Policia e Napoleonit dhe trashegimia e saj

[Enri]

Nga Michael Broers

Lektor i Historise ne Universitetin e Lidsit

Autori pershkruan shtetin policor eficent te Napoleonit dhe tregon sesi ky sistem u be nje model per te gjithe sunduesit ne te gjithe Evropen. Si e krijoi ai dhe si arriti qe ta pershtaste per te gjithe Evropen, forcen e tij policore, me te cilen arriti qe te qetesonte rendin e prishur pas Revolucioneve



Napoleoni duhet thene se nuk e beri reputacionin e tij politik si nje luftenxites. Te pakten mes francezeve. Ne vend te kesaj ai beri te kunderten. Ai mendoi per lehtesimin e rruges, ne drejtim te despotizimit qe ne vitet e para te sundimit te tij, qe kur ka marre fuqine ne vitin 1799. Napoleoni tregoi se ishte i pari sundues, qe dinte qe te vinte si duhet rendin, ne nje shoqeri qe ishte krejtesisht e perfshire nga krimi, dhuna dhe mungesa e sinqeritetit.

Lufta, ku ai luftoi si konsull i pare, ne vitin 1800-1801 kishte per qellim, qe te sillte paqe, dhe te mundesonte pushtetin e tij ne France. Dhe, kur qellimi i tij eshte arritur me ane te Paqes se Amienit me Britanine ne vitin 1801, ai iu kthye si duhet vendosjes se rendit. Kjo u be, pas dekades se kaosit, qe shoqeroi vendin e tij nga Revolucioni ne vitet 1789-1799.

Ishte koha kur Napoleoni, qe ne e njohim gjithmone si "komandanti mbi kale" u be "miti i shpetimit". Ai ishte njeriu qe diti te sillte rendin dhe sigurine, jashte kaosit qe ishte krijuar prej lirise se madhe. Qellimi i tij i madh ishte qe te shpetohej Franca nga vetevetja, pas eksesit te natyrshem te Revolucionit. Dhe rruga kryesore qe zgjodhi ishte qe te bindeshin qe te gjithe: qe ai ishte i afte, qe te kthente kohen e lirise se revolucionit, por me nje shoqeri krejtesisht te stabilizuar.

Qellimi kryesor ishte realizimi i politikes se tij te policise, qe e lejonte ate qe te rivendoste rendin, ne nje menyre profesionale, e cila ishte ndoshta aspekti me i neglizhuar i ketij regjimi. Duhet thene se ne kete kohe, ai kishte krijuar kaosin ne kufij, nepermjet luftrave te pafundme me fuqite rivale ne Evrope.

Napoleoni i kishte vene shume pjese te Evropes nen kontrollin e tij dhe pervec kesaj u kishte dhene atyre standartet me te larta te ligjit dhe rendit, qe nuk ishin pare ndonjehere ne kontinent. Napoleoni kishte trasheguar dy forca te gatshme policie nga qeverite e Revolucionit. Por, atij i dilte si detyre ti pershtaste ato, me rregjimin e tij: Xhandarmerine, qe u be nje model per te gjithe forcat e policise ne te gjithe Evropen ne shekullin e nentembedhjete; dhe nje tjeter, qe ishte me e famshme por me pak e njohur "policine administrative", nje force civile, qe sherbente pjeserisht, fatmiresisht jo plotesisht, si nje polici sekrete e e ministrave te tij famekeqe Jozef Fushe (nga viti 1810-1814) dhe Zhan Mari Savari (nga viti 1810-1814). Te dy forcat ishin te kunderta ne karakter dhe shpesh perplaseshin me njera-tjetren, por gjithsesi formuan sistemin me efektiv te policise, qe ishte pare ndonjehere ne ndonje vend evropian.

Xhandarmeria ishte nje force paramilitare, qe ishte e perkushtuar ne vendosjen e rendit. Ishte Napoleoni, qe vuri rregullat e anetaresise ne xhandarmari, me qellimin per ta bere nje force elitare, ne te cilin duhej qe te kishte vend ndeshmeria dhe rehabilitimi i rendit publik, qe do kishte keshtu besueshmerine e tij te plote.

Ne menyre ideale, xhandaret duhet qe te ishin njerez te afte per tu pershtatur ne nje force te armatosur, me shume vjet pervoje dhe nje disipline shume te mire. Ata duhet qe te kishin permasa "jo te zakonshme" krahasuar me njerezit e tjere.

Megjithate ishte e pamundur qe te mblidheshin te gjitha keto gjera dhe te mbaje kete force te perhershme me keto parametra kaq te larte. Per fatin e Napoleonit, luftrat e shumta kishin prodhuar disa veterane, qe kishin parametra te tilla te mira. Ai i sakrifikoi keta, duke i hequr nga ushtria per te forcuar policine. Pas kesaj, qellimet e tjera ishin me te lehta. Ai i perhapi ata, ne cdo cep te Frances, ne brigada te vogla, me njesi me gjashte deri dhjete njerez. Keta ishin me shume te vendosur afer zonave rurale, ndersa nje pjese tjeter te ashtequajturit "Marechaussee", kishin per detyre vetem, qe te patrullonin ne rruget perandorake. Keshtu xhandarmaria u be nje force e vertete kombetare, nje dore per te qene me afer njerezve te zakonshem. Qe ata te mos korruptoheshin, Napoleoni ndoqi tre rruge. Te cilat rezultuan edhe keto te suksesshme. Xhandaret dhe familjet e tyre qendronin ne barraka dhe ishin larg njerezve, qe duhej te mbikqyrnin. Xhandaret nuk ishin nga zonat e tyre dhe e treta nuk vareshin nga autoritetet civile, por direkt nga Ministri i Luftes.

Nga ana tjeter, Napoleoni vendosi qe ata te ndryshonin qe ne paraqitjen e tyre. Ata nga ana fizike, ata duhej qe te kishin shume paraqitje, para bashkeatdhetareve te tyre. Ata duhej te ishin shume te gjate, qe te dalloheshin kudo, duhej te ishin elegante dhe shteti i tij duhet qe t'i armatoste mire. Pavaresisht se ne disa vende, ata ishin me pak te armatosur se fshataret, qe kishin rembyer arme te ndryshme. Gjithsesi, xhandarmeria e tij u be nje force solide, ne jeten rurale dhe provinciale te Frances dhe vendeve te tjera te Evropes ku Napoleoni kishte sundimin e tij. Shume zona nga Italia dhe Gjermania, pjesa perendimore dhe vendet e Ulta u drejtua nga kjo force.

Policia civile, "policia administrative" ne terminologjine e shtetit napoleonik ishte me pak e rinovuar brenda dhe jashte Frances. Dhe, cdo qytet me me shume se 5000 banore duhej te kishte nje komisariat policie, nje komisioner, qe duhej te ishte i emeruar direkt nga Ministri i Policise se Pergjithshme ne Paris. Ai ishte pergjegjes direkt para prefektit e Departamentit te tij, ku ky i fundit ishte vete nje zyrtar civil, qe ishte i emeruar nga Ministri i Brendshem.

Roli i rendesishem i xhandarmerise u duk ne perendim te Frances, ne rastin e nje revolte te madhe kunder Revolucionit katolik. Ketu francezet mesuan mesimin e veshtire e nevojes per nje prezence te tille ushtarake, plotesisht te afte per mbledhjen e taksave dhe problemeve te tjera.

***

Shume vjet me vone, trashegimi i rendesishem i policise se Napoleonit, ishte krejt ndryshe. Ne shume pjese te Evropes, vecanerisht ne vendet e zhvilluara ekonomike dhe kulturale, si ne qytetet gjermane ne Detin e Veriut, Xhandarmeria ka lene kujtime shume te hidhura. Ne keto mjedise urbane te sofistikuara, kjo force policore per kontrollin e civileve kishte imazhin si njesi shume e ashper, shtypese dhe e panevojshme. Kur qytetaret e Hamburgut kane riorganizuar policine e tyre ata kane zgjedhur modelin e Metropolitaneve te Londres dhe jo xhandarmerine e Napoleonit. Por, vete anglezet perdoren modelin francez per te vene ne kontroll rebelimin e Irlandes. Perfundimisht duhet thene se ky model pati edhe limitet e veta. Nuk vazhdoi me ne vendet e zhvilluara dhe vazhdoi te perhapet pamase ne vendet e prapambetura.

(Mbeshtetur ne studimin e historianit anglez)

[Klevis2000]

NAPOLEON BONAPARTI

“Pas vdekjes sime, e cila nuk eshte shume larg, deshiroj ta hapni trupin tim... Deshiroj ta nxirrni zemren time, ta vini ne shpirto dhe ta coni ne Parme te e dashura ime Maria Luiza... Ju preferoj ta kontrolloni barkun tim shume me kujdes. Per kete te beni raport te sakte dhe te hollesishem dhe t’ia jepni djalit tim... Ju porosis qe te mos leshoni asgje ne kete shqyrtim.

...Ua le testament te gjitha familjeve sundimtare tmerrin dhe turpin e casteve te mia te fundit”.



Napoleon Bonaparti u lind ne vitin 1769 ne Korsike rreth nje viti e gjysme pas bashkangjitjes se saj me Francen. Rrjedh prej nje familjeje aristokrate. I ati i tij, avokat me profesion, ishte kunder okupimit francez te Korsikes.

Qysh ne moshen nente vjecare Napoleoni u regjistrua ne kolegj ne France, ne te cilin u arsimua dhe u edukua sipas sistemit francez, megjithate, kjo nuk ndryshoi gje ne temperamentin e tij korsikan. Pese vjet mesoi ne kolegjin ushtarak ne Brien, pastaj nje vit ne Akademine ushtarake ne Paris. Ne moshen gjashtembedhjete vjecare e kreu Akademine nder me te mbremet ne klase me sukses dhe iu nda grada e nentogerit artilerik. Vazhdoi te lexoje dhe te merret me me intensitet posacerisht me materiale nga fusha e strategjise dhe taktikes. Pikerisht ne ate kohe filluan trazirat te cilat me vone u shnderruan ne revolucionin francez. Ai si adhurues i Zhan-Zhak Rusoit dhe Volterit mendonte se ndryshimet politike ishin te domosdoshme, por nuk e kishte shume te qarte se cfare ndryshimesh duheshin, sepse nuk ishte i njohur me vuajtjet e punetoreve. Si nentoger iu ofrua jakobineve dhe per nje kohe te shkurter u be kryetar i tyre. Ligjeronte haptazi kunder fisnikeve, ipeshkeve dhe murgjeve.

Ne vitin 1792 partia e babait te tij, atehere nen qeverisjen e diktatorit korsikan, Paolit, u pergatite ta ndaje Korsiken nga Franca, gje qe Napoleoni iu kundervu ne menyre energjike, i mobilizoi jakobinet korsikane dhe e okupoi ujdhesen San Stefani, keshtu qe filloi lufta qytetare ne Korsike.

Pas vdekjes se babait te tij, ne moshen gjashtembedhjete vjecare, Napoleoni i mori persiper te gjitha perkujdesjet dhe detyrat ndaj nenes se vet dhe anetareve te familjes. Financiarisht nuk qendronte mire. Ne te njejten kohe Rothshildi kerkonte nje luftetar te talentuar dhe Talejrani ia gjeti. Temperamenti i tij korsikan dhe gadishmeria e tij per te bere cdo gje tamam perputheshin me konceptet e Rothshildit i cili aspak nuk mendonte se kaloresi i tij nje dite mund te behej monarku me i fuqishem. Qellimet e tij ishin: E para, te likujdonte miliona te krishtere dhe ta dobesonte Kishen krishtere, dhe e dyta, ta mbante vazhdimisht ne lufte Evropen. Per kete shkak iu dha urdher bankave te veta dhe te gjitha organizatave te fshehta qe me gjithe zemer ta ndihmonin Napoleonin i cili ne menyre te shkelqyeshme e shfrytezoi proteksionin e tille deri ne momentin e marrjes se pushtetit. Ai ne nje menyre mjaft te shkathte simuloi antikatolikun e madh, gje qe kjo, natyrisht, iu pelqeu frangmasoneve. Ky eshte sqarimi i vetem per suksesin e jashtezakonshem te tij. A nuk eshte e vertete se te gjithe mendojne bile edhe sot e kesaj dite se koncept i vetem per te ka qene ,,lufta”. Te njejtin koncept e ka pasur edhe Rothshildi. Kjo eshte arsyeja e vetme per karieren e shkelqyeshme te Napoleonit. Rothshildi e formoi dhe Rothshildi e zhduku.

Qysh si nentoger ai u be shok i afert me Augustin Robespierin, ithtar besnik dhe anetar i frngmasoneve. Augustini e lidhi ate me vellain e tij me te vjeter, diktatorin e njohur Maksimilian Robespierin. Filloi shume shpejt te perparoje: u be komandant batalioni, pastaj kryeadjutant, komandant brigade dhe gjeneral brigade.

Si mund te perfytyrojme qe korsikani Napoleon Bonaparti, i cili nuk ishte me prejardhje franceze dhe nuk lindi i pasur ose me ndonje titulle fisnike franceze, qysh ne moshen e tij 35 vjece te behet sundimtar i botes.

Napoleoni kur u be komandant i armates franceze ne Itali, frangmasonet italiane jo vetem qe nuk iu kundervune, por me gjithe zemer i ndihmuan okupatoret. Te gjitha fitoret e tij: ne Tulon kunder anglezeve dhe pastaj ne Itali e ngriten ne sy te botes si te ,,pathyeshem”. Nuk mund t’i mohohen trimeria dhe gjenialiteti i tij ushtarak, por bota ka pare shume kapacitete dhe stratege luftarake, fama dhe njohja e te cileve zakonisht ka ndodhur pas vdekjes se tyre, e jo derisa kane qene gjalle.

Kampanja egjiptase e ne vecanti beteja e Nilit i treguan Evropes se Napoleoni ishte i pathyeshem. Britania e Madhe, Rusia, Austria dhe Turqia formuan nje koalicion te ri kunder Frances. Ne vitin 1799 armata franceze ne Itali pesoi disfate dhe e leshoi pjesen me te madhe te siujdheses. Shkak kryesor i kesaj disfate ishin ngjarjet te cilat zhvilloheshin brenda ne France. Te gjithe ,,te vdekurit” u perjashtuan nga udheheqja dhe u zevendesuan me jakobine. Napoleoni i leshoi armaten dhe u kthye ne Paris me pretekst ,,ta shpetoje Republiken”. Vertet, ky ishte njeri prej qellimeve te tij, kurse synimi i tij kryesor, ne realitet, ishte grabitja e pushtetit. Vete Direktoriumi e thiri ne ndihme. Pas vetem nje-dy muajsh Napoleoni beri grushtshteti, i detyroi te gjithe drejtoret te japin doreheqje dhe e shperndau Komisionin ligjdhenes.

U formua qeveri e re – Konsulte – prej tre konsujsh. Njeri prej tyre ishte Napoleoni, i cili u be sundimtar absolut i Frances. Francezet, edhe pse nuk e njihnin mire, e pranuan dhe fituan besim tek ai per shkak te fitoreve qe korrte ne betejat e luftes. I besonin per shkak se ai ishte i vetmi i ashtuquajtur ,,gjeneral civil” me i afert me popullin. Ne te njejten kohe, Napoleoni kishte krejtesisht mendim tjeter per popullin dhe besonte se ai ne asnje menyre nuk duhej ta udhehiqte pushtetin, porse populli duhej te udhehiqej. Napoleoni, edhe pse ishte i lidhur me popullin, vuri diktature ushtarake ne France dhe e ndryshoi Kushtetuten e re nuk i garantonte ,,te drejtat e njeriut” dhe askush nuk permendte: ,,Liri, barazi dhe vellazerim”.

Napoleoni vete ishte indiferent ndaj religjionit, mirepo kishte fituar bindje se popullit i nevojitej njefare religjioni.

Me insistim te kryeshefit te policise, Fushe Konsulta u transformua ne perandori, gje qe u shpall me 18 maj te vitit 1804 dhe u vertetua me plebishit special.

Napoleoni zenitin e arriti ne vitin 1810 kur pothuajse e tere Evropa u be e tij. Te gjitha shtetet e nenshtruara i qeveriste familja e tij. Ai u nda prej Zhozefines dhe u martua me Maria Luizen, vajzen e perandorit austriak, Francit I.

Zyrtarizimi i religjionit katolik ne France Napoleonin e beri jashtezakonisht te fuqishem, e kjo e frikesoi Rothshildin. Per kete shkak ai qe e ngriti ate vendosi ta likujdoje.

Napoleoni, prej momentit kur u be perandor, e nderroi edhe konceptin e mendimit edhe ate te veprimit. Filloi t’i trajtoje masat e gjera popullore si femijet e vet. E kuptoi se lufta kunder Kishes do ta shkaterronte vendin e tij dhe nuk nguroi qe t’i korrigjoje gabimet e sjelljeve te tija te meparshme. Me heret, ne moshen rinore Napoleoni ua kishte dhene fjalen masoneve permes Robespierit se do t’i permbushte te gjitha deshirat e tyre dhe do te behej njeriu i tyre me i dashur. Mirepo, kur u be perandor, e pa se interesat e shtetit te cilin e qeveriste ishin ne kundershtim me premtimet e dhena. Gjithe e me teper ishte ne gjendje te depertoje ne manipulimet e atij grupi te vogel njerezish te cilat ishin farale per vendin dhe vendosi te nxjerre ligje te vecanta me te cilat do ta kufizonte eksploatimin e njerezve. Bile haptazi ata filloi t’i quaje krimba dhe kanibale te Rothshildit.

I vetmi i cili ishte ne gjendje t’i bllokonte sukseset e kesaj dore te fshehur ishte Napoleoni. Per kete arsye i kurdisen shume atentate. Ne vitin 1809, pas nje atentati te pasuksesshem, Napoleoni bisedoi vete me atentatorin dhe pastaj dha deklaraten qe vijon: ,,Kjo eshte veper e gjermaneve”.136 Me siguri ketu ka pasur per qellim Iluminatet – organizaten e drejtuar prej Majer Rothshildit dhe pese bijve te tij.

Pavaresisht nga opinioni boteror se Napoleoni ka qene dashamir i luftes, ai si perandor u be dashamir i paqes. Kete e argumenton nje deklarate e tij te cilen e dha ne kohen kur nuk ishte ne lufte me aske: ,,I falenderoj Zotit, jam ne paqe me tere boten”.137 Ky rrefim i tij edhe me teper i terboi Rothshildet te cilet me me intensitet vazhduan konspirimin dhe pergatitjen e lufterave te reja. Karl Rothshildi, selia e te cilit ishte ne Itali, pergatiti nje incident te goditur. Papen e burgosi nje gjeneral pa njohurine e Napoleonit, gje qe shkaktoi shkisherimin e tij ne vitin 1809. Pas Karl Rothshildit Napoleonin e rroku Xhejms Rothshildi nga Parisi dhe Natan Rothshildi nga Londra, te cilet ne cdo menyre synonin qe ta zhduknin.

Pse Franca dhe Rusia hyren ne lufte ne vitin 1812, kjo qe nje enigme e madhe per historianet.

Ekzistojne dokumente ne arkivin nacional ne Paris qe tregojne se Xhejmsi, Karli dhe Natan Rothshildi jane marre me llojlloj intrigash dhe komplotesh. Bile disa personalitete te larta qe rrinin prane Napoleonit e keshillonin qe ata t’i perze nga vendi dhe secili anetar i klanit te tyre qe do te hynte ne France te burgosej. Ministri i puneve te brendshme, po ashtu, posedonte shume deshmi dhe korrespondenca per komplotet e Rothshildeve. Napoleoni beri gabim fatal qe nuk i qeroi hesapet ne menyre kategorike me kete familje famekeqe, me cka jo vetem qe do ta shpetonte veten, por edhe tere boten. Tashme ishte teper vone!

Beteja qe u zhvillua te Vaterloja, po ashtu, mbeti enigme. Deri ne momentin e fundit ushtria e Napoleonit perparonte ne te gjitha pozicionet. Napoleoni u semure dhe i dyti pas tij sipas hierarkise, Mareshal Sulti, si pas planit te kurdisur e humbi betejen.138 Sulti i degjonte urdherat e familjes Rothshild ne vend qe t’i degjonte ato te komandantit te tij suprem, Napoleonit. Me vone doli ne shesh se Sulti kishte qene i afert per nga gjaku me Rothshildin.139 Per miqesine dhe sherbimin e madh qe ia beri ai familjes me vone u shperblye me pasuri te madhe.140

Gjate viteve te fundit Napoleoni nuk i provokonte lufterat, por ate e provokonin dhe ai i pranonte si ,,ultima racio”141

Ne janar te vitit 1814 kufijt e Frances u sulmuan nga te gjitha anet. Aleatet ne menyre oficiale deklaruan se nuk luftojne kunder popullit francez, por kunder vete Napoleonit. Pothuajse ishte e pamundshme qe armata franceze t’iu bente balle forcave ushtarake te aleateve, te cilat tashme ndodheshin para dyerve te Parisit. Dhe pikerisht ne momentin kur Napoleoni u pergatit t’u bie nga shpina, Senati e emeroi Qeverine e perkohshme me Talejranin si kryetar i cili e shpalli shfronesimin e perandorit dhe pa deklarimin e popullit e shpalli Luj XVIII, i cili kishte vetem perkrahjen e Anglise.

Kur Napoleonin e leshuan shumica e gjeneraleve dhe kaluan ne anen e kundershtareve, ai abdikoi me 6 prill te vitit 1814. e derguan ne ujdhesen e vogel (vetem disa milje kuadrate) Elba, prej nga, pas dhjete muajsh qendrimi, iku dhe u kthye serish ne France qe ta marre sundimin edhe per 100 dite, pastaj serish abdikoi dhe iu dorezua anglezeve.

Pas tragjedise ne afersi te Vaterlos Napoleoni u dorezua ne meshiren e kundershtarit kunder te cilit luftoi plote njezet vjet.

Me 15 korrik ai ndodhej i burgosur ne anijen luftarake ,, Belrofon”, duke pritur te marre vesh se si do ta kete fatin.

Napoleoni, para se t’iu dorezohej anglezeve, pati mundesi, e ne te njejten kohe e keshilluan shumica e njerezve te tij te besueshem, te udhetonte me anije e cila e pritte per Amerike. Pasi u mendua gjate erdhi ne perfundim se nuk ishte e ndershme per njeri te tille si ai te fshihej si mi ne rropullite e anijes. Atehere e shkruajti letren famoze derguar princit britanez, trashegimtar i fronit, me vone mbret, Xhorxhit IV:

“Lartemadheria Juaj,

Viktime e fraksioneve qe e ndane shtetin tim dhe e armiqesise se fuqive te medha evropiane, une e kreva karieren time politike dhe tash nisem njesoj sikur Temistokli per te zene vend ne zemer te njerezve britaneze. Vehem nen mbrojtje te ligjeve te tyre, gje te cilen e kerkoj prej Lartemadherise Suaj si njeri nder armiqte e mi me te fuqishem, me pozitive dhe me zemerbardhe.”142

Qeveria angleze u gjet ne nje pozite delikate. Iu dashten plote dy jave per te vendosur se cfare qendrimi te mare ndaj Napoleonit. Pati propozime te ndryshme: ta lene te jetoje diku ne Angli ose ta vrasin. Propozimin e dyte ne menyre me energjike e kundershtoi Vlingtoni – ai i njejti i cili e fitoi luften ne afersi te Vaterlos. Me ne fund u pranua mendimi qe ai te dergohej ne ujdhesen Shen-Elena, prej nga as zogu nuk mund ta fluturoje oqeanin. Kete vendim te anglezeve e pelqyen edhe fuqite tjera aleate.

Me 31 korrik ne anije arriti admirali anglez Lord Kejti per ta lexuar Dekretin me te cilin Napoleoni internohej ne ujdhesen Shen-Elena. Napoleoni e degjoi me durim, pas kesaj nuk u permbajt dot dhe i hutuar bertiti: ,,Kjo eshte me e keqe se sa kafazi i hekurt i Timurlengut... me mire t’iu kisha dorezuar burboneve... Une vehem nen mbrojtje te ligjeve te vendit Tuaj... Qeveria Juaj i prishe te drejtat e shenjta te mikpritjes... Ndoshta vete e kam nenshkruar gjykimin me vdekje...”143

Me 7 gusht Napoleoni se bashku me suiten e tij kaloi ne anijen luftarake ,,Nortumberlend”, e cila pas dy ditesh u nis per Shen-Elene, ku arriti pas 71 ditesh. Njeriu i cili e kishte ne disponim tere Evropen, tash ndodhej ne shoqeri te 27 veteve qe vullnetarisht emigronin me te – sherbetore, oficere me familjet e tyre dhe nje mjek. Njeriu i tij me besnik, Luj Marshani – ordinance e tij personale i cili ne te gjitha betejat ka qene gjithmone me te, nuk harroi qe ta marre dhe ta paketoje neper senduqe, biblioteken levizese te Napoleonit e cila perbehej prej rreth 600 librash, garniturat per ushqim e te ngjashme. Ujdhesen Shen-Elena e sundonin anglezet dhe ajo gjendej 1.700 milje larg Keptaunit, Afrika Jugore, 1.800 milje larg Amerikes Jugore dhe 4.000 milje larg Anglise. Toka me e afert gjendej ne largesi prej 700 milje – Ujdhesa Asansioni.

Ky mergim e rriti numrin e anglezeve jashtezakonisht shume. Ne ujdhese u vendosen me se 3 mije ushtare, pese anije ushtarake dhe gjashte anije tjera me te vogla. Anijet vazhdimisht e mbanin te rrethuar ujdhesen, ne te cilen shume topa te drejtuar ne drejtim te oqeanit ishin ne gjendje gadishmerie qe ta zmbrapsin cdo sulm te flotave te huaja qe do te tentonin ta lironin Napoleonin. Jeta Napoleonit ne ujdhese i kalonte ne monotoni dhe ne zabullime. Defrim te vetem e keshte kalerimin, per cdo dite shetitte hipur ne kale ne shoqeri te ndonjerit nga suita e tij. Drekat, darkat dhe pritjet e disa autoriteteve qe vinin prej skajit tjeter te botes ta shihnin kalonin sipas protokollit dhe njesoj ne menyre solemne sikur me pare ne pallat. Njerezit te cilet e shoqeronin i drejtoheshin me fjalet: ,,Lartemadheria Juaj. Keshtu vazhdoi gjate disa viteve te para, deri ne momentin kur Napoleoni filloi te mos ndihej mire me shendet. Trashja e tij e shpejt, dalja e nyjave dhe dhembjet ne stomak filluan ta shqetesonin. Ai ne France gjithmone jetonte me mendimin se ishte caku per hakmarrje dhe se ne cdo hap pergjerohej te vritej. Dhe me plote te drejte - vetem si perandor kunder tij ishin regjistruar me se 30 atentate. Ne ujdhese si ndihej me i sigurte, sepse sipas tij, armiqte me te medhenj te tij ishin anglezet te cilet nuk guxonin ta likuidonin ne menyre oficiale, sepse ishin pjese e aleateve dhe zbatonin vendimin e tyre qe ta ruanin dhe t’i siguronin sipas mundesise nje jete normale. Ai jetonte larg, i rrethuar vetem me simpatizuesit e vet franceze dhe me dy korsikane, te cilet vullnetarisht e kalonin jeten ne internim me te. Ai nuk frikesohej prej njerezve te vet. Ushqimin per te dhe per te tjeret e pergatitte gjellberesi i tij, Pieroni, i cili edhe me pare ia pergatitte ushqimin dhe ishte shume i besueshem.

Per grupin e vogel te internuarve, anglezet kishin aprovuar buxhet te vecante, pjesen me te madhe e produkteve e blenin ne vende te ndryshme. Vera, te cilen e pinte vetem Napoleoni, sillej me anije prej Keptaunit, Afrika Jugore. Ajo vinte ne fuci, ne ujdhese mbushej neper shishe dhe e ruante vete gjeneral Montaloni. Napoleoni pinte rregullisht per cdo dite, por jo me teper se gjysme shisheje. Sepse ai veren shume e donte, kurse importi i saj ishte mjaft i veshtire dhe i shtrenjte, ata te cilet e shoqeronin kishin vendosur qe ate ta pije vetem perandori. Te tjeret pinin verera lokale me te lira.

Kah fundi i vitit te peste te internimit gjendja shendetesore e Napoleonit keqesohej gjithe e me shume. Tashme e kishte veshtire te delte ne shetitje hipur ne kale dhe pjesen me te madhe te kohes e kalonte ne dhome, ku lexonte, i shikonte hartat ose ia diktonte ndonjerit prej oficereve kujtimet e shume betejavee te zhvilluara. Me porosi te mjekut te vet kohe pas kohe delte te punoje ne kopsht te cilin vete e kishte parceluar dhe skicuar. Ne mars te vitit 1818 Napoleoni e thiri ne dhomen e vet njerin prej gjeneraleve – Gurgoin. Per here te pare e ndau me te nje sasi te veres. Gjenerali hetoi se vera kishte njefare shije mjaft te cuditshme dhe ate ia tregoi Napoleonit. ,,Guverneri ka aftesi te me helmoje duke i nderruar tapat e shisheve”, tha ai. Kohet e fundit ai gjithe e me shpesh flitte per mundesine e helmimit te tij dhe ne vecanti e permendte veren. Mbeti enigme se pse ai, prej momentit kur filloi te dyshonte dhe te frikesohej prej veres, nuk e nderpreu pirjen e saj. Por perkundrazi – diteve te fundit te jetes se tij, kur ndodhej ne shtrat, nuk donte te marre kurrfare barnash, kurse veren e pinte, ndonese edhe nga pak me luge, pas kesaj deklaroi se vetem ajo ia lehtesonte dhembjet e tmerrshme te stomakut. Qe nga fillimi i vitit 1821 shume shpejt gjendja shendetesore iu keqesua. Ne maj ai ua diktoi deshirat e fundit te tij:

“Kam deshire qe hiri im te pushoje ne brigjet e Senes, ne mesin e francezeve te cilet jashtezakonisht shume i kam dashur... Po vdes para kohe, i vrare nga oligarkia angleze dhe prej vrasesve te saj te paguar”.

Ne te njejten dite shqiptoi edhe disa fjali te nderprera si: ,,Zoteri... Franca... Komandanti i armates... Biri im...”, keshtu qe pikerisht ne ora 5 e 49 minuta, me 5 maj te vitit 1821, vdiq Napoleoni i madh e i pathyeshem ne kushte dhe rrethana shume me mizere se cilido qofte njeri tjeter i rendomte.

Deshira e tij u plotesua – mjeku i tij personal ia beri autopsine ne ujdhesen Antomarci ne prani te edhe gjashte mjekeve ushtarake angleze te njesiteve ushtarake te ujdheses. Ne lukth i zbuluan te thate dhe mushkerine e zeze mjaft te zmadhuar. Mjeket ndanin kater mendime te ndryshme per shkaktimin e aktit te vdekjes. Ne fund e pranuan ate me te zakonshmen dhe i liruan anglezet prej cdo cfaredo qofte pergjegjesie: ,,vdiq prej rakut ne stomak”.

E varrosen ne nje lugine te ujdheses Shen-Elena. Ne permendoren e vorrit nuk e ka te shkruar emrin, por vetem: ,,Ketu pushon”.

Qeveria angleze nuk u pajtua qe t’ia venin titujt e tij, per kete shkak suita e tij, ne shenje protesti, vendosi te mos shkruaje asgje.

Nje roje speciale e perbere prej 12 ushtaresh angleze te veshur ne uniforma te kuqe jetonin vazhdimisht prane vorrit dhe gjate 20 vjeteve benin roje dite e nate prane kufomes se armikut me te madh.

Para se te varrosej Napoleoni, njeriu i tij me i afert dhe me i besueshem, Luj Marshani ia preu nje pjese te madhe te flokeve dhe kur u kthye ne France vendoi copeza te vogla flokesh ne medaljonet e arta dhe ua dergoi te gjithe te afermve dhe simpatizuesve te tij.

Njeqind e tredhjetekater vjet pas vdekjes se Napoleonit, nje dentist suedez me emrin Forshufvud, i cili pervec sherimit te dhembeve merrej edhe me toksikologji, vjen ne perfundim se smalti i dhembeve nuk eshte i vdekur, nderkaq paraqet indin jetesor i cili vazhdimisht ushqehet prej plazmes se gjakut te cilen ai e quajti ultrakapilar. Forshufvudi ishte adhurues i madh i Napoleonit dhe tubonte gjithefare portretesh, figura te vogla e gjesende tjera qe e perkujtonin ate, kurse ne kohen e lire lexonte cdo liber qe botohej ne lidhje me Napoleonin dhe emrin e tij.

Nje nate vjeshte te vitit 1955 Forshufvudi i lexonte memoaret e Luj Marshanit. Keto ishin kujtimet e fundit te sapopublikuara ne lidhje me jeten dhe vdekjen e Napoleonit ne ujdhesen Shen-Elena, te shkruara nga njeriu me i afert dhe me i besueshem i tij. Ne keto memoare ndiqej dite per dite muaji i fundit i jetes se Napoleonit. Forshufvudi arriti te njihej me detaje te cilat nuk mund t’i gjente ne asnje shkrim tjeter te memoareve. Marshani pershkruante me nje thjeshtesi bindese se si ndihej Napoleoni per cdo dite vec e vec dhe si Napoleoni vete i regjistronte disa simptome; cka ka ngrene gjate dites dhe si ka qene reakcioni. Ky ishte nje pershkrim i njeriut i cili kishte kaluar shume ore prane shtratit te mbrojtesit te tij.

Nga pershkrimet e hollesishme te Marshanit shihej se si Napoleonit i binin qimet e trupit ne perjashtim te atyre te kokes; ndonjehere nuk e merrte gjumi tere naten, e heren tjeter nuk mund te zgjohej; i delnin nyjat; si nuk mund ta mbanin kembet etj.

Forshufvudi nderlidhi disa gjera nga perditshmeria e Napoleonit me njohurite e tij nga fusha e helmeve dhe shtroi pyetjen – a ka mundesi qe Napoleoni te jete helmuar? Menjehere u shtrua pyetja tjeter se pse autopsia nuk zbuloi asgje, gje qe me siguri do te duhej te zbulonte gjurme nga helmimi i tmerrshem. Mbetet mundesia tjeter – helmimi kronik. Simptomet te cilat Marshani i theksonte ne memoaret e tij benin fjale per arsenikun – helmi me i njohur me emrin ,,pluhur trashegues”, sepse me te i kane helmuar prinderit dhe te afermit per t’i trasheguar.

Forshufvudi vendosi qe pjesen me te madhe te kohes t’ia kushtoje ndricimit te enigmes ne lidhje me vdekjen e parakohshme te Napoleonit. Plote kater vjet, mjeku ne laboratorin e tij beri hulumtime te hollesishme qe kishin te benin me helmime me arsenik dhe te ngjashme. Serish u kthye dhe i lexoi te gjitha materialet ne lidhje me Napoleonin ne ujdhesen Shen-Elena. I studioi ne detaje fatet e te gjithe njerezve te suites se Napoleonit, si dhe te njerezve qe e internuan – anglezeve – dhe u mundua ta zbuloje nje vrases historik! Per te me me rendesi ishe qe pikesepari te deshmoje qe Napoleoni ka qene i helmuar. Si ta argumentonte kete? Kufoma e Napoleonit, prej asaj kohe qe qendroi 19 vjet ne ujdhese, gjendet ne Paris ne nje sarkofag te cuditshem te mermerte. Cila qeveri franceze do te pajtohej qe nje njeri i huaj, suedez, ta kotrolloje dhe te marre prova nga kufoma e idhullit te tyre, Napoleonit? Mbeti mundesi e vetme qe t’u behej analize flokeve qe Marshani i kishte marre prej kokes se tij dhe ua kishte shperndare te afermve. Nga toksikologjia mjeku e dinte se floket ishin njeri prej vendeve me te mira per matjen e arsenikut qe permbante trupi, sepse trupi tenton qe ta hudhe helmin permes flokeve.

Metoda per nje analize te tille ishte e mirenjohur dhe shfrytezohej prej koheve te hershme ne nje menyre mjaft primitive dhe te ngadalshme. Per fat te mire, ne vitin 1959 dr. Hamilton Smithi – shkencetar dhe profesor i Universitetit ne Glasgou – ne menyre speciale eshte marre me toksikologji. Ai zbuloi dhe perkrahu sistemin per caktimin e sakte te sasise se arsenikut vetem permes nje qimeje te kokes. Kryhet bombardimi nuklear te cilin e aktivizon arseniku, bile edhe jep mundesi te percaktohet prej njerit skaj qimes deri ne tjetrin, me milimetra ne menyre mjaft te sakte permbajtjen e arsenikut, e po ashtu, edhe koha kur organizmi ka marre helm.

Qme veshtiresi te medha Dr. Forshufvudi gjeti prej tre-kater burimesh perce te flokeve te Napoleonit dhe ia dergoi ne Glasgou Dr. Smithit per analize. Dr. Smithi beri me se 140 prova. Te dhenat per sasine e arsenikut ne floket e Napoleonit ne afat me se pese vjet qendrimi ne ujdhese tregonin permbajtje te ndryshme – prej 2,8 pjeseve te milionit deri me 51,2 pjeseve te milionit, ne te gjitha rastet kater-pese here me shume nga permbajtja normale prej 0,8.

Kjo tregon fare qarte se Napoleoni ka qene i helmuar sistematikisht me arsenik gati cdo dite. Por kush ishte ai qe e helmonte? Anglezet apo dikush nga shoqeria e tij? Ne baze te humtimeve te themelta e te thella u konstatua se vrases dhe helmues i drejtperdrejt ka qene njeri nga shoqeria e Napoleonit – gjeneral Montaloni, i cili iu bashkangjit suites se Napoleonit menjehere pas Vaterlos dhe me te shkoi ne ujdhesen Shen-Elena.144 Ai vete e ka ruajte veren e Napoleonit dhe gjate mbushjes se shisheve me vere ai ka fute ne te edhe sasine e domosdoshme te arsenikut. Autori i hulumtimeve Dr. Forshufvudi si dhe hulumtuesit e tjere paraqesin shume argumente serioze kunder gjeneral Montalonit, te cilat, prej momentit qe i studiova thellesisht, une personalisht i pranoj per kompetente. Vete Montaloni nuk ka pasur kurrfare arsye dhe baze personale per ta helmuar Napoleonin. Rreziku dhe flijimi nga ana e tij ishin mjaft te medha, do te thote te jetoje i ri pese vjet e gjysme ne ate ujdhese te shkrete! E verteta eshte se ai qe derguar me nje mision te tille, gje qe kur u kthye u pat shperblyer me dhurata te majme. Kush e shperbleu? Kuptohet, armiqte e pasur te Napoleonit.145

Pas njezet vjetesh, kur delegacioni mbreteror francez e transferoi kufomen e Napoleonit nga ujdhesa Shen-Elena, per cudi te te gjitheve trupi i tij ishte i njejti si ai diten e fundit te vdekjes se tij. Teshat ishin kalbur, e trupi – i paprekur, sikur te kishte qene i balsamuar. Mirepo, balsamimi i trupit te tij para vorrimit nuk eshte bere. Edhe nje argument per helmimin kronik me arsenik eshte ky helm i forte i cili shpejt i shkaterron qelizat e gjalla dhe ne te njejten kohe i konservon. Muzete shpesh e shfrytezojne ate per ruajtjen dhe konservimin e kufomave njerezore. Bile edhe sot, po qe se zhvulosen gjashte arkivole, ku ndodhet i vulosur Napoleoni, trupi i tij heshtazi do te deshmoje per vrasjen e tij ne menyre tinzake.

Menjehere pas vdekjes se Napoleonit shkrimtare dhe poetet e famshem filluan te pershkruajne jeten e tij dhe pasojat e mbreterise se tij. Bajroni publikoi ,,Ode per Napoleonin”, Hajne shkruajti baladen ,,Die Grenadiere”, Stendli - ,,Jeta e Napoleonit”. Megjithate, me interesante dhe me kompetente jane veprat e shkruara prej njerezve te cilet i ndane me Napoleonin pese vjet e gjysme te jetes se tyre ne ujdhesen Shen-Elena. Mjeku i tij O. Mera ne vitin 1822 botoi ,,Nje ze nga Shen-Elena”. Ne vitin 1823 gjeneral Montaloni e botoi ,,Historia e ujdheses Shen-Elena”, te cilen e kishte shkruar duke qene ne ujdhese. Mirepo, kjo histori nuk eshte e plote, sepse ne te Sharl-Tristan de Montaloni askund nuk shkruan se kush e helmoi Napoleonin. Kush urdheroi? Pse u dasht te kryhej ky krim i madh? La Kejsi i ka kontribuar jashtezakonisht shume historise, sepse per cdo dite Napoleoni vete i ka diktuar me ore per hollesite e te gjitha lufterave dhe per raportin e tij vetanak ndaj te se kaluares. Ne memoare e tij La Kejsi e prezanton Napoleonin si nje republikan te madh i cili ka qene kunder lufterave, i cili e ka pranuar luften vetem atehere kur Evropa e ka detyruar te luftoje per ta mbrojtur lirine.

Ne vitin 1827 Viktor Hygo e shkruajti ,,Ode a la Colone”.

Ne kohen e sundimit te Luj Filipit, ne vitin 1833, statuja e Napoleonit u vendua serish ne kolone ne Paris. Ministri i Puneve te Brendshme, Remizati, duke e lajmeruar Kuvendin nacional francez per vendimin e mbretit qe ta ktheje ne France kufomen e Napoleonit, deklaroi me mburrje: ,,Franca dhe vetem Franca do ta kete kufomen e Napoleonit”. Kjo risi u pranua nga shumica me durtrokitje. Por, u deklarua edhe poezia, cituar prej Lamartinit: ,,Hiri i Napoleonit nuk eshte ftohur sa duhet qe te mund te kapet”.

Nentembedhjete vjet pas vdekjes se Napoleonit, ne vitin 1840, vete biri i mbretit e transferoi kufomen e tij prej ujdheses Shen-Elena dhe ne menyre mjaft solemne i vendosi nen kupolen e shtepise se invalideve ne Paris.

Ne delegacionin e derguar ne ujdhesen Shen-Elena moren pjese edhe shume bashkepunetore dhe te vetinternuar me Napoleonin, njerez te tij te aferm. Duke vizituar per here te dyte ate vend ate me keqardhje dhe dhembje perkujtuan pese vjet e gjysme te kaluara ne internim. Lokalet dhe dy dhomat e vogla ne te cilat jetoi dhe vdiq Napoleoni, menjehere pas vdekjes se tij u paten shnderruar ne ahure per lopet. Te gjithe njerizit, kujtimet e te cileve ende ishin te fresketa, nuk mund t’i ndanin lotet para skenave te verteta mizore. Bile edhe ushtaret e pranishem angleze e ndienin veten te papelqyeshem.

Ne hapjen e arkivolit ata te cilet para njezet vjetesh kishin qene me Napoleonin tash kishin ndryshuar dhe dukeshin shume me te vjeter se ai qe e kishin lene ne ujdhese. Trupi i tij ishte plotesisht i ruajtur si ne diten e vdekjes. Lekura e duarve te tij e kishte ruajtur ngjyren e bardhe natyrore.

Disa historiane bashkekohore e krahasojne Napoleonin me Hitlerin dhe Stalinin. Ndoshta ia ka njefare ngjashmerie me Hitlerin, por vetem ne raport me perparimin jashtezakonisht te shpejt te Hitlerit, i cili kete, po ashtu, ia ka borxh asaj familje famekeqe e cila me gjithe zemer e ndihmoi te behet ai cka u be, duke ia imponuar te njejtat projekte dhe qellime-luftera, luftera, luftera! Mirepo, vend per krahasime nuk ka, sepse Hitleri likuidoi shume hebrenj, kurse Napoleoni i liroi ata nga getoja. Po ashtu, edhe krahasimi me Stalinin nuk eshte me vend, sepse ate krejtesisht faktore tjere e shtyne te behej ai cka u be.

Napoleoni, sic e quajne te gjithe ka qene ,,njeriu i shek. 18”. Ne kohen e lufterave qe i udhehoqi Napoleoni jane llogaritur 500 mije viktima- vetem franceze. Kur te kihet parasysh se ne shumicen e lufterave ai ka qene ngadhenjyes, mund te paramendohet se sa viktima kane dhene popujt e tjere te Evropes.

Ajo qe kontribuoi Napoleoni per Francen, bile edhe per Evropen, mund te pranohet si pozitive. Industria, e stimuluar nga lufterat, perparoi dukshem. Por, aristokratet dhe fisniket prej atehere e deri me sot, nuk munden t’i kthejne privilegjet e meparshme. Me me rendesi eshte se Napoleoni ka lene pas vetes institucione te qendrueshme dhe te shendosha ne baze te te cilave u ndertua Franca moderne: sistemin gjyqesor, sistemin administrativ, banken franceze dhe organizaten financiare, universitetet dhe akademite ushtarake. Ai ka lene gjurme te thella ne historine franceze dhe ne ate boterore.

Rothshildi e ndihmoi Angline qe ta zhduk Napoleonin por vetem atehere kur ai, prodhim dhe vegel e tyre, e zvogeloi fuqine e Anglise. Nuk do te kishte masone pa ndihmen e milioneve te Rothshildit; Napoleoni do te kishte pas shpine vetem disa luftera te vogla, me pak gjakderrdhje dhe shume me pak rebelime dhe kryengritje qe askujt nuk i nevojiteshin.

Prej atehere kur Majer Rothshildi pesoi fiasko me zgjedhjen e Napoleonit, gje qe i kushtoi jashtezakonisht shume mjete dhe pakendshmeri, ai vendosi qe familja te krijoje pasardhes te Napoleonit dhe perandor te tyre personal francez. Dhe duke se kjo u realizua permes djalit te tij Natanit dhe Hortenzise – vajzes se sjelle te Napoleonit, te martuar per vellain e Napoleonit – Luj Bonaparten, mbretin e Holandes. Hortenzia ndodhej vazhdimisht ne skamje materiale dhe merrte huaja prej Rothshildit, tek i cili u ngarkua me shume borxh. Dihet fare mire se kjo, po ashtu, i hyri ne zemer Natan Rothshildit.

Perandori i ardhshem i Frances, Napoleoni III i cili sundoi prej vitit 1852 deri me 1870, sipas karakterit aspak nuk ngjasonte ne familjen Bonaparta. Ai ishte kopie e Natanit, jo vetem per nga fizionomia, por edhe per nga karakteri.

Sajrus Hamlini ne vepren e tij ,, Therjet armene” shkruan: ,,Napoleoni III nuk ka pasur asnje damar te ndershem ne karakterin e vet”.

Napoleoni ne ujdhesen Shen-Elena ka pasur kohe te mjaftueshme qe te mendoje dhe ta vleresoje tere jeten si dhe te gjitha aktivitetet e tij. Perfundimin e ketyre mendimeve e shprehu ne testamentin e vet, ku i jep keshilla dhe mesim djalit te tij, te sintetizuar ne fjaline vijuese: ,,T sundosh, kjo do te thote t’i lartesosh dhe t’i perhapish moralin, arsimin dhe lumturine”.

MARRE NGA LIBRI "KOMPLOTI BOTEROR"

[ILovePejaa]

I ati i tij, avokat me profesion, ishte kunder okupimit francez te Korsikes.

Me te vertete, i ati i Napoleonit ishte pro frances qe nga pushtimi i Korsikes nga Franca, dhe per kete arsyje Napoleoni nuk e ka dashtur babin e tij kur ishte i ri. Napoleoni e urrente Frances si femije dhe student, por me vone e adhuronte sepse ai ishte AMBICIOZ dhe Franca i jepte mundesi te realizoj enderat e tij. I ati i Napoleonit nuk ju bashkangjite forcave gurilase ne male per te luftuare per clirimin e Korsikes, por ai filloj te bashkepunoj me francezet sepse e shikonte si nje mundesi per te perfituare; ai i kishte 8 femije.

Klevis2000, nuk e keni cekur luftrat e Napoleonit ne Egjypt dhe disfatat e tij ne Siri, gjithashtu nuk e keni cekur se Napoleoni pas kthimit nga Rusia, heq dore nga perandoria qe e kishte krijuare dhe behet perandore i ishullit te Elbes qe eshte after Italise, dhe si Lugji XVII ktheht ne fuqi dhe pastaj kthimi i tij ne France me nje grup ushtaresh per t'u bere perandore per heren e dyte dhe te fundit.
Ceshtjen tjeter qe nuk e keni cekur eshte pse me te vertete Napoleoni vendosi te hy ne lufte kunder Rusise. Napoleoni kishte deshire te madhe te pushtonte Anglin dhe i kishte premtuar gruase se tij te pare Josefines te vizitojne se bashku Londern nje dite. Napoleoni e kishte vendosure Angline ne nje blloka ekonomike, dhe pas nje periudhe Rusia kundershtoj te zbatontet bllokaden e Napoleonit sepse i shkaktonte deme ekonomike asaj; prandaj, ai vendose te sulmoj Rusine pasi nuk kishte mundesi te pushtonte Angline; Anglia ne ate kohe kishte floten me te zhvilluare detare ne bote.
Edhe nje gje tjeter, Kelvis2000, qe nuk e keni cekur eshte martesa e Napoleonit me vajzen 19 vjeqare, Marie Louise, te familjes me te njohur te Austrise, Princit te Austrise, dhe si Austria pas kthimit te Napoleonit ne fuqi hyr ne lufte me Francen.

Atje jane edhe shume gjera me rendesi rreth Napoleonit; Si i ri, Napoleoni ishte nje strateg i madhe, por kur arriti te 40-at filloj te humbe besimin ne vete dhe per kete arsyje pesoj. Por pushtimin e Spanjes? Lufta gurile e spanjolleve kunder forcave te Napoleonit?

Enri, shkruan rreth policise se Napoleonit. Ai kishte nje polici sekret dhe kudo qe te shkosh ne ate kohe, atje ishin policet sekret te Napoleonit. Ai vrau shume gazetare; gjate periudhes se revolucionit dhe pas saj, ne Paris ishin dikund afer 65 gazeta, ndersa me 1804 kur Napoleoni u behe Perandore, ne Paris ishin vetem 4 gazeta qe ishin pro Napoleonit.

Kaq per sonte.

Te gjithve, Urime Vitin e Ri!

Sinqerishte,
ILovePejaa