Kryepeshkopi Janullatos prononcohet per tolerancen fetare

[Agim Bardhi]

Faqe 4 - Speciale
24Qershor 2004 Gazeta "Panorama"

Kryepeshkopi Janullatos

intervista


Kreu i Kishës Ortodokse Shqiptare tregon për takimin e parë në Bajramin e 4 prillit të vitit 1992


“Si e kam njohur Hafiz Sabri Koçin”

Kryepeshkopi Anastas Janullatos: Humba një mik


Laureta Rryçi & Dorina Topollaj

E cilëson si një ndër miqtë e tij më të mirë. Për Janullatos, Hazhi Hafiz Sabri Koçi ka qenë ndër njerëzit më të dashur që ka njohur në Shqipëri. Për 13 vite rresht bashkëpunimi mes tyre ka qenë, perfekt.

Kryepeshkopi i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë, Anastas Janullatos, rrëfen në një intervistë ekskluzive për gazetën ”Panorama” si e ka përjetuar vdekjen e ish-kreut të Komunitetit Mysliman, Haxhi Hafiz Sabri Koçi dhe marrdhëniet e reja me Komunitetin Mysliman. Ai tregon të gjitha përpjekjet dhe bashkëpunimin midis tyre gjatë dekadës së fundit. Lidhja më e fortë, përveç festave fetare, duket se ka qenë edhe çështja e pronave. Në intervistën e tij Janullatos, tregon edhe përpjekjet e dy komuniteteve për të ndihmuar refugjatët kosovarë gjatë kohës së luftës.

Katër ditë më parë, është ndarë nga jeta ish-kreu i Komunitetit Mysliman, Haxhi Hafiz Sabri Koçi. Si e keni përjetuar Ju këtë lajm?
Ndjeva hidhërim të thellë. Kur të ikën një njeri i dashur, një mik, me të cilin ke lidhje për shumë vite, ndjen shtrëngim në zemër. Gjithsesi, të ngushëllon fakti se ai iku i qetë, mes dashurisë së të afërmve të tij dhe respektit të njerëzve. Njëkohësisht, mendova se ky udhëtim i fundit, na pret të gjithëve dhe duhet të bëhemi gati.

A ju kujtohet hera e parë, që jeni takuar me Haxhi Hafiz Sabri Koçin?
Ishte festa e Bajramit e vitit 1992. Në atë kohë isha Eksark i Patriarkanës Ekumenike. Kthehesha në Shqipëri pas një udhëtimi (2 prill) dhe më 4 prill ishte Bajrami. E quajta për detyrë të vizitoja kreun e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë. Ishte komunikimi ynë i parë. Atmosfera ishte tepër e përzemërt.

Nëse Ju mund ta përshkruani natyrën dhe tipin e tij, çfarë mund të kujtoni?
Më bëri përshtypje serioziteti, por edhe afrimiteti i tij. Ishte njeri që vuajti për shumë vite në burg për besimin e tij fetar dhe u mbrujt brenda dhembjes dhe aspiratës. Ishte njeri i vendosur dhe dinamik, por njëkohësisht, i butë dhe i qetë. Në periudhën e vështirë të riformimit të Komunitetit Mysliman, ai dha një kontribut të vyer.

Historikisht, në Shqipëri komunitetet fetare vlerësohen se jetojnë në harmoni. Sa harmoni ka pasur mes Jush, si kreu i Kishës Orthodhokse, dhe Haxhi Hafiz Sabri Koçit, si kreu i Komunitetit Mysliman?
Siç e dini, gjatë 13 viteve të fundit, Shqipëria u përball me shumë vështirësi dhe kaloi periudha tepër kritike. Miqësia dhe besimi që u zhvilluan midis nesh, ndihmoi në përballimin sa më të drejtë të problemeve të ndryshme që janë shfaqur (p.sh. kur disa nxënës në Voskopojë prishën disa afreske historike, gjetëm mënyrën për t’iu shmangur tensioneve). Përgjithësisht, jo thjesht kultivuam frymën e tolerancës fetare, por punuam edhe për bashkëjetesë harmonike dhe bashkëpunim ndërmjet komuniteteve fetare. Gjatë festave e vizitojmë Komunitetin Mysliman dhe nga ana e tij, Haxhi Hafiz Sabri Koçi, me bashkëpunëtorët e tij të zgjedhur, vinte te ne në festat tona, madje edhe në periudhën e fundit, kur shëndeti i tij ishte keqësuar. Nuk harroj se në aktivitetet zyrtare, me rastin e 10-vjetorit të Fronëzimit tim si Kryepisksop, ai ishte i pranishëm në kishë, bashkë me udhëheqësit e tjerë të komuniteteve fetare.

Ju njiheni si njohës shumë i mirë i Islamit, pasi keni qenë lektor në Universitetin e Athinës. Sa ju ka ndihmuar kjo në marrëdhëniet ndërfetare në vendin tonë, që nga momenti që keni ardhur e deri më tani?
Për saktësi, nuk isha lektor, por pedagog i rregullt në Universitetin e Athinës për njëzet vjet me radhë. Dega ime ishte Historia e Besimeve Fetare. Në vitin 1975, për herë të parë botova një libër për Islamin (deri tani kanë dalë 12 ribotime) dhe i detyrova studentët që ta studionin dhe, madje, ta jepnin provim këtë lëndë. Gjithashtu, kam udhëtuar në shumë vende islamike dhe, në kuadrin e Këshillit Botëror të Kishave, kam qenë anëtar i ”Komisionit të Dialogut me njerëz me bindje të tjera fetare”. Sigurisht, të gjitha këto kanë ndihmuar në kuptimin më të shpejtë të kushteve të veçanta që ekzistojnë në Shqipëri. Në vitet e mëparshme, si pepdagog universiteti, kisha marrë pjesë më tepër në dialogun teorik ndërfetar. Por, këtu në Shqipëri mësova se sa i rëndësishëm është dialogu i jetës, pjesëmarrja e thjeshtë në të përditshmen dhe në problemet me të cilat përballet një shqëri multifetare.

Në shumë ceremoni, ngjarje të rëndësishme ose edhe festa kombëtare, ju kemi parë Ju dhe dy krerët e tjerë të komunitetit fetar, atij katolik dhe mysliman. A mund të na tregoni ndonjë episod me të ndjerin Haxhi Hafiz Sabri Koçi?
Në këtë çast, nuk më vjen ndërmend diçka konkrete. Por mbaj mend se në shumë pritje që jepnin përfaqësi të ndryshme, çuditeshin, jo thjesht që na shihnin bashkë, por sepse konstatonin një familjaritet dhe marrëdhënie të përzermërta.

A keni pasur vizita të ndërsjellta me Haxhi Hafiz Sabri Koçin, për çështje të ndryshme?
Fola më parë për vizitat e shumta që kryenim gjatë festave fetare. Gjithashtu, shumë shpesh, kur komisione të ndryshme vinin nga Amerika ose nga Evropa, për t'u informuar për sa ndodhnin këtu, ishim gjithnjë bashkë dhe binim dakord për imazhin që paraqisnim, lidhur me lirinë fetare ose me problemet që përballojnë ende komunitetet tona fetare (si p.sh. çështja e pronave të komuniteteve fetare, që ende mbahen të konfiskuara).

Një takim interesant i juaji me Haxhi Hafiz Sabri Koçin dhe arqipeshkvit monsinjor Rrok Mirdita, ka qenë gjatë krizës në Kosovë. Ju të tre morët nismën për të ndihmuar me materiale të ndryshme refugjatët kosovarë. A mund të na tregoni sesi arritët në këtë nismë?
Në këtë periudhë të vështirë, ishte e qartë që të gjithë duhet të ndihmonin; secilin sa të mundte më mirë. Ne, në Kishën Orthodhokse vendosëm t'i bënim një thirrje miqve tanë në Evropë dhe Amerikë. Grumbulluam 12 milionë dollarë dhe përfundimisht, ndihmuam më shumë se 33.000 refugjatë. Organizuam dy kampingje (madje, i fundit që funksionoi në Shqipëri, ishte yni) dhe dërgime të vazhdueshme pakosh (me ushqime, ilaçe, veshmbathje) në krahina të ndryshme të vendit. Veç ndihmës ekonomike, shumë grupe grash dhe të rinjsh lanë punën ose studimet për të ndihmuar refugjatët. Një rast karakteristik është interesimi i veçantë për të porsalindurit. Mbi 300 foshnje morën sendet e para të domosdoshme nga bashkëpunëtorët tanë. Detyra e mbështetjes ndaj atyre që ndodhen në nevojë, është parimi-bazë për ata që besojnë.

Si e përjetuat JU largimin e Haxhi Hafiz Sabri Koçit nga kreu i Komunitetit Mysliman? A mendoni se largimi i tij ka ndikuar në marrëdhëniet tuaja me drejtuesit e këtij komuniteti dhe a është e njëjta linjë komunikimi me krerët e sotëm, si më parë?
Është e natyrshme, që në çdo komunitet fetar të ketë ndryshime në udhëheqje, për më tepër, kur ka arsye shëndetësore dhe moshe. Sidoqoftë, marrëdhëniet që kemi zhvilluar ndërmjet dy komuniteteve tona fetare, janë shumë më të gjera. Edhe me udhëheqjen e re, të nderuarin Haxhi Selim Muça, marrëdhëniet tona janë të shkëlqyera. Besoj që ishte fat që pas vdekjes së Hafiz Sabri Koçit, Kryesinë e Komunitetit Myslimane e mori një njeri i aftë, me kulturë dhe fisnik, që e njeh mirë traditën, por dhe me prespektivë të qartë evropiane. Jam absolutisht i bindur se bashkëpunimi ynë do të jetë shumë harmonik dhe krijues, dhe do të kontribuojë në zhvillimin e përparimin e gjithë shoqërisë shqiptare.



Një miqësi 12-vjeçare

Kryepeshkopi i Kishës Orthodhokse në Shqipëri, Anastas Janullatos, ka pasur një miqësi 12-vjeçare me të ndjerin, kreun e Komunitetit Mysliman, Haxhi Hafiz Sabri Koçi. Ata janë njohur në fillim për shkak të pozicionit të tyre, por më pas kanë vënë re se përveç se aq, mund të ishin dhe miq shumë të mirë. Kjo ka ndikuar pozitivisht, sipas Kryepeshkopit, jo vetëm në marrëdhëniet midis tyre, por edhe në marrëdhënit mes të dy feve. Ata shpesh e kanë vizituar njëri-tjetrin, jo vetëm në rastet e festave, por edhe në ato raste kur në Shqipëri kanë mbërritur të huajt. Qëllimi i tyre i vetëm në këto raste ka qenë evidentimi i një imazhi sa më të mirë mes bashkëpunimit dhe tolerancës fetare. Vetëm katër ditë më parë, ish-kreu i Komunitetit Mysliman, Haxhi Hafiz Sabri Koçi, u largua përgjithmonë. Por përsëri kjo nuk ka ndikuar te Kryepeshkopi Anastas Janullatos, në marrëdhëniet e tij me Komunitetin Mysliman. Ky i fundit ruan kujtime shumë të bukura për të ndjerin Hafiz Sabri Koçi. Numri një i Kishës Orthodhokse në Shëqipëri ka ndjekur të gjithë traditën e fesë tjetër në shenjë respekti



Kush është kryepeshkopi Anastas Janullatos

Anastas Janullatos, para se të vinte në Shqipëri me detyrën e Kryepeshkopit të Kishës Orthodhokse, ka dhënë mësim në një nga universitetet e Athinës në lëndën Historia e Feve. Më pas, ai emërohet numri Një i Kishës Orthodhokse në Shqipëri, duke mbajtur të njëjtin pozicion, pa ndryshim, edhe sot e kësaj dite. Në vitin 2001 ka qenë kandidat për çminin Nobel për Paqe. Po në të njëjtin vit, është dekoruar me titullin “Nderi i Kombit”. Aktualisht, ai vazhdon të jetë Kryepeshkop i Kishës Orthodhokse. Ardhja e tij shënon, gjithashtu, edhe faktin që nuk ka pasur kryepeshkop shqiptar, për shkak të gradave shkencore që duhet të ketë një prift për të marrë një post të tillë. Fakti i qëndrimit për shumë kohë të gjatë, është protestuar nga Kisha Ortodokse e shqiptarëve të Amerikës dhe Kanadasë. Sipas tyre, tashmë ka ardhur koha që drejtimin e kishës duhet ta marrë një kryepeshkop shqiptar. Megjithatë, duhet vlerësuar se në gjithë këto vite drejtimi, Anastas Janullatos ka ditur të gjejë gjuhën e bashkëpunimit me të gjithë përfaqësuesit e tjerë të feve, mbi zhvillimin e shoqërisë shqiptare.

[Agim Bardhi]

Dhuna dhe terrorizmi janë në kundërshtim me frymën e vërtetë të besimit fetar.


Prof. Dr. Anastasi*


E gjatë është lista e viktimave të terrorizmit që nisi më 11 shtator 2001 në Nju Jork, deri në hekatombat e fëmijëve të pafajshëm në shkollën e Beslanit të Rusisë. Ndërmjet tyre rrezikon të gjendet edhe feja. Sidoqoftë, ndërgjegja fetare të mbetet në rolin e vet të shenjtë: paqtimin, mirëkuptimin, faljen, mbylljen e traumave. Gjatë këtyre viteve të fundit, nëpër kongrese të njëpasnjëshme ndërfetare, ne, përfaqësuesit e besimeve të ndryshme kemi rënë dakord që feja duhet të sjellë dhe të mbështesë paqen në botë, se dhuna dhe terrorizmi me prejardhje individuale, kolektive ose shtetërore janë në kundërshtim me frymën e vërtetë të fesë. Kemi dënuar në veçanti dhunën dhe luftën që kryhen duke iu referuar vullnetit të Perëndisë.

Njëkohësisht, pjesëmarrësit ndërmorën detyrimin për t’u bashkuar me thirrjen e të gjithë atyre mbi të cilët ushtrohet dhunë dhe gjithashtu, të kontribuojnë me të gjitha forcat për sigurimin e lirisë dhe dinjitetit të çdo personi e çdo populli.

Më 5-7 shtator 2004 në Milano, qindra përfaqësues, burra e gra nga 60 vende dhe besime të ndryshme të mbarë botës, morën pjesë në kongres të madh ndërfetar me temë: “Guxim për një humanizëm të ri shpirtëror”. Thirrja për paqe, nënshkruar nga të gjithë pjesëmarrësit, ndërmjet të tjerave thekson: “Paqe është emri i Perëndisë. Ndaj ata që shfrytëzojnë emrin e shenjtë të Perëndisë për të bekuar veten e tyre nga Perëndia. Asnjë luftë nuk është e shenjtë. Vetëm paqja është e shenjtë.

Duke u thelluar në traditat tona fetare, e kemi kuptuar më mirë se frika, terrorizmi dhe lufta e vënë njerëzimin në rrezik vetëshkatërrimi dhe sa njerëzit përfundojnë t’i nënshtrohen asaj së keqeje, të cilës synojnë t’i kundërvihen.
Stuhia terroriste dhe ajo e luftës që ka shpërthyer në fillim të shekullit të 21-të, nuk duhet të marrë me vete edhe shenjtërinë e fesë, duke infektuar zemrat e njerëzve me hidhërim dhe armiqësi ndaj fesë së tjetrit. Shkatërrime më të këqija edhe se ato nga armët e shkatërrimit në masë, mund të shkaktojnë nxitja e intolerancës fetare. Radioaktiviteti i urrejtjes, i pasuruar me “uraniumin” e pasionit fetar, zgjat edhe pas mbarimit të akteve terroriste dhe konflikteve luftarake, për dhjetëravjeçarë, ndoshta për shekuj, siç ka ndodhur me kryqëzatat dhe “luftërat e shenjta” të së kaluarës.

Të gjithë sa i besojnë “Perëndisë së dashurisë” (Rom. 15:33; Filip , 4:9; Hebr. 13:20 etj.), nuk mund të mos përsërisim me ngulm përgjërimin “për paqen në mbarë botën” dhe të përpiqemi me të gjitha forcat që në tokë të mbizotërojnë drejtësia dhe paqja.

*Kryepeshkopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë



Gazeta "Shekulli" 17/09/2004
Jepni opinionet tuaja mbi rolin e fese per drejtesi e paqe.

[Eni]

Nga Fortlumturia e Tij\ His Beatitude
Anastas Janullatos


.... Qenia njerezore eshte diçka me e nderlikuar se ç'mendojne zakonisht. Keshtu qe, une besoj se tani Shqiperia ka nje mundesi te re e te madhe qe qendron ne faktin se jo vetem thjeshte tolerojme njeri-tjetrin, por edhe jetojme se bashku. Fjala tolerance eshte shume e dobet pe te shprehur ate qe ne perjetojme tani. Jetojme nje nivel te ri marredheniesh, nje bashkejetese paqesore. Dhe megjithate edhe kjo eshte shume e dobet per te shprehur realitetin tone fetar. Qe nga Sinodi i dyte i Vatikanit, dhe pas perjetimit te perbashket te martirizimit qe vuajtem ketu, ne tani perjetojme nje nivel te trete marredheniesh, nje nivel bashkepunimi vllazeror dhe krijues. Kjo eshte ajo qe duhet te kultivojme per te ardhmen. Ne te shkuaren ne ishim ketu ne kufijte midis Lindjes dhe Perendimit, ku perjetuam ndarjen. Tani, kemi rolin profetik te jemi ura midis Lindjes dhe Perendimit, ku japim nje deshmi te vazhdueshme te respektit tone te sinqerte per njeri-tjetrin.Respekti per njeri-tjetrin eshte mesimi i vertete qe ne duhet t'i japim gjithashtu gjithe Ballkanit. Shqiperia ka vuajtur shume, por ne kemi diçka per te eksportuar. Nga ana shpirterore, ne nuk jemi nje vend i varfer, por ne jemi nje vend i pasur ne vetendergjegjen tone qe te jetojme sebashku. Ne kemi nje respekt te thelle per njeri-tjetrin dhe ky respekt shkon edhe pertej kishave te krishtera. Perqafon edhe komunitetet e tjera dhe madje arrin edhe tek ata qe nuk besojne; sepse per ne, ata qe nuk besojne nuk jane armiq, por jane viktima te vete mosdijes se tyre. Ne i respektojme dhe i duam ata dhe do te donim te punonim me ata per nje te ardhme me te mire...


©KPM