Kėshtu na grabit AMC
AMC, kompania me normė fitimi nga mė tė lartat nė Europė. Krahasimi i njė fature shqiptare me njė amerikane. Megjithėse shumė herė mė tė varfėr se amerikanėt, ne detyrohemi tė paguajmė shumėfish mė tepėr pėr tė komunikuar me celular
Rudina Seseri
Tė thuash qė telefonat celularė janė bėrė tashmė ndėr miqtė mė tė afėrt tė konsumatorėve, nuk ėshtė ekzagjerim. Ata na ndjekin kudo, nėpėr bare e kafene, nė shtėpi e zyra, nė udhėtime pune dhe argėtimi. Ne i duam ata, madje krenohemi me modelin mė tė fundit qė kemi shtėnė nė dorė, por nė tė njėjtėn kohė edhe i urrejmė pėr posesivitetin dhe kontrollin qė kanė ndaj nesh. Me revoltė i mbyllim dhe i flakim mėnjanė tė lodhur nga thirrjet dhe kostoja e tyre, vetėm pėr ti rimarrė disa minuta mė vonė, duke pranuar se janė mjete tė domosdoshėm. Vėrtetė, si mundnim tė funksiononim 5 ose 10 vjet mė parė, kur fjalori ynė nuk e pėrfshinte shprehje si dėrgomė sms, mė bėj zile nė cel apo a ke numėr me 20?!
Celulari, mė lirė nė SHBA se nė Shqipėri
Kjo marrėdhėnie virtuale pėrfaqėson njė eksperiencė tė shtrejntė pėr konsumatorin shqiptar, diēka pėr tė cilėn dėgjoj shpesh ankesa, ndoshta dhe trillime. Pėr tė parė nėse kanė ndonjė bazė ankesat mbi koston, mund tė bėjmė njė krahasim tė thjeshtė dhe tė limitizuar nga gjerėsia statistikore, por domethėnės nė vlerėn krahasuese. Pėr tju pėrgjigjur pyetjes nėse tarifat nė Shqipėri janė mė tė ekzagjeruara se nė vende tė tjera, krahasojmė dy fatura telefoni: njėra nga Shqipėria dhe tjetra nga Shtetet e Bashkuara tė Amerikės (skema mė poshtė). Tė dy faturat i pėrkasin telefonave pėr pėrdorim individual dhe kanė njė konsum tė lartė minutash. Tė dy faturat reflektojnė vetėm thirrjet kombėtare, pa roaming (thirrje tė marra apo tė bėra jashtė territorit kombėtar tė kompanisė mobile). Fatura shqiptare i pėrket njėrės prej dy kompanive telefonike nė Shqipėri dhe reflekton koston e njė numri me 20, qė ėshtė relativisht mė i lirė pėr minutė sesa telefonat e parapaguara (me kartė). Megjithėse plani telefonik me kompanitė nė SHBA kėrkon njė kontratė njė ose dy vjeēare, kostoja telefonike ėshtė shumė mė e ulėt se nė Shqipėri (bisedat individuale me celular nė Shqipėri janė 4-5 herė mė tė madha sė ato nė SHBA. Kjo llogaritje nuk pėrfshin minutat pa limit tė fundjavave dhe tė mbrėmjeve (pas orės 21:00), tė cilat janė falas nė Amerikė). Ky fakt e rrit shtrenjtėsinė krahasuese nė Shqipėri rreth 25 pėr qind mė shumė. Pėr mė tepėr, kompanitė amerikane tė shėrbimeve celulare si T-Mobile, Sprint apo Verizon Wireless, ofrojnė aparate celularė tė modeleve tė fundit, si pjesė e kontratave, me njė skonto prej 50 pėr qind deri nė falas.
Sa arkėtojnė kompanitė nga shqiptarėt
Kjo shtrenjtėsi e tregut shqiptar celular ėshtė jashtė ēdo llogjike tregu, sidomos pėr njė vend nė zhvillim, ku fuqia blerėse ėshtė shumė mė e vogėl se ajo nė Perėndim. Ndoshta kėto ēmime janė tė larta pasi janė bėrė investime tė mėdha dhe kostoja e operimit mund tė jetė e lartė, me fitime tė tkurura. Ėshtė e vėrtetė qė AMC dhe Vodafone kanė bėrė investime tė larta pėr tė krijuar rrjetet e tyre telefonike. Konsortiumi i kompanisė norvegjeze, Telenor, dhe asaj greke, Cosmote, fituan kontratėn pėr AMC-nė nė Shqipėri, me njė shumė prej 85.6 milionė dollarė pėr 85 pėr qind tė interesit nė vitin 2000. Pėr mė tepėr, Cosmote, qė sot ėshtė pronari kryesor i AMC-sė me 97 pėr qind tė interesit aksionar, parashikoi qė investimet totale tė AMC-sė nė Shqipėri do tė arrinin shumėn 120 milionė dollarė. Nė njė mėnyrė tė ngjashme, Vodafone, pas investimeve fillestare pėr marrjen e liēensės nė shumėn 38 milionė dollarė, mori njė financim prej 85 milionė euro pėr zgjerimin e mėtejshėm tė rrjetit tė saj. Sot, nė formė kumulative, rrjetet e tė dy kompanive mbulojnė mė shumė se 80 pėr qind tė Shqipėrisė. Nėqoftėse pėrdorim tė dhėnat publike tė AMC-sė (sipas raporteve financiare tė kompanisė prindėrore, Cosmote, nė fund tė 2004) si proksi pėr tė dy kompanitė, ēdo vit Vodafone dhe AMC shpenzojnė rreth 2 miliardė lekė pėr aparatet dhe mjetet e mėtejshme tė rrjeteve telefonike. Nė pamje tė parė, kėto sasi investimesh mund tė justifikojnė ēmimet e larta tė shėrbimeve telefonike. Por, kėto janė investime afatgjata: jetėgjatėsia e stacioneve bazė, sasive tė madhe dhe kullave telefonike shtrihet nė dhjetėra vite. Kėshtu qė periudha pėr tė rekuperuar investimin ėshtė mėse e mjaftueshme. Dhe pėr ju tė apasionuarit pas financės, ju kujtojmė qė jetėgjatėsia e amortizimit tė rrjeteve tė telekomunikacionit qė sapo pėrmendėm ėshtė mė shumė njė mjet financiar, disi fiktiv, pėr llogaritjen e taksave dhe tatimeve, dhe jo njė reflektim i saktė i jetės sė rrjeteve funksionuese qė ėshtė akoma dhe mė e gjatė. Pėr mė tepėr, tė mos harrojmė se as Vodafone dhe as AMC nuk kanė kontribuar nė rrjetet tokėsore telefonike, tė cilat pėrdoren nė transferimin e telefonatave mes celularėve; tė dy kompanitė pėrdorin rrjetin tokėsor tė Albtelekomit.
AMC, fitim mė shumė se prindi Cosmote
Ndoshta lexuesit do tė thonė se Shqipėria ėshtė njė treg i vogėl me 3.4 milionė banorė, pa patur volumin e domosdoshėm pėr tė mbuluar koston e aktivitetit. Raportet financiare tė AMC-sė, si operatori telefonik mė i madh nė Shqipėri, me 60 pėr qind tė tregut, flasin pėr njė realitet krejt ndryshe. Pėr vitin kalendarik 2004, AMC-ja raportoi 15.5 miliardė lekė si tė ardhurat para shpenzimeve, ndėrkohė qė fitimi pas heqjes sė kostos sė aktivitetit, marketingut etj, por para pagesės sė taksave dhe amortizimit, ėshtė 8.9 miliardė lekė. E thėnė ndryshe, fitimi nė kesh i AMC-sė ėshtė 57.6 pėr qind i tė ardhuarave fillestare, duke ia kaluar edhe prindit tė saj, Grupit Cosmote, i cili me gjithė kontribuimin e AMC-sė, e ka fitimin 43 pėr qind tė tė ardhurave. Akoma mė e thjeshtuar, nė koston e ēdo minuti qė ju konsumoni, gati 58 pėr qind ėshtė fitim pėr AMC-nė. Dhe nė qoftė se ky fakt nė vetvete akoma nuk ju ka shokuar, mė lejoni tju informojmė qė AMC-ja ėshtė njė ndėr tre kompanitė telefonike me fitimet mė tė larta nė tė gjithė Europėn. Pėrpara se tė nxitojmė dhe ti kthejmė AMC dhe Vodafone nė kuēedra tė zeza qė abuzojnė konsumatorin, duhet tė kemi parasysh se kėto janė ēmime qė kėtyre kompanive iu mundėsohen nga vetė struktura e tregut shqiptar telefonik. Nė fund tė ditės, kėto korporata i kanė aktivitetet e tyre me qėllime fitimi financiar dhe nėse qeveria shqiptare dhe trupat rregullator tė telekomit nuk e liberalizojnė tregun, duke ju shitur liēensa firmave tė tjera, rezultati mbi konsumatorėt do tė vazhdojė tė jetė njė kosto e lartė, i vetmi rezultat i mundshėm nėn rrethanat e njė duopoli.
Zgjidhja, liberalizimi i tregut
Njė liberalizim mė i madh ėshtė i nevojshėm jo vetėm pėr adoptimin e mėtejshėm tė telefonave celuarė, sot vetėm rreth 1,2 milionė shqiptarė i pėrdorin telefonėt celularė, por edhe pėr mundėsimin e hyrjes sė teknologjive tė reja telefonike nė Shqipėri. Nė njė kohė kur nė Perėndim telefoni celuar po shkrihet nė njė me kompjuterat, duke u pėrdorur si mjet primar pėr dėrgimin e e-maileve dhe kėrkimeve nė internet, tregu shqiptar vazhdon tė jetė i limitizuar vetėm tek komunikimi celular i zėrit dhe sms, pa asnjė lloj diskutimi pėr transferimin e tė dhėnave mes konsumatorėve apo hyrje tė teknologjive superiore si Ėi-MAX etj. Prandaj pėr ju konsumatorė qė frustoheni nga marrėdhėnia dashuri-urrejtje qė keni me celularin tuaj, sidomos kur shihni faturėn nė fund tė muajit, ju kėshillojmė tė insistoni nė alternativa tė reja konkurence pėr tregun shqiptar. Vetėm kėshtu do tė mund tė kemi shėrbime mė tė larta me kosto mė tė ulėt dhe teknologji mė tė zhvilluar.
BOX
Biografia
Cila ėshtė autorja
Rudina Seseri ėshtė Menaxhere nė Microsoft Corp. Ajo ėshtė pėrgjegjėse pėr investimet si dhe blerjet e shkrirjet e kompanive tė softėare-t pėr Microsoft. Pėrpara Microsoft-it, Seseri ishte bankiere investitore pėr CSFB dhe Goldman Sachs, pėrgjegjėse pėr krijimin dhe hedhjen nė bursė tė aksioneve pėr kompanitė e teknologjisė, me specializim nė gjysėmpėrcjellsa dhe mjetet e telekomunikacionit. Seseri i pėrfundoi studimet e saj tė larta me medalje tė artė nė Wellesley College, ku studioi dy degė, Ekonomi dhe Marrėdhėnie Ndėrkombėtare. Ajo i kreu studimet pasuniversitare dhe masterin nė Harvard Business School, ku u specializua pėr financė dhe strategjitė nė biznes.
http://www.abc.com.al/
Krijoni Kontakt