C'kombesi kane popujt e ballkanit mbas kaq vitesh histori?!

[Albo]

Ju e kapni problemin se prapri, pa njohur me pare historine e lindjes se identitetit kombetar ne Ballkan qe nuk ka me shume se 200 vjet histori. Nese pyesni se cfare kombesi kane popujt e Ballkanit, pergjigjen e gjen duke studiuar ne faqen e historise levizjet kombetare per pavaresi te popujve te Ballkanit kunder perandorise otomane. Dhe nuk keni perse shkoni mijra vjet mbrapa ne kohe.

Ata qe shprehen se Iliret jane te paret tane, duhet te mesojne qe Iliria ishte vetem 1 prej 3 mbreterive te medha pasardhese te pellazgeve: Iliri, Molosi, Epir. Tokat e Ilirise jane pjesa derrmuese e tokave qe popujt/kombet sllave mbajne sot nen kontroll, qe nga Sllovenia e deri ne Mal te Zi, vetem bishti jugor i Ilirise ka mbetur ende nen kontrollin shqiptar (Kosova + Shqiperia Veriore). Historine me te lavdishme ne gjithe Ballkanin nuk e kane Iliret por Epirotasit: Pirro i Epirit, Leka i Madh, Gjergj Kastrioti, Ahmed Zogu e plot te tjere kane dale nga Epiri. Epiri ka qene qendra me e zhvilluar kulturore ne te gjitha qyteterimet dhe vazhdon te jete i tille per nga vete pozita gjeografike midis Romes dhe Athines dhe ka sherbyer gjithmone si ure kalimi midis Lindjes dhe Perendimit.

Duke qene se trojet shqiptare dhe vete Ballkani ka qene epiqendra e dy qyterimeve me te medha qe ka njohur njerezimi, qyteterimit grek dhe atij romak, duke qene se Ballkani ka qene edhe nje molle sherri midis Romes se Vjeter (Romes) dhe Romes se Re (Konstandinopojes) ne kuadrin e perhapjes se Krishterimit, duke qene se Ballkani ishte trofeu me i madh qe arriti perandoria otomane ne pushtimin e Konstandinopojes, eshte e natyrshme te besosh se rracat, popujt, gjakrat jane perzier ne Ballkan.

Megjithese perzieria e gjakrave nuk dallohet lehte me sy sot per sot ne Ballkan ne rradhet e njerezve, ajo qe dallohet me sy jane dallimet fetare ne Ballkan, dallime qe jane shkaku i shume konflikteve dhe shume gjakderdhje qe ka vazhduar per shekuj me rradhe ne Ballkan. Pse ndodh kjo? Kjo ndodh per shume arsye por ato qe une do te vecoja jane dy:

1. Ndergjegjia kombetare e popujve Ballkanike eshte e ngritur mbi fene.
2. Paqja e Ballkanit eshte arritur vetem me nje homogjinitet fetar.

E para dallohet shume kollaj ne levizjet per pavaresi ne Ballkan ne shekullin e 19 ku themelet e kombit u ngriten mbi unitetin fetar te popujve: shembull per kete jane arvanitasit qe edhe pse ishin epirote shqiptare, zgjodhen te viheshin ne krye te levizjes greke per pavaresi pasi me greket ndanin te njejten fe dhe te njejten tradite fetare, kurse me pjesen tjeter te shqiptareve feja i ndante. Po ashtu, edhe fakti qe arbereshet e sotem ne Itali apo Amerike vazhdojne te mbrojne identitetin "arberesh" dhe jo ate shqiptar, lidhet pikerisht me traditen e tyre fetare qe e dallon nga pjesa derrmuese e shqiptareve. I solla keto shembuj jo vetem qe te kuptoni dallimet fetare midis grupeve ethnike shqiptare, por te kuptoni edhe rolin e jashtezakonshem qe feja ka luajtur ne identitetin kombetar te ketyre grupeve. Fanatizmi me te cilen keto grupe kane ruajtur besimin e tyre fetar dhe traditen e lashte, eshte me evidente dhe me e rendesishme se emertimi i tyre kombetar, shqiptar, grek apo italian.

Per te kuptuar mire piken dy me lart, duhet te studioni historine e konvertimit vullnetar te sllaveve te Ballkanit dhe sllaveve te Rusise ne Krishterim. Gjithashtu, duhet te mesoni edhe historine e perpjekjeve te Vatikanit per te vendosur Ballkanin nen sferen e vete te influences duke promovuar fushata uniatizmi ne rradhet e popujve Ballkanike, edhe pse keta te fundit ishin te krishtere orthodhokse dhe jo pagane. Gjithashtu, duhet te lexoni edhe si Perandoria Otomane e vuri ne shenjester popullin shqiptar pas rezistences se princave shqiptare me Gjergj Kastriotin, dhe se si bijet e shqipes u perhapen si zogjte e korbit neper cepat e perandorise. Si shqiptaret perfunduan nga populli me i madh ne numer i Ballkanit ne shekullin e XVIII, ne popullin me te vogel ne numer nga fundi i shekullit te XIX, ate qe Fan Noli e quan "Golgotha Shqiptare".

Studimi i historise se Ballkanit ne prizmin fetar: qe nga paganizmi deri ne ateizmin e dy dekadave me pare, ka per te zberthyer shume sekrete midis konflikteve midis popujve dhe rracave ne Ballkan. Shume pak studiues e kane bere nje studim historik nen ate prizem dhe shume mjegull propagandistike historike eshte hedhur nga popuj Ballkanike qe te humbasin gjurmet e historise.


Dallimet rracore midis popujve Ballkanike

Ethnite ballkanike jane te shumta por mund ti klasifikosh popujt kollaj ne: greke, shqiptare, sllave. Pas tyre vine edhe minoritete: hebrej, arabe, vllehe, etj. Dallimi kryesor karakteristik ne gjithe popujt ballkanike eshte dallimi fetar dhe kete e gjejme gati ne te gjitha traditat e popujve Ballkanike. Dallimi i dyte kryesor eshte shtresa e shoqerise: familjet fisnike dhe shtresa e ulet. Dallimi i trete kryesor jane karakteristikat dalluese te popujve te ndryshem: zgjuarsia greke, bujaria dhe besnikeria shqiptare, shpirti luftarak i sllaveve, dredharia e vlleheve, pabesia e turqve, etj. Dallimi i katert jane karakteristikat fizike te ethnive.

Qe te jesh ne gjendje qe ti dallosh te gjitha keto ne nje ballkanas, duhet qe te studiosh sa te mundesh jo vetem historine e popullit tend, por edhe historine e popujve te tjere ballkanike. Bile une do te thosha, te gjithe ata qe nuk studiojne historine e popujve fqinje, njohin vetem gjysmen e historise se popullit te tyre, dhe kjo eshte e vertete jo vetem per ne shqiptaret por per gjithe popujt Ballkanike. Nderthurja e historise midis popujve eshte shume e madhe ne etapa te ndryshme historike dhe mos u genjeni nga dallimet apo konfliktet e sotme midis popujve ballkanike. Historia e Ballkanit nuk filloi ne shekujt e fundit por te pakten 3000 vjet me pare, keshtu qe studimi i historise eshte nje proces qe zgjat gjate gjithe jetes.

Albo

[Manulaki]

Albo, faleminderit shume per shkrimin tend, i cili eshte me te vertete shume i vlefshem ne kete teme.

[Qafir Arnaut]

Historine me te lavdishme ne gjithe Ballkanin nuk e kane Iliret por Epirotasit: Pirro i Epirit, Leka i Madh, Gjergj Kastrioti, Ahmed Zogu e plot te tjere kane dale nga Epiri.

Epiri deri ne Mat e Mirditee e Pela?!! Albo pa na co harta te ndarjes administrative te Epirit nder shekuj duke nis qe nga koha Pirros

[kulla]

te vetmit udheheqes te ligjshem te ballkanit, pikerisht ata qe perzune perset, zot te epirit, maqedonise, spartes, athines, peleponezit e kretes, nallbane shpatash hyjnore, arkitekte, muzikante, poete e lirike, nen sundimin e te cileve lulezoi periudha e pare klasike e regjistruar ne historine boterere, jane dorianet. e une, jam i fundit i tyre, deri sa i fundit pas meje te jete i fundit.

bej shaka!

[b_a_t_o]

Me gjithe respektin Albo, kam frike se kesaj here "ja ke fut kot plako"
Jo me kot kam zgjedhur "bato" si emrin tim ne forum, per te kujtuar nje ngjarje nga thellesia e historise, 10 a 20 here me shume se 200 vjetet qe ti i jep formimit te identitetit kombetar.
Eshte e vertete se Epiri ka qene me i zhvilluari nga Iliria dhe Molosia (te pakten ne kohen e formimit te emrave, epr- i eperm=dmth me i larte), por kjo s'e pengoi Pirron qe ti zhvillonte luftrat e tij duke u mbeshtetur ne farefisin e tij ne Molosi, dhe duke siguruar paqen me veshtiresi me kusherinjte e tij ne Iliri.
Po ashtu kjo s'e pengoi Leken e Madh qe megjithese i mbeshtuer nga bashkombesat e tij, te ishte i mahnitur pas grekerve dhe te mos e ndante nga dora librin (ka qe thone qe ishte shpallje hyjnore, e ka qe thone qe ishte Iliada ne origjinal).
Kurse po te shkosh akoma me ne thellesi do te shikosh psh perkrahjen qe i dhane Dardanet, Trojaneve ne luften e tyre me Athinen e qytet shttet greke, gje qe tregon jo vetem formim te identiteve kombetare, po ca me shume, tregon nje organizim te jetes ne struktura te mirfillta shteterore.
Persa i perket elementit fetar ne ballkan, je krejtesisht i sakte kur thua qe feja ka qene dhe eshte percaktuesi kryesor i identitetit kombetar te popujve, ama perfundimet i nxjerr .....
Idhujtaria eshte prone kryekeput e Ilireve, pa permendur gjuhen e orakujve te delhit, po te permend vetem disa elemente te habitshem Zeusi-ze- dmth zeri ; Hera- era, etj...etj.
Greket si popull inferior i pervetesuan keto perendi, gje qe ndodhi edhe me pushtimin e athines nga Roma, e cila duke u ndier inferiore ia pervetosi te gjitha perendite.
Me ardhjen e krishterimit, greket e vjeter braktisen nje fe te prapambetur-pagane dhe perqafuan nje me te mire, duke krijuar thyerjen e pare, greket e vjeter zhduken si popull, per te mos dale me kurre ne skene.
Ne shek.6 sllavet, gjate dyndjeve te tyre, gjeten nje fe te mirfillte, por duke mos qene aq "lepuj" sa greket, e pranuan kete fe , duke e shoqeruar shume shpejt me alfabetin e tyre deri sa krijuan edhe qendrat e tyre fetare te pavarura.
Ne keto kushte i gjeti perandoria osmane keto dy grupime te medha, te cilat meqe ishin formuar nuk kishin nevoje te ndryshonin me.
Vetem Iliret, ndryshe nga te gjithe grupacionet, nuk u preken nga keto levizje te medha qofte fetare, qofte organizative.
Ne shekuj Iliret i qendruan besnike emrit te tyre Ilir- i lire, i panenshtruar,
Ne shqiperi gjen toponime sllave qe nga koha e car Dushanit, po s'gjen nje bogdanas te dije nje fjale sllavisht, gjen muslimane, katolike e ortodokse qe per pavarsi i kane lujte "trullin" qendrave te tyre.
Meqe shembujt i dashke 200 vjet e ketej, po te kujtoj historine e grave suliote, qe si ne ndjekjen e turqve ashtu edhe ne ndjekjen e Ali pashait kishin vetem nje rruge, te fluturonin me nder ne humnere, fluturim i pashembullt ne cdo histori, sidomos me kete riperseritje shekull pas shekulli, dhe eshte kjo egersi per te ruajtur ate pak liri, qe ka percaktuar prej mijera vitesh karakterin e kombit tone.

[Albo]

Bato, ne cilen pike ia kam futur Kot? Ato qe ke shkruajtur ti me lart jane ne nje linje mendimi me ato qe une kam shprehur me siper. Une me lart ne asnje moment nuk kam aluduar se kemi te bejme me "popuj te ndryshem", une thjeshte bera te qarte qe edhe pse ishte i njejti popull nga e njejta rrenje, keta kane zhvilluar identitete te ngritur mbi mbreterite qe ngriten dhe Epiri ka qene mbreteria me e pasur dhe me e zhvilluar nga cdo aspekt. Ne shume momente te historise, Epiri + Molosia kane qene gati nje mbreteri e bashkuar, pasi Pirro i Epirit edhe pse njihet si "i Epirit" ishte Molos nga origjina. Por pjesa e eperme e Ilirise ka qene me e izoluar nga dy mbreterite me ne jug dhe kjo ka qene e dukshme atehere, eshte e dukshme edhe sot e kesaj dite. Pa harruar edhe emertimin e Gjergj Kastriotit, "Mbret i Epirit dhe Maqedonise" qe i perfshin perseri te dyja, Epir + Molosi.

Identitetet ne rradhet e popullit shqiptar jane zhvilluar shume heret dhe nuk mund ti perfshish nen identitetin "ilir" dhe "Iliri" te gjithe, bile une do te thosha qe eshte kendveshtrim i gabuar mbi historine. Po ashtu edhe shenjat me te hershme te krishterimit ne Shqiperi, ajo qe mund te quhet "vatra e krishterimit shqiptar" eshte perseri Epiri. Kujto sinagogat e hershme te zbuluara, kodiket e Beratit, kishat e hershme, objektet e kultit si ungjij dhe kryqe te vjeter qe shkojne mbrapa mijra vjet ne kohe. Prandaj edhe Pirro, Leka, Gjergji jane dokumentuar ne faqet e historise qe te shprehen se jane "Epirote", edhe pse ne fakt mund te kene qene Molose. Por ne nje toke te shenjte, "vendi i Perendive" te grekerve te vjeter, sic ishte Epiri, ai nuk ishte vetem nje krahine shqiptare, as vetem nje mbreteri e lakmuar, ishte ne vetvete nje identitet kombetar, mbase me i hershmi ne rradhet e shqiptareve. Me te njejten fryme qe i drejtohemi ne Vlores sot meqenese ne te u shpall pavaresia, pavaresisht nga identiteti krahinor i ndryshem, me te njejten fryme i jane drejtuar edhe fiset/krahinat/mbreterite shqiptare Epirit.

Nuk e di, por mua me ka bere jashtezakonisht pershtypje fakti qe dragojte e historise shqiptare, te gjithe nuk e kane identifikuar veten si ilire, por si epirote apo molose. Dhe kjo eshte nje prej arsyeve perse greket kembengulin ne perkatesine helene te Epirit, edhe pse historia e Epirit flet shqip e jo greqisht.

Identiteti krahinor epirot i hapi krahun identitetit fetar te krishtere, duke qene se te gjithe popujt Ballkanike pushtuan Krishterimin me deshire dhe tradita pagane u zevendesua me nje tradite te krishtere. Per here te pare popujt ballkanike kishin nje gje te perbashket: fene e tyre. Kjo zgjati per shekuj me rradhe, nje bashkejetese ne paqe dhe unitet te pa diktuar nga forca apo dhuna si me pare, dhe kercenimet e vetme qe synonin prishjen e kesaj harmonie ballkanike ishin pushtimet e Venedikasve ne brigjet shqiptare, fushatat e uniatizmit te Romes, dhe vershimi i otomaneve ne shekullin e XV.

Asnje ingredient tjeter pervec tradites fetare nuk ka luajtur dhe vazhdon te luaje nje rol paresor ne formin e ndergjegjes kombetare ne popujt ballkanike. Kjo eshte e vertete ne te gjithe popujt e tjeter Ballkanike edhe sot e kesaj dite, por jo tek ne shqiptaret e sotem.

Albo

[Kryeplaku]

Ju e kapni problemin se prapri, pa njohur me pare historine e lindjes se identitetit kombetar ne Ballkan qe nuk ka me shume se 200 vjet histori. Nese pyesni se cfare kombesi kane popujt e Ballkanit, pergjigjen e gjen duke studiuar ne faqen e historise levizjet kombetare per pavaresi te popujve te Ballkanit kunder perandorise otomane. Dhe nuk keni perse shkoni mijra vjet mbrapa ne kohe.
Albo

Fjale me vend,


Edhe une kam besimin se tema u hap mbi baza te gabuara. Fillimisht nga shqyrtimi i temes kuptova se hapesi donte te gjente nje kombesi te perbashket midis popujve ballkanik (nese bej gabim i lutem manulakit te me korrigjoj ketu). Nga andej e tutje mire do ishte, nese e merrnim mundimin t'i pergjigjeshim nje teme kaq konfuze, qe te shpjegonim fillimisht se c'eshte kombesia. Nese e kemi fjalen por popuj qe i perkasin gjuheve ose kulturave te ndryshme do ishte mire te thonim se per cilen epoke flasim. Nese fjala ishte per prej'ardhjen e popujve te sotem ballkanik, do ju sygjeroja ta linit me mire menjane kete ceshtje! Mire do ishte te thuhej edhe nese ishte e nevojshme te referonim edhe minoritetet ballkanike ose jo.

Pra me nje pyetje kaq konfuze besoj se dalin shume ceshtje, qe shume here i lejma qellimisht ose jo pa i prekur, per te cilat nuk do mjaftonte i gjithe Forumi per t'u shqyrtuar.

Nese manulaki na i sqaron njecik me mire tematiken mbase do mundesha te jap nje fare pergjigje, po keshtu nuk di nga t'ia nis e nga t'ia mbaroj!

flm

[Kryeplaku]

Ah dhe nje gje tjeter :
Me ben pershtypje sesi shume anetare te Forumit sa here qe hapet teme historie ballkanike nuk ngurojne te referohen te Illiret, Pellasget, Dardanet etj. dhe harrojne te referohen tek popujt me te afert (kohesisht) si psh. Unnet, Visigot'thet, Ostrogot'thet, Ungret, Uniguret, Utiguret, Kotiguret, Pacinaket, Majaret, Abaret, Bullgaret, Sllavet, Komanet, Hazaret, Venecianet, Katalanet, Franget, Normandet, Selxhuket, Osmanet dhe me dhjetra popuj te tjere si puna e ketyre qe dynden here pas here Ballkanin.

[Manulaki]

Fjale me vend,


Edhe une kam besimin se tema u hap mbi baza te gabuara. Fillimisht nga shqyrtimi i temes kuptova se hapesi donte te gjente nje kombesi te perbashket midis popujve ballkanik (nese bej gabim i lutem manulakit te me korrigjoj ketu). Nga andej e tutje mire do ishte, nese e merrnim mundimin t'i pergjigjeshim nje teme kaq konfuze, qe te shpjegonim fillimisht se c'eshte kombesia. Nese e kemi fjalen por popuj qe i perkasin gjuheve ose kulturave te ndryshme do ishte mire te thonim se per cilen epoke flasim. Nese fjala ishte per prej'ardhjen e popujve te sotem ballkanik, do ju sygjeroja ta linit me mire menjane kete ceshtje! Mire do ishte te thuhej edhe nese ishte e nevojshme te referonim edhe minoritetet ballkanike ose jo.

Pra me nje pyetje kaq konfuze besoj se dalin shume ceshtje, qe shume here i lejma qellimisht ose jo pa i prekur, per te cilat nuk do mjaftonte i gjithe Forumi per t'u shqyrtuar.

Nese manulaki na i sqaron njecik me mire tematiken mbase do mundesha te jap nje fare pergjigje, po keshtu nuk di nga t'ia nis e nga t'ia mbaroj!

flm

Kryeplaku!
Faleminderit per shkrimin tend. Arsyeja e hapjes se kesaj teme nuk eshte te gjej nje kombesi te perbashket, por te gjej me teper histori dhe me teper kuptim ne rremujen e rastit tim, te pakten. Them se te pakten periudha e komunizmit fshiu dhe fshehu shume te verteta nga jetet e njerezve dhe ata qe dine me teper mund te sjellin pergjigjet dhe njohurite e tyre ne lidhje me ate qe une te pakten dua te gjej.
Ne pergjigjen e Albos kam kuptuar shume mire disa gjera dhe per kete e falenderoj.
Pershendetje te gjitheve per shkrimet tuaja.

[StormAngel]

Manulaki,problemi i Ballkanit është pak sa më i ndërlikuar,sidomos për këtë problemin e kombësisë.
Mund të lexosh libra nga shumë autorë dhe pothuajse të gjithë kanë mendime të ndryshme,në fakt kanë shkruar në diktim nga pushteti apo nga qejfi.
Kam ca libra të babait tim që kur ka qenë në studime,libra në të cilën lexohen çdo lloj brockullas për prejardhjen e shqiptarëve dhe maqedonasve dhe kombeve tjera në Ballkan.Siç e dimç vet,Ballkani gjithmonë ka qenë vend specifik,dhe për mua dhe mendimin tim,puna e kombeve dhe kombësive këtu ka ndryshuar me ardhjen e Perandorisë Otomane.Që nga çlirimin i këtyre trojeve e deri në kohë të sotme ende ka polemika të rënda mbi kombësinë e popujve që banojmë Ballkanin.
Kam fjalën,të lexosh shumë ndonjëherë edhe paraqet problem në vete se nuk din kujt ti besosh.
Ky shkrimi im nuk mban fakte,mban vetëm mendimin tim mbi një çështje.Nuk e di se sa do të pëlqen mirëpo jam i sigurtë se definimi i kombësisë të ballkanasve do jetë proces që ndoshta kurrë nuk do të mer fund.

Përshëndetje