Si e riformon vetmia trurin

[Albo]

Ndjenjat e vetmisë nxitin ndryshime në tru që i izolojnë më tej njerëzit nga kontaktet sociale.

Vetmia nuk i bën njerëzit vetëm të ndihen të izoluar. Ndryshon trurin e tyre në mënyra që mund të pengojnë aftësinë e tyre për të besuar dhe lidhur me të tjerët.



Nga Marta Zaraska

Stacioni polar Neumayer III ndodhet pranë skajit të shelfit të akullt Ekström të Antarktidës. Gjatë dimrit, kur temperaturat mund të bien nën minus 50 gradë Celsius dhe erërat mund të ngjiten në më shumë se 100 kilometra në orë, askush nuk mund të vijë ose të largohet nga stacioni. Izolimi i tij është thelbësor për eksperimentet shkencore meteorologjike, atmosferike dhe gjeofizike të kryera atje nga një pjesë e vogël e shkencëtarëve që stafojnë stacionin gjatë muajve të dimrit dhe durojnë vetminë e tij të ftohtë.

Por disa vite më parë, stacioni u bë gjithashtu vendi për një studim të vetmisë. Një ekip shkencëtarësh në Gjermani donte të shihte nëse izolimi social dhe monotonia mjedisore shënuan trurin e njerëzve që bënin qëndrime të gjata në Antarktidë. Tetë ekspeditë që punonin në stacionin Neumayer III për 14 muaj ranë dakord që t'u skanohej truri para dhe pas misionit të tyre dhe të monitorohej kimia e trurit dhe performanca njohëse gjatë qëndrimit të tyre. (Një anëtar i nëntë i ekuipazhit gjithashtu mori pjesë, por nuk mund t'i skanohej truri për arsye mjekësore.)

Siç përshkruan studiuesit në vitin 2019, në krahasim me një grup kontrolli, ekipi i izoluar nga shoqëria humbi vëllimin në korteksin e tyre paraballor - rajoni në pjesën e përparme të trurit, pikërisht pas ballit, që është kryesisht përgjegjës për vendimmarrjen dhe problemet- duke zgjidhur. Ata gjithashtu kishin nivele më të ulëta të faktorit neurotrofik që rrjedh nga truri, një proteinë që ushqen zhvillimin dhe mbijetesën e qelizave nervore në tru. Reduktimi vazhdoi për të paktën një muaj e gjysmë pas kthimit të ekipit nga Antarktida.

Është e pasigurt se sa nga kjo ishte për shkak të izolimit social të përvojës. Por rezultatet janë në përputhje me provat nga studimet më të fundit se vetmia kronike ndryshon ndjeshëm trurin në mënyra që vetëm e përkeqësojnë problemin.

Neuroshkenca sugjeron që vetmia nuk vjen domosdoshmërisht nga mungesa e mundësive për të takuar të tjerët ose nga frika e ndërveprimeve shoqërore. Në vend të kësaj, qarqet në trurin tonë dhe ndryshimet në sjelljen tonë mund të na zënë në kurth në një situatë të kapur-22: Ndërsa dëshirojmë lidhje me të tjerët, ne i shohim ata si të pabesueshëm, gjykues dhe jomiqësor. Rrjedhimisht, ne mbajmë distancën tonë, duke refuzuar me vetëdije ose pa vetëdije mundësitë e mundshme për lidhje.

Vetmia mund të jetë e vështirë për t'u studiuar në mënyrë empirike sepse është tërësisht subjektive. Izolimi social, një gjendje e lidhur, është e ndryshme - është një masë objektive se sa pak marrëdhënie ka një person. Përvoja e vetmisë duhet të raportohet vetë, megjithëse studiuesit kanë zhvilluar mjete të tilla si Shkalla e Vetmisë UCLA për të ndihmuar në vlerësimin e thellësive të ndjenjave të një individi.

Nga një punë e tillë, është e qartë se shkalla fizike dhe psikologjike e vetmisë në të gjithë globin është e thellë. Në një sondazh, 22% e amerikanëve dhe 23% e britanikëve thanë se ndiheshin të vetmuar gjithmonë ose shpesh. Dhe kjo ishte para pandemisë. Që nga tetori 2020, 36% e amerikanëve raportuan "vetmi serioze".

Por vetmia nuk ndihet thjesht keq: ajo ndikon në shëndetin tonë. Mund të çojë në tension të lartë të gjakut, goditje në tru dhe sëmundje të zemrës. Gjithashtu mund të dyfishojë rrezikun e diabetit të tipit 2 dhe të rrisë gjasat e humbjes së kujtesës me 40%. Si pasojë, njerëzit e vetmuar kronik priren të kenë një rrezik 83% më të lartë të vdekshmërisë sesa ata që ndihen më pak të izoluar.

Organizatat dhe qeveritë shpesh përpiqen të ndihmojnë me vetminë duke i inkurajuar njerëzit të dalin më shumë dhe duke krijuar klube hobi, kopshte komunitare dhe grupe artizanale. Megjithatë, siç tregon neuroshkenca, të heqësh qafe vetminë nuk është gjithmonë aq e thjeshtë.

Një paragjykim drejt refuzimit

Kur neuroshkencëtarët nga Gjermania dhe Izraeli u nisën për të hetuar vetminë disa vite më parë, ata prisnin të zbulonin se bazat e saj nervore ishin si ato të ankthit social dhe përfshinin amigdalën. Shpesh quhet qendra e frikës e trurit, amigdala tenton të aktivizohet kur përballemi me gjëra që i kemi frikë, nga gjarpërinjtë te njerëzit e tjerë. "Ne menduam, 'ankthi social lidhet me rritjen e aktivitetit të amigdalës, kështu që ky duhet të jetë rasti edhe për individët e vetmuar'," tha Jana Lieberz, një studente doktorature në Universitetin e Bonit në Gjermani, e cila ishte pjesë e ekipit kërkimor.

Megjithatë, një studim që ekipi publikoi në vitin 2022 zbuloi se megjithëse situatat kërcënuese sociale shkaktojnë më shumë aktivitet të amigdalës tek njerëzit që vuajnë nga ankthi social, ato nuk e kanë atë efekt tek njerëzit e vetmuar. Në mënyrë të ngjashme, njerëzit me ankth social kanë zvogëluar aktivitetin në seksionet e shpërblimit të trurit të tyre, dhe kjo nuk duket të jetë e vërtetë për njerëzit e vetmuar.

"Tiparet thelbësore të ankthit social nuk ishin të dukshme në vetmi," tha Lieberz. Këto rezultate sugjerojnë, tha ajo, se trajtimi i vetmisë thjesht duke u thënë njerëzve të vetmuar të dalin dhe të shoqërohen më shumë (mënyra se si mund ta trajtoni fobinë e gjarpërinjve me ekspozim) shpesh nuk do të funksionojë sepse nuk arrin të adresojë shkakun rrënjësor të vetmisë. Në fakt, një meta-analizë e kohëve të fundit konfirmoi se thjesht sigurimi i njerëzve të vetmuar me qasje më të lehtë tek miqtë e mundshëm nuk ka asnjë efekt në vetminë subjektive.


Jana Lieberz, një studiuese në Universitetin e Bonit, ishte pjesë e një ekipi ndërkombëtar që shikonte themelet nervore të vetmisë. Për habinë e tyre, ajo tha, "tiparet thelbësore të ankthit social nuk ishin të dukshme në vetmi".

Problemi me vetminë duket se është se ajo paragjykon të menduarit tonë. Në studimet e sjelljes, njerëzit e vetmuar kapën sinjale negative sociale, të tilla si imazhet e refuzimit, brenda 120 milisekondave - dy herë më shpejt se njerëzit me marrëdhënie të kënaqshme dhe në më pak se gjysmën e kohës që duhet për t'i mbyllur sytë. Njerëzit e vetmuar gjithashtu preferonin të qëndronin më larg nga të huajt, u besonin më pak të tjerëve dhe nuk i pëlqenin prekjet fizike .

Kjo mund të jetë arsyeja pse mirëqenia emocionale e individëve të vetmuar shpesh ndjek "një spirale në rënie", tha Danilo Bzdok , një studiues ndërdisiplinor në Universitetin McGill me një sfond në neuroshkencën dhe mësimin e makinerive. “Ata priren të përfundojnë me një kthesë më negative për çdo informacion që marrin – shprehje të fytyrës, mesazhe, çfarëdo – dhe kjo i shtyn ata edhe më thellë në këtë gropë vetmie.”

Defektet në rrjetin e paracaktuar

Bzdok dhe kolegët e tij kryen studimet më të mëdha deri më tani në kërkim të shenjave të vetmisë në trurin e njeriut – studime që përfshijnë rreth 100 herë më shumë subjekte se çdo të mëparshëm, sipas Bzdok. Ata përdorën të dhëna nga Biobank në Mbretërinë e Bashkuar - një bazë të dhënash biomjekësore që përmban skanimet e trurit të rreth 40,000 banorëve të Mbretërisë së Bashkuar, së bashku me informacionin për izolimin e tyre social dhe vetminë.

Rezultatet e tyre, të publikuara në vitin 2020 në Nature Communications , zbuluan se pika e nxehtë e vetmisë së trurit ndodhet brenda rrjetit të paracaktuar, një pjesë e trurit që aktivizohet kur jemi mendërisht në gatishmëri. “Deri 20 vjet më parë ne as që e dinim se kishim këtë sistem,” tha Bzdok. Megjithatë, studimet kanë treguar se aktiviteti në rrjetin e paracaktuar përbën pjesën më të madhe të konsumit të energjisë së trurit.

Bzdok dhe ekipi i tij treguan se disa rajone të rrjetit të paracaktuar nuk janë vetëm më të mëdha te njerëzit kronikisht të vetmuar, por edhe më fort të lidhur me pjesë të tjera të trurit. Për më tepër, rrjeti i paracaktuar duket se është i përfshirë në shumë nga aftësitë dalluese që kanë evoluar tek njerëzit - të tilla si gjuha, parashikimi i së ardhmes dhe arsyetimi shkakor. Në përgjithësi, rrjeti i paracaktuar aktivizohet kur mendojmë për njerëz të tjerë , duke përfshirë kur interpretojmë qëllimet e tyre.


Imazhet funksionale të rezonancës magnetike të trurit të njeriut zbulojnë disa nga rajonet që lidhen me rrjetin e paracaktuar - një koleksion qendrash nervore që janë më aktive kur mendojmë për njerëzit e tjerë.

Gjetjet mbi lidhjen e paracaktuar të rrjetit siguruan prova neuroimazhi për të mbështetur zbulimet e mëparshme nga psikologët se njerëzit e vetmuar priren të ëndërrojnë për ndërveprimet shoqërore, të kenë lehtësisht nostalgji për ngjarjet e kaluara shoqërore dhe madje të antropomorfizojnë kafshët e tyre shtëpiake, duke folur me macet e tyre sikur të ishin njerëz . shembull. "Do të kërkonte që edhe rrjeti i paracaktuar ta bëjë këtë," tha Bzdok.

Ndërsa vetmia mund të çojë në një jetë të pasur shoqërore imagjinare, ajo mund t'i bëjë takimet sociale në jetën reale më pak të dobishme. Një arsye pse mund të jetë identifikuar në një studim të vitit 2021 nga Bzdok dhe kolegët e tij, i cili bazohej gjithashtu në të dhënat voluminoze të Biobank në MB. Ata shikuan veçmas njerëzit e izoluar nga shoqëria dhe njerëzit me mbështetje të ulët sociale, të matur nga mungesa e dikujt për t'u besuar në baza ditore ose pothuajse ditore. Studiuesit zbuluan se në të gjithë këta individë, korteksi orbitofrontal - një pjesë e trurit e lidhur me përpunimin e shpërblimeve - ishte më e vogël.

Vitin e kaluar, një studim i madh i imazhit të trurit i bazuar në të dhënat nga më shumë se 1300 vullnetarë japonezë zbuloi se vetmia më e madhe shoqërohet me lidhje më të forta funksionale në zonën e trurit që trajton vëmendjen vizuale. Ky zbulim mbështet raportet e mëparshme nga studimet e gjurmimit të syve se njerëzit e vetmuar priren të përqendrohen së tepërmi në shenja të pakëndshme sociale , të tilla si injorimi nga të tjerët.

Një mall i thellë, i pakëndshëm

E megjithatë, megjithëse njerëzit e vetmuar mund t'i shohin takimet me të tjerët të pakëndshme dhe të pashpërblyeshme, ata ende duket se dëshirojnë lidhje. I ndjeri John Cacioppo, një neuroshkencëtar i Universitetit të Çikagos, hulumtimi i të cilit i dha pseudonimin “Dr. Vetmia”, supozoi se vetmia është një përshtatje e evoluar , e ngjashme me urinë, duke sinjalizuar se diçka ka shkuar keq në jetën tonë. Ashtu si uria na motivon të kërkojmë ushqim, vetmia duhet të na shtyjë të kërkojmë lidhje me të tjerët. Për paraardhësit tanë në savanën afrikane, mbijetesa e të cilëve ndoshta varej nga të pasurit lidhje me një grup, ai impuls shoqëror mund të kishte qenë një çështje jete ose vdekjeje.


Neuroshkencëtari i ndjerë John Cacioppo teorizoi se vetmia mund të jetë një përshtatje e evoluar. Ashtu si ndjenja e urisë na motivon për të ngrënë, vetmia mund të ekzistojë për të na shtyrë të kërkojmë kontakte shoqërore.

Të dhënat e fundit të imazhit të trurit mbështesin idenë se vetmia është e rrënjosur thellë në psikikën tonë. Në një studim , Livia Tomova , një bashkëpunëtore hulumtuese në neuroshkencën në Universitetin e Kembrixhit, dhe kolegët e saj u kërkuan 40 njerëzve të agjëronin për 10 orë, më pas t'u skanohej truri ndërsa shikonin fotot e ushqimeve që ia mbushnin gojën. Më pas, të njëjtët vullnetarë duhej të kalonin 10 orë vetëm - pa telefona, email apo edhe romane si zëvendësues për kontakt. Më pas ata bënë një skanim të dytë të trurit, këtë herë duke parë fotot e grupeve të lumtura të miqve. Kur shkencëtarët krahasuan skanimet e trurit të këtyre individëve, modelet e aktivizimit të trurit nga koha kur ata ishin të uritur dhe kur ndiheshin të vetmuar ishin jashtëzakonisht të ngjashme.

Për Tomova, eksperimenti nënvizoi një të vërtetë të rëndësishme për vetminë: nëse mjaftojnë vetëm 10 orë pa kontakt shoqëror për të nxjerrë në thelb të njëjtat sinjale nervore si të privuarit nga ushqimi, "ai thekson se sa themelore është nevoja jonë për t'u lidhur me të tjerët," tha ajo.

Truri më i madh dhe më shumë miq

Studimet e fundit gjithashtu duket se konfirmojnë një teori evolucionare të quajtur hipoteza e trurit social, e cila sugjeron se një jetë e ngarkuar shoqërore është e lidhur me trurin më të madh. Ideja filloi si një teori se si truri mund të kishte ndryshuar përmes evolucionit, por madhësia më e madhe e trurit duket se del drejtpërdrejt nga përvojat e jetës. Në përgjithësi, primatët jo-njerëzorë në robëri që jetojnë në grupe më të mëdha shoqërore ose ndajnë hapësira me më shumë bashkëshortë në kafaz, kanë tru më të madh. Më konkretisht, primatët kanë më shumë lëndë gri në korteksin e tyre paraballor.

Njerëzit nuk janë shumë të ndryshëm, sugjeron hulumtimi. Një studim i vitit 2022 zbuloi se njerëzit e moshuar të vetmuar shpesh kanë atrofi në pjesë të trurit duke përfshirë talamusin, i cili përpunon emocionet dhe hipokampusin, një qendër kujtese. Këto ndryshime, sugjeruan autorët, mund të ndihmojnë në shpjegimin e lidhjeve midis vetmisë dhe demencës.

Natyrisht, pyetja e pulës dhe vezës për të gjitha këto gjetje është: A na predispozojnë ndryshimet në tru për vetminë, apo vetmia e riorganizon dhe e zvogëlon trurin? Sipas Bzdok, aktualisht nuk është e mundur të zgjidhet kjo enigmë. Megjithatë, ai beson se shkakësia mund të tregojë të dyja drejtimet.

Studimet e primatëve dhe rezultatet e eksperimentit të stacionit polar Neumayer III tregojnë se përvoja dhe mjedisi shoqëror mund të ushtrojnë një ndikim të fuqishëm në strukturën e trurit të një individi, duke lidhur fort ndryshimet që mund të shkaktojë vetmia. Nga ana tjetër, studimet e binjakëve kanë treguar se vetmia është pjesërisht e trashëgueshme : Pothuajse 50% e ndryshimeve në ndjenjat e vetmisë së individëve mund të shpjegohet me dallimet gjenetike.

Njerëzit që vuajnë nga vetmia kronike nuk janë të kyçur në mënyrë të pakthyeshme në ato ndjenja nga natyra dhe ushqehen. Studimet tregojnë se terapitë njohëse mund të jenë efektive në reduktimin e vetmisë duke i trajnuar njerëzit të njohin se si sjelljet dhe modelet e tyre të mendimit i pengojnë ata të formojnë llojet e lidhjeve që vlerësojnë. Dhe duhet të jenë të mundshme ndërhyrje më të mira për vetminë dhe izolimin social.

Merrni një studim të fundit në të cilin Lieberz dhe kolegët e saj shikuan aktivitetin e trurit tek njerëzit që luanin një lojë të bazuar në besim. Në skanimet e trurit të njerëzve të vetmuar, një zonë e trurit ishte shumë më pak aktive sesa te njerëzit social. Ai rajon, insula, tenton të aktivizohet kur ekzaminojmë ndjenjat tona të zorrëve, shpjegoi Lieberz. "Kjo mund të jetë një arsye pse njerëzit e vetmuar kanë probleme për t'u besuar të tjerëve - ata nuk mund të mbështeten në ndjenjat e tyre," tha ajo. Prandaj, ndërhyrjet që synojnë besimin mund të jenë pjesë e një zgjidhjeje për kapjen e 22 të vetmisë.


Danilo Bzdok, një studiues në Universitetin McGill, ka udhëhequr disa nga studimet më të mëdha mbi efektet e vetmisë në trurin e njeriut, duke u mbështetur nga baza e të dhënave masive biomjekësore Biobank në Mbretërinë e Bashkuar.

Një ide tjetër është inkurajimi i sinkronizimit. Hulumtimet tregojnë se një çelës për atë se sa njerëzit pëlqejnë dhe besojnë njëri-tjetrin qëndron në atë se sa ngushtë përputhen sjelljet dhe reagimet e tyre nga momenti në moment. Kjo sinkroni midis individëve mund të jetë aq e thjeshtë sa të kthesh një buzëqeshje ose të pasqyrosh gjuhën e trupit gjatë bisedës, ose aq e hollësishme sa të këndosh në një kor ose të jesh pjesë e një ekipi kanotazhi. Në një studimBotuar një vit më parë, Lieberz dhe kolegët e saj treguan se njerëzit e vetmuar luftojnë për t'u sinkronizuar me të tjerët dhe se kjo mospërputhje bën që rajonet e trurit të tyre përgjegjës për vëzhgimin e veprimeve të mbingarkohen. Trajnimi i njerëzve të vetmuar se si të bashkohen me veprimet e të tjerëve mund të jetë një tjetër ndërhyrje strategjike për t'u marrë parasysh. Ajo nuk do ta shërojë vetminë, "por mund të jetë një pikënisje", tha Lieberz.

Dhe nëse gjithçka tjetër dështon, mund të ketë terapi të reja kimike. Në një eksperiment të kryer në Zvicër, pasi vullnetarët morën psilocybin, përbërësi psikoaktiv në kërpudhat magjike, ata raportuan se ndiheshin më pak të përjashtuar nga shoqëria. Skanimet e trurit të tyre treguan më pak aktivitet në zonat që përpunojnë përvoja të dhimbshme sociale.

Ndërsa ndërhyrjet si terapia konjitive e sjelljes, promovimi i besimit dhe sinkronisë, apo edhe gëlltitja e kërpudhave magjike mund të ndihmojnë në trajtimin e vetmisë kronike, ndjenjat kalimtare të vetmisë ka shumë të ngjarë të mbeten gjithmonë pjesë e përvojës njerëzore. Dhe nuk ka asgjë të keqe në këtë, tha Tomova.

Ajo e krahason vetminë me stresin: Është e pakëndshme, por jo domosdoshmërisht negative. "Ai i jep energji trupit dhe më pas ne mund të përballemi me sfidat," tha ajo. “Bëhet problematike kur është kronike, sepse trupi ynë nuk është menduar të jetë në këtë gjendje konstante. Kjo është kur mekanizmat tanë adaptues përfundimisht prishen.”

Burimi: Quanta Magazine