Sergej Esenin

[Dita]

NJERIU I ZI


Ah, mik, o mik,
Jam shumë, shumë i vrarë.
S’e marr vesh nga m’u shpik kjo lëngatë kështu.

S’e marr vesh,
Fishkëllin nëpär fushën pa jetë erë e marrë,
Apo mos, si gjethnaja në pyll,
Po më bie alkooli në tru.

Koka veshët m’i tund,
Siç i tund zogu flatrat;
Bën të ikë prej qafës,
S’duron dot aty.
Një i zi, një i zi,
Një njeri krejt i zi,
Sterrë i zi,
Vjen e m’ulet te shtrati.
Një njeri sterrë i zi
S’po më lë të mbyll sy.

Dhe ky sterrë njeri
Mban një libër të ndotur në duar.
Papo, krrusur mbi mua,
Si murg mbi dikë nën qefin,
Seç fillon më lexon
Për një palo rrugaç të mallkuar
Dhe në shpirt më kall tmerr e më ngrin.
Ky njeriu i zi,
Sterrë i zi!

“Pa dëgjo, pa dëgjo –
Nis më thotë, -
Te ky libër ka plot
Endërrime dhe plane.
Ky njeri paska rrojtur
Në një vend të botës,
Ku harbojnë gjithkund sharlatanë.

Dhe, për dreq, n’atë vend
Esht’ e pastër dëborë e dhjetorit,
Papo qerthuj gazmoë
Sajojnë tufanët atje.
Ky njeri paska qenë
Ndër horrat, më horri,
Ndër ata që takohen
Fort rrallë mbi dhe.

Ish i pashëm,
Madje dhe poet.
Mbase pak i fuqishëm,
Por që mbresë të linte në zemër;
Dhe ky quante vashëz fisnike,
Mikeshëz të vet,
Një dyzet e kusur vjeçe femër.

Mendje e shkathët dhe duar,
Ja ç’duhet, - thoshte ai, -
Shpirtrat e plogët janë fatzes gjithënjë.
Tjetërsohu me gjeste,
Ja ç’ka më fort rëndësi;
Do të vuash paksa,
Por, s’ka gjë!

Në shqotë e shtrëngatë,
Në thëllimet e jetës,
Ndër humbjet e rënda,
Kur mezi i mban lotët,
Të shtiresh i qeshur, i qetë,
Ja ky është arti m’i lartë në botë!”

“O njeriu i zi!
Mos e zgjat, se durimi m’u sos!
Ti nuk je polumbar,
Ndaj të zhytesh më tej mos guxo!
As më duhet në qënkej dikur
Një poet skandaloz;
Gjej të tjerë e lexoua këto!”

Njeriu i zi
Më vështron gjithë krupë,
Sytë i bëhen jeshilë prej vrerit,
Sikur do të më thotë
Se s’jam veç kusar i paskrupullt,
Që mendjen rri vras
Qysh t’i turrem, si brac, ndonjërit.

Ah mik, o mik,
Jam shumë, shumë i vrarë.
S’e marr vesh nga m’u shpik kjo lëngatë kështu.
S’e marr vesh,
Fishkëllin nëpër fushën pa jetë erë e marrë,
Apo mos, si gjethnaja në pyll,
Më ka rënë alkooli në tru.

Nata e akullt.
Hesht udhëkryqi tutje.
Vetëm fill po qëndroj në dritorez.
Mysafirë nuk pres të më vijnë.
Fusha, mbuluar me pluhur gëlqereje të butë.
Si kalorës mbi kuaj,
Drurët në kopësht po rrinë.

Diku qan një zog nae i harruar.
Po trokojnë kalorësit e drunjtë.
Pa u drojtur aspak,
Prpaë njeriu i zi
Vjen më rri në kolltuk i shpenguar,
Ngre cilindrin paksa,
Pastaj rendigotin flak.

“Pa dëgjo, - më gërthet
E më sheh në fytyrë,
Papo duke u përkulur,
M’afrohet më shumë. –
Batakçi të këtillë
S’më ka zënë syri,
Që të vuajë kot
Për gjumë.

Ah, dhe mbase gabohem!
Por, ç’hënë përjashta! Vështro:
I dehuri vallë
Ç’ dashka ende që të kotet?
Ndoshta, me kofshët e trasha,
Fshehtas të vjen “ajo”
Dhe ti do të rrish t’i lexosh
Ndonjë vjershë të mekur, plot lotë.

Milet i lezetshëm poetët!
I dua vërtet! –
Pothuaj të gjithë
Të njëjtit avaz ia thonë:
Një kursanteje, me puçërza ballit,
Një përbindësh me flokë të gjatë i flet
Për botëra e botëra,
Kapluar prej epshesh gjithmonë.

Na ishte dikur në një fshat,
S’më kujtohet tani,
Në një familje të thjeshtë fshatare,
Diku në Kalugë a Rjazan –
Nuk e di –
Një djalë sykaltër
E me flokë si ar...

Dhe ky djalë u rrit,
U bë dhe poet,
Mbase pak i fuqishëm,
Po mbresë të linte në zemër,
Dhe quante vashëz fisnike,
Mikeshëz të vet,
Një dyzet e kusur vjeçe femër”.

O njeri sterrë i zi!
Mysafir shëmtarak!
Këtë nam e ke ti qysh prej kohësh,
Jo unë!
Mbushem me mllef,
Zemërohem, tërbohem
Dhe turinjve
Ia vesh me bastun...

Hëna vdiq,
Kaltëron në dritorëz agimi.
Ah, moj natë, moj natë!
Ç’ishe sonte kështu kaq e zhgrryer?
Vetëm fill rri tani, me cilindër në kokë,
Në dhomëzën time.
Vetëm fill...
Me pasqyrën e thyer.

[Bel ami]

Nga Moska do iki se duhet ikur
C'dreq me policet e regullon
per cdo gjestin tim prej pijaniku
Cohu Sergei,marsh ne Rajon!

[^VJOSA^]

''AH memedhe, c'u bera qesharak!
Nje e skuqur me shket faqeve dhe druaj
T'i flas ndokujt, se s'me kupton aspak...
Ne vendin tim po ndihem krejt i huaj!''

C'te besh, atdhe!
Ketu arriti puna
Kujtoja se me ty jam shkrire pergjithnje.
Po sot s'u dashka arti im, as une,
Me c'po shikoj, tani s'u dashkam me!


Sa here e kam peshperitur kete strofe, jo rralle edhe denesur si femije, dhe me vinte cudi pse nuk e kisha shkruar un po dikush tjeter, dhe ne nje gjuhe tjeter. Por erdhi nje cast e u kujtova se zhgenjimet e mia i kane perjetuar edhe te tjere, madje dhe ne vendin qe naivet e pandehnin parajsen e rruzullit Jorgo Bllaci (duke perkthyer Rusia Sovjetike te te madhit Esenin)


Brengosem kur te shoh ne sy
nga dhimbja zemra s'di te heshte.
S'ka mbetur me per ne te dy
Vec bakri i shelgjeve ne vjeshte.

Te tjera buze, une e di,
Ta thithen afshn' e perveluar
Tani rigon vec pakez shi
Nga shpirti yt pergjysme shuar.

Po pune e madhe! Frike s'ndjej.
Diku mendimin duke tretur,
Nje lloj gezimi prape e gjej,
Packa se mes batakut mbetur.

Per buzeqeshje e qetesi
As e kam ndrydhur jeten time
pak rruge shkelem kushedi,
por kemi bere kaq gabime.

O c'jete qesharake kjo,
Plot paradokse dhe genjeshtra!
Varreze kopshti, pa shiko
Meshteknave u zbardhin eshtrat!

Ashtu do mbesim edhe ne,
As do lulojme, as do zhurmojme,
Kur dimri lule s'ka perse
Per to te rrime e te vajtojme?



Mbremja vetullat ngrysi. Se c'kuaj
Hingellijne n'oborr, por nuk po di
Dje na humbi rinia, me thuaj,
Dje u puthem se fundi te dy?

Trojke e vone, c'gerhet? Me ngadale!
Jeta jone as la gjurme gjekund.
Ndoshta neser, ne shtrat te spitalit
Do te prehem ne paqen pa fund.

Apo ndoshta papritur do ndihem
I sheruar e plot gjalleri
Dhe do rrij te mbaj vesh, gjer te shkrihem,
Shushurimn'e qershive nen shi.

Do harroj c'plage zemre me brejten
keta vite te turbullt stuhish
O fytyrez, e dashur, e shtrenjte!
Nder kujtime, vec ti do me ndrish.

Mund qe neser te dua nje tjeter,
Po, ta dish, dhe asaj, ore e cast,
Vec per TY, per mikeshen e vjeter
i permallur gjithnje do t'i flas.

Do t'i flas per te bukuren kohe,
kur ne shkriheshim n'endrra BLU...
koka ime e krisur, moj koke
Ku tu shkrep te me shpiesh keshtu?



C'ke qe me ngerdheshesh? Doren pse ma tund?
Ty as neper mendje nuk te shkoj gjekund.

Kam nje mike tjeter, kaq, besoj, e di
As ti hodha syte, as erdha tek ti

Dola kendej pari, jo se s;rrija dot,
Desha vec dritaren te shikoja kot .



Ti s'me do? S'te dhimbsem sado pakez?
Nuk ta mbushkam syrin apo si?
Prapseprap ti ndizesh e merr flake,
Tek shterngohesh supeve te mi.

Mike, epsh e tera, lajka s'dua,
As i vrazhed nuk te sillem dot,
Vec me thuaj: sa keshtu si mua,
Puthur e shternguar ke gjer sot?

Une e di, te gjithe hije u bene
Dhe s'ta shuan zjarrin pa mbarim
Preher pa ulur ti s'ke lene,
Si po rri tani ne preherin tim.

Nese keto caste ndonje tjeter
sjell ndermend ti, syckat tek pulit
mos pandeh se po merzitem teper,
Tjeterkend dhe un kam ne shpirt.

S'eshte fat kjo lidhje mendjelehte
po nje flake casti vec ta dish:
Sic te njoha rastesisht i qete
"Mirembetsh" do te te them serish.

Edhe ti do marresh udhen tende
Do besh pluhur ditet plot merzi
Vecse mos lakmo ti marresh mendjen,
Kujt s'ka njohur puthje e dashuri.

Krah per krah me ndonje tjeter djale,
udhes kur te shkosh ti, ku ta dish,
Mbase edhe un do kem dale
Per shetitje, e shihemi serish.

Ti me fort pas tjetrit do te ngjitesh
dhe me kryt ulur ftohtesisht,
"mirembrema!" do me peshperitesh
kurse une:'' mirembrema, miss!''

DHE ASGJE NUK DO TE ME TURBULLOJE,
S'DO ME DRIDHET SHPIRTI PER ASGJE:
KUSH KA DASHUR, S'MUND TE DASHUROJE;
KUSH U DOGJ NJEHER, S'DIGJET ME.


E fundit dhe my favorite gjithashtu

Miku im i shtrenjte, lamtumire!
Ty ketu ne shpirt te kam ta dish!
Fati po na ndan sot pa meshire,
Po diku do te shihemi serish.

Lamtumire, mik, pa fjale e lote!
Vetullat t'i ngrysesh s'ke perse,
Vdekja s'eshte e re ne kete bote,
As te rrosh nuk eshte gje e re.

[Dita]

Pershendetje Vjosa!

Per Eseninin eshte hapur dikur nje teme ne te cilen jane vendosur pothuajse gjithe poezite nga vellimi i botuar para disa vitesh ne Shqiperi. Une nje prej kontribuesve te atehershem.

Moderatorit i lutem te bashkoje temat.



Per mua me e bukura ajo qe e mban dhe ti per favorite


Miku im i shtrenjte, lamtumire!
Ty ketu ne shpirt te kam ta dish!
Fati po na ndan sot pa meshire,
Po diku do te shihemi serish.

Lamtumire, mik, pa fjale e lote!
Vetullat t'i ngrysesh s'ke perse,
Vdekja s'eshte e re ne kete bote,
As te rrosh nuk eshte gje e re.

[^VJOSA^]

nuk e kam pare ,,,po mua me ra ne dore botimi i tij dhe nuk prita ,, shkrujta disa

sa bukur edhe ti ate ke favorite ciao

[Io_e_Te]

Dita, shum faleminderit!
te gjitha keto i rilexova javen e kaluar ne rumanisht por sonte me kane pelqyer me teper se kurre!!!
edhe njeher...faleminderit

p.s: preferoni te dyja, te preferuaren time

[eris]

LETER NENES
Gjalle je, nenoke? Edhe une
Gjalle jam. Shendet me pac, shendet!
Drite e befte krejt kjo mbremje e lume
Izben tende, qe me mall me pret.

Thone se je ligur e je tretur
Nga meraku im, po nuk ankon,
Se, peshtjelle me nje shall te vjeter,
Fillikate rruges shpesh kalon.

Dhe kur mugetire e kalter bie,
Nje vegim i zi te kall ty frike,
Sikur ne nje sherr diku ne pije,
Vjen dikush e ma keput me thike.

Kot, e dashur, vuan kaq, besome,
Brenga t’i fanit keto nder sy.
S’jam aq pijanec i lig sa c’thone,
Si do vdes pa te te pare ty?

Une jam po foshnje, si nje here,
Dhe nje shprese vec ushqej ne gji:
T’iki nga ky tym e kjo potere,
Te shtepiza jone aty te vij.

Dhe do vij, kur kopshti yne i bardhe
Anekend te vishet me blerim.
Vetem ti, si tete vjet me pare,
Mos me zgjo aq heret ne agim.

Mos e zgjo ate qe shkrumb iu bene
Endrrat e moshes plot hare.
Me ka vrare jeta mjaft, o nene,
Dua vec te shlodhem e te fle.-

As t’i lutem Zotit mos me thuaj,
Si dikur ne t’arten mituri.
Ti ke mbetur ngushellim per mua,
Drite e parrefyer, vetem ti!

Ndaj merak ti mos m’u bej aq teper,
Tek e liga mendjen mos e co,
Dhe aq shpesh me shallin tend te vjeter
Fillikate rruges mos kalo.

* * *
Brengosem kur te shoh me sy,
Nga dhembja zemra s’di te heshte.
S’ka mbetur me per ne te dy
Vec bakri i shelgjeve ne vjeshte.

Te tjera buze, une e di,
Ta thithen afshn’ e perveluar.
Tani rogon vec pakez shi
Nga shpirti yt pergjysme shuar.

Po pune e madhe! Frike s’ndiej.
Diku mendimin duke tretur,
Nje lloj gezimi prape e gjej,
Packa se mes batakut mbetur.

Per buzeqeshje e qetesi
As e kam ndrydhur jeten time.
Pak rruge shkelem kushedi,
Po kemi bere kaq gabime.

O c’jete qesharake kjo,
Plot paradokse dhe genjeshtra!
Varreze kopshti, pa shiko,
Meshteknave u zbardhin eshtrat!

Ashtu do mbesim edhe ne,
As do lulojme, as do zhurmojme.
Kur dimri lule s’ka, perse
Per to te rrime e te vajtojme?

* * *
C’ke qe me ngerdheshesh? Doren pse ma tund?
Ty as neper mendje nuk te shkoj gjekund.

Kam nje mike tjeter, kaq, besoj, e di,
As t’i hodha syte, as erdha tek ti.

Dola kendej pari, jo se s’rrija dot,
Desha vec dritaren te shikoja kot.

[Cruel]

faleminderit shume juve

[Xhuxhumaku]

Sergei Esenin

PUTHME , MOJ E DASHUR

Puthme moj e dashur puthme
Gjer ne dhimbje gjer ne gjak
S’e duron dot ftohtesiren
Zemra ndezur zjarr e flake

S’eshte kupa e permbysur
Mes gazmoreve per ne
Ti nje gje kupto moj mike
Vec nje here rron mbi dhe

Shih ne mes te erresirs
Henen qe shkelqim vershon
Sikur t’ish nje korb I verdhe
Permbi toke fluturon

Puthme de se kalbesia
Kengen time ma kendoi
Ka te ngjare qielli lart
Fundin tim parashikoi

Eh moj force qe venitesh
Do te vdes kjo s’ka dyshim
Vetem dua t’I puth mikes
Buzet gjer ne fundin tim

Qe pa turp edhe pa drojtje
Embelsisht kur t’enderroj
Tok me shushurima vishnjesh
“Jam e jotja” – te jehoje

Qe si shkuma permbi kupe
Drita mos na shuhet ne
Ndaj kendo moj mikja ime
Vec nje here rron mbi dhe

Perkthyer nga Jorgo Bllaci

[Diabolis]

Yjet

Yje te qarte, yje te lartme!
Cka mbani ne vete, c'fshihni?
Yje, perqendrim idesh te thella
Si shpirtin fort ma roberoni?

Yje te shpeshte, yje te afert!
Mos cka keni te bukur, siperane?
Qe me rremben, yje te qiellit,
Me force diturite ne flakadane?

Dhe perse keshtu, kur ju shkelqeni
Mahnitur ne qiell, krahapur n'perqafje?
Shikoni me kujdes si zemren ma prekni
Yje qiellore, te largetit yje!

[Diabolis]

Lotet

Lotet... serish keta lote te hidhur,
shkreti trishtimi dhe zi.
Perseri merzi ... dhe endrrat e coptuara
qe shkojne pambarim ne largesi.

Cka mandej? perseri kesi tronditjesh?
Jo, mjaft ... eshte koha per te pushuar
per te harruar keta tinguj vajtimesh,
dhe keshtu gjoksi eshte perveluar.

Kush kendon nen hije ne carshi?
Zera te njohur po me duken-
Jane ata lote ... Ata lote perseri
dhe melankoli per vendlindjen.

Qenkam ne vendlindjen e shtrenjte
dhe me lote shkallmoja gjoksin tim.
Eh, ... me c'duket vetem ne varrin e ftohte
te harroj do te mundem dhe do fle pa zgjim.

[BlackEagle]

Nga Essenini kane perkthyer Bllaci,Agolli dhe Shehu.

Ketu kishte perkthime nga Bllaci dhe nga Agolli, keshtu thash te vendos diçka nga Shehu. Per mendimin tim perkthimi i tij tingellon me embel.

Poezia gjendet dhe me lart e shkruar, versioni i me poshtem eshte i perkthyer nga Agim Shehu.


Bluzë blu. Sykalter. C`duhet më pastaj ?
S`u dhash nje te drejte fjaleve te saj.

M`u lut qete, e mira:"Ngrica po na vdes !
Te ndezim ca soben ... te hedhim mbulese...!

Iu pergjigja qete:" Lart nga qiejt prush
petale te bardha po na hedh dikush.

Po ti soben ndize, shtro dyshek, jorgan ....
Veç pa ty une zemren do ta kem kallkan

[BlackEagle]

ESSENIN


***

Ç`pret,me puth e dashur
gjer ne gjak,sa s`duron dot!
Une deshire kurre s`kam pasur
buzet akull t`i prek kot.

Ca te tjere,sot te lumtur
ngrejne kupat plot me vere.
Me kujto ti,vajze e bukur,
jeta jepet veç nje here.

Pa shiko pak qete nga brenda
neper mjergullen me vese!
Si nje korb i verdhe, hena
sillet, dridhet me pertese.

Puthme pra,ashtu te dua!
Kendo per mua veç nje here!
Me ngjan,vdekjen ma ka shkruar
diku lart nje shpirt mister.

Pa fuqi,po nis te krrusem.
Ne ardhte vdekja,do ta pres.
Veç ti, gjer ne gjak te buzeve
te me puthesh,e te vdes!

Pa u ndrojtur, si femije
nen kaq endrra blu perqark,
ne çdo gjeth te feshferije
"une jam e jotja"- vetem kaq-

Dhe qe bota tere trazime
mos te shkrihet kot,e qete,
pi e puth o mikja ime,
veç nje here vjen ne jete.


Perkthyer nga Agim Shehu

[BlackEagle]

ESSENIN


***

Gjithëshka e veçante ne jetë
i ka dhene shenjat me parë,
Të mos isha poet,pa tjeter
do te isha rrufjan a kusar.

Si i shkurter,i thare,i mjeruar
mes femijeve hero - kalorsiak,
o sa shume me hundë te bluar
kthehesha ne shtepi tërë gjak!

Trembur,nenes i merrej goja.
Dhembethyer,une flisja i qetë:
"Nuk ka gje ... te nje gur u pengova,
dhe qysh neser,as shenje s`do ketë!"

Sot serioz,zemra ftohte me ngeli
pa marrinat me goca e djem.
Veç ai duf i rrembyer rrebeli
me rrjedh lirshem me nerv ne poemë.

Vargjet vijne me mendim te çmueshem.
Po mes strofash shiko si nxjerr kokë
mbushur xixa guxim i dikurshem
i te hershmit sherran çamarrok!

Jam krenar,si dikur mes femijeve.
Veç hedh hapat nje bote me larg.
Ne se dje me bluanin turinjve,
sot me vrasin shpirtin ne gjak.

Veç s`i qahem nenes si dikur,
po nje maskarai qe s`mu nda.
E prapë them:"Me pengoi nje gur!
Nuk ka gjë,neser shenje nuk ka!"


Perkthyer nga Agim Shehu

[Finete]

E palodhura Dita ,pergezime prej ma te mirave.Nese te kritikon ndokush thojn se i ke punet shum mir,andaj mos u ndal por vetem suksese .
Njiherit te uroj shum shum fat ne ket vit te ri dhe qdo te mir ne jete.
Me respekt te pershendes.
Motra e mjellmes,Finetja.

[Diabolis]

Lirika Sergej Esenin (2001) jane permbeldhur perkthimet e bëra prej:

Ismail Kadare
Vedat Kokona
Dhori Qiriazi
Qazim Sheme
Harallamb Qesko
Çobo Skenderi
Klara Kodra
Myzafer Çela
Zyber Elshami
Ibrahim Rugova
Sutki Malohaxhiqi
Esad Mekuli
Luan Rexhepi
Vangjush Ziko
Dritero Agolli
Lasgush Poradeci
Faslli Haliti

Meqe ka mbetur dhe ndonje pa perkthyer:


Pushkinit

Ëndërroja madhoren dhuratë
të cilën rusi e pati kësmet,
ndalur në Tvërski bulevard,
ndalur dhe folur me vete.

Bjond, pothuajse bardhosh,
tretesh si mjegull në legjenda,
O Aleksandër! ti ishe kodosh,
si unë sot rrugaç u enda.

Por argëtimet e dashurisë
pamjen tënde s'e nxirosën
dhe në bronxin e derdhur të lavdisë
ti krenarisht tund kokën.

Të bëj sikur krihem gjej rast
dhe të përgjigjem pa nguruar:
nga gëzimi unë vdes këtë çast
me të tillë fat i nderuar.

Por me dëbim i dënuar
ende për gjatë do të këndoj...
sa pena që do të më ketë pasuar
mjeshtërisht bronxin të ma tingëllojë.

[BlackEagle]

Një version tjetër nga Përkthimet që i janë bërë poezive të Esseninit

Letër Nënës


Gjalle me je, e shtrenjteza nenoke!
Gjalle dhe une. Te fala, shpirt nga larg
U mbulofte paqe izba jote
nga dritat e muzgjeve perqark!

Thone ti, e dhembshura e heshtur,
per mua te mbyt nje brenge e rende
edhe del ne rruge e shkujdesur
mbeshtjell me te vjetrin shallin tend.

Per mua te behet here pas here
se ne terr te mbremjes, ne nje skute,
ne taverne, pas pijesh me sherre,
dikush thiken ne zemer me fut!

Ti m'u shlodh o shpirti im! Rri e qete!
Kjo qe sheh eshte enderr, nje perçart.
Une s'jam me i ligu nder poetë
qe te vdes, pa pare nenen prape!

Jam ai i pari, shpirtfloriri
veç nje enderr bluaj perseri,
qe se shpejti, me mallin prej biri,
vatres sime t'i vij prape ne gji.

Do te vij, kur kopsht' i perterire
te bleroje, e gjethi i ri te dale
Dhe ti s'do me zgjosh me qe pa gdhire
siç me zgjoje tete vjet me pare.

E ç'ta zgjosh te zgjuarin nga te tjeret!
Ç'ta shqetesosh te prerin keq ne bese!
Ndodhi, jeta m'i dha teper heret
lodhje e humbje, me helmin ne mes.

Dhe mos me meso si behet lutja!
Ç'ta kujtojme ate qe na la shkrete!
Gaz e zemer kam vec ty, e urta!
Ti, e vetmja drite, qe pres ne jete.


Alexander Sergey Essenin!

P.S : izba= shtëpi


Përkthyer nga Agim Shehu

Vlerësimet midis përkthimeve i jepni vetë, Poezinë : Letër nënës e gjeni dhe më lartë nga një parashkrues.

[Syku]

Pergezimet e mia te gjithe perkthyesve dhe percjellesve te poezive te ketij poeti te madh te cilin e njoha fale jush.

Vertet me pelqeu ky poet.

[BlackEagle]

***

It's sad to look at you, my love,
And it's so painful to remember!
It seems, the only thing we have
Is tint of willow in September.

Somebody's lips have outworn
Your warmth and body trepidation,
As if the rain was drizzling down
The soul, that stiffend in congestion.

Well, let it be! I do not dread.
I have some other joyous gala.
There's nothing left for me except
For brown dust and grizzly colour.

I've been unable, to my rue,
To save myself, for smiles or any.
The roads that I have walked are few
Mistakes that I have made are many.

Thus funny life and funny split.
So it has been and will be ever
The grove with birch-tree bones in it
Is like a graveyard, well I never!

Likewise, we we'll go to our doom
And fade, like callers of the garden.
In winter flowers never bloom,
An so we shouldn't grieve about them.
------------------------------------------------

***

C'me dhemb kur te shikoj te shtegu!
S'di, eshte mundim a vaj njerezor?
Te dy nje ngjyre te bakert shelgu
mbajme ne trup kete shtator.

O trupi yt afsh e finese,
ç'buze te huaja pa mbi vete!
Thua nje shi i holle perves
nje trup te ftohte pa shenje jete!

Po ashtu qofte, e pres ate!
M'u hap nje rreze me e mire.
Nga ç'pata dje, s'me mbeti gje,
vec kalbezim e lageshtire!

S'e rruajta rrebelen koke
per jete te qete me gaz ne buze.
Sa rruge te shkurter beme tok
dhe sa gabime ne aq rruge!

Sa tallje, sa grindje te kota
pati kjo jeta jone plot kthesa!
Bejrozat si eshtra te ftohta
ngulur ne kopesht dru varrezash!

Keshtu lulezojme permbi ta
ne, miq te kopeshtit plot zhurme.
Nese ne dimer lule s'ka,
per lulet kot trishtohesh shume.


Gjithmon nga i Paarritshmi Aleksandër Sergey Essenin

[[Perla]]

Sergej Aleksandrovič Esenin - Сергей Александрович Есенин, lindur ne Konstantinovo, me 3 tetor 1895 – vdiq ne San Pietroburgo, me 28 dhjetor 1925)
_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_

Krijimtaria e poetit rus Sergei Esenin është ndikuar edhe nga letërsia perse.
Shembulli që sollën në takimin ndërkombëtar në Tiranë studiuesit Anna Rykova dhe Xhevdet Zeka i takon "motiveve perse", dhe sidomos vargjeve nga "Shagane moj Shagane".

Ndikimi që kultura perse ka pasur në vendet e Ballkanit ishte tema kryesore e konferencës "Trashëgimia Kulturore Perse në Ballkan". Rreth 26 studiues paraqitën mendimet e tyre në lidhje me ndikimet që kjo kulturë ka pasur në shumë aspekte të jetës si në letërsi, arkitekturë, fe, etj. Mes gjithë kësaj larmie mendimesh vetëm dy studiues kishin bashkëpunuar për të njëjtën tezë.

Atasheu Kulturor në Ambasadën Ruse Anna Rykova dhe Prof. i Didaktikës Pedagogjike në Universitetin "Aleksandër Xhuvani", Xhevdet Zeka sollën analizën "Esenini dhe ndikimi pers". Studimi i bërë enkas për këtë takim ilustron me shembuj çfarë ka marrë nga kjo kulturë poeti rus Sergey Esenin (Sergej Esenin, 1895-1925) , aq i njohur për lexuesin shqiptar, të paktën mbi 25-vjeçar.


Vëllimi "Motive persiane" me 15 poezi, u ka dhënë dorë studiuesve të argumentojnë "lidhjet persiane" të Eseninit.


Poezia më përfaqësuese dhe që tregon më së miri se çfarë ka marrë Esenini nga letërsia perse është "Shagane, moj Shagane".

Me këtë poezi, sipas dy studiuesve, ai - Esenini njihet për jetën e vrullshme dashurore që pati në jetën e tij të shkurtër, për lidhjet me gra të famshme dhe të bukura - i drejtohet Sashës që ia ka robëruar shpirtin, syzezës, vetullzezës, lekurëfarfurisë me nur princeshe. Ku që në strofën e parë nuk harron t'i kujtojë:

"Nga veriu unë jam, të kam thënë...". Dhe në strofën e dytë Shirazi i Orientit u kundërvihet fushave të pamata të Riazanit kur ai thotë: "Hapësira riaziane ia kalon bukurisë Shiraze...". Dhe nuk vonon shpjegimi: "Sepse jam nga veriu, flokët i kam me thekër.../ Ndaj këndo, moj mikja ime./Veç një herë rron mbi dhe"!

Zeka shpjegon se secila strofë është mbyllur me një unazë që natyrisht të kujton shaminë e kokës që përdorin persianet, të stolisura me rupa dhe temina. (Një persian që këngës ja thotë/Kurrë nga Shirazi s'mund të jetë).

Në të njëjtën kohë, motivet poetike duke u gërshetuar dhe bashkërendur të ndërmendin qilimat persianë me motive të spikatura që qëndrojnë veçmas, por njëherazi shkrihen në një të tërë të harmonishme.


"Po kur shterr kjo vlagë krejt, dhe zemra,/Mbetet si një shkëmb floriri i shkretë?/Vetëm hënë e Teheranit këngës /S'mund t'i japë ngrohtësi dhe jetë...".
Më tej Prof. Zeka tregon më shumë për elmentet që Esenini ka marrë nga letërsia perse.


Ku jeni bazuar për këtë aspekt të lidhjeve persiane që ka krijuar pak poezi nga ajo krijimtari e gjërë që ka Sergej Esenini?

Tek vëllimi poetik "Motive persiane". Duhet të dini një fakt se Irani dhe Turqia nuk e pranuan asnjëherë Eseninin për shkak te jetës së tij "të shthurur", për mënyrën se si jetonte dhe dashuronte. Ai aktin e vërtetë, mrekullinë pas poezisë "Letër nënës" e ka shkruar tek "Motivet persiane".

Gjithmonë flasim për poezinë lirike, jo për atdheun, patriotizmin, shoqërinë. Në këtë cikël janë rreth 15 poezi (mund të ketë edhe më shumë por kaq kemi gjetur ne), në të cilat ndihet shumë ndikimi pers. Në figurat letrare, në vargje, në rimë, në mënyrën e shprehjes së dashurisë që të kujton "Rubairat" e Khajamit.

Çfarë vendi zë në krijimtarinë e tij ky vëllim poetik?

Këto poezi i ka shkruar në fund të jetës së vet, në fund të vitit 1924 dhe fillim 1925. Në këtë vit ai vdiq, e vranë apo u vra nuk u mor vesh. Vëllimin e ka shkruar në kulmin e pjekurisë së vet. I lodhur nga një dashuri me një amerikane, gjermane, apo perëndimore ndoshta gjeti qetësinë duke iu referuar këtyre motiveve perse. Ndonjëherë negativizmi bën punën e tij. Ai nuk u lejua ta prekte Iranin dhe Turqinë fizikisht por e preku shpirtërisht.

Kur u njoh për herë të parë me poezinë perse?

Mësuesja e parë e Eseninit thuhet të ketë qenë një grua portreti i të cilës shëmbellente me atë të një gruaje iraniane. Në kohën e studimeve ai u njoh më nga afër me kulturën perse dhe poezinë e shkruar në atë gjuhë. Besoj se lidhjet e ngushta i krijoi rreth vitit 1910. Normalisht këto janë vepra që të rrëmbejnë, nuk i kupton se si i lexon.

Cilët janë ato elementë të letërsisë perse që "ka përvetësuar" Esenini?

Nga gjithë ajo pasuri, tre janë elementët thelbësorë që kanë tërhequr vëmendjen e tij. Ai ka bërë krahasimin e pjesës ku ka jetuar në planin gjeografik, e cila krijoi pastaj vargje të pastra për të dhënë ndjenjën për të bukurën, për dashurinë, për lirinë.

Ai merrte Persinë dhe vendlindjen e vet, dhe vendosej vetë në mes. Brenda këtyre gjërave, në hapësirë gjeografike ai krijoi poezi. Ka marrë vargun e shkurtër si tip rubaire.
Gjithashtu ka pasur parasysh elementë të veshjeve dhe të jetës së përditshme, si qilimat, shamitë e grave, sixhadet, ngjyrat, të pirit, gjithë zakonet dhe traditat të cilat i shpreh në poezitë e veta.

Edhe me elementë të thjeshtë, edhe me një varg ai shpreh, nëpërmjet figurave përfytyrimeve të imazheve apo të femrave persiane. Po të shohësh këtë poezi do të vësh re se edhe vargu është i njëjtë si në poezinë perse, AA/BB. Figurat e shumta letrare, sinonime, krahasime, toponimi.

Ai ka krijuar edhe emra. Shpeshherë mbyllte poezitë e veta me një tip unaze një gjysmë hëne e cila është shamia që mbajnë gratë në kokë. Padyshim që edhe qilimi është një element kryesor, Teherani gjithashtu.

Një nga poezitë që ju merrni si shembull është "Shagane". Çfarë do të thotë ky emër?

"Shagane" është një nga poezitë tipike ku ndihet ndikimi i letërsisë perse tek Esenini. Shpeshherë për Shagane-në kanë kujtuar se ishte produkt persian, dhe pothuajse askujt nuk i besohej që ishte një emër i krijuar nga Esenini.

Jo më larg se javën e kaluar kolegë të mi pedagogë e morën vesh këtë fakt dhe nuk e besuan. U detyrova t'u jap versionin në rusisht të poezisë që ta besonin.

Ne qëndruam te "Shagane" edhe për faktin se ajo lidhet edhe me ish- të dashurën vizuale të Eseninit të cilën e la në vendlindje, por asnjëherë nuk u shkëput nga ajo. Esenini në ndryshim nga Pushkini të cilit në dashuri i pëlqenin më shumë marrëdhëniet seksuale, i pëlqente më shumë imazhi i saj.

Në poezi ai dashuronte nga larg. Është i butë, i ëmbël, i freskët, pasionant. Mendoj se te Shagane-ja ai ka arritur të shprehë dashurinë sipas filozofisë, pikëpamjes dhe natyralitetit pers.

Kultura perse sipas studiuesit shqiptar

Fondacioni "Saadi Shirazi" organizoi dje konferencën shkencore "Trashëgimia Kulturore Perse në Ballkan" në kuadër të Vitit Ndërkombëtar të Gjuhëve, viti 2009, i shpallur nga UNESCO. Rreth 26 studiues paraqitën në këtë sesion shkencor njëditor, pikëpamjet e tyre për sa i përket ndikimit të kulturës perse në atë shqiptare dhe kultura të tjera.

Disa nga lektorët që morën pjesë ishin Mark Tirta, Dritan Egro, Lili Sula, Genciana Abazi, Fotaq Andrea, Xhevahir Spahiu, Jorgo Bulo, etj. Temat që trajtuan paraqisnin këndvështrime të ndryshme mbi ndikimi e kulturës perse si:

Kulti i letërsisë në traditën perse dhe ndikimi i tij në kulturën shqiptare përmes bektashizmit, Funksionet protokollare-ceremoniale të persishtes në Perandorinë Osmane, Ndikimi i kodit poetik pers tek disa autorë shqiptarë të viteve 1930-'40, Gruaja perse në mendimin e Dora d'Istrias etj.

Në këtë ditë fondacioni "Saadi Shirazi në bashkëpunim me Arkivin Qendror të Shtetit ekspozuan dokumente dhe dorëshkrime në gjuhën perse.

Drejtoresha e Arkivit, Nevila Nika, e konsideroi fat faktin që këto dokumente kishin mundur t'i shpëtonin zjarrit që ra në vitin 1967 në arkiv. Po në këtë ditë "Saadi Shirazi" prezantoi edhe dy libra "Historia e letërsisë perse" dhe "Fjalë të urta perse".

Yllka Lezo | 12/02/2009 |Shekulli