Poema e besimit

[~Geri~]

Fjala e autorit :

I Adhuruari mbi Arshin e qiellit ka qëndruar
Nga krijesat e Tij është i Ndarë, i Veçuar

Në të pohohet Cilësia e “istiuas” (qëndrimit të Allahut mbi Arsh) e cila përfshin Lartësimin e Allahut. Këtë Cilësi Allahu i Madhëruar e ka pohuar shtatë herë në Kuran, në kapitujt: Araf, Jusuf, Rrad, Ta Ha, Furkan, Sexhdeh dhe Hadid, gjë që e bën të pamundur mohimin dhe interpretimin e saj nga muatilët. Një gjë e tillë do të çonte në mohimin e Lartësisë së Tij. Atëherë, Allahu i Madhëruar ose qëndron mbi Arsh i Veçuar nga krijesat e Tij, ose është i shkrirë me to, ose Ai nuk ekziston. Pra nuk ka të katërt në këtë ndarje. Kur dihet pavlefshmëria e këtyre dy të fundit pranohet se Ai qëndron mbi Fronin e Tij. Disa bidatçinj janë të mendimit se “isteua” (qëndroi), vjen me kuptimin “u drejtua” sikurse është përmendur në fjalën e Allahut të Madhëruar:

“Pastaj iu drejtua qiellit (krijimit të tij)…” Fusilet 11.

Kjo nuk është e vërtetë sepse folja “isteua” kur shoqërohet me parafjalën “tek” (ila) ka për qëllim kuptimin “u drejtua”, ndërsa kur shoqërohet me parafjalën "mbi" (ala), nuk përmban kuptim tjetër përveç lartësimit dhe ngritjes.
Ibnul Kajim (Allahu e mëshiroftë!) ka saktësuar se folja "isteua" edhe nëse shoqërohet me parafjalën "ila" ka përsëri kuptimin e ngritjes dhe ky kuptim nuk e nxjerrë këtë fjalë nga kuptimi i saj parësor. Shiko "Mukhtesar seuaik" vëll. II, f. 318.
Ndërsa të tjerë kanë mendimin se “el istiua” (qëndrimi), vjen me kuptimin “el istilau” që do të thotë “mbizotëroi”. Edhe kjo nuk është e njohur në gjuhën arabe ashtu siç e kanë sqaruar këtë imamët. Pastaj mbizotërimi vjen nga epërsia pas grindjes por kjo nuk është e saktë në të drejtën e Allahut të Madhëruar. Pasuesit e sunetit, kur e pohojnë qëndrimin e Allahut të Madhëruar, nuk pyesin si e qysh, duke u argumentuar me thënien e imam Malikut: “Qëndrimi i Allahut mbi Arsh është i ditur, mënyra se si është e panjohur, besimi në të është detyrë, ndërsa të pyeturit rreth tij është bidat.”






Fjala e autorit:

Gjithësia është e krijuar dhe Zoti im Krijues
Edhe para saj ka qenë Krijues dhe Zotërues

Gjithësi është çdo gjë e krijuar nga mosekzistenca dhe është një term që përfshin çdo gjë, përveç Allahut të Madhëruar, Emrave dhe Cilësive të Tij. Është i pamohueshëm fakti, se çdo ekzistencë ka formësuesin e saj, ndërsa Allahu i Madhëruar është i Vetëekzistueshëm, i panevojshëm për të tjerë. Dhe duke qenë i tillë detyrimisht posedon Cilësi të përsosura. Emrat dhe Cilësitë i ka merituar edhe para se të krijonte krijesat e Tij. Me këtë varg autori i është kundërpërgjigjur mutezilëve2 të cilët thanë se Allahu i Madhëruar u Fuqizua për të vepruar pasi nuk ka qenë i Fuqishëm për një gjë të tillë.
Ibn Ebil Izz (komentuesi i Tahauijes) ka thënë: “Allahu i Madhëruar vazhdon që të jetë i cilësuar me cilësitë më të plota: Cilësi vetiake (që përshkruajnë qenien e Allahut) dhe cilësi vepruese. Nuk lejohet që të besojmë se Allahu është përshkruar me ndonjë cilësi të cilën nuk e ka pasur (para se të krijojë krijesat e Tij), sepse kjo do të nënkuptonte mangësinë e Tij. Larg të metave qoftë Ai! Cilësitë e Tij janë cilësi të përsosura, mosprania e tyre është tregues mangësie. Kështu, nuk mundet të arrihet përsosmëria pasi ka qenë i cilësuar me të kundërtën e saj; dhe as nuk do t'i përgjigjeshin kësaj cilësitë vepruese, cilësitë e zgjedhura, apo të ngjashme me to siç janë: Krijimi, Formësimi, Jetëdhënia, Jetëmarria, Shtrëngimi (kapia), Dhënia (shtrirja e dorës), Mbështjellja (palosja e qiejve), Qëndrimi (mbi Arsh), Ardhja, Qasja, Zbritja, Zemërimi, Kënaqësia etj..., me të cilat Ai e ka përshkruar Vetveten, apo e ka përshkruar Atë i Dërguari i Tij…” Komentimi i Tahauijes vëll. I, f. 6.
Autori (Allahu e mëshiroftë!) ka për qëllim se cilësitë vepruese edhe pse ndodhin në përputhje me Dëshirën e Tij, kjo nuk do të thotë se Ai nuk i ka pasur këto cilësi para veprimit. Shkrimtari quhet shkrimtar edhe nëse e le lapsin (nuk shkruan) ndërkohë që Allahut i takon shembulli më i lartë.
Ibn Ebil Izz ka thënë: “Vërtet që Allahu i Madhëruar ka qenë i cilësuar Zot para se të gjendej diçka e zotëruar, dhe i cilësuar Krijues para se të gjendeshin krijesat…” Komentimi i Tahauijes, Vëll.I, f.116.





Fjala e autorit:

Asgjë si përngjet Allahut, të ngjashëm s’ka me Të
I Lartë është Zoti ynë, i Veçantë nga çdo gjë

Në të ka kundërpërgjigje ndaj përngjasuesve të cilët e tepruan në pohim e Cilësive derisa e përngjasuan Krijuesin me krijesat duke u mbështetur në disa argumente, si Fjala e Allahut të Madhëruar: “Vërtet ne e krijuam njeriun në formën më të bukur.” Tijn 4. , për të cilën kanë thënë: “Forma më e bukur është forma e Allahut të Madhëruar”. Kjo ide e tyre është e papranuar, sepse qëllimi këtu është: krijesa me formën më të bukur.
Prej rrregullave të argumentimit të saktë është marrja në konsideratë e të gjitha argumenteve dhe jo shkëputja e teksteve kuranore pjesë-pjesë. Për këtë duhet të bashkojmë Fjalën e Allahut të Madhëruar:

“Vërtet ne e krijuam njeriun në formën më të bukur.” Tijn 4.

me Fjalën tjetër:

“Askush dhe ësgjë s’është si Ai…” Shura 11.

Një mospërputhje e tillë do të shkaktonte përplasje argumentesh dhe kundërthënie, siç thotë Allahu i Madhëruar:

“… sikut të ishte prej dikujt tjetër përveç Allahut do të gjenin në të shumë kundërthënie.” Nisa 82.

[~Geri~]

Fjalët e autorit:

Kush thotë se sheh Zotin në këtë botë
Ai është mohues, teprues dhe kokëfortë

Librat e Allahut ka kundërshtuar e ata që janë dërguar
Nga Ligji i shenjtë i Zotit është shmangur e larguar

Është prej atyre që për ta Zoti ynë ka thënë
Në ditën e Gjykimit të nxirë në fytyrë do të jenë

Do ta shohin Atë, robërit e Tij në Xhenete
Siç është saktësuar në lajme me senede3

Drejtimi i pasuesve të sunetit dhe xhematit beson se Allahu i Madhëruar nuk shihet në këtë botë, në kundërshtim me disa sufi të cilët thanë: se Allahut mund të shikohet në këtë botë.
Në Sahihun e Imam Muslimit trasmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Dijeni se ju nuk do ta shihni Zotin tuaj derisa të vdisni.”

E për këtë nuk ka mosmarrveshje ndërmjet pasuesve të sunetit. Ndërsa në lidhje me Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), në natën e miraxhit, ka dy mendime:

I pari: është edhe mendimi i shumicës së dijetarëve të cilin e ka mbështetur Aishja (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!) dhe shumica e shokëve të Profetit, se ai nuk e ka parë Allahun.

Transmetohet në një hadith të saktë se Mesruku e ka pyetur Aishen (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!): “A e ka parë i Dërguari i Allahut Zotin e tij? ” Ajo tha: “Po më rrënqethet trupi nga ajo që the.” Pastaj shtoi: “Kush thotë se Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e ka parë Zotin e tij vetëm se ka gënjyer.” Muslimi.

I dyti: Është mendimi i Abdullah bin Abasit dhe disa dijetarëve se ai e ka parë Zotin e Madhëruar. Disa prej tyre janë argumentuar me hadithin të cilin e transmeton Imam Muslimi prej Ebu Dherrit (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se ai ka pyetur Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) duke thënë: “A e pe Zotin tënd?” Ai tha: “Pashë dritë.”
Sipas një tjetër transmetimi: “ishte dritë si mud ta shihja unë Atë?!”
Ty dyja transmetimet nuk tregojnë pohimin e shikimit, por tregojnë se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka parë perden, sepse perdja e Tij është dritë, siç ka ardhur në hadithin e transmetuar nga Buhariu nga Ebu Musa (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) i cili ka thënë: “I Dërguari i Allahut doli përpara nesh dhe na këshilloi për pesë gjëra, duke thënë:

“Me të vërtetë Allahu nuk fle as nuk i shkon për shtat Atij të fjejë. Ai është që i ul gradat dhe i ngre ato. Veprat e natës ngrihen tek Ai para agimit të ditës dhe veprat e ditës para ngrysjes. Mbulesa e Tij është dritë që sikur ta zbulonte atë do të digjte me një rreze fare të hollë, nga Madhështia e Fytyrës së Tij, deri aty ku mbaron shikimi.”

Fjala e autorit: “Ai është zindijk”. Domethënë mohues, dezertues, hipokrit.
Fjala e tij “teprues” domethënë i ka tejkaluar kufinjtë, e cila vjen nga fjala e Allahut të Madhëruar:

“Vërtet kur uji u ngrit tej kufijve të tij, Ne ju mbajtëm juve në lundruese (anije).” El Haka 11.

Fjala e tij “kokëfortë” domethënë që ka dalë nga bindja (kryengritës), e cila vjen nga Fjala e Allahut të Madhëruar:

“Ata nuk lusin tjetër përveç Tij, vetëm se femra, dhe nuk lusin tjetër përveç djallit, një kundërshtues i përhershëm.” Nisa 117.

Fjala e tij “Librat e Allahut ka kundërshtuar e ata që janë dërguar”. Për kundërshtimin e librave, Allahu i Madhëruar na tregon nëpërmjet historisë së Musait ku thotë:

“E kur Musai erdhi në kohën që caktuam dhe i foli Zoti i vet, ai tha: “Zoti im! Më mundëso të të shoh!” Ai i tha: “Ti nuk ke mundësi të më shohësh, por shiko kodrën, e nëse ajo qëndron në vendin e vet, ti do të më shohësh Mua.” Kur u kthye nga kodra, një pjesë e dritës nga Zoti i Tij e bëri atë (kodrën) thërrmi, e Musait i ra të fikët. Kur erdhi në vete tha: “E Lartë është Madhëria Jote, pendohem te Ti dhe unë jam i pari i besimtarëve.” Araf 143.

Kur Musai nuk arriti ta shikojë Atë, e kush tjetër veç tij mund ta shohë?!
Ndërsa për kundështim ndaj të dërguarve kemi paralajmërimin që i bëri Profeti popullit të tij nga dexhali, siç na është sqaruar se nuk ka pasur asnjë profet që nuk e ka paralajmëruar popullin prej tij, pastaj ka thënë:

“Ju nuk do ta shihni Zotin tuaj derisa të vdisni.”

Fjala e tij: “është shmangur” do të thotë ka devijuar nga Sheriati, të cilin Allahu i Madhëruar e ka lartësuar dhe shenjtëruar.
“E larguar” domethënë nga rruga e drejtë.
Fjala e tij: “Në Ditën e Gjykimit të nxirë në fytyrë do të jenë” sinjalizon Fjalën e Allahut të Madhëruar:

“E Ditën e Kiametit, do t’i shohësh fytyrat e atyre që gënjyen ndaj Allahut, të nxira.” Zumer 60.

Gjithashtu sinjalizon Fjalën tjetër të Tij:

“Në ditën kur ka fytyra që zbardhen dhe ka fytyra që nxihen.” Ali Imran 106.

Ibnu Abasi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ka thënë:
“Do të zbardhen fytyrat e ndjekësve të sunetit dhe do të nxihen fytyrat e bidatçinjve (risixhinjve).”
Kjo tregon se kush pohon shikimin e Allahut ka bërë bidat të shëmtuar në këtë fe dhe për shkak të kësaj do të ringjallet me fytyrë të nxirë

Fjala e autorit:

“Do ta shohin Atë, robërit e Tij në Xhenete” për këtë pasuesit e sunetit dhe xhematit janë të një mendimi.
Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Atë ditë do të ketë fytyra të ndritura. Që Zotin e tyre shikojnë.” Kijameh 22-23.

Gjithashtu thotë:

“Atyre që bëjnë vepra të mira, u takon e mira dhe më tepër…” Junus 26.

Në hadithin të cilin e ka nxjerrë Ibnu Xheriri dhe Ibnu Ebi Hatim nga Ebu Musa el Esharij (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Vërtet, Allahu do të dërgojë Ditën e Kiametit një thirrës që do të thërrasë: “O banorë të xhenetit! -me një zë që do ta dëgjojë i pari dhe i fundit i tyre- Vërtet Allahu ju ka premtuar juve të mirën dhe shtesë. E mira është xheneti dhe shtesa është shikimi i Fytyrës së Mëshiruesit të Madhëruar.”

Allahu i Madhëruar thotë:

“Jo dhe jo! Atë ditë do të jenë të penguar prej (shikimit të) Zotit të tyre.”Mutafifin15.

Imam Shafiu dhe të tjerë kanë thënë: “Armiqtë e Tij nuk do ta shikojnë Allahun për shkak të zemërimit të Tij me ta, ndërsa besimtarët do ta shohin Atë të gëzuar.”

Fjala e tij: “Siç është saktësuar në lajme me senede4” tregon se hadithet mbi shikimin (e Allahut) kanë mbërritur kufirin e teuaturit5, të cilat transmetohen nga transmetues të saktë në librat e suneneve dhe mesanidëve (libra të transmetimit të haditheve) mbi rreth 30 sahabë. Një prej tyre është hadithi të cilin e transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Xherir Ibn Abdullah (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Vërtet, ju do ta shihni Zotin tuaj ashtu siç shikoni Hënën. Dhe nuk do të shtyheni ndërmjet jush për ta parë.”

Xhehmijtë6 dhe mutezilët e kanë përgënjeshtruar shikimin e Allahut të Madhëruar në botën tjetër dhe të gjitha ajetet dhe hadithet i kanë interpretuar jo në kuptimin e tyre origjinal. Kështu ata kanë thënë për fjalën e Allahut të Madhëruar: "Që Zotin e tyre e shikojnë" ka kuptimin “Ata janë në pritje të shpërblimit të Tij”, por pa dyshim, interpretimi i tyre është i pavlerë, sepse ajeti, që sipas tyre, ka ardhur në mënyrë alegorike për të treguar shpërblimin, nuk tregon shpërblim, pasi në pritje nuk ka shpërblim, por dhimbje dhe vështirësi. Një problem tjetër është se në gjuhën arabe fjala “en nedhar” nëse shoqërohet me parafjalën ila (tek) vjen me kuptimin e të shikuarit, ndërsa kur shoqërohet me parafjalën fi (në) vjen me kuptimin e të medituarit, ashtu siç përmendet në Fjalën e Allahut të Madhëruar:

“A nuk vështruan ata me vëmendje pushtetin e madh në qiej e në Tokë…” Araf 185

Domethënë meditojnë.
Mund të përftohet edhe kuptimi i të priturit, kur nuk ndiqet nga parafjalë, siç ka ardhur në Fjalën e Allahut të Madhëruar: "...na pritni të ndriçohemi prej dritës suaj."
Apo Fjala e Tij:

“… e do të shoh se çka do të na sjellin të dërguarit.” Neml 35,

Domethënë do të qëndroj në pritje se çdo të sjellin të dërguarit.
Si kundërpërgjigje ndaj interpretimit të tyre të kotë, mjafton ajo që transmetuam më parë nga Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Kur ata kanë keqinterpretuar çka vijoi më lart, çfarë mund të bëjnë me lutjen e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) drejtuar Allahut: "Të lutem Ty të më mundësosh të shikoj Fytyrën Tënde të Nderuar!"?!

Ndërsa argumentimi i tyre me Fjalën e Allahut të Madhëruar:

“…Ti nuk ke mundësi të më shohësh…” Araf 143

nuk nënkupton mohimin e plotë të të shikuarit, pasi Ai nuk ka thënë: "Unë nuk shihem" apo "nuk lejohet shikimi Im". Pra, ka dallim ndërmjet dy përgjigjeve, madje në vetë pyetjen e Musait (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka kundërpërgjigje ndaj tyre, sepse shikimi (i Zotit) sikur të mos lejohet, atëherë nuk do ta kërkonte atë një profet nga të dërguarit e vendosur dhe meqë ai e kërkoi, kjo tregon se kjo gjë lejohet.
Ndërsa argumentimi i tyre me fjalën e Zotit të Madhëruar:

“Atë nuk e arrin shikimi (i njerëzve)…” Enam 103

nuk mund të merret si argument, sepse arritja tregon përfshirjen, ndërsa mohimi i përfshirjes nuk tregon mohimin e shikimit. Kështu, ne e shikojmë qiellin, por nuk e përfshimë atë.
Allahu i Madhëruar thotë:

“Dhe kur u panë dy grupet, shokët e Musait thanë: “Më siguri na arritën!” Ai (Musai) tha: “Kurrsesi, me mua është Zoti im, Ai do të më udhëzojë…” Shuara 61-62.

Musai nuk mohoi shikimin (e grupit tjetër), por mohoi arritjen.

[~Geri~]

Fjala e autorit:

Kuranin të zbritur nga Zoti, e besojmë ne,
Që Muhamedit, Xhibrili ia solli përmbi dhè

Sipas fjalës së Allahut të Madhëruar:

“E ai (Kurani) është zbritje e Zotit të botëve. Atë e solli shpirti besnik. Në zemrën tënde, për të qenë ti prej atyre që tërheqin vërejtjen…” Shuara 192-194.

Sipas mendimit të të gjithë komentatorëve të Kuranit, shpirti besnik është Xhibrili (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).


Fjala e autorit:

Si shpallje Kuranin atij ia zbriti
Lum ai që udhëzim nga Allahu e priti.

Shpallje në kuptimin gjuhësor do të thotë fjalë e fshehtë, ndërsa në kuptimin terminologjik do të thotë kumtimi i Allahut të Madhëruar drejtuar të dërguarit të Tij me ndërmjetësimin e engjëllit (melekut) ose nëpërmjet inspirimit. Ai është dy llojesh: shprehimor, siç është Kurani dhe kuptimor, siç është suneti ku futet edhe hadithi i shenjtë (kudsij). Të dy llojet e shpalljes janë udhërrëfimi i Allahut (për njerëzit), siç ka thënë Allahu i Madhëruar:

“…Juve ju erdhi nga Allahu dritë dhe Libër i qartë. Allahu udhëheq me të (Kuranin)ata që kërkojnë kënaqësinë e Tij drejt rrugëve të paqes dhe me Dëshirën e Tij i nxjerr ata prej errësirave në dritë dhe i udhëzon në Rrugën e drejtë (Islam).” Maideh 15-16.


Fjala e autorit:

Fjalë e shenjtë e zbritur prej Allahut të Madhëruar
Me urdhërime, ndalime e argumente përforcuar

Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Se me të vërtetë ai është Kuran i famshëm. Është në një Libër të ruajtur(El Leuhul Mahfudh). Atë nuk e prek kush, vetëm të pastrit. Është i zbritur prej Zotit të botëve.” Uakia 77-80.

E famshme është cilësi e fjalës, dhe Fjala është Cilësi e Allahut të Madhëruar.
Ndërsa fjala e tij “me urdhërime, ndalime” është kundërpërgjigje ndaj mutezilëve, të cilët thanë se Fjala e Allahut është krijesë e veçuar dhe jo cilësi e Allahut të Madhëruar. U themi atyre: A ka mundësi që krijesa të urdhërojë apo të ndalojë? Nëse ata thonë: Urdhëron dhe ndalon me lejen e Allahut, atëherë u themi: A mundet që të thotë ajo krijesë:

“…O Musa, s’ka dyshim se Unë jam Allahu, Zoti i botëve!” Kasas 30.

Kjo është kundërpërgjijgje edhe ndaj esharive, të cilët thonë se Fjala e Allahut është çështje vetjake, e vetekzistueshme, paformë. Dihet se çdo gjë që lidhet me urdhërin, është kërkesë dhe çdo gjë e lidhur me ndalimin, është lënie. Çdo njëra prej tyre ka format e veta të njohura. Thënia e tyre të lë të kuptosh se fjalët e Kuranit nuk janë të shqiptuara nga Zoti i botëve, por janë të vetekzistueshme, ndërsa Kurani është vetëm shprehës i tyre. Thënia e tyre është bazuar në fjalën e kristianit Ahtal, i cili ka thënë:

Fjalët nga zemra burojnë
Prej zemrës gjuhët i përçojnë

Këto fjalë nuk janë vërtetuar as nga ai, e as në divanin e tij. Edhe nëse vërtetohet një gjë e tillë nuk mund të hidhen pas shpine argumentet e Kuranit dhe sunetit për fjalët e një kristiani të vonshëm, të cilëve nuk u merren në konsideratë poezia e tyre as për çështje gjuhësore e jo më për çështje të besimit.


Fjala e autorit:

Fjala e Zotit të botëve është reale, e vërtetë
Kush dyshon në të ka mëkatuar e humbur përjetë.

Me këtë varg, autori u është kundërpërgjigjur të pasigurtëve dhe atyre që dyshojnë të cilët thanë: “Kurani është Fjala e Allahut” e pastaj heshtën.
Axhurrij ka thënë, na ka treguar Ebu Mukhlidi i cili tha se na ka folur Ebu Davud es Sixhistani duke na thënë: “E kam dëgjuar Ahmed ibën Hambelin duke u pyetur: “A është e justifikueshme që të thotë personi Kurani është fjala e Allahut të Madhëruar e pataj të heshtë? Tha: “Nuk duhet të heshtë! Sikur njerëzit të mos binin në këtë dyshim do ta përhapte atë vetë heshtja, por kur folën atë çka folën e përse të mos flasin?”

Axhurri tha: “Domethënia e fjalës së Ahmed ibn Hambelit vjen me kuptimin se besimtarët nuk janë në kontradikta në atë se Kurani është Fjala e Allahut të Madhëruar, mirëpo kur u paraqit Xhehmi7 dhe sajoi kufrin (mohimin) me fjalën e tij: Kurani është i krijuar, dijetarët nuk heshtën, por iu kundërpërgjigjën atij se Kurani është Fjalë e Allahut të Madhëruar, e pakrijuar. S’ka dyshim e as pasiguri në këtë. Ai i cili nuk thotë është i pakrijuar konsiderohet i pasigurtë dhe dyshon në fenë e tij.” "Esh Sheriah" f. 93.


Fjala e autorit:

Prej Tij filloi si Fjalë dhe se ai padyshim
Te Folësi do kthehet siç qe dhe në fillim

Domethënë se Allahu i Madhëruar është Ai i Cili e nisi Fjalën me Kuranin. Autori është shprehur me emër të përcaktuar “Fjalë” për të pohuar se Allahu i Madhëruar është Ai i Cili e ka thënë atë në realitet. Me këtë autori i është kundërpërgjigjur mutezilëve të cilët thanë se Kurani nuk është Fjalë e Allahut dhe nuk ka filluar prej Tij, porse është një krijesë e veçuar dhe bashkangjitja e tij me Të (Allahun) është bashkangjitje nderimi, siç themi i dërguari i Allahut, shtëpia e Allahu, deveja e Allahut. Kjo është e pasaktë, sepse përcaktimi me emrin e Allahut është dy llojesh: abstrakt dhe kuptimor. Përsa i përket bashkangjitjes abstrakte kjo bashkangjitje me emrin e Allahut të Madhëruar është bashkangjitje nderimi, ndërsa bashkangjitja kuptimore, kjo bashkangjtje është bashkangjitje e cilësive me të cilësuarin sikurse themi: Krenaria e Allahut, Fuqia e Allahut, Dituria e Allahut…prej saj është edhe Fjala e Allahut.

Ndërsa fjala e tij “Te Folësi do kthehet” aludon në atë se Kurani do të ngrihet nga Toka, do të ngrihet nga librat dhe zemrat para Ditës së Kiametit. Argument për këtë është hadithi të cilin e transmeton imam Ahmedi se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Vërtet Fjala e Allahut (Kurani) do të ngrihet brenda një natë të vetme dhe nuk do të mbetet prej tij asnjë shkronjë.

Ndërsa në hadithin e Hudhejfes transmetohet: "Vërtet Libri i Allahut (Kurani) do të ngrihet brenda një natë të vetme dhe nuk do të mbesë prej tij asnjë ajet". Transmeton Ibnu Maxhe.


Fjala e autorit:

Në zbritjen e tij kush dyshon, besim nuk ka
Me kokëfortësi e ka tepruar, kush në të shton diçka.

Dyshimi është lejimi i dy mundësive alternative ku asnjëra nuk ka peshë mbi tjetrën. Ai që dyshon në zbritjen e tij është mohues, për shkak të përgënjeshtrimit të Fjalës së Allahut të Madhëruar " Zbritja e Librit nga Allahu i Plotëfuqishmi dhe i Urti." Me këtë kuptojmë se ai që thotë se nuk e di a është i krijuar Kurani apo jo, ai është pabesimtar. Këtë e kanë përmendur imam Ahmedi e të tjerë, ashtu siç e ka përmendur edhe imam Buhariu nga shumë dijetarë në librin “Krijimi i veprave të njerëzve”.

Fjala e autorit:

Kush thotë se fjala e Zotit tonë është e krijuar
me injorancë kundështon shumicën duke përgënjeshtruar.

I gjithë ymeti islam është i një mendimi se Kurani është Fjalë e Allahut të Madhëruar dhe i pakrijuar.Vlen të përmendet se është e pamundur që i gjithë ymeti të bashkohet në humbje, pasi në të gjendet grupi i shpëtuar, i përkushtuar në të vërtetën, të cilën nuk do ta dëmtojë atë kushdo që të përpiqet për ta kundërshtuar deri në Ditën e Kiametit. Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Kush i kundërvihet të dërguarit, pasiqë i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lemë në atë që e ka zgjedhur (në dynja) dhe e fusim në xhehenem. Sa përfundim i keq është ai!” Nisa 115.


Fjala e autorit:

I besojmë të gjithë librat që kanë qenë para tij
Ndërmjet të dërguarve nuk bëjmë padrejtësi

Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Ju (besimtarë) thoni: “Ne i besuam Allahut, atë që na u shpall neve, atë që iu shpall Ibrahimit, Ismailit, Is'hakut, Jakubit dhe pasardhësve (të tij), atë që i është dhënë Musait, Isait dhe atë që iu është dhënë nga Zoti i tyre profetëve. Ne nuk bëjmë dallim në asnjërin prej tyre dhe ne vetëm Atij i jemi bindur.” Bekare 136.

Ne i besojmë të gjithë librat, sepse që të gjithë ato janë Fjalët e Allahut të Madhëruar. Shembulli i tyre është si shembulli i Kuranit në zbritje, me përjashtim të shpalljeve para Kuranit të cilat kanë pësuar shtrembërime. Meqë evidentimi i shtrembërimeve është i pa mundur, ne i besojmë ata në mënyrë të përgjithshme.
Imam Dhehebiu (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: “Ne e respektojmë Teuratin të cilin Allahu ia zbriti Musait (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe i besojmë atij. Ndërsa këto fletushka që sot janë në dorë të këtyre të lajthiturve (të humburve) të krishterë dhe çifutë, nuk e dimë se ç'janë në realitet, ndaj dhe qëndrimi ynë ndaj tyre është asnjanës, as i ngremë lart e as i hedhim poshtë, por themi: besuam në Allahun, engjëjt, librat dhe të dërguarit e Tij. Për këto shpallje na mjafton besimi i përgjithshëm dhe për këtë falenderimi i takon Allahut.”
“Sijer Alam en Nubela” vëll. II.

Përsa i përkët fjalës së autorit: “Ndërmjet të dërguarve nuk bëjmë padrejtësi” Allahu i Madhëruar ka thënë:

“S'ka dyshim se ata që nuk besojnë Allahun dhe të dërguarin e Tij, dëshirojnë të bëjnë dallim ndërmjet Allahut dhe të dërguarve të Tij e thonë: “Ne i besojmë disa e nuk besojmë disa të tjerë” e mes kësaj duan të marrin një rrugë. Të tillët janë jobesimtarët e vërtetë e Ne kemi përgatitur dënim të fortë e nënçmues për jobesimtarët.” Nisa 150-151.


Fjala e autorit:

Besimi ynë është fjalë, vepër e qëllim
shtohet me dovotshmëri dhe pakësohet me kundërshtim

Tani autori na flet për vërtetësinë e imanit (besimit), ose siç është quajtur ndryshe çështjet e emrave dhe dispozitave, pasi njerëzit janë ndarë në tre grupe, të cilët janë: murxhijtë8, hauarixhët9 dhe ehli suneh.
Përsa i përket murxhijve, janë ata të cilët e ndanë veprën nga imani dhe thanë se gjynahet nuk e dëmtojnë personin përderisa ekziston besimi, ashtu siç nuk i bën dobi përulja duke qenë në kufër. Ata janë të ndarë në tre grupe:

I pari: Ata janë xhehmijtë, pasuesit e Xhehm ibn Safuan et Tirmidhiut, të cilët thonë se imani është vetëm njohja me zemër. Kush e njeh Allahun me zemrën e tij ai është besimtar. Ky mendim është i pasaktë sepse e njëson besimin e tij me besimin e Iblisit (djallit) dhe të Faraonit. Për këtë shkak imam Ahmedi, Ueki ibn Xherah, Ebu Ubejd el Kasim Ibnu Selam etj. i kanë quajtur ata pabesimtarë.

I dyti: Ata janë kerramijtë, pasuesit e Muhamed ibn Kerramit, të cilët thonë se imani është vetëm pohim me gjuhë. Çdokush që e pohon besimin me gjuhën e tij, ai është besimtar. Për hipokritin ata thonë se është besimtar në pamje të jashtme dhe pabesimtar në brendësi, për këtë hipokriti do të mbetet përgjithmonë në zjarrin e xhehenemit. Dijetarët e ehli sunetit i kanë përgënjeshtruar këta, për shkak të pohimit të tyre se te hipokriti gjendet diçka prej besimit, duke u argumentuar me Fjalën e Allahut:

"E ka prej njerëzve të cilët thonë: "Ne besojmë Allahun dhe Ditën e Gjykimit", por (në të vërtetë ) ata nuk janë besimtarë.".

I treti: Ata janë ehlul kelami (apologjetët) apo siç i kanë quajtur disa dijetarë: murxhietul-fukaha (juristët skeptik). Mendimi i tyre është se besimi është të besuarit me zemër dhe të pohuarit me gjuhë. Ndërsa veprat janë kusht në zbatimin e dispozitave të fesë islame dhe nuk janë kusht për saktësinë e besimit. Për këtë shkak, lënësin e punëve ose atë që mohon nuk e konsiderojnë femohues, edhe pse mbi të zbatohet dënimi në këtë botë. Ata e konsiderojnë atë të tillë vetëm nëse ai e gjykon këtë (lënien e punëve) të lejuar.
Ndërsa pasuesit e ehli sunetit dhe xhematit e bazojnë besimin e tyre mbi tri shtylla të cilat janë: besimi me zemër, pohimi me gjuhë dhe veprimi me gjymtyrë. Me këtë parim janë pajtuar edhe hauarixhët dhe mutezilët, por ata e kundërshtojnë ehli sunetin në çështjen e nxjerrjes së mëkatarit nga besimi. Paqartësia e tyre në këtë çështje është se ata i konsiderojnë të gjitha adhurimet të një kategorie. Sipas tyre, kush lë diçka prej tyre, i ka lënë ato në tërësi dhe ka prishur një nga shtyllat e besimit, pa të cilin nuk pranohet besimi. Kështu, hauarixhët e gjykojnë lënien e punës si dalje nga besimi dhe hyrje në kufër (mosbesim). Ndërsa mutezilët, për të njëjtën çështje kanë thënë se personi del nga besimi, por nuk hyn në kufër (mosbesim). Sipas tyre, ky person ndodhet në një gjendje midis besimit dhe kufrit. Mendimi i tyre përputhet me atë të hauarixhëve të cilët thonë se vepruesi i mëkateve të mëdha do të jetë i përhershëm në zjarr. Qëllimi këtu është se ata e kanë bërë jobesimtar çdokënd që bën gjynah duke lënë ndonjë obligim, apo duke vepruar ndonjë vepër të ndaluar.

Përsa i përket ehli sunetit, ata i klasifikojnë adhurimet. Sipas tyre, disa adhurime janë të lidhur me origjinën e besimit dhe nuk mund të ndahen prej tij në asnjë moment. Adhurimet e tilla nëse braktisen, atëherë lënësi i tyre konsiderohet mohues. Por ka adhurime të tjera të cilat nuk janë të kësaj grade, ku personi nuk del nga besimi vetëm me lënien e tyre, por duhet që ai ta gjykojë të lejuar lënien e tyre. Ehli suneti nuk e konsideron jobesimtar (kafir) askënd, përveç atë për të cilin ekziston argumenti për mosbesimin e tij.
Argumentet të cilat qartësojnë pavërtetësinë e thënieve të hauarixhëve dhe mutezilëve janë të shumta. Prej tyre është hadithi të cilin e transmeton Buhariu dhe Muslimi se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Kush thotë: S'ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, do të hyjë në xhenet.” Ebu Dherri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i tha: “Edhe nëse bën imoralitet, edhe nëse vjedh o i Dërguari i Allahut?” Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e përsëriti atë tri herë dhe pas çdo here Ebu Dherri thoshte: “Edhe nëse bën imoralitet, edhe nëse vjedh o i Dërguari i Allahut?” Atëherë Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha: “Edhe përkundër dëshirës së Ebu Dherrit.”

Kuptimi i hadithit është se kush thotë "La ilahe il lall llah" duke e ditur kuptimin e saj dhe duke punuar sipas përmbajtjes së saj, do të futet në xhenet edhe pse do të dënohet për mëkatet e tij siç janë: imoraliteti apo vjedhja. Kjo mbështetet edhe nga thënia tjetër e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!):

"Do të dalë nga zjarri çdokush që ka në zemrën e tij sa një grimcë atomi të besimit."

E gjithë kjo është kundër thënies së hauarixhëve. Hadithi tregon se mëkatarët do të dalin nga zjarri, e sikur të ishin jobesimtarë nuk do të dilnin prej tij.
Me hadithin e sipërpërmendur dhe me fjalën tjetër të Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): "Do të dalin nga zjarri popuj që nuk kanë vepruar asnjë të mirë.", janë argumentuar mutezilët. Në këtë hadith nuk ka asnjë argument (për lënien e punës), këtu nuk është për qëllim mohimi i punës në tërësi, por mohimi i asaj me të cilën meritojnë shpëtimin nga zjarri. Sikur hadithi të shqyrtohej me imtësi, do të gjendej edhe mungesa e punëve të zemrës. Atëherë, nuk ekziston hadith i posaçëm. Nëse pretendohet se e posaçme është thënia e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): "Do të dalë nga zjarri çdokush që ka në zemrën e tij sa një grimcë atomi të besimit.", kundërpërgjigja është se kjo do të thotë: një grimcë besimi të saktë, dhe sipas mendimit ë shumicës në të hyn edhe puna.
Ibnu Huzejme (Allahu e mëshiroftë!), në librin e tij "Teuhidi" ka thënë: "Qëllimi është mungesa e punës së plotë dhe ky stil është i njohur në arabisht." Disa nga dijetarët ia dedikojnë këtë hadith njerëzve të kohës së fundit, të cilëve do t'i sjellë dobi fjala e teuhidit edhe pse e kanë pasë lënë punën. Këtë mendim e mbështet edhe hadithi i Hudhejfes ku thuhet: "Islami do të vjetërohet ashtu siç vjetërohet rrobja, derisa të mos njihet ç'është agjërimi, ç'është namazi, ç'është kurbani, ç'është sadakaja. Libri i Allahut do të ngrihet brenda një nate të vetme, derisa të mos mbesë prej tij në tokë as edhe një ajet. Do të mbesë vetëm një grup njerëzish, ku të moshuarit do të thonë: i gjetëm prindërit tanë në këtë fjalë "S'ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut" dhe e themi atë. Atëherë, Ibn Zufër i thotë Hudhejfe ibnul Jemanit: "Nuk do t'ju sjellë dobi atyre fjala "La ilahe il lall llah" përderisa ata nuk njohin ç'është namazi, agjërimi, kurbani apo sadakaja. Atëherë, Hudhejfja i kthen shpinën, ndërsa ai e përsërit tri herë, ndërkohë që edhe Hudhjefja bën të njëjtën gjë, pastaj herën e tretë drejtohet nga ai dhe i thotë tri herë: "Do t'i shpëtojë ata nga zjarri". Transmeton Ibnu Maxhe

Fjala e autorit: “shtohet me dovotshmëri dhe pakësohet me kundërshtim” do të thotë se adhurimi shtohet me përulje dhe pakësohet me mëkate. Të këtij mendimi kanë qenë selefët (të parët tanë), duke u argumentuar me Fjalët e Allahut të Madhëruar:

“…që atyre t’u shtohet besimi bashkë me besimin që patën…” Fet’h 4.

“… të cilët kur u lexohen ajetet e Tij u shtohet besimi…” Enfal 2.

Është e ditur se në çdo gjë që gjendet shtimi, gjendet dhe e kundërta e tij, pakësimi.
Siç ka ardhur në një hadith: “Nuk kam parë më të mangëta në mendje dhe në fe, se sa ju”
Të dyja këto ekzistojnë në origjinën dhe përbërjen e besimit. E gjithë kjo është në kundërshtim me thënien e murxhive, të cilët pretendojnë se besimi është statik as nuk shtohet, as nuk pakësohet.


Fjala e autorit:

As rrugën e përngjasimit s’e pranojmë si parim
as metodën e deformimit s’marrim si drejtim

Por me Kuran orientojmë dhe jemi udhëzuar
I fituar është ai që me Kuran është drejtuar

Të dy drejtimet e përmendura në vargjet e mësipërme, ai i përngjasimit dhe ai i deformimit, kundërshtojnë argumentet e Kuranit dhe Sunetit. Çdokush që mbështetet dhe pason metodën e përngjasimit e të deformimit, është mbështetur në logjikën e ngushtë dhe në interpretimin e prishur, ku humbën vetë nga rruga e drejtë dhe i humbën edhe të tjerët.
Ndërsa ehli suneti mbështetet në Kuran dhe për këtë autori ka thënë: “Por me Kuran orientojmë”, do të thotë i thërrasin dhe i këshillojnë në të njerëzit. Ndërsa pjesa tjetër e vargut “dhe jemi udhëzuar”, do të thotë i vërtetojnë argumentet e besimit tonë, dhe me këtë mbërrijnë në fitoren me xhenet.



Fjala e autorit:

Besojmë se e mira dhe keqja në tërësi
Për njeriun janë caktuar nga i Madhi Perëndi

Atë që e deshi Zoti i Arshit, ashtu ndodhi
Dhe atë që s’e deshi në këtë botë s’e solli

Ehli suneti beson se Allahu i Madhëruar ka caktuar çdo gjë që do të ndodhë deri në Ditën e Kiametit, e mirë apo e keqe qoftë. Kjo është një prej shtyllave të besimit pa të cilën besimi është i pavlefshëm. Në hadithin e Xhibrilit transmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është shprehur për besimin se ai është:

“Të besosh Allahun, engjëjt e tij, librat e Tij, të dërguarit e Tij, botën e ardhshme, dhe se çdo gjë që ndodh (e mirë a e keqe), ndodh sipas përcaktimit të Allahut.”

Para se të fillojmë të sqarojmë shtyllat e kaderit (el kada uel kader), është e domosdoshme të qartësojmë një çështje. Allahu i Madhëruar nuk ka krijuar të keqen e pastër dhe se Atij nuk mund t’i përshkruhet e keqja elementarisht, porse është e lejuar që të lidhet me disa shprehje, siç janë: që e keqja mund të jetë në strukturën e tërësisë së fuqisë së Tij: “Vërtet që Allahu është i Fuqishëm mbi çdo gjë.” E kështu, e keqja mund të përmendet pa e emëruar bërësin e saj, siç thotë Allahu i Madhëruar se xhinët kanë thënë: “Dhe ne nuk dimë, se e keqja u është kushtuar atyre që janë në Tokë, apo Zoti i tyre do t’i udhëzojë ata në rrugë të mirë”. Suretul Xhin 10, nëse kjo na bëhet e ditur.
Besimi në caktimin e Allahut mbështetet në katër çështje:

1. Të besuarit se Allahu ka përfshirë me Diturinë e Tij gjithçka që në përjetësi.
2. Besimi se Allahu i Madhëruar ka caktuar fatin e çdo gjëje dhe pastaj e shkroi atë në Leuhi Mahfudh10.
3. Besimi se Allahu i Madhëruar ka krijuar çdo gjë duke iu përmbajtur Vullnetit dhe Diturisë së Tij.
4. Besimi se Allahu i Madhëruar i ka ligjëruar krijesave të Tij një ligj dhe i ka urdhëruar ata që ta zbatojnë. Kush i bindet Allahut, i bindet me Mirësinë e Tij, i Cili është i Vetëm dhe Ai është begatues për këtë, ndërsa kush e kundërshton Allahun, le të mos fajësojë askënd, përveç vetes së tij dhe ai nuk mund të arsyetohet se kjo gjë ishte e caktuar. Pra, nuk mund të argumentohesh me caktimin e Allahu të Madhëruar, sepse askush nuk e di se çfarë është caktuar për të. Çdo gjë që caktohet për krijesën e Tij, Allahu i Madhëruar e bën atë në sajë të Diturisë së Tij. Allahu i Madhëruar thotë:

“E ata që i shoqëruan (shok në adhurim) Zotit, do të thonë: "Sikur të mos donte Allahu, nuk do t’i bënim shok, as ne, as prindrit tanë, e as nuk do të ndalonim asnjë gjë." Kështu patën gënjyer edhe ata që ishin para tyre derisa përjetuan dënimin Tonë të ashpër. Thuaj: “A mos keni ndonjë fakt e të na e prezantoni atë neve?” Ju i mbështeteni vetëm hamendjes, në të vërtetë, vetëm gënjeni.” Enam 148.

Kjo do të thotë se ata nuk e dinë që Allahu ka caktuar për ta mosbesimin dhe as nuk e kanë parë çfarë ka për ta në Leuhi Mahfudh (Pllakën e ruajtur).
Nëse ata thonë: “Mosbesimi ynë tregon se vetëm Allahu e ka caktuar atë mbi ne dhe se gjërat nuk bien në kundërshtim me Vullnetin e Allahut.” Kundërpërgjigja ndaj tyre është se kjo mund të vërtetojë atë që ka kaluar, ndërsa për atë që do të vijë, ju nuk e dini se çfarë është përcaktuar për ju. Kjo nuk ju ndalon për të besuar, por përkundrazi, ligjërisht ju urdhëron për të besuar. Nëse ata thonë: “Nëse asgjë nuk ndodh pa suksesin e Allahut, atëherë, përse Allahu nuk na ka dhënë sukses neve për t'u udhëzuar?!” U themi atyre se Allahu ju ka krijuar juve për t'ju sprovuar dhë për këtë ka thënë:

“…Allahu ka argumentin më të plotë edhe sikur të donte Ai, do t’ju vinte në rrugë të drejtë të gjithëve.” En'am 149.

Është transmetuar në gjurmë të sakta se Hasan el Basri i ka shkruar Hasan ibn Aliut dhe e ka pyetur atë për kadanë dhe kaderin, ndërsa Hasani i ka shkruar: "Kush nuk beson në vendimin e Allahut të Madhëruar dhe caktimin e Tij (kadanë dhe kaderin), të mirën dhe të keqen e këtij caktimi, ai ka mohuar (ka dalë prej fesë). Kush ia ngarkon gjynahet e tij Zotit të vet, ai ka mëkatuar, sepse bindja ndaj Allahut të Madhëruar nuk bëhet me mospëlqim dhe se Ai nuk kundërshtohet me epërsi, pasi Allahu i Madhëruar është Sunduesi i asaj që ka nën pronësi, i Fuqishëm për atë që u ka caktuar. Nëse ata veprojnë me bindje ndaj Tij, nuk ndërhyn ndërmjet tyre dhe ndërmjet asaj që kanë punuar, e nëse ata e kundërshtojnë Atë me veprimet e tyre, Ai nëse dëshiron do të ndërhyjë ndërmjet tyre dhe asaj çka vepruan, e nëse nuk e bën këtë nuk është Ai i cili i ka imponon ata për të bërë gjynahe. Sikur Allahu t’i detyronte krijesat për t'iu bindur Atij nuk do t'ua rrëzonte atyre sevapin (shpërblimin) dhe nëse do t'i detyronte ata për ta kundërshtuar Atë, nuk do t’ua rrëzonte (zbriste) atyre dënimin, e nëse Ai do t'i linte ata të vepronin ç’të donin (t'i linte pa përkujdesje) kjo do të ishte pamundësi në kaderin (fuqinë e Tij), porse Ai u ka lënë atyre dëshirën, të cilën ua ka mbuluar (lënë në fshehtësi). Nëse ata i binden Atij kjo është mirëdashje e Tij ndaj tyre, e nëse ata e kundërshtojnë ky është argument ndaj tyre."

Ky është dhe kuptimi i vargjeve të tjera të autorit:

Atë që e deshi Zoti i Arshit, ashtu ndodhi
Dhe atë që s’e deshi në këtë botë s’e solli

Në këtë çështje kanë devijuar (çështjen e caktimit të Zotit) dy grupe:
Grupi i parë: Kaderijtë11, të cilët thonë: "Allahu nuk ka paracaktuar gjë prej punëve të krijesave, por vetë ata i krijojnë veprat e tyre." Ata mendojnë se sikur të jetë përcaktuar për jobesimtarin mosbesimi i tij dhe nëse Zoti do ta ndëshkonte atë, atëherë Ai do të ishte i padrejtë. Si kundërpërgjigje ndaj tyre u themi se Allahu e ka përcaktuar këtë në përputhje me Diturinë e Tij ndaj tyre, ndërkohë që i ka lënë ata ndërmjet mosbesimit dhe besimit në përputhje me Drejtësinë e Tij për ta.
Allahu i Madhëruar ka thënë:

“E ti thuaj: “E vërteta është nga Zoti juaj. E kush të dojë le të besojë, kush të dojë le të mohojë…” Kehf 29.

Nëse Allahu i dënon ata, i dënon për punët e tyre dhe jo për shkak të Diturisë së Tij (ndaj tyre). Argumenti i sipërpërmendur shërben edhe si kundërpërgjigje ndaj grupit që do të vijojë.
Grupi i dytë: Xhebrijtë12, të cilët thonë: "Allahu i Madhëruar i ka detyruar krijesat e Tij për veprimet e tyre dhe i ka shtrënguar ata (për të vepruar) sikurse penda në drejtim të erës." Kjo tregon se Allahu i Madhëruar i ka lënë ata të lirë dhe ka caktuar për ta zgjedhjen.
Ehli suneti është i mendimit se Allahu i Madhëruar ka ditur çdo gjë, pastaj ka krijuar gjithçka në bazë të Diturisë së Tij dhe ka barazpeshuar ndërmjet Dijes dhe Krijimit. Ata nuk e paraprijnë Diturinë e Allahut mbi lirinë që u ka dhënë krijesave të Tij për të zgjedhur, siç kanë thënë xhebrijtë; dhe as lirinë për të zgjedhur mbi Diturinë e Tij, siç kanë thënë kaderijtë.

[~Geri~]

Fjala e autorit:
Besojmë se vdekja është e vërtetë
Dhe se pas ringjalljes ka një tjetër jetë

I vërtetë është dënimi i varrit dhe ai do të ndodhë
Mbi trupin dhe shpirtin aty ku është varrosë

Të shoqëruar së bashku Munkeri dhe Nekiri
Të dy robin do ta pyesin të ulur brenda te varri

Vdekja është ndërprerja e lidhjes së shpirtit me trupin apo ndarja e shpirtit nga trupi. Ajo nuk është përfundimi i gjithçkaje, siç e mendojnë shumica e njerëzve, por është kalimi nga jeta e kësaj bote në jetën e ngushtë të varrit (Berzah). Vdekja është e krijuar. Për të Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Ai është që krijoi vdekjen dhe jetën, për t’ju sprovuar…” Mulk 2.

Transmetohet nga Ebu Seidi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili tregon se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Ditën e Kiametit, vdekja e cila i ngjan dashit me ngjyrë hiri, vendoset në mes të xhenetit dhe xhehenemit, pastaj thuhet: “O banorë të xhenetit, a e njihni këtë?” Ata zgjaten, shikojnë dhe thonë: “Po, ajo është vdekja!” pasi të gjithë e kanë parë, thuhet: “O banorë të xhehenemit, a e njihni këtë?” Ata zgjaten, shikojnë e thonë: “Po, ajo është vdekja!” pasi të gjithë e kanë parë, urdhërohet që ajo të theret ndërmjet xhenetit dhe xhehenemit…” Muslimi

Të gjitha krijesat me shpirt do të vdesin. Allahu i Madhëruar thotë:

“Çdo krijesë do ta shijojë vdekjen…” Enbija 35.

Ky është edhe kuptimi i fjalës së autorit "vdekja është e vërtetë" siç thotë dhe Allahu i Madhëruar:

“Agonia e vdekjes do të vijë, vërtet.” Kaf 19.

Në fjalën e autorit: "Dhe se pas ringjalljes ka një tjetër jetë", flitet për ringjalljen, e cila është kthimi i shpirtrave në trupat e tyre ku kanë qenë më parë. Argument për ringjalljen është hadithi të cilin e ka nxjerrë Buhariu dhe Muslimi të transmetuar nga Ebu Hurejre (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se i dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Nga qielli do të bjerë një shi dhe njerëzit do të mbijnë nga toka ashtu siç mbijnë perimet. Çdo gjë te njeriu do të zhduket (tretet), përveç një eshtre, e cila quhet "axhbu dhenb"13. Në Ditën e Kiametit prej saj do të krijohen krijesat."


Ndër ata që kanë mohuar ringjalljen ishin idhujtarët, të cilëve Kurani iu është kundërpërgjigjur duke iu thënë:

“Ata që nuk besuan, menduan se kurrsesi nuk do të ringjallen. Thuaj: “Po, pasha Zotin tim, do të ringjalleni patjetër …” Tegabun 7.

Gjithashtu Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Ata thonë: “Pasi të bëhemi eshtra e pluhur, a vërtetë do të ringjallemi dhe do të bëhemi një krijin i ri?!” Isra 49.

Edhe disa të tjerë të cilët pretendojnë se janë të ditur dhe fetarë, kanë mohuar kthimin e trupave të njëjtë, duke pretenduar se kënaqësia dhe vuajtja do të bjerë mbi trupa të rinj, të cilët do t'i krijojë Allahu i Madhëruar. Thënia e tyre është e ngjashme me thënien e paraardhësve të tyre. Ibnul Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë:
"Kjo nuk i përshtatet mendimit mbi të cilin janë pajtuar të dërguarit, e as në atë që ka lajmëruar Kurani, Suneti dhe të gjitha shpalljet e Allahut të Madhëruar. Në realitet, ky është mohim i botës së përtejme (ahiretit) dhe i përshtatet vetëm përgënjeshtruesve që e mohojnë atë (botën tjetër). Ata nuk kanë mohuar Fuqinë e Allahut për krijimin e trupave të tjerë, ndryshe nga këta trupa, që i kënaq ata apo i lë në vuajtje...Ata dëshmojnë se gjinia njerëzore krijohet herë pas here dhe se në çdo kohë Allahu i Madhëruar krijon trupa dhe shpirta ndryshe nga trupat që janë zhdukur, ndërkohë që habiten prej një gjëje të cilën e dëshmojnë me sytë e tyre. Ata habiten për rikthimin e tyre në të njejtën mënyrë, pasi të jenë dekompozuar e të jenë bërë eshtra të kalbur dhe pluhur. Ata çuditen se do të jenë po të njejtët ata që do të ringjallen për t’u shpërblyer apo ndëshkuar, dhe për këtë thanë: "Pasi të vdesim e të bëhemi eshtra të kalbur dhe pluhur, a mos do të ringjallemi?!” Ata vazhduan të thonë: "Ai kthim është larg (mendjes dhe mundësisë)." Sikur shpërblimi apo ndëshkimi të ishte mbi trupa të tjerë, jo mbi këta trupa, ky nuk do të ishte as kthim, as ringjallje, por do të ishte zanafillë. Ndërsa, Fjala e Tij: "Ne e dimë se ç’pakëson (ç’tret) toka prej tyre…", nuk do të kishte ndonjë kuptim të madh. Allahu i Madhëruar e bëri këtë si përgjigje të pyetjeve të nënkuptuara. Ai i dallon ato pjesë të cilat janë përzier me tokën dhe janë prishur, pjesë ku nuk dallohen as gjinia, as rraca. Allahu i Madhëruar ka treguar se Ai e di se ç’tret toka prej mishrave, kockave dhe flokëve të tyre. Ashtu siç është i Ditur për ato pjesë (që janë tretur), Ai është i Fuqishëm që t’i mbledhë, t’i grumbullojë ato edhe pas ndarjes së tyre dhe t'i formojë në një krijim të ri.”
"El Feuaid" f. 6.

Fjala e autorit: "I vërtetë është dënimi i varrit ", tregon se varri është e para banesë prej banesave të ahiretit.Vuajtja e varrit është e vërtetë, ashtu siç lajmërohet në Kuran dhe pohohet në Sunet. Ibnul Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: "Meruazi tregon se Ebu Abdullahu ka thënë: "Vuajtja e varrit është e vërtetë. Nuk e mohon atë, përveç atij që është i humbur ose i devijuar." Ndërsa Hanbeli ka thënë: "E pyeta Ebu Abdullahun (imam Ahmedin) për ndëshkimin e varrit dhe ai më tha: "Ka hadithe të sakta që flasin për këtë. Ne i besojmë dhe i pranojmë ato, ashtu siç kanë ardhur nga Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)…” Err Rruh f. 57.

Dijetarët kanë rënë në mosmarrëveshje se: a është vuajta e varrit vetëm për këtë ymet apo është edhe për popujt të cilët kanë kaluar para nesh? Për këtë çështje ekzistojnë disa hadithe. Njëri prej tyre është hadithi të cilin e transmeton imam Ahmedi nga Aishja (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!) e cila ka thënë: "Një çifute erdhi para derës sime dhe kërkoi ushqim duke thënë: "Më jepni ushqim, ju ruajtë Allahu nga sprova e Dexhalit14 dhe nga shprova e vuajtjes së varrit!" Aishja tha: "E mbajta atë (të mos largohej), derisa erdhi i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe i thashë: O i Dërguari i Allahut! Ç'mendon për këtë çifute?" Ai tha: "Çfarë thotë ajo?" I thashë: Thotë: "Ju ruajtë Allahu nga sprova e Dexhalit dhe nga sprova e vuajtjes së varrit!" Aishja tha: "I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u çua, ngriti duart e tij duke i zgjatur dhe filloi të kërkojë mbrojtje nga sprova e Dexhalit dhe sprova e vuajtjes së varrit … pastaj tha: “Për mua do të sprovohen dhe rreth meje do të pyeten …”
Pohimi që Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i bëri çifutes, tregon se ka qenë edhe për ta, ndërsa fjala e tij kur i tha Aishes: “Për mua do të sprovohen dhe rreth meje do të pyeten …”, nuk e mohon faktin se vuajtja ka qenë edhe për popujt para nesh.

Ibnul Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: “Allahu e di më së miri, por, çdo profet do të jetë me popullin e tij. Kështu, ata do të vuajnë në varrezat e tyre, pasi të pyeten dhe të ngrihet mbi ta argumenti, ashtu siç do të ndëshkohen edhe në botën tjetër pasi të pyeten dhe të ngrihet mbi ta argumenti." Err Rruh f. 87.

Fjala e autorit: "Mbi trupin dhe shpirtin aty ku është varrosë"
Ibn Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë:
"Është pyetur për këtë çështje shejhul islami Ibn Tejmijeh (Allahu e mëshiroftë!): A është vuajtja e varrit mbi shpirtin dhe trupin, apo do të jetë vetëm mbi shpirtin dhe jo mbi trupin? Ai tha: "Posi! Vuajtja dhe kënaqësia do të jenë mbi shpirtin dhe trupin sëbashku, sikurse janë në pajtim për këtë ehli suneti dhe xhemati. Ndonjëherë shpirti kënaqet ose vuan i veçuar nga trupi, e ndonjëherë kënaqet ose vuan i lidhur me trupin, ndërkaq trupi është i lidhur me shpirtin. Në këtë gjendje kënaqësia ose vuatja do të jetë mbi të dy bashkë, sikurse është mbi shpirtin kur është i veçuar nga trupi. Ndërsa, përsa i përket çështjes se: a do të ketë vuajtje apo kënaqësi vetëm trupi i ndarë nga shpirti? Për këtë ekzistojnë dy mendime të njohura nga dijetarët e hadithit, ehlu suneti dhe ehlul kelami. Për këtë çështje ekzistojnë edhe thënie jo të sakta…” Pastaj Ibn Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) tha: "Pasi të mësosh këto thënie të kota, dije se selefët e këtij ymeti (populli) dhe të parët në dituri e konsiderojnë se kur njeriu vdes, do të jetë në kënaqësi apo në vuajtje dhe kjo pasqyrohet në shpitin dhe në trupin e tij. Shpirti pas ndarjes së tij nga trupi, edhe më tej mbetet në kënaqësi apo vuajtje dhe ndonjëherë bashkohet me trupin, i cili sëbashku me të kënaqet apo vuan. Kur të vijë Dita e madhe e Gjykimit, shpirti do t’u kthehet trupave të tyre dhe njerëzit do të ngrihen nga varret e do të nisen drejt Zotit të botëve.” Err Rruh f. 52

Fjala e autorit: "Të shoqëruar së bashku Munkeri dhe Nekiri”
Disa dijetarë kanë thënë për këto dy emra se dy engjëjt nuk emërtohen kështu. Por të dy emrat janë përmendur në hadithin të cilin e ka transmetuar Tirmidhiu nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Kur të të varroset i vdekuri, i vijnë dy engjëj të zinj dhe të kaltër, njëri nga ata quhet El Munker, kurse tjetri En Nekir, e i thonë atij: “Çfarë thoje ti për Profetin?…”

Disa kanë folur për saktësinë e këtij hadithi.

Fjala e autorit: "të ulur", tregon për atë që është transmetuar në hadith: "… dhe e ulin atë…"


Fjala e autorit:
Peshorja e Zotit tim dhe ura janë realitet
Më kot s'janë krijuar një ferr dhe një xhenet

Përsa i përket peshores, ajo vërtetohet me Kuran dhe Sunet, siç janë Fjalët e Allahut të Madhëruar:

“Atë ditë peshimi është i drejtë…” Araf 8.

“Në Ditën e Gjykimit ne do të vendosim peshore të drejta…” Enbija 47.

Transmetohet nga Selmani (Allahu e mëshiroftë!), se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Në Ditën e Kiametit do të vihet peshorja, e sikur të peshoheshin Toka dhe qiejt, ajo do t’i mbante. Engjëjt do të thonë: "Për kë do të peshojë kjo?" I Madhëruari thotë: "Për ata që dëshiroj nga krijesat e Mia." Atëherë engjëjt thonë: "I Lartësuar qofsh o Zot, nuk të paskemi adhuruar me adhurimin e duhur" Hakimi ka thënë se sipas kushteve të Muslimit, hadithi është i saktë.

Ndërsa Ura e Siratit është një urë e shtrirë mbi xhehenem. Në hadithin e Ebu Hurejres të mbedhur nga Buhariu, tansmetohet se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Do të vendoset ura mbi xhehenem, e unë, do të jemë i pari që do të kaloj. Atë ditë lutja e Profetëve do të jetë: "O Allahu im, shpëto, shpëto!” mbi urë do të ketë ganxha të mëdha, si gjembat e sadanit15.”

Ura e siratit është më e hollë se floku dhe më e mprehtë se shpata. Në hadithin që e ka nxjerrë imam Muslimi nga Ebu Seidi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) thutet: "Na është thënë se ura (Sirati) është më e hollë se qimja e flokut dhe më mprehtë se shpata.”
Njerëzit do të kalojnë mbi të, sipas veprave të tyre. Në hadithin e ndërmjetësimit (shefatit) që e ka nxjerrë imam Muslimi nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) transmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "…Ata do të shkojnë te Muhamedi, e ky do të ngrihet të kërkojë leje e do të lejohet. Pastaj do të dërgohen amanetet dhe lidhjet familjare dhe do të qëndrojnë në dy anët e urës, në të djathtë dhe në të majtë. I pari prej jush do të kalojë si vetëtima."Ebu Hurejra tha: "Thashë: "sakrifikofsha babanë dhe nënë time për ty, sikur vetëtima?" Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha: "A nuk e keni parë vetëtimën si kalon dhe kthehet në një moment të vetëm? Pastaj do të kalojë si era, pastaj si shpendi dhe pastaj me vrapin e njerëzve, sipas veprave të tyre, ndërsa i Dërguari juaj do të qëndrojë në urë dhe do të thotë: “O Zot shpëto, shpëto! Kështu deri sa të dobësohen veprat e njerëzve, e të vijë njeriu që nuk do të mund të ecë duke u zvarritur." Tha: "Anës urës së siartit do të ketë ganxha të mëdha e të lidhura e të urdhëruar që t'i rrëmbejnë njerëzit sipas urdhërit. I rrëmbyeri i gërvishur shpëtoi, e ai që kapet nga to është në zjarr."
Mutezilët kanë mohuar urën e siratit, ndërsa hadithet që kanë ardhur për të, i kanë interpretuar duke i shtrembëruar kuptimin.


Fjala e autorit:
Llogaria e krijesave është e përgatitur, e vërtetë
Ashtu siç ka njoftuar për të në Kuran Zoti Vetë

Llogaria është qëndrimi i njerëzve përpara Allahut për t'u njoftuar për të gjitha punët e bëra në këtë botë, të mira apo të këqia qofshin dhe çdo gjë që lidhet me to, si kthimi i të drejtave, shpërblimi apo dënimi. Në librin e saktë të Muslimit nga Ebu Hurejra transmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Do të hakmerren krijesat ndaj njëra-tjetrës saqë do të hakmerret edhe delja shytë ndaj asaj me brirë.”

Aishja (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Ballafaqimi me llogarinë është ndëshkim”. Aishja tha: “A nuk ka thënë Allahu i Madhëruar se: “Përsa i përket atij, të cilit do t'i jepet libri i tij nga e djathta, ai do të gjykohet me një gjykim të lehtë dhe do të kthehet te familja e tij i gëzuar.” Ai tha: “Ky është vetëm prezantimi, ndërsa çdokush që do të japë llogari Ditën e Kiametit, ai do të jetë i ndëshkuar.”
Trasmeton Buhariu dhe Muslimi.
Hadithi tregon se llogaria ndryshon nga një person te tjetri. Kjo vërtetohet edhe në hadithin e transmetuar nga Buhariu dhe Muslimi se Ibnu Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej të dyve!), ka thënë se ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) duke thënë:

“Besimtari do t’i afrohet Allahut derisa Ai të vendosë Dorën e Tij mbi të, e t'i thotë: “A e njeh këtë? (A e ke bërë këtë dhe këtë?)” Ai do të përgjigjet: “Po, e kam bërë.” Atëherë do t’i thotë: “A e ke bërë këtë dhe këtë?” Ai do të përgjigjet: “Po, e kam bërë.” Përsëri do t'i thotë: “A e ke bërë këtë dhe këtë?” Ai do të përgjigjet: “Po, e kam bërë.” Do të vazhdojë kjo (pyetje nga Allahu dhe përgjigjet nga robi) sa të dëshirojë Allahu, e pastaj Allahu i Madhëruar do t'i thotë: “Unë t'i kam fshehur ato në atë botë, e sot po t'i fal.” Pastaj tha: “E përsa i përket jobesimtarit dhe hipokritit, ata do të thirren para të gjithëve me këto fjalë: “Këta janë ata që kanë përgënjeshtruar ndaj Zotit të tyre. A nuk e meritojnë mallkimin e Allahut mizorët?”

Gjithashtu, Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Gjëja e parë për të cilën do të japë llogari njeriu në Ditën e Gjykimit është namazi.” E ka nxjerrë Muslimi nga ibnu Mesudi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!).
Më pas do të pyetet për gjërat e tjera që i kanë mbetur. Në hadithin e mbedhur nga Tirmidhiu e të transmetuar nga Burejdeh (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), thuhet se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Njeriu nuk do të lëvizë, derisa t'i përgjigjet katër pyetjeve: ku e ke kaluar jetën? çfarë ke punuar me dijen tënde? Si e ke fituar pasurinë dhe ku e ke shpenzuar? Ku e ke lodhur trupin tënd?”
Hadithi është i mirë, i saktë.


Fjalët e autorit:

Edhe haudi i të Dërguarit të Zotit është i vërtetë, i ëmbëlsuar
Allahu me ujë të ftohtë për Muhamedin e ka posaçëruar

Të gjithë besimtarët ujin e tij do të shijojnë
Atyre që do t'u jepet etje më s'do përjetojnë.

Sa numri i yjeve janë enët, dhe gjërësia e tij
Nga Basra në San'a përcaktuar si largësi.

Për burimin (haudin) thuhet se ai është Keutheri, të cilin Allahu i Madhëruar ia ka dhënë Profeti tonë (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Kjo duket në Fjalën e Tij: “Vërtet, Ne të dhamë ty Keutherin.” Është quajtur Keuther sepse në të ka mirësi të shumta. Gjithashtu, thuhet se burimi nuk është Keutheri, pasi ai është një lum në xhenet, ashtu siç ka ardhur në hadithin e mbledhur nga imam Ahmedi, të transmetuar nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: "Të Dërguarin e Allahut e kapi një gjum i lehtë, pastaj ai ngriti kokën e tij duke buzëqeshur. I thanë atij: "Përse qeshe? I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha: “Pak më parë më zbriti një sure.” Pastaj lexoi: “Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirëshmit, Mëshirplotit. Vërtet, Ne të kemi dhënë ty Keutherin.” kur e përfundoi atë, tha: “A e dini se ç’është Keutheri?” Thanë: "Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë." Tha: “Ai është një lum që ma dhuroi Allahu i Madhëruar në xhenet…”
Përsa i përket burimit, ai do të jetë në tokën e vendtubimit (mahsherit), ku në të vërshon lumi i Keutherit. Në një trasnmetim të imam Muslimit, thuhet se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Vërtet, ai është një lum që ma premtoi Allahu i Madhëruar, në të cilin ka mirësi të shumta. Ai është një burim pranë të cilit do të kalojë ymeti im në Ditën e Gjykimit.”

Mutezilët e kanë mohuar burimin, edhe pse hadithet e sakta që ekzistojnë për të janë të shumta. Ndaj dhe autori e ka përforcuar me fjalën e tij: “Edhe haudi i të Dërguarit të Zotit është i vërtetë...”.
Ndërsa, në fjalën e tij “për Muhamedin e ka posaçëruar”, autori tregon se burimi është i posaçëm dhe i veçantë vetëm për Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ndërsa, përsa i përket asaj që përmendet në hadithin: “Çdo Profet do të ketë burimin e vet.”, shumë dijetarë mendojnë se transmetimi është i dobët.

Në fjalën e autorit: “Të gjithë besimtarët ujin e tij do të shijojnë” pohohet se bidatçinjëve nuk do t'ju jepet kjo e drejtë, ashtu sikurse është trasmetuar nga Buhariu se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Do të kalojnë pranë meje njerëz që i njoh dhe më njohin mua, por ata do të pengohen të takohen me mua (do të ketë pengesa mes meje dhe tyre). Unë do të them: “Ata janë nga mesi (ymeti) im.” Atëherë do të më thuhet: “Ti nuk e di se ç’kanë bërë ata pas teje.” E unë do të them: “Sa më larg, sa më larg ai që ka bërë ndryshime pas meje!”

“sada” domethënë etje, siç është përmendur në "Mukhtarus sihah" (fjalor arabisht arabisht). Argument për këtë është hadithi i mbledhur nga Buhariu dhe Muslimi, të transmetuar nga Abdullah ibnu Amr ibnul Asi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili tregon se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Burimi im është sa të ecësh një muaj në këmbë. Ujin e ka më të bardhë se qumështi, erën më të mirë se era e miskut, ndërsa enët e tij janë sikurse yjet në qiell. Kush pi prej tij, nuk do të ndjejë më kurrë etje.”

Ndërsa në hadithin e imam Ahmedit, të tansmetuar po nga Abdullah ibnu Amri, përveç tekstit të hadithit të mësipërm, gjendet edhe kjo fjali:

“Uji i tij është më i ftohtë se bora.”

Argument për distancën është hadithi të cilin e ka trasmetuar Ibnu Hibani nga Utbeh ibnu Abd Es-Sulemij (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), ku thuhet se u ngrit një beduin tek Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe i tha atij: “Ç’është ky burim rreth të cilit po flet?” Ai tha: “Distanca e tij është sa largësia ndërmjet Sanasë dhe Basrës…”


Fjala e autorit:
I Dërguari i Allahut është më i miri që ka ekzistuar
Prej bijve të Ademit mbi tokë që ka kaluar.

Preferimi ndërmjet të dërguarve nëse bëhet me qëllim që të dallohet njëri nga tjetri ose për mburrje, nuk është i lejuar. Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) na e ka ndaluar këtë duke thënë: “Mos bëni dallim mes profetëve të Allahut!” Hadithin e kanë nxjerrë Buhariu dhe Muslimi.
Nga Buhariu dhe Muslimi transmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Unë do të jem i pari (zotëriu) i bijve të Ademit në Ditën e Kiametit, jo për mburrje, por Ademi dhe të tjerrët do të tubohen nën flamurin tim …” Më pas Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) qartësoi se kjo nuk është mburrje e tij ndaj të tjerëve. Nëse preferimi bëhet me qëllim që t’i dallojmë ata sipas pozitës, të cilën Allahu i Madhëruar u ka dhënë atyre ,kjo është e lejuar.
Allahu i Madhëruar ka thënë: “Këta janë të dërguarit, disa prej tyre i dalluam nga të tjerët…” Bekare 253.
Në hadithin e ndërmjetësimit, të transmetuar nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) tregohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Unë do të jem zotëria i njerëzve në Ditën e Kiametit …”



Fjala e autorit:
Si mëshirë Zoti i qiejve atë e ka dërguar
Te dy më të rëndësishmit për t'i udhëzuar.

Në këtë varg autori aludon në fjalën e të Madhëruarit: “E Ne të dërguam ty (Muhamed) vetëm si mëshirë për të gjithë krijesat (botërat).” Enbija 107.
Disa komentatorë të Kuranit kanë thënë se kuptimi i ajetit është: për t'i mëshiruar ata me pasimin e tij dhe kjo është veçanërisht për besimtarët.
Ndërsa, disa të tjerë kanë thënë se kuptimi i ajetit është: për t'i mëshiruar të gjithë me dërgimin e tij (si profet). Kjo thënie është saktësuar nga shumë dijetarë, duke u argumentuar me hadithin të cilin e ka nxjerrë imam Muslimi nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: "I është thënë të dërguarit të Allahut: "Lutu kundër idhujtarëve dhe mallkoi ata! Kurse ai tha: “Unë nuk jam dërguar mallkues, por jam dërguar mëshirë (për njerëzit).”
Nëse të thuhet se cila është forma e mëshirës që e kanë arritur ata që e kanë mohuar Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)? Përgjigja e kësaj pyetje gjendet në hadithin të cilin e ka nxjerrë Taberaniu nga Abdullah ibnu Abasi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: “Kush e pason atë (Profetin), ai do të jetë për të mëshirë në këtë botë dhe në botën tjetër; ndërsa ai që nuk e ndjek atë do të shpëtojë nga ato prej të cilave janë sprovuar të gjithë popujt si: fundosja në tokë, shndërrimi i fytyrave (në pamje tjetër) dhe gjuajtja (me gurë nga qielli).”
Tefsiri i Ibn Kethirit vëll. III, f. 272.

Ndërsa “dy më të rëndësishmit”, janë njerëzit dhe xhindët, ashtu siç përmendet edhe në fjalor. Argument për dërgimin e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tek dy të rëndësishmit shërben hadithi të cilin e ka nxjerrë Bezari nga Abdullah ibnu Abasi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
“Mua më janë dhënë pesë gjëra që nuk i janë dhënë asnjë profeti përpara meje.” Dhe përmendi midis tyre: “Çdo profet është dërguar vetëm për popullin e tij, ndërsa unë jam dërguar për të gjithë xhindët dhe njerëzit.”



Fjala e autorit:
Natën ka ecur, për në Arsh është ngritur,
Sa dy harqe atij i është afruar duke u ngjitur.

El isra quhet ecja natën. Allahu i Madhëruar e dërgoi atë në një natë të vetme nga Meka për në Mesxhidul Aksa në Jeruzalem. Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Pa të meta është Lartëmadhëria e Atij që robin e Vet e kaloi në një pjesë të natës prej Mesxhidul Haramit (prej Qabes) deri në Mesxhidul Aksa (xhamia e largët në Kuds, Jeruzalem) rrethinat e së cilës Ne i bekuam, me qëllim që Ne t'i tregojmë atij nga shenjat (argumentet) tona. Vërtet, Ai është Dëgjuesi, Vështruesi.” Isra 1.

Përsa i përket israsë (udhëtimi i natës), Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e ka bërë me Burak. Buraku është një kafshë së cilës i hipin vetëm profetët. Ai është më i ulët se kali, ndërsa hapi i tij shkon deri ku i mbaron shikimi.
Ndërsa, el Miraxh17 (shkallë) quhet mjeti i ngritjes i cili është për tu ngjitur në lartësi. Miraxhi është përmendur në Fjalën e Allahut të Madhëruar:

“Pastaj u lëshua dhe iu afrua. Ishte afër sa dy harqe (dy kutë) apo dhe më afër. Dhe i shpalli robit të Tij atë që ia shpalli.” Nexhm 8-10.

Isra dhe Miraxhi i kanë ndodhur Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) duke qenë i zgjuar, me trup e me shpirt. Disa nga selefët kanë menduar se Israja ka ndodhur vetëm me shpirt. Mendimi i parë është më i saktë, pasi është edhe mendimi i shumicës së dijetarëve prej të parëve dhe të mëvonshmëve. Allahu i Madhëruar ka thënë:
“…që robin e Vet e kaloi në një pjesë të natës…”
ndërsa njeriu përbëhet nga trupi dhe shpirti. Hadithin e Israsë e ka mbledhur të plotë Buhariu, të transmetuar nga Enes ibn Malik, e ky nga Malik ibn Sa’sa’ah (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se Profeti i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i ka folur atij për natën që udhëtoi, duke thënë:
“Ndërsa isha në shtëpi në një gjendje mes gjumit dhe zgjimit, si një njeri i shtrirë mes dy burrash, një tabaka e artë plot me urtësi dhe besim m'u soll mua dhe pastaj m'u la barku me ujë Zemzemi dhe (zemra ime) u mbush me urtësi dhe besim. M'u soll Buraku, një kafshë e bardhë më e vogël se një mushkë dhe më e madhe se një gomar dhe unë u nisa bashkë me Xhibrilin. Kur arrita në qiellin më të afërt, Xhibrili i tha rojes së portës së qiellit: “Hape portën!” Roja e portës tha: “Kush është?” Ai tha: “Xhibrili.” Roja e portës tha: “Kush është me ty?” Xhibrili tha: “Muhamedi.” Roja e portës tha: “A është ftuar?” Xhibrili tha: “Po.” Pastaj u thanë (fjalët): “Mirë se të vijë! Ç’vizitë e mrekullueshme e tij! (Ç’vizitor i mrekullueshëm është ai!). Pastaj takova Ademin dhe e përshëndeta, ndërsa ai më tha: “Mirë se vjen, o bir dhe Profet!” Pastaj ne u ngjitëm drejt qiellit të dytë. Pyeti: “Kush është?” Xhibrili tha: “Xhibrili.” Pyeti: “Kush është me ty?” Ai tha: “Muhamedi.” Pyeti: “A është i ftuar?” Ai tha: “Po.” Foli: “Mirë se të vijë!” Ç’vizitë e mrekullueshme e tij! Pastaj takova Isanë dhe Jahjanë të cilët thanë: “Mirë se vjen, o vëlla dhe Profet!” Pastaj ne u ngjitëm drejt qiellit të tretë. Pyeti: “Kush është?” Xhibrili i tha: “Xhibrili.” Tha: “Kush është me ty?” Xhibrili tha: “Muhamedi.” Pyeti: “A është i ftuar?” Xhibrili tha: “Po.” Foli: “Mirë se të vijë! Ç’vizitë e mrekullueshme e tij!” Aty unë takova Jusufin dhe e përshëndeta atë dhe ai m'u përgjigj: “Mirë se vjen, o vëlla dhe Profet!” Pastaj ne u ngjitën drejt qiellin e katërt dhe përsëri të njëjtat pyetje dhe përgjigje u shkëmbyen si në qiejt e parë. Aty takova Idrisin dhe e përshëndeta atë. Ai më tha: “Mirë se vjen, o vëlla dhe Profet!” Pastaj ne u ngjitëm drejt qiellit të pestë dhe përsëri të njëjtat pyetje dhe përgjigje u shkëmbyen si në qiejt më përpara. Aty unë takova dhe përshëndeta Harunin i cili më tha: “Mirë se vjen, o vëlla dhe Profet!” Pastaj ne u ngjitëm drejt qiellit të gjashtë dhe përsëri të njëjtat pyetje dhe përgjigje u shkëmbyen si në qiejt përpara. Aty takova dhe përshëndeta Musain i cili më tha: “Mirë se vjen, o vëlla dhe Profet!” Kur unë vazhdova rrugën, ai filloi të qajë dhe kur u pyet pse po qante, ai tha: “O Zot! Pasuesit e këtij të riu i cili është dërguar pas meje, do të hyjnë në xhenet më të shumtë se pasardhësit e mi.” Pastaj ne u ngjitëm drejt qiellit të shtatë dhe pastaj të njëjtat pyetje dhe përgjigje u shkëmbyen si në qiejt e mëparshëm. Aty takova dhe përshëndeta Ibrahimin i cili më tha: “Mirë se vjen, o bir dhe Profet!” Pastaj m'u tregua El Bejt el Mamur (shtëpia e Allahut). E pyeta Xhibrilin për të dhe ai më tha: “Kjo është El Bejt el Mamur ku shtatëdhjetëmijë engjëj falen çdo ditë dhe kur largohen, nuk kthehen më tek ajo (por ajo vizitohet nga një grumbul tjetër që nuk ka ardhur më parë).” Pastaj mu tregua Sidretul Munteha (pema në kufirin më të lartë mbi qiellin e shtatë, përtej së cilës askush nuk mund të kalojë) dhe pashë frutat e saj, Habk, të cilat u ngjanin vorbave të argjilës të Haxherit (qytet në Arabi), gjethet e saj ishin si veshë elefanti. Katër lumenj buronin te rrënjët e saj, dy prej tyre dukeshin dhe dy nuk dukeshin. E pyeta Xhibrilin për ata lumenj dhe ai më tha: “Dy lumenjtë që nuk duken, janë në xhenet dhe ata që duken janë Nili dhe Eufrati.” Dhe m'u afruan mua tre gota, njëra me verë, njëra me qumësht dhe tjetra me mjaltë. Mora gotën me qumësht, pastaj m'u tha: “Kjo është rruga e drejtë në të cilën je ti dhe populli yt.” Pastaj m'u detyruan pesëdhjetë falje. Zbrita, derisa takova Musain i cili më pyeti: “Çfarë bëre?” I thashë: “M'u detyruan pesëdhjetë falje.” Ai tha: “Unë i njoh njerëzit me mirë se ti, sepse unë pata përvojën më të vështirë për të sjellë në bindje beni israilët. Pasuesit e tu nuk mund ta përballojnë një detyrim të tillë. Pra, kthehu te Zoti yt dhe lutju Atij për ta ulur numrin e faljeve!” U ktheva dhe Ai m'i uli dhjetë. U ktheva dhe takova Musain, e pata po të njëjtën bisedë, pastaj u ktheva përsëri tek Allahu për pakësim dhe Ai i bëri ato tridhjetë, pastaj njëzet, pastaj dhjetë dhe pastaj erdha tek Musai i cili më përsëriti të njëjtën këshillë. Më në fund, Allahu i uli në pesë. Kur erdha përsëri tek Musai, ai më tha: “Çfarë bëre?” I thashë: “Allahu e ka bërë faljen ditore vetëm pesë herë (në ditë).” Pasuesit e tu nuk mund të përballojnë një obligim të tillë, sepse unë pata përvojën më të vëhtirë për të sjellë në bindje beni israilët, por unë i thashë: “Iu luta Zotit tim derisa u turpërova, por unë u kënaqa dhe iu nënshtrova (urdhërit të fundit të Allahut). (Allahu) iu drejtua të Dërguarit të Tij duke e thirrur: “Unë e kam vendosur detyrimin Tim dhe e kam lehtësuar barrën mbi robërit e Mi. Unë do ta shpërblej një vepër të vetme si të ishin dhjetë vepra të mira.”

[~Geri~]

Fjala e autorit:
Me fjalën e tij Zoti ynë Musain e ka dalluar
Mbi Tur e ka thirrur e Musai thirrjen ka dëgjuar.

I Lartësuari ka thënë:

“…e Musait i foli Allahu me fjalë.” Nisa-164.

Gjithashtu Allahu i Madhëruar thotë:

“E kur Musai erdhi në kohën që i caktuam, i foli Zoti i Vet…” Araf -143.

Ajo ishte Fjalë reale e Allahut, me zë e cila dëgjohet. Për këtë autori ka thënë: “e ka thirrur” e thirrja nuk mund të jetë ndryshe, vetëm me zë që dëgjohet, ashtu sikurse ka thënë i Madhëruari:

“Dhe Ne e thirrën nga ana e djathtë e kodrës Tur, e afruam te Ne për bisedë me të.” Merjem 52.


Fjala e autorit:
Çdo profeti nga një mrekulli Zoti i ka dhuruar,
Muhamedin, Zoti im me Kuran e ka veçuar.

Në hadithin e mbledhur nga Buhariu dhe Muslimi, të transmetuar nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) thuhet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:
“Nuk ka asnjë profet që të mos i jenë dhënë shenja. Sa më shumë shenja i jepeshin, aq më shumë njerëz besonin. Çfarë më është dhënë mua, është Zbulesë të cilën Allahu ma ka shpallur. Unë shpresoj që në Ditën e Gjykimit të kem ithtarë më shumë se të gjithë profetët e tjerë.” E gjithë kjo, për shkak se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është vula e të gjithë profetëve dhe të dërguarve dhe është veçuar me Kuranin si shenjë e vazhdueshme deri në përfundimin e kësaj bote (deri në Ditën e Kiametit). Allahu i Madhëruar e ka marrë Vetë përsipër ruajtjen e tij (Kuranit), në kundërshtim me shenjat e tjera sepse ato vdesin (zhduken) me vdekjen e të zotëve të tyre. Për këtë Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha: “…dhe unë shpresoj që në Ditën e Gjykimit të kem ithtarë më shumë se të gjithë profetët e tjerë.”
Kadi Ijadi në (librin) "Esh Shifa" ka thënë:
“Kuptimi i kësaj tek korrektuesit është se mrekullia e Kurani do të qëndrojë me qëndrimin e kësaj bote (sa të jetë jeta), ndërsa të gjitha mrekullitë e profetëve të tjerë, shkuan për momentin. Ata nuk i ka parë askush përveç atyre të cilët ishin prezent në kohën që ndodhën këto mrekulli. Kurse mrekullia e Kuranit do të jetë e përqëndrueshme shekull pas shekulli duke e vështruar me vëmendje dhe jo duke u treguar (sikurse shkopi i Musait etj.) Kjo do të vazhdojë deri në Ditën e Kiametit.”
"Esh Shifa" vëll. I, f. 223.


Fjala e autorit:
Të ndërmjetësojë në vendtubim atë e ka lejuar
Siç tregon hadithi në dy librat e saktë i vërtetuar.

Ndërmjetësimi i Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) në vendtubim (mahsher) është një prej llojeve më të mëdha të ndërmjetësimit (ndërmjetësimi i madh). Ky është ndërmjetësimi i njohur si "Mekamul Mahmud" vendi i lavdishëm i të Dërguarit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), të cilin ia ka premtuar atij Allahu i Madhëruar. Këtë e kanë treguar në hadith autorët e dy librave të saktë të hadithit (Buhariu dhe Muslimi). Hadithi gjendet edhe në libra të tjerë përveç këtyre të dyve prej të cilive është shkëputur edhe teksti i hadithit të mëposhtëm, fjalë për fjalë të transmetuar nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë:
“Ishim me të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), në një vendulje. Atij ia dhanë këmbën e parë (të deles) e atij kjo pjesë e mishit i pëlqente shumë dhe me dhëmbët e parë mori një copë dhe tha: “Në Ditën e Kiametit unë do të jem i pari i njerëzimit; a e dini pse? Allahu do t'i tubojë të parët dhe të fundit në një vend. Do të shohë vetëm ai që sheh dhe do të dëgjojë thirrjen vetëm ai që dëgjon. Dielli do të afrohet shumë afër, e njerëzit do të përjetojnë shqetësim dhe brenga të padurueshme, ndërsa disa do të thonë: “A nuk e shihni ju se ku jeni dhe çka ju ka gjetur? A nuk përpiqeni ta gjeni dikënd që do t’ju ndihmojë te Zoti juaj? Babai juaj, (do të thotë dikush) do të shkojnë tek ai dhe do t'i thonë: “O Adem, ti je babi i tërë njerëzimit. Allahu të krijoi me Dorën e Tij, të frymëzoi me një pjesë të shpirtit të Tij, i urdhëroi melekët e ata të ranë në sexhdeh, të bënë të jetosh në xhenet. A nuk do të na ndihmosh te Zoti yt, a nuk na sheh se ku jemi dhe çka na ka gjetur? Ai do t’u thotë: “Zoti im është hidhëruar aq shumë, saqë asnjëherë më parë nuk është hidhëruar deri në këtë shkallë. Më ndaloi të ha nga pema, e unë e shkela urdhërin. Më mjaftojnë hallet e mia. Shkoni te dikush tjetër, shkoni te Nuhu!" Do të shkojnë te Nuhu dhe do t’i thotë: "O Nuh, ti je i dërguari i parë në Tokë, Allahu të emëroi rob falenderues. A nuk na sheh se ku jemi dhe çfarë hallesh kemi? A nuk do të na ndihmosh te Zoti yt? Zoti im sot është aq shumë i hidhëruar, saqë asnjëherë nuk është hidhëruar, e asnjëherë nuk do të hidhërohet, - do të thotë ai. Mjaft i kam hallet e mia. Unë pata një lutje (kërkesë) që ia bëra Allahut për popullin tim të paditur. Shkoni te Ibrahimi dhe i thoni: “O Ibrahim, ti je i dërguari i Allahut. Ti je miku dhe dashamiri i Tij në tokë, na ndihmo te Zoti yt, a nuk e sheh se ku jemi dhe në çfarë halli gjendemi?! Zoti im sot është shumë i hidhëruar, saqë asnjëherë nuk është hidhëruar, e asnjëherë nuk do të hidhërohet, - do të thotë ai. Unë gënjeva njëherë… Më mjaftojnë hallet e mia, shkoni te dikush tjetër, shkoni te Musai! Do të shkojnë te Musai dhe do t'i thotë: "Ti je i dërguari i Allahut. Ty të nderoi me shpalljet dhe Fjalët e Tij ndaj njerëzimit, na ndihmo te Zoti yt! A nuk na sheh se në çfarë halli dhe gjendje jemi?! Zoti im sot është hidhëruar shumë, saqë asnjëherë nuk është hidhëruar, e asnjëherë nuk do të hidhërohet, – do të thotë ai. Unë vrava një njeri për të cilin nuk isha i urdhëruar ta vrisja. Mjaft kam hallet e mia, shkoni te dikush tjetër, shkoni tek Isai! Do të shkojnë tek Isai dhe do t'i thonë: "O Isa. Ti je i Dërguari i Allahut. Fjala e Allahut që e përcolli te Merjemja, Shpirti i Tij, flisje me njerëzit kur ishe në djep, na ndihmo te Zoti yt! A nuk e sheh se në çfarë halli dhe gjendje jemi? Zoti im sot është hidhëruar aq shumë saqë asnjehërë nuk ishte hidhëruar, e asnjëherë nuk do të hidhërohet, –do të thotë ai duke mos përmendur mëkat. Mjaft i kam hallet e mia, shkoni te dikush tjetër, shkoni te Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)! Do të shkojnë te Muhamedi. Në një transmetim tjetër thuhet: " Do të vijnë tek unë dhe do të thonë: "O Muhamed, ti je Dërguari i Allahut dhe vula e të dërguarve (i vundit). Allahu ty të liroi nga gabimet e bëra, të mëparshme dhe të mëvonshme, a nuk na ndihmon te Zoti yt! A nuk e sheh se në çfarë halli dhe gjendje jemi?!" Unë do të shkoj dhe do të arrij nën Arshin. Do t'i bie në sexhde Zotit tim. Pastaj Ai do të më ndihmojë t'i them lavdërimet dhe falenderimet ndaj Tij, që para meje askujt nuk i ka ndihmuar, dhe do të thotë: “O Muhamed! Ngrije kokën! Kërko se do të të jepet! Ndërmjetëso se do të pranohet ndërmjetësimi!” Unë do të ngre kokën time dhe do të them: “O Zot! Ymeti im! O Zot! Ymeti im! O Zot! Ymeti im! Ai do të thotë: “O Muhamed! Fut nga ymeti yt ata që nuk kanë llogari nga dera e djathtë (e xhenetit), e ata që janë pjesëmarrësit e njerëzve të tjerë në dyer të tjera!” Pastaj tha: “Betohem në Atë që shpirti i Muhamedit është në Dorën e Tij, se ndërmjet dyerve të xhenetit apo ndërmjet dy krahëve të derës është larg sa ndërmjet Mekës dhe Haxherit, apo sa ndërmjet Mekës dhe Basrës.”


Fjala e autorit:
Kush dyshon në të s'do të jetë pjesë e tij
E ai që do të ndërmjetësohet ka arritur sukses e lumturi.

Në këto vargje, autori u kundërpërgjigjet hauarixhëve dhe mutezilëve, të cilët refuzuan daljen e çdokujt që do të futet në zjarr, duke e konsdideruar ata si të prishur dhe duke i quajtur mëkatarët mohues. E gjithë kjo bie në kundërshtim me hadithet muteuatire, të cilat flasin për ndërmjetësimin dhe daljen e njësuesve mëkatarë nga zjarri. Ka transmetruar Axhurri në librin e tij "Esh-sheri’ah" dhe Lalikai në librin "Shpjegimi i parimeve të ehlis sunetit" nga Enesi i cili ka thënë: “Kush e përgenjeshtron ndërmjetësimin, nuk ka pjesë në të.” E sipas një tjetër transmetimi: “Nuk do të përfitojë prej tij.”
Ndërsa fjala e tij “E ai që do të ndërmjetësohet ka arritur sukses e lumturi” do të thotë se për këdo që Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) do të ndërmjetësojë, ai do të hyjë në xhenet. E kush hyn në të, ai ka korrur e arritur suksesin dhe fitoren më të madhe dhe do të arrijë një lumturi pas së cilës kurrë s'ka për të ndjerë mjerim e fatkeqësi.


Fjalët e autorit:
Pas Muhamedit do të ndërmjetësojë çdo i dërguar
Për atë që këtu jetoi dhe vdiq, Zotin duke e njësuar.

Përveç idhujtarisë çdo mëkat atij që do ia fal Zoti im
Dhe çdo besimtar nga një mohues do të ketë si flijim.

Përsa i përket fjalës së autorit “pas Muhamedit", do të thotë, ashtu siç ka transmetuar Muslimi në koleksoinin e tij të saktë të haditheve nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Unë do të jem ndërmjetësuesi i parë në xhenet.”
Ndërsa për ndërmjetësimin e profetëve dhe e të dashurve të Zotit (eulijave) ekziston si argument hadithi që gjendet në librin e saktë të Muslimit, të transmetuar nga Ebu Seid (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Allahu i Madhëruar thotë: “Ndërmjetësuan engjëjt, ndërmjetësuan profetët, ndërmjetësuan besimtarët…” Përsa i përket thënies se ndërmjetësimi do të jetë i posaçëm vetëm për ata që e njësuan Zotin, argumentohemi me hadithin të cilin e ka trasmetuar Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: “I thashë Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!): “O i Dërguari i Allahut! Kush është më i lumturi i njerëzve (ai që meriton) me shumë ndërmjetësimin tënd në Ditën e Kiametit?” Tha: “Mendova (o Ebu Hurejre) që askush nuk do të më pyeste për këtë (hadith) para teje, si shkak i lakmisë tënde për hadith! Më i lumturi i njerëzve me ndërmjetësimin tim në Ditën e Kiametit është ai që thotë me sinqeritet nga zemra e tij se s'meriton të adhurohet askush me të drejtë përveç Allahut” Kurse në transmetimin e Tirmidhiut nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) tregohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Ndërmjetësimi im do të jetë për ata që nga ymeti im kanë bërë mëkate të mëdha.” E sipas një trasmetimi tjetër: “Për njësuesit (e Zotit).”


Fjala e autorit:
Përveç idhujtarisë çdo mëkat atij që do ia fal Zoti im
Dhe çdo besimtar nga një mohues do të ketë si flijim.

Allahu i Madhëruar ka thënë:

“S'ka dyshim se Allahu nuk e fal t’i përshkruhet Atij shok, e përveç këtij (mëkati) i fal kujt do. Kush i përshkruan Allahut shok, ai ka trilluar një mëkat të madh.” Nisa 48.

Gjithashtu thotë:

“ Është e vërtetë se Allahu nuk fal t’i bëhet Atij shok, e përveç këtij (mëkati), të tjerat ia fal atij që dëshiron. Ai që i përshkruan shok Allahut, ai e ka humbur rrugën tepër larg.” Nisa 116.

Në librin e saktë të Buhariut tregohet nga Ubade ibnu Samiti (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

“Më jepni besën se nuk do t’i përshkruani Allahut shok, nuk do të vidhni, nuk do të bëni imoralitet, nuk do t’i vrisni fëmijët tuaj, nuk do të shpifni duke trilluar me qëllim gënjeshtrën (duke i bërë të paligjshëm fëmijët që u përkasin bashkëshorteve të tyre) dhe se nuk do të më kundërshtoni mua në punë të mira. Kush e prish besën me çka do qoftë nga këto do të jetë i ndëshkuar në këtë botë, e që kjo do t’i shërbejë atij si shpagim për mëkatet. Ndërsa ai që shkel diçka nga këto dhe Allahu ia fsheh (ia mbulon këtë gabim), atëherë kjo çështje i takon Allahut, nëse dëshiron e fal dhe nëse dëshiron e ndëshkon.”

Ibën Xheriri (Allahu e mëshiroftë!) thotë se Neueuiu ka thënë: “Përgjithshmëria e këtij hadithi veçohet18 me fjalën e Allahut të Madhëruar: “S’ka dyshim se Allahu nuk e fal t’i bëhet Atij shok…” sepse nëse dezertuesi (lënësi i fesë) vritet për dezertimin e tij, atëherë kjo vrasje nuk është shpagim për të (nga mëkatet). Kurse unë them se ky hadith bazohet në atë se fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) : “Me çka do qoftë nga këto” përfshin të gjitha ato që u përmendën (në hadith) dhe kjo është e qartë.”
Gjithashtu është thënë: “Mundet që qëllimi të jetë për mëkatet që u përmendën pas idhujtarisë. Në këtë kontekst, fjalimi u drejtohet muslimanëve dhe nuk futet derisa të ketë nevojë për nxjerrjen e tij. Këtë e mbëshet transmetimi i Muslimit: “E ai ndaj të cilit zbatohet ligji (dënimi i caktuar nga sheriati)…” "Fet'h" vëll. I, f. 84.
E rëndësishme është, se vepruesit e mëkateve janë nën Dëshirën dhe Vullnetin e Allahut të Madhëruar dhe jo siç thonë kërcënuesit prej hauarixhëve dhe mutezilëve se është e obligueshme që Allahu i Madhëruar të zbatojë kërcënimin dhe se kush futet në zjarr (xhehenem), nuk do të dalë prej tij. Kështu, ata me këtë pretendim të kotë dhe të pasaktë të tyre, i mohuan të gjitha hadithet e ndërmjetësimit. Pretendim i pasaktë është edhe ai i murxhive, të cilët thonë se besimin nuk e dëmton mëkati dhe Allahu i Madhëruar fal kë të dojë me Mirësinë e Tij, dhe ndëshkon kë të dojë me Drejtësinë e Tij.
Ndërsa fjalën e autorit: “Dhe çdo besimtar nga një mohues do të ketë si flijim", e argumenton edhe hadithi të cilin e ka transmetuar imam Muslimi nga Ebu Musai (Allahu qoftë i kënaqur me të!) i cili ka thënë se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Kur të bëhet Kiameti, Allahu për çdo musliman e shpaguan me një hebre apo një të krishter dhe atij i thotë: “Ky është liruesi yt nga zjarri.” Imam Neueuiu (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: “Kuptimi i asaj që ka ardhur në hadithin e Ebu Hurejres (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se për secilin prej jush është ndërtuar një vend në xhenet dhe një vend në xhehenem, do të thotë se besimtari kur futet në xhenet ia zëvendëson vendin atij në xhehenem mosbesimtari, sepse ai e meriton atë për shkak të mohimit (mosbesimit) të tij.” Me kuptimin e hadithit të mësipërm shpjegohet edhe domethënia e fjalës së autorit “do të ketë si flijim” pasi besimtarit ishte përcaktuar vendi në zjarr dhe jobesimtari është liruesi i tij, sepse Zoti i Madhëruar krijoi për në zjarr një numër të caktuar që do ta mbushë me ta xhehenemin. Pra, hyrja e jobesimtarëve në zjarr për shkak të mëkateve dhe mohimit të tyre, bëhet edhe lirues i muslimanëve nga zjarri. Zoti e di më së miri.
"Rijadu Salihin" f. 212.

Për këtë mund të argumentohemi edhe me hadithin që gjendet në dy përmbledhjet e sakta të haditheve, të transmetuar nga Ebu Seidi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili thotë se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "Në Ditën e Kiametit Allahu i Madhëruar do t'i thotë Ademit: “O Adem!” Ai i thotë: “Si urdhëroni, lumturia dhe mirësia janë në Dorën Tënde.” Ai thotë: “Çohu dhe nxirre grupin e zjarit!” Ai thotë: “Ç’është grupi i zjarrit o Zot?” I thotë: “Për çdo njëmijë, nëntëqind e nëntëdhjetë e nëntë vetë, duke lënë vetëm një.” Ky është momenti kur do të plaket fëmija, kur çdo shtatzënë e hedh barrën e saj dhe kur ti i, sheh njerëzit si të pirë, por ata nuk janë të dehur, por dënimi i Allahut është i ashpër. Tha: "Njerëzve (që ishin aty prej shokëve të Profeti), nuk u erdhi mirë dhe thanë: “O i Dërguari i Allahut! Për çdo njëmijë, nëntëqind e nëntëdhjetë e nëntë dhe mbetet vetëm një?! E kush prej nesh është ai i vetmi (që do të shpëtojë)?! I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) u ngrit, doli te ta dhe tha: “Përgëzohuni, se nga jexhuxhët dhe maxhuxhët janë njëmijë, e nga ju një.”

Fjala e autorit:
Nuk do të mbesë në zjarrin e skëterrës asnjë monoteist
Dhe sikur të ketë vrarë njeriun e ndaluar qëllimisht.

Në hadithin të cilin e ka nxjerrë Tirmidhiu nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) tregohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Allahu i madhëruar thotë: “Nxirreni nga zjarri atë që më ka njësuar Mua dhe më është frikësuar në ndonjë vend!” Kurse në dy përmbledhjet e sakta të haditheve, transmeton Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Do të dalë nga zjarri ai që thotë se nuk meriton të adhurohet askush përveç Allahut.”
Për fjalën e autorit: “Dhe sikur të ketë vrarë njeriun e ndaluar qëllimisht”, pasuesit e sunetit janë të mendimit se monoteistët (njësuesit e Zotit) nuk do të jenë përherë në zjarr. Qëndrimi i përhershëm në zjarr nuk do të jetë për askënd, përveç jobesimtarëve të cilët mohuan njësinë e Allahut (që Allahu është Një e i Vetëm) dhe përgënjeshtruan atë me të cilën erdhën të dërguarit e Tij. I Lartmadhëruari ka thënë:
“Ata që mohuan dhe përgënjeshtruan argumentet Tona, ata janë banues të zjarrit.” Maide 86. Hazini në komentin e tij të Kuranit ka thënë: “Ky ajet është citat i prerë dhe tregon se të qëndruarit e përhershëm në xhehenem, nuk do të jetë për askënd përveç jobesimtarëve, sepse shoqëria kërkon lidhjen e ngushtë (të jesh i pandashëm), ashtu siç thuhet se filani është shok me filanin, domethënë ka lidhje të ngushta me të.”

"Lubabu Tauijl",vëll .I, f.438 shkëputur nga “Akidetul Islamijeh” të Azuziut, f. 350.

Përsa i përket përhershmërisë që është deklaruar në disa tekste për disa nga mëkatarët, si: vrasësi me paramendim, Allahu i Madhëruar ka thënë: “Kush vret një besimtar me qëllim, dënimi i tij është xhehenemi, në të cilin do të jetë përgjithmonë…” Nisa 93. Për gjykimin e kësaj çështjeje dijetarët kanë rënë në kundërshtim. Ibën Abasi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ka thënë: “Për të nuk ka pendim (teube)!" Ai e ka marrë në konsideratë ajetin nga pamja e tij e jashtme.
Shumica e dijetarëve janë të mendimit se qëndrimi i përhershëm në xhehenem është për atë i cili nuk pendohet, sepse nëse ai pendohet, Allahu do t’ia pranojë atij pendimin, duke u argumentuar në fjalën e Allahut të Madhëruar:

“Edhe ata që përveç Allahut, nuk i luten ndonjë zoti tjetër, nuk vrasin njeriun që e ka ndaluar Allahu, por vetëm kur e meriton në bazë të drejtësisë, nuk bëjnë imoralitet; ndërsa kush i punon këto, ai e gjen ndëshkimin. Atij i dyfishohet dënimi Ditën e Kiametit dhe aty mbetet i përbuzur përgjithmonë. Përveç atij që është penduar dhe ka bërë vepër të mirë, të tillëve Allahu të këqijat ua shndërron në të mira. Allahu është mëshirues, ndaj Ai fal shumë.” Furkan 68-70.

Gjithashtu, për personin në këtë gjendje është thënë se nëse pendohet, ai është në dëshirën e Allahut të Madhëruar. Për këtë Ebu Hurejra është shprehur: “Shpërblimi i tij, nëse ai do të shpërblehet.” Atëhërë atë mund ta kapë Mëshira e Mëshiruesit të mëshiruesve, ose ndonjë punë e mirë apo të mirat e tij ia shlyejnë të këqijat. Nëse nuk do ta përfshijë mëshira e Zotit dhe futet në zjarr, ai nuk do të qëndrojë në të pambarim, sepse përhershmëria mund të jetë qëllimi i një qëndrimi të gjatë. Arabët thonë: “E burgosa filanin me burgim të përjetshëm, ku as filani, as burgu nuk do të jenë të përhershëm.” (Shih tefsirin e Kurtubit dhe të Ibn Kethirit)

Fjala e autorit:
Dëshmoj se Allahu të Dërguarin e Tij e ka ndihmuar,
Me shokë të sinqertë, të pastër e të përkushtuar.

Allahu i Madhëruar ka thënë:

“…Ai është që të mbështeti (fuqizoi) ty me ndihmën e Vet dhe me besimtarët.” Enfal 62.

Ka nxjerrë imam Ahmedi nga Abdullah ibn Mesudi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: “Vërtet, Allahu i Madhëruar shikoi në zemrat e robërve dhe e gjeti zemrën e Muhamedit më të mirën e zemrave të të gjithëve. E zgjodhi atë për Veten e Tij dhe e dërgoi atë me mesazhin e Tij. Pastaj pas zemrës së Muhamedit shikoi në zemrat e robërve dhe i gjeti zemrat e shokëve të tij (sahabëve) më të mirat e zemrave të të gjithë robërve dhe i bëri ata ndihmëtarët e Profetit të Tij që të luftojnë për fenë e Tij.”

Fjala e autorit:

Pas profetëve ata janë më të mirët që Allahu ka krijuar,
Është udhëzuar në fe çdokush që rrugën e tyre ka pasuar.

Buhariu, Muslimi e të tjerë, transmetojnë nga Imran ibn Husajn (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili tregon se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Më të mirët e popullit (ymetit) tim janë ata që jetojnë në shekullin tim…” Në një transmetim tjetër të Ahmedit (Allahu e mëshiroftë!) thuhet: “Më të mirët e këtij ymeti janë ata të shekullit në të cilin u dërgova.” Qëllimi me ta është padyshim për sahabët. Me që ymeti i tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është më i miri i të gjithë popujve, atëherë sahabët (shokët e tij) janë më të mirët e njerëzve pas profetëve, sikurse transmetohet edhe në hadithin “Unë jam dërguar në shekullin më të mirë te bijve të Ademit.” Ata janë më parësorët (më të meritueshmit) për t’u pasuar. Ata janë më të pastërtit e njerëzve në zemra, më të thelluarit në dituri, më të qëndrueshmit në pasim, më të drejtët (të vërtetët) në fjalë, ata që përjetuan zbritjen e shpalljes (Kuranin) dhe nga Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) morën kuptimin (shpjegimin) e tij. Ndërsa, përsa i përket hadithit të cilin e transmeton Daru Kutni ku tekstualisht thuhet: “Shokët e mi janë sikur yjet, cilindo prej tyre ta pasoni do të udhëzoheni.”, është hadith i trilluar. Këtë e ka përmendur imam Ibn Xheuzi në librin e tij “Hadithet e dobëta”, ndërsa shejh Albani ka thënë se hadithi është i pasaktë.

Fjala e autorit:
Pas profetit Muhamed, prej tyre ka qenë më i miri
Ebu Bekr es Sidiku, bujari dhe zemërdëliri.

Ebu Bekër, është pseudonimi i Abdullah ibn Ebi Kuhafe - Uthman ibn Amir ibn Umer ibn Kab et Tejmi. Pas të Dërguarit të Allahut, ai është më i miri i njerëzve. Për këtë kanë rënë dakort të gjithë muslimanët, përveç rafidijëve19. Abdullah ibn Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ka thënë: “Në kohën e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) nuk krahasonim asnjë me Ebu Bekrin e pas tij vinte Umer ibn el Hatabi e pas tij Uthman ibn Afan. (përveç këtyre nuk bënin veçime ndërmjet shokëve të tij).” Trasmetoi Buhariu. Gjithashtu, është trasmetuar nga Muhamed ibnul Hanefijeh se ka thënë: “I thashë babait tim (Aliut): “Cili prej njerëzve është më miri pas të dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!)? Ai tha: “Ebu Bekri.” Thashë: “Pastaj kush?” Tha: “Umeri.” (u frikësova se do të thoshte Uthmani.) e i thashë: “Pastaj ti?” Dhe ai tha unë nuk jam tjetër përveç një njeri prej muslimanëve.”
“Es sidijk (i sinqert)” është pseudonimi më i njohur i tij. Në disa tregime thuhet: “Aliu (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) u betonte se Allahu e zbriti emrin e Ebu Bekrit (i sinqerti) nga qielli.” Trasmeton Tebaraniu.
Ka për qëllim Fjalën e Allahut të Madhëruar:

“E Ai që solli të vërtetën dhe ai që e vërtetoi atë…” Suretu Zumer 33.

Thuhet se shkaku që ai është quajtur “I sinqerti” është se ai ishte nga të parët që i besoi Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), gjithashtu thuhet se ai ka filluar të quhet kështu që nga mëngjesi i israsë.

[~Geri~]

Fjala e autorit:
Në çdo fjalë të Zgjedhurin e vërtetoi
I pari që e përkrahu dhe e besoi.

Në këto vargje lajmërohet se ai ishte i pari që u bë musliman. Nuk ka asnjë kundërshtim se ai ishte i pari nga burrat që e pranoi Islamin. Imam Buhariu na përcjell fjalët e Amarit (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: “E pashë të Dërguarin e Allahut dhe me të ishin vetëm pesë njerëz, dy gra dhe Ebu Bekri.”

Fjala e autorit:
Ditën e shpellës plot dëshirë veten e tij sakrifikoi,
Të gjithë pasurinë e tij për të e shpenzoi.

Përsa i përket historisë së shpellës, ajo është e njohur. Allahu i Madhëruar ka thënë: “Në mos e ndihmofshit atë (Profetin), atë e ka ndihmuar Allahu. Kur ata që nuk besuan, e nxorrën atë vetë të dytë; kur që të dy ishin në shpellë, kur po i thoshte shokut të vet: “Mos u pikëllo, Allahu është me ne!” E Allahu i zbriti qetësi atij…” Teubeh 40. Në hadithin e mbledhur nga Ebu Naimi, të transmetuar nga Enesi tregohet se Ebu Bekri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ka thënë: “Natën që shkuam te shpella thashë: “O i Dërguari i Allahut, më lër të futem para teje në shpellë, nëse ekziston ndonjë rrezik, le të më gjejë mua e jo ty.” Ebu Bekri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), hyri në shpellë, e kontrolloi atë me dorën e tij, shqeu rrobën (shallin) dhe kudo që shikonte ndonjë vrimë e bllokonte atë me rrobën e tij. Këtë gjë e bëri në të gjithë shpellën, në të cilën mbeti edhe një vrimë pa e zënë, të cilën e bllokoi duke vendosur këmbën e tij mbi të; e pastaj tha: "O i Dërguari i Allahut, futu në shpellë!” Kurse në hadithin të cilin e trasmeton Ebu Derdai tregohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Vërtet, Allahu më bëri të dërguar te ju, por ju më thatë gënjeshtar, kurse Ebu Bekri më besoi dhe u bë ndihmëtari im me trupin dhe me pasurinë e tij.” Trasmetoi Buhariu.

Fjala e autorit:
Pas tij është Faruku, vlera e të cilit s’duhet harruar,
Për Islamin ka qenë kështjellë e fortifikuar.

Faruk, është pseudonimi i Umer ibn Hattab ibn Nufejl ibn Abdul Uzah ibn Rebah el Adeuij. I pari që e ka emërtuar “El Faruk” ka qenë Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!).

Fjala e autorit:
Me forcën e shpatës ai i çliroi,
Shumë vende muslimane i lehtësoi.

Ebu Bekër es Sidiku (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) luftoi kundrejt dezertueve (renegatëve), ndërsa në duart e Farukut, Allahu i Madhëruar çliroi Irakun, Shamin, Egjiptin dhe përhapi fenë Islame në to. Prej tij u trembën njerëzit e u frikësuan popujt.

Ky është kuptimi i vargjeve të tjera të autorit:

E shfaqi fenë e Allahut pas fshehtësisë,
E fiku njëherë e përgjithmonë zjarrin e idhujtarisë.

Ndërsa me "zjarrin e idhujtarisë" autori ka për qëllim zjarrin e mexhusëve (zjarrputistëve) në Persi, të cilët në vend të Allahut të Madhëruar adhuronin zjarrin.

Fjala e autorit:

Uthmani, posedues i dy dritave ka vdekur duke agjëruar,
gjithë jetën duke u falur e lexuar Kuran natën e ka kaluar.

Uthmani është i biri i Afan ibn Ebil As ibn Umejeh ebu Amr el Kurejshi. Është quajtur posedues i dy dritave për shkak se ai është martuar me dy vajzat e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Në hadithin e Lalikait, të transmetuar nga Abdullah ibn Imran ibn Aban tregohet se ai ka thënë: " Husejn el Xhafij më tha: “A e di përse u quajt Uthmani posedues i dy dritave?” Nuk e di, - i thashë. Tha: “Që nga Ademi deri në Kiamet, askush nuk është martuar me dy vajza të një Profeti, përveç Uthman ibn Afanit.” Daru Kutni tregon se kur Aliu ka përmendur Uthmanin ka thënë: “Ai është një person që në qiell thirret me emrin posedues i dy dritave." Përsa i përket vdekjes së tij agjërueshëm, Hakimi ka përmendur në Mustedrukun e tij hadithin, me të cilin ka rënë dakord edhe Dhehebiu, të transmetuar nga Abdullah ibn Umeri: " Kur agoi, Uthmani u foli njerëzve, duke u thënë: “Këtë natë pashë në ëndërr Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i cili më tha: “O Uthman! Bëj iftar sonte tek ne!” Uthmani u gdhi agjërueshëm dhe u vra po atë ditë (duke qenë agjërueshëm).” Ndërsa për fjalën e autorit "gjithë jetën duke u falur e lexuar Kuran natën e ka kaluar", Taberani përmend fjalët e Ibn Sirinit, i cili ka thënë se Naileh bint Karafisah el Kelbijeh kur u fut tek Uthmani (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) kur e kishin vrarë, tha: “E vratë ?! Ai e kalonte tërë natën duke lexuar Kuranin në një rekat”
Hasan ibn Thabiti (Allahu qoftë i kënaqur me të!) ka thënë:
"Zgjohen nga gjumi duke bërë sexhde ( duke u përulur) Zotit, duke e kaluar natën me tesbih (lavdërim Zotit) dhe lexim të Kuranit."

Fjala e autorit:

E përgatiti ushtrinë e vobektë atë ditë me tërë pasurinë,
ia zgjeroi të Zgjedhurit dhe shokëve të tij xhaminë.

Këtu flitet për ushtrinë e vobektë e cila doli në Tebuk. Përgatitja nga ana e tij e kësaj ushtrie ishte prej virtyteve të tij të larta. Në përmbledhjen e Buharit trasmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) tha: “Kush e përgatit këtë ushtri të vobektë për luftë, ka xhenetin.” Kështu, ushtria u përgatit nga Uthmani.

Fjala e autorit:
Me të majtën e vet Mustafai dha besën në vend të tij
në marrëveshjen e Riduanit vërtetuar me dëshmi

Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e dërgoi Uthmanin si të dërguarin e tij te Kurejshët që t'ua bënte të ditur atyre se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) kishte ardhur për të kryer umren e jo për të luftuar. Kur Uthmani shkoi atje, u përhap lajmi se idhujtarët kishin për qëllim të luftonin ndaj muslimanëve. Ndërkohë muslimanët u përgatitën për të luftuar kundrejt tyre, duke i dhënë besën Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) nën një pemë se nuk do të dezertojnë (largohen) nga lufta. Ibn Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) thotë: “Përsa i përket mungesës së tij (Uthmanit) në marrëveshjen e Riduanit,...marrëveshje që ndodhi pasi Uthmani shkoi për në Mekë, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për dorën e tij të djathtë tha: “Kjo është dora e Uthmanit, dhe e kapi me dorën tjetër të tij e tha: “Kjo është për Uthmanin.” Transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu. Sipas një transmetimi tjetër vetë Uthani është shprehur: “Për mua i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka kapur dorën e tij të djathtë me të majtën e tij; e, e majta e të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) është më e mirë se e djathta ime.” Allahu i Madhëruar thotë: “Ata që të zotohen ty, në të vërtetë, ata i zotohen Allahut, se Dora e Allahut është mbi duart e tyre…” Fet’h 10. I Madhëruari, gjithashtu, ka thënë: “Vërtet, Allahu qe i kënaqur me besimtarët kur ata nën hijen e atij druri të zotoheshin ty dhe Ai e dinte se ç’kishin zemrat e tyre, prandaj u dhuroi qetësimin dhe së shpejti i shpërbleu me një fitore.” Fet’h 18.

Fjala e autorit:

Mos harro dhëndërrin e Mustafait, djalin e xhaxhait të tij
I cili ka qenë gur themeltar në shkenca dhe zotëri.

Autori këtu ka për qëllim Aliun (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili është i biri Ebu Talibit, emri i të cilit ishte Abdulmenaf ibn Abdulmutalib. Ai është djali i xhaxhait të Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). U lind dhjetë vjet para dërgimit të Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe u edukua prej tij.
Fjala “es sihru” do të thotë "i afërt". Me këtë fjalë, gjithashtu, i thuhet edhe bashkëshortit të bijës, sikurse e ka përmendur këtë edhe Ragibi (e për këtë në vargun e poemës e përktheva me fjalën dhëndër). Përsa i përket diturisë së tij (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), këtë e kanë dëshmuar të gjithë sahabët. I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Më i plotësuari i tyre (d.m.th. i këtij ymeti) është Aliu.” Trasmetoi Tirmidhiu. Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ka thënë: “O Allahu im! Më ruaj nga ai problem, të cilin nuk e ka zgjidhur Ebu Hasani!” Ndërsa në hadithin e Tirmidhiut, në të cilin transmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: “Unë jam qyteti i fikhut (jurisprudencës dhe i të kuptuarit të fesë), ndërsa Aliu është dera e tij.”, sipas Ibnul Xheuzij është hadith i trilluar.

Fjala e autorit:

Me dëshirë për të dërguarin e Allahut veten sakrifikoi
në shtrat të Pejgamberit u shtri, natën kur ai emigroi.

Kjo ngjarje ndodhi kur idhujtarët u grumbulluan për të vrarë Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ata grumbulluan për vjasjen e tij nga një person për çdo fis, në mënyrë që të humbiste (shpërndahej) gjaku i tij ndërmjet fisesh dhe kështu nuk do të mundej askush të hakmerrej për të. Kështu ata u mblodhën rreth shtëpisë së Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ndërkohë ai doli nga shtëpia duke lexuar: “Dhe Ne e kemi vënë një pengesë para tyre dhe një pas tyre dhe në sy u kemi vënë një perde, prandaj ata nuk shohin.” Jasin 9. Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), e la Aliun (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) në shtëpinë e tij për t'u kthyer amanetet të zotëve të tyre. Kur ata hynë brenda e gjetën Aliun të mbështetur në shtratin e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ngjarja është e njohur edhe te historianët.

Fjala e autorit:
Për këdo që Profeti të jetë mik i parë
edhe Aliu për të bëhet mik dhe “shpëtimtar”

Autori aludon këtu në hadithin të cilin e trasmeton Ahmedi dhe Tirmidhiu, për të cilin kanë thënë se është hadith i mirë, ku tekstualisht thuhet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "Për këdo që unë jam mik i tij (meula) edhe Aliu është mik për të." Në hadith nuk përmendet shtesa: "O Zot, ji mik me miqtë e tij dhe armik me armiqtë e tij!" Ahmedi ka thënë se (shtesa) është prej banorëve të Kufës. Një grup dijetarësh këtë hadith e kanë konsideruar të dobët. Shejhul Islam Ibën Tejmije (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: "Përsa i përket fjalës së tij: "Për këdo që unë jam mik i tij (meula) edhe Aliu është mik për të.", nuk ndodhet në koleksionet e sakta, por ai është prej haditheve të transmetuara nga dijetarët, saktësia e të cilit është diskutuar. Është transmetuar nga Buhariu, Ibrahim el Harbij dhe një grup dijetarësh të hadithit se ata kanë diskutuar për këtë hadith dhe e kanë konsideruar atë të dobët."
"Muhtesar Minhaxh Esuneh" vëll. II. f. 744.
Përveç kësaj vlerat e Aliut (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) janë të shumta. Në hadithin të cilin e ka nxjerrë Buhariu dhe Muslimi, thuhet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) i ka thënë Aliut: "A nuk je i kënaqur të jesh për mua si Haruni për Musain?" Po nga ata të dy tregohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: " Nesër do t'ia jap flamurin një personi, të cilin e do Allahu dhe i Dërguari i Tij, apo, e do Allahun dhe të Dërguarin e Tij." Dhe ia dha atë Aliut (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!).
Ndërsa për fjalën e tij: "shpëtimtar", ka vërejtje, pasi Shpëtimtari është vetëm Allahu i Madhëruar.
Kjo përmban atë që Allahu i Madhëruar e ka përforcuar me të vërtetën dhe ka ardhur ne trajtën pësore (ismul meful).

Fjalët e autorit :
Prej të përgëzuarve është Talha, Zubejri dhe Sadi,
i gëzuar e i lumtur me ta po kështu edhe Seidi.

Duke shpenzuar e jepte pasurinë Ibnu Aufi,
besnik dhe përkrahës ka qenë Ibnu Xherrahi.

Të gjithë këta janë pjesa tjetër e dhjetë personave për të cilët është dëshmuar se do të jenë në xhenet pas katër halifëve (mëkëmbësve të Profetit dhe udhëheqësve të shtetit islam pas vdekjes së tij). Imam Ahmedi dhe Tirmidhiu kanë mbledhur hadithin të transmetuar nga Abdurrahman ibn Aufi i cili ka thënë: "I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "Ebu Bekri është në xhenet; Umeri është në xhenet; Uthmani është në xhenet; Aliu është në xhenet; Talha është në xhenet; Zubejri është në xhenet; Abdurrahmani është në xhenet; Sadi është në xhenet; Seid ibn Zejdi është në xhenet; Ebu Ubejdeh ibnul Xherrah është në xhenet."
Talha, është i biri i Ubejdullah ibn Uthman ibn Amr ibn Sad ibn Temim ibn Murreh ibn Kab. Ai është prej të parëve që ka pranuar Islamin. Ai i mundonte armiqtë dhe ishte ai i cili i largoi idhujtarët nga Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ditën e Uhudit. Transmeton Buhariu nga Kajs ibn Ebi Hazim i cili ka thënë: " E kam parë dorën e Talhas me të cilën mbrojti të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) në ditën e Uhudit, të paralizuar." Në librin e saktë të Muslimit nga Ebu Bekri dhe Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tyre!) trasmetohet se Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: " Talha e fitoi xhenetin."
Zubejri, është i biri i El Auam ibn Huuejlid ibn Esed ibn Abduluza, ndërsa e ëma e tij ishte Safijah, e bija e Abdulmutalibit dhe halla e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ai e pranoi Islamin në moshën tetë vjeçare. Për të Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "Çdo Profet ka pasur përkrahës, e përkrahësi im është Zubejri." Trasmetoi Buhariu dhe Muslimi.
Sadi, është Ebu Is'hak Sad ibn Ebi Uekas, emri i të cilit ishte Malik ibn Uehib ibn Abdulmenaf. Edhe Sadi renditet prej të parëve të cilët pranuan Islamin. Buhariu përmend hadithin e tansmetuar nga vetë Sadi, i cili ka thënë: "Askush nuk e kishte pranuar islamin në ditën që e pranova unë. Qëndrova shtatë dhe unë isha i treti në Islam." Si duket, ai e ka pranuar Islamin me Ebu Bekrin (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) dhe ka qëndruar shtatë ditë në të cilat askush nuk e ka pranuar Islamin askush, përveç tij dhe Ebu Bekrit. Kështu që, me Ebu Bekrin dhe me Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!), ata formuan treshen në Islam. Ibn Haxheri ka thënë: "Kjo është në përputhje me shquarsinë e tij. Shkaku në këtë qëndron se kush e pranonte islamin e fshihte atë." "El Fet'h" vëll. VII, f. 106. Ai ka qenë i pari nga ata që kanë gjuajtur shigjeta në rrugë të Allahut (për çështjen e Tij). Buhariu përmend një hadith tjetër, të transmetuar nga vetë Sadi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: "Unë jam i pari i arabëve që kam gjuajtur me shigjetë në rrugën e Allahut." Për vlerat që ai ka pasë, tregon edhe hadithi të cilin e transmeton Buhariu nga Aliu (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) i cili ka thënë: "Nuk e kam parë Profetin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) të përmendë të dy prindërit e tij për askënd përveç Sadit. Në ditën e Uhudit ai filloi të thoshte: "Gjuaj o Sad, gjuaj! Babë e nënë, kurban i bëfsha për ty!"
Seidi, është i biri i Zejd ibn Amr ibn Nufejl. Babai i tij ka qenë në fenë e pastër të Ibrahimit, që nga koha para dërgimit të Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ai e pranoi islamin para hyrjes së Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) në shtëpinë e Erkamit dhe ka marrë pjesë në të gjitha betejat. Axhurrij ka thënë: "Seidi është prej atyre personave që kur ndërroi jetë Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ishte i kënaqur prej tyre. Gjithashtu, ai është prej atyre me të cilët ishte i kënaqur edhe Umer ibn Hatab (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) si dhe të gjithë sahabët. Ai ishte edhe prej atyre që i pranohej lutja."
"Esh Sheria" f. 840.
Zejdi ka trasmetuar edhe hadithin e dhjetë sahabëve për të cilët u dëshmua se do të jenë në xhenet. Në këtë hadithi ai nuk e përmendi veten e tij. Kur e pyetën se kush ishte i dhjeti, ai tha: "Shoku juaj".
Ibn Aufi, është Abdurrahman ibn Auf ibn Abdu Auf ibn Abdul Harith ibn Zuhreh ibn Kilab ibn Murreh ibn Kab el Kurejshij ez Zuhrij, prej të parëve që e pranuan Islamin dhe prej atyre që morën pjesë (dëshmuan) në luftën e Bedrit. Në ditën e vështirësisë (në luftën e Tebukut e cila u quajt edhe ushtria e vështirësisë), ai dha sadaka (lëmoshë) njëqind kg argjend.
Ibnul Xherrahi, është Ebu Ubejdeh, emri i të cilit ishte Amir ibn Abdullah ibnul Xherah. Imam Muslimi ka nxjerrë nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) në të cilin ai ka thënë: " Kur erdhën banorët e Jemenit tek i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e lutën që t'ju dërgonte një person për t'i mësuar ata. Ai dërgoi me ta Ebu Ubejdeh ibnul Xherrahun dhe tha: "Ky është besniku i këtij ymeti."

Fjalët e autorit:
As shokët dhe familja e tij s'duhen harruar
as ensarët e tabinët e udhëzuar.

Të gjithë ata Allahu i ka lavdëruar
E më pas i Dërguari lëvdatat ka përforcuar

Kjo është një thirrje për të mos harruar vlerën e tyre. Allahu i Madhëruar i ka lavdëruar duke thënë: "Allahu është i kënaqur me të hershmit e parë prej emigruesve (muhaxhirëve) dhe prej vendasve ndihmëtar (ensarëve); edhe prej atyre që i pasuan ata me punë të mira; edhe ata janë të kënaqur ndaj Tij. Atyre u ka përgatitur xhenete, nën të cilët rrjedhin lumej, ku do të jenë përjetë të pasosur. E ky është fitim i madh." Teubeh 100.
Ndërsa lavdërimi i Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) gjendet në fjalën e tij: "Mos i përbuzni shokët e mi! Betohem në Atë, në Dorën e të Cilit është jeta ime, nëse ndonjëri prej jush do të shpenzojë (në rrugën e Zotit) një pirg ari të madh sa mali i Uhudit, ai nuk do të jetë i barabartë as edhe me një grusht të dhënë prej tyre apo as gjysma e tij (grushtit)." Mutefekun alejh.

Fjala e autorit:
Mos u bë prej refuzuesve që e tepruan
Mjerë për ato krijesa që rrugën e tyre pasuan

Rafiditë (refuzuesit), janë grup (sekt shiit) që pretendojnë se kanë lidhje me Islamin. U quajtën me këtë emër për shkak se refuzuan të pranonin si kryetar të ligjshëm të shtetit islam (imamatin) Ebu Bekrin dhe Umerin (Allahu qoftë i kënaqur prej tyre!), gjithashtu, ata refuzuan çdokënd që e pranoi imamatin (udhëheqjen) e atyre dyve. Për këtë arsye ata e refuzuan Zejd ibn Alij ibnul Husejnin. Atë e pyetën për Ebu Bekrin dhe Umerin dhe ai qëndroi i mëshirshëm ndaj atyre dyve (e pranoi udhëheqjen e tyre) e ata e refuzuan. Ai u tha: "A më refuzuat mua, dhe u quajtët për këtë shkak "errafidah-refuzues". Pas kësaj sharje ata shprehën haptazi (përbuzjen) e tyre edhe ndaj shokëve të tjerë të Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Buhariu dhe Muslimi kanë nxjerrë nga Ebu Seidi një hadith në të cilin thuhet se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "Mos i përbuzni shokët e mi! Betohem në Atë në Dorën e të Cilit është jeta ime se nëse ndonjëri prej jush do të shpenzojë (në rrugën e Zotit) një pirg ari të madh sa mali i Uhudit, ai nuk do të jetë i barabartë as edhe me një grusht të dhënë prej tyre dhe as gjysmën e tij (grushtit)."
Ndërsa Aishja ka thënë: "Ishin të urdhëruar që të kërkonin falje për shokët e Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e ata i përbuzën." Transmetoi Muslimi.

Fjala e autorit:
Për konfliktin e sahabëve rrimë në heshtje
Ajo që ndodhi tek ata, ishte vetëm përpjekje

Rafiditë më së shumti e përmendin ndodhinë e grindjes që ngjau ndërmjet sahabëve, e gjithë kjo për të nxitur ngatërresa. Këtë e bëjnë duke shtrembëruar realitetin e ndodhisë dhe duke ua përshkruar dëgjuesve se sahabët i bënë padrejtësi familjes së profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). E vërteta është se ajo që ndodhi ndërmjet sahabëve ishte një ixhtihad21 që iu imponua mospajtimi i mendimeve. Për këtë ne jemi të detyruar që të shprehim për të gjithë ata tërë dashurinë dhe respektin dhe të mos kërkojmë (sqarime) për ndodhinë që ngjau ndërmjët tyre, sikurse kanë thënë disa prej dijetarëve kur janë pyetur për këtë ngatërresë: "Ishte një ngatërresë që Allahu ruajti prej saj shpatat tona dhe ne le të ruajmë prej saj gjuhët tona." Dhe sikurse ka thënë Allahu i Madhëruar: "Ai ishte një popull që kaloi, atij i takoi ajo që e fitoi, e juve u takon ajo që fituat, prandaj ju nuk jeni përgjegjës për atë që vepruan ata." Bekare 134.

Fjala e autorit:

Jo vetëm të vrarët, saktësisht, siç është treguar
Por edhe vrasësit e tyre në xhenet kanë për të qëndruar

Allahu i Madhëruar ka thënë “…por të gjithëve Allahu u premtoi shpërblim…” Suretu Nisa 95. Kjo përmendet edhe në një hadith.

Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "Do të vijë një kohë kur prej umetit tim do të dalin disa dezerues nga feja dhe do t'i luftojë ata njëri nga dy grupet që janë me të drejtën, ai i cili është më pranë saj (të drejtës22)." Transmetoi Buhariu. Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) na e bëri të qartë se të dyja grupet janë me të drejtën dhe e drejta është një.

[~Geri~]

Fjala e autorit:

Ky është besimi i imamit tonë Shafiut
Malikut, Numanit dhe Ahmed Hambeliut

Shafiu është Muhamed ibn Idris ibnul Abas ibn Uthman ibn Shafi. Dhehebiu (Allahu e mështiroftë!) ka thënë: "Imami (prijësi), dijetari i kohës (së tij), ndihmues i hadithit, juristi (fakihu), Ebu Abdullah el Kureshij Eshafij... kia lindur në Gaza në vitin 150... Është transmetuar nga Muzeniu se ai ka thënë se e ka dëgjuar Shafiun duke thënë: "E mësova Kuranin përmedësh kur isha 7 vjeç dhe e mësova muataanë23 e unë isha 10 vjeç." "Sijer alam en nubelau" vëll. X, f.5.
Ndërsa Maliku është imam i Darul Hixhreh (Shtëpisë së emigrimit), siç është quajtur ndryshe Medineja e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Ai është Ebu Abdullah Malik ibn Enes ibn Malik ibn Amir ibn Amru el Asbuhij el Medenij. U lind në vitin 93 dhe ndërroi jetë në vitin 179. Dhehebiu (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: " Pas gjeneratës së tabiinëvë (pasuesëve të sahabëve) në Medine nuk ka patur dijetar që t'i ngjasojë Malikut në dituri, fikh, fisnikëri dhe në të mësuarin përmendësh." "Sijer alam en nubela" vëll. VI, f.48.
Përsa i përket Numanit për të Dhehebiu ka thënë: "Ai është imami, fakihu i këtij ymeti, dijetari i Irakut Ebu hanife Numan ibn Thabit ibn Zuta Etejmij Elkufi. Lindi në vitin 80, në jetën e të vegjëlve nga sahabët. E ka parë Enes ibn Malikun kur erdhi tek ta në Kufe, por nuk vërtetohet se ai ka transmetuar nga ndonjëri prej tyre"...Shafiu ka thënë: "Njerëzit në lëmin e fikut janë fëmijë (të varfër) para Ebu Hanifes..." Ibnul Mubareku ka thënë: "Nuk kam parë njeri më serioz në mexhlisin e tij, dhe as më të mirë në heshtje dhe urtësi, se sa Ebu Hanifja." Ai ndërroi jetë (Allahu e mëshiroftë!) në vitin 150."
"Sijer alam en nubela" vëll.VI, f.390.

Ndërsa për Ahmedin Dhehebiu ka thënë: "Ai është imami me të drejtë, shejhul islami me të vërtetë (besnikërisht), Ebu Abdullah Ahmed ibn Hambel ibn Muhamed ibn Hilal ibn Esed ibn Idris Edhuhlij Eshejbanij Elmiruazij Elbagdadij, njëri prej imamëve e teologëve të njohur... I biri i tij Salihu ka thënë: " Im atë më ka thënë se ka lindur në vitin 164..." "Sijer alam en nubela" vëll. XI, f.177.
Ky është besimi (akidja) e këtyre imamëve, themeluesit e shkollave (medhhebeve) të njohura siç është vërtetuar prej tyre. Nga këta kemi "Kitabus-sunneh" (Libri i sunetit) të imam Ahmedit, librin e Ebu Hanifes "El fikhul ekber" (Fikhu më i madh), gjithashtu "El fikhul ekber" të imam Shafiut dhe ajo çka na është treguar nga imam Maliku. Ajo që na është trasmetuar nga ata që iu përmbajtën medhhebeve të tyre, me të drejtë tregon se është në përputhshmëri me këtë poemë ajo që ata kanë besuar dhe e kanë shpallur si fe. Në këtë besim ata i kanë kundërshtuar shumë prej atyre të cilët pretendojnë se janë kapur pas medhhebit të tyre dhe se janë pasues të tyre, duke iu përbajtur akides së mutekeliminëve (apologjetëve) ose mutezilëve. Ata janë kapur pas asaj që imamët kanë qenë në mospajtim në të dhe në fjalën e tyre ndaj drejtimeve të tyre në fikh: "Ky është drejtimi im, e kush gjen mendim më të mirë se ky le të marrë atë që është më i mirë." Ata kundërshtojnë në atë që ata se kanë pranuar, ndaj dhe për këtë shkak nuk pranohet kundërshtimi i tyre. Sikur ata të ishin kapur pas akides së tyre dhe t'i kishin kundërshtuar ata në drejtime të tyre (të fikhut) -nëse kjo do të ishte e domosdoshme- do të ishte çështja shumë më e lehtë .

Fjala e autorit:
Besimtar është ai që të gjitha këto i ka besuar
Kush devijon nga kjo, vetëm se ka kundërshtuar

Kjo do të thotë se ai që beson këtë që e përmendëm, ai është besimtar me të cilin duhet të përforcojmë vëllazërinë islame e kush devijon nga ajo (çka përmendëm), ai ose devijon duke e tepruar ose duke lënë mangët. Që të dyja këto çështje janë të qortuara. Devijimi është dalja nga rruga, ndërsa tejkalimi është të kaluarit e kufirit në këtë dalje (nga rruga), ndërsa kundërshtimi është mosbindja dhe mos nënshtrimi. Allahu i Madhëruar ka thënë: "Ti (Muhamed) përqëndrohu vendosmërisht ashtu siç je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar), se me të vërtetë ai është Shikues i asaj që veproni. Dhe mos anoni nga ata që bënë zullum, e për atë shkak t'ju kapë zjarri, sepse përveç Allahut nuk keni ndonjë mbrojtës, e mbeteni të pandihmuar." Hud 112-113. Dijetarët për këtë kanë thënë se metoda e ehli sunetit është e mesme, ndërmjet të tepruarit dhe të lënurit mangët, si dhe ndërmjet mospërmbajtjes dhe neglizhencës. Ehli suneti nuk ka as tejkalim, as kalim të kufiri, as anim nga ndonjë çështje dhe as lënie pas dore (mangët) të asaj çështje. Ata në kapitullin e emrave dhe cilësive të Allahut të Madhëruar janë të mesëm, ndërmjet gjymtuesve (muatilëve) të cilët i përgënjeshtruan ajetet e Allahut dhe Cilësitë e Tij dhe e mohuan realitetin e asaj me të cilën Allahu e cilësoi me të Veten e Tij, derisa e përngjasuan atë me mosekzistencat dhe me gjërat e ngurta dhe ndërmjet krahasuesve, të cilët sollën për Të (Allahun) shembuj, duke e përngjasuar Atë me krijesat. Ehli suneti i ka pohuar Allahut të Madhëruar gjithçka që kanë treguar citatet e Kuranit dhe hadithit, për pohimin (vërtetimin) e Tij (Allahut të Madhëruar) dhe e kanë mohuar çdo gjë që citatet kanë treguar për mohimin e saj. Ata i kanë pohuar Allahut Emrat e bukur dhe Cilësitë e larta dhe i kanë mohuar (Atij) shqyrtimin (e tyre) si e qysh dhe krahasimin e përngjasimin (e tij) me krijesat. Atëherë, kemi pohim pa krahasim dhe përngjasim dhe mohim pa gjymtim. Ata janë më të veçuarit dhe më të lumturit e njerëzve me Fjalën e Allahut të Madhëruar: "Askush dhe asgjë nuk është si Ai. Ai është Dëgjuesi, Shikuesi." Shura 11. Ndërsa në kapitullin e përcaktimit të Zotit (kaderit), ata janë të mesëm ndërmjet përgënjeshtruesve në Fuqinë e Allahut të Madhëruar dhe gjithpërfshirjen e Diturisë së Tij, Vullnetit dhe Krijimit të tij dhe ndërmjet xhebrijve (rrënuesve të fesë së Allahut të Madhëruar) të cilët e mohuan vullnetin e robit, zgjedhjen, fuqinë e veprimin e tij, derisa arritën në pozitën e idhujtarëve (u bënë sikurse idhujtarët) të cilët thanë: "...sikur të donte Allahu nuk do t'i bënim shok (nuk do të ishim idhujtarë) as ne, as prindërit tanë, e as nuk do të ndalonim asnjë send..." E'nam 148. Ehli Suneti e ka pohuar Diturinë e hershme të Allahut, Gjithpërfshirjen e Dëshirës, Vullnetit, dhe Krijimin e Tij në çdo gjë, prej tyre veprat e njerëzve, siç kanë pohuar se njeriu ka vullnet, zgjedhje, fuqi dhe punë, mbi të cilat renditet shpërblimi ose ndëshkimi, dhe Allahu është i Gjithëditur, i Urtë. Ndërsa në kapitullin e Emrave, dispozitave, premtimit dhe kërcënimit, ata janë mesatarë, ndërmjet kërcënuesve (el ueidijeh) të cilët e quajtën pabesimtarë (mohues) vetëm me kryerjen e një gjynahu të madh, duke i bërë ata të përhershëm në zjarr, duke i nxjerrë ata plotësisht nga imani dhe duke ua ndaluar atyre shefatin (ndërmjetësimin), dhe ndërmjet murxhive të cilët thanë se: "Imani i të prishurve (i atyre që janë dhënë pas epsheve) dhe imani i profetëve dhe i njerëzve të mirë (salihinëve) është një (i barabartë). Ehli suneti ka thënë: "Besimi ka rrënjë dhe degë, shtohet me bindje dhe pakësohet me kundërshtime, sikurse ka thënë Allahu i Madhëruar: "...Kur u lexohen ajetet e Tij (Allahut) atyre (besimtarëve ) u shtohet besimi..." En'fal 2. Gjithashtu i Lartësuari thotë: "...E atyre që besuan t'u shtohet edhe më besimi..." Mudethir 31. Përsa i përket sahabëve ata janë mesatarë, ndërmjet tepruesve prej shi’itëve24 të cilët e shenjtëruan (ehlul bejt) pjesëtarët e familjes së Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe raportuan për ta imamatin (udhëheqjen) dhe pagabueshmërinë, por disa prej tyre pretenduan edhe hyjninë e Aliut (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), dhe ndërmjet hauarixhëve (që i kanë shoqëruar në këtë çështje shi’itët dhe që nuk marrin pjesë në shenjtërimin e familjes së Profetit) të cilët ishin dashakeqës dhe armiqësorë ndaj të gjithë sahabëve, kur i akuzuan ata duke i quajtur pabesimtarë (femohues)...Ehli Suneti ka thënë: "Sahabët janë më të mirët e këtij umeti pas Profetit të tyre (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) dhe janë konkurues në vlerat e tyre. Më të lartët e tyre në vlera janë katër halifët e drejtë, pastaj pjesa tjetër e dhjetë të përgëzuarve me xhenet dhe nuk besojnë se ata janë të pagabueshëm. Ehli suneti e mbajnë veten për grindjen që ndodhi ndërmjet tyre dhe thanë: "...Zoti ynë, falna ne dhe vëllezërit tanë që para nesh u paisën me besim dhe mos lejo në zemrat tona asnjë urrejtjeje ndaj atyre që besuan..." Hashër 10.
"Menhexhul istidlal ala mesailil itikad" f.47-48.


Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi Muhamedin, familjen dhe shokët e tij.

[~Geri~]

Biografia e imam Shejbanit

Emri i tij i plotë është Muhamed ibn Ahmed ibn Ebi Bekr ibn Aram ibn Ibrahim ibn Jasin ibn Ebil Kasim ibn Muhamed er Rrebij Shejbanij el Usuanij el Iskenderij esh Shafij Tekijudin ebu Abdilah. Imam, muhadith, jurist (fekih) dhe myfti. Lindi më 18 Sheual të vitit 703, sikurse është thënë në "Edurer el kamineh" (Perlat e pashfaqura) vëll. III, f. 373. Ai ka studiuar prej teologëve:
1. Reshidudin Ismail ibn Uthman, i njohur si ibn Mualim el Hanefij, vdekur më 724.
2. Hasan ibn Umer el Kurdij Ebu Alij, i ardhur nga një ishull në Egjipt, vdekur në të në vitin 720.
3. Hixhar Shihabudin Ebul Abas Ahmed ibn Ebu Talib, vdekur në vitin 730.
4. Sherif Musa ibn ebi Talib Izudin Ebul Kasim el Musauij, vdekur në Egjipt në vitin 715.
5. Alem ibn Duradeh.
6. Taxhudin ibn Dekik el Id Ahmed ibn Alij, vdekur në Kajro, thuhet se ka vdekur në Kaus në vitin 723.
7. Ahmed ibn Muhamed ibn Kemaludin, vdekur më 718.
8. Sherij Alij ez Zejnebij.
9. Umer el Atebij Ruknudin ibn Muhamed el Kureshij, vdekur më 724.
10. Zejneb bint Ahmed ibn Umer ibn Ebu Bekr ibn Shukr el Makdesij, e cila ndërroi jetë në vitin 722, etj., të cilët nuk po i përmendim.
Ai është autorizuar për të dhënë mësim dhe fetua nga El Mutim, Ibn Abdu Daim, Ibnu Nuhas, Jahja ibn Sa’d, nga Mekka Radiudin ebu Ishak Ibrahim et Teberij el Mekij esh Shafij, i cili ndërroi jetë në vitin 722, etj.
Ibn Haxheri ka thënë në librin e tij "Edurer" (Perlat) : “Ka folur , ka dhënë fetua ka dhënë mësime, ka nxjerrë hadithe dhe është veçuar me gjëra të qarta dhe të shkoqitura." Ka ndërruar jetë në vitin 777.
Biografinë e tij e kemi shkëputur nga libri "Shedheratu dheheb" (Thërmijat e arta) vëll. VI, f. 252., ku ai konsiderohet nga ata që ka dëgjuar prej tij, Ibn Makhluf Ali ibn Nahid en Nuuejij el Malikij el Kadij, i cili ka ndërruar jetë më 718.
Në jetën e tij ai nuk është cilësuar si autor poemash, por ne po e prezantojmë si të tillë, pasi imam Ebu Abdullah Muhamed esh Shejbanij esh Shafij, të cilit i atribohet kjo poemë me këto cilësi, nëpër fjalorë nuk nuk i referohet askujt tjetër përveç atij, dhe Allahu është më së miri i njoftuar për çdo gjë.

[~Geri~]

Shënimet:

1. Akide; është besimi të cilit i përmbahet muslimani dhe në të cilën mbështetet fuqimisht mendja dhe zemra e tij.
2. Qartë, siç është (duket) edhe dielli.
3. Njësimi i zotërimit; është bindshmëria e fuqishme se Allahu i Madhëruar është Krijuesi dhe Sunduesi i të gjithave dhe se tjetër Sundues nuk ekziston.
4. Njësimi i adhurimit; është bindshmëria e fuqishme se vetëm Allahu i Madhëruar është Zot i vërtetë dhe se tjetër Zot nuk ekziston. Të gjitha llojet e adhurimitr duhet t'i kushtohen vetëm Atij.
5. Ehlul kelami; janë ata të cilët merren me apologjikën islame, shkenca që merr përsipër të mbrojë parimet e besimit Islam, duke besuar në argumentet logjike, ndërsa sufitë (mistikët) janë sekt islam që kryejnë me tepri adhurime të caktuara.
6. Në përhershmëri e përgjithmonë, pra që nuk ka filluar në ndonjë moment të caktuar.
7. Fjalët, veprat dhe pëlqimet e Profetit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!)
8. Mutezilët; sekt islam që doli nga mesi i shekullit të dytë të hixhretit dhe i ndikuar nga filozofia greke vuri argumentimin logjik para argumentimit me tekstet hyjnore në studimin e botëkuptimit islam.
9. Allahu i Madhëruar ka qenë i cilësuar me cilësitë e Tij të përsosura edhe para krijimit të gjithësisë.
10. Teuatir; hadith i përcjellë brez pas brezi nga një grup i madh njerëzish me të folur e me të shkruar.
11. Xhehmijtë; sekt i humbur pasues të Xhehm ibn Safuan.
12. Xhehm ibn Safuan është themelues i sektit xhehmij.
13. Murxhiet; sekt islam i devijuartë cilët thonë se mëkatet nuk e dëmtojnë besimtarin dhe punët e mira nuk i vlejnë mosbesimtarit, ose skeptikët.
14. Hauarixhët; sekt islam i shfaqur në shekullin e parë të hixhretit, kanë mendime ekstreme duke e quajtur pabesimtar (kafir) çdo besimtar që nuk ka mendimet e tyre.
15. Leuhil Mahfudh (Pllaka e ruajtur mirë); aty Allahu ka parashkruar çdo të ndodhë deri në Ditën e Kiametit.
16. Kaderijtë; sekt islam, i shfaqur nga fundi i shekullit të parë të hixhretit që thotë se e keqja nuk është e paracaktuar nga Zoti, por nga djalli ose njerëzit.
17. Xhebrijtë; fatalistët, sekt që thonë se njeriu është i detyruar dhe jo i lirë të zgjedhë, duke hequr kështu çdo përgjegjësi prej tij.
18. Munkeri dhe Nekiri; janë engjëjt që marrin në pyetje të vdekurin.
19. Axhbu dhenb; ashti i fundit të boshtit kurrizor; gjendet në pjesën e poshtme të kurrizit.
20. Dexhali; Antikrishti, njeriu që do të dalë para Ditës së Kiametit e që në fillim do të pretendojë se është profet dhe më pas pretendon se është zot. Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) e ka konsideruar si një nga shenjat e mëdha të Kiametit dhe si sprova më e vështirë që do të kalojë njerëzimi.
21. Sadani; është një lloj druri me gjemba jashtëzakonisht të mëdha.
22. Xhinët; krijesa të tjera sikur njerëzit, por që jetojnë në një lloj tjetër jete jolëndore. Prej tyre ka besimtarë dhe jobesimtarë, punëmirë dhe punëkëqinj.
23. Miraxh quhet shkuarja e Profetit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) prej Kudsit në Jeruzalem në sferën e lartë qiellore.
24. Dispozitë përgjithsuese dhe dispozitë veçuese janë terma që përdoren në një prej shkencave islame që quhet "usulul fikh" bazat e jurisprudencës.
25. Rafiditë; Refuzuesit, sekt i shiitëve. Quhen të tillë se refuzuan imam Zejd bin Aliun, nipin e imam Husejnit, pasi i pranonte Ebu Bekrin, Umerin dhe Uthmanin si kryetarë të ligjshëm të shtetit islam. Besojnë se Zoti, pas Profeti (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) ia la kujdestarinë e muslimanëve imam Aliut dhe pasardhësve të tij.
26. Faruku; është Umeri (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!). U quajt me këtë emër për shkak se dalloi të vërtetën nga e pavërteta.
27. Ixhtihad; përpjekje që bëjnë juristët islamë për të gjetur zgjidhje të caktuara në çështjet e sheriatit (legjislacionit) Islam.
28. El muëta; është koleksioni i haditheve të cilat i mblodhi imam Maliku (Allahu e mëshiroftë!).
29. Shizmi është drejtimi më i vjetër politik në Islam, i cili u shfaq në fund të kalifatit të Uthmanit (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!)

[~Geri~]

Vlerësim

Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit

Falenderimi i takon Allahut. Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Tij dhe më pas:
Pasi lexova shkrimin e vëllait të nderuar Husein Alij es Serraxh në shpjegimin e poemës Shejbanijeh, konstatova se ajo është një broshurë që përmban sqarime të thjeshta, e pajisur me argumente bindëse dhe në përputhje me mendimet e dijetarëve konform pasuesve të sunetit, ku komentet e saj gjejnë miratim. Allahu ia shpërbleftë mundin për këtë broshurë të vlefshme e të përmbledhur dhe Allahu sjelltë dobi me të! Suksesi është në dorë të Allahut dhe paqja e bekimi qofshin mbi profetin tonë Muhamed, mbi familjen dhe shokët e tij!

Dr. Abdulaziz Muhamed al Abdulatif.

Anëtar i Këshillit Pedagogjik pranë Departamentit të Akides
Fakulteti Usulu Din Riad Saudi