Kungata Hyjnore

[Albo]

Botuar nga Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë

TIRANË, 1997


Autori: Dhimitër Beduli

[Albo]

Pasqyra e lëndës


I. Kisha Orthodhokse dhe Kungata Hyjnore............ 7
1. Nevoja e Kungatës Hyjnore........................ 7
2. Kungata Hyjnore, pjesë dhe qëllimi
kryesor i Liturgjisë Hyjnore........................ 9

II. Sa herë duhet të kungohemi .................... 12
1. Ç'thotë Zoti vetë............................... 12
2. Ç'thotë Apostull Pavli...........................13
3. Ç'thonë Etërit e Shenjtë........................ 14
4. Një zakon i parregullt që duhet mënjanuar........19

III. Përgatitja për kungim ........................ 22
1. Dëshira për Kungatën Hyjnore ................... 24
2. Kontrolli i vetvetes "prova".....................25
3. Rrëfimi..........................................2 8
4. Më shumë dashuri për Zotin dhe të afërmin....... 29
5. Lutje e përulësi.................................32
6. Shpresëtari dhe frikë........................... 35

IV. Në kohën e kungimit.............................21
1. Mënyra e paraqitjes së besimtarëve
para Kupës së Shenjtë...............................37
2. Prifti dhe kungimi i besimtarëve ............... 38
3. Nëna dhe Kungata Hyjnore........................ 39
4. Disa sqarime që duhen pasur parasysysh.......... 40

V. Disa urata nga shërbesa e përgatitjes për
kungim dhe e falenderimit pas kungimit..............41
Para Kungimit.......................................42
Pas Kungimit........................................44

[Albo]

I. Kisha Orthodhokse dhe Kungata Hyjnore


1. Nevoja e Kungatës Hyjnore

Në Kishën tonë Orthodhokse ka dy Mistere të Shenjtë të lidhur ngushtë me njëri-tjetrin: Pagëzimi dhe Eukaristia Hyjnore.
Për të parin, për Pagëzimin, Zoti tha: "Me të vërtetë, me të vërtetë po të them: nëse ndonjë nuk do të lindet prej uji dhe prej shpirti, nuk do të mund të hyjë në mbretërinë e Perëndisë" (Joan. 3:5). Për të dytin, për Eukaristinë Hyjnore, Zoti shtoi: "Me të vërtetë, me të vërtetë po ju them: po të mos hani Trupin e Birit të njeriut, dhe po të mos pini Gjakun e Tij, nuk do të keni jetë në veten tuaj" (Joan. 6:53).
Dhe, sikurse pa Pagëzimin është e pamundur që njeriu të bëjë një jetë shpirtërore dhe të shpëtojë, po kështu edhe pa ngrënë Trupin dhe pa pirë Gjakun e Birit të njeriut është e pamundur të rrojë si duhet shpirtërisht e të shpëtojë. Sepse, Pagëzimi lind jetën, ndërsa Kungata Hyjnore ushqen dhe mban jetën e lindur nga Pagëzimi, sikurse shprehet për këtë Shën Joan Gojarti, duke thënë: "Jo më kot dhe as rastësisht kanë dalë këto burime, por nga që mbi të dy këto qëndron Kisha dhe besimtarët rrojnë, duke u rilindur (duke u pagëzuar) me anën e ujit dhe duke u ushqyer me gjakun dhe me trupin (me Kungatën Hyjnore) (Bisedë 85, par.3. në Ungjillin sipas Joanit).
Por, ekziston dhe një ndryshim ndërmjet këtyre dy mistereve bazë. Pagëzimi bëhet vetëm një herë (Efes. 4:5), kurse Kungata Hyjnore kryhet vazhdimisht dhe për ditë (I. Kor. 11:26).
Prandaj, kur Zoti u dorëzonte këtë mister nxënësve të Tij, nuk tha në formë këshilluese: Kush të dojë, le të hajë Trupin tim dhe kush të dojë, le të pijë Gjakun tim, siç kishte thënë herë të tjera, por ua tha në mënyrë urdhëruese: "Merrni, hani, ky është Trupi im" dhe "Pini prej këtij të gjithë, ky është Gjaku im". Domethënë, që me çdo kusht duhet të hani Trupin Tim e të pini Gjakun Tim. Dhe shton: "Këtë ta bëni për kujtimin tim" (Lluk. 22:20). Domethënë, "këtë Mister po jua dorëzoj ta kryeni jo vetëm një, apo dy apo tri herë, po vazhdimisht për kujtim të pësimeve të mija, të vdekjes sime dhe për tërë sa bëra unë për ju." Pra, fjalët e mësipërme të Zotit këshillojnë qartë dy kushtet e domosdoshme të kungimit: të parin, që është urdhër dhe porosi e prerë për t'u kunguar dhe të dytin, se kjo duhet kryer vazhdimisht.
Dhe ne e kemi për detyrë të zbatojmë me rigorozitet porositë dhe vendimet e Zotit, për të siguruar një jetë shpirtërore sipas Tij.
Apostujt e Shenjtë, duke zbatuar porosinë urdhëruese të Zotit tonë Jisu Krishtit: "Këtë ta bëni..." si edhe: "Merrni hani... Pini prej këtij të gjithë", se përndryshe "nuk do të keni jetë në veten tuaj" (Joan. 6:53), kur filluan të predikojnë, mblidheshin herë pas here nëpër shtëpi me besimtarë të Kishës së parë, fshehurazi, nga frika e judenjve, dhe i mësonin Fjalën e Zotit. Dhe, siç tregon Ungjillori i Shenjtë Lluka në "Veprat e Apostujve", si faleshin mirë e mirë, pastaj kungoheshin. "Qenë, thotë ai, gjithnjë bashkë në pritje të mësimit të apostnjve, në pjesëmarrjen në të thyerit e bukës dhe në lutje" (Vep. Ap. 2: 42).
Që kjo porosi e prerë e Zotit të ruhej e të mbahej edhe nga breznitë e ardhëshme të të krishterëve e të mos harrohej, Apostujt e Shenjtë e kanë kodifikuar në kanonet që i lanë Kishës.


2. Kungata hyjnore, pjesë dhe qëllimi kryesor i Liturgjisë Hyjnore

Po t'i hedhim një vështrim me kujdes Liturgjisë Hyjnore, do të shohim se si qëllim kryesor ka Kungimin e besimtarëve me Misteret Hyjnore.
Kështu p.sh. në uratën, e cila quhet "e besimtarëve", lexojmë: "Dhe jepu atyre (domethënë besimtarëve) gjithnjë me frikë dhe dashuri të të adhurojnë pa faj dhe të marrin pjesë pa dënim në Misteret e Tua të Shenjta"
Në uratën pas kryerjes së Mistereve shkruhet: "që këto të bëhen për ata që kungohen, për pastrim shpirti dhe ndjesë mëkatesh".
Në uratën para Kungimit theksohet: "dhe bëna të denjë me dorën tënde të fortë të marrim Trupin tënd të kulluar dhe Gjakun tënd të çmuar dhe me anën tonë, t'ia japim gjithë popullit".
Po Himni Keruvik? A nuk është ky një përgatitje e vërtetë për Kungatën Hyjnore, kur thotë: "Ne që simbolizojmë mistikërisht Keruvimet, dhe që i këndojmë Trinisë jetëbërëse himnin trishenjtor, le të largojmë prej nesh tërë kujdesin për jetën; që Mbretin e të gjithave të presim, të pasuar padukurisht prej rreshtave engjëllore".
Gjithashtu, thirrjet me zë të lartë të meshtarit, si organ të Zotit, "Merrni hani, ky është Trupi Im" dhe "Pini prej këtij të gjithë, sepse ky është Gjaku Im" a nuk tregojnë së ne thirremi të hamë e të pimë prej tyre?
Dhe, kur prifti, duke mbajtur Kupën e Shenjtë me Trupin dhe Gjakun Jetëbërës të Zotit, del te Dera e Bukur dhe, duke ia treguar këtë popullit, e fton atë për kungim dhe thotë me zë të lartë:
"Me frikë Perëndie, besim dhe dashuri afrohuni", ç'gjë tjetër tregon kjo, veç detyrës që kemi për t'u kunguar?
Pas marrjes së Kungatës Hyjnore, edhe prifti, edhe besimtarët, a nuk falënderojnë Perëndinë për këtë Hir të madh të Kungatës Hyjnore, që u bëmë të denjë të marrim? Pra, prifti me zë të lartë thotë: "Drejtë. Si u kunguam me Misteret Hyjnore të frikshme, të shenjta, të kulluara, të pavdekshme, qiellore dhe jetëbërëse të Krishtit, le të falenderojmë Zotin siç i ka hije".
Kungata Hyjnore, pra, me Trupin e kulluar dhe Gjakun e çmuar të Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krishtit, është ajo që mban qenien tonë shpirtërore dhe e fuqizon atë për të kryer porositë e Zotit dhe çdo virtyt tjetër: është ushqimi i vërtetë i shpirtit dhe i trupit, siç thotë vetë Zoti: "Trupi Im është me të vërtetë ushqim dhe Gjaku Im është me të vërtetë pije" (Joan 6:55).
Për Kungatën Hyjnore kryhet dhe Liturgjia Hyjnore. "Në Liturgjinë Hyjnore, - thotë i hirëshmi Nikolla Kavasila, - kryhet kthimi i Dhuratave të Shenjta në Trup dhe Gjak Hyjnor, si edhe shenjtërimi i besimtarëve nëpërmjet tyre".
Liturgjia Hyjnore kryhet për shenjtërimin tonë dhe shenjtërimi jepet me anën e kungimit me Misteret e kulluara, siç theksohet qartë në uratën, e cila thuhet pa zë pas shenjtërimit: "Që të bëhen për ata që kungohen, gatishmëri shpirti, ndjesë mëkatesh, pjesëmarje të Shpirtit Tënd të Shenjtë, përmbushje të Mbretërisë së Qiejve, paraqitje pa drojtje përpara Teje, jo për gjykim apo dënim", gjë që të jep të kuptosh se ata që nuk kungohen, nuk shenjtërohen, megjithëse mund të vijnë në Kishë përditë.
Nga sa u thanë, rezulton se çdo i krishterë orthodhoks, po s'pati ndonjë ndalesë për shkak mëkatesh, të kungohet. Sepse, kungimi i shpeshtë është i domosdoshëm për të mbajtur jetën tonë shpirtërore. Po shpjegohemi, p.sh. për ruajtjen e jetës së njeriut është e domosdoshme frymëmarrja, sepse pa atë është e pamundur të rrojë. I domosdoshëm është, gjithashtu edhe ushqimi për mbajtjen e trupit. Kështu pra, sikundër frymëmarrja dhe ushqimi janë elemente të domosdoshme e të nevojshme për mbajtjen e trupit, ashtu edhe Kungata Hyjnore është e domosdoshme për jetën e shpirtit, dhe për mbajtjen e qenies së tij.

[Albo]

II. Sa herë duhet të kungohemi

Ç'thonë për këtë çështje:
1) Vetë Zoti,
2) Apostull Pavli,
3) Etërit e Shenjtë dhe mësuesit e Kishës sonë Orthodhokse.


1. Ç'thotë Zoti vetë

"Unë jam buka e jetës. Etërit tuaj (u thoshte judejve) hëngrën mannën në shkretëtirë dhe vdiqën. Kjo është buka që zbriti nga qielli, nga e cila kush ha, nuk vdes. Unë jam buka e gjallë që zbriti nga qielli; në qoftë se dikush ha nga kjo bukë, do të rrojë në jetë të jetëve; dhe buka që do të jap Unë, është Trupi Im, të cilin Unë e jap për jetën e botës. Judejtë, pra, diskutonin ndërmjet tyre, duke thënë: si është e mundur që ky të na japë të hamë trupin e tij? Dhe Jisui u tha atyre: Me të vërtetë, me të vërtetë po ju them, se po të mos hani Trupin e Birit të njeriut dhe po të mos pini Gjakun e Tij, nuk do të keni jetë në veten tuaj. Kush ha trupin tim dhe pi gjakun tim, ka jetë të amëshuar dhe unë do ta ngjall ditën e fundit. Sepse, Trupi im është me të vërtetë ushqim dhe Gjaku im është me të vërtetë pije. Kush ha Trupin tim dhe pi Gjakun tim, jeton tek unë, dhe unë tek ai. Ashtu si më dërgoi Ati që jeton edhe unë jetoj për Atin dhe ai që më ha mua, edhe ai do të jetojë për mua. Kjo është buka që zbriti nga qielli; jo ashtu si etërit tuaj hëngrën mannën e vdiqën; kush ha këtë bukë, do të jetojë në jetë të jetëve" (Joan. 6:48-59).
Dhe përsëri: "Dhe ndërsa ata po hanin, Jisui mori bukën dhe si e bekoi, e theu, dhe duke ua dhënë nxënësve tha: merrni hani, ky është Trupi im; pastaj mori kupën dhe si e bekoi, ua dha atyre, duke thënë: pini prej saj të gjithë, sepse ky është Gjaku im i Dhiatës së Re, i cili derdhet për shumë, për ndjesën e mëkateve" (Mat, 26:26; Lluk. 22:19).


2. Ç'thotë Apostull Pavli

Apostull Pavli, duke u shkruar Korinthianëve për këtë Mister, thotë: "Sepse, unë e mora nga Zoti atë që ua dhashë juve; se Zoti Jisu, natën që u tradhëtua, mori bukë, e theu e tha: Merrni hani... këtë e bëni për kujtimin tim. Po kështu, mori dhe Kupën pas darkës e tha: Kjo Kupë është Dhiata e re në Gjakun tim. Këtë e bëni... sa herë që e pini atë pohoni vdekjen e Zotit, deri në ardhjen e tij. (I. Kor. 11:23-26).
Dhe Apostull Pavli, duke thënë "Sa herë" që do të hani këtë Bukë e do të pini nga kjo Kupë, i jep të drejtën dhe lirinë atij, i cili dëshiron dhe është shumë i gatshëm që të kungohet, duke e çliruar nga çdo kufizim e dallim ditësh. Pra, lë të lirë të bëhet gati e të vijë për t'u kunguar "sa herë" të dojë, që në fakt, do të thotë "gjithnjë".
Po kështu, në "Veprat e Apostujve" lexojmë se të krishterët e Jeruzalemit mblidheshin me Apostujt e Shenjtë në krye dhe kryenin Misterin e Eukaristisë Hyjnore dhe kungoheshin me Misteret e kulluara. "Ishin në pritje, thotë Shën Llukai - të predikimit të Apostujve, të të thyerit e bukës dhe të lutjeve." (Vep. Ap. 2,42).

Mirëpo del pyetja: sa herë në vit kungoheshin?

Dhe përgjigjen e gjejmë në vazhdim, në vargun 47, në të cilin thuhet: "Dhe çdo ditë, duke shkuar me të njëjtën dëshirë në Tempull e duke thyer bukën nëpër shtëpitë, kungoheshin me ushqimin e tyre me gëzim e thjeshtësi zemre, duke lavdëruar Perëndinë dhe duke patur hir para gjithë popullit" (Vep. Ap. 2:47).
Nga sa del më sipër, Kungimi Hyjnor i vazhdueshëm nuk është në kundërshtim me mësimin e Krishtit dhe të Apostujve të Shenjtë, sepse, siç pamë, vetë Apostujt e zbatuan këtë mësim të Krishtit me porosi që morën nga Ai vetë.


3. Ç'thonë Etërit e Shenjtë

Etërit e Kishës, duke zbatuar hap pas hapi mësimet e Zotit tonë Jisu Krisht dhe të Apostujve të Shenjtë, kryenin vazhdimisht Misterin e Eukaristisë Hyjnore dhe lejonin të krishterët e përgatitur të kungohen shumë herë.
Le të shohim se ç'thonë ata për këtë problem:

Hierodëshmori Shën Kliment thotë: "Le të kungohet episkopi, pastaj priftërinjtë, dhiakonet e ipodhiakonët, anagnostët e psaltët, asketët e dhiakoneshat dhe populli, me radhë, e me frikë e shpresëtari e pa zhurmë" (Klim. krye. 13).

Filozofi dhe Dëshmor Justin (165), thotë: "Ditën e Dielë (d.m.th. Ditën e Zotit) bëhet mbledhje e të gjithë atyre që banojnë në qytete dhe në fshatra dhe lexohen kujtimet e Apostujve apo nga Shkrimet e profetëve, aq sa shihet e arsyeshme. Pastaj, si mbaron lexuesi, i pari mban një fjalim këshillimi dhe nxitjeje për të imituar gjërat e mira. Pastaj, ngrihemi më këmbë të gjithë dhe i drejtojme (Zotit) urata. Pasi mbarojmë uratën sillet bukë, verë dhe ujë dhe i pari i drejton Perëndisë gjithashtu urata dhe falenderime me sa fuqi që ka, kurse populli i miraton duke thënë: Amin. Nga ato, pastaj i jepet dhe kungohet secili, kurse atyre që nuk janë të pranishëm, u dërgohet me anën e dhiakonëve (Pat. Vol. II-të, f. 198).

Shën Vasili i Madh (339-370), thotë se i krishteri, duke u ushqyer vazhdimisht me Misteret Hyjnore, ka përfitim dhe dobi të madhe për jetën e tij shpirtërore. "Duhet - thotë Shën Vasili, - që ai, i cili rilindet me anën e Pagëzimit, të ushqehet, pra edhe me kungimin e Mistereve Hyjnore; është pra nevojë që ne të ushqehemi me ushqim jete të përjetshme, të cilin na e dha Biri i Perëndisë së gjallë". Po ky at, kur u pyet nga Patricia, një pasanike e madhe nga Qesaria se sa herë duhet kunguar, u përgjigj kështu: "Edhe çdo ditë po të kungohesh dhe të marrësh Trupin dhe Gjakun e Shenjtë të Krishtit, është gjë e mirë dhe e dobishme. Sepse vetë Zoti thotë qartë: Ai që ha Trupin tim dhe pi Gjakun tim ka jetë të përjetshme; sepse kush është ai që dyshon se pjesëmarrja e vazhdueshme në jetë nuk është gjë tjetër veçse të shtosh jetën. Ne, pra, katër herë në javë kungojmë, të dielën, të mërkurën, të premten dhe të shtunën por edhe në ditët e tjera, në qoftë se bie kujtimi i ndonjë shenjti" (Migne, Vol. 32, Letra 93).

Shën Ambrozi, duke kritikuar ata që nuk kungohen shpesh, thotë për Bukën e Jetës, se Perëndia na e dha këtë bukë për çdo ditë, kurse ne e bëjmë këtë një herë në vit. Dhe shton: "Duhet të bëjmë një jetë të tillë, sa të jemi në gjendje të kungohemi përditë" (Migne. Vol. 19, faqe 678).

Shën Joan Gojarti, duke pasur parasysh Kanonet e hirshëm të Apostujve të Shenjtë, në shumë nga fjalimet e tij këshillon të krishterët që të kungohen. Meritojnë të studiohen dhe të thellohen, sidomos ato që ai thekson në Fjalimin e tij të tretë mbi letrën e Apostull Pavlit Hebrenjve, ku kritikon jo vetëm ata që kungohen thjeshte nga zakoni, por edhe ata që marrin pjesë në Liturgji dhe, pa pasur ndonjë arsye të fortë, nuk kungohen.

Për t'i dhënë rast lexuesit, që të gjykojë vetë mbi kuptimin e lartë të Gojartit, për pjesëmarrjen në Kungatën Hyjnore, po japim të përkthyer një pjesë të atij fjalimi:

"Shoh shumë, të cilët kungohen me Trupin dhe Gjakun e Krishtit, thjesht dhe rastësisht, të nxitur vetëm nga zakoni dhe jo nga një mendim dhe gjykim i drejtë; sepse, edhe në arriftë koha e Kreshmëve të shenjta, secili, cilido qoftë, i denjë apo i padenjë, kungohet. Po kështu, bën edhe kur vjen dita e Theofanisë (e Ujit të bekuar). Por, meqë, as Theofania e as Kreshmët nuk i bëjnë të denjë njerëzit për t'u kunguar, por të denjë i bën pastërtia e shpirtit, me këtë pastërti lejohesh që në çdo kohë të kungohesh; pa atë nuk të lejohet asnjë herë të kungohesh, sepse Pavli i hyjshëm thotë: "... sa herë kungoheni, të kujtoni vdekjen dhe pësimet e Zotit". Gjykoni mirë se ç'përpikmëri përdornin ata, të cilët hanin nga theroret e ligjit të vjetër, sepse ç'nuk bënin? ç'nuk përdornin? Vazhdimisht pastroheshin. Po ti, që dëshiron të marrësh pjesë në një therore të tillë, para së cilës dridhen engjëjt, e kufizon pastërtinë brenda periudhave kohore? Dhe si dëshiron të paraqitesh para Tribunës së Krishtit, kur guxon dhe kungohesh me duar dhe me buzë të ndyra e të papastërta? "Dhe shton: "Shoh se po bëhet shumë anomali gjatë kungimit, sepse në ditët e tjera të vitit ju nuk kungoheni, megjithqë shpesh herë jeni të pastër. Por, kur vjen Pashka, edhe sikur të keni kryer ndonjë akt të keq, ju merrni guximin dhe kungoheni. Sa ligsht na vjen për këtë zakon te keq dhe për këtë keqkuptim që keni".

Kungata Hyjnore nuk ka të bëjë me kohë ose periudha të caktuara të vitit. Provë e gjallë është fakti se në kohën e Shën Joan Gojartit të krishterët kungoheshin tri ose katër herë në javë. Ja si e shpreh vetë Gojarti këtë: "Pashkën (domethënë Kungatën Hyjnore) e marrim tri, madje dhe katër herë në javë, apo më drejtë sa herë që dëshirojmë. Sepse, Pashka nuk është kreshmë, por është ofrimi dhe therorja që bëhet në Kishë përditë. Dhe se kjo është e vërtetë, dëgjo Pavlin që thotë: "Edhe Pashka jonë që është Krishti, u bë theror për ne" (I.Kor. 5;7). Kështu që, sa herë kungohesh me ndërgjegje të pastër, merr Pashkën. ... Marrja e kungimit nuk vlerësohet nga koha kur merret, por nga ndërgjegja e pastër, me të cilën merret".

Dhe vazhdon: "Lavdërojmë ata, të cilët kungohen me ndërgjegje të pastër, me zemër të pastër dhe me jetën pa njolla. Sa janë të tillë, le të kungohen përherë, kurse ata, të cilët nuk janë të tillë, s'janë të denjë të kungohen as edhe një herë në vit, sepse kungimi do të jetë për ta mëkat e dënim".

Shën Theodhor Studiti përshkruan dobinë që kemi, duke u kunguar shpesh. "Fuqi të madhe - thotë ai - kanë lotët e lutjet, por jo sa kungimi me të shenjtat... Eshtë dhuratë e pambaruar, sepse Krishti jo vetëm që vdiq për ne, por na dha edhe Vetveten për ushqirn. A ka dashuri më të madhe se kjo? A ka shpëtim më të madh për shpirtin tonë?"

Të tilla këshilla dhe porosi për Kungimin e shpeshtë na japin, pothuaj të gjithë Etërit dhe mësuesit e Kishës, kanunet e shenjtë të Sinodheve Ekumenikë, enciklikt patriarkale e sinodhike e të tjera.


4. Një zakon i parregullt që duhet mënjanuar.

Tek ne, në Kishën tonë, ekziston një zakon që nuk është i rregullt, lidhur me kohën kur duhet të kungohemi; ekziston një pikëpamje krejt e gabuar, e cila ka zënë rrënjë në një pjesë të mirë të besimtarëve tanë, sidomos ndër ata të moshës së madhe.

Sipas kësaj pikëpamjeje, të krishterët orthodhoksë paskan për detyrë të kungohen katër herë në vit: ditën e Krishtlindjes, më 25 dhjetor, ditën e Pashkës së Madhe, ditën e Apostujve të Shenjtë, më 29-30 qershor dhe ditën e Fjetjes së Shën Marisë më 15 gusht. Dhe këtë e lidhin me periudhën e Kreshmëve, që Kisha ka caktuar të mbahen para atyre të kremteve, të konsideruara si të vetmet përgatitje për kungim.

Duhet kuptuar qartë e thënë prerë: Kjo pikëpamje është e gabuar, është mbeturinë e kohës së errët të sundimit osman, që erdhi si një zakon i keq për të mënjanuar traditën e vjetër të Kishës, domethënë kungimin e shpeshtë me Trupin e Gjakun e Zotit. Errësira, sado tradicionale që të jetë, errësirë është dhe duhet të shpërndahet, të ndriçohet, sepse është e dëmshme, nga që i mban njerëzit larg ushqimit hyjnor, larg Kungatës Hyjnore. Dhe ne, këtë sqarim e bëmë ne kapitujt e parë të këtij studimi të shkurtër.

Ne paraqitëm në mënyrë të qartë: ç'na thonë e ç'na porositin për Kungatën Hyjnore vetë Zoti ynë Jisu Krisht, Apostujt e Tij të Shenjtë e kanonet e tyre apostolike, Etërit e Shenjtë dhe mësuesit e mëdhenj të Kishës. Të gjithë na këshillojnë nevojën e marrjes së Kungatës Hyjnore. Asnjë prej tyre nuk thotë që i krishteri duhet të kungohet katër herë në vit. Të gjithë thonë dhe porositin se Kungata duhet marrë vazhdimisht, sa herë që bëhet Liturgji Hyjnore, mjafton që besimtari ta ndjejë nevojën e saj dhe të bëjë përgatitjen e duhur para se ta marrë.

Përsa i përket çështjes së Kreshmëve, të cilat konsiderohen si kusht i domosdoshëm për marrjen e Kungatës Hyjnore, Kisha jonë Orthodhokse na mëson:

Kreshmët janë porosi e Krishtit dhe e Kishës së Tij dhe mjet i domosdoshëm për ushtrimin dhe përparimin shpirtëror të çdo të krishteri. Krishti vetë i karakterizoi "kreshmët si armë të fortë kundër të ligut" (Mark. 9:23). Dhe Shën Joan Gojarti thotë: "Kreshmët janë ilaç, po ilaçi, sado i dobishëm që të jetë, shpesh nuk vlen krejt, nga mungesa e përvojës së atij që e përdor. Sepse, duhet që njeriu të dijë kohën e përdorimit, sasinë e nevojshme, gjendjen e trupit që do ta marrë ilaçin, kushtet klimaterike, dietën që duhet të mbajë, stinën më te përshtatshme të vitit, e shumë të tjera, të cilat po të mos i ketë parasysh, ilaçi nuk sjell asnjë dobi" (Patr. Migne, 49:51-52). Prandaj, Kisha jonë e Shenjtë i ka caktuar periudhat kur i krishteri orthodhoks duhet të mbajë kreshmë. Këto jane:

1 - E mërkura dhe e premtja e çdo jave;
2 - Rreshmët e Krishtlindjes që fillojnë më 15 nëntor dhe mbarojnë më 24 dhjetor;
3 - Kreshmët e Pashkës së Madhe, që fillojnë të Hënën e Bardhë të periudhës së Triodhit dhe mbarojnë të shtunën e Javës së Madhe;
4 Krëshmët e Apostujve Petri dhe Pavli, të cilat fillojnë të hënën pas së Dielës së gjithë shenjtorëve dhe mbarojnë më 28 qershor;
5 - Kreshmët e Fjetjes së Hyjlindëses që fillojnë më 1 gusht dhe mbarojnë më 14 gusht.

Përveç këtyre, Kisha këshillon të mbajmë kreshmë edhe në disa ditë të tjera të vitit, si:
- Më 5 janar, që është pragfesta para Ujit të Bekuar;
- Më 29 gusht, ditën kur përkujtojmë prerjen e kokës së Shën Joan Pagëzorit;
- Më 14 shtator, ditën që përkujtojmë lartësimin e Kryqit të nderuar në Jeruzalem.

Kreshmët që u përmendën më lart, të cilat u caktuan nga Kisha të mbahen para të kremteve të mëdha të Krishterimit, kanë për qëllim kryesor të na pergatisin shpirtërisht, për t'u njohur dhe ndërgjegjësuar me ngjarjet e mëdha që kremtojmë në ato ditë. Ato nuk kanë lidhje me Kungatën Hyjnore, e cila është një synim dhe një nevojë e përhershme për shpirtin tonë.

"Kreshmët duhen mbajtur, - thotë Shën Joan Gojarti, - sepse ato zbutin trupin, frenojnë veset e keqija, pastrojnë dhe fuqizojnë shpirtin, e ngrenë lart dhe e lehtësojnë".

Prandaj, kreshmët duhen mbajtur rregullisht nga çdo i krishterë në periudhat që ka caktuar Kisha, me përjashtim të atyre që janë të sëmurë. Njëkohësisht, i krishteri orthodhoks duhet edhe të kungohet rregullisht, si gjatë periudhës së Kreshmëve, ashtu edhe gjatë kohës kur nuk është kreshmë. Kungata Hyjnore nuk është e kushtëzuar me kreshmët.

[Albo]

III. Përgatitja për kungim

Në këtë pjesë do të tregojmë se ç'përgatitje duhet të bëjë i krishteri orthodhoks para se të kungohet, sepse asnjë nga ne nuk duhet të kungohet pa bërë një farë përgatitjeje.
Kungata Hyjnore është ushqim, është shpëtim, është arma shpëtimtare më e fuqishme, madje edhe se lutja, edhe se kreshmët, edhe se asketizmi, edhe se agripnia, për të luftuar të ligun, për të pasur një jetë me të vërtetë shpirtërore. Janë të qarta fjalët e Zotit: "Po të mos hani Trupin tim e po të mos pini Gjakun tim, nuk do të kini jetë në veten tuaj".
Prandaj, Kungata Hyjnore duhet marrë shpesh e denjësisht, pas një përgatitjeje të kujdesshme të vetvetes.
Apostull Pavli në letrën e tij të parë drejtuar të krishterëve të Korinthit thotë: "Cilido që të hajë bukën ose të pijë nga Kupa e Zotit padenjësisht, do të jetë fajtor ndaj Trupit dhe Gjakut të Zotit. Njeriu, pra, le të provojë vetveten dhe kështu le të hajë nga buka e të pijë nga Kupa. Sepse, ai që ha e pi pa e merituar, ha e pi dënim për veten e vet, se nuk e dallon Trupin e Zotit. Për këtë arsye, shumë nga ju janë të dobët e të sëmurë dhe mjaft ndërrojnë jetë" (I. Kor. 11:27-30).
Sipas Apostull Pavlit, ai i krishterë që nuk i jep rëndësinë e duhur Trupit dhe Gjakut të Krishtit dhe vjen e kungohet i papërgatitur, është fajtor, sepse mosdhënia e rëndësisë dhe e vlerës së duhur Trupit dhe Gjakut të Krishtit dhe kungimi me to pa përgatitjen e duhur, përbëjnë faje, madje faje të rënda. Aq të rënda i konsideron Apostull Pavli këto faje, sa që shkaktojnë shpesh dhe dënime të rënda nga ana e Perëndisë. "Prandaj, - thotë apostull Pavli, -ka ndër ju shumë të dobët, të sëmurë dhe mjaft që ndërrojnë jetë".

Pra, duhet të përgatisim veten para se të kungohemi.

Një gjë duhet të kemi mirë të ngulitur në mendje, që asnjë besimtar nuk duhet të paraqitet për të marrë Kungatën Hyjnore i papërgatitur. Të gjithë duhet të përgatitemi, madje të përgatitemi mirë. Të bëjmë një përgatitje të vërtetë shpirtërore dhe esenciale.

Në se qëndron kjo përgatitje?

Elementet kryesore, që përbëjnë një përgatitje të vërtetë, serioze e dinjitoze, janë:


1. Dëshira për Kungatën Hyjnore

Besimi te Misteri i Kungatës Hyjnore, besimi se te Kupa e Shenjtë është vetë Hyjnjeriu Jisu Krisht trupërisht, besimi në veçanti se Kungata Hyjnore është ushqim i domosdoshëm për qenien tonë shpirtërore. Pra, besimi lind në shpirtin e besimtarit dëshirën dhe mallin që të vijë në kontakt të drejtpërdrejtë, të bëhet një me Zotin tonë. Të krishterët e parë qenë "përditë në pritje të gjithë bashkë në Tempull" (Vep. Ap. 2:46). Ajo pritje, ai mall i flaktë, duhet të ekzistojë në zemrën e besimtarit.

Kemi mall të takohemi në jetë me persona të afërt, të dashur dhe me miq. Shumë, shumë më i madh e më i flaktë duhet të jetë malli ynë për të takuar Jisuin, që është më i dashuri nga të gjithë të dashurit tanë. Dhe në Kungatën Hyjnore nuk bëjmë një takim të thjeshtë, po bëhemi një me Të. Marrim vetë Trupin dhe Gjakun e Krishtit. Bëhemi Krishtprurës.

Kjo dëshirë për t'u kunguar shtohet shpesh e rregullisht, po të marrim parasysh se në këtë jetë Kungata Hyjnore është unaza për një komunikim të plotë me Perëndinë në jetën e ardhshme. Eshtë kusht i domosdoshëm për të trashëguar mbretërinë qiellore. Dëshira për marrjen e rregullt të Kungatës Hyjnore është rezultat i dashurisë sonë për Krishtin, është rezultat i Dashurisë Hyjnore. Për këtë arsye, pak para se të kungohemi, lutemi e themi: "Më tërhoqe nga malli, o Krisht, dhe më ndryshove me dashurinë tënde hyjnore".

2. Kontrolli i vetvetes - "prova".

Kur duam të kungohemi, e kemi për detyrë të kontrollojmë vetveten, nëse jemi në gjendje për t'u kunguar. Apostull Pavli porosit në formë të prerë: "Njeriu, pra, le të provojë vetveten dhe kështu le të hajë nga buka e të pijë nga kupa. Sepse, ai që ha e pi pa e merituar, ha e pi dënim për veten e vet, se nuk e dallon Trupin e Zotit" (I. Kor. 11:28-29).

Një kontroll i imtë i vetes tonë, në kohë qetësie e pas një faljeje, do te na tregojë nëse mund të marrim Kungatën Hyjnore. Por, kujdes! Në këtë hetim, në këtë kontroll të vetvetes, nuk duhet të jemi as të rreptë jashtë mase as tepër të butë. E kemi theksuar dhe herë të tjera se asnjë njeri nuk është krejtësisht i denjë për t'u kunguar. Kungata Hyjnore nuk është dekoratë për të pamëkatshmit, por përforcim për mëkatarët, për ata mëkatarë që përpiqen për një jetë më shpirtërore. Nuk kungohemi pse jemi të denjë, po që të bëhemi të denjë.

Kontrolli i vetvetes së një njeriu shpirtëror kurrë nuk mund të ketë rezultat pafajësie. Ndërgjegjia jonë, ky hetues I padukshëm, po i drejtë, gjithnjë do të na akuzojë për plot gabime. Besimtari që ka vetënjohje dhe sidomos perëndinjohje, gjithnjë i njeh vetvetes të meta dhe di ta fajësojë. Por, ndryshon një fajësim nga tjetri.
Në rast se besimtari e ndjen në veten e tij se është fajtor për mëkate të rënda, të cilat përbëjnë pengesë për të marrë Kungatën Hyjnore, atëherë ai nuk kungohet pa u rrëfyer. Të tilla mëkate janë sidomos zemërimet dhe hakmarrjet, gabimet trupore, sjelljet jokorrekte, që ndodhin edhe ndërmjet besimtarëve orthodhoksë. Eshtë e tepërt të theksojmë se në këtë rast flasim për të krishterë të ndërgjegjshëm, që dëshirojnë të kungohen shpesh dhe jo për ata, të cilët kungohen sa për të shkuar radhën, ndonjë herë në vit, që pastaj të fillojnë prapë nga jeta e shthurur.

Pra nëse besimtari, ndjen se është fajtor për mëkate "të zakonshme" e "të lehta", te cilat mund t'i ndodhin edhe shenjtit më të madh "që është me trup e banon në këtë botë", atëherë ai vendos të kungohet, i ndërgjegjshëm, për fajësine e tij. Shën Nikodhim Ajoriti, në librin e tij "Mbi marrjen shpesh të Kungatës Hyjnore", paraqet mendimin e Shën Anastasit të Antiokisë, i cili bën dallim ndërrnjet mëkateve të zakonshme dhe të rënda. Ja teksti i Shën Anastasit:
"Nëse kemi rënë në mëkate të vogla, të zakonshme e të lehta, siç janë mëkatet që na kanë shpëtuar nga rrëmbimi, të cilat i kemi kryer me gjuhën tonë, me -veshët, me sytë, me fodullëkun, me marrjen nëpër gojë të të tjerëve dhe nga inati, atëherë pasi të na vijë keq për to, le të marrim pjesë në Misteret e kulluara, me besimin se kungimi me këto Mistere është edhe pastrim nga këto mëkate. Mirëpo, nëse kemi kryer mëkate të rënda, të liga e trupore, si dhe kemi rënë në vese të ndyra dhe ruajmë në zemër urrejtje ndaj të afërmit tonë, atëherë, në asnjë mënyrë s'duhet t'u afrohemi Mistereve Hyjnore, deri sa të pendohemi me të vërtetë".

Besimtari, që ka bekimin nga ati i tij shpirtëror që të kungohet shpesh, duhet e kontrollojë ndërgjegjen e tij. Në qoftë se ndërgjegjia nuk e akuzon me faje të rënda, atëhere kalon në fazat e tjera të përgatitjes së tij për të marrë Kungatën Hyjnore. Nuk është nevojë që besimtari të rrëfehet para çdo marrjeje të Kungatës Hyjnore, meqënëse ai kungohet rregullisht. Ndërgjegje me pastërti të plotë s'mund të ketë asnjë njeri. Veç kësaj, le të mos harrojmë që Kungata Hyjnore merret edhe "për ndjesë mëkatesh". Besimtari nuk mund të kungohet me Misteret e Kulluara, vetëm se ka dëshminë e ndërgjegjes së tij që është i denjë. Diçka e tillë do të tregonte një egoizëm të madh dhe do ta bënte akoma me të padenjë për t'u kunguar. Të gjithë njerëzit janë apriori të padenjë për Kungatën Hyjnore. Besimtari kungohet, "duke pasur kurajë te mëshira pa kufi dhe te hiri i Zotit që e fton", për të fituar ndjesën e fajeve të tij, që të vijë në bashkim me Shpirtin e Shenjtë, që të shenjtërohet e të forcohet, për të qenë i aftë të vazhdojë luftën e tij brenda në botë, me synimin që të fitoj ë Mbretërinë e qiejve. Në përgjithësi, Ati shpirtëror cakton edhe se kur duhet të kungohemi.

Në qoftë se kontrolli i vetvetes ka parasysh padenjësinë relative, atëherë besimtari përgatitet për t'u kunguar. Dhe kur ndodhet në Liturgjinë Hyjnore dhe është gati t'i afrohet Kupës së Jetës, lutet bashkë me meshtarin e thotë: "Bëna të denjë dhe ne të kungohemi me Misteret e tua qiellore e të frikshme të kësaj Tryeze të Shenjtë dhe shpirtërore, me ndërgjegje të pastër, për ndjesën e mëkateve, për falje të fajeve...".


3. Rrëfimi

Por, në qoftë se besimtari e ndjen veten fajtor për mëkate të tilla, të cilat përbëjnë pengesë për Kungimin Hyjnor, atëherë si kusht kryesor për pjesëmarrjen në Darkën Mistike, është praktikimi i Misterit të Rrëfimit.
Dhe, ashtu si kur të jepet rasti për të marrë pjesë në ndonjë drekë a darkë të zakonshme, ndjen nevojën të lash më parë duart, shumë-shumë më tepër duhet të ndjesh nevojën për të larë shpirtin tënd në banjën e Rrëfimit të Hirshëm, sidomos kur është fjala për të marrë pjesë në tryezën e shenjtë e shpirtërore të ushqimit të Misterit të Eukaristisë Hyjnore. Në vendin e rrëfimit, para petrahilit të atit shpirtëror, besimtari pendohet sinqerisht dhe ndërkohë kryhet pastrimi dhe zbardhja e shpirtit, me lotët e nxehtë.

Nevojën e rrëfimit përpara marrjes së Kungatës Hyjnore e ndjen çdo besimtar. Para atit shpirtëror ai përsërit fjalët penduese të birit të shthurur të paravolisë "Atë, fëjeva në qiell e përpara teje dhe nuk jam i denjë të quhem biri yt" (Lluk. 15; 21). Me zemër të thyer pohon fajet e tij. Me lotë të nxehta shpreh pendimin e tij dhe dëgjon nga ati shpirtëror fjalët ngushëlluese: "Bir, të falen mëkatet e tua" (Mark: 2,5). Gëzimi i tij pas rrëfimit është i madh, sepse ai shpëtoi nga barra e mëkateve dhe iu dha leja nga ati shpirtëror për të marrë pjesë në Kungatën Hyjnore.

Duhet theksuar se Misteri i Rrëfimit në Kishën tonë orthodhokse është pak i organizuar, për mungesë të kuadrit përkatës, i cili duhet të ketë një përgatitje të thellë e të kujdesshme dhe përvojë. Megjithatë, për ta kryer këtë mister në dioqezë, Kryepiskopata ka ngarkuar një prift të moshuar i cili ka një përvojë të gjatë si meshtar. Ndaj është nevojë që edhe tek ne të fillojë të praktikohet rregullisht Misteri i Rrëfimit, i cili, jo vetëm që është themeluar nga vetë Zoti ynë Jisu Krisht, për ndjesën e mëkateve, por është dhe mjet shumë frytdhënës për përmirësimin e gjendjes sonë morale dhe për formimin e karaktereve të shëndosha të krishtera orthodhokse.


4. Më shumë dashuri për Zotin dhe të afërmin

Kungata Hyjnore është vepër e dashurisë. Nga dashuria, nga dashuria e madhe për ne, Perëndia, në personin e dytë të Hyjnisë, komunikoi me njerëzit. Erdhi në tokë, u bë njeri, " u shoqërua me njerëzit". Nga dashuria e shumtë Ai bëri fli vetveten për ne. Nga dashuria e shumtë derdhi Gjakun e tij të nderuar. Nga dashuria e shumtë e jep veten "për ngrënie e pirje" në besimtarët, me misterin e Kungatës Hyjnore. "Perëndia, që është i pasur në mëshirë, për dashurinë e tij të madhe, me të cilën na deshi, edhe kur ishim të vdekur në faje, na dha jetë me Krishtin" (Efes. 2:4-5). Me Kungatën Hyjnore marrim jetë. Ai nga dashuria e madhe komunikoi me njeriun, u bë një me ne. Dhe ne e kemi për detyrë, nga dashuria e shumtë, të bëhemi një me Të, të kungohemi me Trupin dhe Gjakun e Tij.

Vajtja jonë te Misteri i Kungatës Hyjnore varet nga dashuria që kemi për Krishtin. Ai që e do shumë Jisu Krishtin, që përmbi çdo tjetër dashuri ka dashurinë për Krishtin, ai ndjen mall të bisedojë me Krishtin nëpërmjet lutjes, të dëgjojë me kujdes zërin e Tij nëpërmjet leximit të Shkrimit të Shenjtë dhe të bashkohet shpesh me Të nëpërmjet Kungatës Hyjnore. Një dashuri hyjnore, një dashuri e flaktë për Krishtin, e nxit besimtarin për t'u kunguar shpesh. Po u ftoh kjo dashuri, atëherë shuhet dhe dëshira për kungimin hyjnor ose bëhet formale marrja e tij.

Mirëpo, për përgatitjen e shpirtit, që të jetë i denjë për kungim, është e domosdoshme dhe dashuria ndaj njerëzve, e cila është dhe provë e dashurisë ndaj Perëndisë.

Nxënësi i dashurisë, Ungjillori Joan, në letrën e tij të parë koordinon të tre llojet e dashurisë: dashurinë e Perëndisë për ne, dashurinë tonë për Perëndinë dhe dashurinë tonë për njerëzit e tjerë. Ai thotë: "Ne e duam atë, se Ai na deshi i pari. Në qoftë se dikush thotë se e dua Perëndinë por urren vëllain e tij, ai është gënjeshtar; se kush nuk do vëllain e tij, të cilin e ka parë, si mund të dojë Perëndinë, të cilin nuk e ka parë? Dhe kjo është porosia që kemi nga Ai, që ai i cili do Perëndinë, të dojë dhe vëllanë e tij". (I Joan. 4, 19-21).

Krishti në fjalimin e Tij në mal thekson se, para adhurimit dhe dhuratës në Kishë, kërkohet që të jemi pajtuar më parë me njerëzit, me të cilët jemi zënë e nuk flasim. Ja si thotë Ai: "Pra, në qoftë se ti je duke blatuar dhuratën tënde në hierore dhe aty të kujtohet se vëllai yt ka diçka kundër teje, lerë aty para hierores dhuratën tënde dhe shko më parë të pajtohesh me vëllanë tënd, dhe pastaj eja të japësh dhuratën tënde". (Mat. 5:23-24). Prandaj, dhe në fillim të shërbesës së Kungatës Hyjnore, si kusht kryesor për t'u kunguar kërkohet pajtimi me të gjithë:

"Kur dëshiron, o njeri, të kungohesh me Trupin e Zotit,
Afrohu me frikë, që të mos digjesh, se është zjarr. Kur dëshiron të kungohesh me Gjakun Hyjnor,
Më parë pajtohu me ata që të kanë hidhëruar,
Dhe pastaj guxo të hash ushqimin mistik."

Dhe Shën Joan Gojarti thekson se ai që ka armiq dhe i urren, nuk mund t'i afrohet Tryezës së Shejtë dhe Kupës së Jetës.
"Ja tek po të them dhe protestoj apo bërtas me zë të fortë: asnjë nga ju të mos i afrohet Tryezës së Shenjtë e të marrë Trupin e Zotit, po pati ndonjë armik. Ke armik? Mos u afro. Ke dëshirë të afrohesh? Shko, pajtohu me armikun tënd dhe pastaj eja t'i afrohesh Misterit" (Patr. Migne 49,204).

Kungata Hyjnore do të thotë dashuri dhe ndjesë ndaj të tjerëve. Po ka ndonjë nga ne që thotë: Pse të kërkoj ndjesë? Po sikur tjetri ta marë këtë për dobësi dhe e shfrytëzon kundër meje? Nuk jam unë fajtori, është ai, dhe ai duhet të më kërkojë ndjesë... Ky mendim, sipas Krishtit nuk është i drejtë, është pjellë e egoizmit, i zemërgurësisë dhe na shpie në rrugë të keqe!

E theksojmë edhe një herë: një nga kushtet kryesore të përgatitjes tonë për t'u kunguar është dashuria ndaj të tjerëve. Krishti, të cilin dëshirojmë ta marrim nëpërmjet Kungatës Hyjnore, është dashuri.. Me dashuri, pra, le t'i afrohemi edhe ne. Eshtë mirë madje, që para se te marrim Kungatën Hyjnore, të kërkojmë ndjesë nga njerëzit e familjes dhe nga njerëzit e rrethit tonë. Eshtë mirë gjithashtu, që fëmijët t'u puthin dorën prindërve, si dhe t'u kërkojnë ndjesë dhe uratën e tyre.


5. Lutje e përulësi

Kur besimtari dëshiron që të kungohet të dielën, duhet të ketë kujdes për veten e tij tërë javën. Përgatit shpirtin e tij që "të pranojë" Zotin. Stolis shpirtin e tij që të pranojë Margaritarin Hyjnor. Tregon kujdes që të mos bëjë diçka që mund ta pengojë nga gëzimi i Kungatës Hyjnore. Falet përditë me përulësi, që të jetë i denjë për këtë dhuratë aq të çmuar. Në mënyrë të posaçme, të shtunën mbrëma dhe te dielën në mëngjes falet më me zemër, që të jetë i denjë për marrjen e Kungatës Hyjnore. Mund të lexojë, po ta ketë, "Shërbesën e Kungatës Hyjnore".

Pak nga besimtarët orthodhoksë kanë dijeni për këtë shërbesë të bukur, e cila është përkthyer nga shkruesi dhe gjendet në fq. 249 tek "Libër i shërbesave të shenjta të Kishës Orthodhokse", botuar në vitin 1961.

"Shërbesa e përgatitjes për kungim dhe e falenderimit pas Kungimit", përbëhet nga katër pjesë.

Pjesa e parë, përmban kanonin, i cili fillon me troparin "Bukë e jetës së përjetshme..." dhe mbaron me troparin "Si zjarr dhe si dritë le të më bëhet...." Këtë kanon e lexojmë të shtunën mbrëma, ose në mbrëmjen e çdo të kremteje që dëshiroj më të kungohemi.

Pjesa e dytë, përmban tre psalme (22,23 dhe 115), si dhe dhjetë urata (dy të Shën Vasilit, katër të Shën Joan Gojartit, dy të Shën Joan Damaskinoit, një të theologut të ri Simeon dhe një të Simeon Metafrastit). Të gjitha thuhen nga besimtari të dielën në mëngjes, para se të niset për në Kishë. Në krye të uratave, theksohet në vargje domosdoshmëria e leximit të tyre:

"Para se të kungohesh me theroren e frikshme,
të Trupit Jetëdhënës të Zotit,
falu me dridhje kështu."

Në pjesën e tretë, gjenden disa nga troparet dhe vargjet, të cilat thuhen në Kishë gjatë kryerjes së Liturgjisë Hyjnore, pikërisht në kohën kur afrohet ora për t'u kunguar dhe besimtari ecën drejt Kupës së shpëtimit për të marrë Trupin dhe Gjakun e çmuar. Eshtë momenti kur shpirti i besimtarit ndodhet në kulmin e përmallimit. Shpirti i tij është gati të pranojë "Zotin e të gjithave". Buzët e tij thonë me dridhje troparin e fundit e më të bukur:

"Në Darkën tënde Mistike, o Bir i Perëndisë, merrmë sot pjesëtar, se nuk do t'ua them armiqve Misterin, as që do të të jap puthje si Juda; por si kusari po të pohoj: Kujtomë, o Zot, në mbretërinë tënde"

Pjesa e katërt, përmban Eukaristinë, domethënë falenderimin pas marrjes së Kungatës Hyjnore. Ky thuhet në Kishë, pas mbarimit të Meshës Hyjnore. Ata që u kunguan, nuk duhet te ikin nga Kisha pa thënë ose pa dëgjuar Eukaristinë. Siç themi uratat për përgatitjen e Darkës Mistike, ashtu, duhet të themi edhe uratat e falenderimit për Darkën Mistike. Shumica nga ne, pikërisht pse nuk e njohim "Shërbesën e Kungimit", pasi marrin Margaritarin Hyjnor, dhuratën më të lartë, largohen pa falenderuar Perëndinë dhuratëdhënës. U ngjajnë të nëntë leprozëve, të cilët kur u pastruan prej Krishtit, nuk u kthyen për ta falenderuar. Ankesa e Zotit "A nuk qenë dhjetë ata që u pastruan? Po të nëntët ku janë?" (Lluk. 17:17), na drejtohet edhe ne që kungohemi dhe nuk falenderojmë. Besimtari që e ndjen se ç'dhuratë e madhe është Kungata Hyjnore, qëndron në Kishë dhe, me gëzim, ngazëllim e mirënjohje, thotë uratat e falenderimit që kanë në krye këto vargje:

"Pasi të kungohesh
me dhuratat jetëdhënëse dhe mistike
himno menjëherë dhe falendero me të madhe,
duke i thënë me shpirt e zemër Perëndisë.
Lavdi ty, o Perëndi, lavdi ty, o Perëndi, lavdi, ty
o Perëndi!"

Uratat e falenderimi mund të thuhen edhe në shtëpi, mbasi kthehesh nga Kisha.


6. Shpresëtari dhe frikë

Stadi i fundit i përgatitjes për Kungatën Hyjnore është frika e Perëndisë dhe shpresëtaria që duhet të ekzistojnë në shpirtin e besimtarit, kur ai shkon për të marrë Kungatën Hyjnore. Meshtari, duke mbajtur Kupën e shenjtë në dorë, i fton besimtarët për t'u kunguar me këto fjalë:

"Me frikë Perëndie, besim e dashuri afrohuni".

Për besimin dhe dashurinë, si kushte të domosdoshme që i kërkohen njeriut, që dëshiron të kungohet, kemi folur më lart. Tani është nevoja të themi disa gjëra për frikën e Perëndisë, që duhet të ndjejë besimtari në shpirtin e tij. Është fjala për atë frikë të shenjtë që lind nga ndërgjegjësimi i fajësisë, nga momenti i shenjtërimit dhe nga madhështia e Perëndisë të cilës po i afrohet besimtari. Por, duhet të theksohet se është për të ardhur keq për mungesën e respektit me të cilin vijnë për t'u kunguar një pjesë e besimtarëve, sidomos ditët e të kremteve të mëdha. Zhurma, shtyrjet, sjellja jo e rregullt që vihen re në ato ditë të shenjta, shkaktojnë me të vërtetë, një gjendje jo dinjitoze për momentin e shenjtë të kungimit. Dhe kjo ndodh, sepse nga shpirti i tyre mungon frika e shenjtë.

Shën Joan Gojarti thotë: "Cili, pra, është ky mëkat që bëhet sheshit? Eshtë ai që njerëzit vijnë te Kungata Hyjnore pa frikë e shpresëtari, por me britma e fyerje, me të shtyra e me zhurmë. Pse nxitohesh? Kungata Hyjnore quhet Mister. Dhe atje ku ka Mister, duhet të ketë heshtje. Me heshtje të madhe, me rregull të madh, me shpresëtarinë e duhur, le të afrohemi dhe ne për t'u kunguar. Kështu do të tërheqim dashurinë dhe mëshirën e Perëndisë, do të pastrojmë shpirtin tonë dhe do të gëzojmë të mirat e përjetshme" (Patr. Migne 49. 370-372).

Dhe po ky at i shenjtë thotë në një pjesë tjetër: "Le të qëndrojmë me frikë dhe dridhje të madhe, le të mbajmë me përulësi sytë poshtë, le të ngremë lart shpirtin, le të ndjejmë dhimbje në heshtje, mistikisht dhe le të thërresim nga zemra jonë. Nuk shikoni ata që shkojnë për t'u takuar me ndonjë personalitet të kësaj bote? Qëndrojnë në vend pa lëvizur, as flasin, as vështrojnë andej-këndej, po rrijnë serioze, syulur e me respekt. Aq më mirë duhet të qëndrojmë ne që paraqitemi para Mbretit qiellor, Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krisht".

[Albo]

IV. Në kohën e kungimit

Në këtë pjesë mendojmë të flasim: për mënyrën se si duhet të paraqitemi para Kupës së Shenjtë për t'u kunguar; për disa rregulla, që duhet të ketë meshtari parasysh në kohën kur kungon besimtarët; për nënat që sjellin fëmijët për t'i kunguar, si edhe disa rregulla që duhet të respektohen nga të martuarit që dëshirojnë të kungohen.

1. Mënyra e paraqitjes së besimtarëve përpara Kupës së Shenjtë

Në çastin kur meshtari del te Dera e Bukur me Kupën e Shenjtë në dorë e na thërret për t'u kunguar, me fjalët.: "Me frikë Perëndie, besim e dashuri, afrohuni", ne nisemi nga vendi ku qëndrojmë, me heshtje të plotë e pa zhurmë e zemë vend në rresht, me përkushtim të thellë të shpirtit e të mendjes te Misteri Hyjnor. Dhe, kur arrijmë para Kupës së Shenjtë, bëjmë me shpresëtari shenjën e Kryqit, mbajmë me të dyja duart mbulesën e Shenjtë dhe e vemë nën nofull, hapim gojën si duhet dhe përcjellim brenda Margaritarin Hyjnor; pastaj, me kujdes fshijmë buzët me mbulesën e Shenjtë, bëjmë edhe një herë me shpresëtari shenjën e Kryqit dhe kthehemi po me heshtje e në rregull në vendin tonë, ku, pas mbarimit të Liturgjisë Hyjnore, themi me respekt uratat, e falenderimit pas Kungatës Hyjnore. Në shtëpi kthehemi pasi të kemi marrë nga dora e meshtarit naforën e bekuar dhe pasi të kemi puthur dorën e tij, dorën që e ka bërë flijimin e frikshëm.

2. Prifti dhe kungimi i besimtarëve

Prifti gjatë kungimit të besimtarëve duhet të ketë parasysh disa rregulla, që na i imponon si struktura e vetë Liturgjisë Hyjnore ashtu edhe tradita jonë orthodhokse 20-shekullore.
Ai duhet të ketë parasysh që:

a) Kungimi i besimtarëve duhet bërë gjithnjë para Derës së Bukur dhe në çastin kur ai del me Kupën e Shenjtë në dorë dhe i fton ata me fjalën: "Afrohuni..."
E theksojmë këtë, sepse tek ne, bashkë me zakonin jo të rregullt që të kungohemi vetëm katër herë në vit, ekziston dhe një zakon tjetër, gjithashtu jo i rregullt, që të kungohemi ose në mëngjes herët para fillimit të Meshës ose pas mbarimit të saj dhe jo para Derës së Bukur, por nga Dera e Veriut, që hyhet në altarin e Shenjtë. Të dy këto zakone nuk janë të rregullta, prandaj prifti dalëngadalë e me bindje duhet t'i mënjanojë.

b) Të ketë kujdes që kur e kungon besimtarin të ketë në lugë nga të dy elementet e Kungatës Hyjnore, Trupin dhe Gjakun e çmuar të Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krishtit dhe jo vetëm Gjakun, siç vepron gabimisht ndonjë prift.

c) Ai, për çdo person që kungohet duhet të theksojë qartë fjalët: "Kungohet shërbëtori i Perëndisë (thotë emrin e atij që kungohet) me Trupin dhe Gjakun e Zotit tonë Jisu Krisht, për ndjesë mëkatesh dhe jetë të pasosur." Këto fjalë duhet t'i kuptojë mirë e qartë çdo njeri që kungohet.

ç) Eshtë mirë që së pari të kungohen fëmijët e vegjël me nënat e tyre, pastaj të moshuarit e invalidët dhe së fundi, mbarë besimtarët që vijnë për t'u kunguar, pa bërë preferime personash. Para Kupës së Shenjtë, jemi të gjithë një.

d) Kur fëmijët të cilët i sjellin prindërit për t'u kunguar, përveç Kryqit të nderuar, mbajnë të varur ndonjë nuskë ose hajmali, prifti duhet të këshillojë prindërit t'i heqin, e pastaj t'i kungojë.

e) Prifti gjatë kungimit duhet të jetë i qetë shpirtërisht, plot me besim, shpresëtari e dashuri, duke pasur gjithmonë kujdes, se lejohet të marrin Kungatën Hyjnore vetëm ata që janë pagëzuar.


3. Nëna dhe Kungata Hyjnore

Nëna, e cila interesohet më tepër se çdo person tjetër në familje për edukimin e fëmijëve dhe në veçanti për edukimin fetar të tyre, që i pagëzon dhe u mëson si ta bëjnë Kryqin e të thonë lutjet, si dhe i bën anëtarë të Kishës, duhet të dijë disa gjëra lidhur dhe me kungimin. Së pari, duhet të dijë që fëmija, gjer në një farë moshë, nuk është në gjendje të kuptojë ç'është Kungata Hyjnore, prandaj ai nuk e do dhe qan. Por, edhe kur nëna i jep ushqim ose ilaç, fëmija, qan, pra, kungimi është "ilaç për pavdekshmërinë". Akoma bashkë me fëmijët duhet të kungohen edhe prindërit. Në qoftë se nëna i thotë fëmijës se është mirë që të kungohet, fëmija mund ta pyesë: "Atëherë ti pse nuk kungohesh?"

Secili e ka për detyrë që gjatë kungimit të thotë me vete këtë uratë: "O Zoti im, mos merr parasysh padenjësinë time, por nga dashuria jote e madhe, shenjtëro dhe forco këte fëmijë me Trupin dhe Gjakun tënd të çmuar, që të bëhet qytetar i Mbretërisë sate qiellore".

Në Kishë, nëna duhet t'i mbajë fëmijët pranë, t'i këshilloj ë të rrinë qetë e me respekt, të mos krijojnë shqetësime për të tjerët, si dhe t'i mësojë që të mos largohen nga Kisha pa mbaruar Liturgjia dhe pa marrë naforë. Eshtë mirë që foshnjet të kungohen në ditët e javës, meqë Liturgjia në këto ditë është më e shkurtër, dhe fëmijët nuk lodhen si dhe nuk krijojnë shqetësime gjatë Liturgjisë të së Dielës, e cila kryhet më e gjatë dhe më madhështore.


4. Disa sqarime që duhen pasur parasysh

1. Asnjë njeri që nuk është pagëzuar, femijë ose i rritur, nuk lejohet të kungohet. Pa u pagëzuar, ai nuk mund të konsiderohet pjestar i bashkësisë së krishterë, i trupit mistik të Krishtit, i Kishës.

2. Për të martuarit, të cilët, për arsye të ndryshme nuk e kanë kryer shërbesën fetare të martesës, këshillohet që ta kryejnë atë.
Megjithëse që të dy mund të jenë orthodhoksë, por meqë nuk kanë bërë Misterin e Martesës, atëhere nuk kemi të bëjmë me dy bashkëshortë të bekuar, por me njerëz moralisht të degjeneruar. Pra, nuk lejohet të kungohen. Nëse një orthodhoks është martuar gjatë periudhës kur feja ishte e ndaluar me një jo të krishterë dhe, kjo e fundit nuk do të pagëzohet e kurorëzohet, atëherë bashkëshorti orthodhoks mund të kungohet.
Njëkohësisht, atyre u këshillohet që, kur dëshirojnë të kungohen, të mos kenë kryer kontakte seksuale më përpara.

3. Femrat që janë me periudhat e zakonshme, domethënë, sipas kanonit "të papastra", nuk u lejohet të kungohen gjatë periudhës së papastërtisë.

4. Femrat që paraqiten për t'u kunguar dhe në përgjithësi, kur marrin pjesë në Liturgjinë Hyjnore, duhet të paraqiten të veshura në mënyrë dinjitoze, pa minifunde e streçe. Nëse është e mundur, jo me pantallona, pa buzë të lyera etj., ashtu siç e kërkon shenjtërimi dhe respekti i shtëpisë së Zotit; në të kundërt përdhoset Kisha, qe është vendi më i Shenjtë.

[Albo]

V. Disa urata nga shërbesa e përgatitjes për Kungim dhe e falenderimit pas tij

Po japim disa nga uratat më të domosdoshme, që duhet t'i lexojë besimtari, si në kohën e përgatitjes së tij për kungim ashtu edhe pas Kungimit. Ato të para Kungimit zakonisht mund t'i besojnë në kohën kur psalti ose kori këndon "Kungëtoren", kurse ato të falenderimit, i lexon pasi të kungohet.


Para Kungimit

Uratë e Shën Joan Damaskinoit

Përpara dyerve të tempullit tënd qëndroj dhe nga mendimet e frikshme nuk largohem. Po ti, o Krisht Perëndi, që drejtësove kumerqarin dhe përdëlleve gruan kananease dhe i çele kusarit dyert e Parajsës, çilma dhe mua zemrën e njeridashjes sate dhe pritmë që po të vij pranë e po mbështetem tek ty, siç prite laviren dhe gruan që vuante nga hemoragjia, se kjo, duke prekur cepin e rrobës sate gjeti shumë lehtë shpëtim, kurse e dyta, duke mbajtur këmbët e tua të kulluara, mori zgjidhjen e mëkateve; po bëj, që edhe unë i ngrati, qe guxova të pres tërë Trupin tënd, të mos digjem, po pritmë si ato dhe ndriçomi ndjenjat e shpirtit, duke djegur fajet e mëkatet e mija, me ndërmjetimet e asaj që të lindi pa farë dhe të fuqive qiellore; se i bekuar je në jetë të jetëve. Amin.


Uratë e Shën. Joan Gojartit

Besoj, o Zot, dhe pohoj, se Ti je me të vërtetë Krishti, Biri i Perëndisë së gjallë, që erdhe në botë për të shpëtuar mëkatarët, nga të cilët i pari jam unë. Edhe besoj se ky është Trupi yt i kulluar dhe ky është vetë Gjaku yt i çmuar. Të lutem, pra mëshiromë dhe ndjemi fajet, të bëra me dashje e pa dashje, me fjalë, me punë, me dije e pa dije, dhe bëmë të denjë të kungohem pa dënim me misteret e tua të kulluara, për ndjesë mëkatesh dhe për jetë të amëshuar. Amin.


Vargje të Metafrastit

Ja tek po shkoj në Kungatën Hyjnore
Mos më digj, o Krijues, kur të kungohem,
Se Ti je zjarr, që i djeg ata që s'janë të denjë,
Po pastromë prej çdo njolle.
Dridhu, o njeri, kur shikon Gjakun Hyjnor,
Sepse është zjarr që djeg të padenjët.
Trupi Hyjnor më ushqen dhe më hyjnizon
Më hyjnizon shpirtin dhe më ushqen mendjen
mrekullisht.


Dhe këto tropare

Më ngazëllove me mallin tënd, o Krisht, dhe më ndryshove me dashurinë tënde hyjnore, po digji dhe mëkatet e mia me zjarr të palëndshëm dhe bëmë të denjë të mbushem me gëzimin tënd, që të madhëroj me gëzim, të dy ardhjet e Tua, o i Mirë.
Ndër shkëlqimet e shenjtorëve të Tu, si do të hyj unë i padenji, se, në guxofsha të hyj bashkë në nusëroren, këmisha më tregon se s'është e dasmës dhe i lidhur do të nxirrem jashtë prej engjëjve. Pastro, o Zot, ndyrësinë e shpirtit tim dhe shpëtomë si njeridashës.


Pastaj këtë uratë

O Zot njeridashës, Zoti Jisu Krisht, Perëndia im, të mos më bëhen për gjykim këto të shenjta, nga që jam i padenjë, po për pastrim shpirti dhe trupi dhe të bëhem i denjë për jetën dhe Mbretërinë tënde të ardhme. Është mirë për mua t'i ngjitem Zotit dhe te Zoti të vë shpresën e shpëtimit tim.


Dhe këtë tropar

Në Darkën tënde Mistike, o Bir i Perëndisë, merrmë sot pjesëtar; se nuk do t'ua them armiqve Misterin, as do të të jap puthje si Juda; po, si kusari po të pohoj: kujtomë, o Zot, kur të vish në mbretërinë tënde.

Dhe kështu shko e kungohu me devocion të madh!


Pas Kungimit


Uratë falenderimi i e Shën Vasilit të Madh

Të falenderoj, o Zot, Perëndia im, se nuk më le mua mëkatarin, po më bëre te denjë të jem pjesëtar i të shenjtave të tua. Te falënderoj se më bëre të denjë mua te padenjin të kungohem me dhuratat e tua të kulluara dhe qiellore. Po, o Zot njeridashës, Ti që për ne durove vdekje, u ngjalle e na fale këto mistere të trembshme dhe jetëdhënëse për të mirën dhe shenjtërimin e shpirtrave dhe të trupave tanë, bëj që edhe per mua të jenë këto për shërim trupi dhe shpirti, për dëbim të çdo gjëje kundërshtare, për ndriçim të syve të zemrës sime, paqësim për fuqitë e mia shpirtërore, besë e paturpëruar, për dashuri pa hipokrizi, për urtësi, për shtim të hirit tënd hyjnor dhe për bashkim në mbretërinë tënde që, duke u ruajtur në shenjtërimin tënd me anën e këtyre, të kujtoj për gjithënjë hirin tënd e të mos rroj më vetëm për vete, po tek Ty, Zot dhe bamirës im. Dhe kështu, kur të lë këte jetë me shpresën e jetës së përjetshme, te arrij në prehjen e përjetshme, ku ndihet pa pushim zëri i atyre që kremtojnë dhe ëmbëlsia e pafund e që shikojnë bukurinë e patreguar të Fytyrës sate. Se Ti je dëshira e vërtetë dhe ngazëllimi i patreguar i atyre qe të duan, o Krisht Perëndia ynë, dhe Ty të himnon përjetë tërë krijesa. Amin.


Uratë tjetër, po e Shën Vasilit të Madh

O Zoti Krisht Perëndi, mbret i jetës dhe krijues i gjithësisë, të falënderoj për të gjitha të mirat që më ke dhënë dhe për kungimin me Misteret e tua të kulluara dhe jetëdhënëse. Të lutem pra, o i Mirë dhe Njeridashës, ruajmë nën mbulesën tënde dhe nën hijen e krahëve të tu dhe bëmë që gjer në frymën e fundit të kungohem me mendje të pastër e denjësisht me të shenjtat e tua, për ndjesë të fajeve dhe për jetë të përjetshme; se Ti je buka e jetës, burim i shenjtërimit, dhënës i të mirave dhe Ty ta drejtojme lavdinë bashkë me Atin e me Shpirtin e Shenjtë, tani e përherë e në jetë të jetëve. Amin.

Lavdi Atit e Birit edhe Shpirtit të Shenjtë, tani e përherë e në jetë të jetëve. Amin.
Mëshiro o Zot, mëshiro o Zot, mëshiro o Zot.
Më të nderuarën se Keruvimet dhe më të lavdëruarën se Serafimet, që pa u cënuar linde fjalën Perëndi, me të vërtetë Hyjlindësen, ty të madhërojmë.
Me uratat e Etërve tanë të Shenjtë, o Zot Jisu Krisht, mëshirona dhe shpëtona. Amin.