Sergej Esenin

[Dita]

Sergej Esenini për veten


Jam një bir fshatari. Kam lindur më 21 shtator 1895 në lokalitetin e Kuzminit të qarkut të Rjazanit, po në gubernën e Rjazanit.
Qysh në moshën dy vjeç, meqë babai ishte i varfër dhe kishte shumë frymë në familje, më dërguan te gjyshi nga nëna, i cili ishte mjaft në gjendje dhe kishte tre djem të rritur beqarë, me të cilët kalova gjithë fëmijërinë. Dajët e mi ishin djem çapkënë dhe kokëkrisur. Kur u bëra tre vjeç e gjysëm, më hipën në një kalë pa shalë dhe më lëshuan revan. Mbaj mend që u tremba shumë dhe u kapa fort pas jeles së kalit.
Pastaj më mësuan të bëja not. Njëri nga dajët (dajë Sasha), më merrte në barkë, më zhvishte e më hidhte si këlysh në ujë. Unë përplasja krahët si i çoroditur e i tromaksur dhe, kur mua gati më mbahej fryma, ai bërtiste: „Eh kuçkë! S’je për asgjë! Fjalën kuçkë ai e kishte përkëdhelje. Më vonë në moshën tetë vjeç, një daje tjetër unë i zëvendësoja shpeshherë qenin e gjahut, duke notuar nëpër gjole për të kapur rosat e egra. Isha mësuar për bukuri të ngjitesha nëpër pemë. Për këtë ua kaloja të gjithëve. Kur mëllenjat nëpër mështekna nuk e linin ndokënd të flinte, unë ngjitesha shpejt dhe merrja çerdhet. Një herë rashë, po nuk pësova ndonjë gjë të madhe, u gërvisha pak në fytyrë e në bark, po theva një shtamë me qumësht që do t’ia çoja gjyshit që po kosiste.
Midis fëmijëve isha gjithnjë i parë dhe sherrxhi i madh, dhe kthehesha në shtëpi përherë i gervishur. Për këto prapësira më bërtiste vetëm gjyshja, kurse gjyshi më nxiste nganjëherë edhe vetë për sherr dhe i thoshste gjyshes: „Mos e nga moj budallaqe. Ashtu do të bëhet më i fortë“.
Gjyshja më donte me gjithë shpirt dhe dashuria e saj nuk njihte kufi. Të shtunave më lanin, më prisnin thonjtë e më lyenin kokën me vaj, se flokët e dredhur mezi më kriheshin. Po edhe vaji s’më bënte shumë dobi. Përherë bërtisja e madje edhe tani sikur s’para i pres me kënaqësi të shtunat.
Të djelave më dërgonin gjithnjë në kishë dhe që të siguroheshin se veja vërtet, më jepnin 4 kopejka. Dy kopejka për naforë dhe dy për t’i hedhur te kondizma e Shenjtorit, po unë paguaja vetëm për naforën, kurse te shenjtori bëja sikur hidhja, po s’hidhja gjë dhe ia mbathja në varrezë e luaja me kalamjtë.
Kështu më kaloi fëmijëria. Kur u rrita, donin të më bënin mësues fshati, ndaj më shpunë në një eminar fetar, pas mbarimit të të cilit duhej të shkoja në Institutin Pedagogjik të Moskës. Për fat të mirë, nuk ndodhi kështu. Metodika dhe didaktika më kishin ardhur në majë të hundës dhe as doja të dëgjoja më për to.
Vjersha kam filluar të shkruaj herët, nëntë vjeç, por, me ndërgjegje të plotë, krijimtarisë i hyra kur u bëra 16-17 vjeç. Dhe vjersha të kësaj moshe i kam botuar në librin tim të parë “Përshpirtja“.
Kur u bëra tetëmbëdhjetë vjeç, habitesha pse gazetat nuk m’i botonin krijimet që u dërgoja dhe befas ia mbatha në Petërburg. Atje nuk më pritën keq. I pari që njoha ishte Blloku, i dyti, Gorodeckij. Kur takova Bllokun, më rrodhën djersët çurg, sepse për herë të parë po shikoja një poet të gjallë. Gorodeckij më njohu me Klujevin, që s’ia kisha dëgjuar ndonjëherë emrin. Me Klujevin u bëmë miq të ngushtë, miqësi që e vazhdojmë edhe sot, pavarësisht se kemi gjashtë vjet pa u takuar.
Tani ai jeton në Viterg, më shkruan se ha bukë me krunde e se ka mbetur për faqe të zezë dhe se i lutet Zotit që të mos vdesë me turp.
Viteve të luftës dhe revolucionit, fati më përplasi sa andej këndej. I rashë Rusisë kryq e tërthor nga Oqeani i Ngrirë i veriut, e deri në detin e Zi dhe atë Kaspik, nga Perëndimi në Kinë, Persi dhe Indi.
Kohën më të mirë të jetës sime quaj vitin 1919. Atëherë kaluam një dimër me 5 gradë temperaturë brenda në dhomë. S’kishim asnjë shkop dru.
Në PKR nuk hyra asnjëherë, sepse e quaj veten shumë më të majtë.
Shkrimtari im më i dashur është Gogoli.
Kam botuar shtatë libra. Tani po punoj mbi diçka të madhe, të titulluar „Vendi i horrave“.
Në Rusi, kur s’kishte letër, me Kusikovin dhe Mariengofin i shkruanim vjershat në muret e manastirit të Përkushtimit, ose i recitonim ku të mundnim nëpër bulevard. Amatorët më të mirë të poezive tona ishin prostitutat dhe banditët. Me ta ishim miq përherë. Komunistët na urrejnë tmerrësisht.
U dërgoj përulësisht të fala gjithë lexuesve dhe pakëz vëmendje përpara tabelës „Lutem mos qëlloni!“

Berlin, 14 maj 1922

[Dita]

VETEM MES RRAFSHINES SE SHKRETE


**

Mos më shani. Kështu erdhi puna!
S’di me fjalën të bëj tregti.
Po e ndjej të rënduar si shumë
Këtë kokë me leshrat flori.

Fshati s’më tërheq. Ca më tepër,
As qyteti s’më josh...Mori fund:
Do flak tutje gjithçka, do lë mjekër,
Si rrugaç do të bredh nga të mund!

Do hedh torbën në sup përngaherë
Dhe për vjersha më kokën s’do çaj;
Ku ka këngë mbi këngën e erës,
Që harbon nëpër fushën pa skaj!

Erë rrepkash do qelbem e qepësh,
Do shfryj hundët me duar, t’i kall
Lemeri mugëtirës së Stepës;
Si i lojtur, gjithçka do ta tall!

Dhe do ndihem më lehtë e më mirë,
Kur tufanet të rri t’i dëgjoj;
Sepse s’mund, pa kësi mrekullirash,
Këtë jetë mbi dhe ta kuptoj.


**


Fati im u vendos. Asnjëherë
Në të dashurat fusha s’do të kthej.
Fëshfëritjen e flatrave n’erë
Tani plepave më s’do t’ua ndjej.

Sa s’po shembet, pa mua, shtëpia,
Qeni plak më ka ngordhur. Ç’të pres?
Me sa duket e tha perëndia
Nëpër udhët e Moskës të vdes.

Më pëlqen ky qytet i përbaltur,
I mufatur, i mplakur disi,
që Azia kupolat e larta
Ia ka ngjyer gjithkund me flori.

Kurse natën, kur hëna ndrit natën,
Me ç’djall drite, e di veç ajo,
Te rrugicë e tavernës hedh hapat,
Sepse shpirti tavernë veç do.

Dhe nën duhmën e saj, gjersa gdhihet,
U kändoj, gjithë dhembje në gji,
Prostitutave vargjet e mia,
Me banditët tek dëndem e pi.

Zemra dridhet e rreh flakë e ndezur.
Rrumbull krejt nis përçart edhe flas:
„Jam si ju edhe unë, o vëllezër,
S’kam ç’të bëj, tani s’kthehm dot pas!”

Sa s’po shembet, pa mua, shtëpia,
Qeni plak më ka ngordhur. Ç’të pres?
Me sa duket, e tha perëndia
Nëpër udhët e Moskës të vdes.




**


Ç’më mundon me freskinë tënde
Dhe pse pyet sa vjeç jam vërtet?
Kam në shpirt një lëngatë aq të rëndë,
Saqë ndihem një i verdhë skelet.

Djalë fshati, një herë e një kohë
Endërroja më tym se një ditë
Do të bëhem i pasur, i njohur,
E rreth vetes do mbledh dashuritë.

Po, i pasur u bëra, dhe tepër.
Një cilindër që kisha s’e kam;
Prej këmishës, një gjoks më ka mbetur
Dhe potinjat s’më kanë as taban.

Edhe fama më poshtë s’më bie:
Nga Parisi në Moskë, emri im
Zbatharakëve tmerrin u shtie,
Si një sharje plot mllef e përçmim.

Dashuria? Ç’më vjen për të qeshur!
Ti më puth: akull unë, akull ti.
Njenja ime, për dreq, është rreshkur,
Ndenja jote të çelë nuk di.

S’është ende kohë e brengës për mua,
Po edhe në ardhtë, aspak s’më mjeron!
Më i florinjtë se leshrat e tua,
Ndër bregore laboti zhurmon.

Ah, në atë zhurmërim sikur t’isha,
Si një herë e një kohë, dhe sot,
si çunak, në padi të humbisja,
T’ëndërroja më tym ashtu kot.

T’ëndërroja, po veç diçka tjetër,
Që as toka, as bari s’e njeh,
Që nuk di si ta quash me emër,
Se me fjalë dot zemra s’e shpreh.




LETER NENES

Gjallë je, nënoke? Edhe unë
Gjallë jam. Shëndet më paç, shëndet!
Dritë e bëftë krejt kjo mbrëmje e lume
Izbën tënde, që me mall më pret.

Thonë se je ligur e je tretur
Nga meraku im, po nuk ankon,
Se, pështjellë me një shall të vjetër,
Fillikate rrugës shpesh kalon.

Dhe kur mugëtirë e kaltër bie,
Një vegim i zi të kall ty frikë,
sikur në një sherr diku në pije,
Vjen dikush e ma këput me thikë.

Kot, e dashur, vuan kaq, besomë,
Brenga t’i fanit këto ndër sy.
S’jam aq pijanec i lig sa ç’thonë,
Si do vdes pa të të parë ty?

Unë jam po foshnje, si një herë,
Dhe një shpresë veç ushqej në gji:
T’iki nga ky tym e kjo poterë,
Te shtëpiza jonë aty të vij.

Dhe do vij, kur kopshti ynë i bardhë
Anekënd të vishet me blerim.
Vetëm ti, si tetë vjet më parë,
Mos më zgjo aq herët në agim.

Mos e zgjo atë që shkrumb iu bënë
Endërrat e moshës plot hare.
Më ka vrarë jeta mjaft, o nënë,
Dua veç të shlodhem e të fle.

As t’i lutem Zotit mos më thuaj,
Si dikur në t’artën mituri,
Ti ke mbetur ngushëllim për mua,
Dritë e parrëfyer, vetëm ti.

Ndaj merak ti mos m’u bëj aq tepër,
Tek e liga mendjen mos e ço,
Dhe aq shpesh, me shallin tënd të vjetër,
Fillikate rrugën mos kalo.



**

Eja, mike, tok të rrimë,
Hidhmi sytë drejt në sy!
Dua të dëgjoj stuhinë
Duke të vështruar ty.

Këtë ar vjeshtor në flokë
Perëndia ma dha vetë,
Mbase si shpëtim për kokën,
Me që jam çapkën vërtet.

Fushat, prozhmet plot me fletë
I braktisa, veç të vi
Të harrohem mes qytetit
Dhe të hidhurës lavdi;

Mendjen ta largoj prej kohës,
Kur nën vlugun pranveror
Dhe nën këngët e bretkocës,
unë u rrita vjershëtor.

Te dritaret, panja e blire
Zgjasin degët n’atë vend
Dhe kërkojnë n’errësirë
Gjithë ç’sjellin nëpër mend.

Ata s’janë më në botë;
Mbi varrezë, hënë e zbehtë
Ndrin edhe „Ky kënd,-na thotë-
Përngamot dhe juve pret,

Që të dergjeni pa halle
Në qetësi e n’amëshim...“
Vetëm rruga gjithë dallgë,
Kujt jeton i fal gëzim.

Ndaj afrohu, tok të rrimë,
Të vështrohemi në sy!
Dua të dëgjoj stuhinë
Duke të shtrënguar ty!

[Dita]

KUR NDIZET FLAKA

Nga krijimet e hershme


**

Për qiejt shpirti mall më ndjen.
Ai s’banon në këto vise.
Sa më pëlqen të shoh ndër pemë
Si flakë e blertë nis e ndizet.

Degët e trungjeve të artë
Një frymë fshehtësie i ngroh,
dhe fjalë e yjeve të zjarrtë
Bulon me gjethin nëpër to.

Unë e kuptoj gjuhën e fshehtë
Të kësaj toke. Po s’arrij
Që pasqyrimn’ e një komete
Nga faqe e ujrave ta fshij.

Me bishtin nuk arrin dot kali
Ta fshijë hënëzën që pi...
Pse s’mbin vështrimi ynë vallë,
Siç mbin që thellë gjethi i ri!





LOPA

Dhëmbët i ranë dhe brirët
Cipëz i vunë nga motet.
Egër sillet lopçari,
Shkopin s’ia ndan në kullotë.

Zhurmën s’e ka më për zemër,
Minjtë e bezdisin në stallë.
Sjell ndërmend, e shushatur
Viçin e vet këmbëbardhë.

Erdhën ia hoqën nga gjiri,
Pa iu gëzuar ende;
Varur në degëz të shelgut
Era lëkurën ia rreh.

Befas te grazhdi, si birin,
Vijnë dhe nënën e kapin,
Lakun ia hedhin në qafë,
Zvarrë ia shpien kasapit.

Brirët i zhgreu pas toke,
Palli me zë vajtimtar...
N’ëndërr iu shfaqën korije,
Fusha, mbuluar me bar.




**

Mështeknëz flokëblerta,
O gjoks i vashës ti,
Aq humbur në mendime,
Mbi pellgun pse po rri?

Ç’të pëshpërin ty era
Dhe rëra ç’të zhurmon?
Mos krehërin e hënës për flokët ëndërron?

Të gjelbërat mendime
Ç’trazim t’i ngryska vallë?
Në shushurimën tënde,
Një brengë ndjej, një mall.

„Këtu, - o mik i dashur,-
Më thotë ajo dhe fshan, -
Nën yjtë e natës sonte
Erdh qau një çoban.

Dhe hëna shtroi hijet,
Blerimin rreth ndriçoi...
Ah, gjunjët e zbuluar
Ai seç m’i pushtoi.

Dhe, përmes shushurimash,
më tha me zjarr në gji:
-Shëndet, gjersa të kthehen
Kojrillat përsëri!“

[Dita]

JO ME KOT DY SY ME HODHEN CIKE

Nga motivet persiane


**

Që të jesh poet, kjo do të thotë
Të plagosësh vehten kurdoherë
Dhe, me gjak të ndjenjave të tua,
ti në shpirt të ledhatosh të tjerët;

do të thotë që të thurësh këngë
Vetëm për hapsirën që njeh mirë.
Një avaz këndon poet – bilbili,
Ndaj ai s’e ka aspak vështirë.

Edhe kanarina qaramane
Ka një zë të stisur, që të çmend.
Merrja si bretkosë, po të duash,
Veç ama këndo me zërin tënd.

Në Kuran, me hile Muhameti
Urdhëroi të mos pihet kurrë;
Ndaj paprerë kupa zbraz poeti,
Gjithsaherë heq në shpirt torturë.

Edhe kur te mikja shkon poeti
Dhe në shtrat i gjen ndonjë dashnor,
Dashuri’ e jetës i mban dorën,
Thikë ai nuk ngul në kraharor.

Tym prej xhelozisë, del e ikën
Dhe ia merr me vërshëllimë e thotë:
„Qënka shkruar që rrugaç të vdiskam.
Ja që ndodhka edhe kjo në botë“.





**

Duart e së dashurës, dy mjelma
Kredhur në ar të flokëve të mi.
Anekënd në këtë botë njerëzish,
Kënga s’ka mbarim për dashuri.

Dikur edhe unë kam kënduar
Dhe sërishmi shpirti më këndon;
Fjala vlagë merr në kraharuar
E ndër vargje ëmbëlsisht buron.

Po kur shterr kjo vlagë krejt, dhe zemra
Mbetet si një shkëmb floriri i shkretë,
Vetëm hënë e Teheranit këngës
S’mund t’i japë ngrohtësi dhe jetë.

Unë s’di si do më vejë halli:
Do më djegë Shaga shkrumb e hi,
Apo, kur të plakem, i përmallur
Do kujtoj ç’këndova në rini?

Ka një çap të tij sikush në botë,
A diçka që na pëlqen vërtet.
Një persian, që këngës keq ia thotë,
Kurrë nga Shirazi s’mund të jetë.

Sa për mua dhe për këngën time,
thoni vetëm kaq: do kish krijuar
Këngë më të mira, plot kumbime,
Nga dy mjelma po të kish shpëtuar.

[Dita]

MIKU IM I SHTRENJTE, LAMTUMIRE!


**

Puthmë, moj e dashur, puhtmë,
Gjer në dhembje, gjer në gjak.
S’e duron dot ftohtësirën
Zemr’e ndezur zjarr e flakë.

S’është kupa e përmbysur,
Mes gazmorëve, për ne,
Ti një gjë kupto, moj mike:
Veç një herë rron mbi dhe!

Shih në mes të errësirës
Hënën, që shkëlqim vërshon:
Sikur të ish një korb i verdhë,
Përmbi tokë fluturon.

Puthmë de! Se kalbësia
Këngën time ma këndoi;
Ka të ngjarë qielli sipër
Fundin tim parashikoi.

Eh, moj forcë që venitesh!
Do të vdes, kjo s’ka dyshim!
Vetëm dua t’i puth mikes
Buzët, gjer në fundin tim.

Që pa turp edhe pa drojtje,
Embëlsisht kur t’ëndërroj,
Tok me shushurima vishnjesh,
„Jam e jotja“ të kumbojë,

Që si shkuma përmbi kupë,
Drita mos na shuhet ne,
Ndaj këndo, moj mikja ime:
Veç një herë rron mbi dhe!




**

Fishkëllin era, erë e argjendtë,
Nën të mëndafshin zhurmim të dëborës.
Hera e parë që kaq me vëmendje
Vehten po shoh, si në shputë të dorës.

Tutje dritares, veç lagështirë.
Unë s’mërzitem. Brenga mëu shua.
Ndonëse më rrodhi aq e vëstirë,
Jetën e desha, prapë unë e dua.

Sa shoh një femër pakëz lozonjare,
Dridhem i tëri, ethet më kapin!
Sa shoh një trojkë, lëshohem përpara,
lart i kërcej e nuk di ku mbaj vrapin.

O lumturi, o gëzimet e mia!
Toka dhe vetë i do njerëzit të lumtur.
Kush gjithë dhëmbje qan si fëmia,
Duket, jo larg, një gëzim e ka humbur.

Jeta do marrë ashtu si të vijë,
Lehtë dhe thjeshtë, pa vrarë fort mendjen,
Ja pse, çapkëne, tej mbi korie,
Fishkëllin era, erë e argjendtë.





**

Endërronjës unë jam, që territ
Ngjyrën blu të syrit e përhumb,
Erdha te kjo jetë si të tjerët,
Tok me ta, t’a shtyj ashtu siç mund.

Në të puth, këtë shprehi ma quaj,
S’e kam puthur shumë gjer tani;
Fije shkrepsesh sikur ndez e shuaj,
Gjithsaherë flas për dashuri.

„Vdes për ty“, „të dua“, „përgjithmonë“, -
Kurse shpirti thellë asgjë nuk ndjen.
Po të rrish e rëmosh pasionet,
Të vërtetën kurrë nuk e gjen.

Ndaj s’ngushtohem fort për të kërkuar
Zjarr e prush prej teje kot më kot.
Ti je një mështeknëz e krijuar
Enkas dhe për mua, dhe për botë.

Gjithsesi edhe pse kaq të afërt
Ty të mbaj e zgjedhën ta duroj,
Xhelozi nuk ndjej për ty dhe ashpër
As që të gjykoj e mallkoj.

Endërronjës unë jam, që territ
Ngjyrën blu të syrit e përhumb.
Dhe me ty jam mpleksur si të tjerët,
Tok me ta, ta shtyj ashtu siç mund..




**


Shkretëtirë bore. Hëna farfurin.
Vendi anembanë dergjur nën qefin.
Dhe mështeknat qajnë pyjeve pa jetë.
Kush kështu ka vdekur? Mos vallë unë vetë?




**


Mbase vonë, a mbase herët shumë,
Ta shkoqis tani këtë nuk mund,
Don Zhuan i prapë u bëra unë,
Një poet që era e hedh gjithkund.

S’di se ç’më ka gjetur, veç përditë,
Mbi të tjera gjunjë do më gjesh.
Dhe as ndjej mëshirë, as tronditem
Që harboj e tradhëtoj kaq shpesh.

Zemrën e kapitur kam dëshirë
Sa më pak me derte ta mundoj.
Te këta sy femrash, që veç shtiren,
S’e marr vesh ç’dreqin rri kërkoj.

Ndaj mos më lësho përbuzja ime,
Mbamë si gjithnjë në thonjtë e tu!
Shpirti im ka veç të ftohta vlime,
Fëshfëritje jargavani blu,

Nëpër të limontin muzg, ku shquhen
Si në mjegull zërat tej e ndanë.
Veç liri e ndjenjave paguhet,
Ndaj prano dhe sfidat, Don Zhuan!

Por, tek sfidat i pranoj i qetë,
As që ndjej ndonjë ndryshim në gji.
Shqotën e kuptoj si maj të blertë,
Dhe çdo dridhje vetëm dashuri.

Ja se ç’më ka gjetur, që për ditë
Mbi të tjera gjunjë do më gjesh.
Lumturi kërkoj dhe as tronditem
Që harboj e tradhëtoj kaq shpesh.





**


Miku im i shtrenjtë lamtumirë!
Ty këtu në shpirt të kam ta dish!
Fati po na ndan sot pa mëshirë,
Po diku do shihemi sërish.

Lamtumirë, mik, pa fjalë e lotë!
Vetullat t’i ngrysësh, s’ke përse
Vdekja s’është e re në këtë botë,
As të rrosh nuk është gjë e re.

[Loti i shpirtit]

Te faleminderit Dita qe i solle ketu,dhe dua te shtoj se desha ti sillja dhe une sepse sapo me erdhen,po jo te tera.
Te flm dhe njehere!

[shigjeta]

Dita bashkohem me Lotin flm qe e solle ne forum. Esenini eshte nje nga poetet qe gjithmon e lexoj me deshire

[macia_blu]

firmos peticionin e falenderimit.
shijoj ne shijen tende ngjashmerisht.
(pra me pelqeu shume perzgjedhja)

[Brari]

Dita ...rrofsh per lodhjen qe i solle keto xhevahire ketu.

Nuk do ish keq te vesh dhe perkthyesin e atyre krijimeve sepse edhe ai ka pjesen e vet te nderit.

urime!

[Bel ami]

Perkthyesi eshte Jorgo Bllaci.
Ai e ka perkthyer me sakte dhe me plote Esseninin.
Do i lutesha Dites nese do te kishte mundesi te na postonte poezite "Leter nga nena" dhe "Tanushja"