Islami në Kinë

[altin55]

Islami në Kinë

Pjesa më e madhe e muslimanëve të Kinës janë turkmenët që jetojnë në rajonin Xinjiang që gjendet në pjesën veri-perëndimore të Kinës. Pjesa tjetër janë kinezët Hiu ose të tjerët që kanë pranuar Islamin, ose madje fëmijët e kinezëve të martuar me emigrantë muslimanë, paraqitja (pamja) e të cilëve është tipike kineze. Ata jetojnë nëpër komunitete të mëdha në pjesën perëndimore dhe qëndrore të Kinës, në provincën jugore Yunnan dhe nëpër qytetet industiale dhe limaneve të pjesës lindore.

Kontaktet ndërmjet muslimanëve dhe kinezëve kanë filluar shumë herët. Tregtarët arabë kanë udhëtuar në Kinë edhe para ardhjes së Islamit, dhe tradita ka shkaktuar që feja e re të sillet në kolonite tregtare nga muslimanët në shekullin 7.

Në vitin 755, një kontingjent prej 4 mijë ushtarëve, shumica turq muslimanë, ishte dërguar nga Halifi Ebu Xhafer El-Mensur për të ndihmuar perandorin kinez Su Tsung, që të qetësojë revoltën nga një komandant i tij ushtarak An LuShan. Pas rimarrjes së kryeqytetit imperial, Ch’angan (Xiani i sotëm), këta ushtarë të vendosur në Kinë, janë martuar me bashkëshorte kineze dhe kanë formuar koloni muslimane të ngjashme me ato të cilat ishin themeluar nga tregtarët.

Islami, përhapjen e parë të vërtetë në pjesën që sot njihet si pjesa perëndimore e Kinës, e bëri nga mesi i shekullit 10, me konvertimin e Sultanit Sutuq Bughrakhan nga Kashgari.

Gjatë Dinastisë Song (960-1279), Kina përjetoi një rritje spektakulare ekonomike. Kjo stimuloi zgjërimin e komuniteteve tregtare muslimane – sidomos në Ch’angan, terminologjia lindore e rrugëve të tregtisë, dhe në qytetet-limane të Quanzhou dhe Guangzhou, ku muslimanët me të madhe kanë udhëhequr çështjet e brendshme të lagjeve te tyre, duke ndërtuar xhami dhe duke caktuar kadi për të gjykuar sipas ligjit Islam.

Por, edhe pse disa tregtarë kinezë, të involvuar në tregtinë ndërkombëtare u bënë muslimanë, pjesa tjetër e të konvertuarve ishte e vogël dhe Islami në Kinë në përgjithësi ishte kufizuar tek emigrantët muslimanë dhe pasardhësit të tyre.

Invazioni i mongolëve rrëzoi Dinastinë Song dhe siguroi, siç e konsiderojnë kinezët muslimanë, “epokën e artë” të Islamit në Kinë.

Edhe pse Dinastia Mongole Yuan (1260-1382) e themeluar nga Kublai Khan, ishte i vetmi nga katër kanatet e mëdhenj mongolë, sunduesit e të cilëve asnjëherë nuk e pranuan Islamin, ata megjithatë u dhanë muslimanëve status të posaçëm, zakonisht duke i vendosur besimtarët individual nëpër pozita përgjegjëse, madje edhe të fuqishme të shtetit. Përveç kësaj, kur Yunnani ra në duar pushtuesve mongolë dhe pjesa më e madhe e popullatës iku, duke lënë vendin të zbrazët, Kublai Khan ka dërguar ushtarët e fuqishëm muslimanë nga Azia Qëndrore, të cilët e kanë ndimuar atë të pushtojë Kinën, për të ripopulluar jugun – edhe pse kjo me siguri pjesërisht ishte me qëllim që t’i mbajë ata jashtë sundimit të gabueshëm dhe larg kryeqytetit të tyre. Poashtu gjatë periudhës mongole turqit uigur nga pjesa veri-perëndimore e Kinës ishin konvertuar në Islam.

Pas konvertimit të mongolëve changhatai të Azisë Qëndrore në shekullin 13, pjesë të mëdha të veri-perëndimit të Xinjiangut u përfituan nga Islami. Në vitin 1513 oazat Hami në lindje të Xinjiangut u vendosën nën sovranitet të Mansur Changhatai, i cili dy vjet më vonë e bëri atë kryeqytet të tij dhe një bazë prej të cilës do të zgjëronte Islamin edhe më tej në lindje.

Në shekullin 20, muslimanët anembanë Kinës kanë vazhduar të praktikojnë fenë fshehtas, pas paraqitjes së komunizmit, pavarësisht nga principet ateiste të ideologjisë. Por gjatë vrazhdësive dhe pastrimeve të Revolucionit Kulturor, ndërmjet viteve 1966 dhe 1971, pjesa më e madhe e xhamive u shkatërruan ose u mbyllën. Pastaj, pas vdekjes së Mao Ze Dongut, muslimanëve sërish iu dha një pjesë e kufizuar e lirisë fetare. Xhamitë dhe shkollat fetare u rihapën dhe disa qindra muslimanë u lejuan të bëjnë Haxhxhin në Mekke.

Më shumë se 2400 kilometra nga Pekini dhe vetëm një udhëtim të shkurtë nga Hong Kongu, Guangzhou çdoherë ka qenë më i hapur ndaj ndikimit të jashtëm se sa qytetet tjera kineze. Xhamia saj konsiderohet të jetë xhamia më e vjetër në Kinë. E themeluar prej njërit nga muslimanëve të parë në Kinë, para rreth 1300 vjetëve, xhamia Huaisheng ka një pëzierje të stileve të arkitekturës: një minare 36-metërshe në formë koni, e ndërtuar gjatë Dinastisë Tang (618-906), kulla mbi oborrin e mbuluar dhe kulme të gjëra të sallës për falje, e ndërtuar për të zëvendësuar origjinalin që ishte shkatërruar nga zjarri në vitin 1343.

Xhamia poashtu njihet edhe si Kulla sinjalizuese, për shkak se gjatë Dinastive Tang dhe Sung, kur niveli i lumit ishte afër minares – para se të ulet dhe të largohet – një dritë ishte e vendosur majë të minares dhe ajo ka ndriçuar natën për qëllime navogacioni.

Një nga limanet më të mëdha në botë, Quanzhou kulmin e prosperitetit të saj e ka arritur gjatë revolucionit komercial të Dinastisë Sung, ku tregtarët muslimanë kanë luajtur rolin kryesor.

Sot, ato aktivitete të mëdha të tregtisë nuk ekzistojnë më. Ato i kanë lënë qytetit një pasuri të madhe. Nga xhamitë e qytetit, që dikur ishin shtatë, sot vetëm një ka mbetur. Mirëpo muret masive të granitit të xhamisë Mesxhid El-As’hab, e ndërtuar në vitin 1009 në këtë pikë më lindore të Islamit, reflektojnë vitalitetin e vazhdueshëm të fesë…

[Zgjedhur nga: “Aramco World”, Nëntor-Dhjetor 1991. Redaktor John Lawton]

[altin55]

Obligimet e muslimanit ndaj jomuslimanit



Së pari, ai duhet ta thërrasë atë në rrugën e Allahut. Kjo arrihet duke ia sqaruar dhe duke ia bërë të qartë realitetin e islamit sipas aftësisë së tij dhe nëse ai ka dije për ta bërë këte (thirjen sh.r.). Kjo është vepra më e mirë dhe më e madhe që dikush mund të bëjë për bashkqytetarët dhe për ata me të cilët jetojnë bashkë, nga çifutët, të krishterët dhe jobesimtarët e tjerë.

Për këtë, Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: ”Ai i cili udhëzon për të mirë merr të njëjtin shpërblim që merr ai i cili e kryen (atë të mirë)” [Muslimi]

Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, gjithahtu i ka treguar Aliut kur ai ishte duke duke e dërguar atë në Hajber për tu takuar me çifutët, për t’i ftuar çifutët në islam. Ai i tha atij: ”Vallahi, nëse Allahu udhëzon një person përmes teje është më e mirë për ty sesa llojet më të mira të deveve”. [el-Buhari dhe Muslimi]

Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë gjithashtu: ”Kushdo që thërret për në udhëzim do të shpërblehet në të njëjtën mënyrë si do të shpërblehet ai i cili e ndjek atë, pa iu pakësuar aspak shpërblimi asnjërit prej tyre”. [Muslimi, Ahmedi, Ebu Davudi, en-Nesai, et-tirmidhi, Ibën Maxhe]

Thirrja e tyre në islam dhe sqarimi i fesë islame në mënyrë që ata ta kuptojnë dhe ta përqafojnë është një nga veprat më të rëndësishme dhe një nga mënyrat më të mira për t’iu afruar Allahut.

Së dyti, muslimani nuk duhet ta dëmtojë personin tjetër përsa i përket jetës së tij, pasurisë së tij dhe nderit të tij, nëse jo-muslimani është një qytetar i shtetit islam ose ka marrë besën e muslimanëve. Ai duhet të përmbush të drejtat e tjetrit. Ai nuk duhet të vjedh diçka nga pasuria e tij, ai nuk duhet ta mashtrojë dhe as ta tradhëtojë. Ai nuk mundet ta dëmtojë atë në trupin e tij duke e rrahur ose vrarë atë. Mbrojtja e tij nga shteti garanton sigurinë e tij për gjërat e tilla.

Së treti, nuk ka ndonjë ndalesë përsa i përket shitblerjes, dhënies me qira ose marrjes me qira ose marrëdhënieve të ngjajshme të biznesit me ta. ثshtë transmetuar me një rrugë autentike që Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka blerë gjëra nga mushrikët (politeistët). Ai gjithashtu ka blerë gjëra nga çifutët. Në fakt kur Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ndërroi jetë, mburoja e tij ishte e mbajtur si kaucion për huanë që ai kishte marrë nga një çifut, për ushqim për familjen e tij.

Së katërti, nuk duhet që të parët ne ti përshëndetim ata me selam por megjithatë, duhet t’u përgjigjet përshendetjeve të tyre. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: ”Mos i jepni selam të parët çifutëve dhe të krishterëve”. [Muslimi]

Ai gjithashtu ka thënë: ”Nëse Ehli Kitabi (njerëzit e librit, çifutët dhe të krishterët) ju përshëndesin me selam atëhere thuajuni: ”ve alejkum (juve gjithashtu)” [el-Buhari]

Pra një musliman nuk e përshëndet një jomusliman i pari me selam. Por kur një çifut, i krishter apo ndonjë jobesimtar tjetër e përshëndet atë ai duhet të përgjigjet: ”Ve alejkum” siç Pejgamberi ka urdhëruar. Kjo është nga të drejtat e sjelljes ndërmjet një muslimani dhe një jobesimtari. Ai (muslimani) gjithashtu duhet të jetë i këndshëm më fqinjin e tij jomusliman. Nëse fqinji i juaj është i mirë ndaj jush, ju nuk duhet ta dëmtoni atë dhe ju bile mund edhe t’i jepni lëmoshë nëse ai është i varfër ose t’i jepni dhuratë nëse ai është i pasur. Ju mundet gjithashtu ta këshilloni atë përsa i përket asaj se çfarë është më e mirë për të. Të gjitha këto mund ta shpien atë të mësojë më shumë për islamin dhe ndoshta edhe të bëhet musliman sepse fqinjët kanë të drejta shumë të mëdha. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: ”meleku Xhibril ka vazhduar duke më porositur për fqiun deri sa unë mendova se ai do ta trashëgonte (fqiu fqiun pas vdekjes, do ta bënte në rang të njëjtë me trashëgimtarët sh.r.)” [el-Buhari dhe Muslim]

Allahu ka thënë në Kur’an: ”All-llahu nuk ju ndalon të bëni mirë dhe të mbani drejtësi me ata që nuk ju luftuan për shkak të fesë, e as nuk ju dëbuan prej shtëpive tuaja; All-llahu i do ata që mbajnë drejtësinë”. [el-Mumtehine 60:7]

ثshtë shënuar në hadith autentik nga Esma bint Ebu Bekër që nëna e saj, e cila ishte një politeiste, e vizitoi atë dhe e pyeti për mbështetjen e saj, kjo ishte gjatë kohës së marrëveshjes së paqes ndërmjet Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, dhe jobesimtarëve kështu ajo shkoi tek Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, për ta pyetur atë rreth asaj dhe ai i ka thënë asaj për t’i mbajtur lidhjet e këndshme me atë dhe të jetë e drejtë ndaj saj.