Femra ne Islam.

[FLORIRI]

DISA ÇESHTJE RRETH JETES SEKSUALE

Situatat e posaçme të gruas

Ka disa urdhëra të posaçme kushtuar të përmuajshmeve (hajz) dhe lehonisë (nifas) tek gratë. Një herë në kryemuaji, te gruaja që s’është shtatzënë, ndodh një gjakrjedhje me zgjatje 3-10 ditë. Lehoni quhet periudha pas lindjes gjer më 40 ditë, gjatë së cilës ndodh gjakrjedhje.

Gruaja me të përmuajshme ose lehonë, gjatë gjithë periudhës përkatëse, nuk mund të falë namaz, nuk mund të agjërojë, nuk mund të hyjë në xhami, nuk mund të kryejë adhurimin rreth Qabes, nuk mund të këndojë Kuran ose ta prekë atë. Posaçërisht në ato gjendje nuk mund të kryejë marrëdhënie seksuale.

Në kohën e Hz. Pejgamberit, çifutët që jetonin përreth Medines, nuk rrinin bashkë me gratë me të përmuajshme, nuk hanin bashkë, nuk flinin bashkë. Kurse Profeti Islam kishte pohuar çdo formë të bashkëjetesës me to përveç marrëdhënieve seksuale. Në këto kushte, ushqimi i gatuar nga gratë me të përmuajshme ose lehonë, hahet, me to rrihet, flihet. Vetëm se është i ndaluar afrimi seksual. Në Kuranin e Madhnueshëm urdhërohet kështu: "Të pyesin ty për menstruacionin. Thuaj: Ajo është një gjendje e neveritur, andaj largohuni prej grave gjatë menstruacionit dhe mos iu afroni atyre derisa të pastrohen. E, kur të pastrohen, afrohuniu atyre ashtu siç ka le juar Allahu". Në këtë çështje le të dëgjojmë shpjegimin e specialistit: "Në të përmuajshmet gruaja nuk duhet të afrohet me burrin. Gruaja që humb gjak, që kalon një shqetësim të madh, në këtë periudhë duhet pranuar si mjaft e paqetë dhe i duhet ndejtur larg çfarëdo afrie seksuale. Në të përmuajshmet, rrugët e organeve gjinore të riprodhimit janë plot gjak, vazat e mitrës të fryra dhe të acaruara. Madje edhe te gratë më të kujdesshme e të pastra ka miliona mikrobe që presin në fshehtësi gati për t’u zhvilluar. Në të përmuajshmet këto menjëherë prodhohen me shpejtësi, shumëzohen, fuqizohen kapen pas rastit dhe, me një shkak të vogël, menjëherë përhapen në organet e riprodhimit të acaruara, në mitër, në vezoret dhe, afrimi seksual eventual, në këtë rast, bëhet shkak për përhapjen e tyre në çdo anë. Kjo gjendje e godet gruan, e sëmur. Po ndodhi vazhdimisht, bëhet shkak për lindjen e shumë shqetësimeve serioze tipike të gruas si gjakrjedhjeve me sasi, dhimbjeve të belit dhe vitheve. Nga ana tjetër, gruaja me të përmuajshme ka një kundërmim të rëndë të posaçëm. Ky kundërmim pushton trupin dhe djersën e grave edhe më të pastra. Nga kjo edhe vetë gruaja neveritet. Ne rast të një afrimi seksual, ky kundërmim e neverit edhe burrin. Duke i ditur këto, në këtë periudhë gruaja duhet të tregojë më shumë kujdes dhe t’i rrijë larg të shoqit, të mos kryejë afërsi me të.

Edhe në lehoni është i ndaluar afrimi me burrin pa kaluar të dyzetat. Sepse në situatën e lindjes mitra fryhet e acarohet, shumë herë shfaqen çarje. Afria me gruan në këto kushte e dëmton mjaft keq atë, fillimi i menjëhershëm i veprimtarisë mikrobike bëhet shkak për shfaqjen e shqetësimeve të rëndësishme posaçërisht femërore. Prandaj në asnjë mënyrë nuk i duhet afruar gruas pa u zvogëluar mitra dhe organet e riprodhimit pa marrë formën e tyre normale. Tolstoi e bën për turp atë burrë që e shqetëson gruan në këto situata: "Kur një burrë përkëdhel gruan "e dashur" lehonë, në të njëjtën kohë s’duhet të harrojë se ajo është një nënë. Një grua nuk mund të përballojë në të njëjtën kohë të jetë edhe një e dashur, edhe një nënë e lodhur, edhe një njeri i sëmurë.

Po qe se burri nuk është shumë i zjarrtë e i padurueshëm, pa iu afruar plotësisht gruas, mund t’i plotësojë dëshirat e tij edhe duke e përkëdhelur atë. Për një burrë të respektueshëm, kjo kënaqësi është e mjaftueshme".

Duhet vepruar drejt në marrëdhëniet seksuale sipas ndalesave fetare në periudhën e të përmuajshmeve e të lehonisë. Veprimet e tjera jashtë këtyre (përkëdheljet, etj.), nuk janë të ndaluara. Vetëm me kusht që të jesh i sigurtë në vetvete dhe veprimin të mos e shmangësh drejt ndalimit.

Nga pikëpamja fetare, nuk ka ndonjë pengesë a shmangie për marrëdhëniet seksuale me gruan shtatzënë. Vetëm se mjekët flasin për shmangien e këtyre marrëdhënieve midis tre muajve të parë e të fundit të shtatzanisë. Në këto periudha ekziston mundësia e abortit (dështimit), e lindjes së parakohshme dhe e gjakrjedhjes. Në këtë çështje duhet vepruar me shumë kujdes, në përputhje me gjendjen shëndetësore të gruas.

Afrimi seksual

Në Kuranin e Madhnueshëm urdhërohet: "Gratë tuaja janë vendmbjellja juaj". Një nga synimet e martesës është edhe vazhdimi i brezit. Dhe kjo është e mundur me marrëdhënie në rrugën e caktuar. Në ajetin e cituar më lart, urdhërohet marrëdhënia me gratë e pastruara vetëm "në vendin e urdhëruar nga Allahu". Për pasojë, burri, përveç rrugës natyrore të riprodhimit, nuk mund t’i afrohet gruas nga pas. Kjo është një kënaqësi jonormale. Nuk është as morale dhe etike. Në hadith urdhërohet: "Eshtë i mallkuar ai që i afrohet gruas nga ana e pasme". Në një hadith tjetër thuhet kështu: "Allahu nuk e sheh me mëshirë atë që i afrohet një mashkulli ose nga pas një gruaje".

Pengimi i fekondimit

Në afrimin seksual, derdhjen e spermës jashtë me qëllim që të mos hyjë në mitër e të mos kryhet fekondimi, e quajmë "zhvendosje - azil". Në lidhje me çështjen në se kjo "zhvendosje" është apo jo e lejueshme, janë zhvilluar pikëpamje të ndryshme. Kur është pyetur për këtë çështje Hz. Pejgamberi, ka përdorur, në përgjithësi, pohime të buta. Në një hadith ai urdhëron kështu: "Nuk keni dëm po të mos e zbatoni zhvendosjen. Sepse, gjer në, ditën e Kiametit, sigurisht që do të krijohet një qënie që do të prezantojë ekzistencën e Allahut". Xhabir b. Abdullah thotë: Erdhi një person dhe e pyeti të Dërguarin e Allahut: "Unë kam një mantenutë, në marrëdhëniet me të cilën përdor zhvendosjen, ç’thoni për këtë?" Hz. Pejgamber u përgjegj: "Kjo nuk mund t’i bëhet pengesë një qëllimi të caktuar të Allahut". Dikur, më vonë, po ky person vjen e thotë: "O Përfaqësues i Allahut, gruaja për të cilën të fola, ka mbetur shtatzënë". Hz. Peygamberi urdhëroi e foli: "Unë jam robi dhe i Dërguari i Allahut!" (Për pasojë, çka them, është e vërtetë". Në të vërtetë, hyrja e spermës në mitër dhe fekondimi mund të bëhen edhe në forma të paparashikuara. Nga spermatozoidet e panumërt që ndodhen në spermën e mashkullit, ka të tillë që i afrohen shumë lehtë mitrës. Në fund të fundit, në afrinë seksuale, që është çast i një ndjeshmërie të lartë, kontrolli i spermës nuk është i lehtë.

Disa nga juristët Islamë, njëkohësisht, duke shfaqur mospëlqimin për zhvendosjen, kanë pohuar se ajo është e lejueshme. Eshtë i vërtetë tregimi i përcjellur se një nga Pasuesit ka thënë: "Në kohën e të Dërguarit të Allahut ne përdornim zhvendosjen, nuk na nxirrej pengesë për këtë. Disa janë të opinionit se lejohet vetëm në se gruaja e lejon këtë gjë. Sepse në marrëdhënien seksuale kënaqësia seksuale e gruas mundësohet me hedhjen e spermës drejt mitrës. Duke mos u realizuar kënaqësia seksuale, tek gruaja diskutohen disa pasoja negative shpirtërore e trupore.

Në të njëjtën kohë, zhvendosja është një mënyrë për të penguar shtimin e brezit. Dhe kjo është në kundërshtim me politikën e përhapjes së Islamit.

Si përfundim, "zhvendosja", apo "derdhja jashtë" domethënë derdhja e spermës jashtë kanalit përkatës në marrëdhënien seksuale, më qëllim që të pengohet shtatzania, nuk përbën një ndalim fetar. Por me që nuk bazohet në ndonjë objeksion, nuk është as e miratuar. Kushti për të marrë lejen e gruas mund të konsiderohet një mospëlqim pranë miratimit. Institucioni Vendimor (makamu'l-fetva) Egjiptian ka dhënë vendim miratimi për mbrojtjen nga shtatzania bazuar në kushtet e detyruara nga pasoja e lindjes së grindjeve në jetën e përditshme ose të dëmeve të shtatzanisë.

Aborti

Në Kuranin e Madhnueshëm dhe në disa hadithe, për fazat që kalon fekondimi i kryer nga sperma e mashkullit në mitër, shprehet kështu: "Dyzet ditët e para, 'një pikë e kthjellët uji njerëzor - nutfe', dyzet ditët e dyta, një copë gjaku e mpiksur dhe dyzet ditët e treta, një mish i grirë. Pas kësaj, domethënë pas katër muajsh, formohen organet e fëmijës dhe atij i fryhet jetë". Dijetarët e vjetër kishin mbrojtur pikëpamjen se është i lejuar aborti në këtë periudhë, por ende pa i ardhur shpirti. Porse, edhe para kësaj fëmija është i gjallë zotëron cilësitë e të gjallës. Spermatozoidet janë qënie të gjalla. Përveç kësaj, këtu ka edhe një gjë të rëndësishme: shëndeti i nënës. Aborti është mjaft i dëmshëm dhe i rrezikshëm nga aspekti i shëndetit të nënës. Për këtë çësht je lë të dëgjojmë shpjegimet e një mjeku:

"Eshtë veçanërisht i rrezikshëm ngacmimi i mitrës gjatë barrës. Ky veprim disa herë e trondit fëmijën, e vdes ose e aborton dhe, në shumë raste, para fëmijës, e çon nënën në varr. Në shtatzani mitra hollohet, për pasojë, ndërhyrja në të për abort ose për qëllime të tjera, është shumë e rrezikshme. Nga prania e vazave të mëdha të gjakut pranë hyrjes së mitrës dhe acarimit të tyre, mund të shkaktohet gjakrjedhje vdekjeprurëse për gruan ose, me acarimin e mitrës, acarohet edhe cipa e quajtur "periton", barku mbushet me mikrobe dhe papastërti. Sëmundja e quajtur Peritonit, e çon gruan drejt vdekjes. Gruaja mund të vdesë, në këto kushte, edhe nga helmimi i gjakut (septicemi, piemi).

Për këto shkaqe, ndalohet me forcë ndërhyrja në mitër me qëllim aborti, në çfarëdo formash qoftë. Kjo situatë përvijon një kuadër shumë të hidhur. Këto rreziqe nuk ndodhin vetëm në duart e njerëzve të paditur, por edhe në duart e obstretërve, madje edhe në duart e specialistëve përkatës duke bërë kyretazh (në rastet e abortit të detyruar).

Ashtu siç mund të vdesë gjatë abortit, gruaja mund të vuajë shumë edhe pak kohë pas tij.

Hz. Pejgamber i takonte dhe u merrte fjalën grave të kthyer rishmë si muslimane. Një nga çështjet për të cilën jepej fjala për t’i mbrojtur vetë ato, ishte "të mos vriten fëmijët". Në komentin e ajetit të Kuranit të Madhnueshëm ku flitet për një nga pikat e marrëveshjes së të Dërguarit të Allahut me gratë që hynin në Islam, të formuluar "mosvrasja e fëmijëve", Ibn Kethiri nënvizon se aborti përfshihet në vrasjen e fëmijëve. Gruaja muslimane Azza, vajza e Habilit, thotë: "Në marrëveshjen që bëra me të Dërguarin e Allahut, më vuri këtë kusht: "Nuk do të vrasësh fëmijën tënde hapur ose fshehur". Se ç’kuptim kishte fjala "hapur", këtë e dija (gjendja para Islamit). Për kuptimin e fjalës "fshehur", nuk e pyeta, as ai vetë nuk ma tha. Krijova mendimin se "fshehur" do të thoshte "abort". "Betohem në Allahun se sa të jem gjallë, kurrë nuk do të bëj abort". Në Kuranin e Madhnueshëm urdhërohet: "Gratë e mira janë respektuese, janë besnike ndaj të fshehtës". Këtu nënkuptohet besnikëria, mbrojtja e fëmijës në bark përkundër abortit.

Pa e përfunduar diskutimin "gruaja në familje", të përcjellim një fjalë që, nga pikëpamja e rëndësisë që i dha Islami gruas, e kuptimit të revolucionit të madh që realizoi të drejtat e gruas, mbart vlera. Abdullah b. Omer thotë kështu: "Në të gjallë të Hz. Pejgamberit, me drojtjen se mos zbret ajet për ne, kishim frikë t’u flisnim ashpër grave tona, t’u silleshim rreptë. Por, pas vdekjes së tij, më në fund, filluam t’u flisnim ashpër e t’u silleshim rreptë".

[FLORIRI]

POLIGAMIA



"Kush ka dy gra me kurorë dhe ndaj njerës tregon më shumë interesim, në Kiamet do të vijë me njërën anë të trupit të paralizuar".

(Hadithi sherif)

POLIGAMIA NE SISTEMET FETARE

DHE JURIDIKE TE VJETRA

Në të drejtën e Egjiptit të Vjetër që në raport me të drejtën greke dhe romake, i njihte gruas të drejta prioritare, përjashtuar priftëreshat, burri mund të merrte më shumë se një grua nën disa kushte të caktuara.

Në të drejtën e Babilonisë, sipas ligjeve të Hamurabit, po qe se gruaja nuk lindte fëmijë ose e mbërthente ndonjë sëmundje e rëndë, burri mund të mbante mantenuta.

Kurse në të drejtën kineze, po qe se e lejonte pasuria, burri mund të merrte gra të rangut të dytë, të tilla që fëmijët e lindur prej tyre, konsideroheshin si fëmijë të gruas së parë të vërtetë.

Në brehmenasit e vjetër, sipas librit të Vichnout, burrat, sipas klasës shoqërore ku bënin pjesë, mund të martoheshin me një gjer më katër gra. Kurse në librin Apastamba vihen kufizime për këtë çështje: po qe se gruaja i kryente detyrat e saj dhe lindte një fëmijë mashkull, burri nuk mund të martohej me një grua të dytë. Në të kundërt, po. Në kodin Manu, burri ishte i detyruar ta zgjidhte gruan nga kasta e vet. Mund të merrte një grua të dytë nga një kastë më e ulët. Dhe, në përfundim, sipas instituteve Narada, përsëri, në vartësi të gjendjes klasore, një burrë mund të martohej me një, dy ose tre gra. Sipas disa prej këtyre instituteve, edhe gruaja mund të martohej me më shumë se një burrë.

Edhe në Iranin e Vjetër ishte e pranuar poligamia.

Në të drejtën romake përfshihej edhe bashkëjetesa me grua pa kurorë.

Në Dhjatën e Vjetër përmendet se Davudi (a.s.) ishte martuar me shumë gra. Gjithashtu, duke folur për bazat e rregullimit të ndarjes së pasurisë së babait midis djemve, flitet për dy gra si diçka normale, pa u quajtur turp. Për pasojë, tek feja e çifutve përfshihet martesa me shumë gra.

Në Dhjatën e Re nuk kishte ndonjë nen që të ndalonte martesën me më shumë se një grua. Vetëm se, në thëniet e profetit Polis, për një njeri që kishte hequr dorë nga bota, do të ishte e mirë të kënaqurit me një grua. Në botën kristiane, gjer në shek. XVI, ishte mormale martesa me më shumë se një grua. Westermarck flet për këtë gjë duke dhënë modele në historinë e tij. Dimë edhe se në botën kristiane praktikohej trajtimi i shërbëtoreve si mantenuta.

Në Gadishullin Arabik, që u bë arena e lindjes dhe e përhapjes së Islamit, për këtë çështje nuk kishte asnjë kodifikim. Ashtu siç një burrë mund të martohej me shumë gra, mund të bëhej edhe këmbimi i grave midis burrave. Përveç këtyre, kishte edhe prostituta që trajtoheshin si pronë e përbashkët.



POLIGAMIA NE ISLAM

Me anë të ajetit të shenjtë të kaptinës Nisa, feja Islame kishte lejuar martesën me më shumë se një grua. Kuptimi i këtij ajeti është kështu: "Në qoftë se frikoheni se nuk do të jeni të drejtë ndaj bonjakeve, atëherë martohuni me ato gra që ju pëlqejnë; me dy, tri e me katra. E nëse i frikoheni padrejtësisë (ndaj tyre), atëherë vetëm me një, ose (martohuni) me ato që i keni nën pushtetin tuaj (robëreshat). Ky (përkufizim) është më afër që të mos gaboni". Në këtë ajet flitet për "padrejtësi ndaj vajzave jetime". Në lidhje me këtë, Hz. Aishe bën këtë sqarim: Vajza jetime ndodhet nën mbrojtjen e kujdestarit të saj dhe kujdestari, duke dëshiruar mallin dhe bukurinë e saj, kërkon të martohet me të në këmbim të një garancie kurore mjaft të thjeshtë (të pavlerë). Ja, pra, të tillët u ndaluan që të martoheshin me vajzat jetime dhe, në mënyrë që të jepnin garancinë e plotë për kurorën duke u treguar të drejtë, u lejuan të martoheshin me gra të tjera përveç vajzave jetime. Ibn Xherir et-Taberi, në komentin e këtij ajeti, duke përmendur kuptime të diskutueshme, nënvizon edhe këtë: "Disa thonë se kuptimi i këtij ajeti është ky: "Ashtu siç do të frikësoheshit nga padrejtësia ndaj jetimeve, frikësohuni edhe nga marrëdhëniet jashtë kurore (adulter-zina) me gratë. Mos bëni zina, por, çka është e miratuar për ju, merrni dy, tre e katër gra me kurorë". Edhe Shevqaniu, në komentin e tij me titull Fethu’l-kadir, e përsërit këtë trajtim (IV, 155-160).

Duket qartë se detyrimi i nevojshëm për martesën me dy, tre, gjer në katër gra, nuk është një urdhër i nivelit të farzit ose vaxhibit, por një rrugëzgjidhje e varur nga domosdoshmëria për t’iu shmangur marrëdhënieve jashtëkurore (zina-adulter). Megjithatë, kjo rrugëzgjidhje është përcaktuar edhe me kushte ligjore. Me sqarimin e ajetit se martesa me një grua të vetme është më afër ruajtjes së drejtësisë, bëhet e ditur se baza e martesës është kënaqësia me një grua.

Revolucionin që kreu Islami në lindjen e tij në çështjen e martesës me shumë gra (poligaminë), pa asnjë lloj përcaktimi gjer atëherë, mund ta përmbledhim kështu:

1. Solli kufizimin e tij. Lejohet martesa vetëm gjer në katër gra. Duke u mbështetur në ajetin e mësipërm, do të ishte gabim të pohohej lejimi i martesës me më shumë se katër gra. Hz. Pejgamberi i martuar me më shumë se katër gra, në çastin e zbritjes së ajetit, kishte urdhëruar ndarjen e grave mbi numrin katër për muslimanët e kthyer rishmë.

2. Drejtësinë e kishte vënë si kusht.

3. Kishte urdhëruar mjaftimin me një grua po qe se nuk zbatohej drejtësia.

Do të ruhej midis bashkëshortëve drejtësia në ushqim, veshmbathje, marrëdhënie seksuale, dashuri e të tjera. Midis këtyre, dashuria bart një veçori më vete. Mirëpo, a është psikologjikisht e mundur të ushqehet e njëjta dashuri si ndaj të bukurës, të shëmtuarës, të resë dhe plakës në bashkësinë e grave? Po s’qe e mundur, do të thotë që s’ka drejtësi. E, po s’pati drejtësi, duhet mjaftuar me një grua. Në kushte padrejtësie nuk lejohet martesa me shumë gra.

Ka që thonë se, duke u nisur nga një gjykim i tillë, në Islam, ndërsa nga njëra anë lejohet poligamia, nga ana tjetër vendosen kushte të pamundura, do të thotë se ky lejim është revokuar. Porse ky është një opinion i gabuar. Sepse këtë nyje e ka zgjidhur ajeti i zbritur mbi urdhërin e ruajtjes së drejtësisë që po shqyrtojmë.

Më në fund, burri, i ndodhur nën detyrim me një deri katër gra nën kurorë, pasi të ketë arritur të veprojë plotësisht me barazi ndërmjet tyre në çështje materiale si ushqim, veshmbathje, madje të jetë pranë tyre edhe natën, çështjen ndiesore, që s’e ka në dorë, do ta realizojë sipas këtij ajeti: "Ju kurrsesi nuk do të mund ta mbani drejtësinë mes grave edhe në se përpiqeni, pra, mos anoni plotësisht nga ndonjera e të lini tjetrën si të varur". Hz. Pejgamberi sillej i drejtë midis grave dhe thoshte kështu: "Allahu im! Kjo është një drejtësi aq sa më vjen ndoresh mua. Mos më bëj përgjegjës për një drejtësi ku ti je zotërues, kurse unë nuk jam as kujdestar!"

Përjashtuar specifikat që s’janë në dorë të njeriut si dashuria, në të gjitha veprimet e tjera burri tregon kujdes për barazi ndaj grave të veta. Hz. Pejgamber urdhëron: "Kush ka dy gra me kurorë dhe ndaj njerës tregon më shumë interesim, në Kiamet do të vijë me njërën anë të trupit të paralizuar". Edhe në se njëra nga gratë është jomuslimane, edhe ndaj saj praktikohet e njëjta drejtësi.



A ESHTE E NEVOJSHME POLIGAMIA?

Siç dihet, martesa në Islam nuk është vetëm kënaqësi seksuale, por ka për qëllim edhe prehjen, dhembshurinë dhe lumturinë, virtytin dhe vazhdimin e brezit. Edhe Hz. Pejgamber, me urdhërin "Martohuni, por mos u ndani, sepse Allahu i Madhnueshëm nuk i do burrat e gratë të pasionuar në dëshira", e ka ndaluar shfrytëzimin e martesës për dëshira të ulta. Në këto kushte, duke hedhur vështrimin mbi lejimin e martesës me shumë gra sipas Islamit, nuk është i drejtë pretendimi se gratë bëhen rob të dëshirave dhe qejfeve të burrave. Po përsërisim se në Islam, martesa me shumë gra, duke mos qënë një urdhër i detyrueshëm i tipit farz ose vaxhib, është një mënyrë zgjidhjeje e pranueshme përballë disa rrethanave detyruese. Ashtu siç do ta parashtrojmë edhe më tej, nuk mund të mendohet që feja Islame, në njërën anë, duke zbatuar sanksione ligjore gjer në dënimin me vdekje për zina (adulter), në anën tjetër t’u lejë shteg shkaqeve për zina.

Dijetarët Islamë i kanë radhitur kështu disa shkaqe që do ta bënin të nevojshme martesën me shumë gra:

1. Mungesa e dëshirës dhe paaftësia seksuale si të meta të bashkëlindura të gruas.

2. Ndonjë sëmundje kronike që bëhet pengesë për të kryer detyrën si bashkëshorte.

3. Shterpësia e gruas.

Në këto kushte, nuk është zgjidhja më e mirë ndarja e gruas dhe martesa me një tjetër, sepse një gjë e tillë sjell më shumë dëm dhe fatkeqësi. Një grua e tillë e pafat e ndarë, po s’u martua me një tjetër, do të shkatërrohet.

4. Potenca seksuale e gruas përgjithësisht dobësohet, në krahasim me burrin, 10-20 vjet përpara. Porse mund të ndodhë që në këtë periudhë për familjen do të duhej lindja e një fëmije.

5. Prishja e ekuilibrit midis burrave e grave, kryesisht në luftë, por edhe në fatkeqësitë e mëdha si pasojë e zvogëlimit të numrit të burrave. Një nga shembujt më domethënës është Gjermania pas Luftës së Dytë Botërore. E dimë se në ç’gjendje të trishtuar ranë gratë gjermane ato vite, aq sa kërkuan edhe "import burrash". Edhe Faraoni i kohës së Musait (a.s.) i vriste fëmijët meshkuj të çifutëve, kurse vajzat i linte. Kur"ani i Madhnueshëm këtë mungesë ekuilibri e cilëson "torturë e trishtuar, torturë e madhe, disfatë".

Europa që sulmoi ashpër martesën me shumë gra të Islamit, të gjitha këto domosdoshmëri të radhitura më lart, deshi t’i fshinte vetëm me një gjë, duke mbyllur sytë ndaj zinasë (adulterit). U parapëlqye zinaja, prostituta, fëmija kopil ndaj kurorës së ligjshme, bashkëshortes së ligjshme, fëmijës së ligjshëm. Së bashku me këtë, filloi shkatërrimi i jetës dhe i pasurisë së meshkujve si pasojë e mosekuilibrit femra-meshkuj, shtimi i fëmijëve jashtëkurore dhe i krimeve, i abortit të tepruar. Ata që shihnin këtë gjendje dhe mendonin, kishin filluar të silleshin pozitivisht ndaj martesës me shumë gra.

Westermarck, në historinë e tij, thotë kështu: "Pasi në Perëndim u hoq martesa me shumë gra, kjo nuk do të thotë se nuk praktikohej. Pastaj, mos vallë mjaftimi me një grua pas sorollatjeve të njerëzimit, është rregullimi më i shkëlqyer të cilit i është drejtuar më së fundi?" Përgjigjja e kësaj është kontradiktore. Sipas H. Spenserit, rregullimi i fundit është ai me një grua. Sipas Le Bonit, ligjet europiane së afërmi do ta lejojnë martesën me shumë gra. Prof. Ehrenfel e sheh të domosdoshme martesën me shumë gra për ruajtjen e gjeneratës ariane. Në këtë çështje, shpjegimin më të mirë ta marrim nga libri i Prof. Muhammed Hamidullahut:

"Përballë martesës me dy gra, e parë si një faj i rrezikshëm dhe i rëndë, një mëkat, e parë si mungesë respekti ndaj gjërave të shenjta, martesa përkatësisht vetëm me një grua në kuadrin e së vërtetës është shumë e rrallë. Jashtë zhvillimeve relativisht të vonshme të kulturës moderne perëndimore, është e pamundur të gjesh, në lidhje me martesën, një pikëpamje të tillë ideale, të rreptë që s’bën lëshime. Madje, as në doktrinën kristiane nuk ka ndonjë pohim që do t’i hapte rrugë një pikëpamjeje të tillë. (Shih Encyclopaedia Britannica, termat "Mariage" dhe "Polygamy").

Askush nuk ka të drejtë të thotë se kristianizmi është ai që i detyroi botës qytetare perëndimore martesën vetëm me një grua. Përveç statusit të peshkopëve dhe dhjakëve, kristianizmi nuk e ka ndaluar haptas martesën me shumë gra. (Bibla - Dhjata e Vjetër dhe Dhjata e Re, 1 Timoteut, 3/2, 12)... Asnjeri nga Koncilet e shekujve të parë të krishterimit nuk i pat dalë kundër martesës me shumë gra, nuk i ishte bërë pengesë vazhdimit të martesës me shumë gra nga ana e mbretërve të atyre vendeve ku kjo gjë praktikohej që në kohë të idhujtarisë. Në mes të shekullit të gjashtë, mbreti i Irlandës Diarmaiti, kishte dy princesha dhe dy mantenuta të veçanta (D’Arbois de Jubainville, VI, 292). Martesa me shumë gra ka qënë praktikuar, pa hasur në ndonjë pengesë, nga mbretërit Merovingien. Sharlmanji kishte dy princesha dhe shumë mantenuta dhe në ligjet e tij nuk ishte diçka e panjohur poligamia midis murgjve (Thierry, Narratives of the Merovingian Era, faqe 17 etj.; Hellwald, Die Menschilche Familie, f. 558, nr. 1; Hallam, Europe During the Middle Ages, I, 420, nr. 2.) Më vonë, Philipe de Hesse dhe Frederic-Guillaume de Prusse, me miratimin e murgjve të juridiksionit të Luther-it, morën nga dy gra (Friedberg, Lehrbuch des kath., u. evang. Kirchenrecht, 436, nr. 2. paragraf 143). Luther'i personalisht e pa të përshtatshme që njeri nga të sipër përmendurit të merrte dy gra dhe Melantahon'i bëri të njejtën gjë (Koestlin, Martin Luther, II, 475 etj.). Në mjaft raste, vetë Luteri flet për martesën me shumë gra me mjaft tolerancë: Kjo gjë (martesa me shumë gra) nuk është e ndaluar nga Zoti... Pa dyshim, martesa me shumë gra parapëlqehet ndaj divorcit (e njëjta vepër, I, 347. II, 693 etj.). Pak më vonë nga marrëveshja e Vestfalisë, nisur nga pakësimi i meshkujve si pasojë e luftës tridhjetëvjeçare, parlamenti i luftës i Franconie-s (Kriegstag) mori vendim për lejimin e martesës së çdo burri me dy gra (Hellwald, faqe 559, etj.). Disa fraksione kristiane luftuan shumë për poligaminë. Më 1531 në Mynster, Anabaptistët u përpoqën ta përhapnin atë krejt haptas dhe thanë se një kristian i vërtetë duhet të ketë shumë gra (e njëjta vepër, nr. 1, 558) Dhe Mormon-ët siç dihet nga të gjithë, e panë martesën me shumë gra si një institucion hyjnor (Westermarck, III, 50-51).

Në instruksionin e dhënë nga princi gjerman Philipe de Hesse në lidhje me kërkesën drejtuar teologut Martin Bucer për të pyetur teologët Martin Luther dhe Philipe Melancheton, lexohet: "Paragrafi i dhjetë. E di se Luteri dhe Melancheton-i i këshilluan mbretit anglez martesën me një grua të dytë pa e ndarë gruan e parë" (J. P. Bossuet, Histoire desvariations des Eglises Protestantes, libri VI, 1537-1546: Oeuvres completes de Bossuet, nouvelle ed. Bar-le-duc 1877, III, 233-250, veçanërisht në f. 244). Shihni Dictionnaire de la Bible, F. Vigoureux, Paris, 1912, Tema "Poligamia", IV, 513).

Në martesën me shumë gra, gruaja e parë, nga martesa e burrit të saj me një grua tjetër, do të ndiejë zili dhe keqardhje, do t’i thyhet respekti për vetveten (izzetu'n-nefs). Por, përkundër kësaj, në marrëdhëniet e paligjshme, në jetën jashtë kurore me metresa, diskutohen këto dëme: asgjësimi i virtiytit të gruas dhe burrit që bëjnë zina; bashkëshortja e burrit që bën prostitucion, duke e ndjerë veten grua të një burri të pavirtytshëm, do të dëmtohet edhe ajo, dhe, për të marrë hak ndaj burrit, ekziston mundësia që të bjerë në rrugët e prostitucionit e, si përfundim, dëmi që do të pësojë burri. Nga ana tjetër, po qe se gruaja me të cilën shkon burri, do të jetë e martuar, tradhtia që do të bëjë burrit i saj, madje hakmarrja që do të kërkojë të marrë për burrin tjetër, do të jetë të shqetësojë gruan e tij e, kështu, kjo do të dëmtohet. Nga gjithë këto bashkime të paligjshme do të dalin në shesh krime fëmijësh, infeksione me sëmundje veneriane, hasmëri midis palëve... Shihet se po u pengua martesa me shumë gra në kushtet e nevojës dhe domosdoshmërisë së saj, ashtu siç shthuret një çorap, do të vijnë fatkeqësi një pas një.

Le të themi edhe se në të drejtën Islame gruaja, duke u përgatitur akti i martesës, mund të vejë si kusht që burri të mos martohet mbi të. Me mënyrën e formulimit të aktit, respektohet rregullimi kontraktual për moslejimin e martesës së burrit me grua të dytë ose, në se martohet, për të drejtën e gruas së parë për divorc. Në një hadith është urdhëruar: "Kushti më i denjë që do të zbatonit, do të ishte përftimi i bekuar i nderit të grave (duke lidhur kurorë me to). Në këtë rast, në martesën me shumë gra, gruaja do të ishte dëshmitare e gjithçkaje dhe dëmet morale që mund të pësonte, do të shuheshin. Si përfundim, mund të thuhet se feja Islame, e vënë përballë disa domosdoshmërive, e ka pranuar martesën me shumë gra. Në se njerëzimi që aktualisht i çmon përfitimet e saj, ende nuk e ka pranuar atë, kjo nuk do të thotë se pas një përvoje relative, një ditë nuk do ta pranojë.

[FLORIRI]

SHKUROREZIMI



"Martohuni, por mos u ndani. Sepse Allahu nuk i do burrat dhe gratë të pasionuar pas dëshirave".

(Hadithi sherif)



SHKUROREZIMI NE HISTORI

Në të drejtën e Egjiptit të Vjetër që njihet për respektin ndaj të drejtave të gruas, shkurorëzimi ndodhej nën autorizimin e burrit. Vetëm i duhej dhënë një sasi parash gruas që do të shkurorëzohej. Posaçërisht ngarkonte lënien si trashëgim fëmijëve të lindur nga ajo kurorë të pasurisë që zotëronte në çastin e shkurorëzimit dhe që do të zotëronte më vonë. Pas pushtimit të Egjiptit nga maqedonasit, si rezultat i ndryshimeve në fushë të së drejtës, i ishte dhënë edhe gruas e drejta e shkurorëzimit, duke iu afruar, kështu, të drejtës greke.

Sipas ligjeve të Hamurabit, e drejta e shkurorëzimit i përkiste burrit. Vetëm se gruaja, nga burri që e ndan, merrte një lloj pagese në monedhë ose në një formë tjetër. Kjo pagesë ndërronte në vartësi të asaj që gruaja e ndarë ishte me fëmijë apo jo. Po qe se gruaja bëhej vetë shkak ndarjeje, i shoqi, mbi bazën e mosdetyrimit për t’i dhënë diçka, e braktiste atë ose, edhe pa e shkurorëzuar, e përdorte në shtëpinë e tij si shërbëtore dhe mund të martohej me një grua tjetër.

Sipas të drejtës kineze, shkurorëzimi mund të realizohej me marrëveshje dhe pëlqim të dyanshëm. Vetëm në shtatë rrethana të përcaktuara burri mund ta shkurorëzojë gruan duke vendosur vetë. Ishte i detyruar shkurorëzimi në rrethana shkeljeje kurore. Burri mund ta shiste gruan që kishte shkelur kurorën dhe paratë t’i merrte vetë. Në të drejtën e hershme brahmane kishte forma të ndryshme shkurorëzimi. Burri mund ta ndante gruan për çdonjerin nga shkaqet e përcaktuara. Gruan e keqe, hileqare dhe zemërashpër burri mund ta ndante dhe ta hidhte nga shtëpia.

Në kodin romak të familjes, prishja e bashkësisë familjare fillimisht bëhej në dy mënyra:

1. Prishja e martesës për shkaqe të jashtëzakonshme të burrit ose gruas. Këto ishin vdekja ose rënia rob e burrit ose gruas, humbja ose dobësimi i statusit ligjor personal si humbja e të drejtës së qytetarisë.

2. Me kërkesën e gruas ose burrit për t’i dhënë fund martesës. Kjo ndarje, nuk ishte e lidhur me ndonjë vendim gjykate, siç ndodh në të drejtën moderne. Fillimin e martesës e mbështeste si akt të lindur drejtësisht dhe ndarjen e quante "contrius actus" - "kundërakt".

a. Në formën e martesës mbështetur sundimit të burrit, në se pas blerjes së vajzës ose bashkëjetesës me të për një vit, martesa realizohej, ndarja bëhej duke ia shitur gruan një personi tjetër, sikur të ishte vajza e familjes e jo gruaja. Natyrisht, shkurorëzimi bëhej vetëm nga ana e burrit, gruaja këtu s’luante asnjë rol. Më saktë, kjo ishte, më shumë se një ndarje, një refuzim i gruas nga ana e burrit. Po qe se martesa do të ishte bërë me një ceremoni fetare, procesi i shkurorëzimit ndiqej nga priftërinjtë. Në mungesë të ndonjë preteksti bazë të njohur nga tradita fetare dhe ligji, prifti i bëhej pengesë prishjes së martesës.

b. Në martesat e pambështetura sundimit të burrit, martesa mund të prishej me shkak ose pa shkak, me dëshirën e secilit prej bashkëshortëve ose me kërkesën e njërit prej tyre.

Në Romë, me kalimin e kohës, ishte pëlqyer martesa e pambështetur sundimit të burrit. Ndarjet përhapeshin pa kufi. Nuk kishte vendime ligjore që të pengonin shkurorëzimet e pashkak. Edhe në se më vonë ishin vënë detyrime pronësore, këto s’kishin patur ndonjë ndikim të madh.

Në Librat e Shenjtë

Sipas Dhjatës së Vjetër, burri, po pa diçka që nuk i pëlqen te njëra nga gratë me të cilat është i martuar, i bën shënim në letrën e bardhë, ia jep dhe e përze nga shtëpia. Dhe kjo grua, pasi të këtë dalë nga shtëpia e burrit të parë, mund t’i shkojë një mashkulli tjetër. Po qe se burri i dytë nuk e pëlqen, ia plotëson letrën e bardhë, ia jep në dorë dhe e largon nga shtëpia e vet. Në këtë rast, ose në se burri i dytë vdes, burri i parë nuk mund ta rimarrë si bashkëshorte "pasi ajo është ndotur".

Duke ardhur te Dhjata e Re, sipas Ungjillit të Shën Mateut, farisenjtë, me qëllim për të provuar Hz. Isanë, e kishin pyetur kështu: "Atëherë iu afruan disa farisenj për ta provokuar dhe i thanë: A është e lejueshme që burri ta ndajë gruan për një shkak çfarëdo? "Dhe ai, duke u përgjigjur u tha atyre: A nuk keni lexuar ju, se ai që i krijoi që në fillim, i krijoi mashkull dhe femër? Dhe tha: Për këtë arsye njeriu do ta lërë babanë dhe nënën e vet dhe do të bashkohet me gruan e vet; dhe të dy do të jenë një mish i vetëm. Dhe kështu ata nuk janë më dy, por një mish i vetëm; prandaj atë që Perëndia ka bashkuar, njeriu te mos e ndajë. Ata i thanë: Atëherë përse Moisiu urdhëroi të jepet letërndarja dhe të lëshohet? Ai u tha atyre: Moisiu ju lejoi t'i ndani gratë tuaja për shkak të ngurtësisë së zemrave tuaja, por në fillim nuk ka qenë kështu. Por unë ju them se kushdo që e lëshon gruan e vet, përveç rastit të kurvërisë, dhe martohet me një tjetër, shkel kurorën; edhe ai që martohet me gruan e ndarë, shkel kurorën". Sipas këtij kuadri, në kristianizëm shkurorëzimi është i ndaluar. Vetëm shumica e dijetarëve protestantë, po qe se burri e braktis të shoqen për një kohë të gjatë, mundësinë e lejimit të ndarjes midis bashkëshortëve e mbrojnë mbështetur si më poshtë: "Kurse të martuarve u urdhëroj, jo unë por Zoti, që gruaja të mos ndahet nga burri, dhe në qoftë se ndahet, të mbetet e pamartuar, ose të pajtohet me burrin e saj. Dhe burri të mos e lërë gruan"?

[FLORIRI]

SHKUROREZIMI NE ISLAM

Në Kuranin e Madhnueshëm na është urdhëruar të shkuarit mirë me gratë, madje edhe në se ato disa herë nuk na vijnë për shtat. Sepse është e mundur që, po qe se ndonjë gjë nuk na vjen për shtat, në ato kushte, duke bërë durim, te qëndresa jonë Allahu ka vlerësuar shumë gjëra të dobishme për ne. Ashtu si ndërtimi fiziologjik i njerëzve nuk i ngjan plotësisht njëri-tjetrit, edhe bota shpirtërore e tyre, dëshirat dhe kërkesat janë pak a shumë të ndryshme midis tyre. Gruaja për burrin dhe burri për gruan nuk duhet të kërkojë që të mendojë e të ndiejë njëlloj si vetja. Marrëveshja dhe lumturia lindin në sakrifica reciproke dhe me to vazhdojnë më tej. Hz. Pejgamber ka urdhëruar: "Një burrë që ka besuar të mos i shfaqë mungesë dashurie gruas që ka besuar. Në se një sjellje e saj s’i pëlqen, nga një tjetër mbetet i kënaqur".

Për të shkuar mirë, bashkëshortët duhet të jenë të gatshëm në sakrificë dhe të respektojnë njëri-tjetrin. Vetëm se kjo në një pikë përbën momentin e të qënit kryengritës ndaj Krijuesit. Sakrifica dhe bindja reciproke nuk mund të realizohet po qe se kërkon braktisjen e njërit prej urdhrave të Allahut ose kryerjen e njërit prej gjërave të ndaluara prej Tij. Sepse fjalët e mëposhtme të Hz. Pejgamberit "Atje ku i bëhet kryengritje Allahut, nuk ka bindje ndaj krijesave". dhe "Nuk ka bindje në kryengritje, bindje ka në gjërat e ligjshme"., përbëjnë nga parimet e palëkundura të Islamit. Por kjo ka një përjashtim. Ndërsa në Islam gënjeshtra konsiderohet një gjë e shëmtuar, në tri raste është lejuar përdorimi i gënjeshtrës: në luftë, në mes të të zemëruarve për të gjetur pikën e pajtimit midis tyre dhe burri ndaj gruas e gruaja ndaj burrit për harmoninë e familjes. Ky rasti i tretë i lejimit të gënjeshtrës midis burrit e gruas nuk është për çështje të rëndësishme si p.sh. në çështjen e nderit ose në të drejtat e mëdha; ajo lejohet tek fjalët dhe thëniet që të bëjnë për vete kur përdoren për vazhdimin e harmonisë e të dashurisë dhe në premtimet e dashurisë.

Në fenë Islame është diçka shumë e keqe dhe e shëmtuar që të hysh ndërmjet bashkëshortëve dhe t’i hedhësh ata kundër njëri-tjetrit. Detyra e muslimanit është që të gjejë të përbashktën midis besimtarëve, veçanërisht të krijojë prehje midis bashkëshortëve. Hz. Pejgamber ka urdhëruar: "Ai që e çon në pozitë të keqe një grua duke e përfolur atë tek i shoqi, nuk është prej nesh".

[FLORIRI]

E PASHKUARA MIDIS BASHKESHORTEVE

Sipas botëkuptimit Islam, kënaqësia psikologjike dhe fiziologjike e martesës mbështetet në elementët e prehjes e të kënaqësisë, të dashurisë e dhembshurisë. Këto elementë zotërojnë edhe në jetën e familjes. Ç’e do që çerdhja familjare, e ngrehur mbi qëllime dhe shpresa të mëdha, nuk mundet të ndjekë çdo herë të njëjtin vizatim. Në njerën anë problemet që lind lufta e një jete të vështirë, nga ana tjetër, tiparet e ndryshme trupore e shpirtërore të bashkëshortëve, kundërveprimi i të cilëve mund të nxjerrë në shesh pashkuarje në çerdhen familjare. Eshtë e vështirë të gjendet një familje ku kohë më kohë të mos nxjerrë krye një e pashkuar e lehtë ose tronditëse, gjer te familjet e profetëve.

Le të mbetet në diskutim çështja në se beqaria apo martesa është "mbretërim"; e vërtetë është kjo që çdo bashkim, çdo ortakëri njerëzore, mund të vazhdojë vetëm mbi një sakrificë dhe mirëkuptim reciprok. Nga ky këndvështrim, në çdo punë të përbashkët ka njëfarë humbje lirie. Ndërsa sytë që shohin me dashuri dhe mirësi, nuk venë re të metat, sytë e mbushur me neveri dhe urrejtje, mund të sajojnë edhe shëmti të paqena. Pa dyshim, familja është, ndër bashkësitë që historikisht ka krijuar njeriu, më e rëndësishmja, më e qëndrueshmja dhe më e pakontestueshmja. Themeli i kësaj bashkësie është kushti "të mos sajohen probleme". Po, secili nga bashkëshortët duhet ta dijë se është detyra e tij që të sakrifikojë e të mos nxjerrë probleme dhe këtë virtyt ta ruajë nga vetvetja. Kur njeriu nuk ka rënë nën stresin e pritjes së mirëkuptimit nga partneri, mirëkuptimi që do tregojë vetë, bëhet një veprim akoma më i thjeshtë.

E pashkuara e bashkëshortes

Palët që mund të nxjerrin të pashkuar në folenë familjare, janë njëri, gruaja, tjetri, burri. Po të hedhim sytë në të gjithë ajetet dhe hadithet lidhur me shkuarjen e çifteve, duket këshilla që i jepet burrit për të mos u sjellur ashpër dhe në mënyrë tarshanike dhe gruas për të mos u treguar e pabindur. Kur rastis të dalë në shesh ndonjë mosmarrëveshje në çfarëdo forme qoftë, shihet me përparësi zgjidhja e saj brenda familjes pa ia bërë të ditur, madje, as farefisit më të afërt. Në këtë zgjidhje, detyrë më e madhe i është ngarkuar burrit që ndodhet në statusin e udhëheqësit të familjes.

Në fillim të japim pjesën e ajetit në lidhje me çështjen në fjalë: "E ato që u keni dro kryelartësisë së tyre, këshilloni, madje largohuni nga shtrati (e, më në fund) edhe i rrihni (lehtë në se nuk ndikojnë këshillat as largimi), e në se ju respektojnë, atëherë mos u sillni keq ndaj tyre". Termi "kryelartësi" këtu shpreh një kundërshtim sistematik që ka kaluar në pashkuarje. Në këtë kuadër kuptimor nuk hyjnë mosmarrëveshjet e vogla kalimtare midis bashkëshortëve. Këto gjëra të pahijshme që mund të formësohen në fusha të ndryshme të jetës familjare, me një gjest të thjeshtë, me një fjalë të ngrohtë ose me një veprim delikatese mund të mënjanohen e harrohen. Veçse duhen marrë seriozisht sjelljet që bartin inicialet e një synimi të vazhdueshëm dhe të një kundërshtimi të vërtetë. Për shmangien e kësi pashkuarjesh, në ajet ka një plan tri pjesësh:

a. E para, këshillimi. Burri mund të bëjë shpjegime që do të shuanin lëkundjet e gruas; po pati keqkuptime, mund t’i kthjellojë ato. Po e pa veten në një veprim të gabuar, kërkon falje. Kujton ndjenjat e dashurisë dhe lidhjen midis tyre. Në kushtet kur gruaja e vazhdon pashkuarjen, duke folur për rreziqet që mund të dalin në shesh, burri e paralajmëron atë për të mos prishur lumturinë e çerdhes familjare.

b. Po qe se këshillimi nuk jep ndonjë rezultat, praktikohet masa e dytë. Ajo është ndërprerje e marrëdhënieve seksuale për një farë kohe, pra, jo ndarje shtrati e vërtetë. Kjo masë ushtron të njëjtin ndikim si tek mashkulli, ashtu edhe tek femra. Vetëm se duhet të kujtojmë që, sipas të drejtës Islame, në këtë pikë mashkulli ka disa përparësi. Islami, nga njera anë, duke ia afruar shërbëtoren dhe mantenutën nivelit të lirisë, nga ana tjetër kishte hedhur hapat e shkuljes me rrënjë të institucionit të shërbëtorit. Por edhe Islami, statusin e shërbëtorit dhe të mantenutës, që kishte marrë rëndësinë e elementit përgjegjës të sundimit për shumë shekuj në botë, e kishte mbartur në kuadrin e botëkuptimit të tij. Sipas kësaj, në pauzën e mosmarrëveshjes midis bashkëshortëve, burrit i ndodhet mantenuta. Veçanërisht, siç u diskutua më parë për martesën me shumë gra, burrit mund t’i ndodhet një grua e dytë. Në këto kushte, jashtë çdo diskutimi, forca e veprimit seksual do të ndikojë akoma më tepër mbi gruan. Por nuk është gjetur e drejtë zgjatja e këtij veprimi, sepse tek njëra nga palët ose tek të dy mund të lindin shqetësime të tjera dhe përfundime të rrezikshme.

c. E pashkuara që mund t’u afrohet përmasave të një revolte te gruaja, e cila përbën shtyllën kryesore të çerdhes familjare, po qe se nuk mënjanohet me këshilla dhe bojkot seksual, si duhet vepruar? Kurani i Madhnueshëm porosit këtu, së pari, një veprim të përhapur në të gjithë botën gjatë shekujve të jetës së njerëzimit: rrahjen. Shumë vetë që diskutojnë çështjen e gruas në Islam, këtë porosi për rrahje e analizojnë me një gjuhë të ashpër. Këtu ka një specifikë që tërheq vëmendjen: Hz. Pejgamber që ishte ngarkuar me detyrën për t’ua bërë të ditur dhe sqaruar njerëzve revelatën hyjnore, veprimin e rrahjes nuk e kishte praktikuar as në familjen e tij, as dhe Pasuesve nuk ua kishte këshilluar. Mirëpo edhe gratë e tij kohë më kohë kishin treguar pashkuarje dhe i kishin shkaktuar shqetësime atij. Ka ajete që flasin për këtë të vërtetë.

Dihet se Hz. Pejgamber u kishte dhënë mjaft këshilla Pasuesve për t’ua ndërruar zakonin e sjelljes së ashpër e trashanike ndaj grave, të trashëguar që nga periudha paraislamike. Ashtu që Pasuesit, nën ndikimin e atmosferës së re të krijuar, duke folur për faktin që gratë e tyre tani po vërshonin mbi ta, herë-herë ankoheshin për prishjen e kënaqësisë dhe lumturisë së tyre. Një ditë, një Pasues kishte ardhur pranë të Dërguarit të Allahut dhe i ishte ankuar posaçërisht për gjuhën e hidhur të gruas së tij. Dhe Hz. Pejgamberi, për të matur përmasat e pashkuarjes së tyre, i kishte thënë atij: "Me që ashtu, ndaje gruan!" Këtë radhë, Pasuesi ishte përgjigjur: "Ç’është e drejta, ajo është shok jete për mua, pa kemi edhe fëmijë". Në lidhje me këtë përgjigje, Hz. Pejgamberi kishte urdhëruar e folur kështu: "Këshilloje për mirë atë, në këshillë qëndro. Po pati ndonjë vlerë në vetvete, do ta zbatojë këshillën. Kujdes, në asnjë mënyrë të mos e poshtërosh gruan duke e rrahur si shërbëtore!" Në një hadith tjetër ai thotë kështu: "Askush prej jush të mos e rrahë gruan si të ishtë një shërbëtore. Ndoshta në mbarim të ditës bie në marrëdhënie me të".

A ka të drejtë burri ta rrahë gruan dhe cilat janë përmasat e rrahjes? Me qëllim që të shtrohet gruaja e cila bëhet e pashkueshme duke kundërshtuar, këshillimi dhe bojkoti seksual që porositen nga Kurani i Shenjtë, kuptohet që përbëjnë të drejta për burrin. Kurse rrahja, që përbën formën e tretë, a është një e drejtë, apo një rekomandim? Po të vërehet tradita gojore dhe veprimore e të Dërguarit të Madh, fiton peshë pikëpamja se ajo është një rekomandim. Vetëm se dijetarët Islamë, në kushtet kur burri mbetet i detyruar të zgjedhë rrahjen, kanë bërë të ditur në mënyrë të prerë kufizimet që ai duhet t’i mbajë parasysh. Mbi çdo gjë, së pari, është ndaluar goditja në fytyrë, kushdo që të jetë ajo. Krahas kësaj, janë të ndaluara edhe veprimet goditëse shumë të dhimbshme që shkaktojnë gërvishtje ose plagë të konsideruara-si një ndëshkim i posaçëm ndaj gruas. Një pjesë e dijetarëve janë shprehur se ajo mund të rrihet vetëm me një si top prej lecke që luajnë fëmijët, ose me misvakun me të cilin gruaja pastron gojën. Sipas këtyre konsideratave, që të shuhet mosmarrëveshja familjare e lindur nga kundërshtimi i gruas, forma e rrahjes që do të praktikojë burri, më shumë bart një vlerë simbolike se sa është një veprim real dhe një goditje dëmprurëse. Kjo formë, duke theksuar të vërtetën se përmasat e shqetësimit të familjes po shkojnë përpara, lajmëron se, po vazhdoi kështu, çerdhja do të prishet.

Nga koha kur Kurani i Madhnueshëm e përmend formën e të rrahurit të gruas - e përhapur në të gjithë botën - gjer më sot, kanë kaluar katërmbëdhjetë shekuj. Në kushtet e gjykimit me dashamirësi, do të pranohet se kjo formë u praktikua në këtë dhe atë shoqëri, në atë variant dhe në këtë variant dhe kështu do vazhdojë. Ashtu siç ndodhi në martesën me më shumë se një grua, a është më e dobishme që disa realitete të pandara kurrë nga shoqëritë njerëzore t’i rregullosh duke i marrë përsipër me një vështrim realist, t’ua minimizosh të këqiat e t’ua shumëzosh të mirat, apo t’i braktisësh në kaos duke mbyllur sytë apo duke iu kundërvënë plotësisht?

Në fund të ajetit që flet mbi pashkuarjen e gruas, me formulimin "e në se ju respektojnë, mos u sillni keq ndaj tyre" është pohuar se format e diskutuara që do të përdoreshin me qëllim për të mënjanuar mosmarrëveshjen familjare, janë veprime të përkohshme.

E pashkuara e bashkëshortit

Veprimet që mund të prishin lumturinë e familjes, mund të nxjerrin krye edhe tek burri. Edhe për këtë, Kurani i Madhnueshëm përdor termin "nushuz" dhe, për zgjidhjen e problemit midis bashkëshortëve, i jep rëndësi pajtimit sepse ai është forma më e dobishme. Nuk duhet të na shpëtojë nga syri edhe kjo që egoizmi është gati edhe për kopraci dhe zili.

Siç dihet, Kurani i Madhnueshëm burrin e ka pranuar si udhëheqës të familjes dhe në kushte normale, autorizimin e shkurorëzimit ia ka dhënë atij. E parë nga ky këndvështrim, gruaja nuk ka forcë ligjore vepruese që mund ta përdorë kundër burrit. Vetëm se ajetet përkatëse i japin rëndësi pajtimit dhe marrëveshjes, dhe për të dy i japin rëndësi sjelljes delikate duke patur frikë Allahun. Në të vërtetë, gruaja zotëron më shumë mundësi fiziologjike e psikologjike për të rindërtuar dhe mbrojtur lumturinë familjare në raport me burrin i cili, i nisur nga kundërshtimi, e merr në sy prishjen e asaj lumturie. Tërheqja seksuale e saj, durimi, natyra e butë, dashuria dhe delikatesa, të shumtën e herës veprojnë mbi burrin dhe e tërheqin atë drejt marrëveshjes.



Vendimi i arbitrave

Në kushtet kur mosmarrëveshja dhe pashkuarja eventuale e bashkëshortëve nuk mënjanohet midis tyre, sipas urdhërit të Kur’anit, zgjidhet nga një arbitër nga të dy palët e familjes. Sipas shumicës së dijetarëve, është në kompetencë të gjykatësit të zgjedhë nga në arbitër prej familjeve të gruas e burrit. Posaçërisht arbitrat dëgjojnë secilën palë dhe përpiqen t’i afrojnë. Në ajetin përkatës urdhërohet: "Nëse ata të dy (ndërmjetësuesit) kanë për qëllim pajtimin, Allahu ju mundëson afrimin mes tyre (burrit e gruas). Allahu është i dijshëm, është njohës i mirë". Arbitrat konsiderohen të përshtatshëm, kur janë zgjedhur nga të dy palët e familjes, kur nuk nxjerrin jashtë të fshehtat e familjes, kur njohin më mirë e në mënyrë të posaçme gjendjen e bashkëshortëve, kur mund të thonë hapur para tyre secila palë ankesat e veta.

Po qe se arbitrat, përkundër gjithë përpjekjeve për pajtim, nuk kanë sukses e po qe se e gjejnë të përshtatshme t’i ndajnë bashkëshortët, vendimi i tyre ka fuqi ligjore. Shumica e juristëve islamë janë të këtij mendimi.

[FLORIRI]

NDARJA SI ZGJIDHJE E FUNDIT

Përkundër gjithë përpjekjeve dhe qëllimeve të mira, mosmarrëveshja dhe e pashkuara e shfaqur mes bashkëshortëve disa herë nuk kapërcehet. Në këto kushte, vatra familjare kthehet në një ferr. Ta bësh njeriun që të shijojë një vuajtje të tillë, është diçka që durimi nuk e nxë. Mundësia më e dobishme për të dalë nga kjo gjendje, është shkurorëzimi i çiftit. Në Kuranin e Madhnueshëm, pasi flitet për metodat e afrimit midis bashkëshortëve, për përpjekjet dhe vendimin e arbitrave, urdhërohet kështu: "Por, në se ndahen nga njëri-tjetri, Allahu begaton me mirësinë e Tij secilin prej tyre. Allahu është bujar i madh, i plotdijshëm".

Ashtu siç shpjeguam nën titullin "Shkurorëzimi në histori", në të drejtën e gjithë popujve të vjetër ka ndarje (shkurorëzim) dhe, përgjithësisht, kjo e drejtë i përket burrit. Vetëm në kristianizëm, duke pranuar parimin se "kështu ata nuk janë më dy, por një mish i vetëm; prandaj atë që Perëndia ka bashkuar, njeriu të mos e ndajë", për disa shekuj Kisha Katolike e kishte ndaluar ndarjen. Porse në veprën e famshme Hukuk Felsefesi (Filozofia e së Drejtës) të juristit të madh gjerman Kohler (f. 121), thuhet me plot të drejtë se "martesa midis burrit e gruas me pamundësi shkuarjeje nuk mbetet së qëni vetëm një burim vuajtjeje e torture, ajo mund të bëhet pengesë për zhvillimin shpirtëror dhe kapacitetet e mëdha mund t’i zhvlerësojë gjer në asgjësim". Ja, pra, në gjendjen që përshkruam, për shtrëngimin e vazhdimit të martesës asnjë mendim moral dhe shoqëror nuk vlen. Eshtë një nevojë sa shoqërore aq edhe kulturore dhënia fund e një martese të tillë në një mënyrë mundësisht të shpejtë. Në lidhje me këtë, pikëvështrimi i Kishës Katolike, nga çdo aspekt, është i tërhequr.

Megjithatë, populli ngadalë-ngadalë është përpjekur të shpëtojë nga ky rregull i kishës i papërshtatshëm ndaj realiteteve të jetës, ndaj nevojave dhe detyrimeve të tij. Edhe kisha, përballë kësaj kërkese dhe detyrimi të përgjithshëm, kishte mbetur e detyruar të pranonte disa gjykime lehtësuese. Këto rregulla të emërtuara "Rastet që përcaktojnë dëmtimin e martesës", esencialisht nuk ndryshonin shumë nga gjykimet në lidhje me ndarjen (shkurorëzimin). Në fund të fundit, protestanizmi bëri reformë në këtë çështje dhe pranoi shkurorëzimin për shkaqe të përcaktuara.

Drojtja nga ndalimi i shkurorëzimit është bërë shkak për pakësimin e martesave. Sepse, dikush që e di se, po iu desh të shkurorëzohet, nuk do të mundet, tutet nga martesa. Njeriu nuk hyn në një derë, për të cilën e di se do t’i mbyllet pas për jetë. Pakësimi i numrit të martesave çon, gjithashtu, në përhapjen e prostitucionit, shpërbërjen e familjes dhe në krim.

[FLORIRI]

Kuadri ligjor i shkurorëzimit

Në të drejtën Islame shkurorëzimi është mundësia e fundit pasi nuk mbetet asnjë mundësi për vazhdimin e jetës martesore. Në Kuranin e Madhnueshëm, me urdhërin "Po iu bindën gratë, mos kërkoni një tjetër udhë për to", ndalohet shkurorëzimi pa shtrëngim. Edhe Hz. Pejgamber ka urdhëruar: "Martohuni, por mos u ndani. Sepse Allahu nuk i do burrat dhe gratë të pasionuar pas dëshirave". Një hadith tjetër thotë kështu: "Në Lartësinë e Allahut, veprimi ligjor më i papëlqyeshëm është praktika e ndarjes". Juristët Islamë janë bashkuar në mendimin për të mos miratuar shkurorëzimin pa kushte.

Sipas Hanefive, baza e shkurorëzimit përbën një "veprim të ndaluar - haram". Sepse në këtë drejtim ka shumë hadithe të rënda. Shkurorëzim, në të njëjtën kohë, do të thotë prishje e bashkësisë së familjes si gur themeli i shoqërisë, do të thotë refuzim i dobive të posaçme që shoqërojnë kurorën. Në lidhje me këtë, është ndaluar ndarja pa ndonjë shtrëngesë. Nga Pasuesit, ata që janë shkurorëzuar, kanë vepruar kështu përballë nevojës dhe shtrëngesës.

Në hadithin që bën fjalë për statusin e shkurorëzimit, disa dijetarë që pranojnë si pikënisje përcaktimin e këtij veprimi "si miratimi më i papëlqyeshëm ose ligjshmëria më e papëlqyeshme në Lartësinë e Allahut", janë shprehur për shkurorëzimin si veprimi më i neveritshëm (mekruh) i afërt me ndalesën (haram). Porse ndarja, në rrethana të ndryshme, ka vlerësime ligjore të ndryshme.

[FLORIRI]

Shkaqet e shkurorëzimit

Eshtë e nevojshme t’i bëhet shkurorëzimi një burri i cili nuk është i aftë të kryejë detyrimin si mashkull ndaj të shoqes ose të sigurojë jetesën. Sepse, në të kundërt, mund të lindin probleme morale dhe etike. Në rastin kur është e sigurtë se personi do të bjerë në situata jomorale, shkurorëzimi i tij është i ndaluar.

Situatat që bëjnë të lejueshëm shkurorëzimin e gruas për burrin, janë "kufinjtë që përcaktoi Allahu". Në se midis bashkëshortëve urrejtja, pashkueshmëria e rëndë, impotenca seksuale e bëjnë të pamundur vazhdimin e martesës; edhe kur potencës seksuale nuk i jepet mundësi për shkak të urrejtjes; gjendje të tilla i përngjajnë një zinaje.

Në periudhën e Shejhu'l-Islamit Hajri Efendi, me rregullimet përkatëse sipas Hejeti Telifijes, të legalizuara me protokollin e datës 10 mars 1333 me anë të Kryesisë së Fetvasë, të pranuara zyrtarisht në po atë datë nga Dekreti Juridik i Familjes; në bazë të këtyre, në kushtet e poshtëshkruara, gruaja mund të kërkojë shkurorëzimin nga i shoqi.

1. E privuar nga afërsia seksuale për shkak të të metave që konstaton si sëmundje tek i shoqi, gruaja ka të drejtë të kërkojë ndarjen duke iu drejtuar gjykatësit (neni ll9). Në se sëmundja e burrit është e pamjekueshme, gjykatësi merr vendim të menjëhershëm për ndarje. Po qe e mjekueshme, njihet një vit kohë mjekimi. Në se brenda kësaj periudhe nuk shfaqet ndonjë përmirësim dhe gruaja ngulmon në kërkesën e saj, edhe po s’qe dakord i shoqi, gjykatësi vendos ndarjen (neni 121).

2. Në kushtet kur burri është i prekur nga infeksione kronike të lëkurës ose sëmundje veneriane të cilat është e pamundur të lejojnë një bashkëjetesë të padëmshme, gruaja mund të kërkojë ndarjen sapo të zbulojë njërën nga këto sëmundje tek i shoqi. Po pati shpresë mjekimi, njihet një vit kohë, në të kundërt, bëhet ndarje e menjëhershme (neni 122).

3. Pas aktit të kurorës, në se burri pëson çrregullime mendore dhe gruaja i paraqet gjykatësit kërkesën për ndarje, shtyhet një vit. Në se brenda kësaj periudhe çrregullimet nuk zhduken, vendoset ndarja (neni 123).

4. Përveç këtyre, kur burri humbet pa lënë gjurmë dhe të ardhurat e jetesës bëhen të pamundura, pas hetimeve të nevojshme, gjykatësi vendos ndarjen mbi bazën e kërkesës së gruas (neni 126).

5. Në se personi i humbur ka lënë pasuri që mundëson jetesën dhe gruaja bën kërkesë për ndarje, gjykatësi bën hetime në lidhje me atë person. Pas çastit kur humbasin shpresat për të marrë njoftim mbi vendndodhjen ose jetën a vdekjen e personit, caktohet afati i pritjes prej katër vjetësh. Brenda kësaj periudhe, në se nuk merret ndonjë lajm dhe gruaja ngulmon në kërkesën e saj, gjykatësi vendos ndarjen (neni 127) Kjo periudhë largimi midis burrit e gruas, konsiderohet ndarje.

6. Në se midis bashkëshortëve nxjerr krye e pashkuara dhe njëra nga palët i drejtohet gjykatësit, ky i fundit kërkon nga familjet e të dy palëve nga një përfaqësues si arbitër. Po qe e pamundur një gjë e tillë nga njëra apo të dyja palët, gjykatësi cakton një person nga të tjerët. Ky kuvend familjar, i sajuar në këtë mënyrë, dëgjon palët dhe përpiqet të gjejë pikat e bashkimit. Në pamundësi të kësaj, po qe fajtor burri, bëhet ndarja. Po qe fajtore gruaja, e gjithë sasia e garancisë së kurorës ose një pjesë e saj i kalohet burrit dhe vendoset ndarja.

Ne se këta arbitra nuk arrijnë në një marrëveshje unanime, gjykatësi komunikon një tjetër komision gjykues me cilësi të domosdoshme. Vendimi përfundimtar i gjykatësve është i parevokueshëm.

[FLORIRI]

Shkurorëzimi për ndërrimin e fesë

Sipas të drejtës Islame, martesa, si akt i realizuar nga të dy palët muslimanë, bart edhe aspektin e saj fetar dhe të besimit. Ashtu siç del qartazi në Ligjëratën e Lamtumirës së Hz. Pejgamberit se bashkimi i dy muslimanëve duhet të bëhet në emër të Allahut dhe me lejën e Tij. Në lidhje me këtë, në se njëri nga bashkëshortët kthehet nga feja Islame, kurora e humbet vlerën menjëherë dhe bashkëshortët ndahen. Në se shfaqet pendimi, por një vdekje eventuale e pengon risimin e besimit e të kurorës, çështjet trashëgimore midis tyre nuk realizohen.

Në se njëra nga specifikat e njohura si detyrime fetare të patjetërsueshme në Islam, përshembull, Dita e Gjyqit, namazi, ose detyrime si agjërimi; refuzohet ose bëhet objekt talljeje, për pasojë, shkaktohet kufur (femohim), dhe është i domosdoshëm risimi i besimit dhe i kurorës. Përsëri, sipas librave të vendimeve fetare ligjore (fetva), poshtërimi i Musafit, Qabes, Sheriatit, mjediseve të namazit (mesxhid), të konsideruara si objekte të nderuara fetare, sharja e fesë dhe e besimit, quhen femohim. Sharja dhe tallja në adresë të Hz. Muhammedit, gjithashtu, janë ndër mëkatet që e asgjësojnë besimin dhe kurorën.

[FLORIRI]

AUTORIZIMI I SHKUROREZIMIT

Në të drejtën Islame, martesa është një akt i përjetshëm. Për pasojë, kurora e përkohshme nuk është reale. Për vazhdimin e martesës, mes bashkëshortëve detyrimisht duhet dashuri dhe dhembshuri. Ky është themeli i jetës martesore.

Kur midis bashkëshortëve shuhet dashuria dhe dhembshuria, përkundër gjithë përpjekjeve, po s’u arrit një marrëveshje, ç’ndodh? Sipas shkaqeve të detyrueshme që shpjeguam deri tani, s’ka mundësi tjetër veç ndarjes. Por autorizimi i ndarjes kujt i përket? Le t’i analizojmë këtu një nga një katër rastet e mundshme:

1. Ndarja me pëlqim të dyanshëm

Në të drejtën romake, një kohë ishte pranuar dhënia fund e martesës me pëlqim të dyanshëm. Edhe në të drejtën kineze dhe gjermanike shihej si e mundur. E njëjta situatë ishte pranuar një kohë edhe në Francë. Ka edhe vende Europiane që pranojnë, krahas shkaqeve të tjera për ndarje, edhe pëlqimin e dyanshëm: Belgjika, Luksemburgu, Rumania, Estonia, Letonia, Skandinavia, shtetet latinoamerikane, Rusia.

Në të drejtën Islame, pëlqimi i dyanshëm, pa qenë një formë esenciale e shkurorëzimit, njëkohësisht, në kuadrin e disa kushteve të përgjithshme, është i mundur. Përshembull, burri që, si rregull, bart autorizimin e ndarjes, mund t’i njohë gruas të drejtën e ndarjes. Ky është një lloj pëlqimi i dyanshëm. Sepse, në pëlqimin e dyanshëm, përveç vullnetit të burrit, ekziston edhe vullneti i gruas. Kjo situatë nuk ka ndonjë aspekt antagonist ndaj Islamit nga pikëpamja ligjore.

Kritikë

Në pamje të parë, edhe sikur të duket si diçka pa rrezik, dhënia fund e martesës me pëlqim të dyanshëm nuk është një formë praktike. Ta lesh punën vetëm në dorën e dy palëve, gjatë zbatimit u hapet rrugë pengesave. Disa bashkëshortë nuk bien dakord të ndahen edhe kur është e nevojshme një gjë e tillë. Kurse disa të tjerë, si përfundim i një grindjeje, nervozohen dhe bien dakord, por pastaj pendohen.

2. Ndarja me gjyq

Sot ka marrë një përhapje të gjerë koncepti i ndarjes vetëm në bazë të vendimit gjyqësor mbi shkaqe të njohura. Kjo kahje është pranuar posaçërisht nga ana e të drejtës së Kishës Protestante dhe, përmes formave të ndryshme, ka kaluar në ligjet e shteteve të ndryshme. Në një pjesë të vendeve që kanë pranuar këtë mënyrë, ekziston institucioni i shkurorëzimit. Edhe Turqia bën pjesë në këtë grup.

Kritikë

Eshtë mjaft e vështirë që gjykatësi të futet në të fshehtat e martesës, pasi është e pamundur që një person i tretë të njohë mjetin misterioz të shërimit që garanton lidhjen reciproke të bashkëshortëve ose të masë nivelin e dashurisë ndërmjet tyre. Ndarja nëpërmjet gjykatës kërkon nga pala që paraqet kërkesën, të mbrojë shkaqet e saj, të tregojë rrethana dhe të sjellë prova. Por gjykatësi, po shfaqi një opinion të nisur nga ndërgjegjja lidhur me shkaqet që paraqesin faktet, nuk mund të japë një vendim shkurorëzimi. Në këtë çështje nuk merren në konsideratë as betimi ose prova që mund ta zëvendësojë atë. Për pasojë, gjykatësi, për të formuar një opinion, detyrohet të hulumtojë veçoritë e jetës së bashkëshortëve, të njohë, përmes pyetjeve, aspektet e fshehta dhe intime të jetës së tyre. Kurse kjo s’është e drejtë.

Në shkurorëzimin përmes gjykatës, nga nxjerrja në shesh e intimiteteve para trupit gjykues ose personave të tjerë të huaj, dëmtohet më tepër gruaja, lindin thashetheme, fyhet personaliteti i saj, për pasojë, një lidhje tjetër martesore e saj vështirësohet shumë. Jemi duke parë se si barten në gazeta apo mjetet e tjera të informacionit këto lloj thashethemesh.

Megjithatë, vënia përballë gjykatës, i bëhet pengesë bashkëshortit që kërkon të shembë bashkësinë e familjes si gur thmeli i shoqërisë, e çon në veprime më të matura e më të përpikta. Por, siç thotë Dr. Mazhar Osman, "ata që, të ndodhur në një pozicion shtazëror, kërkojnë të ndajnë bashkëshorten për ndonjë shkak të vogël ose pa shkak, edhe po s’u ndanë, me një mënyrë tjetër do ta braktisin bashkëshorten dhe familjen". Të gjithë e dimë se në këto lloj gjyqesh, me qëllim që të realizohet ndarja dhe palës tjetër t’i bëhet sa më shumë dëm, bëhen mashtrime me forma që s’ta kap përfytyrimi. Po s’u gjetën prova ligjore ose dëshmitarë sipas mendimit të gjykatës dhe gjykatësi nuk pranon shkakun e ndarjes, në praktikë, shumë herë, bashkëshortët, për të shpëtuar nga jeta plot tortura siç e paraqesin, përpiqen të kërkojnë hile të vështira për t’i nxjerrë në shesh, të bëjnë turli kombinacionesh, të gjejnë dëshmitarë të rremë. "Nga shtyrja e afatit të çështjes së shkurorëzimit në favor të grave nga gjykatat, nga vendimet për detyrime ekonomike të majme në favor të tyre, është shtuar numri i grave që edhe për të jetuar të lira pa u kujdesur për detyrat e tyre familjare, edhe për të marrë shpenzimet e nevojshme jetësore, hapin çështje shkurorëzimi ose, për të zgjatur çështjen e hapur ndaj tyre, sjellin dëshmitarë fqinjë ose të largët që s’kanë asnjë lloj dijenie për çështjen...

Praktikisht, ndaj fjalëve të palës që pretendon për pashkuarje me bashkëshortin (a bashkëshorten), s’mbetet shumë për të bërë, veçse të besosh. Po të mendojmë se çdo iniciativë për të ndarë çiftet e lumtur që duhen, që janë të lidhur në jetën martesore në interesa kënaqësie dhe raportesh materiale e shpirtërore, mbetet e pasuksesshme, atëherë, çiftet që do të ndaheshin pa ndonjë shkak, do të ishin një pakicë e pakonsiderueshme.

Pa dyshim që, edhe t’i dalësh përballë dikujt që kërkon t’i japë fund bashkësisë së martesës, me qëllim për ta ftuar që të mendohet dhe të sillet më i matur, për ta ftuar me fjalë pajtuese që të tregojë durim për vazhdimin e bashkësisë, është një punë e nevojshme dhe e dobishme. Këtë mund ta bëjë një kuvend familjar me nga një arbitër nga persona të afërt nga secila palë, me persona të padrojtur e të dobishëm, me autoritet, me përvojë dhe të respektuar në fjalët e tyre.

3. Shkurorëzimi vetëm me dëshirën e gruas

Një nga format e shkurorëzimit është edhe ajo e realizuar vetëm me dëshirën e njërit nga bashkëshortët. Kjo formë, më e lehtë, e zbatuar në Rusi, po u hap rrugë shumë kontradiktave, përzierjes së gjenealogjisë dhe lëkundjes së familjes nga themeli. Këtu do të analizojmë veç e veç format e dhënies fund të bashkësisë së martesës nga bashkëshortët me dëshirën e secilit prej tyre.

Te frankët e vjetër, e drejta e ndarjes në disa raste i ishte njohur edhe gruas. Te romakët, ndërsa në martesat patriarkale (të varura sundimit të burrit) e drejta e ndarjes i përkiste vetëm burrit, në martesat jopatriarkale, që me kohë morën një përhapje të gjerë, kjo e drejtë i ishte njohur edhe gruas.

Kritikë

Gruaja që zotëron të drejtën e fjalës në aktin e kurorëzimit, po qe e autorizuar edhe për ta prishur atë, në pamje të parë, kjo gjë, edhe po u duk logjike, për shkak se ajo zotëron një shpirt të lëkundshëm, duket sheshit që një gjë e tillë është e rrezikshme për bashkësinë e familjes. Dëshira seksuale e gruas është shumë më e ndryshme në raport me atë të burrit. Një grua, që, nisur nga një ndodhi e vogël, zemërohet dhe arrin në opinionin se jeta martesore i është bërë një vuajtje që s’shtyhet, do të parapëlqejë menjëherë rrugën e ndarjes. Mos vallë gruaja e sotme, brenda një konstrukti psikologjik të ndikuar nga dhënia përparësi veshjes e lidhur me dëshirat e ndryshimit të modës, a është e zonja të marrë vendim më vete për t’i dhënë fund institucionit të martesës?

Sipas të drejtës Islame, në martesë burri jep garanci pasurore (mehir). Bën edhe shpenzime të tjera. Ashtu siç parapaguan garancinë, ashtu bën pagesa edhe në ndarje ose në vdekje. Gruaja që do të ndahet, po qe shtatzënë, merr nga burri të ardhura gjersa të lindë. Po qe se do t’i japë gji vetë fëmijës, i paguhet rrogë për këtë gjë. Atëherë, ashtu si në martesë, edhe në ndarje, burri ndodhet para detyrimesh materiale. Nuk është e drejtë t’i ngarkohen burrit detyrime materiale kur gruaja ndahet në kokë të vet dhe për qejf (më sipër është sqaruar e drejta e gruas për ndarje në kushte detyruese).

4. Ndarja vetëm me dëshirën e burrit

Në të drejtën e vjetër turke dhe gjermanike së bashku me atë romake, në periudhat e para (në martesat patriarkale), e drejta e ndarjes i përkiste vetëm burrit. Në të drejtën e Egjiptit të Vjetër dhe të Babilonisë, ishte e njëjta gjendje.

Në të drejtën Islame, kjo është forma bazë e ndarjes. Në Kuranin e Madhnueshëm bëhet e qartë se lidhja e kurorës është në dorën e burrit. Përsëri në Kuran, në ajetet e ndarjes (talak), ndarja, praktika e ndarjes gjithmonë anon nga burrat.

Kritikë

Burri, nga krijimi, është më i matur se gruaja dhe më gjakftohtë ndaj ndodhive. Pasojat e veprimeve është në gjendje t’i mendojë më mirë.

Si në martesë, si në ndarje, sipas të drejtës Islame, burri ka detyrime materiale. Burri që ndan, edhe në ndarje edhe në martesën pasuese do të bëjë shumë shpenzime. Këto, e shtyjnë atë në veprime më të kujdesshme. Për pasojë, mashkulli, me ndarje të njëpasnjëshme, në të njëjtën kohë do të shembë folenë e tij, fëmijët dhe punët e shtëpisë do t’i përmbysen.

Njëkohësisht, burri mund të mbetet nën presion. Edhe pa nevojë dhe domosdoshmëri, me një vendim të çastit, mund të ndahet. Veçanërisht burri, duke parë pakësimin e dashurisë në lidhjen reciproke, e sheh të rrezikshëm vazhdimin e martesës dhe mund të përdorë autorizmin e ndarjes, Atëherë edhe gruaja, pse të mos zotërojë të njëjtën të drejtë në se kupton të njëjtat gjëra si burri? Kjo pyetje është me vend. Kësaj do t’i jepet përgjigje në kapitujt "Llojet e ndarjes" dhe "Ndarja e gruas pa pagesë garancie".

Duhet të kuptojmë edhe se individi në Islam nuk është i varur vetëm nga sanksione materiale. Sanksioni më i madh është vetëdija se një ditë, përballë Allahut, do të japë llogari për ato që ka bërë. Një nga parimet bazë të besimit është bindja se ajo ditë sigurisht do të ndodhë. Në të gjithë kompleksitetin e çështjeve, martesa, siç është një mënyrë trajtimi brenda rregullave të caktuara, ashtu është edhe një e drejtë hyjnore. Në Kuran martesa quhet "hududullah -kufinjtë që vuri Allahu". Ky formulim veçanërisht përsëritet në ajetet e ndarjes (talak), ku kërkohet që në asnjë mënyrë të mos merren nëpër këmbë këto kushte, të mos kapërcehen ato dhe qartësohet se ata që i kapërcejnë, quhen mizorë.

Në ajetet për ndarjen, disa nga pohimet që përsëriten më shpesh, janë këto: "Kinie frikë Allahun dhe dijeni që Allahu di për çdo gjë dhe sheh çdo gjë që bëni... kush frikësohet nga Allahu, fiton një lehtësi për vete në çdo punë". Përsëri në Kuran bëhet e ditur sjellja e mirë me gratë e ndara, këshillohet pajtimi me urdhërat e Allahut në këtë çështje për ata njerëz që besojnë në Ditën e Gjyqit dhe në Jetën e Pasosur.

Allahu i Madhnueshëm që, pa dyshim, është ai që njeh më mirë sjelljet më të bukura e më të përshtatshme të njerëzve në çdo punë, në lidhje me ndarjen, urdhëron kështu: "E kur t’i keni lëshuar gratë dhe ato i afrohen afatit të tyre, atëherë ose i mbani siç duhet, ose i leni siç duhet e mos i mbani sa për t’i dëmtuar e të bëheni të padrejtë. E kush bën atë, e ka dëmtuar vetveten. Dispozitat e Allahut mos i merrni për shaka".

Prof. M. Reßid Belgesay, pasi flet për autorizimin e ndarjes që i jep e drejta Islame burrit -në një formë të tepruar- thotë kështu: "Porse, duke patur parasysh se kodet morale fetare dhe shoqërore janë më të fuqishme se ligjet në rregullimin e marrëdhënive familjare, nga trajtimi si mëkat dhe turp i ndarjes së gruas nga burri pa ndonjë shkak serioz dhe, në kushtet e ekzistencës së shkaqeve të rëndësishme, nga detyrimi i burrit për të pranuar nga gruaja kërkesën për ndarje, ligji i vënë nga e drejta Islame në praktikë nuk u kishte dhënë shumë mundësi abuzimeve".

Për të penguar përdorimin e autorizimit të ndarjes të dhënë burrit në dëm të gruas, në të drejtën Islame janë marrë disa masa. Me pak fjalë, burri i ndodhur në shtratin e vdekjes, e ndan gruan me një vendim përfundimtar dhe po qe se vdes pa mbaruar periudha e pritjes (koha e pritjes së gruas së ndarë ose të mbetur e ve nga ky çast gjer në një rimartesë, që zgjat 8-9 muaj), në zgjatjen maksimale të mundshme vepron e drejta e gruas për trashigim ose për të marrë pagesë dhe, në parim, ajo i jepet. Në kundërshtim me këtë, brenda të njëjtës periudhë, në se nuk vdes burri që bëri ndarjen, por gruaja, burri nuk mund të bëhet trashëgimtar i saj pasi, duke përdorur autorizimin e ndarjes, e ka humbur të drejtën e trashëgimisë.

Me ç’kuptohet nga këto shqyrtime, individi që Islami e mësoi dhe e edukoi, është një njeri i pjekur, që njeh përgjegjësinë, i ndjeshëm, i drejtë dhe i dashur. Koha kur veproi plotësisht Islami, formonte njerëz të tillë me radhë dhe nënshtetas të rregullt. Porse, siç ndodh edhe në fusha të tjera, në popujt ku veprimet e individëve, nga pikëpamja fetare, janë dobësuar, kanë mbetur pas e në çdo drejtim janë prishur, nuk kemi të drejtë t’ia ngarkojmë Islamit të këqiat, abuzimet dhe përfitimet e tyre dhe, nga ky aspekt, s’kemi të drejtë ta qortojmë atë.