Aleksandri i Madh, gjuha burashaski dhe ilirët e Pakistanit

[alibaba]

A din ndonjeri se si i themi qenit ne shqipe ndryshe perpos qeni ?

Kjo rrjedh nga fjala e lashtë ilire KAN. Psh fisi i Kandavëve në origjinal quhej KANDHAON, që do të thotë mbytës i qenve.

Duhet të heqim dorë nga kjo traditë e vjetëruar, që çdo fjalë ta konsiderojmë fjalë latine. Edhe latinishtja nuk është gjë tjetër veç pjellë e gjuhës tonë. Kështuqë shumë fjalë shqipe që duken me prejardhje latine, në fakt janë fjalë ilire.

Për Burushaskit, deri më tash gjuah e tyre nuk është futur në asnjë familje, madje as në familjen indoeuropiane, por interesimi ynë duhet të përqëndrohet tek Kalashat që janë afre afër Burrushëve, por këta Kalashat flasin gjuhë indoeuropiane dhe janë familje gjuhësh më vete.

Shikoni videon

http://www.youtube.com/watch?v=4X5zptHGjrI

[GL_Branch]

Do kishe bërë mirë të na jepje linkun e gatshëm, aty ku është fjalori.

Baskët janë racë dinarike.

Basket nuk jane aspak pjese e races Dinarike por jane Atlanto-Mesdhetare.

[alibaba]

Shume interesante pjesa siper. Edhe une si alibaba jam munduar te gjej ngjashmeri po sja kam dale dot. A jemi te sigurt qe eshte burrushaski ?

Problemi i ca tipave këtu. Lexojnë një faqe këtu, dhe një tjetër aty, dhe me vrap i sjellin gjërat në forum.

Unë jam i bindur se 90% e këtyre që po shkruajnë në këtë temë, as nuk ia kanë idenë se ai rajon për të cilin por flasim është rajoni me diversitetin më të madh në botë. Në një sipërfaqe mjaft të vogël, jetojnë me dhjetëra popuj të ndryshëm.

Hunzakët, ndonëse kanë disa fjalë (krejt pak fjalë), që disa autorë tanë e kanë lidhur me shqipen, mendoj që duhet ose të lihet për tjetër herë, ose një studim i mirëfilltë, me një gurp të madh shkencëtarësh nga lëmi të ndryshe. përndryshe s'ka bukë sepse Burrushaski jo që nuk është shqip, por nuk ka asnjë gjuhë të ngjashme në botë. Është gjuhë e vetmuar.

Pra kur thotë dikush "Burrushaski, Ilirët e Pakistanit", si me thanë "Italianët, Rumunët e Turqisë", janë gjëra që s'lidhen dot.

Ilirët e Pakistanit janë: Kalasha, Khowar dhe Nuristan. Këtu duhet të përqëndrohet përpjekja për të zbulu diçka.

[Dorontina]

Leka nuk ka përhapur kulturë greke. Nuk dihet se çfarë kulture saktë ka përhapur ai në atë kohë, por është shumë më e llogjikshme të ketë përhapur kulturën e vet Ilire. Biblioteka e Aleksandrisë nuk ka qenë bibliotekë greke por bibliotekë botërore (të gjithë librat e shkruar deri në atë kohë, në gjithë botën, janë mbledhur në këtë biblioteke) ku të gjithë studiuesit fajësojnë goxha shumë grekët për djegien e saj me qëllim të zhdukjes së librave që ua nxjerrin në pah rrenat e tyre për historinë botërore për të përvetësuar sa më shumë kredita nga ajo.

Iskanderazem - rrjedh nga gjuha hinduse që dtth. gradë e lartë ushtarake.

Leka dihet fare mirë që nuk ka qenë grekë sepse edhe vet fillozofët grekë e thonë këtë, por ka qenë Ilir, paraardhës i yni.

shum e vertet .........

[Darius]

ku të gjithë studiuesit fajësojnë goxha shumë grekët për djegien e saj me qëllim të zhdukjes së librave që ua nxjerrin në pah rrenat e tyre për historinë botërore për të përvetësuar sa më shumë kredita nga ajo.

Kjo per mendimin tim nuk eshte e sakte. Pavaresisht bindjes personale qe kam mbi perpjekjet e fqinjeve per te vjedhur historine, zhdukur gjurmat e saj qe te conin tjeter kund dhe aspak tek grekerit, kur vjen puna tek Libraria e Aleksandrise aty ka deshmi te forta qe ka qene ushtria e Jul Cesarit mbas luftes me Egjyptin qe shkaterroi nje pjese derrmuese te librarise dhe me pas hordhite e ndryshme perfunduan masakren me mizore ne historine njerezore. Nuk duhet harruar qe shkaku i mos mberritjes se dokumentave te shkruara nga lashtesia ne ditet e sotme duhet ti atribohet vetem e vetem natyres shkaterruese te vete njeriut. Greket mund ti fajesoj per zhdukjen barbare te veprave te mbledhura nga Pisistratus ne Athine. Po libraria e Tempullit te Ptah ne Memfis? Po mbi 200 mije volume te bibliotekes se Pergamus ne Azine e Vogel? Po 500 mije volumet e librarise se Kartagjenes qe u shkaterruan mbas pushtimit romak? Po librarite e famshme Serapheum dhe Bruchion me nje total prej 700 mije volumesh njohurie te akumuluar dhe qe u dogjen barbarisht? Pastaj cfare mbeti ju vu vula e shkaterrimit nga te krishteret ne vitin 391. Sipas disa perllogaritjeve nga koha e bastisjes se Konstandinopojes dhe Inkuizicionit ne Mesjete jane zhdukur nje numer i pamase veprash antike me nje vlere te pallogaritshme. Fatkeqesisht te njejtin fat pati dhe koleksioni i Azise kur perandori kinez Tsin Shi Hwang-ti urdheroi djegien masive te librave te lashte ne vitin 213 p.e.s. Po ashtu masakra te temerrshme jane bere nga murgjerit domenikan dhe ndaj kultures se inkasve, majave dhe aztekeve ku me mijera kodike me informacione shume te vyera u dogjen neper sheshet dhe altaret e Meksikes e Peruse. (qe mallkuar qofshin ata te cilet per hir te nje besimi te verber, shkaterruan historine njerezore dhe na lane me copeza te shkeputura andej ketej).

Nje studiues i quajtur Andrew Tomas ka thene dicka me shume vend kur i referohej Bibliotekes se Aleksandrise: Nese koleksioni i Bibliotekes se Aleksandrise do kishte shpetuar dhe do ishte i plote, sot historia e shkences do ishte komplet ndryshe...

[Scion]

Kjo per mendimin tim nuk eshte e sakte. Pavaresisht bindjes personale qe kam mbi perpjekjet e fqinjeve per te vjedhur historine, zhdukur gjurmat e saj qe te conin tjeter kund dhe aspak tek grekerit, kur vjen puna tek Libraria e Aleksandrise aty ka deshmi te forta qe ka qene ushtria e Jul Cesarit mbas luftes me Egjyptin qe shkaterroi nje pjese derrmuese te librarise dhe me pas hordhite e ndryshme perfunduan masakren me mizore ne historine njerezore. Nuk duhet harruar qe shkaku i mos mberritjes se dokumentave te shkruara nga lashtesia ne ditet e sotme duhet ti atribohet vetem e vetem natyres shkaterruese te vete njeriut. Greket mund ti fajesoj per zhdukjen barbare te veprave te mbledhura nga Pisistratus ne Athine. Po libraria e Tempullit te Ptah ne Memfis? Po mbi 200 mije volume te bibliotekes se Pergamus ne Azine e Vogel? Po 500 mije volumet e librarise se Kartagjenes qe u shkaterruan mbas pushtimit romak? Po librarite e famshme Serapheum dhe Bruchion me nje total prej 700 mije volumesh njohurie te akumuluar dhe qe u dogjen barbarisht? Pastaj cfare mbeti ju vu vula e shkaterrimit nga te krishteret ne vitin 391. Sipas disa perllogaritjeve nga koha e bastisjes se Konstandinopojes dhe Inkuizicionit ne Mesjete jane zhdukur nje numer i pamase veprash antike me nje vlere te pallogaritshme. Fatkeqesisht te njejtin fat pati dhe koleksioni i Azise kur perandori kinez Tsin Shi Hwang-ti urdheroi djegien masive te librave te lashte ne vitin 213 p.e.s. Po ashtu masakra te temerrshme jane bere nga murgjerit domenikan dhe ndaj kultures se inkasve, majave dhe aztekeve ku me mijera kodike me informacione shume te vyera u dogjen neper sheshet dhe altaret e Meksikes e Peruse. (qe mallkuar qofshin ata te cilet per hir te nje besimi te verber, shkaterruan historine njerezore dhe na lane me copeza te shkeputura andej ketej).

Nje studiues i quajtur Andrew Tomas ka thene dicka me shume vend kur i referohej Bibliotekes se Aleksandrise: Nese koleksioni i Bibliotekes se Aleksandrise do kishte shpetuar dhe do ishte i plote, sot historia e shkences do ishte komplet ndryshe...

Pershendetje Darius,

Ne fakt, djegja e Librarise ka ndodhur si nga "Shkaqe natyrore" ashtu edhe nga "Shkaqe Njerzore".

Tek shkaqet njerezore hyn edhe ai KLERIKU GREK qe i shpalli te gjitha librat ne "Bibilioteken e Aleksandrise" ne kundershtim me Biblen.

Sigurisht ky sqe as i pari as i fundit, ne te njejten tradite vazhduan edhe "kushurinjte" e tyre myslimane. Pavarsisht faktit ironik qe kultura helene vjen nga po keta te fundit.

Referohem tek Historia e Librit ("Povjest Knige") te A. Stipcevic, ku ka informacion te shumte mbi numrin e skripturave, rulove dhe papiruseve ne kete biblioteke.

Ju kerkoj falje pjesemarresve qe dola jashte teme por desha vetem te saktesoj kete fakt.

Sa per Burashaski,

Do ju lutesha kontribuesve qe te permbahen ne argumentat e tyre, sidomos ato qe rrjedhin nga Akademia e Shkencave te FYROM-it, dhe tipave si Ilia Casule, si nje nga pseudo-historianet dhe falsifikatoret e historise.

Personalisht, nuk besoj te kete lidhje mes ILIREVE dhe ketyre te ashtuquajtur (Jevgj) "Pinjojve te Lekes se madh", mbase mund te kene qene kovace ne ushtrine e Lekes dhe si te tille smund te kene qene pos ROME ... jam i sigurt qe asnje nga ne sdo te lidhe gjenet me (kollitje ... ) rome ( kollitje ...) me falni ca doza rracizmi

Ju faleminderit per mirekuptimin.

[Darius]

Nuk e kam lexuar ate liber te Stipcevic po informacioni i tij mund te jete sa i sakte aq dhe i pasakte. Nuk e di pse rendom Stipcevic konsiderohet sikur te ishte Pjetri kur eshte nje studiues si shume te tjere. Ne pergjigjen time bera nje permbledhje te rasteve qe dihen kur marrezia njerezore e perzjere me injorancen dhe verberine fetare ka zhdukur thesare te kultures njerezore. Sidoqofte kjo nuk tregon aspak mendimin tim personal ne lidhje me Bibliotek e Aleksandrise. Per mua cfare permbante ajo nuk eshte zhdukur aspak. Kam lexuar disa burime (mbase underground) qe thone se cfare kishte aty me rendesi u hoqen ne kohe dhe u fshehen. Kete te bashkuar me te tjera konkluzione e shoh si me te mundeshme. Pra personalisht mendoj se Libraria e Aleksandrise vazhdon te ekzistoje.

[Scion]

Ne postimin tim, po te lexosh dhe nje here, librin e Stipcevic-it e permenda vetem si burim ku mbeshtes pohimin tim, dhe nuk mendoj qe eshte as sh.Pjetri as dhe ABCDJA e historise, por eshte nje studjues serioz si te gjith studiuesit e tjere serioz. Te pakten personalisht preferoj te jem i mbeshtetur ne burime shkencore, dhe nuk mendoj qe te gjith te tjeret duhet te shkruajne dhe te mos mbeshteten ne burime koncize, sidomos kur jemi duke folur per gjera konkrete.

Sa per ate qe thua ti, qe shume nga librat qe kane qene ne Aleksandri jane ruajtur por jane sekret, edhe une personalisht mendoj qe po, mund te kete gjera qe ne akoma nuk i dime .. ne Vatikan, Stamboll dhe Londer por per sa kohe nuk ka burime te sakta .. thjesht ngelet nje Teori e bukur Alternative.

Regards,

[detiad]

Une isha ne greqi dikur dhe nuk kam takuar ndonje grek me emer Alexander, ndoshta dhe ka ?

[sulioti]

Ne nje liber qe bleva vitin e kaluar per burrushasit me kushtoi 27 euro, shkruar nga nje kanadez i cili me dekada mirret me kete etni.
Me shkurtë, teke keta studiues moderne me e rendesishme eshte qe te ngelet nje lloje misteri rrethe ketij populli se sa te zbulohet menjehere se kush jane keta burrushet, se perndryshe mbyllet rrethi i mistereve....

por edhe nje gje. une kam vrejtur edhe shume fjale tjera qe kane tingellimin gati si ne shqipe kurse domethenja eshte krejt tjeter...
Ne tere kete liber prej 300 faqesh vetem se emri per qenin eshte diçka e afert me shqipen, ose me mire te themi nje lloje ngatrrese se ata i thone qenit=huk...çka do thot se eshte nje ngjajshemeri ketu se dihet qe qeni eshte i nje familje me ujkun !
Athua se keta kane arsye qe e quajne qenin huk ?
Mirepo ujkut nuke e di si thone ende, mbetet te vertetohet se mos ujkut i thone qenë...?
Une mendoj se qen eshte fjale latine nga qanus(kanine) deh ne kete emertim del se burrushasit e kane me te drejte se qeni eshte si ujku !
A din ndonjeri se si i themi qenit ne shqipe ndryshe perpos qeni ?

I NDERUAR KREKS UNE DO THOSHJA SE FJALA QENI ESHTE SHQIP DHE JO LATINISHT ESHTE SHQIPJA AJO QE I KA DHEN LATINISHTES DHE JO ANASJELATAS.

QENI=QE+NI=QE NDIEN = QE NI=AI QE NUHAT=GEGNISHT AI QE_NI PRA AI QE NUHAT AI QE NDIEN.
OSE FJALA KAU QE E PERDORIN ANGLOSAKSONET KA DESHIFRIM SHQIP.
KAU=KA+UUUUU=AI QE BEN UUUUU
UNE DO TE THOJA SE KEMI GJUHEN ME TE PASUR NE BOTE

[Zëu_s]

A din ndonjeri se si i themi qenit ne shqipe ndryshe perpos qeni ?

Kjo rrjedh nga fjala e lashtë ilire KAN.

Ky emerim i ketyre kafsheve duhet te jete shum i vjeter, me i vjeter se fjala Ulk/Ujk ... keshtu duhet ti kemi quajtur qent ne kohrat kur ata ishin ende ujq qe uluronin (qan/kan/vajton/uluron) e nuk lehnin.

Psh fisi i Kandavëve në origjinal quhej KANDHAON, që do të thotë mbytës i qenve.

Ose furnizues/dhurues te qenve ... keta duhet te jene te paret qe filluan ti zbusin qent e eger apo ujqit.

OSE FJALA KAU QE E PERDORIN ANGLOSAKSONET KA DESHIFRIM SHQIP.
KAU=KA+UUUUU=AI QE BEN UUUUU
UNE DO TE THOJA SE KEMI GJUHEN ME TE PASUR NE BOTE

Fjalen KA (Kau/Kavi) une ende nuk mundem ta kuptoj, ndersa Taur-os po. Ne e kemi fjalen turr (jo turrë (tour de france), por turr) qe e spjegon kete fjale "greke". Nese e shtjellojme ne kete menyre, atehere na del qe Kentaur-os (ger. Zentaur = Centaur) kan qene "sulmuesit snajper" te kohrave te lashta.

[sulioti]

Fjalen KA (Kau/Kavi) une ende nuk mundem ta kuptoj, ndersa Taur-os po. Ne e kemi fjalen turr (jo turrë (tour de france), por turr) qe e spjegon kete fjale "greke". Nese e shtjellojme ne kete menyre, atehere na del qe Kentaur-os (ger. Zentaur = Centaur) kan qene "sulmuesit snajper" te kohrave te lashta.[/QUOTE]

I nderuar Zeus fjalet e nxierrin kuptimin ne shqip pa bere kerikime larg.
Persh; kure gjindet nje objekt i vjeter diku,ka me shume gjasa te gjesh dhe gjera te tjera aty rrotull ketij objekti ,se sa te kerkosh larg per ta ardhur aty ku fillove kerkimin ne fillim. Dikush ketu ne forum perdor nje shprehje te bukur,ku thote se uji i paster del nga burimi.
Me pak fjal po them se shqipja eshte burimi kurse keto gjuhet e tjera verdall dalin gjate rrugetimit qe ben uji i paster i burimit.
Si kau si turr qe thua ti se une po e degjoj per here te pare jane fjal qe kan origjin pellazge.

kau=ka+uuuuu=ben uuuuu se ashtu ben kau uuu kure pellet.
turr=turret=ai qe turret .

se padashje dolem dhe nga tema, kerkoj ndjes nga hapesi i temes dhe pjesmarrsit.

[Alienated]

http://www.mapsofworld.com/afghanist...nistan-map.jpg

Ne harten me siper, ne pjesen Lindore te Afganistanit ndodhet Provinca NURISTAN.
Me heret kjo province eshte njohur si KAFIRISTAN (qe dmth shteti i te pafeve, shteti i jomyslimaneve), dhe besohet se ne provincen NURISTAN ka shqiptare.

Une per momentin ndodhem ne provincen KAPISA, qyteza Bagram, ne veri te KABULIT.

Ca Afgane qe flasin Farsi thone qe ne qytetin KUNNAR ne NURISTAN ka njerez qe flasin si ne (dmth Shqip ose dicka te perafert).
Per me teper, nje miku im qe punon ketu tash 3 vjet permend te kete pare para 2 vitesh nje kamion te ardhur ketu nga Nuristani. Eshte karakteristike per Afganistan dhe Pakistan qe kamionet e tyre zbukurohen shume, qofte me vizatime apo me gravura, llamarina te prera, etj. Ky miku im ka pare nje kamion i cili siper kabines ka patur te "qendisur" shqiponjen dykrenare te flamurit tone kombetar. E ka pyetur ky miku im: C'e ke ate?
I ka thene: Eshte flamuri i te pareve te mi. (kjo bisede eshte zhvilluar ne gjuhen farsi).

Kam biseduar edhe me shume afgane te tjere te provinces KAPISA, WARDAK dhe LOGAR, dhe ata thone qe ne Nuristan njerezit duken si ne (dmth si shqiptare, ballkanas). Fizionomia e njerezve ne Nuristan s'eshte fare e ngjashme me Aziatiket e rendomte te ketyre zonave, dhe ata s'ngjajne as me Afganet, as me Persianet, as me Paskistaneze, as me Taxhiket, me asnje popull perreth.

Ketu me poshte kam sjelle ca foto te bera ne Nuristan (jo nga une - i kam marre nga disa website). Shihni ca njerez qe jane nga Provinca e Nuristanit.


Amir Hamaz Ahmadi, 27, nga Nuristani.

[Alienated]

http://kalashapeople.org/
http://en.wikipedia.org/wiki/Kalash

Eshte nje faqe mbi popullin Kalash, por eshte ne Italishte. Kush e kupton mbase mund te na sjelle aspekte te shkurtera te permbajtjes.
A flitet dicka mbi ate qe une solla me siper?!

Kalashet dhe Nuristanet jane fise te njejta.
Shihni ca fotografi te Kalasheve me poshte







Jo te gjithe banoret e Nuristanit duken si me siper, sepse KAFIRET ose Dardiket jane minoritet ne Nuristan. Ata ishin Afganet e fundit qe u konvertuan ne Islam (vone ne shekullin e 19). Perpara konvertimit, rajoni i Nuristanit quhej Kafiristan.

[Alienated]

http://en.wikipedia.org/wiki/Dardic_people

Dardiket jane grupe etnike qe me shume i gjen ne Afganistan, Kashmir, Kargil dhe Regjionet Veriore dhe Provincat Veri-Perendimore ne kufi me Pakistanin. Ata jetojne poashtu edhe ne Afganistanin verilindor, si dhe shtetin Indian Jammu dhe Kashmir. Pakica Dardesh mund te gjeni dhe ne Kine. Termi DARD thuhet u dha nga Herodoti, i cili pershkroi keto regjione te Afganistanit verilindor si Dardikae.

(nuk di gje nga etimologjia - por Dardic me tingllon shume si Dardan)

http://en.wikipedia.org/wiki/Dardic_languages

Ekzistojne dhe gjuhet Dardike. Eshte mire qe gjuhetaret t'i futen lidhjes se dhene me siper ca me thelle dhe te studiojne se cfare mund te kete te ngjashme me ne shqiptaret.

[gjergani]

Para disa muajve ndoshta fundi i tetorit isha duke ndjekur nje nga emisjonet qe jepen per Indine ne Explorer te dixhitalbit.Drejtuesi po fliste per gjuhen SANSKRITISHTE si gjuha nga e cila eshte krijuar gjuha indjane me nje profesoreshe indjane te arkivit shteteror te indise njohese e sanskritishtes. Me beri pershtypje nje dokument i vjeter te cilin e citoi vet kjo studjuese qejuha jone eshte krijuar nga sanskritishtja por dhe vet kjo sanskritishtja eshte nje gjuhe qe ka rrjedhur nga gjuha e AREVE qe kane ardhur ketu nepermjet Pakistanit.Me mbrapa ekipi qe po zhvillonte kete emisjon shkoj ne Pakistan dhe interesant se dhe aty ju dha e njejta pergjegje nga nje tjeter profesor pakistanez: Sanskritishtja eshte krijuar na nje gjuhe me e vjeter qe quhet gjuha e AREVE dhe ka ardhur ketu nga deti i zi nga Kaukazi.Perseri po ky ekip shkon ne Kaukaz dhe atu mori nje pergjegje perseri interesante nga nje specjalist i fushesjo gjuhe ka ardhur nga perendimi i detit te zi dhe eshte pasardhese e nje gjuhe te vjeter te nje populli qe e quante veten ARE ata e kane sjelle kete gjuhe.Ndoshta une mund te gaboj pak ne rendin e vendosjes se fjaleve por thelbi ishte ky,mbas keti verifikimi ky ekip u kthye prap ne Indi.Kjo eshte nje e dhene qe flet per nje gjuhe EURO-INDJANE jo INDO-EUROPJANE .Noshta atyre qe meterment ju intereson nje fakt i tille do tu sherbente ne punen e tyre,Dicitalbi eshte ne qender te Tiranes gjendet shume shpejt mundesia per ta pare kete emisjon.

[javan]

Brahmanet (ku Ar eshte bere Brar) kane qene kasta me e larte e Indise dhe qe krjijuan sistemin elitar te kastave qe nuk duhen perzier me njera tjetren. Ata ishin te bardhe dhe pas disa studimeve te lidhur me "greqine".

Nuk ka gjuhe indiane. India flet se paku 24 gjuhe. Ndersa gjuha Farsi (Phersi) eshte e Perseve te cilet u shperngulen dhe u vendosen ne Indi. Tani hajde gjeje se si jane perzier gjuhet aty kur vete inianet nuk kuptojne gjuhet e njeri tjetrit.

Sa per teorine Indo-Europianishte eshte nje bullkrap.

[dardajan]

nga Ralph Bircher

Keto dite mbarova se lexuari librin e Ralph Bircher titulluar HUNZA populli qe nuk njeh semundje.
Ky autor ka lexuar pothuajse te gjith librat qe jane shkruar mbi popullin Hunza dhe ka bere kete liber mbasi eshte konsultuar edhe me shume nga autoret e tjere .


Ky liber eshte shkruar ne vitin 1961 dhe mbeshtetet ne burimet e studimeve te berea deri ne ate vit nga te gjith studiusit e fenomenit HUNZA.
Ky liber eshte ribotuar ne vitin 1980.



Ne antikitet Plutarku shkruante se egzistonte ne kufi me Indine nje popull i vogel vecanerisht i lumtur.
Dhe nje nga studiusit e pare te ketij populli te vogel ishte kerkuesi,vezhguesi,mesuesi e mjeku ,profesor , sir Robert McCarrison nga Skocia .Stidimet e tij shtrihen pas luftes se pare boterore dhe para lufes se dyte boterore ku ai punonte si mjek zyrtar i Anglise ne ato zona dhe mund te thuhet se ka qene edhe zbuluesi i pare atij populli.
GJATE GJITH KOHES SE TIJ SI MJEK NE ATO ZONA AI NUK KONSTATOI ASNJEHER ASNJE SEMUNDJE apo prishje dhembesh pervcse ndonje frakture te lehte.
Gjithashtu nje tjeter studiues i ketij populli ishte edhe poligloti e linguisti me fame internacionale te asaj kohe David Lorimer qe pervecse pothuajse te gjitha gjuheve dinte edhe shum dialekte te gjuheve te ndryshme. ( mbase pervec Shqipes)
David Lorimer qendroi per nje vit e gjysem atje se bashku me gruan etij per te studiuar e mesuar gjuhen e zakonet e tyre.

Meqense libri ka shume gjera interesante dhe une nuk mund ti shkruaj ketu te gjitha po ju jap vetem ato qe i interesojne kesaj teme.
ato qe do shkruaj une jane vetem fraza qe une kam nenvizuar keshtu qe nuk kane kuptim apo lidhje ndermjet tyre.
Une e bleva dhe lexova kete liber nga kureshtja e jetgjatesise dhe menyres se ushqimit por nenvizova edhe ngjasite me zakonet dhe gjuhen tone.
E kam zakon ti nenvizoj frazat qe me interesojne dhe aty ku jam dakort edhe i firmos ndersa kur nuk jam dakort i fus nje jo anash.

fillim


Gjuha dhe origjina e tyre per studiuesit quhet shpesh "populli grek i Himalajave "
Gjuha e tyre quhet Bourouchasski . Ata numerojne rreth 10.000 individ (deri ne vitin 1940) dhe reth 150 fshatra qe ndodhen nga lartesia 1600m deri 2450m.
Mbas 15 muajsh studim Lorimer pohon se ishte ende larg berjes se fjalorit te asaj gjuhe dhe per kete do ti duheshin akoma 10 vjet pune sipas tij.
Sepse cdo send apo fraze kishte shum emra me sakt rreth 12 emra per te percaktuar saktesisht nje gje.
Psh Marrim fjalen LOPE
Ndryshe quhet kur pin qumesht tek e ema , ndryshe kur fillon te haje vete , ndryshe kur piqet dhe behet gati per te pjelle ndryshe kur pjell ndryshe kur nuk pjell me .
Enjejta gje edhe me delet, dhe kafshet e tjera

Kjo me kujtoj fshatin ku kaloja pushimet e veres.
krahasim ne Shqip vici i porsa lindur quhet LOKOVIC,pastaj VIC, pastaj Myshqere,pastaj lope,dhe ne fund bualleshe.DMTH cdo emer percakton edhe gjendjen e rritjes.
Ose macja kur eshte e vogel quhet Kotele,pastaj Mace.

Tek Hunza Arrat apo fushat kane emra te ndryshem sipas pozicionit, madhesise,perberjes se tokes,lertesise etj

Edhe frutat tek ata kane shum emra per te njetin frut,Ndryshe quhet kur lidhet fruti ,ndryshe kur fillon rritjen ndryshe kur, eshte i pa bere dhe ndryshe kur eshte i bre apo shume i bere.

Enjejta gje eshte edhe tek ne marrim dardhen psh.
Kur eshte e pabere quhet aguridhe,e bere quhet verdhoshke , kur beht shume pak para se te thahet quhet Fice apo kur eshte bere ne ekstrem quhet Rreshke dhe qe eshte faza perfundimtare qe mund te haet fruti dhe njekohesisht me e shijshmja saqe po me shkon goja leng kur e kujtoj.
E njejta gje thuhet edhe per koshat qe thurren me thupra ndryshe quhet ai qe mban fruta ndryshe ai qe transporton ndryshe ai qe vihet perpara per te ngrene etj.

edhe tek ne psh koshit qe ja lidhin kafshes per te traasportuar frutat qehet Kofine,kurse ai per trasport shtepie quhet kanister, apo tjeter qe tani sme kujtohet me.

Pra nga ky kendveshtrim menyra e te shprehurit duket e njete por nuk e di saktesisht se si i thone ata konkretisht ketyre sendeve pasi ne kete liber nuk e tregon, dhe mendoj se David Lorimer i ka shtjelluar keto fjale dhe gjith fjalorin ne nje liber tjeter .

Lorimer thote se ata mund ta shprehin shumesin ne 38 forma te ndryshme e njejta gje mund te thuhet edhe per gjerat e gjalla ose te vdekura,te forta ose te dobeta, etj.

edhe tek ne psh njerezit vdesin, kurse kafshet ngordhin,njerzin lindin kurse kafshet pjellin,etj. pra per mendimin tim nuk eshte fjala ne vetvete qe duhet te ngjasoje patjeter me Shqipen por menyra e te shprehurit qe eshte e ngjashme sepse fjalet me kalimin e kohes edhe mund te ndryshojne sipas dialekteve.
Lorimer thote gjithashtu se ka nje shumllojshmeri foljesh saqe mund te thuhet se Hunza mendojn parasegjithash ne folje dhe koha menyra,kuptimi i tyre shpreh shum gjera njekohesisht.
Psh ata i shtojne ose i heqin zanoret ne folje duke i dhene te njjejtes folje kuptime te ndryshme.
Edhe tek ne psh fjala ik nuk eshte e njete me fjalen iiiik,fjala Hajde me fjalen Haajdee
Shprehja cfar Kali me shprehjen Cfar Kaaliii
Ose shprehja "ça femne " me " çaa feeeemneee"
Lorimer nuk e perjashton mundesine qe kjo gjuhe te kete rrenje ne Europ edhe nga fakti qe ai popull tregon por nje legjende ku thuhet se :
Tre luftetaret " Sikandro" ( Aleksandri i Madh) kane jetuar ne keto male dhe kane formuar tre fiset e para.

Dinastia mbreterore quhet Mir dhe mbreteron qe nga epoka e krocatave.
Mir ne gjuhen Hunza thuhet (Tham)
Ky popull rrethohet nga te gjitha anat me popuj aziatik dhe shum primitiv.
Sipas nje studimi te bere nga Gliptoteca e Monacos trupi i Hunzave dhe struktura e tyre ka shume ngjashmeri me luftetaret e greqise antike. sipas dr. Wrench.

Por gjuha Hunza thote Lorimer nuk ka asgje te perbashket me gjuhen Greke.
Dhe mbase ata jane dishendente te nje civilizimi akoma te vjeter te cilet injoronin artin e te shkruarit.
Ne legjendat Tibetiane vendi i hunzave quhet edhe me emrin ( Hai-hai-yul.)

Vazhdon ...

[dardajan]

Me afrimin e dimrit territori Hunza ngrin dhe ajri ftohet shume.Keshtu qe ata jane te detyruar qe te rrine brenda neper shtepi per rreth 6 jave shtepite e tyre jane te bera prej guri dhe nuk kane shum dritare ,ato kane vetem nje oxhak dhe nje dritare te vogel .
Ne keto shtepi jetojne deri ne 20 individ qe perbejne familjen duke filluar qe nga sternipat e deri tek stergjyshat gjithashtu nen te njejten cati jetojne edhe nuset me burrat e tyre.
Keto shtepi perdoren vetem gjate dimrit kurse ne vere flejne jashte ne veranden e shtepise.
Edhe pse jane kaq shume njerez ne nje shtepi ato jane ciditerisht shum te pastra, dhe vete Hunza jane shum te paster.
Ngjitur me shtepine e tyre eshte edhe ajo e kafsheve qe mbulohet nga nje cati ndersa ne krahun tjeter nga jashte shtepise eshte vendi qe mbajne ushqimin e thate per kafshet.
Ata nuk mbajn kurre qen dhe mace.
Ushqimi i dimrit mirembahet nga e zonja e shtepise qe ben ben edhe gatimin per te gjithe,ky ushqim eshte zakonisht frutat qe kane thare gjate veres dhe drithra te ndryshme.
Nuk veshin te brendshme ,ndersa ne dimer vishen me rrobe leshi te trasha.Kepucet i prodhojne vet dhe jane shum te ngrohta por qe vishen vetem ne dimer gjate veres ata ecin vetem zbathur.
E vetmja e keqe e ketyre shtepive ishte skuqja e syve nga tymi i zjarrit. Gjate ketyre neteve me te moshuarit ju tregojne familjareve sidomos te rinjve per historine dhe legjendat e tyre.
Kur kishin miq ne shtepi ushqimi shtrohej vetem per personat e rendesishem te familjes dhe miqve kurse te tjeret rrinin perqark duke degjuar bisedat e tyre .Sofra e tyre shtrohej per toke ne mes e dhomes ne nje pjate dhe dy kosha, ku rreth tyre ishin ulur ata qe do hanin.Pjata kishte brenda patate furre te ber me gjalp ndersa ne njerin kosh kisshte fruta dhe ne tjetrin buke qe perbehej nga dissa peta e holla brumi te thekura.
Populli hunza eshte 99% analfabet por femijet e tyre dine historine e tyre familjare deri 9 breza.
Por kush deshiron te mesoje ka mundesine te shkoje tek Khalifa dhe te mere mesime falas per gjuhen Persiane ose Urdu. Pasi gjuha e tyre nuk shkruhet ende.
Khalifa eshte nje burre qe kryen pune agrikole por shreben edhe si mesues.

[dardajan]

Populli Hunza arrin ne pranver me shum pak rezeva ushqimore qe i detyrojne ata gjate kesaj stine te bejne pothuajse nje gjysem agjinimi te detyruar per mungese ushqimi. Ne kete stine te gjithe fillojne te punojne token dhe ta mbjellin ate ,kurse grate merren me pleherimin e saj si pleh ata perdorin vetem jashteqitjet e tyre dhe te kafsheve si fekale,bajga,kakerdhie, etj Femijet e tyre kur nxjerrin kafshet per kullot mbledhin gjithmon bajgat e kafsheve dhe i cojne ne shtepi ne nje vend te vecante per tu perdorur si pleh ne momentin e duhur.
Hunzat nuk hane kurre ushqimet qe kane pregatitur racat e tjera ata pranojne dhurata te ndryshme por kur dhurata ushqimore me llogjiken e thjeshte se nuk e dine se si ushte pregatitur ai ushqim.
Akulli fillon te shkrije dhe uji fillon te rrjedhe neper kanalet qe ata kane gdhendur ne shkembinj deri ne arrat e tyre dhe ne vende te vecanta ata e mbledhin kete uje ne pellgje te medhaja ku ma pas e ndajne perseri me rradhe sipas nje liste te pracaktuar.

Keto lloj pelgjesh ne shqiperin jugore quhen Topila dhe ndarja e ujit behet me rradhe ne cdo familje, ky uje perdoret per te vaditur.Nderkohe burrat kontrollojne cdo peme frutash nga semundjet apo insektet qe mund te kene leshuar veze dhe bejne krasitjen e pemeve frutore.
Fjalet e para te pershendetjes tek Hunza jane ,
Jeni mir si ja kaluat rruges,patet rreziqe. ata nuk kane fjale pershendetje si ciao,apo hello.
Hunza jane nje popull shum mikprites, dhe bujar ,per mikun ndan edhe kafshaten e fundit, Loriman kujton njeher se kur erdhi nje mik shum i madh per ta te gjith fshatrat ne shenje respekti dhe mikpritje ndezen zjarre te medhenj megjithse kishin pak dru per ngrohhje, pamja e atyre zjarreve perreth maleve ishte dicka spetakolare.