Keshtu ka qene titulli i nje Programi ne Radio Tirana dikur.
Ja dhe Klani c'thote..
-------------------------------
Shofere me minifund
Si po perhapet me shpejtesi sindroma e femres me makine. Ne Tirane por edhe ne rrethet e medha te vendit, nuk perben me cudi "biondja qe parkon mercedezin". Policet thone se ato jane me te rregullta ne qarkullim, ndersa ne autoshkolla shkelqejne. Nje shembull per breznite e shkuara mashkullore ne timon
Policit Maksi Shena, qe nganjehere i bie turni te drejtoje trafikun ne kryqezime nga me te perbindshmit e Tiranes, nuk i kujtohet te kete leshuar kaq shume buzeqeshje ne te kaluaren. Eshte nje gje, qe prej tij para dy vjetesh as qe mund te mendohej. Te gjithe shoferet qe kane ngrene gjoba te pafundme prej tij, sic thone ata "qofte edhe per nje kilometer ne ore me shume", e mbajne mend perhere te ngrysur ne kufijte e nevrikut, me bilbil qe duket sikur i fryn me ndonje pale mushkeri artificiale dhe me doren gati tek blloku i gjobave ne xhepin e brendshem te jelekut ngjyre kanarine.
Mirepo ka ca kohe, qe Maksit kane nisur t'i diktohen ca buzeqeshje ne detyre. Ka nisur te marre nuanca babaxhani, dhe deri diku mund te quhet nje polic i lezetshem. Ja, sapo shikon nje "Punto" te bardhe qe mend perplaset me makinen ne krah, i bie bilbilit, nxjerr gati bllokun e gjobave, por sapo afrohet te shohe se cfare ka brenda makines, nderron mendje sikur ta kene fikur me telekomande, buzeqesh, dhe ben shenje me ate tabelen qe mban perhere ne dore qe trafiku te vazhdoje. "S'te ben zemra t'i gjobisesh, mor po, as t'i shikosh me inat s'te vjen. E kane hallall. Te duket sikur je polic ne Itali", thote Maksi.
E ka fjalen per shoferet e tipit te fundit. "Shoferet" me floke te gjate dhe me manikyr. Me minifund dhe taka; me sakte grate shofere. Nje tendence e re qe ka pushtuar me shpejtesine e etheve te malarjes gjithe kryeqytetin si dhe disa nga qytetet me te medha te vendit. Ato kane fituar mjaft natyrshem zemrat e te gjitheve. Makinat e tyre jane ne cdo rast me te rregullta dhe te mbajtura shume me paster se "koshat ambulante te pleherave", me te cilet udhetojne shumica e meshkujve. Ne komisariatet e policise te thone nje fakt me interes: asnje aksident deri me sot nuk ka pasur per autore ndonje grua, ndersa ne autoshkollat e ndryshme, instruktoret thone plot entuziazem se nuk kane pasur kurre kursante me te zellshem dhe inteligjente se grate dha vajzat.
Femrat ne timon jane nje fenomen, i cili pervec te tjerash, po jep nje goxha kontribut, si ne rastin e policit te zbutur Maks, edhe ne permiresimin racor te gjithe policeve qe drejtojne trafikun, por edhe ne rritjen e edukates se drejtimit te makinave. Sedra mashkullore ngacmohet kur shohin gra qe ngasin makinen te qeta dhe pa shkelur asnje rregull trafiku rrugor dhe ata fillojne si pakuptuar t'i imitojne. E konceptuar per shume kohe si nje planet i dominuar nga burrat, ku sjelljet xhentile ishin thjesht te panevojshme, bota e katerrrotakeve po fiton dimensione te reja me hyrjen e grave ne skene. Madje ashtu sic ndodhi shume kohe me pare me bicikletat, kane nisur te dallohen qartazi tanime edhe disa modele makinash te dizenjuara posacerisht per to.
Ne fakt nje dukuri jo e re, e shfaqur per here te pare qe gjate viteve '60 ne vendin tone, pas dyzete vjetesh "lufte" per t'u marre seriozisht, mund te themi se seksi i dobet ia arriti me ne fund "te licencohet" per te ngare makinen me te drejta te plota edhe ne Shqiperi. Skena me gra qe i japin autove te tyre (ose atyre te burrave) rruges per ne plazh, ose thjesht per te shkuar vizite tek shoqet ne nje lagje tjeter, nuk perbejne me ndonje show te jashtezakonshem neper rruget e Tiranes. "Tani madje, edhe halabaket qe para pak kohesh me te pare nje vajze me makine sajonin lloj- lloj 'akrobacirash' me makinat e tyre per t'i veshtiresuar asaj ecjen, nuk habiten me", thote polic Maksi, si perhere nje vrojtues i tipit te vecante. Gjate gjithe pesedhjetevjecarit komunist, mund te numeroheshin ne te gjithe Republiken aq pak gra ne timon saqe emrat e tyre diheshin permendsh (madje ne nje rast, njeres prej tyre iu kushtua edhe nje drame ne Teatrin Kombetar). Por megjithe tentativat e deshperuara te shtetit te atehershem qe proklamonte me zhurme emancipimin e gruas, nuk u arrit dot kurre gjate asaj kohe ndonje arritje me e madhe sesa pak "shoqe" qe drejtonin taksi, dhe ndonje kolege me kamion pune ose me autobus linjash nderurbane.
"Besoj se e gjithe kjo ka lidhje me hyrjen perfundimtare te kapitalizmit ne konceptin e shqiptareve. Tani kushdo mund te kete nje makine per vete, ashtu sic e do vete, dhe nga ky rregull nuk perjashtohemi as ne femrat", thote Fatma Isai, nje nepunese 32 vjecare e cila vetem pak jave me pare arriti te kualifikohet ne provat per marrjen e patentes per drejtim automjeti. Ajo thote se nuk do ta kishte menduar kurre veten ne kabinen e ndonje Saureli te ngarkim- shkarkimit ne kantieret e Komanit. "Por kur une dhe im shoq vendosem te blejme dy vjet me pare nje makine tonen, atehere nisa te mendoja se nganjehere mund ta drejtoja edhe vete", thote Fatma. Natyrisht, pjesen me te madhe te kohes eshte burri i saj qe qendron ne timon. "Por kur une jam pushim, ndodh qe e coj une ate deri ne zyre dhe femijet ne shkolle. Pastaj shetis vete se eshte me te vertete mjaft interesante", thote ajo duke bere me koke nga nje Renault gri e parkuar aty prane. Makina duket e mbajtur shume mire dhe shkelqen xixe ne diell ngaqe Fatma jo vetem qe e ka lare ne nje lavazh prane lagjes se saj, por sic thote, i ka dhene edhe vete nje dore. Ajo eshte vetem njera nga qindra koleget e saj qe shetisin me makine neper qytet dhe thote se ky fakt e ben te ndihet me e sigurte. "Eshte marrezi te mendosh se nje grua me makine eshte dicka e jashtezakonshme. Jetojme ne vitet 2000 ku distancat jane perhere e me te largeta dhe qytetet me te ngaterruara. Madje mund te themi qe jemi pak te vonuara", thote Fatma. Ajo mendon se megjithate meriten me te madhe ne 'legalizimin' e ketij fenomeni ne shoqerine shqiptare e kane ato qe ajo i quan "grate VIP". "Per cdo gje te re duhen shembuj dhe ne grate kemi shembujt tane, ose le t'i quajme heroinat tona", qesh Fatma ndersa rreshton nje liste te femrave te njohura te cilat me pamjen e tyre ne timon thyen kete tabu ne Shqiperi. Irma Libohova por edhe Rudina Magjistari, dhe Inis Gjoni, dhe Monika Kryemadhi apo Rovena Dilo, jane vetem disa nga ato qe me pas krijuan me mijera "apostuj" te skotes se tyre qe i imitonin.
Nese ka nje vend ku mund te interceptohet denduria reale me te cilen grate tentojne timonin, kjo eshte drejtoria e pergjithshme e sherbimeve te transportit. Cdo dite aty jepen me dhjetera patenta per drejtim automjetesh dhe sic thone zyrtaret e atjeshem, ata nuk kane pare kurre me pare nje numer kaq te madh grash dhe vajzash qe vijne per t'u pajisur me patente. "Eshte nje dukuri qe ka nisur te masivizohet vetem keto dy vitet e fundit", thote nje nga specialistet e drejtorise. Foto Liti, shefi i sektorit te regjistrimit te patentave thote se ai dhe koleget e tij tashme nuk bejne me habi me kete fenomen. "Me pare nuk kishte thuasje asnje grua qe ndiqte kurset e shofereve dhe autoshkollat. Shperthimi i tyre i tanishem vjen ngaqe ato duhet te zevendesojne kohen e humbur", thote ai.
Nga shifrat qe disponon drejtoria perqindja e patentave qe u jane shperndare grave ka ardhur ne rritje nga viti ne vit. Nje vit me pare ato llogariteshin ne rreth 16- 18 % te numrit te pergjithshem. Sivjet ky numer ka arritur ne mbi 22%. Ketu behet fjale per totalin e kandidateve qe vijne per te dhene provat prane kesaj drejtorie. "Mirepo ndonese numri me i madh i atyre qe japin prova eshte meshkuj, duhet pasur parasysh perqindja e kalueshmerise se tyre", thote shefi i sektorit Liti. Sipas tij, femrat jane shume me te pergatitura dhe nese gjate provave te nje edicioni konkurrojne 100 femra dhe 400 meshkuj, kualifikohen dhe marrin patente 80 femra dhe vetem 200 meshkuj. Me keto ritme po i afrohemi me shpejtesi marramendese balancimit gjinor ne drejtimin e makinave. Foto Liti thote se per shembull gjate vitit qe shkoi, u pajisen me patente gjithesej 500 individe, nga te cilet 100 ishin femra.
Ka nje arsye pse grate po perparojne me kaq shpejtesi. Fakti qe behet fjale per nje dukuri qe ka nisur te verehet ne Tirane, Durres e ndoshta ne nje shkalle me te ulet edhe ne Vlore e Fier, le te kuptohet se eshte pikerisht jeta urbane dhe emancipimi kesaj radhe real ai qe u ka hapur atyre dyert e automjeteve. Pervep kesaj, specialistet sjellin si nje arsye te mundshme te shtimit te numrit te grave me makine edhe nje permiresim te ndjeshem te nivelit ekonomik te shume grave dhe te pavaresise se tyre ekonomike nga burrat dhe familja. Adriatik Orhani, i cili drejton nje autoshkolle modeste ne Tirane, thote se ndonese kerkesa e llogarise shtohet dhe natyrisht edhe cmimet e pajisjes me patente jane rritur, kjo nuk i ka penguar, por perkundrazi i ka favorizuar me shume grate qe duan te drejtojne automjete. "Pika e tyre e dobet nuk eshte teoria. Mesojne me nje durim te habitshem, ndersa meshkujt jane shume te pavemendshem ngaqe kujtojne se dine vetvetiu sesi ngitet nje makine", thote Adriatiku i cili ka vite qe merret me kete profesion dhe ka nxjerre ne drite me qindra shofere nga kurset e tij. Edhe ai e ka vene re nje shtim te papritur te numrit te femrave ne autoshkollen e tij. "Ato u bene te zakonshme vetem keto kohet e fundit", konfirmon ai.
Ndonese instruktori thote se ai "heq" paksa me grate qe vijne ne autoshkolle derisa atyre u del frika fillestare kur ulen ne timon, me pas, tregon ai, ato behen mjaft te afta. "I njohin shume mire shenjat dhe ne prova rrezohen shume rralle, ngaqe ne teori pergatiten shume mire, ndryshe nga meshkujt qe boll te hipin ne nje makine dhe kujtojne se e mesuan", thote shpesh here edhe i merzitur Adriatiku. "Nga njera ane me vjen dhe keq qe femrave filloi t'u duhet makina kaq vone. Kam kaq vjet qe jam instruktor dhe tani i kam kaluar te pesedhjetat. Nese ato do te kishin ardhur me shpejt, atehere do t'i kisha kursyer vetes shume lodhje dhe une me siguri qe do te isha plakur me vone", thote me nje seriozitet te habitshem Adriatiku.
Polici Maks nga ana e tij ka nisur te enderroje per nje utopi se te ardhmes kur kryqezimi i rruges ku ka turnin per te mbajtur ne rregull trafikun, te gumezhije nga veturat e grave. Ate dite fatlume ai do te shohe se nuk do te kete me nga ata qe ai i quan "qafleshe te dehur", ose cunake qe ecin zigzag. Ate dite ai do te harroje bllokun e gjobave ne shtepi dhe rrezik te mos t'i duhet me as bilbili. Por fundja, kush nuk ka qejf te enderroje per pushimet?
Krijoni Kontakt