Adem Demaçi

[Llapi]

SHKUARJA NË “ ROBËRI”

Ia vënë prangat në duar dhe ashtu të lidhur, nën përcjellje të policisë e dërguan së pari në burgun qendror të beogradit. Ademi sërish po kthehej në Beograd por tani jo më si Student i Letersisë Botërore por si i burgosur Politik. Pas disa orëve të kaluara aty Ai dhe rojat e tij, u nisën për në burgun e Mitrovices së Sremit.

- “ Natën e parë nuk më dërguan në “ karantinë” zakonisht ku i dërgonin të burgosurit, por në një “ podrum” të ndërtesës së parë. Themë ndërtesës së parë sepse aty kishte edhe ndertesa të tjera. Dhe menjeherë i kishin vu në veprim spiunët e tyre. Mua aty ma kishin vënë një shqiptar gjoja edhe ai si i burgosur. Ky posa më pa filljë me ato të zakonshmet, “ ku je vendas” e qyfyre tjera . Me të bisedoja gjatë asaj kohe që ai të ishte i bindur se i besoja, por në faktë: aspak si besoja!

Për fat, para se të shkonte i burgosuri në atë burg “ Tjegullorja” ishte mbyllur kështu që sado Pak kushtet ishin përmirsuar, ngaqë të burgosurit, nuk ishin të detyruar të punonin, atë punë të rëndë.. Të burgosurit në karantinë dërgoheshin që të bëhej biseda me ta dhe që të njohtoheshin rreth rregullave të burgut pastaj do t’i sistemonin nëpër pavijone me të tjerët. Por ky rast nuk ishte me Adem Demaqin. Pasi udhëheqja e burgut kishte marrë dosjen e gjyqit ndaj tij, dhe duke e marrë, që ai mund të ishte i rrezikshëm edhe për të burgosurit e tjerë - e dërgojnë në izolim.

Demaçi i vetmuar - në mes katër mureve kishte filluar të lexonte Tomas Manin dhe Nëna dhe e Motra i dërgonin gazetën “ Rilindja” nganjëherë dhe ndonjë shtyp tjetër. Të Bisedonte nuk kishte se me kë. Ishte i vetum. I vetmi njeri me të cilin Bisedonte në raste të rralla, ishte berberi i burgut, që ishte një shqiptarë i cili i rruante dhe i qethte të burgosurit ç' do të premte. Aty Ademi nuk murrte më shumë se 400gr bukë dhe ishte dobësuar aq shumë sa kishin filluar të çuditeshin edhe gardianët.

Dhe një ditë i vjen berberi dhe i thotë:

- Çka je ka i ban Vetes o njeri, nuk e shef Ti se sa shumë je dobësuar?

Ndersa Ademi i thotë:

- Unë këtu në vetmi e kam shumë mire ama kjo le të mbetet mes nesh de të mos na degjojnë këta të drejtorisë. Kisha vendosur - thotë simboli i rezistencës, - deri ne fund të denimit të rrisha në vetmi...

Pas katër muajsh vetmi, Ademin vijnë e marrin dhe e dërgojnë në zyrë, te drejtori i burgut.

- Ulu, i thotë drejtori.- ta dëgjojë mendimin tëndë , të dëgjojë se cili është mendimi ytë Politik!

- Qendrimi im Politik, - i thotë Ademi, - është që KOSOVA TË BASHKOHET ME SHQIPËRI QË AJO TË NDAHET NGA JUGOSLLAVIA DHE TI BASHKANGJITET SHQIPËRISË! KY ËSHTË QËNDRIMI IM!

- Ti mendon këtë gjë me dhunë ta realizosh? - e pyet serish drejtori.

- Jo! Së pari duhet Populli me Referendum të deklarohet dhe...

- e me dhunë kurrë nuk do t’i realizoni qellimet e juaja!

Atëherë Demaqi i thotë:

- Jo ne duam pa dhunë t’i realizojmë të drejtat tona por nëse nuk arrihen pa gjakderdhje nuk perjashtohen edhe masat e tjera...


Pas kësaj Ademin nuk e kishin dërguar në vetmi por në një dhomë -burgu. Aty po sa hynë gjenë spiunin e ri që ishte një Emigrant nga Shqipëria. Posa hyn Ademi, ky ngritet për Ti rregulluar atij shtratin por Ademi e nderpret duke i thënë:

- Çka ke kërkuar, pse ke ardhë në jugosllavi?
- Kemi ikur, - ishte përgjigjur i hutuar spiuni.
- Çka keni menduar që do të gjeni këndej ë?
- Po jetë më të mire , - ishte gjegjur spiuni dhe kishte vazhduar. - po e shef se si po na trajtojnë këta...
- Pak ja kanë ba - i thotë Ademi, - është dashtë edhe më keq me ua ba!

Kështu kalonin ditët, javët muajtë...

Nga burgosja e tij e parë Adem Demaqi lëshohet nga burgu jo më 19 nëntor të vitit 1961 por një ditë më herët... Të theksohet edhe kjo, se ai kishte përfituar sikur se edhe shumë të burgosur të tjerë, nga një ndryshim në ligj dhe në vendë të pesë viteve kishte mbajtur vetum tre...



I LIRUARI NË “ LIRI”


Nëna ishte gëzuar shumë që i ishte kthyer djali i vetum. Edhe Ademi i ishte gëzuar shumë takimit me nën-loken e tij të Dashur. Por ky gëzim kishte zgjatur shumë Pak sepse tani Pas burgut, në “ liri”, për të, kishte filluar një burg tjetër edhe më i rëndë, izolimi nga të tjerët.

Ademi rrëfen: “ erdha në shtëpi dhe vërejta se gjithkund ishte një frikë e madhe. Vetum ata më të guximshmit kishin kurajo të vinin e të më bënin ndonjë vizitë. Edhe kusherinjët nuk guxonin e të më vinin. Në rrugë disa “ shokë” kur me shihnin e kthenin kokat anash dhe kishin frikë të flisnin me mua. Isha në atë situatë që kërkoja çfarëdo pune, por askush nuk më jipte. Isha në gjendje edhe kanale të qilja. Praktikisht isha i dënuar me vdekje! Nëna përpiqej diçka të punonte, mundohej... Të vjedh nuk mundja, të lypi ( lëmoshë) nuk doja! Kurrë ne jetën time nuk kam shkuar te ndonjeri dhe i kam thënë: a ke të holla të më gjesh se - Ti kthej ma vonë?! Ishte e qartë se pa punë do të thoshte se nuk do të mundja të kthehesha në jetë normale..

Kudo që shkoja për të kërkuar punë më thoshin: “ Eja nesër”!
Kur shkoja të nesermen më prisnin me fjalët: “ s’ka gjë për Ty!”
Kishte dhe të atillë që haptas më thonin: Adem ne e dimë që Ti je i aftë por nuk guxojmë të të punësojmë.” Më së shumti iu falenderohesha këtyre sepse nuk më shëtisnin. Por në mënyrë të ndershme më thonin se, nëse me punesonin atëherë do Ti largonin ata nga Puna...




MARTESA



Edhe pse jetonte në kushte tmerrësisht të vështira, Ademi vendos të martohet. Ai në ate kohë veq e dinte se cila do të jetë rruga e tij jetësore e cila do të jetë e vështirë, me katrahurë,e kazamatur dhe e përvuajtur; jetë me shumë rreziqe! Kjo do të thotë, se martesa në këso kushte, kurrsesi nuk përputhej. Por megjithatë nga dashuria që ai ndjente për nënën, e që ishte dëshira e saj, Ademi qëndron para ofiqarit dhe më 1962 martohet.

- Nëna gjithmonë më thoshte, - flet Ademi, - “do të vdes pa të parë me djalë.”
Atëherë i kam thënë Vetes: “ ajo tërë jetën është munduar e rropatur për mua, kështu që tani është rendi, që edhe unë, të bëjë diçka për të. E martova të parën që më deshi dhe kjo ishte Xhemailia e cila ishte e mire dhe kujdesej për mua, për sa kishte mundesi. Më lindi vajza ABETARJA.

Pak kohë Pas lindjes së Abetares, Xhemailia po thuajse si në Panik i thotë sërish Ademit se është shtatzënë:

- “ Çka të bëjmë? - e pyet gruaja.
- “ Le të lindë edhe fëmija i dytë”, - ia kthen Ademi.
- Po por a nuk po e sheh se si po jetojmë - ankohet e shoqja.
- Hesht! Nuk pyeta gjë...fëmijen do ta lindësh...

Ademi dëshironte me çdo kushtë t’ia plotësonte dëshirën nënës, që ta shihte me djalë.Dhe, ajo dëshirë iu kishte plotësuar më vonë kur i lindi djali:të cilin e pagëzojë me emrin:SHQIPTAR!




NJË DETAJ NGA JETA NE LIRI.

Ademi thotë: Më kujtohet kur në Kosovë u mbajtë mbledhja e linguistëve dhe diskutohej për gjuhën letrare.Më e keqja ishte se mbledhjen e udhëhiqte një farë Kol Shiroka i cili Pak dinte të fliste shqip dhe më mire fliste serbisht. Dhe në një moment ky Kol Shiroka ishte ngritur dhe kishte thënë:
- “Ne nuk do të fusim këtu gjuhën e Enver Hoxhës dhe të Mehmet Shehut!.”
“ Isha futur në një qoshe dhe po dëgjoja; të flisja s’kisha të drejtë. Kishte aty studentë, Profesor, intelektual... Dhe aty na doli se gjuhën standarde e paskan folur vetum Ata të dy... Askush nga intelektualët nuk e pati guximin të ngrihet dhe ti thoshte: “ Ngo more Ti ktu! Po si ka folur ai popull para se të linde Enver Hoxha a?Në çfarë gjuhe a? Po kur të vdesin këta të dy në çfare gjuhe do të flet prapë ai popull ë?Të gjithë heshtnin. Unë veq sa kisha dalur nga burgu dhe mendova që; hë për hë të rri.


Në fillim të viteve të 60-ta situata në Kosovë ishte shumë e rëndë. Mbrojtja im në gjyq e kishte pas efektin e vet dhe nuk ishte harruar lehtë. Në ato vite, Prishtina të ngjante në një Vullkan që ishte gati të shpërthente. Policia dhe gjyqi nga unë kishin krijuar një hero të vogël. Në vitin 1964 Shqipëria për shkakë se jugosllavia shkilte të drejtat e shqiptareve e kishte sulmuar rëndë atë... Dhe atëherë Tanjugu kishte botuar një artikull, se sikur, aspak nuk është e vërtetë, ajo se çfarë thotë Shqipëria dhe se shqiptarët, janë të kënaqur me jeten e tyre në jugosllavi...

“ E, tani thotë Ademi, do t’i tregojmë Tanjugut dhe të gjithëve se sa jemi ne të “ kënaqun” me jeten e robit...Vendos që të mos rrijë dhe të lëviz diçka... Por së pari dëshiron të bisedojë më atë që i kishte dhënë, sy e zemër, me nënëloken e tij...


BISEDA NËNË DHE BIR

Ademi: NËNË UNË E DI QË TI KE HJEK SHUMË PËR MUA! UNË KAM MARRË NJË VENDIM, POR PA LEJEN TËNDE DHE PA BEKIMIN TËNDË, NUK DO TË BËJË ASGJË...

( gjithmonë kur i lexojë këto fjalë shpërthejë në vajë - vërejtja ime)

Dhe ajo i thotë.
Nëna: BIR, PUNO PËR POPULL, DHE JO PËR NËNEN! NËNA NJË DITË DO TË VDESË, A POPULLI - POPULLI KURRË NUK VDESË!


vazhdon

[Llapi]

FILLON JETA ILEGALE

Në një kohë shumë të shkurtër, pasi që e merr bekimin e nënës,Lëvizja Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve numërom jo më pak se 300 anëtarë.

" Frikë ne nuk kishim por përvojë jo edhe aq. Sikur të kishim, do të punonim ngadalë mençurisht dhe më shkathtë.
Programin dhe statutin e kësaj organizate e kishte shkruar dhe ideuar vetë Adem Demaçi.
2 Unë as që e dija se organizata e jonë ishte rritur dhe kishte më shumë se 300 veta une njihja mezi dikund nja 25 veta. Qëllimi ynë kryesor dhe primar ishte : BASHKIMI I KOSOVËS ME NËNËN SHQIPËRI! Në statut e kishim shkruar: " se këtë BASHKIMIN do të tentojmë ta realizojmë me mjete paqësore dhe nëse këtë nuk do ta arrijmë atëherë do të përdorim edhe ato " jo-paqësore". Kur vendosem të shpërndajmë flamujt njëri nga anëtarët e organizates tha se " kjo nuk është kurrgjë".
- " Pritni, u thashë - do të shihni që ; me të vërtet është diçka!
Më vonë na kishin akuzuar se kemi punuar sipas sistemit të " tresheve" po nuk ishte kështu sepse ne takoheshin edhe nga dhjetë përnjëherë..



BURGOSJA E DYTË DHE NDARJA NGA VAJZA ABETARJA

Në mëngjez të 8 qershorit të vitit 1964 burgoset dhe arrestohet Adem Demaçi.Nga liria ishin privuar edhe anëtarët e tjerë të Organizatës. Përpos nënës dhe motrës, kësaj radhe Simboli i ynë i rezistencës kombëtare, në shtëpi lë edhe vajzën Abetaren dhe gruan Xhemailien . Ajo, vajza ishte në gjumë, kur kishin ardhë, për të bërë arrestimin e babait. Ishte veq shtatë muajshe dhe akoma nuk e dinte se; bota në të cilën do t'i duhej të jetonte ishte plot me hipokrizi.

Ademi tregon:
" Kur pata vendosur të formojë organizatën ilegale qeshë përshendetur nga të gjitha sentimentalizmat . Kur të vendosish njëherë, që ti nuk je më atëherë të gjitha ato që munden të të gjejnë i pranon në mënyrë të qetë. ishte vështirë të marrësh një vendim të tillë - üpor atëe kisha marrë shumë më herët se të më burgosnin dhe thellë në vete isha pregaditur që të ndahem edhe nga nëna, gruaja, fëmijët...
Kështu që arrestimi dhe vetë burgosja nuk më janë dukursi diçka e rëndë"....
Një udbash me emrin Bogdanoviq , të cilin Ademi e cilëson si më dinaku që e kishte takuar ndonjëherë kishte urdhëruar që ai kësaj radhe në vend burgut të Prishtines të dërgohej në Podujevë...
Por Ademi kësaj radhe e kishte përvojen e burgosjes së parë.

Në hetuesi:
- Kur ke pas guxim me punuar kundër nesh atëherë duhet të kesh guxim të flasësh edhe para nesh dhe të tregosh se cilët janë bashkëpunëtorët e tuaj...
kërkonin që ai të fliste
- Kur është njeriu jashtë lokaleve të burgut, - u thotë Ademi - ju kërkoni që Ai të mos flasë. E, kur e fusni këtu mbrenda ju i thoni që të flasë: interesant është kjo puna e juaj...
- Fole apo nuk fole ne kemi mjaft fakte që ty të të shkatrrojmë! - i thotë udbashi
- A mendonë ti për vete për nënën për familjen? - i thotë udbashi tjetër.
- JO! - përgjigjet Ademi si prej pushkës. - Unë mendojë vetum për shkatërrimin tuaj!

GJYKIMI I DYTË

Seanca gjyqësore mbahet në prishtinë. Adem demaçi në gjyq e pranon se ai e ka formuar Organizaten ilegale. Por, kësaj radhe nuk i kishin lejuar që gjyqin ta shfrytezonte q¨¨e edhe një herë ti pështynte xhelatët në fytyrë. Gjyqtarë ishte Tahir Dibrani - " shqiptarë". Nuk e lejonte të burgosurin të fliste duke e ndërpre. Në fundë ky farë tradhtari i shqipton Adem Demaçit 15 vite burg. Pra gjyqtari Tahir (D)Ibrani e dëno maksimalisht. në këtë proces ishin dënuar edhe: Ramadan Shala, Rexhep Elmazi, Zeçir Gërvalla, Hilmi Rakovica. Të gjithë këta kishin marë nga 12 vite e më pak. Kështu gjyqtari Tahir Ibrani, një serbofil i përbetuar plotësonte dëshirat e padronëve të tij. fazli grajçevcin dhe Shaban Shalën ( të dy mësues) i kishin mbytur gjatë torturave...

TMERRET E NISHIT

Në nish ishte tmerr. Të gjithë ishin pregaditur; udhëheqja, gardianët për të na " pritur": sharje, kërcenime, punë të rëndë rrahje! përditshmëri burgu! isha në " 17-en" dhe aty ishin më shumë se 80 veta. Shtretrit ishin deri në katër katë. ishte vështirë. Si gjithkund që shqiptarët ishin të diskriminuar edhe këtu, ani pse kishte të burgosur të tjerë shqiptarët ishin më të diskriminumit. ndjehej një diskriminim i madh ndajë shqiptarëve. për gabimin më të vogël i burgosuri - shqiptar dërgohej në vetmi. Nëse ndonjeri nga ne nuk i kishte fshirë mirë si duhet këpucët menjëherë e dërgonin në vetmi... Shqiptarët ishin në fund të durimit. Më thonin duhet të ndërmarrim diçka: U thoja: prisni, ngadalë, do të qëndrojmë! do ta përballojmë edhe këtë!
Një ditë po qelnim kanale. Din Spahia ishtee i semurë nga 2 sarilleku. ishte nisur me shkue te mjeku i burgut . Ai mjeku as që kishte dashur ta ndëgjojë bile. E kishte hudhur jashtë dhe atë me arroganc. Atëherë filluam të bëjmë grevë urie. Pas tri dite grevë urie erdhen na morën dhe na shpërndanë nëpër burgje tjera...

DËSHIRA DHE INATI

Adem Demaçin e dergojnë në burgun e Pozharevcit. Ai atje fillon një jetë të re burgu. Plot 13 muaj i kalon në vetmi në burgun e pozharevcit.
Ademi tregon:
" kisha filluar të ha. Nuk mërzitesha dhe pes pare si jepja që isha ne vetmi.. një ditë vjen mbikqyresi dhe kur më pa me tha:

- pa shiko ti këta, ky edhe qenka përmiresuar..qenka trashur...
. Pse çka ke menduar, - i thotë Ademi. - se unë do të mërzitem a?
Mbikqyresi kishte ikur. Në burg ishte ligj që i burgosuri mund të hargjojë aq para sa mundet me i pas. Pra aq sa mund ti dergonin familjarët. Në kantinë mund të blenim: pemë dhe perime, qumësht. Ne që ishim në izolim, pra në vetmi, nuk kishte nevojë të prisnim në rendë sepse ishte një i dënuar që e kishin caktuar për ne të vetmisë, të cilit i jepnin nje listë me gjera për të cilat ne kishim nevojë... Pas disa ditësh vije prap ai mbikqyresi që më kishte thënë: shiko ti shiko ky edhe qenka trashë" dhe më thotë:
- Ti prej sotit nuk ke të drejtë më shumë se 2000 dinarë ti hargjosh në muajë
- E në qoftë se ka ardhur puna gjerë aty atëherë nuk do t'i hargjojë 2000 por vetum nji mijë, sa me ta bë Ty qejfin . - i thotë Ademi me sarkazëm.
Dhe për inat të tij, thotë baca Adem, aq i kam hargjuar një mijë.

VIZITA E NDALUAR

MË 28 JANAR TË VITIT 1965 NJË DITË TË FTOHTË DIMRI, NËNA E ADEM DEMAÇIT NISET PËR TË SHKUAR DHE PËR TË VIZITUAR TË BIRIN.
kur kishte mbërritur me shumë kiamete para dyerve të burgut rojat i kishin thënë; që ti nuk mund ta shohësh të birin¨. I kishin thënë: ose të flasësh serbisht me të ose nuk do ta takosh.
Por nëna e shkretë nuk dinte serbisht.

I kishte thënë të bijes Aishes, motres së vetme të Ademit:bija ime, unë s'kam përse të jetojë më. Ata mua nuk po më lënë ta shoh Ademi tim! Dritën e syve të mi! Birin tim të vetum!

NJË ËNDËRR E ÇUDITSHME

Në vetmi, në izolim, Adem Demaçi shehë një ëndërr të çuditshme. Në ëndërr kishte dëgjuar zërin e mot¨res që po e thërriste:
- ZGJOHU ADEM, VLLAI I MOTRES SE NËNA E JONË KA VDEKUR! ZGJOHU!
Ai ishte dridhur dhe kishte brofë nga shtrati. ishte një natë e vështirë plot ankth e makthë për të. ishte nata e 3 marsit të vitit 1966. Pas kësaj natë njëzet ditë më vonë Ademit i vie në vizitë motra Aishe... aji i dha lajmin. Ishte taman¨e njejta ditë kur ai e kishte pas makthe nate. motra i tregojë që: NËNA PIKËRISHT I KISHTE VDEKUR ME 3 MARS TË VITIT 1966
Pa e pa të birin dhe i biri pa e pa të ëmën!

vazhdon

[Llapi]

DITA MË E PIKËLLUAR
Ademi rrëfen:" dita ime më e pikëlluara e edhe sot ka qenë kur kam dëgjuar që nëna më kishte vdekur. Ajo nuk ishte një nënë çfaredo, por ishte një nënë-shok, një nënë-mike! Ajo ishte ma shumë se nënë! Edhe babë edhe nënë! Kur ajo vdiq unë isha në izolim. Shumë-shumë rëndë e kisha përjetuar vdekjen e saj. Por disi e ngushlloja vetën kur e dija se ajo më nuk do të hiqke dhe nuk do të rropatej më. e , dija që ajo tani nuk do të ketë mundime nga jeta! Në një farë mënyre e kisha më lehtë që nuk e kisha parë të vdekur! Mua edhe sot më duket sikur ajo e gjallë është dhe të cilën do ta shohë. këtë ndjenjë e kam. Atëherë në intermecot e pikëllimeve të mëdhaja e gjeja edhe prehjen se ajo nuk do mundohet më. Kisha qarë sa kisha mundur. Kur ata që na komandonin na i mbyllnin dyert e qelisë, atëherë filloja dhe qaja për nënën. Kur vinte koha të më ipnin bukën unë shpejt e shpejt i fshija lotët dhe ndalesha pak. Asnjëherë nuk u kam dhënë rast të më shohin me sy të përlotur. Dhe kështu, kur ata i mbyllnin dyert unë ia filloja.
Kur nëna më vdiq e kuptova që kisha mbetë një fukara . Deri sa njeriu e ka nënen nuk është fukara, por i ka të gjitha...

SHKURORËZIMI

Kohët megjithëse kishin ndryshuar dhe nuk ishte më koha sikur përpara kur " pushtetarët" kërkonin nga familjarët e të dënuarëve¨ politik që të distancoheshin prej tyre dhe nëse një gjë të tillë nuk e bënin edhe ata pësonin megjithatë metodat kishin mbetur të njejta. Presioni që u bënte UDB-a familjarëve të të burgosurve kur ata nuk liheshin të punësoheshin por as edhe të shkolloheshin.
Pas burgosjes së dytë të Adem Demaçit, gruan e tij Xhemalijen që ishte mësuese në një fshat të Vushtrrisë, kishin filluar ta pengonin në punën e saj. Sy këqinjët dhe zemërzinjët së bashku me drejtorin e shkollës, një njerii i frikësuar dhe sipas direktivave të pushtetarëve, gruan e Ademit e kishin larguar nga puna si mësuese duke e degraduar dhe për ta poshtëruar edhe më shumë e kishin bërë pastruese të shkollës. Ajo duke pas dy fëmijë në shtëpi dhe pa burrë iu kishte dashur të pranojë.
Të gjitha këto i merr vesh Ademi nëpërmjet motres Ajshe..

Ademi tregon:
" Kam menduar dhe e kam pyetur veten sepse do të duhej grauaja për shkakë timin dhe fëmijët të pësonin. Burgimi dhe denimi të gjatë ishin dhe për vete e dija që kurrë nuk do të lëshoja pe... Kisha vendosur të ndahem nga Xhemalija... Motres i thashë:
- Motër unë do të ndahem nga ajo.
Ajo më thotë: mos të lutem vëlla, në mos për tjeter për hater të fëmijëve mos...
Motra nuk e dinte se mu për shkakë të atyre fëmijëve unë doja të ndahesha.
I thashë: do të ndahem dhe pikë!
Dhe, motra e dinte se unë kurrë të themë ndonjë gjë ashtu duhet edhe të jetë dhe pikë. I shkrova një letër Xhemalies në vitin 1967. kërkova nga ajo që të shkojë dhe të kërkojë shkurorezim nga unë. Ajo nuk donte të pranonte një gjë të tillë. Ajo refuzonte, refuzonte në fillim por si duket më vonë edhe ajo e kuptojë që në pyetje ishte ekzistenca e fëmijëve. Represioni në familje dhe mbi familjen ishte i tmerrshëm!
Ajo ka shkuar në gjyq dhe ka thënë se dëshiron të ndahet nga unë. Më dërguan një letër ku më pyesnin " në pranoja unë të ndahesha"? menjëherë pa u menduar e kam nënshkruar letren e ndarjes sonë.
Menjëherë pas ndarjes së Xhemalies nga unë , atë e kanë kthyer në shkollë që të punojë sërish si mësuese.
me këtë patëm fituar mjaftë. gruan dhe fëmijët më nuk i kishin maltretuar, a edhe unë psiqikisht isha i shlodhur tani. Me gruan i kisha nderprerë kontaktet. Ajo nuk kishte më nevojë të merzitej për mua. E saj ishte të kujdesej për fëmijët. Të gjitha obligimet ndaj meje i kishte marrë mbi vete: motra ime Aishja!
Xhemailija ishte me fëmijët dhe mjaftë ka hequr për t'u kujdesur për ta..
Tani isha edhe më i rehatshëm sepse e dija që; rruga ime e vetëflijimit tani ishte e hapur dhe se në këtë rrugë s'kisha asnjë pengesë!
vazhdon

[Llapi]

TAKIMI I PARË ME TË BIRIN

Deri sa ishte në burgun hetues në Prishtinë, Ademit i kishte lindur djali i tij SHQIPTARI ( kështu quhet i biri i tij). Kur ka dëgjuar për lindjen e tij me çka plotesohej deshira e nënës së tij ai ishte në vetmi dhe në një burgë hetues nën presion të tmerrshëm.
Ademi rrëfen :
" Pak para se të dal nga burgë në vitin 1974 i kisha thirrur fëmijët të më vinin dhe të më vizitonin. Doja t'i shifja! Më erdhën dhe atëherë për herë të parë e pashë birin tim. Dukej i çuditshëm. Për herë të parë e shihja dhe ai tani me; edhe luante edhe fliste."
Ademi e kujton biseden e tij të parë me të birin:
- "Në Prishtinë e kemi pas një fqinjë tanë dhe ai mbante pëllumba. Djali më thotë:
- Bebushi ka vdekë!
Dhe unë për herë të parë e dëgjoi se ai flet me mua. Gjithashtu edhe vajza, sepse edhe ate e kisha lënë 7 muajshe. Por, unë tani nuk isha një baba normal. Unë isha nga " ajo ana tjeter" kështu që në mënyrë të ftohtë i shikoja. Aso kohe kisha vendosur ti leja të gjitha : kisha zgjedhur rrugën e vetëflijimit! Ai takim kishte zgjatur shumë shkurtë. Fëmijët si fëmijë: nuk kishin reaguar me ndonjë interes të veçantë; shikonin anash, shëtisnin dhe luanin. Dhe, unë i shikoja pa guxuar që ti marrë dhe t'u dhurojë një puthje balli.

" MËSHIRA PËR KONTRAREVOLUCIONARËT"


Kur kishte ra nga pushteti Rankoviqi, Adem Demaçi ishte në izolim dhe i vetmuar por megjithatë ju kishte gëzuar një gjëje të tillë. Ai as që kishte ëndërruar që dënimi i tij do të zbritej prej 15 vite në 10-të.Edhe, pse asnjë nga pushtetarët e atëhershem nuk ishin pajtuar që ; disidentit numër një në Jugosllavi Adem Demaçit ti zbriteshin vitet e denimit, prapë se prapë, kishin vendosur pasi që me këtë mendonin se do të mashtronin popullaten dhe do të thonin; se ja hoqëm Rankoviqin dhe se ai ishte fajtor për të gjitha sepse ne nuk kemi ditur gjë! Por e vërteta qëndron krejt ndryshe:Ata jugosllavët në plenumin e Brioneve kishin bërë qerimin e hesapeve në mes veti dhe nga këto qerime hesapesh si fitmitar kishte dalë klani i titos i përkrahur edhe nga sllovenet dhe kroatët kundër klanit unitarist serbë...
Por nëse ka të atillë që mendojnë se shqiptarëve pas kësaj iu dhurua ndonjë gjë mashtrohen lehtë. Shqiptarët me vite të tëra i kishin bërë ballë terrorit serbo-jugosllav, kishin oraganizuar për aq sa mundnin rezistencen e tyre karshi një terrori kanaibalist që ushtronin serbët si dhe demonstratat që në popull dhe në Histori njihen si; demonstratat e vitit 1968... Pra shqiptarët pas këtij Plenumi të Brioneve çdo të drejtë që e fituan; më¨parë e kishin paguar me gjakë!


ME SAKO TË PUNËTORIT

" Para se të lirohesha nga burgu i Pozharevcit kisha kërkuar që nga shtëpia të më sillnin një sako të punëtorit ( aso kohe i kanë thënë " një pallt "radniqki)". Nuk kam ¨dashtë që motra të hargjohej për të më blerë një sako pak më të mirë, rrëfen Baca Adem dhe vazhdon. - e dija që ajo nuk kishte para. prej nga ti merrte? Për këtë aresye e kisha kerkuar atë sakon e kaltër që ishte me e lira ndersa këpucet i kisha blerë në burgë...

Pas dhjetë vjetësh pritje më në fund Ademi lirohet. nata e fundit e burgut thotë ai, ishte shumë e gjatë. nuk mundë kurrsesi të flija. ishte sikur të ishe ne frigorifer dhe tani pas kaq vitesh të dalish prapë. kur jam ngritur e kam pirë një gotë qumësht sikur çdo mëngjes që bëja.
Dola nga burgu. Akoma pa e leshuar qytetin e policisë kur na ndalen policia. Kërkuan të kontrollonin çantat ( një çantë e kishte)...
Kjo për Ademin ishte sinjalë që; ai do ta kishte më vështirë jashtë burgut se gjatë kohës që ishte në burgë...
fatkeqësisht ngjarjet e mëvonshme e dokumentojnë një gjë të tillë...!

[ARIANI_TB]

KUSH DESHMOI KUNDER ADEM DEMAÇIT,NE GJYKIMIN E PARE TE TIJ NE MARS TE VITIN 1959..?!?!

(...)

Më 19 nëntor 1958 UDB-a jugosllave(lexo-serbosllave) e burgos për herë të parë atdhetarin Adem Demaçi dhe në arsyetimin për paraburgimin e tij,thuhet:”Për arsye se ka vepruar armiqësisht kundër rregullimit shtetëror dhe shoqëror të RFPJ-së,ngase është angazhuar për shkëputjen e territorit të Kosovës dhe bashkimit të saj me Shqipërinë.”!!!
Aktakuza e përgaditur nga udbashët.Mihajlloviq,Mom(o)çillo Çanoviq,Vojisllav Mihajlloviq...dhe e realizuar nga prokurori Radovan Bullajiq dhe zëvendësprokurori Mirosllav Llazareviq,është ndërtuar nga dëshmitë e dëshmitarëve Shqiptarë:Zekeria Cana,Ali Aliu,Fahredin Gunga,Adem Gajtani,Avdi Avdiu,Shemsi Osmani,Rafael Sopi,Sabit Ratkoceri,Ismet Bytyqi,Shefqet Popova,Din Mehmeti,Sylejman Drini dhe Xhafer Ruzhdiu.

Me këtë rast po veçojë dëshmitë e Zekeria Canës(tani historian),Ali Aliut(shkrimtar,njëri nga themeluesit e LDK-së) dhe të Fahredin Gungës(poet-ish kryeredaktor i RTP-së,tani i ndjerë).

- ZEKERIA CANA para udbashit Momo Çanoviq,më 25 janar 1959 ndër të tjera deklaron:”Të pandehurin Adem Demaçi e njoh nga fundi i vitit 1954.Në atë kohë kemi qenë bashkë në studime,në Beograd.Në vitin 1955 jam takuar me të pandehurin në Beograd dhe ai qysh atëherë,para meje është paraqitur armiqësisht.Më ka folur se pushteti i Jugosllavisë po i shpërngul shqiptarët nga Kosmeti për në Turqi,sepse frikësohet se nëse shqiptarët do të mbesin edhe mëtutje në Kosmet,ata do të kërkojnë që Kosmeti t´i bashkangjitet Shqipërisë.Përmes shpërnguljes së shqiptarëve,pushteti po përpiqet që Kosmetin të mbajë edhe mëtutje në kuadrin e territorit jugosllavë...Për aksionin e armëve Demaçi ka thënë se pushteti e ka ndërmarrë këtë aksion me qëllim të frikësimit të popullit shqiptar dhe që ta detyrojë atë të shpërngulet nga Kosmeti,ndërsa atë ta mbaj si territor të Jugosllavisë...Diku në verën e të njejtit vit(1955)jam takuar me Adem Demaçin në Gjakovë.Ai kishte ardhur për mbajtjen e orës letrare dhe atëherë e kam ftuar në drekë në shtëpinë time.Derisa ishte në shtëpinë time më ka folur se Kosmeti duhet t´i takojë,gjithësesi Shqipërisë,me plebishit ose me luftë...Po kështu para meje ka folur edhe për gjendjen ekonomike në Kosmet,duke potencuar se Kosmeti është mjaftë i zhvilluar ekonomikisht,por është i eksploatuar nga pushteti i Jugosllavisë,i cili nuk po investon asnjë objekt ekonomik në Kosmet...!!!”

-ALI ALIU në dëshminë e tij dhënë para të njejtit udbash më 24 janar 1959,ndër të tjera deklaron:”Diku në pranverën e vitit 1958,kemi udhëtuar nga Beogradi për në Prishtinë. Që të mbajmë orë letrare nëpër Kosmet.Kemi udhëtuar disa shokë,studentë shqiptarë.Atëherë jemi takuar me Adem Demaçin në hotelin”Nova Jugosllavia”në Prishtinë.Jemi takuar unë,Din Mehmeti,Fahredin Gunga,Hysni Hoxha,Zekeria Cana e ndoshta edhe ndonjë tjetër,por nuk më kujtohet.Me këtë rast pos tjerash,Demaçi na ka thënë si vijon:-se ndaj shqiptarëve të Kosmetit nga ana e pushtetit po bëhen padrejtësi të ndryshme;se shqiptarët po shpërngulen për në Turqi dhe se me këto shpërngulje pushteti dëshiron që Kosmetin ta mbajë edhe mëtutje për vete.Po të qëndronin shqiptarët edhe mëtutje në Kosmet,pushtetarët janë të bindur se Kosmetin do ta humbasin.Me qëllim të mbajtjes së Kosmetit për vete(që të mbetet edhe mëtutje jugosllav)ata kanë organizuar aksionin e armëve,duke i rrahur e maltretuar shqiptarët,të cilët detyrohen të shpërngulen për në Turqi dhe kështu problemi i Kosmetit zgjidhet përfundimisht...!!!”

-FAHREDIN GUNGA,para të njejtit udbash hetues ,më 21 janar 1959,ndër të tjera deklaron:”...Më kujtohet se diku në pranverën e vitit 1958 kam qenë në shoqëri me Demaçin dhe me shokët e tjerë siin Mehmeti,Ali Aliu,Hysni Hoxha,Zekeria Cana, dhe disa të tjerë,të gjithë studentë në Beograd.Jemi takuar në hotel”Nova Jugosllavia”në Prishtinëdhe kemi qenë të ulur në separe të këtij hoteli.Me këtë rast Demaçi na ka folur se si në projekt të ligjit të ri për shkollat parashihet heqja e gjuhëve të pakicave në shkollat emesme.Në lidhje me këtë Demaçi ka qenë i revoltuar dhe ka thënë se ky ligj më së shumti i godet shqiptarët në Kosmet,se ky është kulminacioni i të padrejtave që po u bëhen shqiptarëve nga ana e pushtetit dhe se kjo është një masë që po merret posaçërisht ndaj shqiptarëve dhe se po bëhet me paramendim nga pushteti aktual.Kur kemi dal nga hoteli jemi nisur bashkë në drejtim të Gërmisë kah shkolla Normale.Gjatë rrugës Demaçi na ka thënë se ne,si intelektualë,duhet të jemi unikë,sepse me unitet mund t´i kontribuojmë popullit tonë...!!!”

(...)

Pas ngritjes së aktakuzës PPQ nr.14/59 19.02.1959,në Gjykatën e Qarkut në Prishtinë më 17 mars 1959 u mbajt procesi gjyqësor kundër Adem Demaçit i drejtuar nga gjyqtari Dragutin Kallugjeroviq dhe gjykatësit porotëehmed Kalaveshi,Riza Voca dhe Qazim Bajgora..Dhe këtij simboli të qëndresës shqiptare me këtë rast”në emër të popullit”sipas nenit 117 paragrafi 1 i LP dhe sipas nenit 16,paragrafi 1 i LP,ju shqiptua denimi në kohëzgjatje prej 5 vjetësh burg të rëndë...!!!

(Burimi-“Dosja Demaçi”Prishtinë 2003,faqe 54-55…)

[Llapi]

UDHËHEQËSIT KOSOVARË

tË GJITHË UDHËHEQSIT KOOSVARË KISHIN një të përbashkët: që ata kurrë dhe asnjiherë nuk ishin zgjedhur nga populli dhe po ashtu kurrë dhe asnjëherë nuk kishin punuar për këtë popull! Ata thjesht ishin përçues të zërit të Beogradit në Kosovë. Ata kishin po ashtu edhe një emblem tjeter të përbashkët: ata pa dallim asnjeri prej tyre asnjëherë dhe në asnjë mënyrë nuk ishte idolizuar nga pjesa e shëndoshë e popullsisë..


Alibi PËR ATË" SE NA IKU KOSOVA"

Flet Ademi:
" Pasi që na e " pregaditen okupimin e ri" nëpërmjet kushtetutes së vitit 19742 shihej qartë që kishte forca të cilat nuk ishin të kënaqura me këtë mashtrim dhe okupim të ri pavaresisht se ishin arritur ca " rezulltate". Por po ashtu nga ana tjeter as beogradi nuk ishte pajtuar që Koaova tani më të frymonte pak më lirë kështu që edhe ata ,kishin filluat pregaditjet e tyre që të mundnin serish të kontrollonin Kosoven sikurse edhe më parë...

BURGOSJA E TRETË

Pushtetarët ishin në rrugë të mirë që të vënin rrjeten mbi kokën e Ademit, rrjetë për të cilën ishin duke punuar që një kohë të gjatë. Demaçi, " irredentist", "Nacionalist", " intelektual kombëtar" ishte pengesë për të gjithë e më së shumti për sherbetorët e klikes së Fadil Hoxhës. rrjeta e Marimanges ishte ndertuar vetum pritej koha dhe momenti për ta hudhur atë...

Simboli I Rezistencës Kombëtare rrëfen:

" Në vitin 1974 në Konviktat e studentëve qenë hudhur parolla me përmbajtje " armiqësore". Dhe unë dëgjojë për ato trakte që ishin hudhur. E dija që pushtetaret këtë gjë do të mundoheshin ta shfrytezonin për qëllimet e tyre të njohura anti-shqiptare. mirëpo, megjithatë doli se akteret e këtij aksioni i kishin zbuluar dhe se në krye të tyre kishte qenë Adem RUkiqi. Pra udhëheqes i grupit ishte ai. Por rexhisoret e burgosjes sime të serishme, donin që me çdo kushtë aty t'i perzinin edhe ish anëtaret e organizates sime të cilët në nderkohë të gjithë ishin të lirë sepse e kishin mbajtur burgun. Siç duket UDB-a pregaditjet i kishte filluar qysh sa kemi qenë në burgun e Pozharevcit që; me daljen tonë të kenë mundesi serish të na burgosin. Në të vërtetë disa anëtar të grupit të KADRI OSMANIT( ky me ca të tjerë veq ishin arrestuar), të cilin grup policia kishte arritur ta zbulojë dhe asgjësojë, me qëllim i kishin lanë të lirë disa ( nuk ishin arrestuar), që po sa të dalim ne, të kenë mundesi pastaj të na lidhin me ta, se gjoja kemi veprue së bashku... UDB-a si duket e kishte ditur që; kur të dalë prej burgut disa prej tyre do të vinin të më vizitonin dhe kështu pastaj më vonë këto vizita ti lidhnin sikur kanë pas për qëllim bashkimin tonë të swerishëm në një organizatë tjeter ilegale. Po ashtu më vonë në verë e burgosën Adem Rukiqin. Pas kësaj burgosjeje më përcillnin edhe më shumë. Pak më vonë e burgosin edhe Skënder Kastratin ( ishte në LDK-ë në Kryesi në vitet e para të 90-es por per shkakë se ishte I burgosur politik e kishin larguar me pretekst se " po komprometohet LDK-ja ne syt¨e e policisë - vërejtja ime) i cili kishte qenë vetum njëherë të më vizitojë në shtëpi. Unë Skender Kastratin ( Skenderin shokët e tij e pershkruajnë si të pathyeshum gjatë torturave të hetuesisë - vërejtja ime) e njihja si Organizator të demonstratave të vitit 1968. Pas tij burgoseshin njerëz të njohur dhe të panjohur me rendë. Ishte një terror i paparë policor. Dhe në fund gjoja se kishin mbledhur mjaftë material - vijnë edhe te unë dhe më burgosin. Propaganda, shtypi, televizioni dhe mjetet e tjera me të madhe kishin lajmëruar se u zu grupa e Adem Demaçit e cila kur edhe nuk ishte emëruar se cila ishte ajo: Pra, ishte një kurthë i pregaditur mirë nga pushtetaret e kohës. E, pata lexuar në Rilindje se fjala është për një grupë irredentist prej 19 vetave. unë nga këta i njihja vetum dy a tre veta të Grupit të dikurshëm të Kadri Osmanit. Të tjerët kurrë nuk i kisha parë. Po ashtu as ata mua nuk më njihnin".
Për herë të parë ishin takuar në sallën e gjyqit.

" Ata me këtë burgosje timen mua më kishin bë shërbim. Po e përseris, unë nuk isha në gjendje asgjë të bëjë sepse Ata më përcillnin panderprerë. isha i bllokuar të bëja diçka edhe sikur të doja ta bëjë këtë gjë. E dija se do të më zinin menjeherë, Duke i ditur të gjitha këto kjo burgosje per mua në një farë menyre ishte edhe si e mirëseardhur: Ata nga unë po krijonin heroin! Isha i sigurt¨që dënimi i imi dp të ishte nxitje dhe që të tjerët të rebeloheshin dhe të vazhdonin edhe me më intenzitet punën tonë. Por nuk kishin llogaritur se me burgosjen time ata do të nxisnin rininë të merr persiper organizimin e jetes dhe të shoqerisë me ide edhe më të avansuara se ato që i kishim ne... kosova pas burgosjes sonë ishte zgjuar në një mengjes nga gjumi me mijera trakte të shpërndara anekend ssaj...
çdo gjë kishte shkuar ndryshe se siç e kishin planifikuar pushtetarët:Me burgosjen time mëe shumë kishin humbur se që kishin fituar¨


NDËRGJEGJJA IME E PASTËR

Rrëfen baca Adem:

" Po sa më burgosen me thanë:
_ ke të drejtë të mos flasësh
- Jo, u thashë . - do të flasë valla edhe mirë.
Më kishin burgosur pa fajë kështu që deshiroja që me ketë rast ti lajë borgjet me të gjitha atë të cilët e kishin pregaditur skenarin e burgosjes sime. Në mënyrë të hapur ju pata thënë: SE JUGOSLLAVIA DO TË DUHEJ TË HIQTE DORË NGA KOSOVA DHE SE AJO KOSOVA PRA DO TË DUHEJ T'I BASHKANGJITEJ SHQIPËRISË!
Akuza se kisha formuar një grupë ilegal prej 19 vetave ishte i rrejshum kështu që kisha vendosur me mbrojtjen tiime para burgut ta fitojë diqysh burgun bile te di se per çka... Kështu që 15 vitet e ardhshme do të mundesha i qetë të shkoja dhe t'i mbaja..E dija se 15 do të mi jepnin.

Akuza

Akuza ishte e tmerrshme. të gjitha na i kishin mveshur. Pa as edhe një argument na e kishin lanë ne fajin për traktet të cilat i kishin hudhur ata të grupit të Kadri osmanit. Por edhe në kërkesen tonë që të na i tregojnë se cilat ishin ato parolla: kurr nuk na i kanë treguar. E kishin shfrytezuar disa nga grupi i Adem Rukiqit që të dëshmonin kundër nesh.. I kishin maltretuar aq shumë sa që i kishin detyruar që të dëshmonuin në mënyrë të rrejshme... i kishin detyruar që gjatë hetuesis të; akuzonin vetveten, të akuzonin të tjerët... natyrisht në gjyq të gjithë ata i kishin demantuar ato që kishin thënë gjatë hetuesis. Por gjykatesi Durmish Koçinaj lexonte vetum ato të cilat ia kishin pregaditur.
Duhet të cekët edhe kjo gjë: ASNJERI NGA GJYKATESIT E GJYQIT TË RRETHIT TË PRISHTINËS - aso kohe nuk kishin pranuar të jenë gjykates te ketij procesi. Kështu që Mahmut Bakalli gjykatesin Durmish Koçinaj e kishte sjellë nga Prizreni special për këtë gjyq, Bile kishin shkuar aq largë sa që edhe daktilografen nga prizreni e kishin sjellë. Në gjyq i kishin sakatosur nuk u kishin dhënë në dorë as për ta lexuar dhe as për ta shikuar aktakuzen...
çdo gjë ishte e montuar: Por nuk pyeste njeri:Pushteti s'pyeste njeri!
procesi gjyqesor ishte i mbyllur. e dinin që Ademi çdo paraqitje publike do ta shfrytezonte për të paraqitur pikpamjet e tija politike... Por dikush kujtohet se nuk është kështu mirë dhe atëherë shpallet se procesi do të ishte i hapur dhe publik... Po kush guxonte e të vinte se. As mizat nuk guxonin të hynin e lërë më të ketë publik... Nuk na gjykonin në gjykatë por e kishin improvizue një gjyq në lokalet e hetuesisë. Në njëren anë i kishim xhembat në anën tjetër muret. faktikisht denoheshin në lokale të burgut -gjyq!

Flet Ademi:
" Avokati im, Xhafer Kasemi në të vërtet mundohet të më ndihmonte por gjykatesi Koçinaj nuk lejonte që procesi të zhvillohej normalisht. bile nuk na kishte lejuar as fjalën perfundimtare ta thonim veq na kishte thanë: a e pranoni mbrojtjen e avokateve tuaj po ose jo! ishte e qarte se çdo gjë ishte e montuar. Ne krahasim me heren e dytë kësaj radhe më denonin pa pikë faji..
në fundë gjykatesi lexon:
- Adem Demaçi denohet me 15 vjet burgë...

Në burgun e Prishtines ishte një qeli betoni dhe aty i vendosnin të gjithë ata të pa permirsueshmit kështu që Ademin pa një pa dy e kishin vendosur aty. pas kësaj në atë qeli betoni i burgosuri Demaçi i kishte kaluar plot nëntë muaj...

Asfiksimi

E kishin futur në një " maricë" të vogël vetë i treti në të cilën nuk kishte se ka të depertonte ajri dhe e kishin nisur për në vuajtje të denimit. pak ajër, a ishte vapë e madhe. kishin filluar të villnin. Shoferi as që kishte dashtë të dëgjonte per ndaljen e automjetit dhe as rojat që ishin me të... në mbremje e kishin sjellur serish ne burgun Qendror të Beogradit. të nesermen në mëngjes e kishin nisur për Zagreb dhe nga aty për në Stara gradishkë...

Stara Gradishka

Ky burg pas Golli otokut numrohet si burgtu më i tmerrshum në ish-jugosllavin. Më 30 korrik të vitit 1976 e kishin derguar Simbolin dhe tani më Mendelen e Evropes në atë burgë.
" asnjëherë nuk kam qenë i sëmurë, - tregon baca Adem. - dy herë më kishin derguar në spital për të më kontrolluar. me siguri me dergonin per të parë në isha i shëndoshë apo edhe per të parë se a e kam afer vdekjen. me shikuan internistet dhe më derguan në rentgen për të shikuar mushkërit... dhe, kur e kishin verejt se nuk e kisha ndermend të vdesë me siguri kishin thënë. " lëshoje budallen"...ky kurrë s'ka me vdekë.. ( Dhe, me të vertetë e kanë ditë Ata se; Adem Demaçi kurrë nuk do të vdesë! - vërejtja ime)..dhe pas kësaj kurrr më nuk paten ardhë për të më marrë dhe për mem que në kontroll"...

Thashetheme për Adem DemaçIn

rreth Ademit thurreshin aso kohe lloj - lloj thashethemesh.. Nga disa degjohej se ai është në gjendje që edhe grupe terroriste të angazhojë dhe mund¨¨e të dëgjonte njeri se, sikur ai qendronte pas grupit të Ismail Krasniqit të cilët në vitin 1983/84 kishin hedhur ca bomba ne disa vende të prishtines... Pra, edhe pse Adem demaçi në burgt ishte ai edhe nga aty u fuste tmerrin armiqëve. natyrisht që Ademi as edhe ma te voglin haber se ka pas per këtë grupë por pushtetaret aq shumë ia kishin frikën sa që ngado që shkonin vetum Adema shifnin!

Pas 15 vitesh të vështira vijmë te viti 1990.
LAJMI I DHËNË NË MEDIA: Sot u lirua nga burgu Adem Demaçi!
Por Ademi në faktë nuk ishte liruar, ai akoma ishte në burgë...
Tregon: " në faktë lajmin për lirimin tim e kisha dëgjuar në radio! kishte ndodhur një tragji-komedi... të burgosurit e rinjë filluan të brohosisnin:
_ baca Adem po ti qenke liruar! - më thonë.
- Po si me kanë liruar?, - i pyes unë ta... - a po më shifni që këtu me ju jam...
Dhe, atëherë filluam të qeshnim të gjithë me njeri - tjetrin.
baca Adem kishte pervojë të hidhur nga e kaluara por tani ai ishte liruar me të vërtetë... Ligji famëkeq 114 për kontrarevolucion ishte hjekur dhe të gjithë të burgosurit nën ketë nenë liroheshin, kush më herët e kush më vonë... Bacen Adem ky ligj e rroku me në atë kohë kur edhe po i mbushte plot 15 vite vuajtje - që do të thoshte aspak..por kësaj radhe nuk i duhej sako nga e motra sepse ishin perkujdes autoritetet që t'i blinin një palë rroba...

I madh e i vogël kishin dalë në Merdare për të pritur ardhejn e simbolit të Rezistences në kosovë. njeriun i cili i kishte mësuar kosovaret se; si flitet shqip, se si ecet shqip, se si hahet shqip, se si frymohet shqip! në fshatin e tij në Lupçë hidhej vallja: Kosova ishte në festë! Kosova po e priste birin e saj të vetëm dhe të paperseritshum: Simbolin e rezistences i cili i dha gjithçka asaj e pa kerkuar asgjë prej saj! Por Ademi nuk erdhi atë ditë! Nuk e lanë! Por ai erdhi pak ditë më vonë!
Adem demaçi që nga kjo ditë nuk u nda më nga Kosova: E kemi akoma në mesin tonë! dhe, pasi e kemi ta nderojmë e ta dojmë veç nji grimë për aq sa e deshi ai Kosovën...

[Llapi]

Te nderuar debatues te kesaj teme,
Ne vijim ju ftoje qe te lexoni nje material burimor,lidhur me gjykimin e pare te bacit Adem.Dhe aty do te mesoni emrat e atyre qe deshmuan kunder tij.Me kete rast po i sjelli vetem deshmite e 3 deshmitareve,qe jane te njohur per opinionin shqiptares,si:Zekeria Cana(historian),Ali Aliu-shkrimtar dhe njeri nga themeluesit e LDK-se) dhe Fahredin Gunga -poet dhe kryeredaktor ne RTP,i cili para disa vitesh ka ikur nga kjo bote.

Ju pershendes,
Sheradin Berisha
-----

KUSH DESHMOI KUNDER ADEM DEMAÇIT,NE GJYKIMIN E PARE TE TIJ NE MARS TE VITIN 1959..?!?!

(...)

Më 19 nëntor 1958 UDB-a jugosllave(lexo-serbosllave) e burgos për herë të parë atdhetarin Adem Demaçi dhe në arsyetimin për paraburgimin e tij,thuhet:”Për arsye se ka vepruar armiqësisht kundër rregullimit shtetëror dhe shoqëror të RFPJ-së,ngase është angazhuar për shkëputjen e territorit të Kosovës dhe bashkimit të saj me Shqipërinë.”!!!
Aktakuza e përgaditur nga udbashët:M.Mihajlloviq,Mom(o)çillo Çanoviq,Vojisllav Mihajlloviq...dhe e realizuar nga prokurori Radovan Bullajiq dhe zëvendësprokurori Mirosllav Llazareviq,është ndërtuar nga dëshmitë e dëshmitarëve Shqiptarë:Zekeria Cana,Ali Aliu,Fahredin Gunga,Adem Gajtani,Avdi Avdiu,Shemsi Osmani,Rafael Sopi,Sabit Ratkoceri,Ismet Bytyqi,Shefqet Popova,Din Mehmeti,Sylejman Drini dhe Xhafer Ruzhdiu.

Me këtë rast po veçojë dëshmitë e Zekeria Canës(tani historian),Ali Aliut(shkrimtar,njëri nga themeluesit e LDK-së) dhe të Fahredin Gungës(poet-ish kryeredaktor i RTP-së,tani i ndjerë).

- ZEKERIA CANA para udbashit Momo Çanoviq,më 25 janar 1959 ndër të tjera deklaron:”Të pandehurin Adem Demaçi e njoh nga fundi i vitit 1954.Në atë kohë kemi qenë bashkë në studime,në Beograd.Në vitin 1955 jam takuar me të pandehurin në Beograd dhe ai qysh atëherë,para meje është paraqitur armiqësisht.Më ka folur se pushteti i Jugosllavisë po i shpërngul shqiptarët nga Kosmeti për në Turqi,sepse frikësohet se nëse shqiptarët do të mbesin edhe mëtutje në Kosmet,ata do të kërkojnë që Kosmeti t´i bashkangjitet Shqipërisë.Përmes shpërnguljes së shqiptarëve,pushteti po përpiqet që Kosmetin të mbajë edhe mëtutje në kuadrin e territorit jugosllavë...Për aksionin e armëve Demaçi ka thënë se pushteti e ka ndërmarrë këtë aksion me qëllim të frikësimit të popullit shqiptar dhe që ta detyrojë atë të shpërngulet nga Kosmeti,ndërsa atë ta mbaj si territor të Jugosllavisë...Diku në verën e të njejtit vit(1955)jam takuar me Adem Demaçin në Gjakovë.Ai kishte ardhur për mbajtjen e orës letrare dhe atëherë e kam ftuar në drekë në shtëpinë time.Derisa ishte në shtëpinë time më ka folur se Kosmeti duhet t´i takojë,gjithësesi Shqipërisë,me plebishit ose me luftë...Po kështu para meje ka folur edhe për gjendjen ekonomike në Kosmet,duke potencuar se Kosmeti është mjaftë i zhvilluar ekonomikisht,por është i eksploatuar nga pushteti i Jugosllavisë,i cili nuk po investon asnjë objekt ekonomik në Kosmet...!!!”

-ALI ALIU në dëshminë e tij dhënë para të njejtit udbash më 24 janar 1959,ndër të tjera deklaron:”Diku në pranverën e vitit 1958,kemi udhëtuar nga Beogradi për në Prishtinë. Që të mbajmë orë letrare nëpër Kosmet.Kemi udhëtuar disa shokë,studentë shqiptarë.Atëherë jemi takuar me Adem Demaçin në hotelin”Nova Jugosllavia”në Prishtinë.Jemi takuar unë,Din Mehmeti,Fahredin Gunga,Hysni Hoxha,Zekeria Cana e ndoshta edhe ndonjë tjetër,por nuk më kujtohet.Me këtë rast pos tjerash,Demaçi na ka thënë si vijon:-se ndaj shqiptarëve të Kosmetit nga ana e pushtetit po bëhen padrejtësi të ndryshme;se shqiptarët po shpërngulen për në Turqi dhe se me këto shpërngulje pushteti dëshiron që Kosmetin ta mbajë edhe mëtutje për vete.Po të qëndronin shqiptarët edhe mëtutje në Kosmet,pushtetarët janë të bindur se Kosmetin do ta humbasin.Me qëllim të mbajtjes së Kosmetit për vete(që të mbetet edhe mëtutje jugosllav)ata kanë organizuar aksionin e armëve,duke i rrahur e maltretuar shqiptarët,të cilët detyrohen të shpërngulen për në Turqi dhe kështu problemi i Kosmetit zgjidhet përfundimisht...!!!”

-FAHREDIN GUNGA,para të njejtit udbash hetues ,më 21 janar 1959,ndër të tjera deklaron:”...Më kujtohet se diku në pranverën e vitit 1958 kam qenë në shoqëri me Demaçin dhe me shokët e tjerë si:Din Mehmeti,Ali Aliu,Hysni Hoxha,Zekeria Cana, dhe disa të tjerë,të gjithë studentë në Beograd.Jemi takuar në hotel”Nova Jugosllavia”në Prishtinëdhe kemi qenë të ulur në separe të këtij hoteli.Me këtë rast Demaçi na ka folur se si në projekt të ligjit të ri për shkollat parashihet heqja e gjuhëve të pakicave në shkollat emesme.Në lidhje me këtë Demaçi ka qenë i revoltuar dhe ka thënë se ky ligj më së shumti i godet shqiptarët në Kosmet,se ky është kulminacioni i të padrejtave që po u bëhen shqiptarëve nga ana e pushtetit dhe se kjo është një masë që po merret posaçërisht ndaj shqiptarëve dhe se po bëhet me paramendim nga pushteti aktual.Kur kemi dal nga hoteli jemi nisur bashkë në drejtim të Gërmisë kah shkolla Normale.Gjatë rrugës Demaçi na ka thënë se ne,si intelektualë,duhet të jemi unikë,sepse me unitet mund t´i kontribuojmë popullit tonë...!!!”

(...)

Pas ngritjes së aktakuzës PPQ nr.14/59 19.02.1959,në Gjykatën e Qarkut në Prishtinë më 17 mars 1959 u mbajt procesi gjyqësor kundër Adem Demaçit i drejtuar nga gjyqtari Dragutin Kallugjeroviq dhe gjykatësit porotë:Mehmed Kalaveshi,Riza Voca dhe Qazim Bajgora..Dhe këtij simboli të qëndresës shqiptare me këtë rast”në emër të popullit”sipas nenit 117 paragrafi 1 i LP dhe sipas nenit 16,paragrafi 1 i LP,ju shqiptua denimi në kohëzgjatje prej 5 vjetësh burg të rëndë...!!!

(Burimi-“Dosja Demaçi”Prishtinë 2003,faqe 54-55…)

[Llapi]

ADEM DEMAÇI –KY SIMBOL I REZISTENCËS SHQIPTARE

Sheradin Berisha

Nëse lufta për liri shënon shkallën më të lartë të angazhimit politik e kombëtar të individit, atëherë pa hezitim mund të thuhet se Adem Demaçi është artikulimi më i kulluar dhe më i fuqishëm i kësaj lufte.
Adem Demaçi si njeri nga intelektualët e rinjë të viteve të 50-ta, që filloj të rezonojë aftësi të mëdha krijuese në fushën e letërsisë, duke jetuar në një realitet të hidhur e të padurueshëm, në një kohë kur populli i tij vuante të zitë e ullirit nga UDB-a rankoviqiane, nuk pranoj që ta ul qafën dhe veëtm përmes penës t'i zhvesh para popullit qëllimet e regjimit titist, por ai pati guximin që t'i kundërvehet drejtëpërsëdrejti këtij realiteti mizor. Pra, Adem Demaçi, që për të jgitha gjeneratat e ardhshme, do të bëhet simbol i lirisë e i qëndresës shqiptare, i hyri rrugës më të vështirë i vetëdijshëm se po sakrifikonte jo vetëm rininë, familjen e jetën e tij, por edhe talentin dhe dëshirën e flaktë për të shkruar.
Fillimisht angazhimi i tij politik (Derisa punonte në "Rilindje" por edhe më herët) u përqëndrua në demaskimin dhe denoncimin (publikisht) të politikës shoviniste titisto-rankoviqiste, duke kundërshtuar kështu, shpërnguljen me dhunë të shqiptarëve në Turqi, aksionin famkeq të mbledhejs së armëve dhe të gjitha format tjera diskriminuese, që i bëheshin asokohe popullit shqiptarë. Dalja e Adem Demaçit në mbrojtje të popullit shqiptarë, në ato rrethana dhune e terrori shtetëror, bëri që UDB-a ta burgosi atë, më 19 nëntor 1958 - vetëm 16 ditë pas burgosjes së atdhetarit Metush Krasniqi. Derisa në fillim të marsit 1959 në Gjyqin e Qarkut në Gjilan, mbahej gjykimi i M.Krasniqit me bashkveprimtarët e tij, ndërkohë ëpo në të njëjtin muaj në Gjykatën e Qarkut në Prishtinë, u denua Adem demaçi, "... për shkak të kryerjes së veprës penale propagandë armiqësore, nga neni 118, al.1 e Kodit penal - me 5 vjet burg të rëndë". Adem Demaçi gjatë procesit gjyqësor hapur i thotë gjyqtarit se "pa çlirimin e të gjitha trojeve shqitpare nga Jugosllavia dhe pa bashkimin e tyre me shtetin amë (Shqipërinë), gjegjësit pa krijimin e shtetit shqiptar brenda kufijve të vet kombëtar, nuk ka paqe në Ballkan". Gjyqtari duke e kërcënuar, se këtë gjë jgatë hetuesisë nuk e ka thënë, Demaçi përgjigjet: "Këtë në hetuesi nuk e kam deklaruar, por në hetuesi mësova shumë gjëra. Në bazë të lajkave, premtimeve e torturave që m'u bënë mua, erdha në përfudnim se të gjithë shqiptarët që ndodhen në shërbim të shtetit jugosllav, në funksione të larta, janë njerëz që i kanë shitur interesat kombëtare dhe punojnë në shkatërrimin e kombit. Mua më premtuan gjithçka. Më thanë se një ditë do të bëhesha edhe ministër, vetëm e vetëm të bëja si më urdhëronte UDB-a. Ata le të bëjnë siç u thotë UDB-a, unë do të bëj si më thotë ndërgjegjja ime" . Dhe vërtet Adem Demaçi do të punojë dhe veprojë me ndërgjegje të lartë, në të ardhmen e tij të bujshme.
Gjyqi Suprem i Serbisë, në shqyrtimin e aktgjykimit të shkallës së parë, Adem Demaçit ia vërteton dënimin në tri vjet, të cilat i vuan në ndëshkimoren e njohur të Mitrovicës së Sremit . Aty , A.Demaçi ka gjetur anëtarët e organizatave të ndryshme shqiptare, ka gjetur pjestarë të LNDSH-së, të lëvizjes së fundit kaçake, ka gjetur qindra viktima të aksionit të armëve e të aksioneve tjera represive, pra, aty ka gjetur përfaqësuesit e të gjitha përpjekjeve të qëndresës në Kosovë dhe viseve tjera etnike shqiptare. Për Adem Demaçin dhe të burgosurit tjerë shqiptarë, burgu qe një shkollë e madhe e orgnaizimit, për betejat e ardhshme më sublime.

Vijon...

[Llapi]

ADEM DEMAÇI –KY SIMBOL I REZISTENCËS SHQIPTARE

Sheradin Berisha

Nëse lufta për liri shënon shkallën më të lartë të angazhimit politik e kombëtar të individit, atëherë pa hezitim mund të thuhet se Adem Demaçi është artikulimi më i kulluar dhe më i fuqishëm i kësaj lufte.
Adem Demaçi si njeri nga intelektualët e rinjë të viteve të 50-ta, që filloj të rezonojë aftësi të mëdha krijuese në fushën e letërsisë, duke jetuar në një realitet të hidhur e të padurueshëm, në një kohë kur populli i tij vuante të zitë e ullirit nga UDB-a rankoviqiane, nuk pranoj që ta ul qafën dhe veëtm përmes penës t'i zhvesh para popullit qëllimet e regjimit titist, por ai pati guximin që t'i kundërvehet drejtëpërsëdrejti këtij realiteti mizor. Pra, Adem Demaçi, që për të jgitha gjeneratat e ardhshme, do të bëhet simbol i lirisë e i qëndresës shqiptare, i hyri rrugës më të vështirë i vetëdijshëm se po sakrifikonte jo vetëm rininë, familjen e jetën e tij, por edhe talentin dhe dëshirën e flaktë për të shkruar.
Fillimisht angazhimi i tij politik (Derisa punonte në "Rilindje" por edhe më herët) u përqëndrua në demaskimin dhe denoncimin (publikisht) të politikës shoviniste titisto-rankoviqiste, duke kundërshtuar kështu, shpërnguljen me dhunë të shqiptarëve në Turqi, aksionin famkeq të mbledhejs së armëve dhe të gjitha format tjera diskriminuese, që i bëheshin asokohe popullit shqiptarë. Dalja e Adem Demaçit në mbrojtje të popullit shqiptarë, në ato rrethana dhune e terrori shtetëror, bëri që UDB-a ta burgosi atë, më 19 nëntor 1958 - vetëm 16 ditë pas burgosjes së atdhetarit Metush Krasniqi. Derisa në fillim të marsit 1959 në Gjyqin e Qarkut në Gjilan, mbahej gjykimi i M.Krasniqit me bashkveprimtarët e tij, ndërkohë ëpo në të njëjtin muaj në Gjykatën e Qarkut në Prishtinë, u denua Adem demaçi, "... për shkak të kryerjes së veprës penale propagandë armiqësore, nga neni 118, al.1 e Kodit penal - me 5 vjet burg të rëndë". Adem Demaçi gjatë procesit gjyqësor hapur i thotë gjyqtarit se "pa çlirimin e të gjitha trojeve shqitpare nga Jugosllavia dhe pa bashkimin e tyre me shtetin amë (Shqipërinë), gjegjësit pa krijimin e shtetit shqiptar brenda kufijve të vet kombëtar, nuk ka paqe në Ballkan". Gjyqtari duke e kërcënuar, se këtë gjë jgatë hetuesisë nuk e ka thënë, Demaçi përgjigjet: "Këtë në hetuesi nuk e kam deklaruar, por në hetuesi mësova shumë gjëra. Në bazë të lajkave, premtimeve e torturave që m'u bënë mua, erdha në përfudnim se të gjithë shqiptarët që ndodhen në shërbim të shtetit jugosllav, në funksione të larta, janë njerëz që i kanë shitur interesat kombëtare dhe punojnë në shkatërrimin e kombit. Mua më premtuan gjithçka. Më thanë se një ditë do të bëhesha edhe ministër, vetëm e vetëm të bëja si më urdhëronte UDB-a. Ata le të bëjnë siç u thotë UDB-a, unë do të bëj si më thotë ndërgjegjja ime" . Dhe vërtet Adem Demaçi do të punojë dhe veprojë me ndërgjegje të lartë, në të ardhmen e tij të bujshme.
Gjyqi Suprem i Serbisë, në shqyrtimin e aktgjykimit të shkallës së parë, Adem Demaçit ia vërteton dënimin në tri vjet, të cilat i vuan në ndëshkimoren e njohur të Mitrovicës së Sremit . Aty , A.Demaçi ka gjetur anëtarët e organizatave të ndryshme shqiptare, ka gjetur pjestarë të LNDSH-së, të lëvizjes së fundit kaçake, ka gjetur qindra viktima të aksionit të armëve e të aksioneve tjera represive, pra, aty ka gjetur përfaqësuesit e të gjitha përpjekjeve të qëndresës në Kosovë dhe viseve tjera etnike shqiptare. Për Adem Demaçin dhe të burgosurit tjerë shqiptarë, burgu qe një shkollë e madhe e orgnaizimit, për betejat e ardhshme më sublime.

Vijon...

[Llapi]

Në vazhdimësinë e organizimeve politike ilegale dhe të qëndresës shqiptare përgjithësisht, në fillim të viteve të 60-ta u gjendën tre intelektualë të asaj kohe: Kadri Halimi, Ali Aliu-Kelmendi dhe Ramadan Hoxha, të cilët në vitin 1952 dhe 1954 veç kishin përjetuar vuajtjet në Goli Otok dhe në kazamatet tjera jugosllave. Këta tre atdhetarë duke e ndjerë në shpirt përditshmërinë e vuajtjeve që i bëheshin shqitparëve jashtë kufijve të Shqipërisë londineze, nuk deshën të rrinë duarkryq, kështuqë në maj të vitit 1960, pas një serë takimesh vendosën ta themelopjnë një organizatë ilegale, tëc ilën pas shtrirjes në terren, përkohësisht (deri në mbajtjen e Konferencës së Përgjithshfme) e quajtën - "Komiteti Revolucionar për Bashkimin e Tojeve Shqiptare në Jugosllavi - me Shqipërinë" (KRBTSHJSH) .

Kjo organizatë, për shkak të konspiracionit, nuk kishte ndonjë statut apo program të shkruar, por qëllimi fundamental i saj ishte "çlirimi dhe bashkimi kombëtar-bashkimi i trojeve shqiptare, në radhë të parë i Kosovës, pastaj i Maqedonisë Perëndimore, i Kosovës Lindore (Preshevë, Medvegjë e Bujanovc) dhe i viseve shqiptare në Mal të Zi, me shtetin amë - Shqipërinë", aspiratë kjo shekullore e popullit shqiptar, që nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit e këndej.

Kadri Halimi, Ali Aliu-Kelmendi dhe Ramadan Hoxha, të cilët fillimisht e përbënin bërthamën e Komitetit drejtues të kësaj organizate, duke i rënë kryq e tërthor pothuajse të gjitha qyteteve dhe vendbanimeve tjera shqiptare, kontaktuan dhe biseduan me shumë intelektualë të asaj kohe, fshatarë, punëtorë, klerikë, nënpunës, pjesëmarrës të Konferencës së Bujanit dhe ata që kishin marrëpjesë në mbledhjen e Prizrenit (më 1945) ku u shkelën vendimet e Bujanit si dhe me të gjithë ata që nuk pajtoheshin me gjendjen e rëndë të shqiptarëve nën regjimin e Tito-Rankoviqit dhe ishin për shkëputje nga Serbia (Jugosllavia) dhe për bashkim me Shqipërinë. Ky Komitet Drejtues (i përkohshëm) gjatë punës në terren caktoj edhe drejtuesit e rretheve, si: për rrethin e Vushtrrisë u caktua - Zenel hajrizi; për rethin e Prishtinës - Hasan Dumani; për Ferizaj - Beqë Heta, për Mitrovicë - Ramadan Rexha, për Gjilan - sheh Tefik Mustafa e Enver Tali, për anën e preshevës - Mulla Nuredin Xhemajlin (i quajtur Hoxhë maxherra) për rrethin e Gjakovës - Jusuf Zherka, për Suharek-Muahmed Veseli-Reçani, për Shkup-Amir Gashi dhe Kurtesh agushi, për Kumanovë-Naip Orizarja... Në këtë organizatë u përfshi edhe patriotja Hyrije Hana (motra e Xheladin Hanes - vërejtja jonë) .

Grupe dhe punkte (dhejtëshe, treshe, dyshe dhe individë) u formuan në qytetet: Prishtinë, Mitrovicë, Ferizaj, Gjilan, Preshevë, Vushtrri, Suharekë, Kaçanik, Pejë, Prizren, Gjakovë, Viti, Kumanovë, Shkup... punkte u formuan në fshatrat e Podujevës: Gllavnik; në fshatrat e Vushtrrisë e të Artakollit: Zhilivodë, Sibov, Strofc, Nevolan, Bivolak, Beçuk dhe Shipitull; në fshatin Baincë të Drenicës; në fshtrat e Suharekës: Reçan e Budakovë; në fshtarat e Shtimjes e të Lipjanit, Marevc, Tern, Petrovë,; në fshtrat e Gjilanit, Vitisë et ë Kamenicës: Cernicë, Pozharan, Sllatinë e Epërme, Lladovë, Sllakovc e Dajkovc; në fshtrat e Prishitnës e të Fushë Kosovës: Progovc, Miradi e Poshtme, Miradi e Epërme, Hade, Henc; në fshtrat e Ferizajit: Varosh, Papaz e Slivovë; në fshatrat e Preshevës e të Karadakut: Hohovicë, Korroticë Ilinc, MIratoc, Geraj, Maxherë, Gare, Depcë, Sefer, Golmidol e Gospoincë; në fshtrat e Kumanovës: Sopot e Çerkez...

Grupet e punktet e formuara,d isa prej tyre mbanin emra të vendeve e të dëshmorëvëe, si: njeri nga grupet në rrethin e Vushtrrisë mbante emrin "Qyqyvica", një tjetër "Rifat Berisha". Një grup në fshatin Varosh të Ferizajit, kishte marrë emrin "Isa Boletini", një tjetër "Idriz Seferi" etj. Në disa qendra komunale u formuan edhe Komitetet Komunale të organizatës, si në Gjilan, Vushtrri, Preshevë... Në Prishtinë këtë organizatë e përbënin: Ali Aliu, Kadri Halimi, Hyrije Hana, RAmadan Hoxha, Zeqir hajrizi, Hasan Dumani, Mafak Ahmeti etj.
Sipas evidencës të mbajtur asokohe, numri i anëtarëve të përfshirë në këtë organizatë sillej rreth 200 veta, ndonëse për shkak të rrethanave të organizimit ilegal, ky numër mund të jetë edhe më i madh.
Kjo organizatë, ndër më të mëdhat - të formuara pas luftës përveç aktivitetit propagandistik, në dhjetor 1960 shtrojë edhe mundësinë e përgaditjes në planin ushtarak. Për këtë çështje u shtruan dy mundësi. Kryengritja e armatosur e paanehur (befasishme) nët ëg jitha rajohnet apo rrethet, ose luftë guerile - duke formuar çeta sulmuese, të cilat do të kryenin aksione të armatosura kundër objekteve ushtarake (depove të armëve dhe të municionit) dhe stacioneve të policisë.
Drejtuesit e organizatës u pajtuan që aksioni i parë i armatosur, të kryhet në Kosovën Lindore (Bujanovc) që administrativisht i përket Serbisë, për t'i treguar Beogradit se këtu është kufiri me Serbinë. Me rastine gjykimit në aktakuzë është thënë, se "... kjo organizatë kishte nëplanë që me rastin e kryengritjes të bllokohen Gryka e Kaçanikut dhe Lugina e Ibrit si dhe rrugët afruese drejt Podujevës dhe Pejës, të minohen urat në berzin kufitar dhe të mobilizohet i tërë populli" . Për të gjitha këto veprime, organizata llogariste edhe në ndihmën nga Shqipëria.

Ky plan i aksioneve të armatosura nuk u realizua, për shkak se në janar 1961, pjestarë të kësaj organizate u zbuluan dhe u arrestuan nga UDB-a. Arrestimet e pjesëtarëve të kësaj organizate filluan më 25 janar 1961 në Gjilan, në Preshevë, në Ferizaj, në Prishtinë e në Shkup. Për t'iu shmangur arrestimeve dy drejtues të organizatës: Ali Aliu dhe Ramadan Hoxha për mës humë se dy muaj kaluan në ilegalitet, duke u strehuar në baza të shumta në fshatrat e Lipjanit, Shtimjes, Suharekës, Gjilanit, të Preshevës e të Karadakut dhe së fundi për të kaluar në Shqipëri.*
Mirëpo në fillim të prillit 1961 në rrethana tradhtie, Aliu dhe Ramadani arrestohen në fshtain Maxherë të Karadakut dhe më 2 prill sillen në Burgun e Prishtinës. Nga kjo organizatë UDB-a burgosi 32 anëtarë të saj dhe qindra shqiptarë të tjerë mori në pyetje dhe i keqtrajtoi brutalisht.
Gjatë procesit hetimor udbashët përdorën metoda të ndryshme të torturimit fizik dhe psikik. U përdorë rryma elektrike (duke i lidh dy tela me rrymë për të dy veshët), vizorja-duke i rënë tëa rrestuarve thonjëve deri në alivanosje. Shkopinjtë e gomës ishin mjet i zakonshëm me të cilët vitkimën e godisnin tërë trupit, duke përfshirë kokën, duart dhe këmbët. Udbashët zbatonin edhe moslejimin e fjetjes dhe tëpushimit të domosdoshëm me ditë të tëra. Gjatë natës i arrestuari në një kënd të zyres duhej të qëndronte në këmbë me orë të tëra, ndërkohë që fyrjet, sharjet dhe cenimi i dinjitetit njerëzor të të arresutarve, ishin veçori e secilit udbash. Në kaudër të torturimit fizik udbashët e pamëshirshëm kanë përdorur edhe rrethin, me të cilin / të arrestuarit/ i shtrëngonin kokën , veprime këto që janë përdorur vetëm në kohën e inkuizicionit mesjetar.

Pas kryerjes së hetimeve të "akuzuarit" u dënuan në gjyqet e qarkut në Prishtinë, në Gjilan dhe në Vranjë të Serbisë. Në Prishtinë, ku gjykimi u mbajt nga 14-19.IX.1961 - kryetar i trupit gjykues qe Tahir Ibrani, ndërsa prokuror Ramo Vodopiq, mysliman nga Mali i Zi. Gjykimi u mbajt, mu ato ditë kur në Beograd zhvillonte punimet Konferenca Themeluese e shteteve të painkuadruara. Në këto gjykime u dënuan: Kadri Halimi-7 vjet e t muaj burg të rëndë, Ali Aliu-Kelmendi 8 vjet, Ramadan Hoxha- 8 vjet, ndërsa prej 1-5 vjet burg të rëndë u denuan: Hasan Dumani, Zenel Hajrizi, Beqë Heta, Hyrije Hana, sheh Tefik Mustafa, Zeqir Hajrizi, Banush Ademi, Enver Tali, mulla Nuredin Xhemajli, Sadri Imeri, Nuredin Aliu, Haki Agushi, Ali Xhelili, Amir Gashi, Mafak Ahmeti, Ramiz Ahmet-Cernica (delegat i Konferencës së Prizrenit-1945, ku kundërshtoi me ngulm ripushtimin e Kosovës nga Serbia-vërejtja jonë), Ilmi Ferizi, Favzi Aliu, Selman Hasani, Ramadan Rexha (ish i burgosur-vërejtja jonë), Tefik Haxhiu, Jahi Ajeti, Hetem Ajdini, Asllan Marevci, Jetish Depca, Miftar Mustafa, Sabri Marevci, Bajram Kokolari dhe Zahir Sakipi .
Në fund të muajit mars 1962 të denuarit në Prishtinë u transferuan në burgun e Mitrovicës së Sremit, kurse ata që u denuan në Gjilan e Vranjë, në burgun e Nishit. K.Halimi, A.Aliu dhe R.Hoxha veprimtarinë politike nuk e ndrëprenë as në burg. Ata shkruajtën një memorandum për çështjen shqiptare nën Jugosllavi, për t'ja dërguar instancave më të larta shtetërore jugosllave. Mirëpo pasi u zbuluan nga organet e burgut, drejtori Gjorgje Miletiq i shpërndau nëpër burgje tjera. Derisa Ali Aliu mbeti në Mitrovicë të Sremit, Kadri Halimin dhe Ramadan Hoxhën i braktisën në Stara Gradishkë dhe në Zenicë . Këta dhe shumë të burgosur tjerë shqiptarë, anë e kënd burgjeve jugosllave, qëndruan stoik dhe të palëkundur në bindjet e tyre politike, për t'i çliruar tokat etnike shqiptare që lëngonin nga pushtuesit sllavë.

Vijon...