Një fitore për UÇk-në dhe Kosovën
Shkruan : Rexhep Meidani
Historia e akuzës
Akuza fillestare ndaj Fatmir Limajt dhe dy anëtarëve të tjerë të UÇK-së daton 24 janar 2003, u konfirmua më 27 janar 2003 dhe u bë publike më 18 shkurt 2003. Amendimi i parë i akuzës u realizua më 7 mars 2003, ndërsa amendimi i dytë u bë më 6 nëntor 2003.
Reagimi i qeverisë
Pikërisht, afro dy vite më parë, qeveria e Kosovës në mbledhjen e saj për fillimin e gjykimit të Fatmir Limajt, Haredin Balajt dhe Isak Musliut në Gjykatën e Hagë lëshoi një deklaratë në të cilën shprehej pakënaqësia e saj, në shprehje dhe të pakënaqësisë popullore, me nisjen e një procesi të tillë nga Prokuroria e gjyqit të Hagës. Në tekstin e kësaj deklarate midis të tjerash thuhej: “Qeveria e Kosovës me rastin e fillimit të gjykimit të z. Fatmir Limaj, Haredin Balajt dhe Isak Musliut nga Gjykata Ndërkombëtare e Hagës për krime të luftës, shpreh pakënaqësinë me prezentimin e rastit nga Prokuroria e gjyqit të Hagës, të bazuar jo në fakte dhe argumente, por në deklarata politike me të cilat synohet të bëhet barazimi i luftës çlirimtare me luftën e ushtrisë okupuese gjenocidale të shtetit serb në Kosovë. Qeveria e Kosovës me të drejtë pret që ky proces të jetë transparent dhe profesional, në mënyrë që ky gjykim të jetë sa më i drejtë dhe t’i mbrojë vlerat institucionale. Në asnjë mënyrë qeveria nuk pranon tendencën e barazimit në mes të luftës çlirimtare dhe gjenocidit shtetëror të Serbisë. Qeveria e Kosovës, duke u bazuar edhe në deklaratën e Kuvendit të Kosovës për vlerat e luftës, vlerëson se lufta çlirimtare e UÇK-së ishte e drejtë.”
Intervista.
Në një intervistë të gjatë në gazetën e Prishtinës “Epoka e Re”, të botuar në disa numra, nga 15 shkurt deri më 23 shkurt 2005, ndaj pyetjes së gazetarit: “Një nga sfidat e shumta me të cilat po ballafaqohet Kosova, posaçërisht pjesëtarët e ish-UÇK-së, është edhe Tribunali i Hagës. Tashmë atje është duke u mbajtur procesi gjyqësor kundër tre pjesëtarëve të saj; Fatmir Limaj, Hajredin Bala dhe Isak Musliu. Shtrohet pyetja: Si të kalohet me sukses edhe kjo sfidë, e cila pas vetes bart shijen e hidhur të tendencave politike të qarqeve të caktuara, si në Kosovë ashtu dhe jashtë saj, për të kriminalizuar luftën çlirimtare të UÇK-së?”, përgjigjja ime ishte si më poshtë:
Jashtë Kosovës kuptohet, por të kriminalizohet lufta çlirimtare e UÇK-së për qëllime politike brenda saj, është më shumë se e pafalshme. Aq më tepër, që në këtë luftë çlirimtare e antikolonialiste UÇK-ja ishte aleate me NATO-n, me botën e përparuar e demokratike. Duke vlerësuar sakrificat e atyre djemve, luftëtarë të UÇK-së, uroj me gjithë zemër që dhe për këta tre pjesëtarë të saj të mbyllet me drejtësi e sa më shpejt procesi i nisur ndaj tyre. Nga ana tjetër, ashtu si dhe shumë të tjerë të lidhur ngushtësisht me ngjarjet në Kosovë e në hapësirën rreth saj, kam ndjekur në internet zhvillimet në Hagë. Në deklarime të ndryshme të fund vitit të kaluar është paralajmëruar se aktakuzat e tjera të kryeprokurores Karla Del Ponte do të bëheshin publike për në fund të janarit apo e shumta në javën e parë të shkurtit. Por me sa duket, gjyqtarët e ngarkuar për verifikimin e këtyre aktakuzave duhet të kenë konstatuar, në një pjesë të tyre, mungesë qëndrueshmërie e konsistence në formulim e dokumentim. Dhe besoj jo pa të drejtë. Dobësi e penalizimit atje është dhe fakti që gjyqi i Milosheviçit, i projektuesit kryesor të politikës së pastrimit etnik e gjenocidit në Bosnjë e Kosovë, edhe pas kaq vjetësh nuk ka përfunduar akoma. (Në linja akoma më të zbehta ka funksionuar aktakuza edhe për rastin e Ruandës!). Sidoqoftë, një situatë e tillë ndikon negativisht në Kosovë, në mbajtjen gjallë të një niveli të lartë “nervoziteti” që pengon impenjimin dhe aktivizimin tërësor institucional-administrativ si për përshpejtimin e procesit politik e demokratik, e përgatitjes për statusin final e dialogun konkret, ashtu edhe për zgjidhjen e shumë problemeve të mprehta që shqetësojnë qytetarët kosovarë e në mënyrë më të veçantë të reduktimit aty të papunësisë mjaft të lartë…
Dhe tani pa u lidhur aspak me emra konkretë, mund të pohoj hapur pozicionin tim, të deklaruar qartë edhe në podiume ndërkombëtare. Sipas perceptimit tim ligjor, ekziston një dallim shumë i madh, madje tepër parimor, midis një faji apo krimi kolektiv, me frymëzim ideologjik e drejtim politik të tillë, siç ishte rasti i regjimit të Milosheviçit, dhe një faji apo krimi individual, qoftë të paramenduar, qoftë të kryer në kushte të një tronditjeje të madhe (edhe pse ligjërisht të pajustifikueshëm), si p.sh., i ndodhur para anëtarëve të masakruar të familjes, të fëmijëve, vajzave apo grave të përdhunuara egërsisht etj. Në përputhje dhe me këtë dallim parimor duhet të bëhet dhe penalizimi e gjykimi. Për të parin është krijuar dhe vepron një gjykatë e veçantë, siç është Gjykata Ndërkombëtare, ndërsa për të dytin funksionon një gjykatë e zakonshme, siç është çdo gjykatë vendore (me shkallët e saj). Çdo konfuzion në këtë drejtim, jo vetëm përbën një ngarkesë të pakuptimtë për Gjykatën Ndërkombëtare e cënon në thelb objektivin e përmbajtjen e saj, por në një mënyrë apo tjetrën dobëson veprimin goditës mbi krimin kolektiv, duke e shpërndarë atë dhe në individë që nuk janë fare pjesë e projektimit kolektiv apo e ekzekutimit të tij.
Më lejoni tani që të paraqes këtu, ashtu siç kam deklaruar, vetëm një fragment të freskët të këtij pozicioni në një nga mjediset ndërkombëtare...: “Veprimi i parë ka qenë ai i Gjykatës Ndërkombëtare të Nurembergut ndaj drejtuesve nazistë dhe më pas ai në Tokio pas mbarimit të Luftës së Dytë Botërore. Por sot dërgimi në Hagë i një hierarkie të tillë si presidenti serb Slobodan Milosheviç apo i udhëheqësve të tjerë politikë e ushtarakë të ish-Jugosllavisë, për krimet e kryera, në zbatimin e një politike të pastrimit etnik dhe gjenocidit ndaj qytetarëve në Bosnjë e popullsisë shqiptare në Kosovë, është një demonstrim i qartë i arritjeve të mëdha etike dhe në fushën e të drejtave në shekullin e 20-të. Por duke hetuar e penalizuar një krim kolektiv që konsiderohet tashmë si një përgjegjësi e drejtësisë ndërkombëtare, nuk do të thotë aspak që duke aplikuar “parimin e veprimit minimal”, të arrihet në balancime politike e etnike të padrejta, duke krijuar ose penalizuar krime individuale, që janë dhe duhet të mbeten përgjegjësi juridike vendore. Ka disa shenja të këtij “ekstrapolimi” penalizmi dhe në rastin e Gjykatës të Hagës për ish-Jugosllavinë”...
Fragmente mbrojtjeje
I ndodhur në Kosovë për promovimin e librit tim të fundit “Kurthet e shtetit komb”, pata mundësinë të ndiqja në mënyrë të drejtpërdrejtë pjesë nga përgjigjet e Fatmir Limajt ndaj pyetjeve të akuzës. Megjithëse prokurori ishte mjaft i “bezdisshëm”, madje dhe të revoltonte me prirjen për të kërkuar e ndërtuar kurthe (jo si ato të shtetit komb) nëpërmjet formulimeve të ndryshme, edhe pse të njëvlershme, përgjigjet e Fatmirit ishin të qeta, të mençura, dinjitoze e kurajoze. Unë e njihja atë. E dija që ishte trim, por në ato përgjigje ndjeva shumë herë më mirë e qartë trimërinë e mençur apo mençurinë trime. Dhe e përgëzova me mendje dhe zemër për burrërinë e demonstruar në këtë gjyq të pamerituar...
Gjyqi.
Gjyqi në Hagë ndaj Fatmir Limajt, Haredin Balajt dhe Isak Musliut filloi më 15 nëntor 2004. Prokurori paraqiti akuzën nga 18 nëntor 2004 deri më 13 prill 2005. Gjatë kësaj kohe u thirrën nga Prokuroria 30 dëshmitarë. Procesi i mbrojtjes nisi nga 17 maj 2005 deri më 27 qershor 2005 dhe aty u thirrën 16 dëshmitarë. Argumentet përfundimtare u paraqitën midis 29 gusht 2005 dhe 1 shtator 2005. Gjithsej u zhvilluan 88 ditë gjyq. Vendimi i gjykatës, i bërë publik më 30 nëntor 2005, shpalli të pafajshëm Fatmir Limajn dhe Isak Musliun dhe dënoi me 13 vjet burg Hajredin Balajn...
Por, duke pasur parasysh akuzën që kërkoi 20 vjet burg për Fatmirin, 18 vjet për H. Balajn dhe 15 vjet burg për I. Musliun, përsëri nuk mund të mos e konsiderosh këtë vendim një fitore të madhe për UÇK-në dhe luftën e saj çlirimtare, një fitore të dinjitetit njerëzor shqiptar ndaj atyre që bëjnë çmos ta nxijnë atë me çdo mjet e mënyrë...
Postuar më parë nga Brari
Krijoni Kontakt