Kristo Kono, krijuesi i palodhur i artit popullor

[Brari]

po e postoj kte shkrim per respekt te muzikantit te madh kristo kono ndonse shkruesi qenka nje lejfen pe gerxhesh opari a mokre.. nejse..

--

shekulli


--------

Kristo Kono, krijuesi i palodhur i artit popullor


Qemal Gogallari

Në tridhjetë vitet e shekullit të kaluar, filloi të dukej gjithnjë e më shumë përballë kulturës së vjetër, një tjetër art i kundërt me të parin, një art demokratik, me një këndvështrim të gjerë, i cili qante hallet e popullit dhe ishte vazhdues i ideve patriotike të Rilindjes. Ky, arti i vërtetë në krye të të cilit printe Migjeni, i dha hov të madh zhvillimit të kulturës sonë kombëtare. Vjershat dhe skicat e Milloshit të ri, thumbat e sarkazmat e Nonda Bulkës, peneli poetik i Vangjush Mios dhe zëri melodioz i Tefta Tashkos treguan edhe një herë me madhështi vitalitetin e kulturës sonë kombëtare, e cila megjithëse e rrethuar nga mjegulla dhe errësira, asnjëherë nuk humbi rrugën e saj të zhvillimit.
Në këtë kuadër nisi kompozimet e para edhe kompozitori i mirënjohur, Artisti i Popullit, Kristo Kono. Kristo lindi në Korçë, në vitin 1907. Që në moshë të vogël ai u njoh me këngët e bukura popullore, me vallet devollite, me këngët drenovare, me nina-nana e vajet, që jo vetëm i pëlqente, por dëshironte t’i kompozonte. Me një fyell të vogël në xhep, siç shkruante ai vetë në kujtimet e tij, shkonte nëpër rrugët e Korçës, duke kënduar këngët që i pëlqenin.
Në moshën 13-vjeçare Kristo hyri në bandën e qytetit dhe në moshë 16-vjeçare u bë pjesëtar i bandës “Vatra” me instrumentin e klarinetës. Dashuria e madhe për këngët popullore do të ndihet gjithnjë e më shumë në krijimtarinë e tij të ardhshme, gjithmonë e freskët, gjithmonë optimiste.
Me këtë dashuri të madhe për muzikën e popullit dhe mallin e mëmëdheut, Kristoja i ri me përpjekje e vështirësi, në vitin 1927 nisi studimet e larta në Paris. U diplomua në konservatorin “Xhuzepe Verdi” në Milano për klarinetë dhe instrumentacion për bandë. Në fillim punon si mësues muzike në qytetin e Gjirokastrës dhe pastaj në liceun e Korçës. Në të dyja këto shkolla ai bëri një punë të madhe edukative për edukimin kombëtar të nxënësve. Ngriti kore dhe orkestra, riorganizoi drejt bandat e këtyre qyteteve.
Kompozitori Kristo Kono rëndësi të veçantë i kushtonte marrëdhënieve dhe bashkëpunimit me të gjitha shtresat e shoqërisë. Ai takohej si me intelektualë ashtu edhe me punëtorë, fshatarë e me këdo. Kjo bëri që për secilin nga këto shtresa të frymëzohej dhe të kompozonte pa u larguar nga këto realitete.
Pas krijimit të romancave të para si “Asnjë shpresë”, “Vjollcat” dhe “Kthehu” kompozitori nisi sërish studimin më të thellë të këngëve të folklorit, dhe të këngëve patriotike dhe gjen aty motive të njëpasnjëshme. Frytdhënëse ishte dhe njohja e tij me këngëtaren Tefta Tashko Koço, Jorgjia Krujën, Kristaq Antoniun etj. Artistja e Popullit Tefta Tashko që në fillim e pëlqeu muzikën e Kristos dhe kishte dëshirë ta interpretonte atë.
Pushtimi i Shqipërisë nga Italia fashiste e gjeti Kriston në kulmin e talentit, por me shëndet të dobët. Megjithatë ai e ndihmoi sa mundi Lëvizjen NÇ. Në vitin 1942 ai kompozoi rapsodinë shqiptare nr.1 dhe një vit më vonë nisi të harmonizojë e të kompozojë këngë partizane për trimat që luftonin maleve, këngë të cilat do të këndoheshin nga mijëra partizanë e partizane. E tillë ishte dhe “Marshi Partizan”. Terrori i madh nazist në Borvë, klithmat e fëmijëve, grave e pleqve të Brovës martire, qendresa e tyre heroike, optimizmi i pashtershëm popullor, do të nxisnin më vonë Kristo Konon të krijonte veprën e bukur, një nga më të bukurat e krijimtarisë së tij “Brova martire”. Edhe pas çlirimit të vendit, Kristo Kono, iu përkushtua me energji e optimizëm muzikës me karakter kombëtar. Këto vite, për kompozitorin u bënë vite të një krijimtarie të frytshme, të gjerë e sistematike, si këngë masash, këngë me motive nga folklori, rapsodi, fantazi, romanca, opereta dhe opera. Ai kompozoi operetën “Agimi”, vepra e parë e këtij lloji në muzikën tonë, dhe operën “Lulja e kujtimit”, ku për herë të parë në muzikën skenike trajtohet tema patriotike. Eshtë nga autorët e parë shqiptarë që vuri motivin popullor në partiturat korale dhe orkestrale dhe e ngriti atë në nivelin e muzikës së kultivuar.
Në mënyrë të veçantë, u mirëprit opereta “Agimi”. Në këngët e tij, si kënga “Memo Nexhipi”, “Në aksion po shkojmë” “Bir trim i maleve”, “Vëllezërve të rënë” apo tek opera “Lulja e Kujtimit”, ai i këndoi me bukuri, origjinalitet, historisë së lavdishme të popullit tonë dhe jetës së gjithë shtresave të shoqërisë.
Ai jo vetëm kompozoi dhe krijoi, por punoi me të gjitha forcat për ngritjen dhe zgjerimin e lëvizjve profesioniste dhe amatore. Gjithmonë në punë, pranë pianos, ose në drejtim të një orkestre, i lidhur ngushtë me publikun artdashës, ai u bë shembull për krijuesit e rinj. Bashkë me Thoma Nasin, Kristo Kono thuhet se kanë përpunuar meloditë folkorike dhe modet e toskërisë të zonës së Korçës. Krijimtaria e tij e pashtershme, e mbështetur thellë në truallin kombëtar është bërë tashmë e njohur në të katër anët e vendit, dhe kompozitori i shquar, Artisti i Popullit Kristo Kono do të mbetet i tillë edhe për brezat e ardhshëm.



08/08/2004

shekulli

KATEGORIA: Njerëz dhe vlera

[Labeati]

Meqe e hape kete teme o Brar po i them edhe une ato qe di.

I ndjeri Kristo Kono nuk e di cka marre nga folklori i jugut, por miell nga thesi i tjeterkujt ka me shumice ne muziken e tij.

Nje fakt: Ne opereten Agimi (arie kthimi i Sokolit nga B.Sovjetik) muzika e kesaj arie eshte vjedhur nga kenge kishtare (katolike) te cilen meqe nuk jam muzikant te shkruaj notat por po te them rreshtat e tekstit origjinal e jo ato te libretit te K.Konos:

Zot i dashtun kam mekatnue,
Por ti me fal se jam pendue ...

etj qe nuk i mbaj mend por babai im ende sot mban mend se kur kjo operete u shfaq ne Shkoder, njerezit u mahniten, te thuash ishin ne meshen e Kishes se madhe apo ne Teatrin Migjeni. Natyrisht teksti socialit i solli ne vete shpejt....