Trepca.net
-------
Nė pėrkujtim: Xhemail Mustafa
NJĖ LUTJE PĖR PRISHTINĖN
------------------------------
23 nėntor 2003 / TN
Paranteza e hapjes
Po bėhej njė vit i plotė, ndoshta ishte pikėrisht korriku i vitit qė shkoi qė kur e kisha shkruar esenė « Bibla pėr Prishtinėn » dhe ajo tashmė ishte botuar nė librin e eseve e tė vėshtrimeve letrare « Mrekullia e shkrimit ». Asokohe as mendja nuk mė kishte shkuar se tash, gati plot njė vit mė vonė, do tė shkruaja njė libėr tė njė natyre krejt tjetėr, e qė do tė mbante titullin « Njė lutje pėr Prishtinėn ». Por, mė vonė qė kur filluan sulmet ajrore tė NATO-s kundėr objektivave tė ushtrisė e tė policisė serbe dhe qė kur vendosa tė mbaj shėnime pėr atė qė po ndodhte e qė po pėrjetoja gjatė 82 ditėve sa qendrova pothuaj krejtėsisht i mbyllur nė Prishtinė, e kisha tė qartė se ky libėr do ta ketė pikėrisht kėtė titull.
Mbase shpjegimet mė tė mira pėr arsyet pse po e nxirrja nė krye tė librit pikėrisht kėtė titull mund tė gjenden nė vetė librin dhe nė pėrmbajtjen e tij. Megjithatė, njė shpjegim i rastit kujtoj se ėshtė i nevojshėm, nė mos pėr asgjė tjetėr, atėherė pėr faktin se ky titull, pak a shumė, pėrsėritet nė kėta dy libra. Nė librin e parė ai ėshtė, siē e thamė, titull i njė eseje letrare tė veēantė, por qė kishte pėr kontekst ngjarjet dramatike nė pjesėn mė tė madhe tė Kosovės gjatė pranėverės dhe verės sė vitit 1998 dhe kur lufta po i kanosej vetė Prishtinės.
Pikėrisht nė ato rrethana, njė regjisor e njė dramaturg yni me autoritetin e profesionit, po mė sugjeronte ta lexoja dramėn « Bibla » tė Berthold Brehtit.
Vetėm pasi e lexova atė dramė krejt tė shkurtėr, pashė se ajo sugjeronte njė ngjashmėri tė kobshme midis Amsterdamit dhe Prishtinės dhe se pikėrisht kjo kishte qenė arsyeja pse miku im po ma preferonte pėr lexim tekstin e kėsaj drame.
Ishte viti 1913 kur u shkrua ajo dramė dhe ishte situata tragjike e pushtimit tė A,sterdamit nga protestanėt nė fillim tė kėtij shekulli, qė Brehti po e bėnte temė dhe prokupim tė kėsaj drame. Duke parė se qyteti po digjej, Gjyshi po e mallkonte Vajzėn mbesėn e tij me « Bibėl » nė dorė, dhe po pėrpiqej ta ngushėllonte me perlat e urtisė nga ky libėr i shenjtė, ta bindte se duhet tė mos e pranojnė kapitullimin para ushtrisė katolike dhe se e vlente qė tė sakrifikoheshin pėr qytetin e tyre.
Fati i keq i Amsterdamit tė para gati njė shekulli vetvetiu ma kujtoi njė situatė qė disi lidhej me Prishtinėn njė gjysmė shekulli mė vonė, gjatė Luftės sė Dytė Botėrore. Flitej qė kur isha fėmijė se ishte njė hoxhė qė e kishte shpėtuar Prishtinėn pa u dėmtuar gjatė luftės sė para mė se pesė dekadave. Njėri nga hoxhallarėt mė tė njohur tė qytetit, me Kuran nė dorė dhe bashkė me disa kryefetarė tė tjerė, i kishin rėnė tri herė rrotull Prishtinės dhe ishin lutur pėr fatin e saj. Besohej verbėrisht se kjo lutje e hoxhės e kishte shpėtuar qytetin nga flaka e luftės. Avionėt gjermanė kishin fluturuar mbi Prishtinėn, por thuhej se ata, nė vend tė qytetit, kishin parė vetėm ujė! Kėshtu thuhej e kėshtu flitej pėr Prishtinėn dhe pėr hoxhėn qė kinse e kishte shpėtuar atė.
Kaq pėrsa i pėrket kėtij eseu letrar, i cili ishte shkruar nė njė kohė lur lufta po i kėrcėnohej edhe Prishtinės dhe ajo sugjerohej me vetė titullin qė i ishte vėnė nė ballė. Por, nė ndėrkohė, ky kėrcėnim pothuajse po bėhej realitet, njė realitet tragjik pėr Prishtinėn dhe pėr gjithė Kosovėn. Regjimi serb po refuzonte me kėmbėngulje nėnshkrimin e Marrėveshjes sė Rambujesė pėr njė zgjidhje kalimtare pėr ēėshtjen e Kosovės, kurse sulmet ajrore kundėr objektivave tė ushtrisė e tė policisė serbe po bėheshin tė paevitueshme. Ato filluan mė 24 mars dhe pėrfunduan mė 9 qershor dhe ishin pikėrisht kėto sulme tė fuqishme tė NATO-s qė i erdhėn nė ndihmė popullit shqiptar dhe qė e detyruan Serbinė tė kapitullojė.
Gjithė kėtė kohė qendrova nė Prishtinė bashkė me Gruan e me Djalin e me disa miqė dhe ishin kėto 78 ditė tė frikės e tė shpresės dhe 4 ditė tė tjera tė besimit tė madh se forcat e Aleancės do ti detyrojnė forcat serbe qė tė kapitullojnė dhe ti nxjerrin jashtė Kosovės, ashtu siē ishin marrė veshė nė Kumanovė. Kjo ėshtė arsyeja pse si njėsi tė matjes sė kohės janė ditėt e vetmisė e tė besimit, vetė netėt e gjata tė frikės e tė shpresės dhe jo datat, tė cilat rėndom e nėnkuptojnė vetėm njė rrjedhė sukcesive tė kohės.
Fakti se gjatė gjithė kohės sa zgjatėn sulmet ajrore tė Aleancės qėndrova nė Prishtinė, vetvetiu e bėn reale situatėn kur me qindra herė po i kujtoja, edhe hoxhėn plak tė Prishtinės me Kuran nė dorė, edhe personazhin plak tė Brehtit tek po e ngushllonte Vajzėn me citatet e Biblės. Kjo ėshtė arsyeja e parė pse vendosa qė, nė ballė tė librit, tė nxjerr pikėrisht kėtė titull. Lidhja midis dy situatave dhe referencave brenda saj ishin tė forta dhe doja qė ti kujtoj, edhe nė kėtė mėnyrė, si kėrcėnim potencial qė po i bėhej Prishtinės gjatė verės dhe vjeshtės sė kaluar, ashtu edhe rrezikun e shfarosjes sė banorėve tė saj dhe djegies sė gjithė qytetit, kėsaj pranvere tė kobshme e tragjike pėr gjithė Kosovėn.
Arsyeja tjetėr pse e pagėzova pikėrisht me kėtė titull ėshtė mė esenciale. Ajo lidhet me faktin se jam i bindur se tė gjithė shqiptarėt, gjatė atyre tre muajve, do tė jenė lutur nė mėnyrėn e vet pėr Kosovėn, pėr familjen e pėr shtėpinė, pėr katundin e pėr qytetin e tyre. Nuk po zbuloj asnjė fshehtėsi nėse them se gjatė dy muajve e gjsmė sa qėndrova nė njė ekzil tė brendshėm nėpėr tri-katėr apartamente nė kuartin Dardania tė Prishtinės, me qindra herė isha lutur pėr fatin tim, pėr fatin e familjes, pėr fatin e miqėve e tė kolegėve, pėr fatin e gjithė njerėzve, qė i njihja dhe qė nuk i njihja, dhe pėr fatin e qytetit e tė gjithė Kosovės.
Kėshtu si unė do tė jenė lutur dhe shumė banorė tė tjerė tė Prishtinės. Por, ndryshe nga ata qė pėr fatin e qytetit tė tyre luteshin nėn qiellin e hapur apo nėn tenda, larg Kosovės si refugjatė apo nėpėr burgjet e errta e tė lagėshta tė Serbisė, unė pata fatin qė lutjen pėr Prishtinėn, vetė biblėn pėr fatin e saj, ti bėja dhe ti krijoja duke qenė nė qytet. Prishtinėn e duan dhe e kanė dashur njėsoj, si ata qė kanė qenė tė detyruar ta braktisin nėn kėrcėnimet serbe, ashtu edhe ata qė kanė qėndruar nė qytet gjatė kohės sė sulmeve. Kėta tė fundit, qė assesi nuk ishin pak, ndėrkaq, kanė pasur mundėsinė qė ta pėrjetojnė jo vetėm dhembjen e papėrshkrueshme tė zbrazjes sė Prishtinės dhe dominimin er saj tė plotė e tė egėr nga forcat banditeske serbe, por edhe vetė ēlirimin dhe ringjalljen e saj. Ky ėshtė privilegji i tyre i madh dhe pikėrisht kėtij privilegji i detyrohet libri qė pason.
1.
Vranėsirat e papritura, njė erė e ftohtė dhe pluhuri qė ngrihej dendur rrugėve tė Prishtinės e bėnin ditėn e 24 marsit krejt tė veēantė dhe i jepnin asaj dimensione tė paparashikueshme.
Sulmet e Aleancės kundėr caqeve ushtarake serbe priteshin pėr nė mbrėmje dhe dukej se ajo do tė vinte mė shpejtė se kurrėnjėherė pėrpara, bashkė me errėsirėn e natės. Ishin pikėrisht kėto vranėsira dhe ky pluhur, kjo pritje dhe kjo bindje pėr sulmet e paevitueshme qė i bėnin njerėzit tė ndiheshin disi me ndjenja tė pėrziera. Askush nuk e fshihte gėzimin qė Aleanca do tė sulmonte nga ajri forcat kriminale serbe dhe do tė kryente ndaj tyre hakmarrjen e madhe pėr gjithė ato krime qė serbėt tashmė po bėnin kundėr shqiptarėve dhe pasurisė sė tyre, si dhe do ti detyronte ata qė tė tėrhiqen njėherė e pėrgjithmonė nga Kosova.
Por, ndjenja e pritjes dhe gėzimit, ky koktej emocionesh disi tė ndrydhura, shoqėrohej nga droja se mos regjimi serb pikėrisht kėto sulme nga ajri do ti merrte si pretekst pėr ti qėlluar pa asnjė mėshirė shqiptarėt nė tokė, pėr tė bėrė krime monstruoze mbi ta dhe pėr ta spastruar etnikisht Kosovėn. Nuk kishte asnjė dilemė se Aleanca do ta zotėronte qiellin dhe se atje lart ajo do ta fitonte luftėn kundėr serbėve dhe armatės sė tyre kriminale. Por, po ashtu, nuk kishte asnjė mėdyshje se ushtria dhe policia serbe tashmė lishin vendosur pushtetin e dhunės e tė tmerreve nė tokė dhe ishte ky moment qė i tmerronte shqiptarėt dhe qė e bėnte mė tė frenueshėm dhe disi me emocione tė pėrziera gėzimin pėr intervenimin tashmė evident tė Aleancės.
Frika nga hakėmarrja serbe bėri qė shumė familje tė strehoheshin jashtė Kosovės katėr-pesė ditė para se tė fillonin sulmet kundėr forcave serbe. Veēmas shiheshin familje qė me nguti po i strehonim fėmijėt nė Maqedoni. Tek po ngjitesha shkallėve tė pallatit ku banoja, nė pjesėn qendrore tė lagjes Dardania, pashė njėrin nga fqinjėt qė, bashkė me fėmijėt, po zbriste me nguti e me njė nervozė shkallėt temoshtė. Po shkojnė, i thashė vetes, pa qenė i sigurtė se do tia dalim ti shpėtojmė thikės serbe. Nėse e lėshojmė Kosovėn kjo do tė jetė fitorja mė e madhe dhe pėrfundimtare e serbėve, po e ribindja veten.
Forcat e Aleancės po pėrgatiteshin qė ta sulmonin Serbinė dhe, pastaj, tė vendoseshin nė Kosovė, mbi bazė tė Marrėveshjes sė Rambujesė, e cila ishte njė kontratė politike midis shqiptarėve dhe Aleancės. Avionėt evroamerikanė tashmė po bėheshin gati pėr ta sulmuar Serbinė, kurse shqiptarėt po e lėshonin Kosovėn nga frika e hakmarrjes sė pėrgjithshme serbe!mKy ishte paradoksi dhe nuk kishte si tė mos pyetej njeriu me gjithė zė se pėr kė do ta bėjė luftėn Aleanca!?
Shqiptarėt po vepronin me nguti qė ti iknin hakmarrjes serbe dhe nuk dihej kush do ti priste forcat e Aleancės nė Prishtinė, po u zbraz Kosova kėshtu si ka filluar. Kjo e kishte shtyrė Rexhep Qosjen qė dje tu bėnte njė thirrje dramatike e me plot patetikė njerėzve pėr tė mos e lėshuar Kosovėn.
Atmosferėn e luftės dhe tė sulmeve po i bėnte krejtsisht reale fakti se Beogradi kishte shpallur mbrėmė zyrtarisht gjendjen e rrezikut tė drejtpėrdrejtė nga lufta dhe kishte koncentruar forca tė mėdha ushtarake e policore nė Kosovė. Ky pėrqėndrim forcash tė mėdha ushtarake e policore nė Kosovė. Ky pėrqėndrim forcash ishte i madh e sistematik, qė prej fillimit tė Konferencės sė Rambujesė. Hamendjet nėse do tė ketė ose jo sulme nga ajri pothuaj ishin evituar krejtėsisht. Por, ende nuk dihej nėse, bashkė me goditjet nga ajri, do tė ketė edhe intervenim tė forcave tokėsore dhe si duhej tė silleshin shqiptarėt nė kėto rrethana krejtėsisht tė reja dhe tė rrezikshme.
Pikėrisht me kėto dilema dhe me kėto imazhe tė ngrysta pėr atė qė po pritej tė ndodhte, hyra brenda nė apartament. Dija se njė pjesė e familjes prej ditėsh po endej katundeve tė llapit, por nuk mė kishte shkuar mendja se do ti shoh ashtu tė lodhur, tė hutuar dhe tė frikėsuar. Nėna dhe vėllai me fėmijėt qė prej dhjetė ditėsh e kishin lėshuar Gllamnikun dhe ishin strehuar nė disa fshatra tė Gallapit, ku po bėnte dimėr i egėr dhe njė pjesė tė udhės e kishin bėrė, duke qenė tė detyruar tė ballafaqohen me borėn dhe me fėrfėllazėn. Nė Prishtinė kishin arritur para pak 4astesh dhe, tek po interesohesha pėr shėndetin e tyre, pashė se ishin lodhur dhe se kishin frikė pėr atė qė mund tė ndodhte qė sonte.
- A do tė sulmojnė Mė pyeti ganiu, kurse fėmijėt e prisnin pėrgjigjen me ndjenjėn e gėzimit tė fshehtė. Nėna nuk ngurroi tė thoshte se kishte frikė pėr mua, qė isha deklaruar hapur pro sulmeve tė Aleancės dhe kisha kėrkuar publikisht qė goditjet nga ajri tė shoqėroheshin me intervenimin e trupave tokėsore.
- Po, do tė sulmojnė qė sonte, - thash. Mbrėmė Solana ia ka kaluar urdhėrin pėr sulme Klarkut. Ky i fundit e ka pėr detyrim qė brenda 24 orėsh tė fillojė me sulmet nga ajri kundėr caqeve ushtarake e policore serbe ia shpjegova vėllait, duke qenė krejtėsisht i sigurt se vėrtet sulmet ajrore do tė fillojnė qė mė 24 mars para mesnatės.
Ata u shikuan mes veti. Por, nuk thanė asgjė. Heshtjen e theu papritur zilja e telefonit. Njė mik imi interesohej tė dinte se ēfarė duhej bėrė. Ai po mė thoshte se qyteti tashmė po hynė nė njė gjendje paniku. Duhet tė dal dikush dhe tė marrė guximin e tė thotė se ēfarė duhet tė bėjė populli. Njerėzit kanė filluar qė tash tė mendojnė si tė largohen nga qyteti, kurse nė kėto momente kur po afrohet nata. Miku im po ngulte kėmbė se, jo sall Rexhep Qosja, por d. Ibrahim Rugova, tė cilin populli e zgjodhi kryetar tė Republikės sė Kosovės, ėshtė ai qė i pari duhet ti bėnte thirrje popullit qė tė mos e lėshojė Kosovėn.
- Ne nuk mund tė rrimė nė kėtė banesė tha Gabiu. Do tė shkojmė tek Fazliu, kurse ti duhet tė gjesh ndonjė vend tjetėr pėr disa ditė, - po ngulte kėmbė ai.
- Po, - i thashė. Kjo ėshtė banesė qė mund tė kontrollohet nga policia qė sonte, - plotėsova veten, pa qenė i sigurtė se ku do tė shkonim unė, gruaja dhe dy fėmijtė.
Kishte disa ditė qė po mendoja pėr mundėsinė e largimit tė pėrkohshėm nga banesa. Pėr veten isha i sigurt se nuk do tė dal jashtė Kosove. Mund tė strehohem diku pėr ndonjė ditė. Jo mė shumė. Fėmijėt, kisha menduar, se mund ti nxjerr jashtė, nėse rrezikohemi pėrfundimisht. Vetė nė asnjė mėnyrė nuk do ta lė Prishtinėn. Fėmijėt dhe gruaja ndoshta. Por, momenti i sulmeve po afronte shpejt, kurse unė nuk kisha ndėrmarrė asgjė, as pėr veten dhe as pėr fėmijėt.
Vėllai me nėnėn dhe me fėmijėt dolėn. Nėnės ia pashė njė lot tek po i lėvizte poshtė faqeve. Ajo u mundua ta fshehė lotin nga unė, qė po pėrpiqesha ta ngushlloja se do tė bėhet mirė, se mė nė fund gjėrat do tė vendosen nė vendin e vet. Ishte ora 17. Nė banesė mbetėm unė, gruaja dhe dy fėmijėt. Ata mė shikonin mua, ndėrsa unė po hamendesha, pa ditur ēfarė duhej tė bėja.
- Sonte nuk do tė jemi bashkė, u thashė.
Kėtė zgjidhje e kisha menduar qė nga mesdita, pa qenė i sigurt nėse kjo ndarje e shpejtė dhe e papritur do tė zgjaste vetėm njė natė. Ata mė vėshtruan ftohtė. Sikur e kishin pritur qė moti kėtė propozim. Bahria dhe Besiani do tė shkonin nė shtėpinė e vjehrrės, tė cilėn e konsideronim pak mė tė sigurtė, ndėrsa unė me Berianėn do tė qėndronim nė banesė. E kishim tė qartė se kjo nuk ishte njė zgjidhje qė ofronte farė sigurie. Por, tė paktėn, nuk deshėm qė tė jemi tė gjithė bashkė. Nėse do tė ndodhte mė e keqja, nėse serbėt do tė vendosnin tė na vrisnin , atėherė tė paktėn kjo tė mos na gjente tė gjithėve pėrnjėherė dhe jo nė njė vend. Kėrė parandjenjė nuk ua thashė tė tjerėve as gruas, as djalit dhe as vajzės. Por, jam i sigurt se ata e dinin arsyen pse nuk do tė duhej tė qėndronim bashkė.
Sulmet e para na gjetėn duke biseduar pėr mundėsitė qė, bashkė me Vajzėn, tė gjejmė njė zgjidhje tjetėr, qė tė mos e bėnim natėn nė banesė. Kishte dy orė qė Bahria me Besianin kishin shkuar te Selushi, kurse unė me Berianėn po hamendeshim. Por, tashmė ishim vonuar me hamendjet tona. Ishte ora 20.04 minuta.
Makineria e sulmeve ajrore tė Aleancės po vihej nė lėvizje kundėr caqeve serbe dhe po fillonte ndėshkimi kundėr forcave kriminale ushtarake e policore serbe. Bashkė me sulmet e para tė vionėve dhe raketave tė Aleancės nė aeroportin ushtarakė nė Sllatinė dhe nė qendrėn e stėrvitjes sė policisė speciale serbe nė Ajvali, Prishtina ngeli pa korrent. Momenti ishte tepėr i veēantė. Aleanca po hynte nė luftė kundėr Serbisė dhe sulmet e saj, objektivisht, ishin nė anėn e shqiptarėve. Rrugėt e Prishtinės pėrfundimisht, po bėheshin tė shkreta e krejtėsisht tė pasigurta dhe, tashmė, ishte e qartė se unė dhe Vajza ishim tė detyruar qė natėn ta bėjmė nė banesėn tonė.
- Po digjet ndėrtesa e Presidencės, - po mė thoshte me telefon njė zė i panjohur. Objekti i Qendrės pėr Informim tė Kosovės tash pėr tash ka shpėtuar. Por, Presidenca ėshtė vjedhur, ėshtė thyer dera kryesore nė fillim dhe pastaj i ėshtė dhėnė flaka, - mė fliste njė nga rojet e natės nė objektin e Unikosprojektit, qė gjendej vetėm disa metra larg Presidencės. Ai po shpjegonte se vetėm njė orė pas sulmeve tė para kishte dėgjuar disa njerėz qė me nguti po i afroheshin objektit. E kishin thyer derėn, kishin nxjerrė jashtė dokumentacionin dhe mė pas ia kishin dhėnė flakėn objektit. Zėri po i dridhej tek po e pėrshkruante atė qė kishte parė. Derisa po pyeste ēfarė do tė mund tė bėnte ai pėr objektin e Presidencės qė po pėrfshihej nga flakėt, u pėrpoqa ta qetėsoj dhe i thashė qė tė ketė kujdes pėr veten.
Ishte vonė pas mesnate. Tek po pėrpiqesha tė dėgjoja tė gjitha lajmet e informacionet e mundshme, si nėpėr fanitje, vėrejta se po afronte mėngjesi.
2.
Kėrcnimet serbe pėr dėbimet masive dhe pėr shfarosjen nė maė tė shqiptarėve tashmė po realizoheshin. Janė njoftimet e para pėr likuidimet e shqiptarėve nė Prishtinė, nė Mitrovicė, nė Gjakovė nė Prizren dhe nė pjesė tė tjera tė Kosovės qė tė shtyjnė tė mendosh nėse ishte dashur ose jo qė politikanėt dhe intelektualė tė shquar shqiptarė ti gjenin sulmet ajrore tė Aieancės nė Kosovė. Po tė largoheshin nga Prishtina para se tė fillonin sulmet, poIitikanėt dhe intelektualėt shqiptarė do tė rrezikonin tė akuzoheshin se ia kthyen popullit shpinėn nė ditėt mė tė vėshtira. Kjo gjithsesi nuk do tė ishte e lehtė pėr ta dhe nuk do tė kalonte pa pasoja pėr autoritetin e tyre nė popull. Por, duke mbetur nė Prishtinė nė njė kohė kur Akanca kishte filluar luftėn kundėr forcave serbe, ata rrezikonin tė likuidohen fizikisht ose qė tė keqpėrdoren si ėshtė mė sė keqi nga kriminelėt serbė.
- Nė Mitrovicė u vra Latif Berisha. - mė njofton Rexhep Gjergji. - Ky intelektual dhe veprimtar i shquar ėshtė vrarė mennjėherė pas sulmeve, para derės sė shtėpisė, sipas njė liste pėr ekzekutimin e intelektualėve dhe tė veprimtaitve politikė, - po rrėfente me shqetėsim njė veprimtar politik, qė kishte arritur tė dalė nga Mitrovica. - Nė shtėpinė e tij ėshtė likuiduar edhe udhėheqėsi i sindikatės, Agim Hajrizi. Bashkė me tė janė ekzekutuar edhe i biri 12 vjeēar dhe e ėma, - mė thotė Rasim Cubolli, njė inxhinier qė me shumė vetmohim punoi me vite nė Presidencė. - Mos di gjė mė konkrete pėr fatin e avokatit Bajrain Kelmendi, - interesohet tė dijė Adnani. - Di se ėshtė arrestuar pas mesnate bashkė me tė dy djemtė - them. - Herėt nė mėngjes Nekibja ishte interesuar pėr fatin e tyre. Shko dhe pyet tek NATO-ja! - i ishte kėrcėnuar policia serbe, - i them.
Nė dhomėn tjetėr Beriana po flinte ende. Ajo mė bėri shoqėri pothuaj deri pak para se tė agonte. Biseduam gjatė dhe disa herė gjatė natės mė tha se kishte frikė pėr veten dhe pėr mua. Njė mik imi interesohet tė dijė nėse kemi mundėsi tė njoftojmė kėdoqoftė nga tė huajtė pėr kėtė qė po ngjet. Kur mori vesh se bashkė me mua nė shtėpi gjatė gjithė natės ka qenė edhe vajza, tha se ishte i tmerruar dhe po mė kėshillonte qė gjatė ditės tė gjeja ndonjė vend tjetėr pėr strehim.
Njoftimet pėr ekzekutimet e para mi kujtuan kėrcėnimet e liderit tė radikalėve serbėm, Vojisllav Sheshel, i cili, vetėm pak ditė mė pėrpara, pa asnjė ekuivok, po e bėnte publik planin serb pėr spastrimin e Kosovės. Ai e thoshte hapur se, nėse avionėt e Aleancės e sulmojnė nga qielli, forcat serbe do tė sulmojnė nė tokė dhe nuk do tė lėnė asnjė shqiptar pa dėbuar nga Kosova. Por, duket se kėrcėnimet serbe nuk ishin kuptuar seriozisht, as nga politikanėt shqiptarė dhe, me gjasė as nga faktorėt politikė e ushtarakė ndėrkombėtar. Kėtė konstatim e bėjnė tė qėndrueshėm hutia e pėrgjithshme, e cila u krijua qė me ekzekutimet e para serbe dhe me veprimet e egra antishqiptare tė serbėve si dhe vetė paniku qė, pėr pasojė, po krijohej nė popull.
Shqiptarėt ishin tė mrekulluar me forcėn ushtarake tė Aleancės. Ata mė shumė dhe mė pėrpara sesa me kėrcėnimet serbe e me rreziqet qė projektoheshin kundėr tyre nØče deklaratat e udhėheqėsve serbė, po preokupoheshin me dėmet qė do tė pėsonte armata kriminale serbe. Duket se atyre u interesonte hakmarrja e forcave tė Aleancės kundėr forcave serbe dhe pozjiaj e kishin harruar rrezikun qė po u kanosej vetė atyre nga forcat kriminale serbe. Faktorėt politikė dhe ushtarakė ndėrkombėtar duket se llogarisnin qė Beogradi do tė dorėzohejpas sulmeve tė para dhe ai pastaj do tė pėrmbushte kėrkesat e bashkėsisė ndėrkombėtare. Kėtu me gjasė e gjente mbėshtetjen arsyeja pase sulmet e mbrėmshme ishin tė pakta dhe pa asnjė efekt ushtarak dhe politik.
Nė telefon ishte Ganiu. Donte tė dinte si e kisha kaluar natėn dhe ēfarė po planifikoja tė bėja. Tashmė kishte dėgjuar pėr ekzekutimet e para nė qytet dhe shihej qartė se ishte i shqetėsuar pėr fatin tim.
...
PARANTEZA E MBYLLJES
Pikėrisht tash e shoh tė domosdoshme qė ta bėjė publike dilemėn e rėndė se a thua do tė arrija ta pėrjetoja ēlirimin e Kosovės, qė tu bija nė fund shėnimeve qė pasojnė, dhe, mė nė fund, qė ta kryeja dorėshkrimin e kėsaj lutjeje pėr Prishtinėn, qė kėsaj bible pėr fatin e gjithė shqiptarØve dhe tėrė Kosovės.
Kjo dilemė mė shoqėroi gjatė gjithė kėtyre 82 ditėve. Por, ishte energjia e fuqishme e besimit se forcat e Aleancės do ta detyrojnė Serbinė tė kapitullojė dhe do ta shpėrblejnė sakrificėn sublime dhe vetė luftėn pėr ēlirim tė shqiptarėve qė mė mbanin gjallė dhe qė mė bėnin qė ti mbaja kėto shėnime.
Nuk jam i sigurt nėse e kam thėnė tashmė, por sidoqoftė e gjej tė nevojshme tė theksoj edhe njė herė se shėnimet pėr kėtė libėr rėndom i mbaja nė mėngjes dhe vonė pasdite dhe ato kėtu janė autentike. Ndonjė pėrsaktėsim i domosdoshėm, thellimi i ndonjė situate dhe zhvillimi i ndonjė argumenti nuk kanė pse tė pėrjashtohen. Por, marrė nė pėrgjithsi , ato ruajnė rezonin dhe emocionin e momentit.
Si tė kėtilla, ato mund tė konsiderohen jo sall shėnime tė njė empirie, tė asaj qė po ndodhte gjatė atyre 82 ditėve tė njė egzili tė brendshėm, por edhe njėfarė diagrami i reagimeve emocionale ndaj atyre ngjarjeve. Pra janė shėnime jo vetėm pėr ngjarjet e pėr qėndrimet, pėr zhvillimet e pėr kthesat e njė momenti historik, por edhe pėr vetė situatat dhe reagimet, pėr refleksionet dhe interpretimet, pėr emocionet dhe pėrgjasimet e paevitueshme tė atij momenti historik e ekzistencial me situata e me ngjarje e me reagime tė tjera tė moēme e tė reja.
Energjia e ringjalljes sė Prishtinės dhe gjithė Kosovės mbas hyrjes sė forcave tė Aleancės, ndėrkaq, ishte ajo qė mė bėri ti pėrfundoj kėto shkrime dhe ta kryej librin. Disa herė mė ka ndodhur qė gjatė kėsaj kohe tė dal nėpėr rrugėt e qytetit, tė shėtis dy herė pothuaj gjithė Kosovėn dhe tė vėrej e tė prek e tė ndiej nga afėr tmerrin e vdekjes e tė shkatrrimit dhe pulsin e jetės. Kam vėshtruar nga afėr e me orė tė tėra shtėpi tė djegura, katunde e qytete tė rrėnuara, varreza individuale e kolektive dhe gjithėherė kam marrė mesazhin e njejtė se Serbia deshi ta djegė tokėn e Kosovės dhe ta shfarosė popullin e saj shqiptar.
Por, poaq tė fuqishme ishin mesazhet qė shpėrthenin nga prania e ushtarėve evroamerikanė, nga lėvizjet e nga veprimet, nga mendimet e nga besimi i pashembulltė i shqiptarėve pėr ndėrtimin dhe rindėrtimin e Kosovės. Nuk ishte vetėm kthimi i shpejt i shqiptarėve nė Kosovė mrekullia qė la pa frymė gjithė botėn. Energjia e jetės dhe e punės, vetė fryma e ringjalljes sė shpejtė tė jetės nė tė gjitha planet ishte njė mrekulli tjetėr, poaqė e papritur dhe gjithandej e ēmuar nga tė gjithė qė e dinė dhe qė e njohin, qė e ndihmuan dhe qė do ta ndihmojnė akoma mė shumė Kosovėn dhe popullin e saj.
Nuk ėshtė kurrėfarė fshehtėsie se pėrfundimin e kėtij dorėshkrimi gjithsesi qė e ka ndihmuar pikėrisht kjo energji e pėrgjithshme e ringjalljes sė jetės nė Kosovė. Dorėshkrimet e kėtij libri, tri fletoret e mbushura me njė kaligrafi herė tė qetė e tė rregulltė dhe herė tė shqetsuar e disi tė egėrsuar, disa herė mė dukeshin disi tė fjetura tek i vėshtroja me orė tė tėra.
Por, ato ēuditėrisht ngjalleshin e ringjalleshin, merrnin frymė e jepnin mesazhe kuptimi posa i lexoja dhe i rilexoja. Energjia e jetės gjithsesi qė projektohej e reflektohej nė energjinė e shkrimit, sikundėr qė kjo e dyta i jepte jetės kuptime e mesazhe tė reja dhe tė panjohura.
Asnjėherė nuk do tė harrojė keqardhjen qė po shprehte njė Djalosh pėr librat qė mi kishin djegur serbėt nė shtėpinė e babės nė Gllamnik. Ishte dita e parė qė po shėtisja rrugėt e Prishtinės pas tre muajėsh, kurse Djaloshi nga Sekiraēa po mė afrohej disi me ngurrim dhe po mė tregonte se plakun e kisha gjallė. Por, librat ti kanė djegur, mė tha me njė keqardhje qė nuk mund ta shpjegoj. Nuk foli pėr shtėpinė, qė po ashtu ishte djegur me krejt ēfarė kishte pasur brenda, por vetėm pėr librat. Kjo mė bėri pėrshtypje.
Dorėshkrimi i kėtij libri kurrėsesi nuk mund tė jetė kompensim pėr gjithė ata libra qė u dogjėn bashkė me gjithė ato ide e mendime. Situata e karaktere tė krijuara nga gjeniu krijues i njeriut. Por, si brenda ēdo libri tjetėr, edhe brenda librit qė e keni pėrpara, veprojnė e krijohen e bashkėveprojnė energji tė shumta e tė vazhdueshme, tė brendshme e tė jashtme, tė tilla qė i dimė dhe qė i njohim, por edhe tė tilla qė as i dimė dhe qė as kemi se si ti njohim. Kėto energji vazhdimisht e ushqejnė dhe e pėrcaktojnė, e lindin dhe e rilindin njėra tjetrėn nė emėr tė jetės dhe tė lirisė, si vetė librat, tė cilėt, nė fakt, gjithmonė e shkruajnė dhe e rishkruajnė njėri-tjetrin, duke e krijuar universin e dijes e tė shkrimit.
Pikėrisht tek kėto energji merr jetė e shpirt edhe dorėshkrimi i librit Njė lutje pėr Prishtinėn.
Prishtinė, 21 dhjetor 1999
"NJĖ LUTJE PĖR PRISHTINĖN"
Xhemail Mustafa
Shtėpia Botuese FAIK KONICA - Prishtinė - 2001
-----------Marre nga Trepca.net----
Krijoni Kontakt