Si fillonte ngrenja e kokave

[Brari]

gaz shqiptare

---


Flet Kujtim Gjoni: Në Kongresin e VIII na urdhëruan të evitonim Mehmetin

"Ne kineastët i mësonim të parët goditjet në Byro"


---------------------------------------------------------------

Fatos Veliu


IDitën e parë të nëntorit të vitit 1981, kineasti Kujtim Gjoni ndoshta ishte nga të parët që kuptoi se diçka e keqe do të ndodhte në Byronë Politike. Dhe nuk kishte gabuar. Vetëm një muaj më pas, kryeministri historik i Shqipërisë, Mehmet Shehu, do të eleminohej nga rreshtat e saj, në të cilët kishte sunduar me shikim të rëndë për dekada të tëra. Ka qenë pikërisht tribuna e Kongresit të 8-të të PPSh-së ajo që do të dekonspironte para syve të stërvitur të kineastit të njohur, se pikërisht në Byro diçka e rëndë po ndodhte. Eksperienca e gjatë në përgatitjen e filmave dokumentarë pranë udhëheqjes më të lartë partiake të shtetit të atëhershëm komunist e kishte bërë atë dhe kolegët e tijë tepër të aftë për të zbërthyer jo vetëm situatat që krijoheshin në radhët e tyre, por, nga fokusimi i portreteve në kamerat profesioniste.Kështu dhe në atë konngres ata kuptuan shumë kur nga nga shefat e tyre nëpërmjet kufjeve morën urdhëra të tillë si: "Portretizoni vetëm shokun Enver dhe askënd tjetër!". "Punoni vetëm me plane të largëta me tribunën!". "Në rreshtin e parë të sallës nuk do të bëni asnjë portret!". "Kuptuam se në mes anëtarëve më të lartë të udhëheqjes së shtetit diçka e rëndë do të ndodhte, tregon tashmë për Gazetën, Kujtim Gjoni, i cili aktualisht është drejtori i "Albafilmit" shqiptar. Mendja na shkoi te Mehmet Shehu, të cilit po i privohej fiksimi në celuloid. Atë mendim e përforcuam akoma pas një tjetër urdhri që u dha për rreshtin e parë, kur ndodhej e ulur pikërisht Fiqireti". Jo vetëm kaq, por specialistët e filmimeve në atë kohë bëhet e ditur se kanë kuptuar që Enver Hoxha nuk i ka pasur punët mirë me shëndetin, pasi një urdhër i çuditshëm kishte vijuar pas të parëve. Ai kishte të bënte pikërisht me moslejimin e filmimit të tij në faqen e majtë.

Zoti Gjoni, ju keni qenë ndër punonjësit e Kinostudios që preferoheshit në rastet e pasqyrimit të ngjarjeve në të cilat merrte pjesë Enver Hoxha dhe udhëheqja më e lartë e shtetit të atëhershëm komunist?
Eshtë e vërtetë që kam qenë. Jo vetëm në një takim apo vizitë të Enver Hoxhës dhe të udhëheqësve të tjerë të asaj periudhe që mund të bënin në një ndërmarrje apo në një rreth, por, që të jem tepër i sinqertë me lexuesin e kësaj interviste dhe me veten time, unë kam marrë pjesë deri dhe në shumë e shumë aktivitete të mëdha të Partisë së atëhershme të Punës, duke vijuar deri në sallat e kongreseve apo festivalet kombëtare, që atëherë përbënin evenimentet më të mëdha në vend. Në këto takime duhet të kemi parasysh se, qoftë për të filmuar apo qoftë edhe për procedura të tjera gazetareske, caktoheshin njerëzit më të besuar, që po të flasësh tamam me logjikën e kohës, konsideroheshin si të privilegjuar.Kjo gjë nuk duhet mohuar, pavarësisht se kohët kanë ndryshuar.

Përmendët disa herë fjalën "privilegj". Mos duhet të kuptojmë se nuk e kishin të gjithë punonjësit e Kinostudios të drejtën për të kryer detyrën që u takonte?
Absolutisht jo. Nuk mund të flitej që në një aktivitet të përmasave kombëtare apo në një vizitë të veçantë të Enver Hoxhës, apo dhe të disa udhëheqësve të lartë të shtetit të atëhershëm, në ekipin tonë të Kinostudios që mund të merrte pjesë në pasqyrime filmike, të mund të ishte kushdo, pavarësisht se punonim të gjithë në të njëjtin institucion siç ishte Kinostudioja. Për këto raste ishte e përcaktuar një listë e veçantë, e cila saktësonte emrat e personave që mund të merreshin me përgatitjen e filmimeve në evenimente të atilla, siç i konsideronim atëherë ato takime.

Ju nuk jeni dakord me njerëzit që mund të kritikojnë ato forma të asaj kohe?
Unë nuk kam punë me kohët, por me profesionin dhe punën time. Kohët ikin dhe artistët apo kineastët ngelen. Detyra e tyre është të fiksojnë historinë. Nuk mund të thuash dot se 50 vjetët e kaluara nuk kanë qenë kohët e periudhës komuniste në Shqipëri. Kështu që nuk mund të rrije pa e pasqyruar, madje me detajet më të hollësishme, çdo moment, sidomos të aktorëve kryesorë të shtetit që ishin politikanët e atëhershëm.Të gjitha sa kanë thënë dhe sa thonë në këta 15 vjet, sidomos kolegët tanë, janë gënjeshtra, sajime dhe mohime. Është e mira të thuhen ato që kanë ndodhur në të vërtetë. Koha jonë e gjatë me kamerat dhe stilolapsat në dorë pranë udhëheqjes na kishte bërë edhe profesionistë të zbërthimit të gjendjes shpirtërore të tyre, aq sa kuptonim fare mirë kur ata ishin në vështirësi, kur ishin të mërzitur, kur kishin gëzim dhe kur kishin entuziazëm, pavarësisht se në pamje të parë një shikim joprofesionist këto nuk mund t'i kuptonte. Jo vetëm kaq, por nga udhëzimet që na jepnin për mënyrat profesionale të të punuarit, ne kuptonim dhe goditjet e mëdha që pritej të ndodhnin në të ardhmen brenda udhëheqjes. Një ngjasi e tillë na ndodhi p. sh. në Kongresin e 8-të të PPSH-së, kur ne kuptuam se Mehmet Shehu ishte në buzë të greminës, gjë që ndoshta për momentin mund ta dinte vetëm Enver Hoxha.

Ju keni qenë në sallën e Kongresit të 8-të të PPSH-së, i cili u zhvillua një muaj para se të vetëvritej Mehmet Shehu?
Po, ashtu siç kisha qenë dhe në shumë kongrese të tjera, isha edhe në sallën e punimeve të atij kongresi, në të cilin morën pjesë për herë të fundit jo vetëm Mehmet Shehu, që pas një muaji vrau veten, por edhe Enver Hoxha, i cili vdiq pikërisht një vit para kongresit të ardhshëm të PPSH-së, pra të 9-tit. Unë, ashtu si dhe shumë e shumë kolegë të tjerë të Kinostudios, medias së shkruar dhe të vetmit televizion që ishte në atë kohë, kishim për detyrë të pasqyronim në mënyrën më të rregullt punimet e atij kongresi. Ndërkohë, ndryshe nga sot, duhet të pranojmë se media atëherë ishte tejet e kontrolluar. Nuk mund të bëhej fjalë të bëje filmime sipas qejfit dhe të pozicionoje plane sipas anës dhe bukurisë profesionale që vareshin nga dëshirat e tua.Konkretisht, në Kongresin e 8-të, ndërsa kishim filluar punë për filmime dhe regjistrime të fjalimeve gjatë seancave, na jepet urdhri që nuk duhej të punonim me plane të vogla apo me portrete, por vetëm me plane të mëdha. Të njëjtën gjë duhej të bënim dhe nga salla, sidomos në rreshtat e parë të saj. Kjo do të thoshte që ne nuk duhej të bënim asnjë planportret të askujt që ishte në tribunë, përveç Enver Hoxhës. Menjëherë kuptuam se dikush nga ata që ishin në tribunë, do ta hante së shpejti. Këtë e kishim mësuar nga raste të ngjashme që kishin ndodhur më parë. Apo, nga ajo që na u tha tjetër në atë kongres, që të mos filmonim shokun Enver në krahun e majtë, ne kuptuam se ai kishte probleme me faqen e majtë dhe ashtu ishte vërtet, më mbrapa saktësuam se ishte fjala për paralizën që kishte kaluar nga ai krah i fytyrës. Gjithsesi, atë që kuptonim, se do ta pësonte një anëtar i udhëheqjes, nuk bëhej fjalë që ta shprehnim, por vetëm ta mendonim.

As me kolegët?
Gjithçka që mund të bënim në këto raste, kur menjëherë zbërthenim shkaqet e dhënies së një urdhri të tillë, ishte që t'i shkelnim syrin me kuptim njëri-tjetrit mes kolegësh. Kështu ndodhi dhe në atë kongres. Si na u dha në kufje urdhri që të punonim me plane të mëdha, menjëherë kthyem kokën nga njëri-tjetri me shikime, që vetëm ne i zbërthenim. Gjithsesi vazhdonim të ndiqnim ritmikisht zbatimin e urdhrave që na jepeshin. Bënim së pari filmimin e Enverit që vinte në qendër të tribunës, duke mos bërë as më të voglën lëvizje të saj, për ta spostuar majtas ose djathtas nga ndodhej i ulur kryeministri Shehu, pastaj e largonim pamjen derisa bënim fokusim të të gjithë tribunës së kongresit. Këtu lindte dyshimi i parë, që mund t'i vinte radha vetë njeriut të hekurt të sistemit dhe që njihej si absolut pas Enver Hoxhës.

Ndërsa ju jepnin porosi në kufjet tuaja që të mos bënit fokusime portretesh, a u theksua në ndonjë rast emri i Mehmet Shehut?
Absolutisht jo. As që bëhej fjalë për një gjë të tillë.

Duhet të keni episode të veçanta në lidhje me punën tuaj gazetareske pranë udhëheqjes së atëhershme, që për të tjerët konsiderohej si "mit"?
Sa të duash, aq sa nuk mund të kujtohen dot, për vetë faktin se janë grimca të atilla që nuk besoj se mund të kenë ndonjë interes.

Gjithsesi, do ishim të interesuar për të dëgjuar diçka, për të njohur të paktën tipat e tyre përpara kamerës, e cila po i transmentonte në çdo familje shqiptare?
E vërteta është se para kamerës ishin të gjithë të çuditshëm. Një gjë kanë pasur të përbashkët, që e ndienin të gjithë filmin dhe në atë moment bënin lëvizje spektakolare. Ndërsa për të veçantat e pozicioneve që merrnin para saj ka pasur cilësi të tjera Enver Hoxha dhe cilësi të tjera Mehmet Shehu apo Adil Çarçani, si dhe të tjerët me radhë.

Pse, Mehmet Shehu nuk e bënte një gjë të tillë?
Mehmet Shehu ka qenë ndryshe. Ai ka pasur raste që mund të ishte edhe shumë njerëzor, siç më ka ndodhur një herë që unë i kam shkelur këmbën, ashtu siç ka pasur raste kur është treguar edhe shumë i prerë. Kështu, mund të kujtoj një rast të tillë. Ka qenë 50-vjetori i shkollës teknike, që sot quhet "Harri Fultz", ku ka kryer studimet edhe vetë Mehmet Shehu. Ai, si ish-nxënës dhe kryeministër i Shqipërisë, për t'i dhënë jehonë festës së 50-vjetorit të asaj shkolle, mori pjesë edhe vetë. Në momentin që udhëheqja u ul në podiumin e sallës ku do të bëhej ceremonia, fëmijët që ishin caktuar për t'u vendosur shallet e kuq, të cilët vendoseshin në çdo ceremoni jubilare, rendën me vrap për në drejtim të të ardhurve. Por, momentin kur u lidh shalli në qafën e Mehmet Shehut, kameramani nuk arriti ta filmonte, për shkak të pozicionit të gabuar ku ndodhej. Në këtë kohë, kur nuk kishin kaluar vetëm pak çaste, u afrua te Mehmeti përgjegjësja që po përgatiste atë dokumentar, Marjanthi Qamo, e cila në mënyrë të menjëhershme i kërkoi që brenda mundësive të përsëritej edhe një herë vendosja e shamisë. Në atë moment Mehmet Shehu, i tejnxehur, me një lëvizje spektakolare të kokës për të shprehur më mirë inatin e tij, i ka bërtitur Marjanthit: "Shporru, moj këtej, ç'jam unë, aktor kinemaje që mund të bëni ju qyfyre…".
…
Një rast tjetër, i cili tregon tipat e ndryshëm që kishin Enveri me Mehmetin në lidhje me filmimet, tregohet në rastin kur ne po përgatisnim dokumentarin e ceremonisë së organizuar për përurimin e busteve të vëllezërve Frashëri te kodrat e liqenit. Veç të tjerëve merrnin pjesë dhe Enver Hoxha me Mehmet Shehun, si dhe gjithë udhëheqja e lartë. Ne në këtë rast punonim për të krijuar planet për interes të filmit dokumentar kushtuar Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Në një moment Enveri dhe Mehmeti, si mbaruan ceremoninë zyrtare te bustet e rilindasve, bënë të largoheshin për nga çezma që është përballë piedestalit që ndodhet anash rrugicës së asfaltuar. Ne nuk mund të rrinim pa u afruar, me merakun që të mos na ngelej asnjë plan i udhëheqësit pa filmuar. Në këtë moment Mehmet Shehu, teksa lante fytyrën te çezma, i thotë Enverit: "Këta nuk na lënë të lidhim as ushkurin e brekëve, se na ngelën nga mbrapa me kamera". Ndërsa Enveri, si me finesë, pa e vrarë terezinë, madje tepër i kënaqur që pikërisht ne po e bënim detyrën shumë mirë, i përgjigjet Mehmetit: "Ata bëjnë detyrën e tyre. I shërbejnë historisë".


Desh më ra të fikët kur i shkela këmbën Mehmet Shehut

Ndërsa vazhdon të tregojë për vitet e gjata të punës së tij në Kinostudio, duke përshkruar kryesisht situatat që krijoheshin kur ata bënin punën dokumentale para ish-udhëheqjes komuniste,kineasti Kujtim Gjoni paraqet lloj-lloj episodesh që tregojnë jo vetëm tipin, por edhe karakterin e tyre të çuditshëm. Kështu, ndër të tjera ai tregon një ndodhi që mund ta quash të jashtëzakonshme në atë kohë, për vetë faktin se ka të bëjë me Mehmet Shehun."E mbaj mend shumë mirë, - thotë Kujtimi. - Ka qenë viti 1973, pikërisht dita e përurimit të ekspozitës 'Shqipëria sot'. Shiritin e përurimit do ta priste Enver Hoxha. Në këto raste, sipas protokollit, kur merrte pjesë Enver Hoxha duhej të ishin të pranishëm edhe gjithë udhëheqja e Partisë dhe e shtetit të atëhershëm.Ne nxitonim për të qëndruar sa më pranë, me qëllim që të mos na shpëtonte asnjë frazë e thënë nga ai, e cila neve do të na duhej për ta përdorur në tekstin e dokumentarit që po përgatitnim. Në një moment Enveri bëri një rrotullim të papritur për të vijuar në një seksion të ndodhur mbrapa tij. Ne lëvizëm të gjithë në mënyrë të menjëhershme. Në këtë çast unë ndjeva se nga mbrapa shkela një këmbë. Kthej kokën dhe, ç'të shikoj, kisha shkelur këmbën e Mehmet Shehut. Nuk rezistova dot, por u zverdha dhe u bëra dyllë, gati të më binte të fikët. Nuk e di, por duhet të më kenë dalë edhe djersë të ftohta. Mirëpo vetë Mehmet Shehu, që me sa kuptoj e ka vënë re situatën time, u tregua tepër i kujdesshëm. Për të mos u tronditur shumë, ai menjëherë më kapi nga krahu me njërën dorë, ndërsa me dorën tjetër kapi Agron Çobanin që ishte afër meje, dhe na afroi afër vetes, duke na pyetur me të qeshur se si na shkonte puna dhe a e ndjenim gëzimin e saj. Pasi na pa që e mblodhëm veten, na tha sërish me të qeshur: "Tani ikni të shkruani te Komandanti, se atje e keni punën", duke na treguar Enver Hoxhën, që tashmë ishte larguar disi nga vendi ku po rrinim ne me Mehmet Shehun."


Enveri nuk e ndante vëmendjen nga kamerat në mitingje

Ish-diktatori komunist Enver Hoxha, veç ashpërsisë dhe ekstremitetit të tij në drejtim të zgjidhjes së problemeve të lindura, është i njohur edhe si orator dhe njeri i dhënë jashtë mase pas mënyrës së propagandës dhe prezantimit të tij në publik. Në rrëfimet e Kujtim Gjonit mësohen edhe shumë cilësi të tjera, ndoshta të panjohura më parë, që kanë të bëjnë me natyrën e Hoxhës para kamerës. "Ai, ndryshe nga drejtuesit e tjerë të shtetit të atëhershëm, - thotë tashmë Kujtimi, i cili ka bërë në të shumtën e rasteve dokumentarët për të, - të ndihmonte të bëje filmin. Kjo për vetë faktin se ka qenë jashtëzakonisht i vëmendshëm para kameras". Kjo është vënë re në shumë raste, kur si pa kuptuar ai ka përsëritur lëvizjet dhe gjestet, për t'u dhënë mundësi kameramanëve që të bëjnë filmimet e munguara. Dhe kjo për habi, sipas zotit Gjoni, është bërë pikërisht për ato momente që ata nuk kishin mundur t'i kapnin. Nga kjo kuptohej se Enver Hoxha, ndërsa bënte lëvizjet dhe përshëndetjet publike, e kishte pasur vëmendjen edhe te kineastët. Janë me dhjetëra rastet kur, sipas Gjonit, ai ndërhynte për të mos u penguar gazetarët, të cilët, kur i kishte afër, ndihej shumë mirë, ashtu siç ka dhe me dhjetëra raste të tjera kur ai, pa marrë ndonjë kërkesë nga ndokush, ka përsëritur lëvizjet dhe veprimet e paarritura në celuloidin magjik të shiritit të filmit. I tillë kanë qenë p. sh. rasti i puthjes së flamurit kombëtar më 10 korrik të 83-shit, me rastin e festës së ushtrisë, kur, si e bëri veprimin dhe pa që nuk u arrit të bëhej filmimi, pas një ecejakeje të re, e përsëriti prapë veprimin.

nga gsh

[Pasiqe]

Ma chi se ne frega

[Brari]

zombush ne shqiptaret e cajm koken per historine e vendit.. ti si zezak Zimbabveje shko ne rr te s..

qashtu..



shekulli

---


Botohet për herë të parë e plotë letra e Enver Hoxhës dërguar Mehmet Shehut gjatë luftës pas ekzekutimit të 65 fshatarëve në Lushnje. Enver Hoxha i indinjuar për vrasjen e 65 ballistëve apo për pushkatimet që Mehmet Shehu i bëri me kokën e vet?

Ekzekutimet, letra e Enverit për Mehmetin


Shekulli

TIRANË – Pushkatimi i 65 fshatarëve në Lushnje në tetor 1943 është një nga krimet e luftës që i është atribuar Mehmet Shehut. Bëhet fjalë për fshatarët e kapur si ballistë në çetën e Hamit Matjanit, në Shegan, Golem. Ai është akuzuar se këtë ekzekutim e ka bërë pa pyetur asnjërin nga anëtarët e Shtabit të Brigadës dhe pa pyetur as Enver Hoxhën. Është folur edhe për një letër të Enver Hoxhës dërguar Mehmet Shehut me kritika të ashpra për aktin terrorist të pushkatimit pa gjyq të 65 fshatarëve-ballistë. Një dokument i tillë gjendet në Arkivin Qendror të PPSH-së dhe përmbajtja e tij botohet për herë të parë e plotë në gazetën “Shekulli”. Flitet për një letër të 5 nëntorit 1943, e cila i drejtohet Komandës së Brigadës i dhe veçanërisht Mehmet Shehut nga Shpati, një nga pseudonimet e Enver Hoxhës gjatë Luftës.
Në këtë letër Enver Hoxha i cili edhe vetë, siç e tregojnë dokumente të shumta disa prej të cilëve do t’i botojmë sot, kishte urdhëruar likuidime dhe pushkatime gjatë luftës, bën të kundërtën, dënon ekzekutimin e hapur të 65 fshatarëve nga Mehmet Shehu si një ekzekutim të tepruar, pa vend dhe shumë të gabueshëm duke u shprehur se një gjë e tillë “në vend që të na sjellë fitim, na dëmton”. Enver Hoxha i shkruan Mehmet Shehut më tej se në këtë rast bëhet fjalë për fshatarë të pafajshëm dhe se në asnjë mënyrë nuk duhet të armiqësoheshin me katundarët.


Nexhmije Hoxha
“Aktet terroriste të Mehmet Shehut me
qëllim që të bëhej udhëheqës i shquar”
“...Në “autokritikat” e tij, në qoftë se mund të quhen të tilla, ekseset terroriste të vetat, M. Shehu i shpjegonte me “urrejtjen për ballistët tradhtarë”. Një shpjegim tjetër të tyre e lidhte me “temperamentin borgjez të çastit”, me “origjinën mikroborgjeze” ose me “të metat mikroborgjeze” në karakterin e tij. (...) Për të mos folur, tani për tani, për qëllimet e errëta që synonte M. Shehu, ishte e qartë që ai me aktet e tij të bujshme, qofshin ato trimërie ose ato terroriste, donte të krijonte imazhin e një udhëheqësi të shquar dhe kësaj ia arriti, pavarësisht që reaksionarët e quanin “bandit”, sipas zakonit të tyre edhe për luftëtarë të tjerë.... Në qoftë se pushkatimet që bënte, M. Shehu i justifikon si hakmarrje për vrasjet pabesisht të partizanëve nga forcat reaksionare në këto krahina, ai hakmerrej edhe për arsye personale. Në shtator të vitit 1943, kur ndodhej në zonën e Librazhdit, M. Shehu kërkoi me këmbëngulje të arrestonte dhe të pushkatonte pa gjyq Xhaf Mirakën, ish-vullnetar në Luftën e Spanjës, me pretekst se ai kishte dezertuar në Spanjë. Xhaf Miraka në këtë kohë ka qenë bashkuar me Luftën Nacionalçlirimtare. Duke qenë në Spanjë bashkë me M. Shehun, ka mundësi që ky i fundit dyshonte se Xhaf Miraka mund të dinte shumë gjëra që ai ia fshihte Partisë...”
Sipas Nexhmije Hoxhës



më 5 nëntor 1943

I dashuri Mehmet

Veçanërisht jemi të gëzuar për sukseset e Brigadës sonë Nacional-Çlirimtare. Brigada jonë e Parë, dita ditës po shkon në rrugën e vërtetë që i ka caktuar Shtabi i Përgjithshëm. Komunikatat tuaja i presim me padurim sepse e dimë që Brigada e Parë gjatë udhëtimit të saj, i jep grushta të forta okupatorit gjerman dhe tradhtarëve të vendit tonë. Si kurdoherë dhe kësaj radhe sukseset e brigadës kundër gjermanëve kanë qenë të dukshme dhe shokët gjatë përpjekjeve kanë fituar eksperiencën e duhur dhe ashpërsinë e urrejtjen kundër armikut. Rruga e saj do të jetë patjetër e lavdishme për nderin e madh të ushtrisë sonë Nacional Çlirimtare dhe për triumfin e çështjes sonë të shenjtë. Përmes teje, u shprehim shokëve të Partisë në Brigadë përgëzimet tona dhe ju urojmë që në të ardhmen ata të bëjnë dhe më shumë, ata të jenë kurdoherë në radhën e parë të luftës, të jenë shembëlla e heroizmës, e pjekunis politike, e gjakftohtësisë, të jenë ushtarët e denjë të çështjes së madhe të Partisë sonë të dashur.
Në përpjekjen që bëri brigada me forcat e reaksionit si kundër që thoni në raportin që i çoni Shtabit të Përgjithshëm, kini zënë mjaft robër dhe pasi i keni gjykuar kini ekzekutuar 65 prej tyre. Ky gjest e errëson tabllonë. Ky ekzekutim, shoku Mehmet, si kundër që e njeh dhe vetë në letrën që i çon shtabit, është i tepruar dhe pa vend dhe shumë i gabueshëm pse në vend që të na sjellë fitime, na dëmton. Duhet të kemi parasysh se katundarët që ndodhen në çetat e Ballit janë elementë të pafajshëm, të pasqaruar dhe viktima. Me këta duhet të sillemi më ndryshe, është e detyra e jonë, si ushtarë të drejtësisë që jemi, duhet t’u flasim këtyre njerëzve, t’i këshillojmë të gjejnë rrugën e drejtë, të dezertojnë radhët e okupatorit e të tradhtarëve. Por jo t’i ekzekutojmë në masë. Ekzekutimi të rezervohet vetëm për ata që me koshiencë të plotë bëjnë lodrën e armikut dhe të gjithë ata që grabisin e gjakosin popullin.
S’duhet të armiqësohemi me katundarët, pse ata janë shtyllat e partisë sonë dhe një sjellje si ajo e juaja karshi tyre sigurisht ka reperkursione në shtresat katundare. Në asnjë mënyrë s’duhet t’i japim shkak armikut të na akuzojë asisoj që nuk jemi.
Letra jote drejtuar Shtabit të Përgjithshëm për këtë çështje na siguron se do t’i moderoç ndjenjat e inspiruara nga momenti dhe nuk do të përsëritet më një punë e tillë dhe herë tjetër nuk do të të mungojë gjakftohtësia. Kemi bindje se do të veproç këtej e tutje në këtë mënyrë dhe këto veprime do të jenë të matura, pa humbur ashpërsinë e duhur dhe këtë do ta bësh pse si komunist që je, nuk do të permetosh kurrë që me të tilla akte të preket emri i pastër i Partisë sonë të dashur.

Të fala ty dhe gjithë shokëve
Për Komitetin Qendror të Partisë Komuniste Shqiptare
Shpati


Dokumentet e tjera
Disa nga urdhrat dhe porositë e Enver Hoxhës për likuidimin e shqiptarëve që nuk ndanin të njëjtën ideologji me të, megjithëse në shumë raste i bashkonte kauza e përbashkët e çlirimit të vendit. Sipas dokumenteve të Arkivës së Shtetit

Urdhrat e Enver Hoxhës për
eliminimin e kundërshtarëve

Pjesa më e madhe e urdhrave të Enver Hoxhës të gjetura në Arkivën e Shtetit evokojnë asgjësimin e Bazit të Canës ose Abaz Kupit... Por ai përveç kërkimit me ngulm të vrasjes së Abaz Kupit, kërkon edhe vrasjen me “plumb kresë” siç shprehet në ndonjë rast, të mjaft nacionalistëve, krerëve, ballistëve e zogistëve të tjerë. Ja çfarë thonë dokumentet arkivore, prej të cilave po botojmë pjesë me shkurtime:

Pjesë nga letra e Enver Hoxhës drejtuar Gogo Nushit për të zhdukur disa elementë komunistë e nacionalistë
7 tetor 1943

(...) Për disa çështje të vogla që më pyet, sidoqë nuk është nevoja të më pyesësh, edhe sidoqë kemi vendosur një herë së toku, po të përgjigjem. Për Ilo Pandukun, më duket se thamë që, në rast se e mohon, thirreni atë nga Gjirokastra, dhe ai që të rrejë nga ata të dy, e çoni në shtab.
Anastas Plasarin as që e kërkuam të vinte këtu, por ju dhamë udhëzime që ai të qërohej “sans bruit et sans trompettes” (pa zhurmë e pa trompeta, frëngjisht). Më mos më pyesni. Të gjurmohet dhe të vritet Irfan Ohri. Hetoni se në një shtëpi andej rreth kinemasë Rex po rri. Ua japim këtë informatë, megjithëse zyra informative e juaja punon më mirë. Për Bazin e Canës mos bëni shumë iluzione, si ju, edhe Doktori e të tërë. Se Bazi i Canës është Bazi i Canës dhe Xhemal Herri është Xhemal horri, të cilit i ka hyrë frika në bark dhe po bën ato deklarata. (...)
Po ju çojmë këtë letrën të cilën t’ia dërgoni Bazit me atë njeriun që na shkruani në letër. Këtë letër jepja Dr. më parë ta këndojë dhe, po të ketë gjëkafshë, le t’ia shtojë. Duhet që dhe DR. të ndodhet këtu për ditën që i kemi caktuar Bazit. Mund të vijë atë mbrëmje dhe të ikë pasnesër mbrëma. (...)
Të fala.

Burimi: AQSH, FONDI.14, DOSJA 27


Pjesë nga letra e Enver Hoxhës drejtuar Nako Spirut, ku jepet udhëzim për vrasjen e Zef Malos dhe Llazar Fundos.
4 prill 1944

I dashur shoku Nako,

Zef Mala (ish-kryetar i grupit komunist të Shkodrës. Shën.red) të mos shkojë në Kosovë. Përkundrazi, ta dekoroni me një plumb kresë. Ai s’është i mirë dhe duhet të zhduket. Gjeni mënyrën që të mos kuptohet, por në asnjë mënyrë të mos lihet pas dore kjo punë, sikundër i ka lënë pasdore shoku Hysen të tjera këshilla që i kemi dhënë dhe për të cilat është përgjegjës.
Çështja e Zai Fundos mbetet ajo që ka qenë. Çështja e autokritikës s’na intereson dhe as që duhet të përmendet, sikundër që e kanë bërë në Korçë, gjë që e popullarizon. Ai mbetet armik i poshtër i Partisë dhe hesapin dhe autokritikën s’mund ta bëjë as këtu, as në Itali, po atje lart ku e kanë dënuar. Prandaj dhe ky, po të gjendet, po atë fat. Në këtë pikë u thuaj shokëve që të mos gabohen.
Të fala shoqërore
Tarasi
4.04.1944

burimi: AQSH.F14, DOSJA 76


Pjesë nga urdhri i Enver Hoxhës për sulmin e divizionit të parë të Ushtrisë Nacional Çlirimtare Shqiptare në veri të Shkumbinit
1 qershor 1944

3.Të goditë e të likuidojë Bazin e Canit, Legalitetin dhe forcat e ndryshme të reaksionit e të qeverisë kuislinge të Tiranës.
Komandant i Përgjithshëm UNÇL
Gjeneral-kolonel
Enver Hoxha
Burimi: AQSH, FONDI 41, DOSJE 53


Urdhër i Enver Hoxhës drejtuar Shtabit të divizionit të parë për shkatërrimin e forcave zogiste dhe vrasjen e Abaz Kupit
16 korrik 1944

Vazhdoni me ashpërsi goditjet kundër forcës së gjallë të Bazit, e cila duhet të likuidohet. Çarmatosni këdo, ku ai ka influencë. Me një ose dy skuadra të forta, të ndiqet Bazi në rrethet e Ishmit buzë detit. Vrasja e tij do të jetë një fitore.

burimi: AQSH,FONDI 41, DOSJE 158

Urdhër me radiogram i Enver Hoxhës drejtuar Shtabit të divizionit të parë për shkatërrimin e forcave zogiste
3 korrik 1944

Sipas lajmeve tuaja, rezulton se zona e Matit ndodhet bosh. Ju kemi lajmëruar se duhet të mos lini Bazin të grumbullojë forcat e të formojë një front kundër nesh. Mos e neglizhoni këtë vërejtje, pse përgjegjësia bie mbi shtabin e Divizionit.
Komandant i Përgjithshëm Iunçsh
Enver Hoxha

burimi: AQSH, FONDI 41, DOSJE 158

Urdhër me radiogram i Enver Hoxhës drejtuar shtabit të divizionit të parë për të asgjësuar zogistët dhe krerët nacionalistë dibranë
6.07.1944

Divizionit I
Të goditet me ashpërsi Bazi (*Abaz Kupi). Zonat Mat, Dibër të përshkohen disa herë, të kontrollohen disa pyje të dyshmita dhe të mitralohen. Krerët e Dibrës të goditen me ashpërsi sikurse Bazi.
burimi: AQSH, FONDI 41, DOSJA 158

Urdhër i Enver Hoxhës drejtuar shtabit të divizionit të parë për shkatërrimin e forcave zogiste dhe krerëve të tyre.
20 korrik 1944

dt.20.07. Vazhdoni spastrimin e forcave të Bazit dhe krerëve të tjerë
burimi: AQSH, FONDI 41, DOSJE 158

Urdhër i Enver Hoxhës drejtuar Shtabit të Divizionit I për ta provokuar Muharrem Bajraktarin dhe për ta likuiduar.
26 gusht 1944

Gjeneral Daliut (*Dali Ndreut)
Hidhni një trakt popullit të Lumës ku t’i thuhet se Muharremi u ftua të bashkëluftojë kundër gjermanit okupator dhe se ai refuzoi. Kushdo që do të na pengojë në veprën tonë çlirimtare, ne e konsiderojmë armik. Thërrisni popullin të bashkohet kundër armikut dhe gjithë atyre që e kanë gënjyer. Pastaj vazhdoni punën ose e detyroni Muharremin të nënshtrohet ose e demaskoni dhe e ndiqni për ta kapur, sipas situatës që do të krijohet.
Enver

Urdhër i Enver Hoxhës drejtuar shtabit të korparmatës I për shkatërrimin e forcave të G.Kryeziut.
12 shtator 1944

Gjeneral Dali Ndreut (*komandant i korparmatës I), D.D. (shumë konspirative).
Të përgatiten dhe të nisen menjëherë për në Kosovë Brigada I dhe Brigada III. Brigada I të kalojë e para në malësitë e Gjakovës dhe të Pejës, Brigada III të ndjekë të parën menjëherë dhe mundësisht të bjerë në kontakt me forcat e Kryeziut dhe ta detyrojë atë të mbajë qëndrim. Me këtë të veprohet si me Muharrem Bajraktarin. Por mos vonohet rrugës dhe të mos presë kontakt me Brigadën I.
AQSH, FONDI 41, DOSJE 158.



07/02/2005

[Brari]

Gazeta Shqiptare


--

DOSSIER

Dëshmia e kolonelit në pension Ahmet Mehmeti për letrën anonime që zv/ministri i Mbrojtjes, gjeneral-major Halim Xhelo shkruajti për Enver Hoxhën, në 1967 kundër heqjes së gradave

"Si dështoi në '66 arratisja e gjeneral Halim Xhelos"


-------------------------------------------

Dashnor Kaloçi


Ndërkohë që Halimi u nis për në Vlorë, pak orë më vonë, në zyrën e ministrit të Mbrojtjes u thirrën tre ushtarakë të lartë: një i ushtrisë dhe dy të Ministrisë së Brendshme. Me porosi nga lart, atyre iu komunikua urdhri për t'u nisur menjëherë për në Vlorë, duke udhëtuar me një mjet fluturues. Sapo mbërritën në Vlorë, ata zbuluan se Halimi bashkë me djalin e tij ndodhej në ish-hotel "Moska", dhe me të marrë atë sinjalizim, ata shkuan menjëherë aty duke bërë arrestimin e tij. Pasi e arrestuan, nën masa të forta sigurie ata e sollën menjëherë në burgun e Tiranës, ku pasi iu komunikua akuza si shkruesi i letrës anonime, i filloi menjëherë hetuesia". Kështu e kujton koloneli në pension Ahmet Mehmeti arrestimin e ish-zv/ministrit të Brendshëm dhe shefit të Sigurimit të Ushtrisë, gjeneral-major Halim Xhelos, në vitin 1966, pas letrës anonime që ai i kishte bërë Enver Hoxhës. Po çfarë shkruante gjenerali i famshëm vlonjat në atë letër, si u zbulua se ai ishte autor i saj dhe si u bë i mundur arrestimi i tij në një hotel të Vlorës, ku ai kishte shkuar me mendimin për t'u arratisur? Për të gjitha këto e të tjera fakte të panjohura nga ajo ngjarje e largët, na njeh intervista ekskluzive e 78-vjeçarit Mehmeti, ish-ushtarak i lartë në Drejtorinë e Planifikimit pranë Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë në vitet '60, i cili e ka njohur nga afër gjeneralin rebel që nuk u pajtua me vendimin e Byrosë Politike për heqjen e gradave.


Zoti Mehmeti, si u prit në atë kohë nga masa e gjerë e ushtarakëve vendimi i Byrosë Politike për heqjen e gradave?
"Para se t'i përgjigjem direkt pyetjes suaj, në parantezë desha të shtoj se me njoftimin që bëri udhëheqja e lartë e PPSH-së në atë kohë mbi vendimin që kishte marrë Byroja Politike për revolucionarizimin e mëtejshëm të Partisë, pushtetit e ushtrisë, në të gjitha organizatat-bazë të Partisë, duke filluar që nga Ministria e Mbrojtjes e deri poshtë në njësi, u diskutua gjerësisht se ç'duhej bërë me ushtrinë në lidhje me atë orientim që vinte nga lart. Në këtë kuadër, u diskutua dhe u tërhoq mendimi i bazës në lidhje me heqjen e gradave. Për këtë problem pati shumë reagime, pro dhe kundër, por të gjitha reagimet që ishin kundër argumentoheshin me atë që heqja e gradave do të dobësonte disiplinën në ushtri. Një nga ushtarakët e lartë që e kundërshtoi më shumë heqjen e gradave, ishte kolonel Dilaver Radëshi, i cili i bëri një letër udhëheqjes së lartë të PPSH-së, dhe njëkohësisht me atë letër u bë dhe një letër tjetër anonime, ku kundërshtohej në mënyrë kategorike heqja e gradave në ushtri. Ajo letër, që iu adresua personalisht Enver Hoxhës, siç u mor vesh më vonë, ishte bërë nga zv/ministri i Mbrojtjes dhe njëkohësisht shefi i Sigurimit të Ushtrisë, gjeneral-major Halim Xhelo. Ndërsa letra e Dilaverit ishte me emër dhe nuk përbënte ndonjë hata të madhe (ndonëse dhe Dilaveri përfundoi në burg), ajo që u dërgua anonime vuri në lëvizje të gjitha hallkat e shtetit dhe organet përkatëse të Sigurimit e Zbulimit e morën shumë seriozisht punën për të bërë të mundur zbulimin e autorit të saj".

Mbi cilin ranë dyshimet e para si autor i asaj letre dhe a dyshohej për Halim Xhelon?
"Nuk po ju përmend emra konkretë, por dyshime në atë kohë pati shumë. Por, derisa u zbulua e vërteta, për Halim Xhelon as që nuk mendohej".

Ju personalisht, a u takuat ndonjëherë me Halimin në atë kohë që ai e kishte bërë letrën dhe a e keni diskutuar problemin e saj?
"Gjatë kohës që në të gjithë ushtrinë diskutohej problemi i heqjes së gradave dhe ai i letrës anonime, unë jam takuar dy a tre herë me Halimin. Ashtu si gjithë ushtarakët e tjerë, dhe ne normalisht diskutuam për problemin e letrës, por pa e ditur se Halimi ishte autori i saj".

Çfarë thoshte Halimi për letrën?
"Më kujtohen si tani fjalët e Halimit kur më thoshte: "Dilaveri u tregua burrë të paktën dhe e bëri të hapur letrën, por ç'është ky që e ka bërë anonime dhe po na sjell vërdallë e s'e gjejmë dot. Ka shumë Dilaverë që nuk dalin në skenë", dhe shante pastaj mbarë e prapë atë që e kishte shkruar. Pas këtij takimi, unë e kam takuar Halimin edhe një ditë para se ai të arrestohej, pasi ai erdhi aty në ministri për të marrë një autorizim për të shkuar në ishullin e Sazanit. Meqenëse nuk e gjeti në zyrë shefin e Shtabit të Përgjithshëm, gjeneral Petrit Dumen (i cili kishte të drejtën e lëshimit të autorizimit për të shkuar në Sazan), kur po dilte nga ministria Halimi u kthye në zyrën ku punoja unë dhe më pyeti nëse ishte përgatitur një hartë që kishte kërkuar ai për territorin e Shqipërisë ku shtriheshin zonat kufitare. Po kështu, ai më porositi që kur të vinte gjeneral Petriti, unë t'i merrja autorizimin për në Sazan, duke më thënë se kishte biseduar vetë me të. Teksa po largohej, ai më tha: "Hajde dhe ti me mua në Vlorë e Sazan".

Ia morët ju autorizimin sipas porosisë që ju la?
"Kur erdhi gjeneral Petriti, una ia bëra prezent porosinë që më la Halimi, duke i thënë se më kishte kërkuar edhe mua për të shkuar në Vlorë. Petriti urdhëroi menjëherë formulimin e autorizimit, të cilin e firmosi dhe e vulosi menjëherë, por mua më tha: "Nuk do të shkosh në Vlorë, pasi do ikim bashkë në Burrel, se na ka dalë një problem". Atë pasdite Halimi erdhi në ministri me makinën e tij "Popjeda" dhe pasi mori autorizimin, u nis menjëherë për në Vlorë, bashkë me djalin e tij që e kishte me vete në makinë".

Si rrodhën ngjarjet pas largimit të Halimit për në Vlorë?
"Ndërkohë që Halimi u nis për në Vlorë, pak orë më vonë në zyrën e ministrit të Mbrojtjes u thirrën tre ushtarakë të lartë, një i ushtrisë dhe dy të Ministrisë së Brendshme. Me porosi nga lart, atyre iu komunikua urdhri për t'u nisur menjëherë për në Vlorë, duke udhëtuar me një mjet fluturues. Sapo mbërritën në Vlorë, ata zbuluan se Halimi bashkë me djalin e tij ndodhej në ish-hotel "Moska", dhe me të marrë atë sinjalizim, ata shkuan menjëherë aty duke bërë arrestimin e tij. Pasi e arrestuan, nën masa të forta sigurie ata e sollën menjëherë në burgun e Tiranës, ku iu komunikua akuza si shkruesi i letrës anonime, dhe i filloi hetuesia.

Si u bë i mundur zbulimi i letrës, pra që ajo ishte shkruar nga Halim Xhelo?
"Siç thashë dhe më lart, organet kompetente të Sigurimit e Zbulimit nisën menjëherë punën për të gjetur autorin e asaj letre që kishte shqetësuar udhëheqjen e lartë dhe personalisht Enver Hoxhën. Fillimisht u bënë ekspertizat përkatëse për të gjetur makinën e shkrimit me të cilën ishte shkruar ajo letër. Pas krahasimeve të shkresave, u konkludua se ajo letër nuk ishte shkruar me makinat e shkrimit që dispononte dega e Sigurimit të Ushtrisë, por ajo ishte e një makine shkrimi të Ministrisë së Mbrojtjes, e cila ishte dërguar për riparim në degën e kazermimit të ushtrisë. Pas gjetjes së makinës së shkrimit, u hodhën dyshimet e para se mos ajo letër ishte shkruar nga ajo ministri dhe u vunë disa persona nën vëzhgim. Njëkohësisht me këtë gjë, u verifikuan në degën e kazermimit të gjithë regjistrat e hyrje-daljeve dhe rezultoi se ajo makinë, që i përkiste një zyre në Ministrinë e Mbrojtjes, ishte marrë për një ditë nga sekretarja e Drejtorisë së Sigurimit të Ushtrisë, ku drejtonte Halim Xhelo. Ajo e kishte kërkuar atë makinë për një ditë, duke u thënë se të sajën e kishte të prishur. Pasi u gjetën firmat e saj për marrjen e dorëzimin e makinës së shkrimit, ajo u thërrit dhe u mor në pyetje, ku pranoi gjithçka. Sekretarja pohoi se, me porosinë e Halimit, letrën e kishte shkruar me një makinë tjetër, me qëllim që të mos zbuloheshin. Ky pohim i saj koincidoi në një ditë dhe në një kohë kur Halim Xhelo ishte duke udhëtuar për në Vlorë. Pra, kjo ishte dhe arsyeja që tre ushtarakët e lartë që ishin thirrur në zyrën e ministrit të Mbrojtjes, morën urdhër për të udhëtuar me një mjet fluturues për në drejtim të Vlorës, pasi ata dyshonin se Halimi kishte tendenca që të arratisej nëpërmjet Sazanit. Kështu u tha në atë kohë, se Halimi e mori vesh për arrestimin e sekretares së tij dhe prandaj u nis për në Vlorë, që të arratisej".

Është thënë se Halim Xhelon e helmuan në burgun e Burrelit, pasi ai filloi të tregonte krimet e Sigurimit të Shtetit?
"Jo, Halim Xhelo mbyti veten në qeli, tamam atë ditë që u arrestua Beqir Balluku në aktivin e Durrësit. Kjo gjë ndodhi pasi ai mbante shpresa se do lirohej një ditë me ndërhyrjen e Beqirit. Në 1966, edhe Beqiri me Petritin ishin kundër heqjes së gradave, madje Petritin e detyruan të bënte autokritikë në organizatën e partisë.


"Enver, ja si po e masakroni këtë popull"

I dashur shoku Enver
Jemi një grup komunista ushtarakë e civila që kemi luftuar, që e duam partinë, pushtetin e popullin tonë, por duke parë se këto po rrezikohen vendosëm t'ju shkruajmë juve që të vini dorë para se të jetë bërë vonë. Ju keni vendosur që të bëni një mori reformash: si uljen e rrogave, dërgimin e kuadrove në kazmë, heqjen e gradave, veshjen me uniformë kineze etj., etj. Fshatarësisë po i rrëmbehet gjithshka dhe janë katandisur në pikë të hallit për bukën e gojës. Punëtorët duhet të punojnë prej mëngjesit deri në mbrëmje për të realizuar normat e larta. Shkurt, të gjitha shtresat e popullsisë po u shtrëngohet litari për fyti. Përse të gjitha këto mbas 22 vjetësh çlirim? Tani të gjithë mendojnë për të ardhmen ç'do të bëhet. Asnjeri nuk e ka të nesërmen të sigurtë. Armiqtë na rrethojnë por me këtë valë pakënaqësie që ka përfshirë të gjithë popullsinë, vështirë të mbrohet pushteti. Përse të rrezikojmë për një pushtet e parti që nuk mendojnë fare për ne. Juve keni vënë triskëtimin e heshtur. Buka, vaji, makaronat, djathi etj. jepen vetëm në bazë të regjistrit. Por mos harroni se të pakënaqurit nuk janë më armiqtë e klasave por neve njerëzit e pushtetit, ne që deri dje luftuam e sakrifikuam dhe që mendonim se të tillë do të ishim deri në fund. Po jini kaq të ndërgjegjshëm për kursimet në interes të popullit, jepni ju të parët shembullin tuaj personal në çdo gjë duke filluar nga vetja juaj. Lini makinat e shumta luksoze, vilat e rehatshme të ngritura në çdo qytet për ju, paguani vetë qiratë, ngrohjen, ushqimet, ujin, dritën, hiqni rojet e shumta në Tiranën e Re dhe do të shihni vështirësitë e mëdha të jetës. Hiqni më parë gratë dhe të afërmit tuaj nga përgjegjësitë e mëdha, të venë të parët në prodhim dhe aty do të shihni valën e pakënaqësisë që ekziston. Dilni ju, gratë tuaja dhe fëmijët tuaj në gjimnastikën e mëngjesit, vraponi rrugëve të Tiranës dhe pastaj pas jush do vrapojmë edhe ne. Kështu jepet shembulli i mirë personal. Mandej shkoni në fshatra pa i lajmëruar që t'u presin, dhe do të shihni ku është katandisur fshatari jonë, sa keq jeton populli dhe oficeri që do të mbrojë Republikën. Jo me konferenca por në doni opinionin e vërtetë të masës, i vini në votim të fshehtë këto reforma në ushtri e në popull dhe pikërisht këtu do të merrni atë që mendojnë njerëzit, mbështetjen që trumpetoni ju. Në konferenca të hapta, njerëzit nuk mund të thonë lirisht ato që mendojnë, sepse s'duan të venë në burg apo në kampet e internimit. Rëndësi ka ajo që njerëzit gjithandej flasin dhe preokupohen se ç'do të ndodhë nesër me neve. Njerëzit po mbushen me urrejtje dhe çdo durim ka një kufi. Fëmijët tanë s'duan të jetojnë e të rriten me komoditetet e fëmijëve tuaj, por me ato të një kërkese të domosdoshme. Ushtarakët mendojnë: Pse nesër të rijnë ushtarakë? Apo për një trajtim si të qenit. Dhe nesër të japin kokën të parët. Pse kjo? Paskan të drejtë të gjithë ata që na akuzojnë për dogmatizëm. Ishin jugosllavët e ne bënim si donin ata, erdhën sovjetikët e ne bënim si urdhëronin ata, erdhën kinezët dhe ne o burra të bëhemi aziatikë. Kinezët vunë punën fizike dhe neve menjëherë, kinezët bëjnë gjimnastikë rrugëve, të bëjmë edhe neve?! Kinezët heqin gradat, o burra t'i heqim edhe neve. Po të hanë kinezët ... pa tjetër do hamë edhe neve. Këto janë kulmi i servilizmit, kopjimeve dhe varrim i çdo gjëje nacionale, i çdo gjëje kombëtare. Ne po humbasim çdo gjë, çdo krenari si popull e si komb. Këto nuk ju thuhen juve haptas por të gjithë i bisedojnë midis shokësh të vërtetë ku kanë besim. Vetëm ju shokët e udhëheqjes duhet t'i mendoni thellë këto çështje dhe mos lejoni që të rrezikohen fitoret tona. Këto hapa të pamatura sot, ndoshta nesër do të jenë të pandreqshme. Vini dorë sa nuk është vonë. Mos i nënvleftësoni këto mendime që jua thonë shokët tuaj. Këto qarkullojnë në masën më të madhe të komunistëve dhe veçanërisht të kuadrove. Po të reagoni drejt, ne kurrë nuk do të mendojmë se "ja u tërhoqën nga presioni", por do themi udhëheqja dëgjoi zërin e masës. S'ka çudi të qeshni me këto mendime. Një ditë do na jepni të drejtë!
Me nderime dhe respekt
Një grup kuadrosh ushtarakë e civilë

-------