Prof. dr. Hakif Bajrami: 50 vjetori i dėnimit tė parė tė Adem Demaēit, nė vitin 1959 III
9.Shtabi i Titos pėr likudimin e shqiptarėve, si Hitleri ēifutėt
Karakterin revolucionar tė luftės qė e propagandonte Adem Demaēi pėr ēlirimin e kombit shqiptar, pėr tė dal nė skenėn historike si komb politik e konsideronte ēėshtje mė tė ndėrlikuar,prandaj kėrkohej sakrificė,dituri, organizim dhe luftė vendimtare.,e cila do tė pėrgatitej me kujdes, pa mundėsi tė kthimit prapa. Lidhur me kėtė pozicion tė Adem Demaēit, pėr luftėn ēlirimtare pėr ta shpėtuar popullin shqiptar nga shfarosja,sepse nuk ishte nė pyetje vetėm liria dhe ēlirimi,patjetėr duhet sonduar me disa krahasime. Hitleri lidhur me shfarosjen e ēifutėve me njė anė dhe Tito-Rankoviqi, lidhur me shfarosjen e Shqiptarėve nė anėn tjetėr e kanė njė emėrues tė pėrbashkėt. Tė dy kėto ekstreme, Adem Demaēi i kuptonte deri nė hollėsi pa marrė parasysh se i pari (Hitleri ishte nacist) ndėrsa i dyti (Tito) ishte komunist. Derisa Hitleri me »Planin pėr zgjidhjen pėrfundimtare« planifikonte nėpėr disa faza me i shfarosė ēifutėt nėpėr disa etapa, Tito me »Marrėveshjen Xhentelmene 1953« nė bashkėpunim me Turqinė nė mėnyrė perfide planifikonte shfarosjen (spastrimin) e shqiptarėve pėrmes dy metodave: pėr njė herė, ose nė disa etapa, deri mė 1961. Mėnyrat se si do tė kryhen operacionet ishin te njeri dhe tjetri tė ndryshme, por qėllimi i spastrimit si akt final ishte i njejtė.
Deri sa Hitleri kishte krijuar si diktator »grupet e veprimit special« pėr shfarosje tė ēifutėve,Tito si despot e kishte toleruar dhe lejuar me vetėdije »Klubin e Rankoviqit« qė tė organizojė dhe deportojė shqiptarė, PĖR NJĖ HERĖ ose nė etapa, me tė gjitha mjetet nė Turqi. Ishte kjo metodė e shfarosjes origjinale, sė cilės i kishte dalė pėr krah njė shtet gjithashtu marionetė e likuidimit tė popujve tė vegjėl. Lidhur me kėtė, deri sa »Grupin pėr veprim special«, e pėrbėnin: Himleri, Hajdrihu, Alfred Rozenberg, Julius Shtrajker,William Frik, Hans Frank dhe Adollf Ajkman-grup ky i cili nepėr disa faza(faza e kerijimit tė GROPAVE, faza e krijimit tė Vagonave tė gazit, Faza e dhomave tė gazit,faza e kesperimeneteve me trupa tė njerėzve,ose si quhen ndryshe eksperimentet e Dr Sigmund Rasherit-janė shprehje e njė smundje patologjike qė ėshtė nė gjenjdje, ta mendoi dhe zbatoi vetėm njeriu qė synonte shfarsjen e njė populli,as mė pak as mė tepėr.
Tito nė anėn tjetėr e kishte krijuar«Klubin e Rankoviqit«, nė tėcilin bėnin pjesė: Aleksander Rankoviq, Krste Cervenkovski, Svetisllav Stefanoviq, Millan Bartosh, Leo Grishkoviq, Vojkan Llukiq, Marko Vuēkoviq dhe Pavle Iviqeviq.
Tė gjithė kėta vrasės tė shqiptarėve ishin vėnė nė veprim pėrmes shifrės sekrete nr. 3977-51 pėr ta shfarosė popullin shqiptarė,po iu dha shansė Turqia, pėrnjėherė ndėrsa po taktizoi politika e saj shfarsoja konsiderohej se mund tė bėrėj siqė u bė nepėr disa etapa deri mė 1967. Etapa e parė ishte qė shqiptarėt tė regjistrohet »turq«, etapa e dytė ishte menduar prej kėtij shtabi ishte ajo e detyrimit tė shqiptarėve pėr tė shkuar nė Shkup ose nė Beograd, pėr tė i marrė vizat (visikat-si thoshte populli). Posa merrej viza, kuptohet familiare, familja shqiptare njė herė preferohej tė vėndoset nė Maqedoni,dėshira e pushtetit ishte qė vendosja tė bėrej nė Shkup.
Pastaj fillonte faza e tretė e pėrpunimit »fetar« se kemi tė bėjmė me »turqė«, tė cilėt duhet tė shpėrngulen nė Turqi. E vėrteta ,despotizmi i Titos pėr tė gjitha ata qė synonin tė mbesin nė ēfarēdo kushtesh nė Kosovė, edhe pėr ata kishte ilaq »Klubi i Rankoviqit«,atyre u organizonte procese gjyqsore,tė cilėt ose i likuidonte nė burgje, ose i vente nė pranga me detyrim qė tė punojnė dhe aty tė kapitullojnė pėrgjithėmonė. Kjo metodė ka qenė e aprovuar nė »Klubin e Rankoviqit« dhe ėshtė aplikuar deri mė 1961. Prandaj shqiptari i sojit tė Adem Demaēit nuk ka mundur tė i vėrej kėto krime mbi popullin e vet pa njė reagim, pa njė program ku shpalohet rruga se si tė shpėtohet populli nga njė shfarosje e sigurt.
Karakteri i ēlirimit kombėtar, i kuptuar sipas Adem Demaēit nuk ėshtė vetėm luftė pėr bashkim por ėshtė dhe mbetet kėrkesė pėr ēlirimin shpirtėror, pėr ta krijuar populli njė dinjitet stoik se nuk ka fuqi qė do tė mudnet pėr ta qitė fare,se nuk ka fuqi qė do ta ndali atė popull drejtė pjekurisė politike kombėtare, kur e menjanon frigėn dhe kur e vėndosė pėr tė rrrezistuar. Lidhur me kėtė Lėvija »Rrevolucionare pėr bashkimin e shqiptarėve« pėr tė u ngritur nė pozicion tė kėrkesave popullore,shtronte nevojen e ngritjes sė INSTITUCIONEVE tė mirėfillta tė luftės ,pa tė cilat formimi i kombit politik shqiptar ishte vetėm fiksion. Kėrkohej pra pėr tė i formuar konceptet e drejta sė pari duhet pėr tė i shtruar kėto kėrkesa para popullit tė robėruar nėse dėshiron liri dhe me qenė komb politik:
1.Me qenė i bashkuar territorialisht,2.Me pasė njė treg tė pėrbashkėt ekonomik,3.Me pasė njė gjuhė tė pėrbashkėt kombėtare,4.Me qenė i bashkuem nga ndienjat e dashunisė,pėrkatėsisė dhe solidaritetit reciprok vllazėnor.Populli jonė, do tė theksoi Adem Demaēi, i plotėson kushtet me numėr 3 dhe 4. Prandaj, pėr tė i rrealizuar parimet e bashkimit territorial dhe ndertimit tė tregut pėrbashkėt ekonomik,Lėvizja rrevolucionare pėr bashkimin e shqiptarėve,konsideron se rrealizimin e kėtyre parimeve nuk duhet kėrkuar nga forca e organizuar e JASHTĖME dhe nuk duhet kėrkuar ndihmė substanciale nga LARTĖ.Formimin e objektivave shtytėse dhe thmeltare tė kombit duhet kėrkuar nga BRENDA dhe nga POSHTĖ.Ēka do tė thot ky parim dialektik dhe ky nostrifikim shoqėror huristik. Do tė thot jo vetėm grumbullim tė fakteve dhe sistematizim tė fuqisė, por do tė mbetet gjithėmonė kėrkesė pėr tė i analizuar dhe bashkrėnditur elementete e BRENDĖSHEM, do tė thot fuqia qė buron nga populli, duhet orjentuar sikurse ligjin natyror qė e drejton ujin teposhtė.Mu pėr kėtė mėsimi i Adem Demaēit pėr formimin ekombit ėshtė mėsim dialektik,ėshtė koncept i hollė shkencor qė i ka qėndruar kritikės ,edhe asaj me pendė edhe asaj me armė.
10. Lufta jonė ka me qenė e gjatė deri te ēlirimi definitiv
»Filozofia ime e jetės qė njeriu ta kundroj me besim e jo me dyshim,me dashuri e jo me urrejtje,sepse njeriu si qenie inteligjente e meriton njė gjė tė tillė,sepse njeriu ėshtė njė mrekulli e natyrės, i cili ėshtė i pajisur me njė mrekulli edhe mė tė madhe tė natyrės/me shpirtin qė ėshtė vazhdues i pandėrprerė i individualitetit tė njeriut ndėr shekuj dhe i cili pėr dallim nga trupi ,nuk ėshtė i programuar qė tė vdes.Shpirti i njeriut ėshtė njė fushė energjitike qė ndryshon dhe ndryshohet,jep e merr,ndikon e ndikohet ,rritet e zvoglohet, shtohet e shpenzohet dhe vdes vetėm nė raste tė jashtėzakonshme, nėse njeriu bėn krime tė mėdha dhe tė papėrmirėsueshme«, do tė thotė Adem Demaēi. Kėtė filozofi humane dhe shkencėrisht tė verifikuar, Adem Demaēi do ta zhvillojė me gjeneratėn e tij nė burgjet e Goli Otokut, Lepogllavės, Dobit, Stara Gradishkės, Gospiqit, Zenicės, Foēės, Sremska Mitrovicės, Pozharefcit, Nishit, Dubravės sė Istogut, Idrizovės, Shpuzit, Suboticės, muret e tė cilave janė skuqė me gjakun e njomė tė bijėve mė tė nderuar, bijave mė tė devotshme tė kombit shqiptar.
Nė Programin e Lėvizjes, Adem Demaēi e shtron analizėn dinjitoze lidhur me kryengritjėn e Drenicės mė 1945. Nė Program gjithashtu i bėrėt analizė gjendjes politike,kulturore, sociale dhe shėndetsore nė Kosovė. Pėr tė i kuptuar drejtė ēėshtjet e sipėrtheksuara, autori i referohet me njė studim eksplikativ tė ashtuquejturit Kuvendit tė Prizenit mė 10 korrik 1945. Kėtė kuvend Adem Demaēi e quen me tė drejtė »llakėrdi«. Lidhur me kėtė duke e shqyrtuar konceptin e institucionit juridik tė Kosovės,autori pėrpiqet tė nxjerr njė definicion ekstenziv lidhur me statusin e shqiptarėve.Tė gjitha kėto nocione i nxjerr nga tuba e normave jurdike,duke i ndėrlidhė mardhėniet nė mes tė sė drejtės dhe shtetit,duke shtruar terthorazi pyetjen e ndervarėsisė nė mes tė shtetit dhe drejtėsisė. Lidhur me kėtė filozofi politiko-juridike Adem Demaēi gjithnjė ka parasysh faktin se shteti Jugosllav ėshtė krijuar nga padrejtėsitė ,prandaj si konsekuencė e atij parimi, ēdo »drejtėsi« e dalur prej tij nga aspekti ekstenziv nuk ėshtė drejtėsi, sepse ajo »«drejtėsi« e mbron subjektivizmin krijues i cili nuk mund tė nxjerrė kurrė ligje harmonike nė baza shkencore.
Logjika juridike dhe sistematika e logjikės formale nė Programin e Demaēit, pėrkon me tri nocione ku dėshmohet se autori e kishte pėrvetėsuar deri nė detale strategjinė e luftės dhe filozofinė e saj politike. Sė kėndejmi Adem Demaēi sheshazi del si njohėsi i parė shqiptar i filozofisė juridike, sepse me guxim dhe me pashmangėshmeri lufton pėr ta zbuluar harmoninė juridike nė mes tė konceptit me tė cilin e fillon mendimin, dhe gjykimin, tė cilin e shtron konceptualisht nė baza dialektike, pėr ta shtruar racionalisht pėrfundimin pėrkufizues, tė cilin e shndėrron nė doktrinė, sepse atė e lidhė kaulitivisht prej shumė kėndeve, tė gjykimit, tė veprimit shoqėror,pėr ta rikrijuar Kosovėn e shkėputur, nga ajo praktikė qė e gozhdonte.
Adem Demaēi duke u mbėshtetur nė filoofinė sintetike tė sė drejtės ,me guxim e nxjerr konkluzėn se do tė fitojė. Me fjalė tė tjera Adem Demaēi ėshtė filozof i perspektivės, i racionalizmit dhe i apriorizmit nė pėrgjithėsi sepse me guxim tė pashoq i hyn problemit i cili nė shikimin e parė »nuk kishte zgjidhje«.
E themi edhe kėtė, se nocionet e Adem Demaēit janė shtruar drejtė nė Program(qysh mė 1962) sepse ai prejardhjen e diturisė pėr fitoren kombėtare e nxjerr nga aspekti dialektiko historik .Me njė fjalė, ky luftėtar ėshtė politikani i parė shqiptar qė e nxjerr doktrinėn filozofike racionale duke iu shmangur transcendentalizmit dhe fokusimit tė »realitetit pėr veti«. Ky politikan dhe filozof i sė drejtės pėr Kosovėn e lirė dhe etnike, tė pangarkuar me urrejtje,sepse nė te mund tė jetojnė tė gjithė njerėzit dhe tė gjitha racat, empirzimin e nxjerr nga pėrvoja sensualiste duke i pėrjetuar me ndjenja ngjarjet dhe kthesat e mėdha, nė Shqipėrinė e tij etnike,duke i qortuar tė gjithė ata qė ia kishin copėtuar Shqipėrinė, qė e kishin kthyer njė pjesė tė kombit tė tij nė pozicion tė mundshėm pėr shfarosje. Demaēi e qorton edhe kombin e vet, se po nuk veproi, po nuk lėvizi ,po nuk reagoi paqėsisht pėrmes njė evolucionizmi psikologjik duke iu afruar kėshtu substratit filozofik tė demonstratės, e cila do tė ngjajė mė 1968, duke e mbajtur nė tė njėjtėn kohė pushkėn e revolucionit nė sofėr,duke e ndier nevojėn pėr tė si pėr ajėr, pasi qė arsimimi i popullit do ta ketė arrijė pikėn eklektike dhe duke e shpjeguar tėrė kėtė sukses me modesti, duke u ruajtur shumė nga triumfalizmi lakmues. Kėto rrethana, gjithėmonė ndryshuesit e sistemeve shoqėrore i kanė ngritė deri te maja e piramidės,por tė gjithė tė tillėt janė ngulė pastaj nė te. Ndėrsa me Adem Demaēin ėshtė fat kombėtar se ngjanė diēka e kundėrt sepse ėshtė karakter i pathyeshėm,dhe po tė ishte nė pushtet ,gjithmonė do tė mbetej opozitė e tij, sepse ėshtė nė rend tė parė filantrop dhe misionasr i lirisė univerzale.
Adem Demaēi me orientimin e tij patriotik do tė ia ndezė kombit zemrat, do tė ia ngrohė shpirtin popullit pėr sakrificėn qė e bėnte edhe pse hapur nuk kishte guxim tė solidariohej me te. Ky patriot jo qė dėshironte tė bėhej lider, por me veprimet e tij prej karakterit pathyer, do tė kėrkoi qė populli tė i evitoi tė metat tradicionale. Pėrmes shkrimeve do tė kėrkoi qė krahinat shqiptare mos tė mbesin tė izoluara nė mes veti, sepse e dinte se izolimi shoqėror shpie kah krijimi e karaktereve egoiste, kah krijimi i personaliteteve qė nuk shoqėrohen me askė,qė nuk e kanė kultivuar solidarėsinė pėr tė i ndihmuar tė varfėrit, tė robėruarit. Adem Demaēi kėrkon qė fushat dhe malet shqiptare tė kultivohen dhe kthehen nė sherbim tė kombit. Tė njejtėn kėrkesė e ka pėr tė i shfrytzuar lumenjėt , pėr ndėrtimin e rrugėve, shkollave,pėr emancipimin e femrės shqiptare, pėr evitimin »kirurgjik« tė adeteve dhe aksioneve prapanike. Nė veprėn e tij »Gjarpijtė e gjakut« Adem Demaēi e lufton vajtimin dhe rėnkimin,e kėrkon nga populli pozicionin e njeriut qė qesh, qė ėshtė i gėzuar, qė e do lirinė .Demaēi nga populli kėrkon pasuri shpirtrore dhe materiale, kėrkon vizion dhe punė pėr tė dalė nga ēarku i hekurt ti robėrisė.
Adem Demaēi me stoicizmin e vet i ka dėshmaur popullit se fatalizmi ėshtė armiku mė i egėr qė e pengon zhvillimin kombėtar nė ēdo sferė.Lidn tash pyetja, ēfar domethėnie ka fakti kur njė femėr shqiptare do tė mbante zi edhe njėzet vejt pėr cilindo rast tė vdekjės.E vėrteta, respekti ėshtė kategori e fuqishme morale, por respekti nuk guxon tė shndėrrohet nė fatalizėm dhe varfėri kauzale pastaj sepse njeriu qė mban zi, ėshtė i privuar qė tė krijoi elan pėr punė dhe pėr progres. Edhe mė keq, njeriu qė mban zi, ai nuk qesh, ai duhet tė duket i neveritur, i painvencė pėr jetė, pėr ēdo gjė i brengosur dhe i paaftė.
Adem Demaēi e kėrkon kombit shqiptar tė lumtur, tė fuqishėm, tė ditur, tė shėndetshėm,tė orjentuar nė punė krijuese, dhe tė atill qė programon se ku do tė arrijė nė ēdo lėmi tė jetės, sepse nė atė tė arritur ka tė drejtė dhe pėr ta arritur atė , shqiptari duhet tė mbetet i lirė dhe sovran,ndaj tė gjitha veset tjera me kohė si pengesa tė progresit do tė evitohen.Sė kėndejmi, pėr tė ia arritur qėllimit Adem Demaēi kėrkon qė populli tė bashkqėndron , tė veproi me forcė koncentrike kundėr ēdo prapambeturie.Me fjalė tė tjera Adem Demaēi lufton qė tėrė populli tė ndihet pėrgjegjės pėr atė gjendje qė ėshtė, pėr atė pozicion qė ka,ta pranoi kritikėn dhe tė edukohet nė te. T’ i shpalohen popullit ėndrrat, dėshirat orientimet, por edhe tė frenohen ato dhe tė shkojnė deri aty ku pėrqendrohet pika kritike e zgjimit duke mos e rrezikuar tjetrin.
11.Adem Demaēi e nxori At Fishtėn si shpėtimtar tė shqiptarizmit
Adem Demaēi bėri kėrkime serioze pėr ta zbuluar ilaēin qė do tė i pengonte shqiptarėt mos tė treten nė shkretirat e Anadollit, sepse po mbeti Kosova pa shqiptarė,ajo ma nuk ėshtė pjesė e Shqipėrisė. Njė ndėr faktorėt qė do ta nxiste popullin pėr tė ndėrtuar vatrat stėrgjyshore deri nė dashuri »rubairash« Adem Demaēi e gjen nė artin e At Gjergj Fishtės.Edhepse nuk kishte interes politik,qė tė thellohet nė kėtė ēėshtje, duke e njohur realitetin ideologjik nė Shqipėri,Adem Demaēi e tha hapur dhe pa ngurim se ndalimi i veprave tė Fishtės i sjellė dėme kombit shqiptar.
Adem Demaēi nuk ndalet nė Programin e tij vetėm nė zbėrthimin e ardhmėrisė, por duke u ndėrlidhė nė faktorėt e kritikės shtron edhe kėrkesa tė cilat kėrkojnė dituri dhe pėrkushtim pėr tė u pėrballuar me to, shtrojnė nevojėn qė faktori njeri atė kritikė nuk e lejojnė tė mbetet kurrė anėsore. Pse Adem Demaēi di tė mendojė dhe tė veprojė me njė autonomi tė pashoqe, do tė thoja jo vetem ndėr shqiptar. Shtrohet edhe pyetja pse ky politikan bėri kritikė qysh mė 1957 pse ndalohet Gjergj Fishta ndėr shqiptar,kur ai paraqet ndėrdijėn gjenetike tė vlerave tė larata shpirtrore tė kombit dhe tė diturisė, e cila i lėvizė masat,nuk i lejon ato tė kalbėn nė dembeli dhe papunė,tė kėnaqet besa edhe me robėrinė. Nuk bėri lidhur me Fishtėn Adem Demaēi asnjė kalkulim, as pėr nevoja tė Kosovės, as pėr nevoja tė Shqipėrisė, edhe pse e dinte fare mirė se cili ishte qėndrimi pushtetit. .Sė kėndejmi, Adem Demaēi e zbulonte si luftėtar i denjė jashtė ēdo klisheje ideologjike gjenialitetin e Fishtės, me njė fjali, pėr ta njohur homerizmin kombėtar. Vallė, ēka kėtu tė keqe,kur Adem Demaēi hapur ngritėn kundėr ndalimit tė Gjergj Fishtės, asgjė. Vetėm frigacakėt dhe autoritarėt do tė iu ken friguar Fishtės,bile edhe hies sė tij. Ku janė sot tė gjithė ata »shkenctarė dhe kritikucė qė Fishtėn e ngujuan nė Bastilė, pa i kėrcnuar askush. Mos tė shkojmė mėtej por i pyes disa shkrimtarė dhe zhurnalistė qė iu kanė vėrsulė Demaēit pėr qėndrimin ndaj Konferncės Rambujesė, e kuptojnė ata politikėn e filozofisė. Ju them troq se jo,janė shumė tė verdhė,sepse tentojnė dhe mednojnė se po hyjnė pėr dere nė dhomė,por do ta mėsojnė njė ditė, se kanė hy pėr dritare nė vėshtrimet politikaneske tė tyre. Gjėrat janė ndryshe dhe tani pėr tani nuk mund tė i kuptojnė sepse nuk din asgjė,me pėrjashtim tė asaj qė kanė parė dhe dėgjuar.
12. Frytet e sakrificės Demaēit nė vepėr relativizohen nga politikanėt e verdhė
Pėr Adem Demaēin primare ėshtė lufta dhe e drejta nė te, sepse e dinte se pa luftė nuk tė kupton asnjė njėri gjėkundi. Dikush nė qendrat e vendosjės nė botė,bje rfjala e dinte se kush ēka pėrfaqėson nė Rambuje mė 1999. Ai dikushi kishte arritur tė bindė serbėt dhe apsolutisht mendonte se pa »lejėn« e Adem Demaēit nuk ka trim nane qė nė emėr tė shqiptarėve guxon tė nėnshkruej, qė Kosova edhe komunė tė mbetet. Ai dikushi e bėnte pallėn e safas dhe tė bindurit nė dhomat e Rambujesė,bile kėrkonin edhe piano. Gojėkqijtė shqiptarė qė e »njohin » politikėn, filluan tė flasin :«heu, apo e shihni ēka po don me na ba ky Demaēi«. Adem Demaēi ,po ai »individualisti« i vjetėr e »lakoi rrugėn« dhe me vizion »bėri kritikė« se nė Rambuje nuk shkohet pėr tė mbetur nė Kosovė 11ooo policė serbė. Serbėt nė anėn tjetėr mendonin se vetėm Demaēi »vendosė« dhe nuk nėnshkruan asgjė. Ēka ndodhi pastaj dihet:NATO ante postas.Kjo ėshtė filozofia e atij Demaēit qė mė 1963 nuk guxonte asnjė shqiptar i »madh« tė i afrohet. Adem Demaēi edhe mė 1993 nė TV e Beogradit ishte vizionar ,por askush nuk deshti ta dėgjoi dhe tash, tė gjithė po i numrojmė viktimat,po i sherojmė plagėt,por mjerisht shumė kush ėshtė bėrė patriotė dhe po e politizon livadhin e vet.
Tė kthehemi prap nė filozofinė politike dhe tė veqojmė se Adem Demaēi, nė Programin e Lėvizjes Revolucionare pėr bashkimin e shqiptarėve, i bėri analizė gjendjes nė Jugosllavi,i bėri njė analizė kritike situatės nė Shqipėri dhe situatės nė botė pėr ta shtruar DOKTRINĖN politiko-filozofike edhe mė fuqishėm me pyetjen parimore

ila ėshtė dokrtina jonė. Ajo doktrinė, theksohet nė filozofinė e historisė demaēiane mund tė ishte PASIVE-arsimore(evolutive) dhe AKTIVE- revolucionare kur fjalėn kryesore pėr ēdo finalizim tė ēėshtjes e bartė lufta e armatosur. Sė kėndejmi shprehet Adem Demaēi, lufta jonė do tė zhvillohet nė shkallė tė vrullshme,do tė jet e ashpėr,nuk do tė jetė e shkurtė por e gjatė. Luftėn tonė, po dėshiruam sukses tė plotė, duhet ta pėrqafojnė tė gjitha shtresat e popullit.
13. Cila ishte taktika e preferuar e luftės pėr Adem Demaēin Nė Programin e Lėvizjes Revolucionare pėr Bashkimin e Shqiptarėve pėrpunohet deri nė hollėsi TAKTIKA e luftės pėr liri tė viseve tė robėruara. Lidhur me zbatimin e taktikės kėrkohet qė tė plotėsohen kėto komponente:1.Mos me fjetė asnjė ēast;
2.Punė e sotme mos mė e lėrė pėr nestėr;
3.Puna me popull nė ēdo rrethanė;
4.Lėvija nuk guxon tė shndėrrohet nė organizatė kadrovike;
5.Lėvizja nuk guxon tė mirret me premtime, gradime, mashtrime,kėrcnime etj;6.
Tė futemi nė veprim duke krijuar VEPRA, qė do tė thot pėr punėn e Lėvzijės tė flasin veprat.
Taktika e luftės pėr Adem Demaēin nuk ėshtė pėrmbajtja e punės programuar, por pėrmbajtja e punės ėshtė vepra e kryer me pėrgjegjėsi dhe korrektėsi,me seriozitet dhe kompetencė.Taktika e luftės pėr Adem Demaēin nuk ka hapa tė mėdhenjė dhe tė vegjėl. Taktika ka hapa ,tė cilėt janė shprehje logjike e rrethanave tė krijuara shoqėrore dhe politike nė rrugėtimin e shtrenjtė tė pjekurisė.
12.Doktrina e fitores nė luftė pėr bashkimin e trojeve shqiptare
Pėr ta kuptuar me lehtėsi objektivin thelbsor tė luftės pėr bashkimin e trojeve shqiptare pėr Adem Demaēin, mbetet aksioma se LUFTA JONĖ ĖSHTĖ E DREJTĖ. Me bazamentin, se lufta jonė ėshtė e drejtė kėrkohet qė tė binden miqėt dhe populli liridashės nė ēdo kohė dhe rrethanė politike.
Sipas autorit tė Lėvizjės Revolucionare pėr Bashkimin e tokave shqiptare, ideologjia si mjet i luftės ėshtė ēėshtje sekundare. Kahdo qė tė orientohemi nė zgjidhjenn e statusit pėrfundimtar tė Kosovės, thotė Demaēi, ēėshtja shqiptare nėse zgjidhet sipas pikėpamjės sė DEMOKRACISĖ PERENDIMORE,ose nėse ēėshtja shqiptare do tė zgjidhet sipas pikpamjes sė DEMOKRACISĖ SOCIALISTE, e DREJTA ĖSHTĖ ME NE,me popullin shqiptar. Nė kėtė fushė tė luftės, ideologjia pėr Adem Demaēin nuk paraqet kurrfar bariere, qoftė politike,qoftė ekonomike, primarė mbetet liria dhe bashkimi i tokave shqiptare,gjithėandej kah i thonė Shqipėri etnike. Lėvizjėn rrevolucionare e pėrshkonte pra shqiptaria dhe jo ngjyrat politike .
Nė Programin e Adem Demaēit, Lėvizja Revolucionare pėr bashkimin e shqiptarėve,pėr popullin shqiptar qė ishte i robėruar nga Jugosllavia ,lria ishte e sigurtė tė fitohet vetėm pėrmes luftės sė armatosur. Thuhet kėshtu, sepse Adem Demaēi e njihte egersinė dhe brutalitetin e njė sistemi dhe njė politike, e cila kishte bėrė programe jo vetėm pėr ta mbajtur popullin shqiptar nė robėri, por nė rastin final synohej shfarosja.
Nė fund tė Programit tė Lėvijės ilegale Revolucionare pėr bashkimin e shqiptarėve, thuhet tekstualisht: »Nė fund kishim me thanė se lufta jonė asht e DREJTĖ,madhėshtore dhe e lavdishme,mbasi lufta jonė asht nė pajtim me ligjet e zhvillimit tė shoqnisė njerėore,mbasi lufta jonė asht nė pajtim tė plotė me zhvillimin historik,mbasi na jemi tue notue ujit teposhtė, kurse lufta e robnuesve tanė asht e pedrejtė, e poshtėr dhe e turpshme, mbasi lufta e aneksionistėve tanė asht nė kundėrshtim me ligjet e hvillimit tė shoqnisė njerėzore,mbasi anmiqtė tanė janė tue notue ijit pėrpjetė-le tė zgjasi lufta jonė sa tė dojė, le tė jetė ajo e pabarabartė sa tė dojė,le tė jetė ajo e vėshtirė dhe e pėrgjakshme sa tė dojė- nė FUND tė FUNDIT na do tė dalim ngadhnjimtarė,faqebardhė-nė fund tė fundit populli shqiptar do tė bashkohet nėn flatrat e shkabės dykrenshe legjendare.
Le ta ngrehim ballin naltė me besim tė patundun nė zemėr se mbas dimnit-sado i gjatė dhe i ashpėr qoftė-do tė vijė pranvera me behar e lule plotė«.Kėtė besim e kishte AAAdem Demaēi nė popullin e tij ,nė lirinė e shtrenjėt tė tij.
14.Lideri pėr Shqipėrinė etnike
Lideri shqiptar jo vetėm mė parė, por edhe gjatė tėrė shekullit njėzet e kishte vėshtirė tė promovohej me tė gjitha vetitė qė i duheshin. Nuk ėshtė thėnė kot dikur se ēdo popull e meriton Qeveinė qė e drejton. Duke u pėrpjekur qė kėtė aksiomė ta relativizojė Adem Demaēi nė Programin e tij do tė shtroi kėtė qėllim: »Qėllimi i parė dhe i fundit i Lėvizjes sonė asht sigurimi i tė drejtės pėr vetėvendosje deri nė shkėputje pėr viset e banueme nė shumicė prej shqiptarėsh....qėllimi i parė dhe i fundit i Lėvizjės sonė asht ēlirimi i krahinave Shqiptare, tė aneksueme prej Jugosllavisė dhe bashkimi i kėtyne krahinave me nanėn e vet –Shqipėrinė.Lidhur me kėtė qėllim Adem Demaēi mėtej vahdon: Lėvizja jonė, pėr me mbrrijtė qėllimin e naltpėrmendun, ka me pėrdorė tė gjitha mėnyrat dhe mjetet qė i vijnė pėrdore-prej atyne politiko propogandistike-mjete paqėsore e deri te lufta e armatosun dhe kryengritja e pėrgjishme popullore-mjete jopaqėsore.....Aktiviteti i Lėvizkes qė e drejtonte Adem Demaēi kishte shpaluar aspiratat qė tė shkojė deri nė atė shkallė, sa tė i ēlirojė dhe tė i bashkojė me Shqipninė krahinat Shqiptare-tė aneksueme prej Jugosllavisė«. Kėtė qėllim tė Liderit shqiptar do ta pranojnė shqiptarėt nė shkallė apsolute.Ai pranim do tė shkojė deri aty gjatė viteve nėndėdhejtė tė shekullit njėzetė sa qė Demaēi hapur do tė marr edhe pėrfaqėsimin politik tė UĒK-ės, nė qendėr tė Prishtinės, pa asnjė dyshim se do tė vritet ose do tė burgoset nga okupatori
Lufta e Adem Demaēit nė Forumin Demokratik nė vitin 1990 ishte largėpamėse dhe vizionare sepse prej tė gjithėve kėrkonte politikė aktive e jo kozervim dhe frigsim tė popullit , e pastaj tė sillemi deri te poshtrimi dhe kushtet buzė shkatėrrimit.
Programi i Adem Demaēit ishte njė kohė tė gjatė Kushtetutė ilegale e Kosovės.Ēarqet policore me lajmėrimin e kėtij projekti kombėtar kishin bėrė ēdo lėvizje pėr ta asgjasuar edhe ekzaplarin e fundit.Me gjithė atė nuk ia kishin arritur.Pengimin e pėrhapjes sė kėtij Programi vizionar ēė ėshtė e verteta e ka »luftuar« edhe propoganda e lansuar kuturu nga disa qarqe shqiptare, kinse ky dokument ėshtė i »majtė«. Ky konstatim nuk e kishte asnjė bazė shkencore e as ornetuese akcionare,por i duhej establishmenit politik pėr propogandė,e cila kurrė nuk arrijti tė pėrfotoi prej saj.
Frytet e para legale nga Programi i Adem Demaēit i cili e drejtonte Lėvijėn rrevolucionare ishin demonstratat e vitit 1968 dhe 1981 pėr liri dhe bashkim tė shqiptarėve.Ato ngjarje janė organizuar dhe zhvilluar pikėrisht sipas Programit tė Adem Demaėit. Me emrin e tij pra kanė filluar ngjarjet madhėshtore tė studentėve para Fakultetit Filoofik tė Prishtinės mė 1968. Me atė fillim ,e tėrė ajo energji rrevolucionere qė ishte kondenzuar nė rininė shqiptare, do tė fillojė njėherit fundi i jetės sė burgut mė tė madh tė popujve qė quhej Jugosllavi, si krijesė artificiale nė sallonet e Versajit. Lind tash pyetja,pse ishte aq masive Lėvizja rrevolucionare shqiptare nė sferėn ilegale, por legalishtė thue se nuk kishte aq shumė pėrkrahės. Tė pėrgjigjesh nė kėtė pyetje nuk ėshtė njė filozofi e pakomplikuar. Ėshtė e vertetė se gjenerata e rinisė shkollore dhe studentore e admironte Adem Demaēin. Por ėshtė e vertetė edhe njė fakt se Sigurimi jugosllav kishte bėrė nė Kosovė shtetrrethim tė atillė sa qė ēdo shkendi demaēiane e luftonte me njė brutalitet tė ulėt prej tiranėsh monstruozė. Edhe Sigurimi i Shqipėrisė nė anėn tjetėr nuk kishte interes qė Adem Demaēi tė i kalojė kufijtė e Kosovės me autoritetin e tij, sepse edhe atje kishte frigė se njė ditė do tė »demaēizohet« e tėrė Shqipėria sikurse Kosova. E shprehur mė shkoqur, nė Shqipėri kishte plotė patriotė qė i kishin pėrjetuar nė burgje edhe nga tridhjetė vjetė,por ai burg ishte me njė »ngjyrė dhe pėrmbajtje« tjetėr. Tė pėrbashkėt tė dy burgjet dhe lėvizjet ilegale e kishin njė emrues,sepse »thyesat matematikore« ishin tė njejta, sepse nė veprimtarinė e tyre bazoheshin nė traditėn e lavdishme tė Rilindjės Kombėtare, nė Programin e Komitetit Mbrojtja Kommbėtare e Kosovės, nė Marrėveshjen e Mukjės dhe nė Rrezolutėn e Kėshillit Nacionalēlrimtar tė Bujanit pėr bashkimin e tokave shqiptare,pėr ēlirimin e tė gjithė shqiptarėve nga prangat e ideologjisė.. Nga kjo bazė e fuqishme programore, pushteti nė Beograd dhe pushteti nė Tiranė, nuk mund tė futėn nė njė ēmim,por nė shumė situata,dėshmojnė dokumentet veprimet kundėr kosovarėve kryengritės i kishin tė kordinuara.Vetėm zhurma bėrej e veēantė nga tė dy palėt.
Situata nė Kosovė po vinte duke u ashpėrsuar nė relacionin Kosova -Jugosllavia edhe pse mė 1974 ishte aprovuar Kushtetuta. Vetėm ata mė tė devotėshmit mendonin edhe pas vitit 1974 se ēdo gjė ėshtė nė fillim. Kosova ka fituar diēka konkludohej nė shkollėn politike rrevolucionore tė Demaēit,por ajo nuk ėshtė pėrmbajtja statusore,se pse Kosova duhet tė nxirret nga Serbia.Sė kėndejmi ngritja e Kosovės REPUBLIKĖ e kishte qėllimin e fitimit tė statusit nga vetvėndosja nė shkėputje. Fjala Kushtetutė nė rrafshin juridik flet shumė pėr atributin shtetror,por Lėvizja rrevolucionare pėr bashkimin e shqiptarėve, nuk kishte shprehur ndonjė entuziazėm se Kosova shpėtoi. Mu nga shkaku se entuziaėm nuk kishte, mu nga shkaku se pushtetit i kishte hy friga nė palcė,mė 1975 do tė burgoset Adem Demaēi dhe njė dyzijnė intelektualėsh patriotė. Kjo burgosje nuk u pėrngjante birgimeve tė mėparėme. Adem Demaēi me shumicėn dermuese tė tyre as nuk njihej,por ata e njihnin Demaēin,ishte shprehur njė ish udbash,dėshmojnė tė dhėnat. Demaēi mė 1975 do tė burgoset jo me »porositė e shqipfolėsve shqiptarė« si ka patur persiatje edhe nga shumė mese shkencore nė Kosovė dhe Shqipėri. Jo skenarin pėr burgosjen e Adem Demaēit del sheshazi se e kishte pėrgaditė Beogradi, e kishte lejuar Tito dhe P Stambolliqi, ndėrsa nė Kosovė tė gjitha veprimet »misterioze« i ka kryer krimineli Dushko Ristiq. Por me gjithė denimin drakonik, »pėr ta shpėtuar Kosovėn«, qarqeve tė Beogradit nuk do tė mundet pėr tė i ndihmuar ma asgjė, as Libri Kaltėrt(1976) as Projekti i Memorandumit(1979) pėr mbylljen e ca fakulteteve dhe shkollave normale nė Kosovė,as autoriteti i Titos dhe i Jugosllavisė tij tė mosinkuadrimit. Jugosllavinė do ta shtrojnė pėr dhe dhe do ta kompromitojnė deri nė humnerė, pikėrishtė nxėnsit e Adem Demaēit dhe Metush Krasniqit, shkolla kombėtare demaēiane e ilegalės dhe legalės,pėr tė shpėrthyer me tėrė vrullin rrevolucionar gjithėpopullor nė demonstrata mė 1981. Shkolla e Adem Demaēit me kėto ngjarje kthesė tani ma kishte fituar tė drejtė qytetare. Ma nuk kishte dilemė, demonstratat nuk patėn tė ndalur ,e vejnė ēėshtjen e Kosovės nė krye tė ēėshtjeve politike evropiane.
Pėr ta luftuar Lėvzijėn rrevolucionare pėr bashkimin e shqiptarėve, qarqet shtetrore serbe e kishin bėrė njė analizė tė hollėsishme lidhur me orjentimet politike shqiptare gjatė viteve 1971-1981.Kjo analizė,nė tė gjitha kaptinat e saj ka pėr qėllim diskreditimin e Lėvijės rrevolucionare shqiptare nė rend tė parė, dhe ngrtijėn e njė akuze tė pėrgjithėshme ndaj rinisė shkollore shqiptare.E vėrteta, «studimi« i policisė sekrete tė partisė komuniste qalonte nė ēdo kaptinė dhe nė ēdo lėmi qė e kishte shtruar pėr analizė.Aty vėrehet se trupin e Jugosllavisė e kishte pėrfshi metastaza kanceroze vdekjepruese e kėrkesės serbe pėr Serbi tė madhe. Sipas tė gjitha argumenteve arkivore, analiza e policisė partiake serbe kishte mbetur pėr »tri koka« prapa strategjisė kombėtare tė Adem Demaēit. Djalėria kosovare ma nuk kishte iluzione se ēka duhet bėrė. Ajo djaleri e kishte tė qartė edhe faktin se ēka nuk duhet bėrė.Nuk kishte ma forcė qė do ta ndalte rininė shqiptare nė lėminė e kundėrshtimit qytetar modern siqė ishin traktet dhe demonstratat. Rinisė shqiptare i duheshin vetm njė muej pėr tė i pėrgaditė demonstratat,ndėrsa qarqeve nė pushtet i duheshin vite pėr tė i kuptuar ato. Me fjalė tjera ,falė sakrificės dhe vėndosmėrisė, aksionet antijugosllave e kishin tejkaluar forcėn brutale qė po manifestohej dhe papagallimin se shqiptarėt »i kanė tė gjitha drejtat«. Por aty kah viti 1985 ishte Rinia shqiptare ajo qė nuk donte tė ndalej. Nė Dardaninė e lashtė dhe nė Kosovėn e re moderne tani po binte vetėm njė tupan. Ritmet e luftės pėr liri ishin nė prag. Nė kėtė luftė di tė lindin komandantėt e ri

omandant Remi, Komandant Buja,Komandant Sandokani, Komandant Sulltani, KomandantĒeliku,Komandant Haredinaj, Komandant Lushtaku, Komandant Leka, shumė trima si kėta, tė gjithė nxėnės tė shkollės Adem Demaēit, profesor Ukshin Hotit.
Ku mbėshtetet njė konstatim i tillė. Plejada e luftetarėve patriotė si Metush Krasniqi, UkshinHoti, Halil Alidemaj, Skender Kastrati, Xheladin Rekaliu, Ismajl Dumoshi, Hydajet Hyseni, Jusuf Gėrvalla, Bajram Kosumi etj.etj do tė shėnojnė etapėn e re tė tajm bajndingut revolucionar luftarak shqiptar, gjithėnjė tė bazuar nė Programin politik kombėtar tė Adem Demaēit. Edhe kjo plejadė veprimtarėsh politikė,nė asnjė levė tė veprimit kur ėshtė nė pyetje kombi, nuk do ta zavedsojnė ideologjinė me ēėshtjen madhore tė bashkimit dhe ēlirimit, si do tė ngjaj afro pesė dekada me luftėn politike nė Shqipėri.Pėr shkollėn politike tė Adem Demaēit ,ēėshtja kombėtare vlente pėr tė u pėrthekuar po me ato pėrkushtime dhe po me atė sinqeritet sikurse kishin luftuar gjyshit e kėsaj plejade kundėr robėrisė Perandorisė osmane. Ashtu edhe gjenerata e Zahir Pajazitit dhe heroit legjendar Adem JASHARIT do tė pėrqendrohet pėr ta luftuar me kritikėn e armėve, ashtu si i kishte porositė BACĖ Adem DEMAĒI mė 1958-me kryengritje tė armatosur,me formimin e forcave drejtuese tė luftės , qė tė bėrėt pra luftė intelektuale-profesionale.
15.Adem Demaēi drejton nė Prishtinė Zyrėn politike tė UĒK-sė
Nė nėntor tė vitit 1998 Adem Demaēi do tė u drejtohet kėshilltarėve politik:ėshtė nderė tė vritemi pėr liri tė kėtij populli, i cili qe 2000 vjet nuk e ka shijuar lirinė.
Ėshtė nderė nėse vritemi pėr lirinė e Kosovės, ishin fjalėt e para pėr kėshilltarėt e ngushtė tė tij, nė njė atmosferė tejet krenarie qė trimat e UĒK-ės po shėnonin rrezultat pas rrezultati nė fushėn ushtarake. Ushtria Ēlirimtare e Kosovės kishte nxėnė shtat, UĒK kishte krijuar, pėrkundėr psimeve tė popullit njė pėrvojė tė lakmueshme tė luftės. Ushtria Ēlirimtare e Kosovės kishte nevojė pėr afirmim tė mėtejmė politik dhe diplomatik. Adem Demaēi do tė bėrėt ai qė pėr ēdo ditė edhe nga gjashtė ekipe tė gazetarėve do tė i drejtoi nepėr viset e ndryshme tė Kosovės. Nėnshkrimi i Adem Demaēit ishte pashaporta mė valide pėr ta shkelur tokėn e Kosovės ēdo diplomat dhe gazetar i huej tokė kjo qė po vlonte nga xhaku i trimave tė lirisė,vėllazėrve dhe metrave tė Xhevė Ladrofcit me burrin e saj HERO.
Mė vraj por mos mė poshtro-do tė u drejtohet Adem Demaēi disa herė kriminelėve serbė. Vrasja e Adem Demaēit nė anėn tjetėr, disa herė ka qenė e pėrgaditur,por vetėm falė guximit dhe intuitės sė Bacės ,ai ka shpėtuar duke u mbrojtur nga ushtarėt dhe oficerėt e devotshėm tė UĒK-ės dhe kėshilltarėt e tij, duke lakuar rrugėt dhe duke u siellė nė vendin e sigurtė ku nuk andrronte okupatori.
Nuk kishte ma dilemė se nė fund tė vitit 1997 se Ushtria Ēlirimtare e Kosovės po bėrej PROMOTORE e ēlirimit tė Kosovės.Ishte formuar Shtabi i pėrgjithshėm,ishin formuar shtabet e zonave operative,ishin formuar brigadat dhe njėsitė tjera tė frontit dhe tė prapavisė. Lufta po merrte dimenzion afirmues nė arenėn ndėrkombėtare.Sė kėndejmi Shtabi i pėrgjithėshėm ushtark,Drejtora politike, Zyra politike nė Prishtinė dhe veprimtaria diplomatike jashtė Kosovės, po shndėrroheshin nė njė simfoni legjendare fitimtare krahas vuejtjeve dhe traviatave qė po i nėnshtrohej populli.
Me 1 tetor 1997 luftės ilegale tė Adem Demaēit si lider qė ishte i kishte ardhė fundi i fundit.Pas njė kohe ky patriot do ta lėshojė drejtimin e Partisė Parlamentare tė Kosovės dhe do ta marr pėr ta drejtuar Zyrėn politke tė UĒK-ės nė qendėr tė Prishtinės.Aty njė ditė bashkpunėtorėve tė vet do tė u drejtohet

ufta ka filluar,mos u frigoni se e drejta ėshtė me ne.Sė kishte ma dilema se kush do ta sjellė NATO-n nė Kosovė.Askush tjetėr pėrpos gjaku i dėshmorėve tanė,lufta e lavdishme e UĒK-ės,gjenerata e Zahir Pajazitit, Adem JASHARIT,Ilir Konushefcit,Luan Haradinajt,Fehmi-HERO-Lladrofcit,Xhevė Lladrofcit e shumė vllazėrve dhe motrave tė saj qė ranė pėr liri tė tokės arbrore.
Tė gjithė ata qė nuk ndalėn dhe nuk mendojnė esull se nuk ėshtė njėsoj si pėr ta krijuar njė parti,ose shumė parti politike, sikur pėr tė formuar USHTRI.Sė kėndejmi, Adem Demaēi me krenari e la udhėheqjėn e partisė dhe iu bashkangjitė trimave tė UĒK-ės.Me kėtė spjegim dihet pra kush e solli NATO-n nė Kosovė, askush tjetėr pėrpos Ushtria Ēlirimatre e Kosovės.
Kur ėshtė nė pyetje veprimtaria e Adem Demaēit gjatė viteve l998-l999(deri nė fund tė shkuritit) duhet tė dihet se nėnshkrimi i kėtij patrioti ka qenė »pashaporta« mė valide pėr tė kontaktuar gati 100 gazetarė tė huej me drejtuesit e UĒK-ės.Lidhur me kėtė mendoi se edhe kur ėshtė fjala pėr mospjesmarrjen e Adem Demaēit nė Konferencėn e Rambujesė,anash vuejtjet shpirtrore tė tij sepse nuk mund tė pajtohej me 3000 policė serbė dhe dyfish mė tepėr ushtarė serbė qė tė mbeten nė Kosovė. Adem Demaēi i dinte farfe mirė kornizat e tubimit tė Rambujesė,i njihte mė mirė se ēdo politikan shqiptar prapaskenat serbe, nė anėn tjetėr. Sėrbet pėr fatin tonė historik, duke menduar se pa FIRMĖN e Adem Demaēit, asgjė nuk vlen kur janė nė pyetje shqiptarėt, prandaj nuk do tė nėnshkruajnė, do tė tallen me komunitetin ndėrkombėtar si nė Rambuje ashtu edhe nė Paris mė 1999. Lidhur me kėtė, mendoi nė bazė tė disa argumenteve qė janė nxėnė nė dokumentacionin serb (shkurt-maj 1999) se me kėtė »ēmim« tė mos shkuarjės sė Adem Demaēit nė Rambuje dhe Paris, serbėt kanė bėrė shaka, por kur e kishin kuptuar se Kosova ka shum Adema legalė dhe ilegalė, por kur e kishin kuptuar se ēka do tė thot rroli i »kundėrinformatės«, atėherė i kishin avionėt e NATO-s mbi qiellin e Beogradit dhe kudo, ku shkeli ēizmja e tyre vrastare.
Si pėrfundim,nėnshkrimi i kapitullimit nga ana e oficerit tė lartė serb nė Kumanovė,pėr Kosovėn do tė thot fillim i njė epoke tė re,fillim i njė etape historike pėr ta ndėrtuar shtetin e Kosovės.Le tė jet ai shtet »shumė i vogėl«,por duhet tė dihet se famėn e ka tė madhe.Le tė jet ai shtet »shumė i ngushtė«,por duhet tė dihet se shtrirjėn e ka evropiane,le ta pengoi kėtė shtet kush tė dojė pėrbrenda dhe pėrjashta, nė fund le tė dihet se nė tė mund tė jetojnė tė lirė tė gjithė njrėzit e kėsaj bote.Le tė jet ai shtet »shumė i dobėt« ,por le tė dihet se e kanė krijuar komandantė ēelikėt, qė me dituri dhe menquri e kanė zhvilluar tajm bajndingun shqiptar, nė funksion tė ngadhnjimit qė identifikohet jo ilegalisht, por legalisht sepse e meriton interesin evroperendimor. Pėr kėtė shkollė ka menduar dhe vepruar ,ėshtė kalitė nė jetėn e tij, nė burgjet serbe fituesi mbi luftėn politike dhe ushtarake kundėr Jugosllavisė, Adem Demaēi.
16.Pse Adem Demaēi u bė lider kombėtar
Lideri ėshtė personi komplet qė ka karakter tė pathyeshėm,qė e njeh detyrėn deri nė profesion tė pėrkryer,qė ka kompetenca dhe ambicie pėr tė irrealizuar vizionet, i cili nuk mirret fort me faktin se si me punuar por me imperativin ēka me punuar,duke e vrejtur realitetin me njė guxim qė vrojton jo vetėm me sy por vėren dhe punon me syrin e mendjė\es dhe shpirtit pėr tė bėrė ndryshime kolosale nė dobi tė kombit dhe tė njerėzimit. Lideri si Adem Demaēi qė ėshtė ,nė bazė tė argumenteve kurrė nuk vepron nė bazė tė instinkteve, por gjithmonė mbėshtetet nė analiza tė cilat i studion nė lėvizje me njė aftėsi qė krijon realizėm por jo emocione dhe metafora politike.
Shtrohet pyetja pse shqiptarėt pas Skenderbeut mbetėn pa lider,pa prijės shpirtror dhe shtetror institucional. Lidhur me kėtė, politika e okupatorit ishte nė dijeni se shqiptarėt mund tė krijojnė lider,por e dinte edhe faktin se lideri mund tė imponohet me aftėsitė qė ia dhuron natyra njeriut ose ia imponon rrethi shoqėror. Mu pėr kėtė, trojet shqiptare ishin tė destinuara qė mos tė kanė tė drejtė tė hapin shkolla, qė kėto troje tė mbytėn nė humnerėn e skamjės dhe injorancės.E vėrteta, lideri mund tė lajmėrohej, por ai kishte mundėsi tė qėndroi nė Stamboll,ose tė u sherbei interesave imperiale tė okupuesit tė trojeve shqiptare.Jo vetėm kaq, duke mos mundur qė ta ndalė lėvzijen e diturisė shqiptare qarqet osmene lejonin qė shqiptari tė bėrėt lider nė ndonjė dhe tė huej, por jo nė trojet ku ai kishte lindur.Ky fenomen nė njė mėnyrė do tė bėjė pėrjashtim nė kohėn e Rilindjės kombėtare,kur shqiptarėt sidomos pėrmes Lidhjės shqiptare tė Prizrenit do ta promovojnė liderin e tyre promotor qė po ngritej nė personalitetin e Ymer Prizrenit. Edhe mė qartė, posa Ymer Prizreni u forcua sidomos nė Viljaetin mė vital shqiptar-nė Vilajetin e Kosovės, pa njė pa dy Abdyl Frashėrit do tė i lejohet pėr tė ardhur nė Kosovė(mė 1879) dhe pėr njė kohė deri sa ta vejė Ymer Efendinė nė »plan tė dytė«. Ai do tė qėndroi nė Prizren e pastaj kur do tė i vij radha qė tė ngritet nė Lider tė vėrtetė Abdyl Frashėri, jo qė do tė denohet me vdekje, por edhe tėrė stafi qė e pėrkrahėte do tė syrgjynoset ose do tė likuidohet. Do tė syrgjynoset madje edhe Ymer Prizreni. Kėshtu lideri shqiptar asesi tė promovohet deri mė 1899.
Nė fund tė shekullit XIX shqiptarėt e Kosovės do tė provojnė pėr tė promovuar lider tė rinjė me Haxhi Zekėn nė ball, por edhe kėsaj radhe qarqet sllave nė bashkpunim me ato osmene si armiqė tė pėrbetuar tė shqiptarizmit do tė i hyjnė likuidimit fizik tė Haxhi Zekės nė fillim tė shekullit XX, pėr tė mbetur shqiptarėt sėrish pa lider, do tė thot pa udhėrrefyes, pa prijės, tė pėrqarė dhe tė nepėrkėmbur deri nė ekstrem. Kuvendi i Ferizajit (1908) do tė shėnoi fillim tė njė Epoke tė re tė krijimit tė njė lideri tė posaēėm shqiptar. Por si tė krijohej ai lider ,i cili nuk dinte tė komunikoi me popullin, nuk kishte fuqi ekonomke nė anėn tjetėr qė tė imponohet me asgjė, nuk kishte kushte qė tė krijoi ndonjė forcė e cila kėrkonte mjete pėr ta mbajtur si qė kishte bėrė Skenderbeu. Me gjithė kėtė Kongresi i Manastirit (1908) do tė i ofroi kombit shqiptar shansėn pėr tė krijuar lider shtetror dhe lider kulturor. Lideri shtetėror nė Manastir do tė provohet pėr tė u krijuar nga Midhat Frashėri si kryetar Kuvendi qė ishte(Manastir),por do tė provohet qė tė krijohet lideri edhe nga gjeniu i letrersisė sonė At Fishta, i cili ishte Kryetar i Komisionit pėr pėrpilimin e Alfabetit, pėr tė cilin shqiptarėt deshiruam ose jo kishin kundershtime serioze nė mes veti. Edhe nė luftat e mėdha shqiptare 1910-1912 shqiptarėt pėrkundėr gjakut dhe heroizmit qė u dėshmua nuk mundėn qė tė prodhojnė LIDERIN kombėtar qė kėrkohej nė kuptimin e plotė tė fjalės.Mu nga shkaku se nuk kishte kush tė i akordoi sukseset e luftave, ajo luftė dėshtoi, sepse faktori ndėrkombėtar Shqipėrisė sė katėr vilajeteve, ia dha zjarrin nga tė katėr anėt.Sė kėndejmi, promovimi i Ismail Qemalit pėr lider tė kombit shqiptar mė tepėr ėshtė rrezultat i silljeve tė jashtme se sa i kėrkesave tė brendėshme shqiptare, sepse po ai faktor i jashtėm liderin e Kosovės(Hasan Prishtinėn) e privoi nga liria qė nė fillim tė nėntorit 1912, me tė vetmin qėllim qė planet e Superfuqive(Anglisė, Francės, Italisė, Gjermanisė dhe Rusisė) mos tė prishen.Fal raportit tė kėtillė tė forcave pozicioni i lidershipit shqiptar (Ismail Qemalit) do tė zgjatė vetėm njėmbdhjetė muej.Pozita e Hasan Prishtinės, i cili kishte dhėnė prova tė dukėshme se nė veri tė trojeve shqiptare ėshtė i pakontestueshėm, ndėrsa nė Jug nuk do ta bėjė asnjė koncesion kufijėsh, do tė kontestohet shumė keq po nga ato forca qė nuk mundėshin tė ndahen me tė kaluarėn, qoftė fetare qoftė shtetrore(osmano, greko,sllave).Kėshtu kombi shqiptar nė Luftėn e parė botėrore do tė gjindet nė njė kaos liderėsh, tė cilėt as nuk din ēka duan as nuk kanė vizion, as nuk kanė karakter,po as kompetencė diturore dhe popullore qė tė vihen nė ball tė kombit.Duke u gjetur nė kėsi pozicioni, viset shqiptare do tė »«shitėn e stėrshiten« si nė ankand:dikush me Italinė, dikush me Osmanlinė, dikush me Serbinė, e dikush me varfėrinė-tė gjithė me tradhtinė. Pas Luftės parė botėrore, shqiptarėt do tė lėvizin nepėr shumė tubime, por asesi tė gjinden deri mė 21 janar 1920 sė bashku si qė u veprua nė Kongresin Kombėtar tė Lushnjės.E verteta atij kongresi nė bashkimin e »kokave« do tė i ndihmoi Komiteti Mbrojtja Kombėtare e Kosovės, tė cilit i printe njė njeri qė nuk kishte as fuqi mendore, as kredit tė mesit shqiptar qė tė bėrėt LIDER i Kosovės. Ēka ėshtė edhe mė keq, jashtė Komitetit Kosovės kishin mbetur Hasan Prishtina, Bajram Curri,Nexhip Draga.Pra, kush prejtyre tė bėrėt lider, as shansė nuk kishte sepse nuk lajonin as rrethanat, as populli nuk ishte i gatėshem tė i pranoi.Ne mund tė flasin nė anėn tjetėr pėr luftėn e Azem Bejtės, por liderizmi i tij ishte shumė larg realitetit, sepse ai as nuk kishte forcė intelektuale, as nuk kishte ambicje qė pranė tė gjithė atyre »ylemave« si thoshte vet, ai tė ulet e tė kuvendoi me ta.Ēka ėshtė edhe mė keq, familjet e njophura shqiptare ishin shkatrruar dhe siellė buzė varfėrisė nga okupatori. Edhe nga ky kėnd pra nuk kishte mundėsi tė prodhohet lideri.Se nuk kemi patur lider tė mirėfillt deri mė 1925 vėrteton fakti i ndrrimit tė qeverive nė Tiranė E verteta, lider nė kuptimin e vėrtetė tė fjalės nga viti 1928 e deri mė 1939 ishte Mbreti i shqiptarėve Ahmet Zogu, kuptohet falė sjelljeve tė tij vetėm nė shkallė nominale. Por kur ėshtė pytje Kosova edhe pse ishte Ferat Draga personalitet i pakontestuar kombėtar dhe politik, autoriteti i tij pėrdhosej sepse sa herė qė mbaheshin zgjedhjet nė shtetin SKS, ai ose burgosej ose denohej me 101 vjet burg tė rėndė.Kjo situatė do tė zgjatė deri mė 1939,pėrkatėsisht deri mė 1941.Kur tė i shtohet kėtij realiteti fakti se mė 1925 ishte vrarė miorisht Bajram Curri, mė 1928 ishte vrarė Nazim Gafurri, mė 1929 ishte rarė Shtjefen Gjeqovi, mė 1933 ishte vrarė Hasan Prishtina,mė 1941 ishte vrarė Sherif Voca, ēėshtja e krijimit tė liderit shqiptar ishte pozicion katastrofik. Ky pozicion nėse studiohet vertikalisht, pastaj dėshmon se edhe familja e fortė patriarkale shqiptare ishte buzė kompromitimit tragjik. Gjatė Luftės dytė botėrore si nė Kosovė ashtu edhe nė Shqipėri, nė skenėn historike do tė dalin persona(jo personalitete) qė nuk kishin as moshė, as aftėsi, as vizion pėr pozitė tė liderit. Me gjithė kėtė rrethanat politike nė botė nė mbarim tė Luftės, do tė na i krijojnė dy »liderė« tė cilėt pozicionin e tyre do ta mbėshtjellin me ideologji,nė vend se me karakter, me kompetenca, me vizion, me ambicie, me shpikje dhe me bulime qė popullarizojnė kombin dhe synimet e tij, duke parė gjithmonė me dy sy,plus me syrin e mendjes dhe me syrin e shpirtit nė interes tė tėrė kombit. Ky lloj i liderit i ka munguar kombit shqiptar deri mė 1958. Pikėrisht mė 1958 jo rastėsisht do tė burgoset Adem Demaēi. Si kemi theksuar edhe mė parė Adem Demaēi nė fillim do tė mbetet nė burg i vetmuar. Por falė karakterit tė tij tė pathyeshėm, falė kompetencave tė tij si shkrimtar dhe intelektual qė kishte shtruar ambicie qė tė i prijė inteligjencės shqiptare jo vetėm nė lėminė kulturore, por me njė mjeshtri tė rrallė, e cila kėrkonte guxim dhe paanėshmėri kishte shtruar ēėshtjen e pozitės Kosovės dhe Ēamėrisė.Shtruarja e kėtyre ēėshtjeve kaq qartė dhe kaq natyrashėm, sidomos me programin e tij tė publikuar mė 1964 se Ēėshtja e Kosovės, po edhe e Ēamėrisė do tė ndiqet politikisht nė baza paqėsore. Por ajo politikė do tė shkojė deri aty nė valėt paqėsore,por kur do tė vėrehet se nuk shkon mėtej ēėshtja, shqiptarėt do ta shtrojnė ēėshtjen e lirisė me politikė jopaqėsore,me luftė tė armatosur. Sot tė dy kėto procese janė kryer, lideri politik dhe shpirtėror i shqiptarėve ka shkuar nė histori. Vizioni i tij sot ėshtė realitet nė Kosovė,por me tė gjitha mjete nė Kosovė ėshtė krijuar njė kastė e cila pėr interesa personale po bėn aq sa ta sakrifikojė tėrė atė ēka ka bėrė ky LIDER pėr kombin dhe lirinė universale nė pėrgjithėsi. Sot kombi shqiptar nuk ka lider tė vertetė, por ka shumė liderė ,tė cilėt nuk lejojnė njėri tjetrin qė ta kemi njė lider tė vetėm. Dikush do tė pyeste, pse nuk po e merr sėrish Adem Demaēi pozitėn e prisit. E them me kompetencė, se sot shqiptarizmi ėshtė mbushė me demagogė dhe personalitete tė korruptuar sa qė edhe njė herė po tė lindėte Demaēi, nuk do tė kishte ēka tė bėjė.Madje njė shtresė e klasės politike shqiptare, pėr njė kulm shtėpie, pėr njė plac, pėr lokal e shet nderin kombėtar duke mos ditė se jemi nė pozicionin mė delikat tė historisė sonė tė lashtė. Sot jemi aq mirė tė kuptuar nė botė, sa qė edhe njė herė nėse bota na e kthen shpinėn si mė 1912, do tė bėrėmi rrezik qė tė shporremi si komb fare. Mendoni se si hapsira unike shqiptare ėshtė bėrė arenė vrasjesh dhe intrigash, sa qė ēėshtja shqiptare i gjason asja viershės sė Vaso Pashės. Kjo do tė thot se kemi »paragjene pėr anarki dhe pėr tė u shitur armiqėve« tė cilėt po investojnė me tė madhe nė kėtė smundje shqiptare. I tham kėto fakte sepse nuk po gjindet njė lider qė do ta vazhdonte luftėn aty ku e la Adem Demaēi, i cili ėshtė aktiv edhe sot, por shumė liderėshipa nuk e lejojnė tė tregohet, edhe pse ka shenja qė ai nuk ka ma energji ta shpie lokomotivėn shqiptare pėrpara. Adem Demaēit pra duhet tė i ndihmohet nė tė gjitha fushat politike, por edhe ai duhet tė zbres pak sa nė kooperim me liderėt e vegjėl,pa tė cilėt nuk mund tė mbahet nė fronin e vėrtetė asnjė lider i mirėfilltė. Lideri ka tė bėjė me faktin se ai duhet tė bėrėt produkt pėr tė sjellė dobi pėr tė tjerėt e jo pėr veti, po thuaj se nuk po mund tė gjendet lider shqiptar qė komunikon me opinionin e vet me sy, me shpirt dhe me tru duke parandier me njė intuitė tėrė peshėn e detyrave se ēka duhet bėrė pėr momentin dhe nė tė ardhmen. Lideri kombėtar nė radhėt e shumė popujve,por nė veqanti te shqiptarėt varėt nga shumė faktorė: faktorėt gjeografik, tė cilėt janė pasojė e ngecjės sė faktorit njeri; faktori fetar i cili ėshtė pasojė e ndikimeve tė jashtme; faktori fisnor i cili mbetet dobėsi kombėtare e organizimit; faktri hiostrik ku shprehen disa veqori negative shqiptare; faktori politik dhe shoqėror qė ndikuan edhe nga brenda edhe nga jashtė,por mbi tė gjitha qė lanė plagė tė rėnda mbi hvillimi kombėtar. Lidhur me kėtė fenomen mendoi se Adem Demaēi, me sakrificėn e tij, me ndėrgjegjėn e tij, me dinjitetin e tij dijti si tė veprojė dhe si tė krijoi njė personalitet tė nderuar jo vetėm brenda kombit shqiptar, por edhe kudo nė botė. Ka ardhur koha qė idealin e ardhmėrisė mos ta shprehė vetėm Lideri, por atė ideal ta shprehė populli pėr tė u bėrė kombi shqiptar ai qė ėshtė dhe duhet tė jetė. Lidhur me kėtė, ja si arriten tė bėjnė emėr popujt tjerė:Anglezėt....
Postuar nga: Radio Kosova e lirė -
www.radiokosovaelire.com
Krijoni Kontakt