kriza e naftës
reagimet ndërkombëtare
Evropa shqetësohet për çmimin e arit të zi. Mblidhen urgjent ministrat e Bashkimit Evropian
BE: Nafta do frenojë ekonominë
Në bursa fillon rënia e çmimit. Dje një fuçi kushtoi 38 USD
Tiranë
Ministrat e Financave të Euro-Zonës kanë shprehur shqetësimin e tyre për kuotat e larta të çmimit të naftës.
Gjatë një takimi të zhvilluar dje në Bruksel ministrat theksuan se, çmimi i naftës përbën një rrezik për zhvillimin e ekonomisë së vendeve evropiane. Sipas fjalëve të presidentit të OPEK-ut, Purnomo Yusgiantoro, ekonomia botërore duhet të përgatitet të durojë këto nivele të larta çmimesh deri në verë të këtij viti. Eksportuesi më i madh botë, Arabia Saudite, pati propozuar më parë rritjen e sasisë së prodhuar. Megjithatë, për evropianët rritja e çmimit ka bërë që e gjithë vëmendja të përqendrohet në rritjen ekonomike dhe jo në rritjen e inflacionit. Sipas tyre, mendohet që rritja e çmimit të naftës do të ulë nivelin e rritjes ekonomike.
Çmimi i naftës ra pak nga niveli më i lartë që arriti të premten. Kjo pas deklaratës së përfaqsuesve të eksportueses më të madhe të naftës, Arabisë Saudite, se prodhuesit e OPEK-ut duhet të rrisin kuotat e ofertës për të ulur ccmimet. Çmimi i naftës së papërpunuar në Amerikë ra me 21 cent, duke arritur vlerën 38,72 dollarë/fuçi, gati 1,50 dollarë më pak se çmimi prej 40 dollarë/fuçi i së premtes, çmimi më i lartë i 13 viteve të fundit. Ndërkohë, në Londër ky çmim ra afërsisht 14 cent, duke arritur në 35,83 dollarë/fuçi. Arabia Saudite propozoi një rritje të limiteve formale të prodhimit me të paktën 1,5 milionë fuçi në ditë, për të mundësuar uljen e çmimeve. Ky propozim do të shqyrtohet në 3 qershor, kur ministrat e OPEK-ut të mblidhen për të diskutuar politikat. Kostoja e naftës së papërpunuar është rritur rreth 20 për qind këtë vit. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë që këshillon rreth 26 vende të industrializuara lidhur me energjinë e mirëpriti propozimin saudit, por tha se kjo lëvizje nuk ishte e mjaftueshme për të ulur çmimin e naftës. “Nuk mendoj se është e mjaftueshme, sepse “qetësimi” i tregut do të jetë një proces i gjatë, por, sidoqoftë, është një hap i parë dhe unë jam shumë i kënaqur me këtë hap”, tha Claude Mandil, drejtori ekzekutiv i agjencisë. Një presion i madh i është bërë OPEK-ut nga vendet më të mëdha importuese të naftës për të ulur çmimin e naftës, që javën e shkuar arriti 40 dollarë/fuçi për herë të parë në 13 vitet e fundit. OPEK-u prodhon tashmë rreth 2 milionë fuçi në ditë më shumë se prodhimi formal “tavan” prej 23,5 milionë fuçi në ditë, dhe Mandil nuk është i sigurt se rritja e kuotave formale do të sjellë vërtet rritjen e ofertës. “Mbetet të shihet nëse OPEK-u do të rrisë targetin apo do të rrisë prodhimin”, tha Mandil. Kërkesa e madhe e Kinës, zvogëlimi i rezervave të karburantit në SHBA dhe shkallëzimi i dhunës në Lindjen e Mesme të pasur me naftë, e kanë “ushqyer” rritjen e çmimit të naftës.
Të dhëna
Çmimi në SHBA (dje) 38,72 USD/fuçi, ulur me 21 cent
Çmimi në Londër (dje) 35,83 USD/fuçi, ulur me 14 cent
Çmimi më i lartë u arrit të premten e kaluar me 40 USD/fuçi
Kostoja e naftës së papërpunuar është rritur rreth 20 për qind këtë vit
OPEK-u prodhon 23,5 milionë fuçi në ditë. Premtohet një rritje prej 1,5 milionë fuçi në ditë
REAGIMET
Trichet: Evropa e rrezikon rritja e çmimit
Presidenti i Bankës Qendrore Europiane, Jean-Claude Trichet, pranoi se rritja e fundit e çmimit të naftës krijon një risk afatshkurtër për inflacionin e eurozonës. Deklarata u bë pas një takimi të keshillit guvernativ të Bankës Qendrore Evropiane, në të cilin u vendos që norma e interesit të ruajë vlerën 2 për qind. Trichet shtoi se Banka Qendrore Evropiane nuk do ndërmarrë për momentin asnjë veprim, as për rritjen, as për uljen e normës së interesit. Nderkohë që, vetëm një javë më parë, po Trichet kishte deklaruar se “një rritje në çmimin e naftës nuk është aspak e mirëpritur, si për inflacionin, ashtu edhe për rritjen ekonomike, megjithëse ekonomitë e eurozonës duhet të jenë në gjendje ta përballojnë atë”. Sipas Trichet, “Bankës Qendrore Evropiane i është dashur të përballet me disa probleme që nga koha e krijimit të euros. Ne kemi treguar aftësitë tona në zgjidhjen e këtyre problemeve dhe në mbajtjen e stabilitetit të ccmimeve”. I pyetur nëse OPEK-u duhet të rrisë kuotat e prodhimit për të përmbushur nevojat e SHBA-së dhe Azisë, Trichet tha: ”Unë mendoj se çdo partner në ekonominë globale duhet të jetë i ndërgjegjshëm për përgjegjësitë e veta”.
Greenspan: Në SHBA mund të ulen investimet
Kryetari i Federal Reserve, Alan Greenspan, tha se rritja e vazhdueshme e çmimeve të energjisë (naftës dhe gazit) do të ndikojë në kontrollin e përdorimit të energjisë në SHBA dhe do ta detyrojë një pjesë të bizneseve të rishikojë vendimet e veta për investimet në fushën e energjisë. Sipas tij, rritja “dramatike” në çmimin e naftës dhe gazit natyror në vitet e fundit, potencialisht, do të ndikojnë në trajektoren afatgjatë të ekonomisë amerikane. “Megjithëse kuotat e prodhimit të OPEK-ut kanë qenë faktor përcaktues në vendosjen e çmimit për më shumë se 30 vjet, prej 1973 ky çmim ka qenë pasojë e fuqisë së tregut, po aq sa edhe e fuqisë mbi tregjet”, theksoi kryetari i Federal Reserve, Alan Greenspan. Nga 22 deri në 28 dollarë/fuçi ka qenë çmimi target i OPEK-ut që prej nëntorit të shkuar, ndërkohë që më 6 maj, ky çmim arriti 40 dollarë/fuçi, rekord ky pas rritjes gjatë luftës së parë të Gjirit, në vitet ‘90. Ministri saudit i Naftës, Ali al-Naimi, tha se ekspertët e kishin nëvlerësuar kërkesën për naftë në 3-mujorin e parë të vitit. “Ka shenja se disa vende kanë filluar të krijojnë rezervat e tyre, por askush nuk është i sigurtë për këtë.”
Linjat e avionëve paralajmërojnë shtrenjtimin e biletave
Kompanitë e fluturimeve kanë qenë shoqëritë e para në Evropë të cilat kanë parashikuar një rritje të çmimit të biletave të tyre. Sipas ekspertëve të këtyre kompanive, parashikohet që British Airways të rrisë çmimin e çdo shërbimi me rreth 2,5 paund. Kjo sipas kalkulimeve është edhe kostoja shtesë e rritjes së çmimit të naftës. Të njëjtën gjë pritet ta bëjë edhe linjat e tjera evropiane. Linja britanike renditet e dyta në Evropë për nga madhësia. Ekonomistët evropianë nuk e prisnin një reagim kaq të shpejtë të shoqëriuve të fluturimit, aq më tepër pas krizave të njëpasnjëshme që ato po kalojnë.
© 2003 Gazeta Panorama
Krijoni Kontakt