Mirash Ivanaj

[dodoni]

Monografi- Një nga ministrat më refomatorë të qeverisjes zogiste, Mirash Ivanaj, përfundoi në burgun politik, ku edhe mbylli sytë në vetminë e qelive, në 1953

Fenomeni Ivanaj, një shtetar patriot


Naun Kule

Shtëpia botuese “Erik” plotësoi së fundi bibliotekat tona edhe me një libër të ri, i cili, për nga rëndësia dhe kërkesa e referimit, i ka munguar historiografisë shqiptare. I mirënjohuri dhe i panjohuri Ivanaj i madh, përmes penës së sprovuar dhe hulumtimit të ngulshëm, plot dashuri të dr.Iljaz Gogajt, vjen kësisoj tek lexuesi si një model i shqiptarit dhe shqiptarizmës, i intelektualit euridit dhe patriotit të admiruar, i qeverisë dhe qeverisjes shqiptare ndër ato vite të mundimshme, kur shteti shqiptar-pas themeleve të Lushnjes-ngrinte me aq luhatje piramidën e administratës së vet në baza perëndimore.
I zbritur nga trevat shqiptare me histori tragjike, ku kufijtë e shtetit tonë të ri lëviznin sipas ofertave të tregut politik evropian, i lindur në vitin 1891 dhe i mëkëmbur nëpër jehonën e këngëve dhe bëmave trimërore të paraardhësve (babai Doda i dënuar tri herë me vdekje nga pushtuesit, xhaxhai Leka, një majë e burrërisë malësore ndër zonat e Trieshit, Plavës dhe Gucisë) ishte ky shtrat patriotik ku u rrit, u burrërua e u ngjit në majat e larta të dijes botërore dhe të patriotizmës shqiptare, i madhi Mirash Ivanaj.
Dhe, si i tillë, ai s’mund të ishte tjetër veçse një pjesë (tepër e kultivuar), e këtij mjedisi të ashpër e të qëndrueshëm deri në sakrificë nga i cili Mirashi mori dhe manifestoi në gjithë jetën e tij të vrulltë një karakter të paepur e një dinjitet burrëror shpesh të pazakontë për kulisat e qeveritarëve shqiptarë të çdo kohe.
Monografia “Mirash Ivanaj” është rezultat i një pune hulumtuese disavjeçare i autorit tashmë të njohur për kontributet në historiografinë e arsimit shqiptar, i dashuruar, që në adoleshencë me karizmën patriotike, profesionale dhe intelektuale të kalibrave të tillë kombëtar si Ivanaj (Kujtojmë se dr.I.Gogaj është autor i shtatë librave dhe i shumë artikujve studimorë me temë nga fusha e historisë së arsimit kombëtar.)
Strukturimi i librit në fjalë ngrihet mbi kapitujt e shumtë që organizojnë lëndën e pasur qëmtuar nga autori për ta derdhur përmes një gjuhe të pasur e të qartë e cila, shpesh rezonon mirë me leksikun aktiv të kohës, duke rrahur të skicojë qartazi përmes saj, mjedise dhe karaktere të besueshme që e bëjnë bindës dhe jetësor heroin tonë në ato çka thotë dhe bën, në kohën dhe vendin ku ndodhet. Njohja deri në detaje e jetës së Ivanajt, seleksionimi përmes një site të imët të asaj që i përcillet lexuesit nga tërë vepra madhore e këtij mësuesi-ministër, mbartës i fatit dhe i fatalitetit shqiptar-kaluar përmes nxënësit të shkëlqyer në shkollën e Podgoricës, të matuantit të Pozharovacit (Sërbi) të studentit të Universitetit mbretëror të Romës, i drejtorit të gazetës “Republika” i drejtorit të gjimnazit të Shkodrës dhe mësuesit të gjimnazit të Tiranës, për tu ngjitur kësisoj meritueshëm në kolltukun e ministrit të Arsimit më 1933. Pastaj të Kryetarit të Këshillit të Shtetit dhe të marrë rrëzomën e të përplaset në jetën e mjerë të emigrantit në prill 1939, për t’u kthyer dhimbshëm por shpresëplot në Shqipërinë e çliruar nga të huajt, ëndërr për të cilën ishte përpjekur gjithë jetës.
Mirëpo i ardhur si “cjapi te kasapi”, si ish-ministër i qeverisë zogiste, përfundoi në burgun politik, ku edhe mbylli sytë në vetminë e skëterrshme të qelive, më 20 shtator 1953, vetëm…12 ditë para se të plotësonte vitet e shumta të dënimit.
Një personalitet shumëdimensional, me një regjistër kaq të gjerë interesash, vlerash e virtutesh, siç na shfaqet Ivanaj, nuk është lehtë të futet në faqet e një libri, qoftë edhe kaq të bollshëm në faqe, në vlera dhe mesazhe, siç na e përcjell monografia e studiuesit Gogaj.
Një ndërmarrje të kësaj natyre, kur autori merr përsipër t’i përcjellë lexuesit të sotëm një kolos të mendimit politik e patriotik të përmasave të Ivanajt, përgjegjësia e autorit është e dyfishtë. Raporti vepër-hero dhe veçanërisht trinomi vepër-hero-autor, synon të përkojë doemos në nivele të tilla që të shtojnë dhe plotësojnë njëra-tjetrën. Përndryshe, heroi i cili përbën bërthamën rreth të cilit ngrihet, mbështetet e mbahet në këmbë vepra, humbet dhe i vjen e mangët lexuesit. Në rastin tonë, ky trinom vlerash, përafron maja të barabarta: pra puna e autorit dhe vepra e ngritur nga ai, nderojnë heroin, ashtu siç nderon veten ky, me jetën dhe veprën e tij, historinë tonë.
Për të ndriçuar profilet e shumta të fenomenit Ivanaj, autori e sheh me të njëjtën vëmendje dhe thellësi mendimi nga disa këndvështrime, tek rreh t’i zbulojë lexuesit Ivanajn si nxënës të zellshëm dhe student të shkëlqyer, gazetar të mprehtë dhe vizionar, pedagog të përkushtuar dhe poet të ndjerë, nëpunës skrupuloz e deri ministrin e arsimit të paarritshëm (për fat të keq…) për nga bëmat e mëdha që realizoi në arsimin shqiptar, (1933-1935), për guximin dhe diturinë me të cilën iu imponua parlamentit shqiptar të kohës, që miratoi reformën radikale të hartuar nga vetë ai (Ivanaj u diplomua shkëlqyeshëm në Romë edhe për drejtësi). Për të mbyllur shkollat e huaja dhe për të shtetëzuar ato private e klerikale, duke i kthyer për herë të parë plotësisht shtetit shqiptar ekskluzivitetin në arsimin e popullit. “Kombi mund t’i kundërvihet një rezistence me nji të ngjajshme dhe kjo asht arsimi kombëtar dhe edukata kombëtare”,- shkruan ministri Ivanaj. Pastaj në një vend me tri besime fetare, për të bërë edhe laicizmin e shkollës shqiptare, në shërbim të unitetit kombëtar, vepër për të cilën kishin luftuar të gjithë atdhetarët shqiptarë që nga Rilindja e këtej.
Si një nga ministrat më reformatorë të qeverisjes shqiptare (andej e këtej shekullit të 20) duke pasur si prijës gjithnjë drejtësinë dhe ligjin, siç deklaronte, ai e drejtoi dikasterin e arsimit “si një shënjtor i papërlyer” (I.G.) I ndershëm e i pakorruptueshëm deri proverbial, gjersa e la kolltukun ministerial në mënyrën më trimërore e të denjë për një burrë shteti, kur u bind se qeveria, për koniunkturë politike nuk po ia mbështeste ndryshimet e rëndësishme që kishte ndërmarrë si ministër e i kishte miratuar parlamenti, shkoi te mbreti dhe i paraqiti dorëheqjen, i gatshëm të rikthehej në detyrën e mësuesit të thjeshtë. Duke i mbetur përjetësisht besnik divizës së tij për politikë të pavarur në dobi të interesave të atdheut dhe zhvillimit e përparimit të vendit. Ivanaj shkruante jo pa dhimbje se “…jeta moderne e shteteve ka prue me vedi një mënyrë tjetër pushtimi siç është vorfnia morale”.
Në konceptin e këtij ministri e atdhetari vizionar “një qeveri që ia mbyll gojën shtypit të lirë, nuk mund të jetë qeveri e popullit, megjithëse e dalur prej parlamentit”. Tek lexon këto vlerësime politike të shtetarit Ivanaj, duket sikur Mirashi ynë vazhdon të jetë mes nesh, ashtu, i madh e burrëror siç ishte duke luftuar gjithnjë me armët e tij të dijes dhe trimërisë, kundër “vorfënisë morale” të qeveritarëve shqiptarë…
Le të jenë këto shënime një homazh i vonuar për jetën dhe veprën e këtij kolosi të shqiptarizmëz dhe një urim për autorin e këtij libri të vlefshëm.

Ivanaj shkruante jo pa dhimbje se “…jeta moderne e shteteve ka prue me vedi një mënyrë tjetër pushtimi siç është vorfnia morale”.



19/08/2004

[Brari]

sic thote autori Mirash Ivanain e kalben ne burg Partia e Punes sot PS dhe vdiq nga shkelmat e xhelatve te Enver Hoxhes ky plak fisnik.
Mirash Ivanaj erdhi i ftuar nga Qeveria e Hoxhes prej Stambollit dhe e prene ne bese dhe e rrasen ne Biruce kriminelet.
E si Mirash Ivanaj e pesuan me qindra e mijra..

Dhe Tahir Zemes i tha Banda e Ramush Halitit..dil pa frike se je ne bes tone dhe ..ja futen ne kallash atij dhe te birit me gjith nip.. Pra enveristet ne Kosove ja kan kaluar ne egrsi e pabesi ustallareve te tyre..

Prandaj sot i trembemi dhunes (vrasjeve, plackitjeve, pritave te pabesa me kallash, shpifjeve e mashtrimeve) qe po ja nxin jeten Kosoves dhe duke e ditur se kte dhune e organizon bishti i Partise punes ne Kosove ..pra banda e Qose Thaqo Demo Limo Jakupo Ramusho Ernest Mavro Xhavitave e kompani ngrejme zerin e flasim qe ne Votime Populli i Kosoves ti shporre jasht keto banda e tja u a fuse kallashet me Vote aty ku e meritojne xhelatet..

qashtu..