E Premte, 27 Gusht 2004
SKANDAL. MONOPOL ME LIGJ PER TELAT E BAKRIT.
Eglantina Nasi
Si i beme te huajt monopoliste
Te huaj ne Shqiperi qe kthehen ne zoterues te forte monopolesh. Nga ana tjeter, investitore shqiptare me potenciale te medha qe meperkemben nga vete shteti i tyre. Kjo panorame tashme nuk eshte me e re ne qarqet e ekonomise shqiptare. Madje po behet me e shpeshte kete fundsezoni te qeverise socialiste. Te mos harrojme se vetem kater muaj me pare, parlamenti shqiptar u perfshi nga nje debat i madh mbi ceshtjen e monopolit qe qeveria shqiptare po ia falte ligjerisht me ane te nje marreveshje te posacme firmes ""La Petrolifera Italo-Rumena" S.P.A. Behet fjale per te drejten ekskluzive te depozitave dhe transportit te naftes ne gjirin e Vlores prej kesaj firme. Perfaqesuesi i qeverise ne kete marreveshje Arben Ahmetaj, kerkoi t'i bindte deputetet ne ate periudhe se ne gjirin e Vlores nuk duhej te futej asnje firme tjeter, pasi do te krijoheshin te njejtat probleme si ne Durres lidhur me depozitat e naftes. Po kete radhe, si do t'i bindin deputetet dhe mbare opinionin publik perfaqesuesit e qeverise lidhur me ekskluzivitetin qe i kane dhene nje firme turke per telat e bakrit? Nuk jane pak, por 7 vjet te tera qe nderpresin iniciativen e cdo firme tjeter qe mund te arrije te realizoje nje investim tjeter te madh ne kete fushe. Cfare do te thote ne te vertete argumenti se kjo e drejte i jepet firmes koncesionare "per te siguruar nje zhvillim te mirebalancuar te qendrave industriale ne Shqiperi dhe per te mbrojtur ne menyren e duhur investimin dhe punen e koncesionarit"? Cila eshte ana tjeter e bilances se industrializuar qe nga frika se mos peshon me teper, qeveritaret e heqin qafe qe ne fillim "per te mundesuar zhvillimin e mirebalancuar"? Nese eshte fjala per investitoret vendas, perse pikerisht shteti i tyre ua mohon iniciativen e sipermarrjes? Perse disa investitore turq, te cilet nuk zoterojne as gjysmen e shumes se tyre te investimit, dalin para tyre dhe i bejne te ndihen investitoret shqiptare te huaj me vendin e tyre? Apo se keta te fundit zoterojne eksperienca me te gjera, se kane garanci me te larta bankare, apo se fitojne mbi kater here ne konkurset e vleresimit te ofertave?
Marreveshja e koncesionit te nnshkruar mes pales shqiptare dhe firmes turke "Ylimaz-Kablo"s.a i ka dhene kesaj te fundit mjaft privilegje. Por ajo qe bie me shume ne sy eshte e drejta ekskluzive per prodhimin e telave dhe kabllove ne vend per nje periudhe 7-vjecare. Ja disa nga nenet kryesore te kesaj marreveshje qe perforcojne pozicionin monopol te turqve ne industrine e telave dhe kabllove ne vendin tone. Por edhe te drejtat qe i jane dhene kesaj firme mbi perdorimin e ambjenteve per 30 vjet me radhe.
Neni 6.- Sipas tij, koncesionari, per nje periudhe 7-vjecre, ka te drejte te jete i vetmi entitet ligjor i pajisur me te drejten per te prodhuar tela dhe kabllo ne vend. Nje gje e tille eshte argumentuar nga nenshkruesit si me poshte: "Referuar nenit 12 te ligjit nr.7973, te dates 26.7.1995, palet te ndergjegjshme per te siguruar nje zhvillim te mirebalancuar te qendrave industriale ne Shqiperi dhe per te mbrojtur ne menyren e duhur investimin dhe veprimtarine e koncesionarit".
Uzina behet edhe si garanci per turqit
Por marreveshja ka arritur deri aty sa te parashikoje ne nje nga nenet e saj edhe dhenien e ambjenteve dhe pasurive te saj si garanci nga ana e koncesionarit. Kjo do te thote qe pershembull nese firma turke ka ndermend te huaje ndonje kredi nga bankat e huaja, ajo shume mire mund te lere si garanci Uzinen ne fjale.
Neni 9. "Bazuar ne ligjin 7973, te dates 26.07.1995, pika 4 e nenit 11, koncesionari ka te drejte te perdore si garanci pasurite e shoqerise, me kusht qe ato te vazhdojne te shfrytezohen per te permbushur objektivat e kontrates se koncesionit.
Neni 10. "Per siperfaqet qe mund te dalin te lira si rezultat i realizimit te projektit, koncesionarit i lind e drejta qe ne marreveshje midis paleve t'i perdore ato duke investuar edhe per qellime te tjera, por brenda objektit te kesaj marreveshje, ose ia kthen Organi Shteteror i Autorizuar.
Marreveshjen s'e prish me asnje ligj
Por pala shqiptare i ka dhene edhe nje garanci teper te madhe kesaj marreveshje koncesionare qe ka nenshkruar me firmen turke. Brenda saj, parashikohet se nuk eshte asnje akt ligjor apo nenligjor, i cili mund ta ndryshoje ate.
Neni 15. "Organi Shteteror i Autorizuar, garanton se gjithcka qe eshte vendosur ne marreveshjen ne fjale, nuk mund te ndryshohet nga aktet ligjore dhe nenligjore qe hyjne ne fuqi pas nenshkrimit te kesaj marreveshje"
Cfare permbante marreveshja me "La Petrolifera Rumena" S.p.a?
Marreveshja permbante koncesionin e tipit "BOO" per ndertimin dhe shfytezimin e terminalit bregdetar, per depozitimin e naftes ne Gjirin e Vlores. Por edhe nje koncesion te formes "BOT" per ndertimin dhe shfrytezimin e infrastruktures portuale ne sherbim te terminalit bregdetar po ne kete zone. Per kete, eshte negociuar mes qeverise shqiptare dhe shoqerise "La Petrolifera Italo-Rumena" S.P.A. Sipas kesaj marreveshjeje koncesionare 30-vjecare, 30 milione euro do ishte investimi fillestar ne fazen e pare. Ne fund, e gjithe infrastruktrura portuale do t'i kaloje ne pronesi shtetit shqiptar ne perfundim te periudhes koncesionare. Sipas nenit 3 te kesaj marreveshjeje, shoqeria "La Petrolifera Italo-Rumena" S.P.A perjashtohet nga te gjitha taksat dhe detyrimet per importimin e lendeve te para te pajisjeve dhe materialave te tjera. Nga ana tjeter, per kete firme qeveria kishte dhene urdher qe t'i rimbursohet dhe TVSH-ja e paguar. Por ndertimi i terminalit dhe infrastruktures portuale do te kete efekte dhe ne uljen e faktoreve ndotes ne zonen prane uzinave te PVC-se dhe Sodes qe ne baze te nje studimi te realizuar do te kerkonte nje investim te konsiderueshem. Koncesionarit i jane dhene detyrime te rendesishme. Keto sipas vendimit perkates te qeverise kane te bejne me fushen e mbrojtjes se mjedisit, te cilat u perkasin standardee me te larta nderkombetare. Rafinerite do te jene nga 1.3 milione tone.
* * *
Uzina e Telave dhe Kabllove ne Shkoder i jepet me koncesion nje firme turke, duke eliminuar firmen shqiptare pjesemarrese ne gare e cila fitoi disa here me radhe ne paraqitjen e ofertave. Shoqeria turke "Yilmaz-Kablo" s.a.s, e cila nuk figuron madje edhe ne asnje sit interneti, fitoi pas nje votimi te fshehte te kerkuar nga ministri Angjeli. Por te cilit i parapriu kerkesa e zv/ministrit te Industrise Arben Ahmetaj per plotesim dokumentacioni te firmave fituese. Kjo kerkese e Ahmetajt u be megjithese firma shqiptare "AL-25" sh.a u paraqit ne gare disa here dhe i fitoi ne gjitha me rezultate te larta. Per kete arsye, ajo mori dhe mbeshtetjen e ministrit te Industrise Viktor Doda, i cili pasi u njoh me keto rezultate, kerkoi fillimin e negocimeve me palen shqiptare per nisjen e kesaj marreveshje. Por perse nuk u respektua vendimi i ministrit Doda? Perse duhej te fitonin patjeter ne kete gare turqit per te marre telat e Shkodres? Edhe pse nuk i plotesonin kushtet, mjaftoi nje pike e vetme parakalimi ne votimin e fshehte qe per kete firme te jepej OK i nisjes se negocimeve per marreveshjen. Dukej se cdo gje mbaron ketu. Por ne fakt, ne klauzolat e marreveshjes, firmes turke i jepet e drejta ekskluzive qe per nje periudhe shtate vjecare, vetem ajo te prodhoje tela bakri ne Shqiperi.
Edhe me votim te fshehte, "AL-25" e vleresuar
Votimi i fshehte nga ana e grupit te punes per vleresimin e ofertave, vleresoi serish firmen "AL-25" sh.a. nga ana e anetareve. Sipas te dhenave, nga gjashte anetare qe kishte gjithsej ky grup pune, vetem dy prej tyre i dhane pike me shume firmes turke "Yilmaz Kablo". Dhe te dy keta anetare i kane vleresuar turqit vetem me nje diference jo me te madhe se gjashte pike. Ndersa kater anetaret e tjere te grupit te vleresimit te ofertave nga firmat pjesemarrese ne kete gare, i dhane pike te larta firmes shqiptare "AL-25" sh.a duke arritur madje dhe kufirin maksimal, me 95 pike te plota kundrejt perfaqesueses shqiptare ne kete gare. Por perfundimi i gares do te rendiste firmen turke "Yilmaz Kablo" ne vendin e pare te fituesve me 77.2 pike. Ndersa firma shqiptare "AL-25" sh.a. u rendit pas saj vetem me nje pike me pak me rezultatin 76.1. Dhe kjo ndodhi heren e katert te gares.
Si nisi gara per telat e Shkodres?
Qeveria me ane te vendimit nr.592 te dates 28.08.2003, zyrtarizoi fillimi i procedurave per dhenien me koncesion te Uzines se Telave e Kabllove ne Shkoder. Ky koncesion u vendos te jete i formes "ROT" pra rehabilitim, operim, transferim. U ngarkua ministria e Energjetikes dhe Industrise per te ngritur nje grup pune te posacem i cili do shqyrtonte ofertat e paraqitura sipas kritereve te vleresimit. Keto parashikonin qe vlera e investimit te vleresohej me 40 pike, punesimi 15 pike, koha e venies ne pune 15 pike, pervoja ne kete lloj veprimtarie ose te ngjashme 20 pike dhe planbiznesi 10 pike te tjera. 45 dite me pas u caktua edhe afati i shqyrtimit dhe vleresimit te ofertave nga grupi i punes. Ky i fundit perbehej nga dy anetare te ministrise se Industrise dhe Energjetikes, tre anetare te ministrise se Ekonomise, nje perfaqesues i Uzines se Shkodres dhe nje tjeter nga ISP-Metalurgjise ne Elbasan.
E para ne liste, firma "AL-25" sh.a.
Vleresimi i ofertave te paraqitura, shpall fitues firmen shqiptare "AL-25" sh.a. me 98 pike. Pas saj, grupi i punes kishte renditur konsorciumin "Elektro Shkodra" ne vend te dyte me 72.4 pike, shoqerine turke "ILYMAZ KABLLO" te Stambollit ne vend te trete me 69 pike dhe firmen italiane pjesemarrese ne kete tender "LA E GROUP" S.p.a Rome ne vend te katert te listes perfundimtare vetem me 57 pike. Qe nga ky moment i shpalljes se rezultatit fitues, grupi i vleresimit te ofertave vendosi qe me firmen fituese "AL-25" sh.a Tirane te lidhej kontrata e formes ROT, ashtu sic ishte caktuar edhe ne fillim nga vete Keshilli i Ministrave.
Por megjithese fituese, iu kerkua te plotesonte dokumentacion
Por megjithese fituese, firmes shqiptare "AL-25" sh.a iu kerkua qe te plotesonte dokumentacionin e paraqitur. Me ane te nje letre te posacme derguar ministrit te Industrise dhe Energjetikes Viktor Doda, zevendesi i tij Arben Ahmetaj ne daten 4.11.2003, i kerkon atij qe per firmat pjesemarrese ne garen e koncesionit, te vazhdoje plotesimi i dokumentacionit. Si mund ta shpjegoje kete fakt zevendesministri Arben Ahmetaj kur proces-verbali i grupit te punes qe vleresoi ofertat ishte mese i qarte? Se firma shqiptare "AL-25" sh.a ishte fituese dhe kishte paraqitur ne menyre te bindshme ofertat me te sakta dhe me te larta nga pjesemarresit e tjere?
Ai vojon kembenguljen e tij me nje leter tjeter kerkese ndaj ministrave Doda dhe Malaj, per paraqitje nga ana e firmave pjesemarrese te garancise bankare te investimit per realizimin e projektit te paraqitur.
Ministri Doda, miraton marreveshjen
Nga ana e tij ministri i Industrise dhe Energjetikes Viktor Doda, mban nje qendrim pozitiv ndaj ofertave te paraqitur nga firma "AL-25" sh.a. Por mbi te gjitha, ai ka respektuar rezultatet e paraqitura nga grupi i punes qe u ngrit per shqyrtimin dhe vleresimin e ketyre ofertave. Ndryshe nga qendrimi i zevendesit te tij Arben Ahmetaj dhe ministrit te Ekonomise Arben Malaj, ne daten 5 mars 2004, ai shfaq mendimin se grupi i punes duhet te filloje negociatat per lidhjen e marreveshjes koncesionare me firmen qe eshte renditur e para, pikerisht me firmen "AL-25" sh.a. ""Duke mbajtur parasysh edhe disa verejtje te bera nga firmat konkurruese si dhe dokumentacionin e tyre ligjor te dorezuar, grupi i punes rushqyrtoi edhe nje here ofertat. Por as pas ketij rishqyrtimi, nuk pati ndryshime ne renditjen e meparshme. Meqenese vleresimi i ofertave ka perfunduar, kam mendimin qe grupi i punes te filloje negociatat per lidhjen e marreveshjes koncesionatre me firmen qe eshte renditur e para" ka qene urdhri i leshuar nga ministri Doda.
Por ndryshe nga Doda, Angjeli kerkon zgjatje procedurash
Por ndersa ministri pergjegjs per kete proces, Viktor Doda ka qene plotesisht i bindur nga rezultatet e proce-verbaleve dhe dokumebntave te paraqitura, nuk ka qene i te njejtit mendim kolegu i tij, ministri i Ekonomise Anastas Angjeli. Edhe ai ka kerkuar si zevendesministri i Industrise Arben Ahmetaj plotesim te dokumentacionit nga ana e firmave pjesemarrese ne garen e koncesionit. Dhe eshte pikerisht ky minister, se bashku me zevendesministrin e Industrise Ilir Ciko qe kane propozuar me ane te nje letre te dates 28.4.2004 realizimin e nje vleresimi individual nga ana e anetareve te komisionit te vleresimit. Pas ralizimit te ketij votimi te fshehte te nxitur nga Angjeli dhe Ciko, cuditerisht me nje pike para parakalon rezultatin firma turke, qe me sa lexuam lart as qe i afrohej ofertave te paraqituar nga firma shqiptare "AL-25" sh.a. Vetem me nje pike diference, turqit parakalojne firmen shqiptare, nga votimi i fshehte. Te mos harrojme qe eshte po ai gru pune i cili vleresoi per tre here me radhe edhe kur u riperserit plotesimi i dokumentacionit, firmen shqiptare dhe jo ate turke.
Cuditerisht, fillon menjehere marreveshja
Kur ministri i Industrise dhe Energjetikes Viktor Doda paraqiti kerkesen e tij per fillimin e negocimeve me firmen shqiptare "AL-25" sh,a. mbi bazen e rezultateve te ofertave, askush nuk ia vuri veshin. Por duhej realizuar me pare "votimi i fshehte" i Angjelit dhe Cikos e sigurisht edhe pika me teper e turqve qe te lejohej fillimi i negocimeve per marreveshjen me turqit nga ana e ministrit Anastas Angjeli.
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt