Stafi qe denoi me varje Havzi Nelen me 10 gusht 1988
1. Fehmi Abdiu, kryetar i gjukates se larte 1988, aktualisht kryetar e gjukates kushtetuese
2. Agim Hoxha, kryetar i gjykates se rrethit Kukes viti 1988
3. Nikollaq Helmi, prokuror i rrethit Kukes ne vitin 1988
Ekzekutimi dhe procesi
15 qershor 1988, ora 5.30 e mengjesit arrestohet ne fshatin Brekije. Ora 9 e paradites te po kesaj date dergohet ne degen e puneve te brendshme ne Kukes dhe ne oren 12 nis procesi hetimor. Perfundon hetimi me 21 qershor1988. Me 22 qershor formulohet vendimi, denim kapital Me 25 qershor ben ankim prane gjykates se larte. Me 16 korrik1988 kjo e fundit le ne fuqi vendimin e gjykates se rrethit Kukes, denim kapital. 10 gusht 1988 pas mesnate ne oren 02, ekzekutohet. Trupi i tij i varur qendron deri ne oren 11 te dates 10 gusht ku pas kesaj ore mbyllet ne magazinat e policise. Me 11 gusht ora 1 pasmesnate, trupi i pajete futet ne toke.
Gruaja e Havzi Neles: Abdiu te varet si burri im
Milazim Halili Kukes - Lavdija ende rron me kujtimin e Havzi Neles. Bashkeshortja e poetit disident nga Kukesi te varur me vendim gjykate ne vitit 1988, vazhdon te gelltise vuajtjen qe i ka shkaktuar ngjarja e 14 viteve me pare. Nuk eshte per hakmarrje personale por thote se ata qe dhane vendimin ndaj tij per varje duhet te zhduken te pakten nga skena politike dhe publike. Ketu gruaja qe pervec humbjes te se shoqit mban mbi shipne edhe 15 vjet burg e ka fjalen per Fehmi Abdiun, kryetarin aktual te Gjykates Kushtetuese i cili firmosi varjen e tij si kryetar i Gjykates se Larte. Nuk pelqen ti permende emrin duke e quajtur "ai_, megjithate Lavdija kerkon prere te vetmin shpagim: te varet ashtu sic vari burrin tim Havziun. Per mua ai duhet te kaloje ne ndjekje penale. Me e pakta te shkarkohet dhe kete ia kame kerkuar edhe forumeve te ndryshme thote gruaja qe fati i keq e deshi te mos kishte asnje femije me burrin e dashur.
Kush eshte mesuesi dhe poeti Havzi Nela?
Lindi me 24 shkurt 1934 ne fshatin Kollovoz te rrethit Kukes. Mbaroi shkollen fillore dhe te mesme ne rrethin e lindjes ne nje varferi te tejskajshme per te vazhduar me vone institutin ne Shkoder ku perjashtohet me vize te kuqe. Per here te pare fillon punen si mesues ne Plan te Bardhe te Matit, ku dhe aty perjashtohet nga mesuesia per krijime letrare "te denueshme" ne ate kohe per te vazhduar dy vjet sherbimin ushtarak. Me vone mbaron Institutin e Larte ne Shkoder me korrespondence. Punon si mesues ne Krume, Lojme, Shishtavec deri ne fillim te vitit 1967 ku transferohet ne Topojan ku nga ky vend fillon pjesa me dramatike e Havzi Neles dhe familjes se tij. Me 20 prill 1967, ne prani te mijera veteve ne Shishtavec, kundershton hapur tre tezat e dala nga pushteti i atehershem per: kolektivizimin, prishjen e xhamive dhe nderrimin e veshjeve duke thene se "Populli eshte i semure, tre gjilpera menjehere nuk e sherojne por e shkaterrojne". Qe nga ajo kohe, Havzi Nela eshte ndjekur dhe persekutuar nga sigurimi i shtetit, pushteti popullor i asaj kohe qe shoqerohet me nje serial dosjesh voluminoze per 30 vjet me radhe duke nderruar pothuajse te gjitha burgjet e vendit ku gjithnje e me shume i shtuan urrejtjen dhe forcen e kundershtise ndaj diktatures, deri me 10 gusht 1988 ku denohet me varje ne mes te qytetit te Kukesit. Vendimi per ekzekutimin me varje te Havzi Neles eshte marre nga gjykata e rrethit Kukes ku me pas eshte pasuar nga gjykata e larte me kryetar Fehmi Abdiun dhe me vule perfundimtare nga Kryetari i Presidiumit te Kuvendit Popullor Ramiz Alia.
DOSJA E ZEZE
Dosjet 13532/1 dhe 13532/A, te cilave iu referuam, kur i hap te duket se brenda tyre fillon te levize lemshi i gjarperinjve. Dosje tmerri, vdekje. Me 24.6.1988 fillon gjyqi i trete i Havzi Neles. Kete here hetimi ka qene teper i shkurter, vetem 7 dite. Perse ky nxitim kur njerezit qendronin ne hetuesi deri ne 2 vjet?
Ne faqen 2 te dosjes 13532/A "Per ceshtjen penale 60", gjyqtari Agim Hoxha shkruan dy dite para gjykimit se "duke pare ceshtjen ne kompleks, interesin e partise ne rreth si dhe perhapjen e veprimtarise armiqesore ne rrethin e Kukesit, duhet te jepet denim kapital. Qe t'i sherbehet me mire parandalimit te veprimtarise armiqesore ne rreth, duhet t'i jepet si menyre ekzekutimi: vendimi me vdekje e varje, ku mund te ekspozohet i denuari.
Probleme organizative te gjykimit: Ceshtja do te gjykohet ne sallen e gjykates, pasi nuk ka interes te behet para popullit ne Topojan. i pandehuri, si armik i betuar, mund te agjitoje edhe ne gjyq".
Dosja 13532/A Gjyqtari
Agim Hoxha
Pas pretences se prokurorit Nikollaq Helmi ku kerkohet varje ne litar, i pyetur se c'ka per te thene, ai pergjigjet shkurt: Nuk kerkoj asgje nga gjykata, pretenca e prokurorit te zbatohet". Nderkohe te njejtin vendim kishte dhene edhe gjykata e shkalles se larte qe dretohej nga Fehmi Abdiu, pas apelimit ne kete gjykate nga Havzi Nela.
Ora 02 e dates 10 gusht 1988, ishte ora e tmerrshme qe ndali zemren e Havzi Neles. Deri ne oren 11.00 te 10 gushtit 1988 qendroi i varur ne sheshin prane agjensise se autobuzeve ku do te mbetej ne mendjen e njerezve si monument, simbol e kushtrim ne dy vitet qe pasojne ne ate zgjim madheshtor mbare popullore per te cilin 30 vjet me radhe e enderroi, luftoi martiri i demokracise Havzi Nela.
"Thoni: Desh kerkoi lirine
Si skifter ne fluturim
Provoi prangat, t'erret qeline,
Per te mjeret leshoi kushtrim".
Nderkohe pas viteve '90-te ne nje kujtese jo te larget nga vdekja e poetit disident Havzi Nela, figura e tij si poet, mesues, hero i kundershtise ndaj diktatures komuniste dhe idealeve per demokraci, iu dha shkolles se pergjithshme te qytetit emri i tij dhe u cilesua martir i demokracise. Nje merite te pazevendesueshme per kontributin e dhene ne lartesimin e merituar te Havzi Neles ka dhene studiuesi dhe shkrimtari kuksian Petrit Palushi, i cili me nje pune te palodhur nxori ne drite dosjet e zeza me fakte tronditese te persekutimit mesjetare te heroit dhe familjes se tij. Duke mbledhur me kujdes nga njerezit e familjes Nela krijimet, poezite dhe deshmi nga vete autori, Petrit Palushi i ka permblrdhur ne botimin me titull "pa nje dite lumnie",-te Havzi Neles qe eshte ribotuar ne shtator 2000 me fakte dhe deshmi te reja.
Drejtesia shqiptare ne duart e xhelatit
"Gjaku me gjak nuk lahet, pasi behet nje pellg gjaku. Drejtesia eshte ajo qe duhet te vendose",- shprehet per "Koha Jone" bashkeshortja e Havzi Neles, Lavdija, moter e vetme e pese vellezerve dhe qe mban mbi supe 15 vjet burg dhe internim. "Une kam jetuar dhe vazhdoj te jetoj ne cdo kohe, ne cdo cast me Havziun, shokun tim te jetes, te idealeve. Them keshtu sepse nga ai une mora nje diplome qe nuk mund ta merrje edhe po te mbaroje cdo universitet ne Shqiperi. Ajo cfare me mundon se tepermi eshte se Havziut vazhdon t'i behet denimi edhe pas vdekjes per faktin se drejtesia shqiptare ka rene ne dore te atij qe firmosi ne vitin 1988 per varjen e Havzi Neles dhe qe nuk ma ze goja t'ja artikuloj emrin. Kucedra nuk ngopet asnjehere dhe ushqimi i vetem per te eshte gjaku. Duhet te dale menjehere ne banken e te akuzuarve, te marre vendimin me varje ashtu si Havziu denim te cilin ai ia dha pa hezitim. Na nxiu jeten, me shemtoi bukurine, me mori rinine, me shoi enderren e nje nene per te patur nje femije. Eh.., mos u gezofte asnjehere me djale apo me vajze. Kur ia shoh surratin ne ekranet e TV-ve dhe per fat te keq keto kohet e fundit ka qene shpesh here ne fokusin e kamerave pasi i duket vetja se akoma e ka shpaten e mprehte, me trazon shpirtin, lendon plagen dhe me ben te mendoj se nje dite duhet te jem perballe me te per t'i treguar vendin qe meriton, qe njehere e mire te shpetoje drejtesia nga xhelati, nenat nga hakmarrja brezi nga urrejtja. Per kete une kam kerkuar disa here ne emer te forumit te gruas demokratike si dhe seksionit te PD-se per shkarkimin e tij nga detyra per hir te progresit dhe te se drejtes dhe mbrojtjes ligjore".
E nderkohe qe me 10 gusht 2002 mbushen 14 vjet nga koa kur eshte varur poeti dhe mesuesi disident Havzi Nela qe per kuksianet eshte gjithmone e fresket ne kujtese ngjarja e rralle mesjetare, po kaq te fresket mbeten edhe autoret e ketij krimi makabre urdheruar dhe ekzekutuar nga piramida ne kalbezim e diktatures komuniste.
© Koha Jone 2001 All Rights reserved
Krijoni Kontakt