Piktori i madh, "Nderi i Kombit" Kel Kodheli [1918-2006]

[Albo]

"Nderi i kombit" për emrin e Kel Kodhelit të shquar që ka hyrë në historinë e realizmit

Paradoksi: Gruaja që i ka vdekur burri, bëhet "Nëna e dëshmorit"

Nudot e tij të bukura janë mbajtur në mjegull. Ato s'mund të dilnin kurrë në ekspozita kombëtare të sëmura nga tematika politike dhe sociale. Incidenti i parë shpirtëror me traditën nis që në vitin 1945, kur ai paraqiti në ekspozitë kombëtare pikturën "Gruaja me të zeza", së cilës meqenëse ishte festa e Çlirimit iu vu titulli "Nëna e dëshmorit", edhe pse piktura rrëfen në të vërtetë gruan që i ka vdekur burri.

Dhurata Hamzai

Kel Kodheli ka qenë një nga piktorët më produktivë në Shqipëri. Vetë institucioni i Galerisë Kombëtare të Arteve ruan në fondin e tij 30 piktura të Kel Kodhelit nga të cilat 12 janë kompozime dhe 11 janë portrete. Megjithëse pikturat e krijuara në periudhën e realizmit socialist ishin të drejtura në tematikë dhe shprehi ndjesore të reduktura, piktori Kel Kodheli ka ndryshuar paksa nga të tjerët, pasi si piktor ai është mirëfilli realist dhe tematika e tij përbëhet më tepër nga materia kombëtare sesa nga ajo politiko-sociale. Duke qenë modeli më i zgjedhur i realizmit në pikturë shumë herë edhe i admirueshëm në stilin e tij, Kel Gegë Kodheli ka pikturuar me mjeshtërinë e fituar në një nga shkollat prestigjioze eruropiane, si është Akademia e Arteve të Bukura të Romës. Në moshën 86 vjeçare e kanë kujtuar Kel Kodhelin shumë piktorë për të cilët ai ka qenë mësuesi i parë i elegancës në pikturë, psikologjizmit meditimit e detajit dhe më në fund institucioni i Galerisë Kombëtare i ka kërkuar me insistim e me këto argumente presidentit të Republikës Alfred Moisiu që të dekorohej Kel Kodheli me "Nderin e Kombit". Dëshira e të gjithëve u plotësua të premten në mbrëmje në Galerinë Kombëtare të Arteve, ku vetë piktori mori me dorën e tij titullin e lartë. Piktori ishte i emocionuar që në një ditë u vlerësua dhe u nderua fryti i punës së tij, dhe në përshëndetjen e tij ai u kujtoi artistëve të rinj se arti duhet e mundet të bëhet vetëm me dashuri e përkushtim.

Vetë piktori Kel Kodheli lindi në katundin Kodhel të Shkodrës, më 24 dhjetor 1918. Edukimi i tij ndihmohet dhe drejtohet nga familja, e cila këmbëngul për t'i shkolluar fëmijët. Kel Kodheli ishte në moshën 6 vjeçare, familja e tij u vendos në Tiranë, ku tashmë Kel Kodheli kishte një ambjent të mirë ku mund të arsimohej. Pasi kreu shkollën fillore në vitin 1933, familja e tij insistoi që Keli të studionte në shkollën e Mesme Teknike të Harri Fulcit. Në këtë shkollë ai studioi deri në vitin 1938. Para se të fillonte shkollën dhe gjatë vazhdimit të saj, Kel Kodheli ndiqte në kohën e lirë edhe kurset e vizatimit nën drejtimin e artistëve të njohur për kohën, si Paskali, Poradeci, etj.. Në shkollën Harri Fulc ai ka studiuar edhe me disa emra të njohur të pikturës shqiptare si Kaceli, Strazimiri, Agalliu etj.. Megjithëse dëshira e babait të tij Gegë Kodheli ishte që ai të vazhdonte për inxhinieri, ka qenë dëshira e nënës së tij Çile që djali i saj të merte rrugën e pikturës. Nënë Çilja ishte shumë e dhënë pas qëndisjeve e kostumeve popullore, por edhe pas modës civile shkodrane. Në brendësi ajo kishte një intuitë shumë të madhe artistike, ajo kishte një aftësi për të argumentuar vlerën e tyre dhe cilësinë e së bukurës, gjë që e nxiti piktorin që të vizatonte shumë nga motivet e qëndisura. Këto motive në një moshë më të pjekur ai i rivlerëson dhe beson se ka pasur një lidhje intuitive artistike me nënën ose e ka trashëguar prej saj ndjenjën dhe shijen e së bukurës. Dhe nuk u desh shumë që Keli të ndiqte studimet për artet e bukura në Romë. Kanë qenë kohë të një pasioni marramendës dhe ai u mundua të thithte ç'mund nga kultura e kësaj shkolle. Atelieja e piktorit Carlo Silviere.

Keli kthehet në Tiranë në vitin 1943, i kërkuar për të modeluar një vulë të bankës shqiptare dhe iu deshën pastaj 10 vjet që të largohej nga mjediset e saj. Kështu që menjëherë pas luftës nacionalçlirimtare ai merr pjesë në ekspozitën e organizuar në 17 prill 1945 me portretin "Gruaja me të zeza", që për arsye të motivacionit politik, u titullua më pas "Nëna e dëshmorit", megjithëse ky portret të tregon më tepër një grua që i ka vdekur burri. Por në ato vite kështu është lozur me mjeshtërinë artistike të shumë piktorëve për t'i dhënë ngjyra të kërkuara sociale dhe politike. Pra Kel Kodheli ishte i shtrënguar të prodhonte piktura në industrinë artistike të socrealizmit, ku një pjesë e shpirtit të tij derdhej pa fjalë, por me ngjyra në pikturë, pra me punën e tij cilësore që ka bërë piktori dhe me veprat që ka lënë pas një ditë piktura do t'i rrëzojë emrat e rremë duke dalë në dritën e së vertetës ajo që ka dashur të shprehë. Dha për 20 vjet mësim në Lice dhe pikërisht në fund të aktivitetit të tij pedagogjik, atë e transferojnë në një shkollë tetëvjeçare ku ai punoi derisa doli në pension.

Përfundoi mësues i thjeshtë vizatimi, edhe pse u shkollua në akademinë e Romës dhe sot në këtë ditë kur ai është ende gjallë, i numërohen 60 vjet krijimtari artistike. Kel Kodheli kishte përftuar një formim mjaft të mirë profesional dhe dhe ky lloj profesionizmi paraqitej me pikturën e tij tradicionale dydimensionale në vaj. Bazat e pikturës së tij janë ato të realizmit, por ai ka trajtuar pothuajse të gjitha gjinitë e tij duke filluar që nga portreti i kompozuar, gjinia rrëfimtare dhe peisazhi. Duke qenë i kujdesshëm me ekspozitat e tij jo vetëm brenda Shqipërisë, por edhe ka përfaqësuar atë jashtë saj, Kolë Kodheli ka lënë emrin e tij në historinë e pikturës, si piktor shqiptar që përfaqëson figurën e realizmit. Megjithatë shpesh studioja e tij mbante në mjegull nudot e bukura. Ato s'mund të dilnin kurrë në ekspozita kombëtare të sëmura nga temat politike dhe sociale.

Incidenti shpirtëror me traditën nis që në vitin 1945, kur ai paraqiti në ekspozitë kombëtare pikturën "Gruaja me të zeza", së cilës meqenëse ishte "festa e çlirimit" iu vu nga kuratorët e asaj kohe emri "Nëna e dëshmorit", edhe pse piktura rrëfen në të vërtetë gruan që i ka vdekur burri.

[Albo]

Kodheli, Shqipëria humb një piktor tjetër të madh

Kel Kodheli, një nga piktorët më të mëdhenj në Shqipëri, u nda
nga jeta në moshën 88-vjeçare vetëm para pak ditësh. Kodheli ishte nga të paktët artistë të brezit të tij që i kishte rezistuar kohës. Kodheli ka pikturuar me mjeshtërinë e fituar në një nga shkollat prestigjioze evropiane, siç është Akademia e Arteve të Bukura të Romës. I lindur në Kodhel të Shkodrës, më 24 dhjetor 1918, vjen në Tiranë bashkë me familjen në moshën 6-vjeçare. Pasi kreu shkollën fillore në vitin 1933, familja e tij insistoi që Keli të studionte në shkollën e mesme teknike të “Harri Fultzit”. Para se të fillonte shkollën dhe gjatë vazhdimit të saj, Kel Kodheli ndiqte në kohën e lirë edhe kurset e vizatimit nën drejtimin e artistëve të njohur për kohën, si Paskali, Poradeci, etj. Ai ka studiuar në shkollën “Harri Fultz”, ku bashkë me të kanë qenë edhe disa emra të njohur të pikturës shqiptare si Kaceli, Strazimiri, Agalliu etj. Pavarësisht dëshirës së babait të tij, Gegë Kodheli, që ai të vazhdonte për inxhinieri, nëna e tij Çile ka këmbëngulur që i biri të merrte rrugën e pikturës. Pasioni i vetë Kelit dhe dëshira e nënës ndikuan që ai të ndiqte studimet për Artet e Bukura në Romë. Keli kthehet në Tiranë në vitin 1943, pasi i kishin kërkuar të modelonte një vulë të bankës shqiptare dhe më pas iu deshën dhjetë vjet që të largohej nga mjediset e saj. Pas Luftës Nacionalçlirimtare ai mori pjesë në ekspozitën e organizuar në 17 prill 1945, me portretin “Gruaja me të zeza”, që për arsye të motivacionit politik, u titullua më pas “Nëna e dëshmorit”, megjithëse ky portret, të tregon më tepër një grua që i ka vdekur burri. Dha për 20 vjet mësim në Lice dhe pikërisht në fund të aktivitetit të tij pedagogjik, atë e transferojnë në një shkollë tetëvjeçare, ku ai punoi derisa doli në pension. Galeria Kombëtare e Arteve, ruan në fondin e tij 30 piktura të Kel Kodhelit, nga të cilat 12 janë kompozime dhe 11 janë portrete. Para dy vjetëve, Kel Kodheli është dekoruar nga presidenti Alfred Moisiu me titullin “Nderi i Kombit”.

[Albo]

Z. Berisha: Kel Kodheli, personaliteti i shquar i artit që nxorri tiparet më të arrira të shpirtit shqiptar

19/2/2006

Në nderim të figurës së piktorit të shquar Kel Kodheli, i cili u nda nga jeta një ditë më parë, kryeministri Sali Berisha dhe bashkëshortia zhvilluan, të dielën paradite homazhe, në Galerinë e Arteve. “Është një humbje e madhe për artin shqiptar. Kel Kodheli ishte njëri nga personalitetet më të shquara, njeriu që me penelin e tij nxori në dritë tiparet më të arrira të shpirtit shqiptar, një piktor i madh që arriti të ndjekë kohën me një vendosmëri të admirueshme, por dhe një njeri i mrekullueshëm, një qytetar vërtet i shquar i Tiranës dhe Shqipërisë”, u shpreh z. Berisha për këtë personalitet të shquar të artit shqiptar.

[Albo]

Ndahet nga jeta, piktori Kel Kodheli

BLERINA GOCE
09 Shkurt

Vitet me sa duket, e kishin lodhur Kel Kodhelin. Ndaj dhe dje ai u largua nga kjo botë përgjithmonë edhe pse qetësisht në moshën 88- vjeçare. Një nga piktorët më produktivë në Shqipëri, Kodheli ishte nga të paktët artistë të brezit të tij, që i kishte rezistuar kohës. Megjithëse pikturat e krijuara në periudhën e realizmit socialist ishin të drejtura në tematikë dhe shprehi ndjesore të reduktura, piktori Kel Kodheli, ka ndryshuar paksa nga të tjerët, pasi si piktor, ai është mirëfilli realist dhe tematika e tij përbëhet më tepër nga materia kombëtare sesa nga ajo politiko-sociale. Kodheli ka pikturuar me mjeshtërinë e fituar në një nga shkollat prestigjioze eruropiane, siç është Akademia e Arteve të Bukura të Romës. I lindur në Kodhel të Shkodrës, më 24 dhjetor 1918, vjen në Tiranë bashkë me familjen në moshën 6 vjeçare. Pasi kreu shkollën fillore në vitin 1933, familja e tij insistoi që Keli të studionte në shkollën e Mesme Teknike të Harri Fultzit. Para se të fillonte shkollën dhe gjatë vazhdimit të saj, Kel Kodheli ndiqte në kohën e lirë edhe kurset e vizatimit nën drejtimin e artistëve të njohur për kohën, si Paskali, Poradeci, etj.. Në shkollën "Harri Fultz", ai ka studiuar edhe me disa emra të njohur të pikturës shqiptare si Kaceli, Strazimiri, Agalliu etj.. Megjithëse dëshira e babait të tij Gegë Kodheli, ishte që ai të vazhdonte për inxhinieri, ka qenë dëshira e nënës së tij Çile, që djali i saj të merte rrugën e pikturës. Pasioni i vetë Kelit dhe dëshira e nënës ndikuan që ai të ndiqte studimet për artet e bukura në Romë. Keli kthehet në Tiranë në vitin 1943, i kërkuar për të modeluar një vulë të bankës shqiptare dhe iu deshën pastaj 10 vjet që të largohej nga mjediset e saj. Kështu, që menjëherë pas luftës nacionalçlirimtare ai merr pjesë në ekspozitën e organizuar në 17 prill 1945 me portretin "Gruaja me të zeza", që për arsye të motivacionit politik, u titullua më pas "Nëna e dëshmorit", megjithëse ky portret, të tregon më tepër një grua që i ka vdekur burri. Dha për 20 vjet mësim në Lice dhe pikërisht në fund të aktivitetit të tij pedagogjik, atë e transferojnë në një shkollë tetëvjeçare ku ai punoi derisa doli në pension. Vetë institucioni i Galerisë Kombëtare të Arteve, ruan në fondin e tij 30 piktura të Kel Kodhelit nga të cilat 12 janë kompozime dhe 11 janë portrete. Para dy vjetëve, Kel Kodheli është dekoruar nga presidenti Alfred Moisiu me titullin "Nderi i Kombit". Kodheli do të përcillet sot për në banesën e fundit, pas homazheve në Galerinë Kombëtare të Arteve.

Vilson Kilica, piktor

Piktura e Kodhelit kishte temperamentin e dashurisë

Më vjen keq se është një artist, jo vetëm një personalitet, një njeri që ruajti gjatë gjithë jetës cilësitë e tij të veçanta. Shumë i duruar, i dashur, me humor karakteristik, të veçantë. Kishte marrëdhënie shumë të mira me kolegët e vet. Mbeti piktori besnik i ideve të tij, sidomos veprat me temë historike, që do t'i qëndrojnë pikturës shqiptare sepse i ka pasqyruar me sinqeritet, pathos, forcë shprehëse, me temperamentin e njeriut i cili, ato që bën, i bën me dashuri. Vdekja e tij, është humbje për pikturën shqiptare. I shpreh ngushëllimet familjes.

Kujtim Buza, piktor

Humbja e Kodhelit, mbyll një plejadë të artit shqiptar

Kel Kodheli është mësuesi ynë i pikturës në Liceun Artistik. Pedagog i dashur, shumë i respektuar, një nga miqtë e afërt të babait tim, koleg dhe bashkudhëtar në rrugën e gjatë të zhvillimit, të artit tonë kombëtar. Në pikturën shqiptare, Kel Kodheli mbetet ai zë i veçantë i pikturës në nivel profesional, i përgatitur në Akademinë e Romës, me dhunti të veçanta në realizimin e kompozimeve figurale, veçanërisht në ato me motive patriotike, që ai i donte aq shumë. Me humbjen e Kel Kodhelit, mbyllet plejada e artistëve që mbaruan shkollën e vizatimit në Tiranë, atyre artistëve që bënë zë në pikturën tonë shqiptare

[Albo]

tumira e fundit për realistin Kel Kodheli

20 Shkurt Pikturat e krijuara në periudhën e realizmit socialist ishin të drejtuara në tematikë dhe shprehi ndjesore të reduktura, piktori Kel Kodheli, ka ndryshuar paksa nga të tjerët, pasi si piktor, ai është mirëfilli realist dhe tematika e tij përbëhet më tepër nga materia kombëtare sesa nga ajo politiko-sociale

Në Galerinë Kombëtare të Arteve u zhvilluan dje paradite homazhe për nder të një nga piktorëve më të njohur të arteve figurative shqiptare Kel Kodheli, i cili u nda nga jeta dy ditë më parë në moshën 88-vjeçare. Një nga piktorët më produktivë në Shqipëri, Kodheli ishte nga të paktët artistë të brezit të tij, që i kishte rezistuar kohës. Megjithëse pikturat e krijuara në periudhën e realizmit socialist ishin të drejtuara në tematikë dhe shprehi ndjesore të reduktuara, piktori Kel Kodheli, ka ndryshuar paksa nga të tjerët, pasi si piktor, ai është mirëfilli realist dhe tematika e tij përbëhet më tepër nga materia kombëtare sesa nga ajo politiko-sociale. Kodheli ka pikturuar me mjeshtërinë e fituar në një nga shkollat prestigjioze evropiane, siç është Akademia e Arteve të Bukura të Romës.

I lindur në Kodhel të Shkodrës, më 24 dhjetor 1918, vjen në Tiranë bashkë me familjen në moshën 6 vjeçare. Pasi kreu shkollën fillore në vitin 1933, familja e tij insistoi që Keli të studionte në shkollën e Mesme Teknike të Harri Fultzit. Para se të fillonte shkollën dhe gjatë vazhdimit të saj, Kel Kodheli ndiqte në kohën e lirë edhe kurset e vizatimit nën drejtimin e artistëve të njohur për kohën, si Paskali, Poradeci, etj.. Në shkollën "Harri Fultz", ai ka studiuar edhe me disa emra të njohur të pikturës shqiptare si Kaceli, Strazimiri, Agalliu etj.. Megjithëse dëshira e babait të tij Gegë Kodheli, ishte që ai të vazhdonte për inxhinieri, ka qenë dëshira e nënës së tij Çile, që djali i saj të merrte rrugën e pikturës. Pasioni i vetë Kelit dhe dëshira e nënës ndikuan që ai të ndiqte studimet për artet e bukura në Romë. Keli kthehet në Tiranë në vitin 1943, i kërkuar për të modeluar një vulë të bankës shqiptare dhe iu deshën pastaj 10 vjet që të largohej nga mjediset e saj. Kështu, që menjëherë pas luftës nacionalçlirimtare ai merr pjesë në ekspozitën e organizuar në 17 prill 1945 me portretin "Gruaja me të zeza", që për arsye të motivacionit politik, u titullua më pas "Nëna e dëshmorit", megjithëse ky portret, të tregon më tepër një grua që i ka vdekur burri. Dha për 20 vjet mësim në Lice dhe pikërisht në fund të aktivitetit të tij pedagogjik, atë e transferojnë në një shkollë tetëvjeçare ku ai punoi derisa doli në pension. Vetë institucioni i Galerisë Kombëtare të Arteve, ruan në fondin e tij 33 piktura të Kel Kodhelit nga të cilat 12 janë kompozime dhe 11 janë portrete. Para dy vjetëve, Kel Kodheli është dekoruar nga presidenti Alfred Moisiu me titullin "Nderi i Kombit”.

Berisha: Një piktor i madh

Kryeministri Sali Berisha, në përfundimi të homazheve për nder të Kodhelit u shpreh se “Kel Kodheli me penelin e tij nxori në dritë tiparet më të arrita të pikturës e artit shqiptar. Një piktor i madh që arriti të ndjekë kohën me një vendosmëri të admirueshme, ai është edhe një njeri i mrekullueshëm”.

Nestor Jonuzi: Një piktor i çmuar

Drejtori i Galerisë Kombëtare të Arteve, duke vlerësuar kontributin dhe trashëgimin artistike që la piktori i mirënjohur Kel Kodheli vuri në dukje se “ai ka qenë një piktorë me një kontribut të çmuar në artit figurativ shqiptar, që mbarte ide dhe koncepte perëndimore që në atë kohë, duke arritur t’i manifestonte dhe përcillte ato aq sa mund të lejohej në ato vite. Ka realizuar shumë vepra që janë aktualisht një pasuri e çmuar në fondin e Galerisë Kombëtare të Arteve. Në pikturat e tij kishte shumë dashuri, si dhe ndjehej edhe fryma realiste, gjë që përmban edhe një vlerë për artin figurativ shqiptar”.

Muntaz Dhrami: Humbje për artin shqiptar

Ndërsa nxënësi dhe piktori Muntaz Dhrami e cilësoi si “humbje për artin shqiptar”. Sipas tij, “humbja e profesor Kodhelit është një brengë në këtë periudhë. Vepra që ka lanë ai është një vlerë e çmueshme dhe do të mbetet në kohë. Për mua është edhe një humbje më shumë, pasi e kam pasur profesorin tim të vizatimit, ai na ka mësuar me shumë dashuri dhe na ka ndjekur në çdo hap të jetës sonë të përditshme. Veprat e tij të artit paraqesin një nivel shumë të lartë artistik dhe janë një pasur e çmuar e artit shqiptar”.