Kornologjia e BE-së

[StterollA]

Për më shumë se 50 vjet vendet evropiane po shkojnë drejt një "bashkimi gjithnjë e më të ngushtë" duke çuar në Bashkimin Evropian që njohim sot.

24 janar, 1948
Plane për një Evropë në paqe

Pas Luftës së Dytë Botërore nacionalizmi nuk është më i pëlqyeshëm në pjesë të tëra të Evropës kontinentale dhe mbështetja për federalizmin është e lartë. Bashkimi Evropian i Federalistëve organizon një kongres në Hagë në vitin 1948 me shpresën për të krijuar një kushtetutë evropiane. Por Britania e kundërshton qasjen drejt federalizmit dhe rezultat i kësaj është krijimi i Këshillit të Evropës, një grupim jo i ngushtë që bëhet gardian i të drejtave të njeriut në Evropë.

28 shkurt, 1949
Lind NATO-ja

Nënshkruhet Traktati i Uashingtonit nga SHBA-ja, Kanadaja dhe dhjetë vende të Evropës perëndimore: Britania, Franca, Shtetet e Beneluksit (Holanda, Belgjika, Luksemburgu), Islanda, Italia, Norvegjia dhe Portugalia. Karakteristika kyçe e paktit është paragrafi i mbrojtjes së dyanshme: nëse njëri prej vendeve sulmohet vendet e tjera do të dalin në mbrojtje të tij. Amerikanët mbështesin integrimin evropian, por do të duhet të kalojë edhe një vit para se të bëhet përparim i vërtetë në këtë fushë.

9 maj, 1950
Deklarata Schuman

Ministri i jashtëm francez Robert Schuman shpall një plan për bashkëpunim midis Francës dhe Gjermanisë për prodhimin e qymyrit dhe çelikut dhe fton edhe vende të tjera të bashkohen me ta. Plani i tij bazohet në idenë se uniteti evropian është kyç për paqen. Solidariteti në prodhim, thoshte ai, do ta bënte luftën midis Francës dhe Gjermanisë "jo thjesht të paimagjinueshme, por edhe materialisht të pamundur".

18 prill, 1951
Traktati i Parisit krijon Komunitetin Evropian të Qymyrit dhe Çelikut (ECSC)

Gjashtë vende nënshkruajnë traktatin, Franca, Gjermania, shtetet e Beneluksit, dhe Italia. Ai krijon një Autoritet të Lartë për të drejtuar industritë e qymyrit dhe çelikut, dhe një Asamble të Përbashkët, paraardhësja e Parlamentit Evropian. Holandezët, të mbështetur edhe nga gjermanët, këmbëngulën në krijimin e një Këshilli Ministrash të përbërë nga ministrat e vendeve anëtare si kundërpeshë ndaj Autoritetit të Lartë mbikombëtar.

29 shkurt, 1952
ECSC-ja fillon punën me Jean Monnet si kreun e saj

Presidenti i parë i Autoritetit të Lartë është Jean Monnet, frymëzimi pas deklaratës Schuman. ECSC-ja garanton qymyr gjerman për industrinë franceze të çelikut. Ajo gjithashtu jep fonde për të modernizuar minierat e qymyrit në Belgjikë dhe Itali. Gjermania e pranon këtë si dhe shpërbërjen e karteleve të saj të çelikut, me qëllim që të fitojë respekt ndërkombëtar.

27 maj, 1952
Ngritja dhe rënia e Komunitetit Evropian të Mbrojtjes

Në përgjigje ndaj Luftës së Koresë, SHBA-ja këmbëngul që Evropa të kontribuojë më shumë për mbrojtjen e saj dhe që Gjermania të riarmatoset. Në vitin 1952 gjashtë vendet anëtare të ECSC-së bien dakord të krijojnë Komunitetin Evropian të Mbrojtjes, që parashikon që ushtarët gjermanë të bashkohen në ushtrinë evropiane. Por parlamenti francez e vonon ratifikimin dhe në fund e hedh poshtë këtë ide në vitin 1954.

25 mars, 1957
Traktati i Romës, një hap i parë drejt tregut të përbashkët

Gjashtë vendet e ECSC-së nënshkruajnë Traktatin e Romës duke krijuar Komunitetin Ekonomik Evropian (EEC) dhe Komunitetin Evropian të Energjisë Atomike (Euratom). EEC-ja synon të krijojë një treg të përbashkët, një bashkim doganash, plus lëvizje të lirë të kapitalit dhe punës. Për të kënaqur Francën, ai gjithashtu premton subvencione për fermerët. Synimi i Euratom-it është zhvillimi i përbashkët i energjisë bërthamore.

1 janar, 1958
EEC-ja fillon duke dominuar komunitetet e tjera evropiane

EEC-ja fillon punën dhe shpejt e vendos veten si më të rëndësishmen e komuniteteve evropiane. Ajo ka një komision, një këshill ministrash dhe një asamble parlamentare këshilluese, anëtarët e së cilës vijnë nga parlamentet kombëtare. Në të njëjtën kohë krijohet Gjykata Evropiane e Drejtësisë për të interpretuar Traktatin e Romës dhe për të vendosur në mosmarrëveshjet lidhur me vendimet e Komunitetit.

29 shkurt, 1960
EFTA - një lloj tjetër Evrope

Përballë EEC-së doli një grupim alternativ, kur Austria, Danimarka, Norvegjia, Portugalia, Zvicra dhe Britania krijuan EFTA-n: Shoqata Evropiane e Tregtisë së Lirë. Ashtu si EEC-ja, EFTA synon të vendosë tregtinë e lirë, por ajo kundërshton tarifat e njëhsuara të jashtme dhe nuk sheh ndonjë nevojë për institucione mbikombëtare.

1961
Britania, Danimarka dhe Irlanda bëjnë kërkesë për anëtarësi në EEC

Vendimi i Britanisë për të bërë kërkesë për anëtarësi në EEC u mor nga qeveria konservatore e Harold Macmillan-it. Ajo nuk u pranua nga presidenti francez Charles de Gaulle, i cili e konsideronte atë si një kërcënim ndaj synimit të tij për ta përdorur EEC-në për të forcuar zërin e Francës në politikën ndërkombëtare. Ai ishte gjithashtu i shqetësuar nga lidhjet e ngushta të Britanisë me SHBA-në.

14 janar, 1963
Presidenti francez De Gaulle vë veton kundër anëtarësisë së Britanisë

Udhëheqësi nacionalist i Francës, Charles de Gaulle, nuk pranoi të mbështeste kërkesën e Britanisë për anëtarësi në EEC duke thënë se qeverisë britanike i mungonte angazhimi për integrim evropian.

8 prill, 1967
Nënshkruhet një traktat që bashkon në një tre Komunitete Evropiane

1 korrik, 1968
Bëhet bashkimi doganor i Komunitetit Evropian

1 janar, 1973

Britania, Danimarka dhe Irlanda futen në Komunitetin Evropian
Këto tre vënde dhe Norvegjia nuk u anëtarësuan dhjetë vjet më parë për shkak të vetos së gjeneralit De Gaulle kundër anëtarësisë së Britanisë. Këtë herë të gjithë nënshkruajnë një traktat anëtarësimi në vitin 1972, por norvegjezët e kundërshtuan atë në një referendum po atë vit. Danimarka dhe Irlanda zhvilluan referendume të suksesshme. Britania nuk mbajti referendum deri në vitin 1975 pasi rinegocioi kushtet e anëtarësimit dhe rezultati ishte një votë 2-1 në favor.

1 mars, 1979
Me EMS-në fillon rruga drejt euros

Sistemi Monetar Evropian (EMS) futi njësinë monetare evropiane, Ecu, dhe Mekanizmin e Kursit të Shkëmbimit (ERM). Ecu-ja, një njësi për buxhetin e brendshëm të komunitetit, merr gjithashtu edhe disa karakteristika të monedhës së vërtetë, ndërsa përdoret për çeqet e udhëtimit dhe depozitat bankare. ERM-ja i jep monedhave kombëtare një kurs shkëmbimi të shprehur në Ecu. Të gjitha vendet anëtare të BE-së futen në këtë sistem, përveç Britanisë.

10 janar, 1981
Greqia bëhet anëtarja e 10 i EEC-së

1 janar, 1985
Jacques Delors bëhet presidenti i Komisionit Evropian

Jacques Delors propozon që Komuniteti Evropian duhet që, deri në fund të vitit 1992, të eliminojë një numër barrierash ndaj tregtisë së lirë dhe lëvizjes së lirë të kapitaleve dhe punës duke krijuar një "treg të vetëm". Delors beson se programi i tregut të vetëm do të ringjallë procesin e integrimit evropian duke kaluar nga fusha ekonomike në atë politike. Kjo shihet si një domosdoshmëri nëse do të duhet që Evropa të konkurojë me SHBA-në.

1 janar, 1986
Portugalia dhe Spanja futen në EEC dhe krijohet flamuri Evropian

1 korrik, 1987
Hyn në fuqi Akti i Vetëm Evropian (SEA)

SEA modifikon Traktatin e Romës dyke synuar të përfundojë formimin e një tregu të përbashkët që ishte filluar me traktatin e mëparshëm. Ajo eliminon vetot kombëtare në një numër fushash që lidhen me tregun e vetëm, rrit kompetencat legjislative të Parlamentit Evropian dhe merr angazhimin e parë nga vendet anëtare për të krijuar një "Bashkim Evropian".

12 shkurt, 1988
Ndihma rajonale dyfishohet

Mendohet se liberalizimi i tregut është në të mirë të vendeve anëtare të zhvilluara të veriut të Evropës, kështu që vendet e jugut kërkojnë kompensim. Kjo vjen në formën e një marrëveshjeje për të dyfishuar shumat e parave në fondet strukturore që u jepen rajoneve më të varfëra.

10 dhjetor, 1991
Traktati i Maastricht-it e kthen Komunitetin në Bashkim

Në dhjetor nënshkruhet Traktati i Maastricht-it për Bashkimin Evropian. Ai hap rrugën për bashkimin monetar dhe përfshin një kapitull për politikën sociale. Britania negocion që të qëndrojë jashtë të dyjave. Traktati fut gjithashtu elementin e shtetësisë evropiane duke u dhënë evropianëve të drejtën për të jetuar dhe votuar në zgjedhje në cilindo vend të BE-së si dhe përbën fillesën e bashkëpunimit evropian në çështjet e jashtme, sigurisë, strehimit politik dhe imigracionit.

1 nëntor, 1993
Traktati i Bashkimit Evropian hyn në fuqi

Traktati i Maastrichtit kaloi nëpër vështirësi në referendumet kombëtare. Danezët e kundërshtuan në qershor të vitit 1992 dhe e pranuan atë vetëm herën e dytë në maj të vitit 1993 pasi vendi u tërhoq nga bashkimi monetar, ashtu si edhe Britania. Në Francë vota pro ishte vetëm 50,4 % ndaj 49,6% kundër. Kishte gjithashtu zëra pakënaqësie të publikut në vende të tjera, përfshirë Gjermaninë e Britaninë.

26 mars, 1995
Pakti Schengen eliminon kufinjtë

Franca, Gjemania, Portugalia, Spanja dhe shtetet e Beneluksit janë vendet e para që heqin kontrollet kufitare, përveçse në kufinjtë e jashtëm të BE-së, pasuar më vonë nga Austria, Italia, Danimarka, Finlanda, Suedia dhe Greqia, por jo Briania apo Irlanda. Austria, Finlanda dhe Suedia u futën në BE në fillim të vitit 1995 duke e çuar në 15 numrin e vendeve anëtare. Norvegjia do të ishte anëtarësuar nëse votuesit nuk do ta kishin kundërshtuar këtë hap në një referendum të dytë.

2 tetor, 1997
Nënshkruhet traktati i Amsterdamit

Traktati fillon ta përgatisë BE-në për zgjerimin në drejtim të lindjes. Eliminohen veto të tjera kombëtare. Forcohen ligjet për punësimin dhe diskriminimin dhe kapitulli social i Traktatit të Maastrichtit bëhet zyrtarisht pjesë e ligjit të BE-së. Marrëveshja e Schengenit kthehet në ligj, megjithëse Irlanda dhe Britania qëndrojnë jashtë. Kjo i jep BE-së më shumë autoritetet për imigracionin dhe strehimin politik.

31 mars, 1998
Hapat e para të mëdha drejt zgjerimit

Hapen negociatat për anëtarësi me Qipron, Republikën Çeke, Estoninë, Hungarinë, Poloninë dhe Slloveninë. Një vit më vonë një grup tjetër vendesh afrohen në pragun e BE-së ndërsa fillojnë bisedimet e anëtarësisë me Rumaninë, Sllovakinë, Letoninë, Lituaninë, Bullgarinë dhe Maltën.

16 mars, 1999
Kriza e mashtrimeve në Komision dhe dorëheqja


BE-ja përballet me situatën më të rëndë ndërsa zbulimet për mashtrime, nepotizëm dhe keqadministrim trondisin komisionin. Të 20 komisionerët, përfshirë presidentitn Jacques Santer, japin dorëheqjen para se t'i largojë parlamenti. Në shtator, Romano Prodi bëhet presidenti i ri i komisionit duke premtuar ndryshime radikale në mënyrën e drejtimit të tij. Në detyrë riemërohen vetëm një numër i vogël nga komisionerët e mëparshëm.

1 janar 2002

Monedhat kombëtare zëvendësohen me euro
Euro lindi më 1999 si monedhë zyrtare e 11vendeve. Greqia e vuri në qarkullim dy vjet më vonë ndonëse Suedia, Danimarka dhe Britania e Madhe qëndruan jashtë euro zonës. Më 1 janar 2002 euro u vu në qarkullim në 12 shtete anëtare dhe gjatë disa muajve të ardhshëm, monedhat e tyre kombëtare u nxorën jashtë përdorimi në disa etapa.

13 dhjetor 2003
Planet për kushtetutë evropiane hasin në vështirësi

Një Konventë e kryesuar nga ish-presidenti francez Valery Giscard d'Estaign ka kaluar pjesën më të madhe të vitit 2002 dhe 2003 duke hartuar kushtetutën e parë të BE-së. Qëllimet e saj ishin thjeshtësimi i traktateve të BE-së për ta bërë BE-në më të kuptueshme nga qytetarët e saj dhe për t'i ndihmuar funksionimit më efikas pas zgjerimit. Por një konferencë ndërqeveritare përfundon me konfuzion pasi shefat e shteteve dhe të qeverive nuk bien dakord rreth një teksti përfundimtar.

1 maj 2004
BE zgjerohet

Zgjerimi bëhet më 1 maj me përpjekje të nxitueshme për të ringjallur projekt kushtetutën. Zgjedhjet për Parlamentin Evropian në qershor 2004, të gjashtat qëkur filluan zgjedhjet evropiane më 1979, do të mbahen në njëzet e pestë vende nga Irlanda deri në Qipro dhe nga Malta deri në Finlandë.

BBC

[AsgjëSikurDielli]

Te nenshkrimi i paktit te NATO, paskan harruar Danimarken si anetaren e 10-te nga Evropa Perendimore (aty jane vetem 9).

Te hyrja e Euro-se ne fuqi, kane harruar te permendin se pervec 12 shteteve anetare (ne ate kohe 12), edhe territore tjera qe nuk kane valute te veten, perdorin euron: Kosova, Mali i Zi, Andorra, Monaco, San Marino dhe Vatican City.

p.s. sorry for my corrections