Imazhet e reja tė 'kometės sė djallit' janė publikuar pėrpara shfaqjes sė saj spektakolare nė qiellin e natės kėtė muaj
- Fotot e reja tė kometės sė djallit tregojnė njė re spirale pluhuri tė akullt nga thelbi i saj
- Kometa ėshtė sa gjatėsia e Manhatanit dhe shfaqet ēdo 70 vjet
- Vėzhguesit e yjeve mund tė jenė nė gjendje tė shohin kometėn e djallit gjatė eklipsit diellor tė 8 prillit
Nga NIKKI GAZETARJA KRYESORE E SHKENCĖS PĖR DAILYMAIL.COM
PUBLIKUAR: 11:35 EDT, 18 mars 2024 | PĖRDITĖSUAR: 11:35 EDT, 18 mars 2024
Janė publikuar imazhe tė reja mahnitėse tė njė ' komete djalli ' qė ka pėrmasat e Manhatanit.
Fotot e reja tregojnė se topi gjigant i akullit ka fshehur njė vorbull spirale gazi tė kuq, jeshil dhe blu rreth bėrthamės sė tij tė akullt.
Spiralet, tė cilat duken si njė simbol yin-yang, shkaktohen nga kometa qė nxjerr rrymat e kriomagmės ndėrsa rrotullohet dhe pėr shkak se bėn njė rrotullim tė plotė brenda dy javėsh, avionėt e akullit pėrdredhen nė vorbullat qė shihen nė imazhe.
Vėzhguesit e yjeve po e shohin kometėn me sy tė lirė deri nė fund tė marsit dhe gjatė eklipsit diellor tė 8 prillit - pėrgjatė brezit 115 milje nga Maine deri nė Teksas - nėse ata janė nė rajone larg dritave tė qytetit dhe kanė njė pamje tė qartė tė qielli i nates.
Astrofotografi Jan Erik Vallestad kapi imazhe tė kometės sė djallit qė rrotullohet
Kometa e djallit, e quajtur P12/Pons-Brooks u shfaq nė korrik 2023 pėr herė tė parė nė 71 vjet.
Astrofotografi Jan Erik Vallestad kapi imazhet nga afėr duke pėrdorur softuer tė specializuar pėr tė zmadhuar komėn e kometės njė term shkencor pėr njė re pluhuri tė akullt.
Kometa, e njohur si 'kometa e djallit', mori emrin e saj vitin e kaluar kur njė foto e kapi atė me njė formė patkoi nė kreshtėn e saj, e cila i ngjante brirėve.
Por imazhet e fundit tė Vallestad, tė marra nga Norvegjia, ofrojnė njė pamje shumė mė tė detajuar tė Pons-Brooks ndėrsa udhėton mė afėr diellit.
Ai shpjegoi se shumica e astronomėve janė duke u fokusuar nė bishtin e kometės, i cili rritet mė gjatė ēdo natė qė kalon, por Vallestad vendosi tė pėrparojė nė bėrthamėn e kometės.
"Unė u fokusova vetėm nė thelbin kėtu, duke shpėrfillur pothuajse ēdo gjė tjetėr," tha Vallestad, duke shtuar se shumė astronomė besojnė se shpėrthimet e kometės janė njė shenjė e aktivitetit kriovolkanik, "kėshtu qė kjo mund tė jetė provė e mėtejshme drejt kėsaj."
Vėzhguesit e yjeve mund tė jenė nė gjendje tė shohin kometėn Pons-Brooks me sy tė lirė gjatė eklipsit diellor tė 8 prillit
Kometa e djallit mori emrin e saj vitin e kaluar kur njė foto e kapi atė me njė formė patkoi nė kreshtėn e saj, qė i ngjan brirėve.
Kometa, e quajtur 12P/Pons-Brooks, ėshtė 10.5 milje e gjerė dhe pėrjeton 'shpėrthime' periodike tė ngjashme me vullkanin qė e bėjnė atė tė shkėlqejė 100 herė mė shumė se zakonisht ndėrsa i afrohet diellit.
Pons-Brooks mund tė shihet vetėm me njė teleskop, dylbi ose pėrmes njė fotografie me ekspozim tė gjatė drejt konstelacionit tė Peshqve nė mbrėmjen e hershme.
Aktiviteti kriovolkanik ndodh kur njė kometė pėrjeton shpėrthime akulli dhe gazi tė ngjashme me vullkanin.
Rrezatimi diellor i kometės bėn qė ēarjet nė bėrthamėn e saj e cila pėrbėhet nga shkėmbi, pluhur dhe gaz i ngrirė tė hapen dhe tė spėrkasin ujė, amoniak dhe metan, tė quajtur kriomagma, nga thelbi i saj nė hapėsirė.
Kometa do tė jetė e dukshme nė hemisferėn veriore deri nė maj dhe nė hemisferėn jugore deri nė qershor
Herėn tjetėr qė do tė shfaqet kometa Pons-Brooks ėshtė nė vitin 2095
Astrofotografi me bazė nė Letoni Juris Sennikovs imitoi teknikėn e Vallestad pėr tė gjetur gjithashtu spiralen.
Pasi pashė imazhin nga Jan Erik Vallestad, pėrpunova imazhin tim tė kometės 12P/Pons-Brooks nė njė mėnyrė tė ngjashme, tha Seņņikovs pėr Spaceweather.
Pėr habinė time, pata gjithashtu njė spirale rreth bėrthamės sė kometės. Pa pėrpunim mund tė humbasė lehtėsisht kjo strukturė, shtoi ai.
Pėr tė parė kometėn 12P/Pons-Brooks, shikoni drejt Sheshit tė Madh tė Pegasusit dhe nė javėt e ardhshme, kometa do tė lėvizė drejt konstelacionit tė Dashit.
Ata qė dėshirojnė ta shohin kometėn tani mund ta bėjnė kėtė duke shikuar nė zonėn perėndimore tė qiellit tė natės drejt Sheshit tė Pegasusit.
Nė javėt e ardhshme, ai do tė zhvendoset drejt konstelacionit tė Dashit dhe nėse ndizet, do tė bėhet aq i ndritshėm sa mund tė bėhet i dukshėm pa teleskop.
Ndezja e shkėlqimit tė kometės sė djallit 'ndoshta shkaktohet nga akulli qė ndjen ngrohtėsinė e diellit pėr herė tė parė, duke u kthyer nė fazėn e gazit dhe duke ikur nga bėrthama, duke tėrhequr pluhur ose akull tjetėr me tė', Lori Feaga, njė profesore. i cili studion kometat nė Universitetin e Maryland, tha pėr Washington Post .
Pons-Brooks u zbulua pėr herė tė parė nga astronomi francez Jean-Louis Pons nė 1812 dhe pėrsėri nė 1883 nga William Brooks, duke i dhėnė emrin e saj, megjithėse astronomėt thonė se ka prova qė kometa u vu re qysh nė vitin 1385.
Ai u pa pėr herė tė fundit 71 vjet mė parė kur udhėtoi afėr diellit dhe do tė jetė i dukshėm nė hemisferėn veriore deri nė fillim tė majit kur fillon tė zbehet, por do tė mbetet i dukshėm nė hemisferėn jugore deri nė qershor.
Shpėrthimet mė tė fundit tė Pons-Brooks ndodhėn nė korrik 2023 dhe mė 15 tetor, 1 dhe 14 nėntor, 14 dhjetor dhe 18 janar, dhe hera tjetėr qė kometa do tė shihet ėshtė nė 2095.
"Ėshtė interesante tė studiosh gjatė kėsaj [vizite] sepse ne kemi njė shans vetėm ēdo 70 vjet ... dhe teknologjia dhe teleskopėt janė pėrmirėsuar shumė qė nga shfaqja e saj e fundit," tha Feaga pėr The Post.
Ajo shtoi: "Nė kėtė [vizitė] ne duhet tė jemi nė gjendje tė marrim njė kontroll mė tė mirė tė pėrbėrjes kimike tė kometės."
Burimi: Daily Mail
Krijoni Kontakt