Roger Garaudy
RASTI IZRAEL
Studim i sionizmit politik
Titulli origjinal: The case of Israel
(a study of political - zionism)
Ka shumė tema tė cilat merren me kėtė ēėshtje - nga pikėpamja pozitive dhe negative, por kurrė nga ajo neutrale, bile edhe kur kanė pretendime tė tilla - dhe padyshim do tė ketė edhe tė tjera. Mirėpo tash, kur njėri prej intelektualėve prijėtarė tė Francės i jep kontribut tė vlefshėm ndriēimit tė kėsaj ēėshtjeje, ėshtė e drejtė qė libri i tij tė bėhet i kuptueshėm nė gjuhėn angleze.
Roger Garaudy nuk i mbėshtetet neutralitetit. Ai, nė tė vėrtetė, beson se shtetėsia e Izraelit - e drejta e tij e dėgjuar pėr tė qenė, tė cilėn arabėt palestinezė ėshtė dashur ta pranojnė - bazohet nė mashtrimin famoz. Ai thotė: Izraeli nuk posedon legjitimitet - as historik, as biblik, as juridik - nė pikėpamje tė hapėsirės ku ėshtė themeluar. Pėr tė sionizmi politik, i cili ka lindur me mund tė madh para njė shekulli me paraqitjen e Theodor Herzlit dhe librit tė tij Der Judenstaat (shteti hebraik), nuk ėshtė vetėm shtrembėrim i tė vėrtetės por edhe tradhėti e sionizmit fetar dhe profetėsisė sė vėrtetė shpirtėrore hebraike, tė cilėn Garaudy e ēmon. Qoftė e turpshme ose e sinqertė, mirėpo pėrherė e pamėshirshme, ithtarėt e Herzlit e kanė shfrytėzuar atė qė Garaudy e quan mit historik dhe pretekst biblik pėr ta okupuar Palestinėn dhe pėr ta dėbuar popullin e saj.
Mė kujtohet se njė herė e kam pyetur njė shkencėtar dhe diplomat tė famshėm izraelit nė ēka, sipas mendimit tė tij, bazohet diplomacia izraelite. Ai u pėrgjegj: Shumė thjesht. Nė Dhjatėn e Vjetėr. Fakti se ai vetė, sikur Herzli, ka qenė ateist i bindur ose, tė themi, tė supozohet se diplomacia izraelite do tė duhej tė realizohet, pėr shembull, diku nė mes hindusėve ose tė pafeve, tė cilėt nuk kanė kurrfarė respekti tė veēantė ndaj Dhjatės sė Vjetėr, nuk i ka lėnė mbresė si vėshtirėsi. Golda Meiri e ka zgjidhur tėrė problemin kur, me shkathtėsinė e saj tė zakonshme, tha: Kjo tokė ekziston si rezultat i premtimit tė cilin na e ka dhėnė vetė Zoti. Do tė ishte qesharake tė kėrkohet pranim i legjitimitetit tė saj. Roger Garaudy nuk i pranon pohimet e kėtilla. Ai argumenton se kemi tė drejtė ti shtrojmė vetes pyetje se a thua, vallė, vėrtet kjo ka qenė dėshira e Zotit, pasi qė urdhėrat e tij na i ka pėrcjellė, shpesh herė nė mėnyrė jobindėse dhe kontradiktore, pikėrisht populli i cili i jep tė drejtė vetes tė bėhet trashėgimtar i porosisė sė Tij. Pėrveē kėsaj, edhe krahas supozimit se Zoti me tė vėrtetė ka dhėnė njė premtim tė tillė, Garaudy dyshon se ata tė cilėt e sundojnė sot Palestinėn janė trashėgimtarėt e vėrtetė. Andaj i ėshtė kushtuar analizės, jo vetėm tė mitologjisė biblike, por edhe tė asaj qė ai e quan mitologji e tė drejtave historike.
Nė kėtė kuptim argumentet janė prezentuar edhe mė parė, por, sipas mendimit tim, asnjėherė kaq bindshėm. Stili i shqyrtimit ėshtė polemizues dhe ndonjėherė i ashpėr, por gjithmonė racional. Shqyrtimi te disa, me siguri, do tė nxitė hidhėrimin, por meriton pėrgjigje tė urtė. Hiē hidhėrim mė tė vogėl nuk do tė nxjerrė as pohimi se sionizmi dhe antisemitizmi nė njėfarė dore janė vėllezėr bineq. Do tė ishte vėshtirė tė mohohet ekzistimi i lidhjeve objektive midis tyre, sepse edhe sionizmi edhe antisemitizmi i kanė rrėnjėt nė besimin se asimilimi i ēifutėve nė shoqėri joēifute ėshtė i padėshirueshėm dhe nė fund tė fundit i pamundshėm. Dyshimin nė kėtė lidhje lehtė do ta demantojė hyrja nė ligjet naciste tė Nirnbergut pėr racat prej 1935: Sikur ēifutėt tė kenė shtetin e vet i cili pėr pjesėn dėrmuese tė popullit do tė ishte atdheu i tyre, ēėshtja hebraike qysh sot do tė ishte zgjidhur, bile edhe pėr to vetė. Sionistėt e flaktė aspak nuk i kundėrshtojnė premisat themelore tė ligjeve nirnbergiane, sepse e dinė se kėta ligje janė zgjidhje e drejtė pėr popullin hebraik.
Do tė ishte absurd tė mohohet se disa prej antisemitistėve tė sotshėm e marrin Izraelin pėr shėnjestėr nga hidhėrimi. Megjithatė, shumė prej nesh pėrherė kanė qenė tė bindur se, nė fund tė fundit, shteti Izrael mė parė e ka shtuar antisemitizmin nė botė
se sa e ka zvogėluar. Pas invazionit nė Liban, a mund tė thuhet, vallė, se nuk jemi nė tė drejtė?
Krahas argumenteve tė qarta dhe logjike tė Garaudyt ekziston edhe njė arsye pėr shkak tė tė cilit ky libėr do tė ketė tėrheqshmėri freskuese pėr lexuesit e regjionit qė flasin anglisht. Sado moti qė tė kishin mėsuar mbi Shkrimet e shenjta dhe cilėsdo fe ti takonin, nė to ka lėnė pėrshtypje besnikėria protestante Dhjatės sė Vjetėr, kėshtu qė lehtė mund tė bėhen tė gatshėm ta nxisin lėvizjen moderne sioniste nė pėrmbushjen e profecisė. Kjo ėshtė manifestuar edhe nė thėnien e jozakonshme tė Arthur Balfourit mė 1919, se sionizmi, qoftė i mirė apo i keq, i vėrtetė apo i gabuar, rrėnjėt i ka nė traditėn e lashtė, nė nevojat e sė tashmes dhe nė shpresat e sė ardhshmes, gjė qė ėshtė me rėndėsi shumė mė tė madhe se dėshirat dhe paragjykimet e 700 mijė arabėve tė cilėt tash banojnė nė kėtė vend tė lashtė (Palestinė). Edhe Jimmy Carter ka thėnė diē mjaft tė ngjashme kur, 60 vjet mė vonė, nė Knesetin izraelit ka deklaruar se raporti midis SHBA-ve dhe Izraelit ėshtė i pazhdukshėm, sepse themelohet nė vetėdijen, moralin, religjionin dhe besimin e vetė popullit amerikan....
Roger Garaudy ėshtė trashėgimtar i traditave tė ndryshme. Pėr tė ēėshtjet tė cilat i ka ngritur afera Dreyfus ende janė realitet i gjallė. Ai e pranon ashtu tė gatshme se tė jesh kundėrshtar i Dreyfusit - do tė thotė tė jesh racist dhe fetarisht njeri fanatik i cili e gjykon ndikimin hebraik nė shoqėrinė franceze - domethėnė tė jesh mbrojtės i sionizmit politik. Sipas dėshmisė personale (Le Monde, 30 korrik 1983) e pranoi krishtėrizmin dhe u bė anėtar i Partisė Komuniste tė Francės nė vitin 1933, nė kohėn kur Hitleri erdhi nė pushtet. Pėrkrahja e fesė dhe hyrja nė Partinė Komuniste tė vendit tė vet pėr tė aspak nuk ka qenė kontradiktore. Nė botėn e absurditetit dhe tmerrit me ndėrmjetėsimin e besnikėrisė ndaj fesė ka qenė nė gjendje sėrish tė gjejė kuptim nė jetėn dhe historinė e vet, por ndjente mangėsi tė doktrinės shoqėrore kishtare e cila nuk ka dhėnė mundėsi pėr tejkalimin e kundėrshtive tė kėsaj bote nė rendin ekzistues. Nė atė kohė u duk se partia komuniste ėshtė kundėrshtari mė i vendosur i kapitalizmit dhe nacizmit. Sot e konsideron njėsoj tė natyrshme se ka qenė normale qė, krahas interesimit tė gjatė tė tij pėr qytetėrimin arabo-islam tė gjejė qetėsi dhe kompletim nė Islam, fe universale e cila Moisiun dhe Jezuin i numėron tė dėrguar tė vet dhe nė tė cilėn, sipas fjalėve tė Garaudyt, nuk ka ndarje nė mes shkencės, arsyes dhe shpalljes. Pėrveē kėsaj, Islami jep mundėsi qė tė mbizotėrohet problemi i raportit tė besimit dhe veprimit politik - gjė qė ėshtė me vlerė tė madhe pėr njeriun sikur Garaudy.
Jeta e Garaudyt, e pėrmbushur me luftė kundėr ekstremizmit nacionalist, racizmit dhe imperializmit politik perėndimor, e ka sjellur atė deri te kjo padi publike e sionizmit politik nė tė gjitha manifestimet e tij tė kaluara dhe tė tashme. Ky shqyrtim vėrtet meriton ti kushtohet vėmendje.
Petėr Mansfieldi
Krijoni Kontakt