III. RRETHINAT E ATLANTIDĖS
(vargje heraldike)
PROLOG
Ditėn e shtatė tė lėngatės rrėshkita nga kurthet e hijeve: marsi sybuhavitur e buzmavijtė shkiste si uji nė kofshėt e kolme tė vashave; po ishte dikush qė kish vėnė kujėn: "a tė khashė! - se s'mund tė pritej gjė tjetėr nė mė tė humburin spita ushtarak qė kishte provinca. Ai ia kishte kallur sytė pėrsheshit me shkronja qė ftohej mbi komodinė. Mė kot rrihja ta mbledh fillin e tretur ndėr fasha tė trasha resh mbi objekte: do ta mblidhte ardhja e numėrorit nga Peqini.
Ai kish sjellėdy-tri fije tė njoma dorzonjash, shkulur me gjithė rrėnjė nga shpatet e Sheldisė. "A tė khashė" - pėrsėriti ai pikėllueshėm, dhe gjithēka tjetėr zhvishej nga perceptimi. Precipitonte veēse thelbi - "a tė khashė", thelbi-shkronjė. Pėrsheshin me shkronja e ngjyroste "kh - ja " grykore. Numėrori nga Peqini u zhduk pas dyerve tė nginjura me erė ilaēesh duke lėnė tė ftohen dorzonjat ndanė pėrsheshit me shkronja, ndėrsa mua, - tė rrotullohesha ankthshėm si njė predhė, nė vijaskat e asaj zgafelle mijvjeēare, asaj "kh - je" tė pamort qė oshėtinte nėpėr labirintin e laringut tė shqipes nė Peqin.
1. NJĖMIJĖ VJET VETMI TĖ SHKRONJĖS "KH"
(ia kushtoj I. Kadaresė)
...Sepse koha krijohet me vdekje, ndaj ne
Jemi urna e saj, jemi qarku pėrmbyllės,
Jemi ashkla plluskore mes gjethit dhe ritit -
Vegulli efemere, shkumė detare a re
Lojcake nė qiej, bij tė shembėlltyrės -
Loti qė humb nė lumin e Heraklitit.
...Sepse koha ėshtė qenia nė prani e mungesė,
Dhe mungesa krijohet me vdekjen tonė.
Do hapet sipari dhe heret a vonė
Papraninė do shohim tė gjithė nė Zbulesė:
Do jemi boshti i veshur n'kuptim
Dhe lumė Herakliti sė prapthi n'vėrshim.
...Sepse koha rikthen nė po atė tryezė
Tė ngjėrojė grimat qė pati lėnė,
Dhe dita e lume ndrron natėn e zezė,
Dhe nata prapton me shéjza e hėnė -
Ngathėt si vargjet nė anakrezė,
Koha rikthen nė atė tryezė.
...Sepse koha nuk ėshtė domosdo shkatėrrim
I thelbit tė Qenies, i shpirtit nė Hiē.
Ana e prapme e saj ėshtė gjallim.
Vdekja ėshtė Oazi dhe Krishti nė Kryq,
Ku koha pushon, zgjanohet dhe ngre
Tė tjerė profetė pėr sendet dhe ne.
...Sepse vdekja ėshtė veēse ē'lodhja e Frymės,
Pastrimi i saj pėr gjakimin e ri
Nė pulsin e gjallė tė Qenies nė kohė.
Vdekja ėshtė djegia e gjethit prej brymės -
E po atij gjethi qė gjen pėrsėri
Degėn e blertė dhe Frymėn qė ngroh.
Vdekja ėshtė gjendje e Qenies nė gjumė, -
Rrjedhė e papastėr kohe tė amullt,
Ėshtė edhe nyje kohe e gangullt
Dhe zor se mund tė shprehet me gjuhė.
Se koha lėviz veēse nė Qenie
Si anė e prapme germe, fonéme.
Mos koha lėviz dhe ngrin nė njė germė?
"O shpirt i mumosur, o merrmė, o lermė,
O kthem ti sėrish nė Zanafillė -
Nė kllapa Logosi vulosur me dyllė,
Nė kohė kaosi, nė Frymė pėshtjellimi,
O kthemė nė gjendje tė grirė vetmimi" -
Tha shkronja kh dhe u suall vėrtik
Profil-grirė karshi pėrjetėsisė
Njė nate me prenka yjsh nė fytyrė -
Dhe mbeti peng i pezullt nė grykė
Nė cepin qėndror tė Ilirisė:
Nė laringun e shqipes - e para mėnxyrė.
2. NJĖMIJĖ VJET KEQARDHJE PĖR SHKRONJĖN "H"
Pyeti presja: ē'ndodh kur takohen dy pykpyetje?
Pėrgjigjet kllapa: tri pikēuditėse.
Anton Pashku
I
Herioglife hidhėrimi hanė hėnė. Hulli
Hundorėsh hapėn Hunėt e humbėn humbellash.
Hepohen Hamletė harrakatė hamendjesh:
Huti hapat heq humnerash.
Hov e hidhem hamulloresh,
Hyj humbas nė heshtje hithrash.
Hoje honesh historikė -
Hy e himne himerikė.
Hapen hallkat hapėsisė:
Helenizėm.
Hurb harresa helm hazdisė:
Histerizėm.
II
Hordhi hardhucash - halė hakmarrje hipokrite.
Horizontit hungėrijnė hymne hetite.
Hurdhė.
Hemoragji.
Hiēi hėngėr hudhra hijesh hijerėnda.
Hark i hapur hanxharonte hyjzit hėna.
Hajmali havasė harushat hapėrdarė,
Huqe-holla si havjari mbi hoshmar.
Herė hare harbojnė hatullat e hirta,
Herė hollohet hink e hellit - hingėllima.
Hł haraēi, hurmė hendeku, hatą has,
Harpa hup hire hapash nė hashash.
III
Huti hutat hir' i horės harrimtare!
Hyr e ha haje e hije hijerorje!
O haliē hallesh halldejase habertare!
Himene! hukamė harqesh humbėtorje.
Hamės humbėsi horroresh: hosana!
Hekur han havan' i huaj: hosana!
Heralkitin honeps Hegeli: hosana!
Heraherė hidet janė Hidra: hosana!
Heshtin heshta e habitur harmoninė.
Hallvė hakmarrje hap hamshori me hanxhinė.
Hyn hajduti, hyn harbuti si harap -
Hartė e harxh hamalli hodhi nė hesap.
IV
Heliocentrizėm. Humababa humbi hartės:
Hallat hallve horasani harrimegėr.
Hungurijnė Hesperidet hymn Helladės
Dhe Hermesit: Huserl. Hajdeger.
Halė e hyjve hyjnizues - Hiroshima.
Hajku hupas hjek hise harakiri.
Hapsanė hanesh hem hutoresh has Harkovi,
Hunj harrimi heq hebreu: hime hiri.
Herr Halili hoje hejesh hajdutnisht,
Hapin hijshėm hedh hajatit pas Hyjrisė.
Hoshgjelden! - hundėzon Harambashi.
Hasta la vista! - heq harrimi hurbė hashashi.
V
Herė hero, herė hasėm hyqimeti,
Herė hutim, herė harrim hapėsisė,
Herė hulli i hardhuar n'hall Hamleti -
Hijerore herė harlisur hajmalisė.
Himalajė, - hon heterash huamarrė,
Hordhi hindėsh harrakatur, hapėrdarė.
Hilozoizėm heraldik: hiperbolė.
Hipoteza - haku i humbjes: hekatombė.
3. EKZISTENCĖ
Njėmijė vjeshta rrodhėn gjak nė ijet tona.
Njėmijė vera gjaku eshkej dhe nė grykė
Shtjellej Qenia, kutullohej shkronja,
Frushullonte verb' i shqipes, kallej thikė
Mbi dremitjen fusharake - pelte trush,
Ku lakorja e horizontit puthej epshėm
Dhe skajonte rrjedhėn lumi krejt nė tush
Nga kujtesėn nxin i Letės breg i mnershėm.
Pėrsėthelli shkulme ngrinte prapė shtėrngata.
Tjetėr sy cikloni mbarsej shkrepėtima.
Nga themel' e thelb' i Qenies trandej Fryma -
O baticė qė vdekjen vetė vure nė kllapa!
Dhe n'u kthefsh nė atė thelb Zanafillor, -
Kthen sėrish tė pish ambrozin tėnd hyjnor.
4. TMU - TARRAKAN
"Dhe nėse fantazma gjalloi dikur kėtu,
E braktisi kėtė shtėpi. E braktisi".
Josif Brodskij
I
Kėtu koha ėshtė shkallmuar nga erėra tė errėta
Dhe dergjet distiluar nė Detin e Zi.
Me shkopinj tė trashė rrebeshesh tė verbėra
Mbi kafkuj qafgjata dunash pėrmbi-
Zgjohen kumte tė fjetura deliresh tė hershme
Pėr brenga tė ardhme prej vreresh tė djeshme,
Qė barten, shkapeten si thneglat e treten
Nė rėrė anonime ku bjerrin vetveten
II
Kėtu "pasardhėsit" i sajojnė apologji
Njė tė shkuare qė kurrė s'e kanė patur.
Kėshtu dhe terzia, pa cohė, gjithsesi,
Do sajojė prej leckash njė rrobe tė varfėr.
Kėshtu historisė i japin tė pijė
Prej gurrash tė lashta uji tė vjedhur,
Dhe hedh shtat pėrēudshėm mashtrimi i ri
Pėrkundėr rrjedhės me memorie tė tredhur.
III
Krejt ēka lanė perandoritė kėtu
Janė rrėnojat e qytetit antik: Gorgypa.
Po koha kafshoi dhe shtroi nėr tru
Shtresa pomade ndėr fasha e rrypa.
Eh! Qenia si Kukule nė Fshikėz mbėshtjellė
Dremit nė jermi alfabetesh, delir e narkozė,
Dhe nė pėrmendet shpellash pėrthellė -
Vetvetja-Proté i shket-metamorfozė.
IV
Me triskuj ernash t'misterta, ē'mund tė na thotė ende
Kjo natė tingujsh tinzarė qė trazohet gjethnajash?
Me akuariumin qė tallazit faunė yjesh t'arrirė?
Me palcė historie shtanguar ndėr pengje?
Me kafka t'nėndheshme dergjur thirravajash?
Me fushatėn kobzezė tė Svjatosllavit pėrfshirė
Vorbullash qorre? Me lavdinė e bjerrė t'atamanit
Mbi gėrmadhat e pakthyeshme tė Tmu-Tarrakanit?
V
Njeriu. Njerėzit. Njėrėzimi. Mendimi pėrsėri
Rikthen duarthatė nocioneve tė bjerra.
Mendimi fyhet. Mes dunash pėlcet era.
Njeriu. Njerėzit. Gjithė kjo industri
Prej mishi cullak qė pėr diell theket -
Kėto fryte tė errėta gjaku - mizėri -
Janė iluzion i mbramė qė nuk don tė shembet, -
(Iluzion nė kllapa plus-minus pėrjetėsi).
VI
E lėmė detin tė fshajė e rrahė nė breg
Me rropullitė, ēafkat, sytė e Ifigjenisė
Qė sogjetojnė nga ky ngulim grek
Hapėsirėn sakrale gjirit tė Pontisė.
I kthehemi stepės, ku pas shpine ēurg
Kanoset zhyer-gjak perėndimi turk.
Muzgu enjtet. Merimanga dhe akrepa
Shqyhen prąjshėm rrengjesh nėpėr rrjeta.
Vitjazjevo, korrik 2000
5. KĖNGĖ INFANTILE
Amshimi ha lastarė
Pėr ty o gaztar
Amshimi ha prapė
Pėr ty o gazngratė
Amshimi ha fruta
Aguridhe tė buta
Amshimi ha triskuj
Me vriguj pa vriguj
Me bishta nervurė
Pėr ty more burrė
Amshimi ha gurė
Amshimi ha fletė
Pėr ju mori bletė
Ai ha lėvore
Pėr ju hijerore
Amshimi ha shumė
Pėr ty mor i lumė
Amshimi ha shkronja
Pėr ju mori zonja
Amshimi ha shpesė
Pėr ty mori mbesė
Ai ha zanore
Pėr ju o lotore
Amshimi nuk nginjet
Amshimi nuk thinjet
Amshimit s'i merr as dhe njė thėrrime.
Amshimi ha gjethet e veta prej dorės sime.
6. TRANSHENDENCĖ
(peisazhi tjetėr)
I
...Dhe i hapa sytė nė kėtė botė krijesash qė mpaken nė pėrjetėsi.
Vezullinte stepa nėn hėnė.
Hėnė, o hėnė e derdhur nė Mongoli!
Me kulte hijesh, angėshti baticash,
e qumėshtin e tundur nė gjinj amėsie,
Me rite mortore magjistricash
Ti anėn e prapme tė Qenies e shpie
Nė tjetėr alfabet qė ēartur rravgon,
Nėpėrdredh flatra t'padukshme mshehtėsie:
Kufijtė e kohėrave tėhollen dhe Fryma
Somnambule ndėrkallet ndėr trupa tė tjerė.
Irrele materia.Vėrshon Leta a bryma,
Vetėdija, kujtesa, xhelati, viktima, -
Rimishėrojnė nocionin e bjerrė.
Dhe pengje tė lashta, pengje qė s'vdesin
Kthejnė tė ē'mallin mortarėt e vet,
Dhe detra-martirė, liqej-asketė,
Shestime tė turbullta pėrbrenda djérsin.
II
...Dhe i hapa sytė nė botėn qė madhohej nėn hėnė.
Tjera kohėra, tjera vrunduj qeniesh shkapeteshin mbi dhera.
Tjera shira tingujsh, tjera epopera
Shplojnė Qenien nė mundėsi, qajnė Qenien e ngrėnė.
Qyteti hyjnor sė larti hukaste sendet pėrposh
Dhe palcėn e tyre brumonte me Frymė e Vullnet.
E di: sapo gjethi i zi i ditės tė rijė - "tė rrosh a
tė mos rrosh"
Do bėhet sinori diskret.
Tungjatjeta natė, ty o art hermesian!
Kjaroma trurin dėng me skolastikė!
Nė kordat e zėrit tonė pėrshkėndit
Plazma e valė e verbit ilirian.
Po kthen biri yt plangprishės Atlantidė!
Avitet ngarkuar pasthirrma t'paemra,
Se qyteti, pėr banorėt zė fill nga qendra
Kurse pėr udhėtarin - nga periferitė .
EPILOG
RRJEDHĖ E DYANSHME KOHE
(Palindrom)
Aristokracia athėt tė tha: ai Car kot si ra?
Tagra-argįt, įri i ra:
aks ashik kisha s'ka.
Teksa asket ishi, mishmash-amshim: kal' e lak.
Ah, ok! Koha hark e krah ka hak.
Kref ferk e reze zer -
e litera, a re ti le?
Shi ish. Ish shi: rrush Įdi i dashur!
A visha ū Shiva? Cigare je. Ej, era gic! -
Shava avash'. Jam maj, jam Liza - azil:
Kish dhe shik. Her' reh prek kerp, her' reh prek kec -
merr rrem.
Opo jam maj e luloj jo lule:
Jam maj, rreshje e sherr. -
Agoj Joga!
Moskė - Vitjazjevo, korrik 2000
Krijoni Kontakt