetė ishin tė Hajnes. Kur profesori e quajti autorin e kėtyre vargjeve poet tė madh, djaloshi iu hodh nė qafė nga gėzimi.

    * I vėllai e kėshillonte Hajnen tė shkruante me hekzametrin gjerman, qė tė imitonte elegjitė e famshme tė Gėtes. Kur ia lexoi poezitė, i tha se prej hekzametrave tė tij kishte vetėm pesė kėmbė.
    Hajne e grisi fletėn dhe nuk tha asgjė. Disa ditė mė vonė i tha tė vėllait.
    - Maks, sikur ta dije t'i se ē'ėndėrr tė tmerrshme kam parė mbrėmė. Ky hekzametri fatkeq me pesė kėmbė m'u shfaq nė ėndėrr, duke ēaluar dhe duke u ankuar. Nuk pranoi qė tė mė falte, po tė mos isha betuar qė tė mos shkruaja mė nė hekzametėr pėr gjithė jetėn.

    * Njė mik i vjetėr i familjes e mėrziste shumė poetin me biseda politike. Njė ditė po shėtisnin tė dy bashkė gjatė bregut tė lumit. Miku nisi me bisedat e tij tė zakonshme. Hajne i tregoi me gisht diēka qė po lundronte pėrsipėr ujit dhe i tha.
    - Ju, qė shikoni mė mirė se unė, mė thoni, ju lutem, se ēfarė ėshtė ajo qė po lundron atje poshtė?
    - Njė guralec, - u pėrgjigj rėndė tjetri.
    - Idetė tuaja pėr politikėn mė janė dukur gjithnjė tė reja dhe interesante, por do tė mė dukeshin edhe mė tė reja dhe interesante, po tė mėsoja prej jush se gurėt lundrojnė.
    Miku e mbylli gojėn dhe nuk e bezdisi mė me biseda politike.

    * Njė herė, Hajne po e pinte kafenė pranė njė hoteli dhe po lexonte gazetėn. Papritur plasi njė shi i madh dhe lokali u mbush me disa anglezė, qė nisėn tė bisedonin me zė tė lartė dhe po bėnin shumė zhurmė.
    - Mbasi duroi njė copė herė, Hajne u ngrit nė kėmbė, u afrua te grupi dhe pyeti me ton tė druajtur dhe si i penduar:
    - Mė falni, ju lutem, mos i jap ndonjė ēikė mėrzi bisedės suaj, nė qoftė se unė lexoj gazetėn?

    * Hajne ishte i zoti dhe me shpirt tė madh sakrifice pėr tė ndihmuar miqtė ose tė afėrmit. Po ta merrte vesh njeri atė qė bėnte pėr tė tjerėt, turpėrohej sikur po bėnte ndonjė tė keqe.
    - Kur nė Paris plasi kolera. Hajneja, delikat dhe i druajtur siē ishte, pa menduar fare pėr rrezikun, shkonte nėpėr lagjet mė tė fėlliqura dhe mė tė molepsura pėr t'i shėrbyer njerzve.

    * Kur e pyesnin se pse nuk ishte larguar edhe ai nga Parisi sikurse edhe shumė tė tjerė, Hajneja pėrgjigjej:
    - Nuk ėshtė pėr trimėri. Jua them me sinqeritet, kjo ka ndodhur mė shumė nga pėrtacia.

    * E pyetėn Hajnen pėrse nuk ishte larguar nga Parisi qė tė kthehej nė Gjermani. Ai u pėrgjigj:
    - Me shumė kėnaqėsi do tė kthehesha, por me kusht qė mė parė tė mė jenė dorėzuar tė gjitha kėshtjellat gjermane.

    * Hajne shoqėrohej me njerėz demokratė, sensimonistė dhe republikanė dhe shpesh mbetej i zhgėnjyer prej tyre.
    - Mė ka ndodhur si asaj pulės, qė padashur ngrohu vezėt e rosės dhe pastaj u habit, kur zogjtė e saj u lėshuan gjithė shend nė ujė.

    * Nė njė shtėpi ishin mbledhur disa miq. Njė poet danez lexoi njė tragjedi tė tijėn nė gjermanisht, por me njė theks tė fortė danez.
    Ishte i pranishėm edhe Hajneja dhe tė gjithė prisnin me padurim mendimin e tij.
    Ai tha:
    - Nuk do tė kisha, imagjinuar kurrė, se do ta kuptoja aq mirė gjuhėn danze.

    * Hajne ka lindur mė 13 dhjetor 1799, por prindėrit e regjistruan si tė lindur mė 1800 qė ta shpėtonin nga shėrbimi ushtarak, nė kohėn e mbretit tė Prusisė. Prej kėtij ndryshimi, pėrfitoi mė vonė poeti pėr ta paraqitur veten njė vit mė tė ri. Pėr kėtė thoshte shpesh:
    - Unė jam njeriu i parė i shekullit.

    * Solomen Hajne e pyeti tė nipin, Henrikun:
    - Mė thuaj pak se ti, njė hiē, guxon tė merresh me njė mbret?
    - Ke tė drejtė, - iu pėrgjigj poeti me qetėsi, - unė qė nuk jam asgjė mund tė bėj vargje, sepse ky ėshtė zanati im. Po ai qė ėshtė mbret pėrse shkruan vargje? Eshtė njė garė qė bėhet nė kushte tė pabarabarta... dhe nuk mund ta duroj.

    * Shpotitė e tij tė ashpra i sollėn Hajnes mjaft sfida dhe disa herė ai doli i mundur. Herė tė tjera dilte nga situatat me zotėsi tė rrallė.
    - Nė qoftė se je i lodhur nga jeta, - i tha njėrit prej kėtyre provakatorėve, - nuk ke se ē`tė bėsh tjetėr, veēse tė varėsh veten.

    * Poezinė e tij tė parė e shkroi nė moshėn dymbėdhjetė vjeē. Studionte gjithė ditėn, madje edhe natėn deri vonė. Dhoma, ku punonte, ishte shumė e ftohtė dhe djaloshi u sėmur. Pasi u shėrua nisi prapė tė punonte deri vonė dhe njė plakė aty pranė i jepte qirinj pėr dritė.

    * Hajne ishte ende i ri, kur u takua me Gėten pėr herė tė parė. Edhe pse nuk ishte njeri i druajtur, u hutua aq shumė sa i tha vetėm kėto fjalė:
    - Nė rrugėn nga Jena pėr nė Vajmar ka shumė kumbulla tė mira.

    * Njė ditė, Maksi i tha tė vėllait se donte edhe ai tė shkruante vargje. Pastaj i lexoi disa prej tyre.
    - Shkruaj nė prozė i dashur Maks, - i tha poeti, kur i dėgjoi vargjet e tė vėllait. - Vetėm njė poet ėshtė fatkeqėsi e mjaftueshme pėr njė familje. Njė ditė, njė autor i kėrkoi Hajnes mendimin pėr njė libėr qė kishte shkruar.
    - Dėgjo kėtu, - i tha Hajne, - duke lexuar librin tuaj mua mė zuri gjumi dhe duke fjetur, m'u bė nė ėndėrr sikur po lexoja prapė librin dhe mėrzitja ishte kaq e madhe sa mė bėri tė zgjohem.
    * Kur Hajnes i filloi sėmundja vdekjeprurėse, iu paralizuan gjymtyrėt dhe disa muskuj tė fytyrės.
    - Nuk shkon mė kėshtu, - thoshte pa hequr dorė nga shakatė.- Edhe buzėt e mia janė paralizuar aq sa nuk jam nė gjendje tė jap njė tė puthur... Eshtė e pamundur tė jetosh pa puthur.



    * Edhe pse i sėmurė pėr vdekje,Hajne u thoshte miqve me shakao humbas shikimin, por si bilbili do tė kėndoj mė mirė... Mė vonė, kur iu keqėsua gjendja dhe paraliza po nguroste muskujt e anės sė djathtė tė fytyrės, ai prapė nuk hiqte dorė nga humori: - Oh medet! Nuk mund tė pėrtypem veēse nga njė anė, nuk mund tė qaj veēse me njė sy. Nuk jam veēse njė gjysmė njeriu. Nuk mund t'i pėlqej gratė veēse me anėn e majtė. Tashmė, nuk do tė kem mė tė drejtėn tė dua, vetėm se me gjysmėn e zemrės. Kur u godit nga njė paralizė e pjesshme, nuk i hapte dot sytė. Atėherė me gishta hapte qepallat dhe i thoshte tė shoqes:
    - Tė lutem, hape pak perden e syve qė tė tė admiroj.
    Pastaj sėmundja e keqėsoi mė shumė dhe ai nuk mundi tė ngrihej mė nga shtrati deri sa vdiq. E shoqja, Matilda, e ndihmoi me vullnet tė madh, por mjerisht nuk kishte lindur pėr infermiere.

    * Njėherė, mjeku neurolog qė e kuronte pasi e vizitoi tha se i sėmuri nuk ishte kuruar mirė. Matilda e zemėruar e nxori doktorin te porta dhe i kėputi njė pėllmbė turinjve.

    * Pėr t'ia rregulluar shtratin, njėra nga infermieret e merrte nė krah si fėmijė dhe e vendoste Hajnen nė divan.
    - Njė ditė, kur ishte pranė tij edhe i vėllai, Maksi, ai i tha:
    - Maks, kur tė shkosh nė Gjermani, mund t'u thuash bashkatdhetarėve tanė se nė Paris mė kanė mbajtur nė pėllėmbė tė dorės.

    * I mbėrthyer nė shtrat prej vitesh dhe gjysmė i verbėr, Hajne i shkruante shpesh nėnės sė tij plakė, nė Hamburg, pėr ta siguruar pėr shėndetin e tij. Dhe kur gazetat gjermane shkruajtėn se poeti ishte shumė
    i sėmurė, ai e bėri nėnėn tė besonte se lajmet pėr gjendjen e tij i pėrhapnin botuesit pėr spekulim.

    * Hajne lėngoi nė shtrat i sėmurė pėr disa vjet. Nė mes tė dhimbjeve u thoshte njerėzve:
    - Gjendja ime ka edhe ndonjė pėrparėsi. Ata qė duan tė mė takojnė janė tė sigurtė se mė gjejnė nė shtėpi.

    * Mjeku i tij, kur po kontrollonte gjoksin, i tha: - Pa fshkėlleni. A mund tė fishkėlleni?
    - Oh, jo! - thirri poeti. - Nuk mund tė fishkėllej, madje as edhe komeditė e Skribes.(Eugjen Skribe 1771-1816 komediograf i shquar francez).

  11. #11
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    nuk mund te rrija pa sjelle edhe shkrimtarin me te madh francez

    HYGO Viktor (1802-1885) njė ndėr shkrimtarėt mė tė shquar, tė letėrsisė franceze themeluesi dhe pėrfaqėsuesi mė i madh i romantizmit pėrparimtar


    * Hygoi i vogėl kishte pasion tė madh pėr punime marangozi. Ai dhe vėllai i tij kishin pėr tė luajtur njė dhomė tė madhe nė katin pėrdhes tė shtėpisė ku banonin. Atje tė dy vėllezėrit imitonin fushatat dhe betejat e mėdha qė bėheshin nė atė kohė nė Franeė nėn udhėheqjen e Napoleonit. Viktori mendoi tė ndėrtonte njė kala. Pasi gjeti disa arka tė vjetra, i shqepi dhe me to ndėrtoi njė kala tė mrekullueshme me kulla vrojtimi, fortifikime dhe ura.Edhe mė vonė kur ishte plak, gjatė mėrgimit tė tij nė Xhersi kėnaqej shumė kur gjente ndonjė mobilje tė vjetėr. Atė e prishte dhe ndėrtonte diēka tjetėr tė re me pjesėt e saj.


    * Viktor Hygoi nisi shumė shpejt tė shkruajė vjersha, qysh kur ishte nė kolegj. Kujdestari i konviktit e kishte ndaluar tė shkruante. Njė ditė e thirri nė zyrėn e tij dhe e qortoi sepse kishte gjetur nė raftin e tij disa faqe tė mbushura me vjersha.
    - E di qė tė kam ndaluar, - tha rreptė.
    - Edhe unė tė kam dhėnė leje, - i tha djaloshi, - qė tė rrėmosh nė raftin tim, prandaj jemi barabar.


    * Njė fėmijė u paraqit te botuesi me njė vėllim me vjersha. Botuesi i pa vjershat dhe nuk kishte asnjė dėshirė qė t'i botonte.
    - E keni gabim, - u pėrgjigj me krenari djaloshi, - unė do tė kisha bėrė me ju njė kotratė ku do tė siguroja pronėsinė letrare pėr tė gjitha veprat e mia tė ardhshme. Kėshtu juve ju iku fati nga dora.
    Botuesi qeshi me ironi, ndėrsa djaloshi me dorėshkrimin nė xhep doli i vrenjtur.
    Ky fėmijė ishte Viktor Hygoi.
    * Viktor Hygoi pati pjekuri tė habitshme. Shatobriani e quajti "njė djalosh madhėshtor".
    Kur u bė burrė, djaloshi madhėshtor i gjeti veprat, pėr tė cilat i kishin bėrė aq laude, i mblodhi me kujdes tė gjitha fletėt e shpėrndara, i lidhi nė njė fletore dhe shkroi pėrsipėr: "Budallallėqe qė shkrova para se tė lindja".

    * Familjet Hygo dhe Fushe kishin miqėsi prej shumė kohėsh. Kur Fushe mori vesh se Viktori i ri ishte dashuruar me tė bijėn Adelėn nuk e pranoi mė Viktorin nė shtėpi. Tė dy tė dashuruarit pėr shumė kohė nuk u panė. Ndėrkohė Viktoriti vdiq e ėma. Dėshpėrimi i Viktorit tė ri ishte i madh. Ai kishte nevojė pėr ngushėllim. Atėherė thoshte me vete:
    - Ah, sikur tė takohesha me Adelėn dhe tė qaja bashkė me tė. I dėshpėruar shkoi nė Paris pėrpara oborrit tė shtėpisė sė Fushesė. Ngurroi njė ēast, pastaj mori zemėr dhe arriti deri te porta e shtėpisė sė Adelės. Ishte 29 qershori, festa e familjes sė Fusheve. Pėr kėtė ditė ishte organizuar njė mbrėmje familjare. Viktori i vetėm nė errėsirė ndenji gjatė duke vėshtruar pėrmes xhamave tė dritares gėzimin e tė tjerėve. Zemra iu copėtua kur pa Adelėn me tė bardha e me lule nė flokė duke vallėzuar. Njė ditė mė pas Adela ishte nė kopsht. Vuri re qė po vinte drejt saj Viktor Hygoi i zbehur dhe i ndėrruar nė fytyrė.
    - Ēfarė ka ndodhur pra? - thirri Adela. - Nėna ime vdiq dhe e varrosa dje!
    - Dje? Dhe dje unė vallėzova!

    * Viktor Hygoi shkruante me lehtėsi tė jashtėzakonshme vjersha. Shpesh dha prova tė shkėlqyera pėr prirjet e tij.
    Thuhej madje se ai lodhej po tė fliste nė prozė.



    * Kur do tė shfagej "Hermani" klasicistėt ishin krejt tė shgetėsuar. Quhej skandal i madh se si mund tė flisje pėr vargje tragjike, pėr fshesa, dollapė dhe pėr gjėra tė tjera si kėto pa pikė poezie. Zemėrimin e tyre e mori vesh edhe mbreti Karli X sepse po ndėrhynin pėr ta ndaluar shfagjen. Mbreti me buzėgeshje u tha:
    - Pėr tragjedinė unė nuk kam tjetėr veēse vendin tim si shikues nė plate!


    * Viktor Hygonė e pyetėn:
    - Si ėshtė e mundur, qė ju, njė republikan i flaktė, keni pranuar kryqin e mbretit?
    - Sepse ai mė shėrben shumė pėr tė mė dhėnė vende tė mira kur udhėtoj me tren, - tha poeti.


    * Kur e ēuan nė mėrgim, i biri e pyeti: - Ēfarė mendon pėr kėtė mėrgim?
    - Qė do tė jetė i gjatė, - tha poeti. - E ē'mendon tė bėsh?
    - Do tė sodit oqeanin.
    - Ndėrsa unė do tė pėrkthej Shekspirin.
    I biri e mbajti fjalėn. Viktor Hygoi pėr fat tė mirė nuk e mbajti tė tijėn: Gjatė kohės sė mėrgimit shkroi disa nga veprat e tij mė tė mira.


    * - Hygo nuk deshi tė pėrfitonte nga amnistitė e Napoleonit pėr tė mėrguarit. Ai thosh:
    - Do tė kthehem nė Francė kur atje tė kthehet drejtėsia. Mėrgimi i tij zgjati njėzet vjet.


    * Kur e pėrfundoi romanin e tij "Tė mjerėt" priti pėr vizitė njė mikun e tij. Me tė foli gjatė pėr kėtė roman tė famshėm.
    - Dantja, - i tha ndėr tė tjera Hygoi, - ka bėrė njė ferr nėpėrmjet poezisė, kurse unė jam pėrpjekur ta bėj nėpėrmjet realitetit.


    * Tė rinjtė intelektualė tė Parisit ishin pėrkrahės tė Hygoit kur ishte nė mėrgim. Nė atė kohė u formua njė grup qė kryesohej prej Anatol Francit. Ky i dėrgoi Hygoit njė letėr tė bukur dhe priste pėrgjigje prej tij qė t'a botonte si hyrje nė njė libėr pėr lėvizjen pėrparimtare. Nga mėrgimi erdhi kjo pėrgjigje:
    "Djema, unė jam e kaluara dhe ju jeni e ardhmja; unė jam gjethja dhe ju jeni pylli; unė jam njė kandil dhe ju jeni rrezet e diellit, unė jam njė ka dhe ju jeni "mbreti i mrekullive; unė jam njė rrėke dhe ju jeni njė oqean etj, etj.
    Kėshtu Hygoi mbushi katėr fage. Tė rinjtė e Parisit menduan se kjo letėr do tė ishte ndonjė mashtrim i tjetėrkujt dhe nuk e botuan. Mė vonė u mėsua se ajo letėr ishte shkruar nga dora e Hygoit.

    * Hygoi mori njė ditė njė letėr me kėtė adresė: "Poetit mė tė madh tė Francės. Ai pa e hapur ia dėrgoi Lamartinit, i cili ia ktheu pėrsėri Hygoit. Shumė ecejake bėri kjo letėr. Mė nė fund njeri prej tyre e hapi. Pėr ēudi ajo letėr i drejtohej Demysesė.


    * Viktor Hygoi e priti me padurim vlerėsimin e opinionit publik pėr veprėn "Tė mjerėt". Ai i dėrgoi botuesit njė letėr ku i kishte vėnė kėtė shėnim: "?". Dhe botuesi pėr t'i thėnė se libri kishte pasur sukses, iu pėrgjigj me tė njėjtėn mėnyrė: "!".


    * Viktor Hygoi dashuroi njė aktore, e cila pėrkundrazi donte tė birin e tij. Sharlin. Sharli kthehej vonė natėn nė shtėpi. I ati si dėnim kishte urdhėruar ta linin pa kotoletė nė darkė. Njė ditė Viktor Hygoi i shkroi aktores njė biletė ku thuhej;"Do tė jap gjithēka qė tė mė kėrkosh. Ē'farė duhej tė bėj unė pėr ty moj grua mizore?"Aktorja ia ktheu biletėn me kėtė shėnim: "Jepjani kotoletėn!".


    * Hygoi ishte kundėrshtar i dėnimit me vdekje. Njė mik i tha:
    - PO sikur njė katil tė vriste dy nipat e tu, qė ju i adhuroni dhe sikur tė bėnit pjesė nė juritė e gjyqit, a do ta dėnonit me vdekje vrasėsin/! Si do tė bėnit ndryshe?
    - Do tė vdisja, - i tha me krenari Hygoi.


    * Viktor Hygoi i ri qe ftuar pėr drekė nė shtėpinė e Sharl Nodierit. Viktori hėngri me aq oreks nė kėtė drekė, sa qė e zonja e shtėpisė e pagėzoi. Hygoi i tha si pa tė keq:
    - Oh zonjė, kėtė herė isha pak i drojtur, por do tė shohėsh se do tė ha akoma mė shumė kur do tė njihemi mė mirė.


    * - Pas botimit tė veprės "Tė mjerėt", Kesleri, admirues i shkrimtarit diskutoi me Hygoin pėr romanin e ri.
    Autori qeshi me fantazimet e Keslerit dhe pohoi se asgjė nga ato qė thoshte ai nuk i kishte shkuar kurrė nė mendje.
    Mė nė fund Kesleri thirri i zemėruar:
    - Hygo, ju nuk kuptoni asgjė nga ai libėr!

    * Viktor Hygoi nuk kishte asnjė pasion pėr muzikėn. Kur njė pianist i ri luajti shumė mirė disa pjesė prej autorėve tė mėdhenj, e zonja e shtėpisė iu lut poetit qė tė thoshte ndonjė fjalė tė mirė pėr tė. Viktnr Hygoi, i bindur se po bėnte maksimumin e mundshėm pėr ta lavdėruar i tha:
    - Tė lumte, tė lumtė djalosh, por nuk ka nevojė tė filloni pėrsėri.


    * Kur i thanė Hygoit se ishte sėmurė nga zemra, ai u pėrgjigj: - Atė do ta shohim!
    Atėherė nisi tė bėnte vrapime me kalė gjatė bregut tė detit.
    - Po tė kem fillimin e sėmundjes sė zemrės, - thoshte ai, - do ta lė tė shkojė deri nė fund nė rrugėn qė ka nisur. Mirėpo nuk ndodhi asgjė, sepse Hygoi nė tė vėrtetė ishte shumė mirė.


    * Viktor Hygoi kėmbėngulte shumė nė misionin e tij prej novatori. Njė herė, duke folur me dikė pėr Rasinin, tha kėto fjalė:
    - Njeri i madh ky Rasini, nė qoftė se nuk do tė kishte shkruar tragjedi.


    * Kanė thėnė se Viktnr Hygoi ishte dorėshtrėnguar. Janė dhėnė edhe prova tė kundėrta pėr tė. Njė poet tė varfėr, Hygoi e ftonte darkave pėr tė luajtur me letra nė shtėpinė e tij. Dhė lojėn e bėnte nė mėnyrė tė tillė qė tė fitonte gjithnjė miku i tij. Ai asnjėherė nuk mundi tė kuptojė se si fitonte gjithnjė me Hygoin.


    * Njė punėtor me emrin Mazhenie vajti te Hygoi sė bashku me njė shokun e tij. Viktor Hygoi nuk donte t'i priste, por Mazhenie i shkroi nė kartėvizitėn e tij nė vend tė emrit fjalėt: "Proletarėt e Francės". Atėherė Hygoi i priti menjėherė dhe bisedoi miqėsisht me tė dy punėtorėt. Kur nė dhomė u futėn dy fėmijė, nipi dhe mbesa e Hygoit, ai, duke i treguar Mazhenienė, i tha vajzės:
    - E sheh kėtė njeri? Ky ėshtė Franca, hidhu dhe pėrqafoje.Fėmija vrapoi nė drejtim tė punėtorit dhe u ul pėr ta puthur, por mė parė kėrkoi ta shikonte mirė.
    - Ah, - ia bėri ajo - pra qenke ti Franca? Franca nuk qenka shumė e bukur, pėrse gjyshi do qė unė tė tė puth?
    Vajza e puthi Mazhenienė i cili nga ajo ditė u bė hygojan i vendosur.


    * Viktor Hygoi kishte njė berber shumė supersticioz dhe llafazan.Njė ditė u shfaq njė kometė dhe u hap fjala se ajo shėnonte fundin e botės.
    Berberi i tha Viktor Hygoit kur po e rruante:
    - Ah sa e tmerrshme ėshtė. Thonė se ditėn e dytė tė janarit do tė ngordhin tė gjitha kafshėt dhe ditėn e katėrt gjithė njerėzit.
    - Fatkeqėsi e madhe me tė vėrtetė, - u pėrgjigj Viktor Hygoi. Po kush do tė mė rruajė mua ditėn e tretė?

  12. #12
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    ja edhe kompozitori gjerman qe me pelqen aq shume, te cilin nuk ngopem duke e degjuar

    HENDEL Frederik (1685-1759) kompozitor i madh gjerman

    * Kompozitorin e madh e kishte ftuar njėherė njė lord anglez. Duke ditur se Hendelit i pėlqente shumė vera e mirė, i solli njė verė tė tillė prej ēifligjeve tė veta.
    - Ju pėlqen mjeshtėr, - e pyeti ai, - nuk ju duket po aq e mrekullueshme sa oratorit tuaja?
    - Po, po, - u pėrgjigj Hendeli, - ėshtė njė verė shumė tėrheqėse.
    - Nė qoftė se ju pėlqen, mund t'ju sjellė edhe verė tjetėr. Kam Tokai,Bordo, Burgonjė, verė Reni etj.


    * Nė kohėn e rinisė dashuroi shoqen e tij tė shkollės, bijė e njė familjeje tė dėgjuar, Hendeli deshi tė fejohej me tė, por e ėma nuk e lejoi vajzėn qė tė martohej me njė violinist tė thjeshtė. Kur Hmdeli u bė i njohur i thanė se prindėrit e vajzės do tė ishin tė kėnaqur tashmė me njė martesė tė tillė. Por Hendeli u pėrgjigj:
    - Tepėr vonė:


    * Nė provat e veprės sė tij tė njohur "Te Deum" pėrpara se tė fillonte Hendeli tha:
    - Kini mendjen zotėrinj! Po fillojmė. Kush do tė bėjė ndonjė gabim dhe do ta ndėrpresė do ta pėsojė keq.
    Bukuria e kompozimit e kėnaqi aq shumė, sa qė harroi tė jepte kohėn e dirigjimit. Kur erdhi nė vete menjėherė thirri me njė zė prekės:
    - Kėsaj here jam unė qė e pėsova keq.


    * Hendeli kompozonte shpesh duke qenė i shtrirė nė shtrat. Njė ditė kur po punonte pėr nė oratorio, e zonja e shtėpisė qė i solli kafenė nė orėn e zakonshme, u shtang kur e pa tė qante me ngashėrim. Tė gjitha fletėt e notave ishin lagur nga lotėt e tij.
    Nuk ishte hera e parė qė ai prekej thellė:
    - Kur shkruaj, - thoshte, - nuk e kuptoj nė se jam nė trupin tim apo jashtė tij.


    * Nė fillim dihej sikur himni kombėtar anglez dhe gjerman janė tė njėjtė dhe se autori i kėtij himni ishte Hendeli. Tė paktėn kėshtu thoshnin gjermanėt. Ky himn ishte njė kantatė franceze e kompozuar nga Luli pėr mbretin Luigji XIV me titull "Zoti shpėtoftė mbretin tonė". Hendeli gjatė njė udhėtimi pėr nė Francė e dėgjoi kantatėn, i pėlqeu shumė dhe kur shkoi nė Angli, ia ofroi si njė vepėr tė tijėn mbretit tė Anglisė Gjergji I- rė.Kėto ishin gjėra tė zakonshme pėr Hendelin sa qė studiues nė librin e tij "kurs i historisė sė muzikės" e quajti Hendelin "hajduti mė i madh i muzikės qė ka jetuar ndonjėherė".

  13. #13
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896

    kaq per sonte, ika tani se po me mbyllet supermarketi

    IBSEN Henrik



    IBSEN Henrik (1828-1906) dramaturg i dėgjuar norvegjez



    * Dramaturgui shquar i bėnte tė gjitha gjėrat vetė qė tė tjerėt t'i shėrbenin sa mė pak.

    - Ju vetė i lustroni kėpucėt? - e pyeti njė ditė mikun e tij. Ai u pėrgjigj:

    Je i pėrulur, shumė i pėrulur. Nuk duhet tė lejoni tė bėjnė tė tjerėt

    ato gjėra qė mund t'i bėjmė vetė. Lustroni kėpucėt, pastroni dhomėn, ndizni zjarrin. Vetėm nė kėto kushte mund tė quheni njeri i lirė dhe i zoti pėr ēdo gjė. Mjerė ata qė janė tė detyruar tė varen gjithnjė nga gruaja.





    * Henrik Ibsen dashuronte tė bijėn e njė prifti. Ai i shkroi asaj njė letėr tė guximshme. I thoshte e do tė shkonte nė shtėpinė e saj nė orėn gjashtė. Nė qoftė se nuk do ta gjente nė atė orė nuk do t'i shkonte mė nė shtėpi. Nė orėn gjashtė vajti nė shtėpinė e vajzės. Kamarierja i tha nė emėr tė zonjushės qė tė priste disa minuta. Priti dy orė tė mira dhe u bė gati qė tė largohej. Ndėrkaq u duk vajza, qė duke qeshur i tha:

    - Mė falni po desha tė vė nė provė durimin dhe dashurinė tuaj.





    * Henrik Ibseni tregonte me kėnaqėsi njė rast qė i kishte ndodhur nė Romė. Kur po kalonte njė ditė nė Rrugėn Kombėtare i tėrhoqi vėmendjen njė shpallje e kuqe nė mur. Pėrpara saj qėndronin shumė njerėz. Meqenėse nuk i kishte me vete syzat i tha njėrit prej tė pranishmėve. Ju lutem ēfarė ėshtė shkruar nė kėtė shpallje? Dhe ai iu pėrgjigj qetė-qetė: Mė vjen keq zotni i shquar po as unė nuk di tė lexoj.

    * Shkonte shpesh nėpėr sallone por nuk fliste me askėnd. Njėherė takoi njė grua gjermane, qė u paraqit si njė admiruese e zjarrtė e Ibsenit. Ajo e pyeti:

    - A mund tė mė thoni se ēfarė keni dashur tė tregoni me Per Gyntin?

    Ata qė ishin aty menduam se do tė fyhej, kurse Ibseni menjėherė rregulloi mirė syzet, vėshtroi me habi zonjėn dhe i tha me zė tė ulėt:

    - E dashur zonjė. Kur shkrova Per Gyntin vetėm zoti dhe unė e dinim se ē'kuptim kishte vepra. Ndėrsa sot unė ju betohem se nuk mbaj mend asgjė.



    * Shfaqjet e para tė dramave tė Ibsenit patėn nė Norvegji njė interes tė dyfishtė; si vepra artistike dhe se autori nė personazhet e tij kishte futur tipare dalluese tė njerėzve tė njohur. Ibseni mblidhte lėndė nga jeta pėr personazhet e tij dhe pėrdorte si modele miq dhe tė njohur. Kur u shfaq drama "Shtyllat e shoqėrisė", njė i afėrm i tij, besoi se kishte parė veten nė njė personazh tė dramės. Me qė ishte trajtuar shumė keq, shkoi te Ibseni pėr t'u ankuar pėr fyerjen. Ibseni qeshi me ironi dhe i tha ftohtė:

    - E keni gabim. Njė hajvan nuk mund tė mė shėrbente si model pėr teatrin tim.






    * Pėr herė tė parė Ibseni shkoi nė Kristiania me shpenzimet e tij pėr tė shtypur tragjedinė "Katilina", por pėrfundimi ishte pa sukses. Aty kishte njė mikun e vet dhe qė tė dy sė bashku jetuan me ato pak tė holla qė kishin. Hanin vetėm njėherė nė ditė, nė darkė, dhe gjithnjė ushqime tė thata dhe tė lira.

    Nė kohėn e drekės delnin nga shtėpia qė qirramarrėsit e tjerė tė besonin se shkonin pėr tė ngrėnė nė restorant. Pastaj ktheheshin dhe pinin nga njė filxhan kafe.

    Vetėm njėherė paguan njė drekė tė vėrtetė me ushqime tė ngrohta. Kėtė e arritėn duke shitur si letėr ambalazhi kopjet e pashitura tė "Katalinės".



    * Nga rroga e vogėl qė merrte si shėrbyes nė farmaci Ibseni arriti tė bėjė disa kursime. Me kėto para u regjistrua nė fakultetin e mjekėsisė nė Kristiania. Gjatė rrugės pėr nė universitet u ndal nė Skien, ku banonin tė afėrmit e tij. Ai i tha sė motrės Edvigės se kishte shkruar dhe botuar disa vjersha.

    - Ajo e pyeti se ēdo tė bėhej, pėrfundimisht, mjek apo poet.

    - Dua, - i tha Ibseni - tė arrij njė qartesi maksimale nė tė vėrejturit e

    gjėrave.

    - Dhe pasi ta arrish kėtė?

    - Pastaj do tė vdes, - i tha Ibseni.

    * Kur doli "Shtėpia e Kukullės", drama u shfaq pėr njėzetepesė netė me radhė pėrpara publikut tė emocionuar. Shikuesit kur dilnin nga teatri, nėpėr rrugė dhė nėpėr klube bėnin diskutime tė zjarrta pėr problemet qė shtronte drama.

    Zonjat e Kristianias nė ftesat e drekave ose tė mbledhjeve tė ndryshme bėnin shėnime qė tė ftuarit tė mos flisnin pėr "Shtėpinė e kukullės", sepse nuk mund tė mbanin qetėsinė e duhur.



    * Kur Ibseni ishte nė Romė, nė koloninė norvegjeze tė atij qyteti ndodhi njė skandal. Njė grua norvegjeze ishte ndarė nga burri, e kishte lėnė atė me njė fėmijė dhe kishte ikur me dashnorin.

    Norvegjezėt e Romės e kishin parė kėtė gjest si njė "faj kundėr natyrės". Pėr kėtė rast Ibseni tha: -Jo kundėr natyrės po kundėr zakoneve.

    Gruaja qė kishte braktisur burrin donte tė takohej me Ibsenin, i cili e priti ftohtė.

    - Megjithatė, - u mundua tė shfajsohej zonja, - unė kam vepruar si

    "Nora" juaj.

    - Jo, - u pėrgjigj Ibseni, - Nora iku vetėm nga shtėpia.

    * Ibseni banoi disa kohė nė Munih tė Bavierės. Pasditet i kalonte duke ndenjur nė njė kafene nė qendėr tė qytetit. Prania e tij bėnte qė tė shtoheshin shumė njerėz nė lokal. Njė ditė Ibseni u largua nga Muniku dhe nė kafene shteruan klientėt. Atėherė pronarit tė lokalit i erdhi nė kokė kjo ide; gjeti njė aktor teatri qė kishte trupin e Ibsenit, e veshi, i vuri nė kokė njė parukė qė dukel krejtėsisht si flokėt e Ibsenit. Shumė shpejt kafeneja u mbush sėrishmi me klientė. Njė ditė erdhi prapė Ibseni dhe gjeti tek tryeza e tij e dikurshme njė njeri qė i ngjante atij.

    Aktori e luajti rolin e tij nė Munih shkoi pėr ta luajtur kėtė rol edhe nė Amerikė, dhe pati fat. Sipėrmarrėsi bėri njė marrėveshje me tė, qė ēdo mbrėmje kur tė shfaqej ndonjė dramė e Ibsenit tė ishte i pranishėm aty qė tė dukej sikur ishte autori. Ibseni i vėrtetė kishte vdekur qė pesė vjet mė parė, kurse njeriu i rremė paraqitej nė skenė pas thirrjeve entuziaste tė shikuesve: "Tė dalė autori".

    * Njė ditė njė miku i tij e takoi nė rrugė, ndėrkohė qė Ibseni po shihte me vėmendje tė madhe disa shtėpi tė reja tė porsa ndėrtuara.

    - Si? - e pyeti miku, interesoheni edhe pėr arkitekturė?

    - Po, kuptohet, - u pėrgjigj Ibseni, - arkitektura ėshtė profesioni im.

    Po ēfarė janė veprat e mia nė qoftė se nuk janė krijime arkitektonike?



    * Disa admirues tė Ibsenit shikonin vazhdimisht mbi tryezėn e tij tė punės, pranė shishes sė bojės, dy - tre mace dhe lepuj tė vegjėl prej bronxi.

    - Ē'janė kėto lodra fėmijėsh? - pyesnin.

    - Unė nuk shkruaj kurrė as edhe njė rresht nga dramat e mia, - u

    pėrgjigj Ibseni, - nė qoftė se nuk mbaj pėrpara kėto kafshė tė vogla. Duket

    e ēuditshme por megjithatė ėshtė fakt. Nė doni tė dini se pėr ēfarė mė

    shėrbejnė, ky ėshtė njė sekret qė unė nuk mund ta them.

    Dhe qeshte pa e prishur qetėsinė.





    * Ibseni kishte shumė miq si nė rini, ashtu edhe kur u bė burrė.

    Megjithatė shpesh thoshte:

    - Miqtė janė njė salltanet i kushtueshėm.



    * Njė botues dhe mik i Ibsenit pruri nė shenjė nderimi pesė vėllime i letėrsia pėr fėmijė. Disa kohė mė vonė e takoi botuesin dhe e falnderoi dhuratėn, duke i thėnė qė librat ishin shumė interesante.

    - Si? I keni lexuar? - e pyeti i habitur botuesi.

    - Tė jesh i sigurtė, - u pėrgjigj Ibseni, - i kam lexuar dhe rilexuar. L

    nuk e kam humbur ende shpirtin fėminor.

  14. #14
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    KARUZO Enriko (1873-1921) tenor italian me famė botėrore

    * Nė moshėn nėntėmbėdhjetė vjeēare Karuzoja ende nuk i ishte futur studimit tė kantos, sepse zėri i tij nuk ishte as zė tenori as zė baritoni. Me kėmbėnguljen e dėgjuesve vendosi tė studionte kanto. U paraqit te mjeshtri, i cili sapo e dėgjoi i tha se nuk kishte zė tė mjaftueshėm. Megjithatė, pėr t'i plotėsuar dėshirėn, nisi t'i jepte disa mėsime. Kėto mėsime u ndėrprenė shpejt sepse Karuzoja shkoi ushtar.
    Njė mėngjes kur po pastronte kopsat e kapotės pėr tė kaluar kohėn nisi tė kėndojė. Njė oficer qė kaloi aty pranė e pyeti se ē`bėnte nė jetėn civile.
    - Oh, lėre, - u pėrgjigj Karuzoja, - do tė doja tė merresha me teatėr. Oficeri nuk i tha asgjė, por qysh nga ajo ditė e liroi nga stėrvitja dhe i krijoi mundėsinė qė ai tė merrej me kanto.


    * Nė teatrin e oborrit nė Berlin Karuzoja kėndonte me njė shpėrblim prej dhjetėmijė lirash nė natė.
    - Ky numri dhjetė mė pėlqen, - i thoshte Karuzoja njė vizitori, sepse tamam dhjetė vjet mė parė fillova tė kėndoj nė Napoli nė dhjetė lira nė natė.


    * Kur ishte nė Amerikė, nė kohėn e Luftės sė parė botėrore, te Karuzoja u paraqitėn pesė tė rinj emigrantė italianė.
    - Zoti Karuzo, - i thanė ata, - ne po lėmė Amerikėn, se po na ēojnė nė luftė. Kėtu nuk do tė shkelim mė, jemi njerėz tė varfėr. Por nuk duam tė shkojmė nė luftė pa dėgjuar njėherė Karuzon. Ja kėtu kemi mbledhur dyqind dollarė. E dimė qė janė pak, por mė shumė nuk mundemi. Me kėto para duam tė na kėndoni njė kėngė, vetėm njė!
    Dyqind dollarė! Karuzos iu bllokua fyti nga njė lėmsh mallėngjimi. Nė fillim nuk mundi dot as qė tė fliste nga emocioni i madh. Shpejt e mori veten. - Jo njė, por sa kėngė tė doni. Dhe tė dyqind dollarėt ua ēoni nėnave tuaja nė Itali.
    Karuzoja gjithė natėn kėndoi pėr tė pesė bashkatdhetarėt e tij qė shkonin nė luftė.


    * Karuzoja e nisi karrierėn si tenor rezervė. Kėngėtari titulluar gėzonte shėndet tė plotė dhe Karuzos nuk i jepej rasti asnjėherė pėr ta zėvendėsuar. Njė ditė grupi arriti nė njė qytet afėr Napolit, ku Karuzoja kishte shumė tė njohur. Ata e ftuan nė njė pijetore dhe tė gjithė u dehėn.
    Drejtori i teatrit po e kėrkonte Karuzon, sepse tenori titulluar ishte i sėmurė. Mė nė fund Karuoos i erdhi radha qė tė kėndojė nė skenė, mirėpo nuk ishte nė gjendje. Kur doli pėrpara publikut i vinte skena vėrdallė dhe nuk i kujtohej asnjė fjalė nga ato qė duhej tė kėndonte. Nė sallė plasėn tė qeshurat e tė bėrtiturat:
    - I dehur, i dehur!
    Pas kėsaj e dėbuan nga grupi artistik. Nė kulmin e dėshpėrimit vetėm me njė lirė nė xhep, me tė cilėn bleu njė shishe me verė u mbyll nė shtėpi. Tė nesėrmen i erdhi lajmi prej teatrit se publiku e kėrkonte me kėmbėngulje.
    - Po si mund tė mė thėrrasin, - tha tenori, - kur nuk mė dini as edhe emrin? - Nuk tė kėrkojmė me emėr, - i tha ai qė i solli lajmin - por bėrtasin dhe kėrkojnė "atė tė dehurin". Ai kujtoi se mos dėgjuesit donin tė qeshnin me tė, por me besim nė aftėsitė e tij shkoi nė skenė dhe nisi tė kėndojė.
    Suksesi qe i plotė dhe dėgjuesit e mbuluan me duartrokitje tė gjata. Pas kėtij suksesi drejtori e caktoi Karuzon qė tė kėndojė pėr njė qind lira nė natė. Tashmė kishte nisur rruga e triumfit tė tij tė pandalshėm.


    * Gjatė njė turneu nė Amerikė, Karuzoja u ftua tė kėndojė nė vilėn e njė miliarderi, i cili i jepte njė shpėrblim pėrrallor. Kėngėtari vajti fiks nė orėn e caktuar. Pėr habinė e tij tė madhe, pėrveē miliarderit dhe njė qeni tė vogėl, ai nuk gjeti publik tjetėr. Karuzoja e filloi koncertin me njė arie opere. Qė nė notat e para qeni i vogėl nisi tė lehė si i tėrbuar. Karuzoja e ndėrpreu kėngėn. Atėherė i zoti i shtėpinė iu afrua me tė qeshur, i dha nė dorė njė sasi tė hollash dhe i tha:
    - Faleminderit, mos u shqetėso fare. Unė desha tė dija vetėm nėse do tė lehte qeni im edhe kur kėndon Karuzoja.



    * Miliardieri Morgan ishte admirues i Karuzos.Sa herė qė e ftonte pėr tė kėnduar nė shtėpinė e tij, shpėrblente me dhjetė mijė dollarė.
    Njėherė, pasi e ftoi si zakonisht, mori nga kėngėtari i shquar kėtė pėrgjigje qė e habiti shumė: "Faleminderit, po nesėr mbrėma nuk kam mundėsi tė vij sepse jam pėr darkė te mjeshtri Leonkavalo". Leonkavalo nuk e mori vesh asnjėherė qė kjo darkė i kishte kushtuar Karuzos mė shumė se dhjetėmijė dollarė.

    * Karuzo bleu njė shtėpi. Iu desh tė bėnte ca ndryshime, prandaj mori disa punėtorė ndėrtimi.
    Nė njė dhomė tė katit tė dytė, ai studionte kanto ēdo ditė dhe pėrsėriste pjesė tė ndryshme tė reportorit tė tij tė pasur.
    Njė ditė hyri nė dhomėn e tij kryemjeshtri i ndėrtimit qė i tha: - A doni qė puna tė mbarojė sa mė shpejt?
    - Pa tjetėr, - u pėrgjigj Karuzoja.
    - Atėherė ju lutemi shumė tė mos kėndoni derisa tė mbarojmė ne punėn qė kemi nisur nė shtėpinė tuaj. Duhet ta dini se sapo ju nisni tė kėndoni, punėtorėt menjėherė lėnė punėn. Nuk ka burrė qė t'i vėrė prapė nė punė deri sa tė mbarojė kėnga juaj. Pėr Karuzon ky nderim i atyre njerėzve tė thjeshtė ishte mė i madh se sa durtrokitjet nė platetė e teatrit.

  15. #15
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    LIKURGU (Lindi v. 925 p.e.s.) legjislator i njohur i Spartės



    * Spartanėt e pyetėn Likurgun se pse nuk e rrethonte me mur qytetin e Spartės.
    - Sepse, - u pėrgjigj legjislatori i madh, njė mur me gjokse heroike vlen mė shumė se njė mur me tulla.

    * Kur e pyetėn Likurgun, se si qe e mundur qė e mbante tė fortė atdheun dhe tė kishte tė siguruar fitoren mbi armikun, ai u pėrgjigj:
    - Duke mbetur tė varfėr, duke mos kėrkuar tė shtypim tė tjerėt dhe duke treguar kėsisoj se jemi mė tė fortė se ata.



    * Likurgu mori dy kėlyshė tė vegjėl nga e njėjta buēe dhe e rriti nė kushte krejt tė ndryshme: njėrin e mėsoi tė qullėt dhe delikat, kurse tjetrin e mėsoi me ushtrimet e gjahut. Kur u bėnė tė mėdhenj i ēoi nė sheshin publik tė Spartės, u vuri nė mes njė pjatė me ushgim tė lakmueshėm dhe lėshoi aty pranė njė lepur. Qeni i mėsuar delikat u lėshua shpejt tek ushqimi i pjatės, tjetri ndoqi lepurin dhe e kapi. Qytetarėt spartanė duartrokisnin ndėrsa Likurgu tha:
    - Shikoni sa e madhe ėshtė forca e edukatės. Qė tė dy janė nga e njėjta nėnė dhe kanė lindur nė njė kohė. Kėshtu ndodh edhe me njerėzit.



    * E pyetėn njė herė Harilaun nipin e Likurgut se si ishte e mundur qė xhaxhai i tij kishte bėrė pak ligje.
    - Sepse, - u pėrgjigj Harilau, - njė popull qė flet pak, nuk ka nevojė pėr shumė ligje.



    * Meqenėse zakonet spartane qenė krijim i Likurgut po sjellim disa aspekte nga jeta e institucioneve tė kėtij qyteti. Njė nga institucionet e Likurgut pėrshkroi ushqimet nė pėrgjithėsi. Si gjellė kombėtare ishte i famshmi lėng i zi pėr tė cilin ėshtė folur shumė.
    Mbreti i Pontit donte ta shijonte kėtė lėng dhe bleu nga njė kuzhinier spartan. Njė spartan qė ishte aty pranė i tha:
    - Zotni nė kėtė gjellėn tuaj mungon diēka qė i jep shije.
    - E cila ėshtė kjo i tha mbreti?
    - Ėshtė ajo qė para se tė hash duhet tė bėsh njė banjė nė Eurota. Kjo do tė thoshte se vetėm nė Spartė dhe nė mjedisin e spartanėve ėshtė i pėlqyeshėm ky ushgim.



    * Njė i huaj e pyeti njė spartan nė se kishte rrezik tė kaloje nėpėr Spartė.
    - Ka rrezik, - i tha spartani - vetėm pėr luanėt, kurse lepujt e kanė ēerdhen e tyre nė portat tona.



    * Njė nėnė spartane, kur i biri i tregoi pėr vdekjen heroike tė vėllait, i tha:
    - Pėrse nuk e shoqėrove edhe ti?

  16. #16
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    LA FONTEN Zhan



    LA FONTEN Zhan (1621-1695) poet dhe fabulist francez



    * La Fonteni po bisedonte me njė tė njohurėn e tij qė sapo kishte mbetur e ve.

    Ah moj zonjė, - i tha kur po qanin, - tė humbasėsh burrin ėshtė me tė vėrtetė njė dhembje e madhe pėr njė grua tė pėrzemėrt sikurse jeni ju!

    Pastaj fabulisti i madh e largoi vėmendjen pėr njė ēast diku gjetkė. Duke rimarė fjalėn ai kujtoi se po fliste me njė grua tjetėr qė kishte humbur djalin e saj. Prandaj shtoi:

    - Pėr fat mund, tė ngushėlloheni me tė tjerėt qė ju kanė mbetur.



    * La Fonteni si njeri i hutuar qė ishte, tetė ditė pasi varrosi njė mik vajti nė atė shtėpi pėr darkė.

    - Por, - u pėrgjigj kamarieri, - zotnia shkoi nė varreza tetė ditė mė

    parė. Nuk e dini?

    - Ah, po nuk ma mori mendja se ai do tė rrinte kaq shumė.



    * La Fonteni ishte njėherė nė shtėpinė e Dupinit, doktor i shkencave nė Sorbonė, bashkė me tė birin e vet. Ky nė fjalė e sipėr bėri disa vėrejtje pėr tė atin. Kur djali u largua, La Fonteni, qė e kishte pėrshėndetur me respekt tė madh, u drejtua nga i zoti i shtėpisė dhe e pyeti se kush ishte ai djalė qė iku. Tjetri e shikoi i habitur dhe thirri:

    - Si, po a nuk ishte yt bir ai?

    - Po, po - u pėrgjigj La Fonteni, - tashmė po mė duket se e kam parė

    edhe herė tė tjera atė njeri dhe pamja e tij nuk m'u duk e re.

    * La Fonteni parapėlqente mė shumė fabulat e autorėve tė lashtėsisė se sa tė tijat. Njė letrar i kohės, qė nuk e linte tė qetė, thoshte:

    - Ēfarė njeri i trashė ky La Fonteni shkon deri aty sa beson seriozisht se autorėt e lashtėsisė kanė mė shumė mprehtėsi se ai.

    * Kur po flisnin pėr fabulat e La Fontenit, njė zonjė pariziane tha: - Ato janė si njė shportė e mirė me qershi. Kėrkon tė marrėsh ndonjė kokėrr dhe nė fund sheh se shporta ka mbetur bosh.

    * La Fonteni jetonte nė mes tė turmės sikur tė ishte mė me tė shkretėtirės. Njė personalitet qė po shkonte njė mėngjes nė Versajė, e pa nėn njė pemė tė rrugės tė zhytur nė mendime . Edhe nė mbrėmje e gjetėn pėrsėri nė tė njėjtin vend. As shiu qė po binte pa pushim dhe as vajtjeardhjet e karrocave nuk e kishin shkėputur nga mendimet e thella.



    * Njė zotni i pasur e ftoi La Fontenin pėr tė bėrė njė bisedė plot humor. Ai mbeti i zhgėnjyer kur pa se hante nė heshtje, i mėrzitur dhe me pamje tė hutuar. Sapo mbaroi sė ngrėni kėrkoi tė ikte se kishte njė mbledhje nė akademi. Tė gjithė tė pranishmit i thanė se pėr mbledhjen kishte ende shumė kohė pėr tė vajtur nė orėn e caktuar.

    - E di, - u pėrgjigj La Fonteni - por do tė marr rrugėn mė tė gjatė qė kaloj kohėn.

    * La Fonteni e kishte bėrė vetė epitafin ku thuhej: "Kėtu shtrihet Zhs qė iku ashtu sikurse kishte ardhur. Hėngri trashėgiminė dhe kapita duke besuar se pasuritė janė gjėra fare tė panevojshme. Kur arriti tė gj< kohė tė mirė, atė e ndau nė dy pjesė, njėrėn e pėrdori pėr tė jetuar d tjetrėn pėr tė mos bėrė asgjė".

    * La Fonteni e ruante gjithnjė gjakftohtėsinė. Njė herė kur ishte gjėndje shumė tė keqe pėr tė holla shkoi nė mbledhjen e Akademisė mb; ishte bėrė apeli. Tė gjithė akademikėt kėrkuan tė bėhej pėrjashtim pėr

    - Jo zotėrinj, - tha La Fonteni, - nuk do tė ishte e drejtė, kam ardh vonė dhe faji ėshtė imi. Ai nuk deshi kurrsesi qė tė prisheshin rregulla akademisė pėr tė.

    * Nė akademinė franceze po zhvillohej njė mbledhje, ku do tė ishin pranishėm edhe disa njerėz tė tjerė si dėgjues tė thjeshtė.

    La Fonteni dhe shumė tė pranishėm tė tjerė kishin mbetur jashtė n qė kishte shumė njerėz.

    Kur po dilnin njė akademik, kolegu i tij, e pyeti pse nuk kishte mai pjesė nė mbledhje.

    - Kishte shumė njerėz, - u pėrgjigj La Fonteni, - dhe nuk dija sesi
    bėja pėr tė hyrė.

    - Ta marrė djalli, - thirri kolegu i ēuditur, - po do tė mjaftonte qė thonit se kush ishit dhe gjithēka do tė rregullohej menjėherė.

    - E vėrtetė, - u pėrgjigj La Fonteni, - po ja qė nuk mė shkoi nė meni
    njė gjė e tillė.

    Njė zonjė e b.ukur kishte rėnė nė dashuri dhe e donte shumė Fontenin. Shpesh ajo bėnte shaka tė forta me qėndrimin prej babaxhi tė La Fontenit. Njė mbrėmje ajo mbeti vetėm nė shtėpi dhe mė vonė kujl

    - Kisha mbetur vetėm me tri kafshėt e mia shtėpiake: qenin, mac dhe La Fontenin.



    * Njė zonjė e b.ukur kishte rėnė nė dashuri dhe e donte shumė Fontenin. Shpesh ajo bėnte shaka tė forta me qėndrimin prej babaxhi tė La Fontenit. Njė mbrėmje ajo mbeti vetėm nė shtėpi dhe mė vonė kujl

    - Kisha mbetur vetėm me tri kafshėt e mia shtėpiake: qenin, mac dhe La Fontenin.



    * Kur La Fonteni u sėmur rėndė, prifti i rrinte shumė rreth e qark pėr t'i bėrė shėrbimet fetare. Infermierja qė i shėrbente tė sėmurit i tha priftit:

    O atė! Lėreni tė qetė e mos e mundoni shumė, se ai bėri mė shumė budallallėqe se mėkate dhe zoti nuk do tė ketė kurrė guximin qė ta dėnojė.

  17. #17
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    LAMARTIN ALFONS (DĖ)



    LAMARTIN ALFONS (DĖ) (1790-1869) POET I DĖGJUAR FRANCEZ, HISTORIAN DHE POLITIKAN



    * Njė nga gazetarėt e kohės sė tij e pėrcaktoi Lamartinin me kėto fjalė:

    - Lamartini ėshtė Marsejeza e kėnduar nė kishė.

    - Si trashėgiminė e tij, ashtu edhe paratė qė fitoi nga botimi i librave

    Lamartini i shpenzoi qė tė gjitha dhe nė pleqėri jetoi midis vėshtirėsish tė mėdha financiare.

    - Njė herė jetoja pėr tė punuar - u thoshte atėherė miqve tė tij, - tashti
    punoj pėr tė jetuar.



    * Lamartini shfajėsohej pėr lavdėrimet qė i kishte bėrė veprės sė tij duke thėnė:

    - Po ēfarė doni prej meje? Edhe perėndia ka nevojė pėr reklamė. A nuk
    i ka perėndia pėr kėtė punė kambanat?

    * Midis delegacioneve tė shumta qė paraqiteshin nė qeveri, njė numėr i madh ishte nga gratė. Dhe nuk ishte gjė fort e lehtė ta bėjė kėtė punė. Por edhe nė rastet mė tė vėshtira e delikate shpirti hokator i Lamartinit nuk shuhej asnjėherė.

    Njė ditė njė grup grash si pėrfaqėsuese tė rrobaqepėsve arritėn me flamur nė dorė nė pallatin e qeverisė dhe paraqitėn kėrkesat e tyre. Lamartini iu pėrgjigj me njė fjalim tė bukur qė entuziazmoi gratė. Njėra prej tyre, njė shejtankė qė dukej si burrė, iu afrua poetit qė ta pėrqafonte dhe ta puthte pėrzemėrsisht.

    Lamartini pa u turbulluar i tha:

    - Qytetare mos harro se burrat midis tyre shtrėngojnė duart.






    * Lamartini i lejoi njė deputeti, qė mbahej si njohės dhe mbrojtės i artit, poemėn e tij "Rėnia e njė ėngjėlli". Kur mbaroi leximin deputeti thirri: - Oh, po kam edhe unė njė nip qė shkruan budallallėqe tė tilla.





    * Nė moshė tė thyer Lamartinin e la aq shumė kujtesa sa qė kur dėgjoi njė mik qė po lexonte njė fragment tė njė poeme tė tij tė njohur, u emocionua shumė dhe tha:

    - Tė kujt janė kėto vargje?

    * I plakur dhe nė gjėndje shumė tė vėshtirė financiare shkoi pėr tė qarė hallin te njė miku i tij gazetar. I tregoi pėr poshtėrimin qė i bėnin njerėzit e elitės, tė cilėt ēmonin vetėm paranė dhe talleshin me poetin qė kishte rėnė nė fatkeqėsi.

    - E dini qė njė ish kolegu im nuk u ēua as nė kėmbė kur i vajta nė shtėpi? - tha Lamartini.

    - Nė shtėpinė time do tė keni pritjen mė tė mirė, - u pėrgjigj gazetari

    - dhe duke hapur derėn e studios thirri: zotėrinj, ja zotėria e tij Lamartinil

    Nė studio ishin disa letrarė, artistė dhe njė aktore e bukur tė cilėt u ngritėn nė kėmbė dhe pėrshėndetėn poetin me buzėqeshje.

    - Nė shtėpinė time zotėrinj, - shtoi gazetari, - aftėsia ėshtė gjithnjė mbret.

    * Kur ra Napoleoni Lamartini tha:

    - Perandoria nuk ishte tjetėr veēse policia. Tashmė qė ajo ka rėnė, mua mė duket se jam liruar nga njė peshė prej tridhjetė atmosferė nga trupi dhe mendimi. Napoleoni ishte njė vrasės i pabesė i mendimeve tė lira, njė shtypės i sė vėrtetės.

    * Njė aktor deklamoi njė poezi tė Lamartinit nė praninė e tij. Njė ēast ai u ndal se harroi njė varg nga poezia.

    - Tė lutem ma kujto pak, - i tha Lamartinit.

    - Unė tė tė kujtoj? Po unė nuk mundohem tė kujtoj kurrė as njė varg
    nga poezitė e mia. Do tė bėja mė lehtė qindra tė tjera. Ēfarė tė tė them?

    Kam aq shumė vargje tė tė tjerėve nė kokė, sa qė nuk mund tė arrij tė kujtoj tė miat.



    * Duhej tė ishte si njė lloj pianoforte me njė tastierė, nė tė cilėn ēdo taste t'i pėrgjigjej njė shkronjė. Nė vend qė tė shkruanim me penė, tė preknim tastet sikur t'i binim pianos.

    Makina e ėndėrruar prej Lamartinit doli pesėmbėdhjetė vjet mė vonė.





    * Kur ishte ministėr Lamartini priti kryetarin e bashkisė sė njė prefekture tė vogėl. Ai erdhi pėr t'u ankuar pėr njė nėnprefekt tė ri qė ishte caktuar.

    - Po kuptojeni ju lutem tha kryetari i bashkisė, - keni dėrguar pėr

    nėnprefekt njė marangoz.

    - Dhe nuk ju duket e drejtė? Po duhet ta kuptoni qė ebanistėt na duhen

    t'i ruajmė pėr prefekturat e rėndėsishme, - i tha Lamartini.



    * Varfėria nė tė cilėn jetonte nuk e pengonte zemrėn e tij tė mirė tė bėnte dhurata pėr njerėzit e afėrm me raste pėrvjetorėsh. Lamartini shkonte te njė miku i tij, tė cilit i merrte me kredi dhurata tė bukura.

    • Tė afėrmit i merrnin me gėzim tė madh dhuratat, por pastaj fshehurazi ia dėrgonin pėrsėri shitėsit, i cili, si pjesėmarrės nė kėtė lojė, nuk ia kėrkonte paratė Lamartinit.

  18. #18
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    LIST Franc



    List Franc (1811-1886) pianist dhe muzikant i famshėm hungarez


    * Muzikanti i raadh kur ishte ftuar nė kėshtjellėn e Jashit (Rumani) dėgjoi disa ciganė qė po kalonin nė njė fshat aty pranė. Kryetari i tyre njė farė Barbo, u tha ciganėve qė tė kėndonin pėr sė dyti njė kėngė me tė vėrtetė tė bukur. Listi mbeti i shtangur dhe kur mbaroi pjesa tha:
    - Bukur! Me tė vėrtetė bukur. Tani Barbo dėgjo edhe muzikėn time. Listi u ul nė piano dhe nisi tė ekzekutojė njė improvizim tė ndėrlikuar me variacione tė vėshtira.
    - Mjeshtėr, - i tha atėherė Barboja, - melodija jote ėshtė aq e bukur dhe mė bėri aq shumė pėr vete, sa qė po tė mė lejoni, do tė pėrpiqem qė ta riprodhoj.
    Listi nuk mund ta besonte kurrė njė gjė tė tillė, sepse i dukej e pamundur. Ndėrkaq Barbo dhe ciganėt e tjerė ia nisen pjesės qė dėgjuan nga Listi. Kur pėrfunduan Listi u ēua, e pėrqafoi plakun ngrohtėsisht dhe i tha:
    - O cigani Barbo, mėsuesi im. Zoti tė ka bėrė artist dhe je mė i madh se unė.


    * Listi do tė jepte njė koncert nė njė sallė ku do tė ishte edhe mbreti. Kur hyri mbreti, mjeshtri po bėhej gati tė fillonte. Listi dukej shumė i turbulluar.
    Kishte vendosur partiturėn nė njė poltronė aty afėr dhe njė baroneshė e shėndoshė ishte ulur sipėr partiturės.
    Listi iu afrua baroneshės dhe i tha:
    - Mė falni baroneshė por partitura qė keni poshtė nuk ėshtė pėr instrumenta frym


    * Princi Feliks Linhovski muzikant i mprehtė, kur ishte mysafir te Listi bėri njė udhėtim tė gjatė me tė dhe mjeshtri i shquar i pagoi tė gjitha shpenzimet.
    Satiriku Hajne e pėrcaktoi kėshtu kėtė rast: "Franc List mbrojtėsi i njerėzishėm i prindėrve me talent".

    * Pianisti i famshėm kur ishte nė Romė shėtiste shpesh nė kėshtjellat romake. Njė nate zuri shtrėngata dhe koha u ftoh shumė. Listi doli nga vila e mikut tė tij dhe rrugės takoi njė njeri tė veshur keq, qe dridhej nga tė ftohtėt. Kur Listi mori vesh se ai nuk kishte para pėr tė blerė rroba, hoqi pallton e vet, ia dha atij dhe nėpėr shi u kthye nė Romė.


    * Gjatė njė koncerti tė Listit e pyetėn Rosinin nė se mund te kapte nė gabim pianistin e shquar.
    - Nuk raund tė pohoj dot, - u pėrgjigj Rosini, - Listi bėn aq nota nė njė minutė sa qė ėshtė e pamundur ta ndjekėsh. Deri tani nuk mė ka mjaftuar koha qė ta dėgjoj.


    * Kur Franc Listi vajti nė Vjenė te princi Meternik, princesha e pyeti nė se kishte bėrė ndonjė punė tė mirė. Listi u pėrgjigj:
    - Diplomatėt dhe bankierėt zonjė, bėjnė punė tė mira, unė bėj thjesht muzikė.

    * Listi pinte njė puro nė ditė, e cila prodhohej me porosi vetėm pėr tė. Kur largohej nga shtėpia merrte me vete aq puro pėr sa ditė do tė qėndronte atje ku shkonte.

    * Njė herė i thanė Listit:
    - E po, nė qoftė se nuk ke qenė muzikant, atėherė ēfarė ke qenė?
    - Diplomati i parė i Evropės, - u pėrgjigj Listi.


    * Listi i dhuronte Vagnerit tema muzikore qė i vinin nė mendje, i bindur se miku i tij do tė dinte t'i shfrytėzonte mė mirė se ai. Tė gjitha mėsimet e pianos qė u jepte nxėnėsve tė tij i bėnte pa shpėrblim. Listi dhuroi njė shumė tė madhe pėr tė ngritur njė monument pėr Bethovenin. Pėr tė varfėrit ai mbante gjithnjė njė shumė tė hollash mbi oxhak, qė t'i kishte gati pėr ēdo rast. Nė ēdo zarf qė dhuronte me para Listi shtonte fjalėt e tij tė pėrzemėrta.
    - Duhet tė sheqeroset tableta - sepse marrja e lėmoshės ėshtė njė gjė shumė e trishtuar.


    * Listi ishte ftuar nė njė pritje, e cila nuk u dha sepse e zonja e shtėpisė u sėmur papritur. Kur Listi u kthye i trishtuar, takoi nė rrugė njė mik, e mori pėr krahu dhe i tha;
    - Eh, po ne kemi festat, sallat e ndriēuara me drita, por nuk kemi njė vatėr, vatrėn tonė. Tingujt po zbehen, zemrat pushojnė sė rrahuri dhe nė fund mbetet heshtja.
    Nė sytė e tij tė plakur rrodhėn dy pika loti. Pastaj shtoi: Kush e di, a do tė jetoj edhe njė vit akoma? Nuk kam veēse njė gjė pėr tė kėrkuar: mos mė bėrtisni nė kėtė pak kohė qė mė ka mbetur pėr tė jetuar.


    * Atij qė fliste me tmerr pėr vdekjen, Listi i pėrgjigjej qetė: - Tė vdesėsh ėshtė mė lehtė se sa tė jetosh.

    * Nė verėn e vitit 1885 Listit plak i propozuan qė tė jepte disa koncerte ndaj njė shpėrblimi prej dy milion markash.
    - Po ēfarė do tė bėj me dy milionė karkat nė moshėn shtatėdhjetė e katėr vjeēare? - u pėrgjigj Listi, qė nuk e pranoi kėtė ofertė.

    * Listi dhe Rubini do tė jepnin koncert nė njė qytet me rėndėsi tė Francės. Nė sallė ishin vetėm pesėdhjetė veta, megjithatė Listi ekzekutoi nė mėnyrė tė mrekullueshme si gjithnjė dhe Eubini kėndoi si dinte tė kėndonte ai. Kur mbaroi koncerti Listi i zemėruar u tha tė pranishmėve: - Zotėrinj e'zonja (megjithėse midis tė pranishmėve ishte vetėm njė zonjė), koncerti mbaroi. Tani a mund tė mė lejoni qė t'ju ftoj pėr darkė? Tė pranishmit e shikuan tė ēuditur, por sė fundi pranuan. Nė mbrėmjen tjetėr salla ishte plot.


    * Mėsimet e para Listi i mori nga i ati. Ai studjoi me ngulm e bėri pėrparime tė mėdha. I ati e dėrgoi te njė pianist i shquar pėr t'i dhėnė mėsime nė piano. Kur e dėgjoi fėmijėn tė interpretonte sonatėn nė la bemol tė Bethovenit, ky mbeti shumė i habitur dhe tha:
    - Ti do tė bėhesh pianisti mė i madh nga tė gjithė ne.
    Ai kėrkoi njė fiorinė pėr ēdo mėsim dhe pas mėsimit tė dymbėdhjetė nuk pranoi tė merrte fare shpėrblim.
    - Pėrparimet e jashtėzakonshme tė fėmijės, - tha ai, - mė japin njė kėnaqėsi tė madhe sa qė e harroj fare lodhjen.


    * Listi studionte muzikė me zell tė madh. Njė ditė nga lodhja e madhe i ati e gjeti shtrirė nė dysheme pranė pianofortes. Mjeku e kėshilloi tė pushonte pėr disa kohė. Ai e mori shpejt veten dhe u bė mė mirė nga shėndeti. Mbas pak kohe i vdiq i ati. Fjalėt e tij tė fundit ishin: - Biri im, po tė lė vetėm, por aftėsia jote e madhe do tė shpėtojė nė jetė. Zemra jote ėshtė emirė. Por druaj pėr ty nga gratė, ato do tė tė turbullojnė nė jetė.


    * I riu List u vendos nė Paris dhe mori me vete edhe nėnėn.
    Ai u bė mbrojtėsi dhe mbėshtetėsi kryesor i saj, duke u rrethuar me kujdesje fisnike dhe dashuri tė pakufishme. Kur vinte nė mbrėmje nga shfaqjet pėr tė mos e zgjuar rrinte deri nė mėngjes te shkallėt i lodhur dhe i drobitur, por i lumtur se nuk ia kishte prishur gjumin nėnės sė tij tė adhuruar.

    * Njė herė, nė orkestėr dirigjonte kantatėn e tij. Kur pjesa pėrfundoi publiku ndenji i ftohtė. Atėherė Listi, me njė shpėrthim tė papėrmbajtur, filloi edhe njė herė ekzekutimin. Solistėt, kori dhe orkestra i vunė tė gjitha forcat e tyre dhe vepra doli me tė gjithė madhėshtinė dhe bukurinė e saj, duke ngritur peshė entuziazmin e dėgjuesve.


    * Listi kompozoi njė meshė. Kur u ekzekutua suksesi i kaloi tė gjitha parashikimet. Njė prej dėgjuesve tha:
    - Kjo muzikė ėshtė aq "fetare" sa qė Satananė e bėn njeri.


    * Cari i Rusisė i kėrkoi Listit tė jepte koncerte pėr invalidėt e Borodinos. Ai iu pėrgjigj se Francės i ishte tepėr mirėnjohės, ndaj nuk mund ta pranonte njė kėrkesė tė tillė.
    Atėherė Cari tha:
    - Te ky njeri janė antipatike flokėt e gjatė dhe idetė politike.


    * Shumani shkonte pėr tė kaluar disa orė me mikun e tij, nga Drezdeni ku banonte vetė, nė Laipcig ku ishte Listi, megjithėse atėherė rruga midis tė dy qyteteve zgjaste katėr orė.
    Nė kėto vizita Listi i binte pianos pėr njė kohė tė gjatė dhe Shumani rrinte i heshtur pėr tė dėgjuar. Kur mbaronte me piano Listi gjithnjė shkruante letra dhe Shumani mbetej gjithė kohėn i ulur nė njė qoshe.Dita kalonte papritur e pa kujtuar. Pastaj Listi kujtohej qė kishte mikun pranė, dhe kthehej nga ai me buzėn nė gaz. Shumani atėherė ngrihej pėr tė kėrkuar leje qė tė largohej dhe i thoshte me ėmbėlsi:
    - Ja pra qė biseduam edhe njherė sė bashku me zemėr tė hapur.

  19. #19
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    MOZART Volfang Amadeus (1756-1791) kompozitor i madh austriak

    * Mocarti i vogėl ishte nė Paris, kur sapo kishte mbushur shtatė vjeē e gjysmė. Luajti nė klaviēembal nė mėnyrė tė mahnitshme, improvizoi arie tė vogla e sonete sa qė i habiti dėgjuesit. Edhe kur i ati, pėr t'i bėrė mė tė qarta aftėsitė e tij tė jashtėzakonshme, ia mbuloi tastierėn me njė cohė leshi tė hollė, ai ekzekutoi jo mė keq se kur tastiera ishte e zbuluar. E thirrėn nė oborr ku mbreti e pėrgėzoi dhe mbretėresha e ngopi me ėmbėlsira. Nė fund donte ta shikonte edhe Zonja Pompadur. Ajo pėr ta parė sa mė mirė e vendosi nė kėmbė mbi njė tryezė. Djali i vogėl i zgjati dorėn qė t'ia puthte, por ajo nuk dėnjoi t'i pėrgjigjej kėsaj kėrkese. Atėherė Mocarti i vogėl, tė cilin e kishte puthur perandoresha Mari Tereza, u prek dhe i tha:
    - Kush ėshtė kjo grua kryelartė qė nuk do tė mė puthė, kur vetė perandoresha mė ka puthur?
    Ai i tha kėto fjalė nė gjermanisht. Pompadur nuk e kuptoi, ndryshe Mocarti i vogėl mund tė pėrfundonte nė podrumet e Bastijes.

    * Mocarti u kthye nė Paris nė moshėn njėzetvjeēare, kur i vdiq e ėma. I pikėlluar la hotelin, ku qe ftuar nga Grim, i cili nuk kishte asnjė besim nė aftėsitė muzikore tė Mocartit.
    Ai e detyroi djalin qė tė largohej tė cilit iu desh tė ndalej nė Strasburg pėr tė dhėnė njė koncert sepse nuk kishte paratė e nevojshme pėr udhė. - Salla mė kishte pritur, - thoshte mė vonė Mocarti, - nė njė tryezė tė pėrgatitur pėr njėzetekatėr vetė, ku vetėm tre a katėr ishin duke ngrėnė. Ky ishte dėshtim i plotė pėr Mocartin. Pasi u paguan shpenzimet, atij i dhanė si shpėrblim njė luigj, qė ishte i mjaftueshėm vetėm pėr tė bėrė me karrocė njė copė rrugė tjetėr.

    * Mocarti u martua me tė bijėn e njė kopisti tė teatrit: Kjo vajzė quhej Kostanca dhe Mocarti u martua me tė pas shumė kundėrshtimesh. Ēifti ishte i lumtur dhe Mocarti qe bashkėshort shumė i mirė. Kur Kostanca ishte e sėmurė, i shoqi, para se tė dilte nga shtėpia i shkruante nga njė pusullė. Nė njėrėn prej tyre shkruhej: "Mirdita e dashura gruaja ime. Shpresoj se do tė kesh fjetur. Nuk po tė ēoj shpejt se mos ftohesh. Mos u lodh dhe se mos u grind me personelin e shėrbimit. Kujdes mos pengohesh nė pragun e paradhomės. Mos i bėj tė gjitha punėt e shtėpisė derisa tė vij edhe unė."

    * Kur u dha opera "Don Zhuan" pėr herė tė parė, mbreti e pėrgėzoi Mocartin, por nga qė nuk kuptonte fare nga muzika i tha;
    - More, sa shumė nota qė kishte! Dhe Mocarti ia priti:
    - Madhėri, as edhe njė mė shumė nga ē'duhej.


    * Mbas triumfit tė "Don Zhuanit" Mocarti e la Pragėn mikpritėse dhe u kthye me shpirt tė turbulluar nė Vjenė, ku kundėrshtarėt e tij arritėn ta shtyjnė edhe gjashtė muaj premierėn e operės.
    Mė nė fund vullneti perandorak bėri qė "Don Zhuani" tė shfaqej, por nuk u pėlqye. Perandori Jozef i tha atėherė Mocartit:
    - Vepra ėshtė e lartė, ndoshta edhe mė e bukur se "Figaro" por nuk ėshtė ushqim pėr dhėmbėt e vjenezėve tė mi.
    Mocarti iu pėrgjigj;
    - Atėherė le t'u japim kohė qė ta pėrtypin.

    * Njė mbrėmje Mocarti vuri nė bast me Hajdenin me njė shishe shampanjė nė qoftė se ai do tė ishte i zoti tė luante nė piano njė pjesė qė e kishte kompozuar atė mėngjes. Basti u pranua dhe Hajdeni u ul nė piano. Nė njė ēast u ndal edhe tha:
    - Ėshtė e pamundur, s'vazhdohet.Dy duart e pianistit mund tė rroknin skajet e tastierės, ndėrsa njė notė qė ndodhej nė qendėr as qė mund tė ekzekutohej fare.
    Atėherė i erdhi radha Mocartit i cili qetė-qetė u ul nė piano dhe nisi tė luante. Ai luajti edhe notėn fatale, po si?... me hundė! Tė gjithė tė pranishmit qeshėn dhe Mocarti e fitoi bastin.



    * E pyetėn njė herė Auberin se kush ishte kompozitori mė i madh. - Bethoeni, - u pėrgjigj menjėherė, e pa ngurim ai.
    - Si - thirri bashkėbiseduesi -po Mocarti?



    * Mocarti i vogėl shkoi me familjen nga Salcburgu nė Vjenė. Nė portėn e qytetit doganierėt u bėnė gati pėr tė kontrolluar plaēkat. Mocarti ndėrkohė po i binte violinės dhe ata tė emocionuar nga interpretimi i fėmijės nuk ia kontrolluan plaēkat sipas rregullit.

    * Nė moshėn njėzet vjeē Mocarti u fye rėndė nga njė fisnik.
    - Nė qoftė se nuk jam fisnik, nga shtresa shoqėrore, nė shpirt jam mė fisnik se ju, - iu kthye me kryelartėsi. - Nga ky ēast qė mė fyet mua, nuk jemi gjė tjetėr veēse njė fundėrrinė.

    * Nė vitin 1791 njė i panjohur i tha Mocartit:
    - Shkruamėni njė Rekuim.
    Tha kėto fjalė misterioze dhe i panjohuri iku, pa u dukur fare sikurse edhe kishte ardhur dhe nuk u pa mė.
    Mocarti pati njė mbresė tė thellė nga ky takim. E shkroi Rekuimin me njė forcė misterioze dhe pak ditė mė vonė vdiq.
    Ditėn qė vdiq Mocarti ishte njė furtunė e madhe qė vazhdoi edhe tė nesėrmen. Kjo pengoi edhe njerėzit mė tė afėrm qė tė merrnin pjesė nė varrim. Tė vdekurin e ēuan nė varreza tė pa shoqėruar puthuaj nga asnjeri.
    Tri ditė mė vonė e shoqja shkoi nė varreza pėr tė parė vendin ku ishte varrosur burri i saj.
    - Amadeo Mocart? - pyetėn varrmihėsit.- Nuk e kemi dėgjuar kėtė emėr dhe nuk kemi varrosur njeri me kėtė emėr.
    Mocartin e madh, nė atė stuhi tė tmerrshme tė natyrės e kishin varrosur shpejt e shpejt nė njė varr tė zakonshėm ku shiu i zhduku shenjat e grumbullimit tė dheut. Edhe sot nuk dihet me saktėsi vendi se ku pushojnė eshtrat e kompozitorit tė shquar.

  20. #20
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    19-06-2004
    Postime
    5,896
    MOLIER Zhan Baptist Pokėlen (1622-1673) dramaturg francez


    * Babai i tij ishte shumė i pakėnaqur qė i biri kishte zėnė karrierėn e komikut. Qė t'ia prishte mendjen e dėrgoi nė provincė. Atje Molieri gjeti shoqėrinė e tij tė dashur: mėsuesin e tij tė vjetėr, qė i kishte mėsuar njohuritė fillestare tė letėrsisė.
    Molieri e priti me gėzim kėtė gjė. Ai nė vend qė tė bindej pėr tė lėnė karrierėn, bėri qė edhe mėsuesi i tij tė luajė role komike doktorėsh.


    * Princi i oborrit donte ta merte Molierin si sekretar tė tij ndaj njė shpėrblimi tė mirė. Molieri qė tashmė kishte personalitetin e tij, nuk pranoi dhe i tha:
    - Unė jam aktor i mirė, kurse ju mė propozoni qė tė bėhem sekretar i keq.


    * Molieri ia lexonte komeditė e tij shėrbėtores. Kur kishte ndonjė pjesė qė nuk e bėnte pėr tė qeshur ai e fshihte ose e ripunonte.
    Njė herė nga qė deshi t'i bėjė lojė kėsaj gruaje tė zgjuar, i lexoi njė komedi tė njė autori tjetėr. Kur Molieri i lexoi disa skena, shėrbėtorja thirri:
    - Kjo komedi nuk ėshtė juaja.


    * Mė 5 gusht 1667 u shfaq pėr herė tė parė "Tartufi". Natėn tjetėr, kur teatri ishte mbushur plot e pėrplot me shikues pėr tė parė shfaqjen e dytė tė komedisė sė shquar, erdhi urdhėri i kryetarit tė Parlamentit pėr ndalimin e shfaqjes. Atėherė Molieri doli nė palkoskenė qė tė njoftonte publikun me ketė lojė fjalėsh:
    - Zotėrinj, ne duam t'ju japim tartuf l por zoti kryetar nuk do.


    * Disa ditė mbas shfaqjes sė Tartufit mbreti shkoi nė teatėr pėr tė parė shfaqjen e njė farse italiane. Komedia i pėlqeu publikut qė qeshte dhe duartrokiste.
    - Nuk e kuptoj, - i thoshte dukės sė Kondesė2) qė i rrinte pranė, - se si ėshtė e mundur qė i njėjti publik, qė u skandalizua aq shumė pėr Tarturin, nuk bėn gjė tjetėr veēse duartrokitet njė farsė si kjo.
    - Shikoni madhėri si ėshtė puna, - u pėrgjigj Kondeja, - nė kėtė farsė flitet keq vetėm pėr zotin, kurse te Tartufi flitet keq pėr tė tėrė fetarėt hipokritė.


    * Molieri, kur po kthehej nga fshati i dha njė tė varfėri si lėmoshė njė monedhė prej ari. Pas pak i varfėri i doli pėrpara dhe i tha:
    - Zotni, keni gabuar, mė keni dhėnė njė monedhė ari.
    - Shoikponi ku arrin ndershmėria e kėtij njeriu tė thjeshtė, tha Molieri. Dhe i dha edhe njė monedhė tjetėr prej ari.


    * Dukes Montesie i thanė se Molieri nė komedinė "Mizantropi" e ka pėrdorur atė si model pėr personazhin e Alēestit.
    Duka shkoi pėr ta parė komedinė dhe, kur doli nga shfaqja, tha: - Oh, sa do tė doja t'i ngjaja me tė vėrtetė Mizantropit!


    * Njė ditė mbreti i tha Molierit:
    - Kam marrė vesh se keni marrė mjek pėr t'u vizituar dhe pas kėsaj jeni bėrė mirė me shėndet.
    - Madhėri, - u pėrgjigj Molieri, - llomotitėm me tė njė copė herė. Ai mė urdhėroi tė merrja disa barna, unė nuk i mora dhe pastaj u bėra mirė.


    * Molieri kishte zėnė krevatin prej disa ditėsh. Kur erdhi mjeku shėrbėtori i tha zotnisė sė tij tė bėhej gati.
    - Mjeku? - thirri Molieri, - thuaji tė lutem se jam sėmurė dhe nuk mund tė pres asnjė njeri.


    * Mbreti i Prusisė, Frederiku II, ishte nė shfaqjen e njė komedie. Ai u ēudit se tė gjithė francezėt qė ishin nė teatėr, qeshėn pėr gjėra qė atė nuk e bėnin fare pėr tė qeshur. Kur pyeti njė francez, ai iu pėrgjigj:
    - Madhėri, kjo gjė ndodh sepse janė shumė iluzione qė ju nuk mund t'i kuptoni, sepse nuk e njihni ashtu siē duhet Parisin,
    - Do tė jetė shumė mirė, - u pėrgjigj mbreti, - por kur kam parė "Mizantropin" e Molierit, e kam kuptuar tė gjithė komedinė shumė mirė edhe pa e njohur Parisin.


    * Kur vdiq Molieri arqipeshkvi nuk donte ta varroste nė varrezat e
    besimtareve.
    E veja iu drejtua mbretit, i cili e zgjidhi mosmarrėveshjen me njė
    vendim shumė tė menēur.
    - Nė ēfarė thellėsie, - pyeti mbreti, - shkon toka e shenjtė?
    - Nė katėr metra, - u prgjigj arqipeshkvi.
    - E po mirė atėherė, futeni edhe njė metėr mė thellė, - urdhėroi mbreti

Faqja 0 prej 4 FillimFillim 12 ... FunditFundit

Tema tė Ngjashme

  1. Ke figure historike preferoni?
    Nga Eda H nė forumin Historia shqiptare
    Pėrgjigje: 19
    Postimi i Fundit: 28-11-2011, 15:24
  2. Migjeni
    Nga macia_blu nė forumin Enciklopedia letrare
    Pėrgjigje: 31
    Postimi i Fundit: 29-11-2008, 05:03
  3. Paradox
    Nga deep_blue nė forumin Ditari i meditimeve
    Pėrgjigje: 99
    Postimi i Fundit: 06-10-2005, 15:15
  4. Pėrgjigje: 6
    Postimi i Fundit: 12-10-2004, 17:17

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •