Nekrologji: Pele ishte njė xhevahir i prerė - me tehe tė mprehta, vezulluese dhe pa tė meta. Fituesi tre herė i Kupės sė Botės i Brazilit ishte i pėrsosur nė ēdo dimension dhe qėndron i vetėm si mė i miri i futbollit i tė gjitha kohėrave
- Pele ka vdekur nė moshėn 82-vjeēare pasi u mbajt nė spital gjatė Krishtlindjeve, kur kanceri i tij nė zorrė u pėrparua
- Legjenda e Brazilit dhe Santos shėnoi pothuajse 1300 gola gjatė karrierės sė tij tė shkėlqyer.
- Ai fitoi Kupėn e Botės me Brazilin tre herė - si adoleshent nė 1958 dhe mė pas pėrsėri nė 1962 dhe 1970
- Skuadra e Brazilit tė vitit 1970 konsiderohet gjerėsisht si njė nga skuadrat mė tė mira qė janė futur ndonjėherė nė njė fushė futbolli
Nga Jeff Powell
Vdekja e tij ėshtė e vajtuar nė mėnyrė universale, sa edhe ngjallja e tij pėr njė futboll ishte njė burim habie nga barriot mė tė varfra deri te shtyllat e pasurisė.
Ai ishte zot i lojės sė bukur qė transportoi njė Kupė Botėrore tė cilėn Anglia dikur e konsideronte tė padenjė pėr tė hyrė nė shfaqjen mė tė madhe sportive nė tokė.
Pėr ata mes nesh qė mund tė pėrshkruhen si tė sfiduar vertikalisht, ishte diēka tronditėse takimi pėr herė tė parė me futbollistin absolutisht mė tė mirė tė tė gjitha kohėrave.
Pele, ylli brazilian qė ėshtė ndoshta futbollisti mė i mirė i tė gjitha kohėrave, ka vdekur nė moshėn 82-vjeēare.
Pele, i fotografuar (majtas) mė 13 shkurt, i ishte nėnshtruar kimioterapisė pėr njė tumor tė zorrės sė trashė dhe vdiq tė enjten
Aq mė tepėr nėse kjo do tė ndodhte pasi e kishit parė atė tė ngjitej lart pėr tė vėnė nė lėvizje goditjen me kokė, nga e cila Gordon Banks ynė bėri atė shpėtim fenomenal tė Kupės sė Botės nė Meksikė '70.
Shtrėngimi im i parė nga tė shumtat me Edson Arantes do Nascimento erdhi nė Rio de Zhaneiro disa vjet pas atij momenti tė pashlyeshėm tė magjisė sė kombinuar.
Nė atė kohė isha ende pesė kėmbė, shtatė centimetra e gjysmė i vogėl - po, edhe mė i vogėl tani - dhe pėr habinė time ne pėrshėndetėm njėri-tjetrin pothuajse sy mė sy.
Kjo ikonė qė gjithmonė dukej njė gjigant nė fushė qėndronte vetėm pesė kėmbė, tetė centimetra nė kėmbėt e tij tė kėpucėve. Por mė pas, gjeniu i njohur ndryshe si Pele lindi me dhuntinė pėr tė mahnitur.
Banorėt e njė lagjeje tė goditur nga varfėria nė Sao Paulo do tė qėndronin duke u mėrzitur kur njė fėmijė nga baraka fqinje bėnte truke tė mrekullueshme nė njė rrugė me pluhur ose me njė ēorape tė mbėshtjellė ose njė grejpfrut.
Nė moshėn 15-vjeēare, ky djalė, familja e tė cilit nuk mund tė pėrballonte njė futboll, po shėnonte gola nga askund pėr ekipin e parė tė Santos.
Nė moshėn 16-vjeēare ai luante pėr Brazilin dhe ishte ende vetėm 17 vjeē kur shėnoi gjashtė gola nė katėr ndeshje nė Suedinė '58 pėr t'u bėrė fituesi mė i ri ndonjėherė i Kupės sė Botės. Dhe Pele sapo kishte filluar. Nė kohėn kur mbaroi, ai u shpall si lojtari i vetėm qė fitoi tre Kupa Botėrore dhe i vetmi futbollist qė shėnoi njė mijė gola.
Pele dhe gruaja e tij Marcia Aoki fotografuar nė premierėn botėrore tė "Pele: Birth of a Legend" gjatė Festivalit tė Filmit Tribeca 2016 nė New York City
Kohėt e fundit, ėshtė bėrė mė tepėr modė pėr tyrosėt e rinj tė profesionit tim qė tė vėnė nė dyshim statusin e Peles si mė i madhi, pėr tė kundėrshtuar reputacionin e tij unik si fantazi nostalgjike, pėr tė tallur se ai ėshtė lajkuar nga statistikat.
Megjithatė, ata janė tė njėjtėt tė rinj qė nxisin pretendimet moderne tė Lionel Messit dhe Cristiano Ronaldos duke pėrmendur rekordet e tyre tė golave, ndėrkohė qė vėshtirė se i hedhin njė sy tė vetmit jo-brazilianė qė kanė ngritur sfida plotėsisht tė diskutueshme ndaj eminencės sė Peles. Konkretisht Diego Maradona, Alfredo Di Stefano dhe Johan Cruyff.
Pikėrisht nė vendin e tij debati ėshtė mė i ashpėr. Miliona e miliona nė Brazil janė ende tė ndarė nė adhurimin e tyre midis Peles dhe vėllait tė tij tė gjakut Garrincha.
Ekziston njė tėrheqje emocionale pėr Garrinēėn, romantikun bohem, magjia e tė cilit nė top u shoqėrua me njė stil jetese tė zhvilluar nė bare, mes njerėzve. Ata qė votojnė pėr Garrincha e bėjnė kėtė nga zemra dhe shpirti i tyre. Ata janė dashamirės tė artit. Ata qė hodhėn votėn e tyre pėr Pelen e bėjnė kėtė me kokėn e tyre, si dhe me adhurim.
Ende njė adoleshent, Pele shihet kėtu duke qarė mbi shpatullėn e portierit Gilmar Dos Santos Neves pas fitores sė Kupės sė Botės 1958
Pele nuk ishte mė i gjati, por arriti majat mė tė larta nė lojė - duke fituar Kupat e Botės tė mėtejshme nė 1962 dhe 1970 (foto)
Ata u japin numrave vlerėn e duhur - ato statistika janė padyshim malore - dhe ata janė tė magjepsur qė idhulli i tyre ishte po aq llogaritės sa kompjuterėt e nevojshėm pėr tė pėrpiluar tė dhėnat e karrierės sė tij fenomenale. Bėrtit shumė pėr secilin prej tyre qė Brazili nuk humbi kurrė njė ndeshje kur Pele dhe Garrincha ishin nė skuadėr.
Megjithatė, nėse gjeneratat mė tė fundit mund ta pranojnė realitetin se Maradona ėshtė e vetmja zgjedhje si nėnkampion pas Pele nė garėn GOAT, atėherė ėshtė mė e lehtė tė vendoset debati nė perspektivė.
Dora e talentit hyjnor tė Zotit ishte ekstravagante, kalorėsiake, e ndezur - dhe konfrontuese. Perla e Zezė e Brazilit ishte njė xhevahir i prerė nė mėnyrė perfekte. Me tehe tė mprehta, vezulluese, tė ftohtė nė prekje, pra rrjedhimisht mė vdekjeprurėse. Dhe pa tė meta. Maradona ishte i gjithė pasion dhe dramė. Pele ishte thelbi i ekonomisė, mjeshtėr i inteligjencės sė futbollit.
Me dy kėmbė, rrufeja jashtė shenjės, duke sfiduar gravitetin nė ajėr. Prekja e hollė, por kurrė e tepėrt. Gjithmonė pėr njė qėllim. Vdekjeprurėse para portės. I guximshėm, por brutal kur ofendohej nga louta inferiore.
Admirimi i ndėrsjellė mes tij dhe Bobby Moore siguroi qė ata tė pėrfshiheshin nė beteja aftėsie, zgjuarsie dhe nderi.
Megjithatė, nė njė nga ndeshjet e para qė pashė Pelen tė luante pėr Brazilin, njė mbrojtės i Uruguait, i cili ishte dėrguar pėr ta gjymtuar, u pa pėr herė tė fundit duke u drejtuar nga fusha e lojės, hunda e tij u pėrhap gjerėsisht dhe e gjakosur nė fytyrėn e tij.
Pele ka vdekur nė moshėn 82-vjeēare pas betejės sė tij me kancerin e zorrės sė trashė me botėn e futbollit nė zi pėr legjendėn braziliane.
Gordon Banks e bėri atė pritje pėr tė mohuar Pelen pasi ai sfidoi gravitetin pėr tė kapėrcyer topin dhe pėr tė goditur me kokė drejt portės.
Nga tė gjithė ata qė kanė merituar ngritjen nė panteon, vetėm Pele ishte perfekt nė ēdo dimension. Mos u shqetėsoni pėr tė gjithė tė tjerėt nga Little Bird Garrincha dhe Manic Maradona te Little Leo dhe Rocket Ronnie. Vetėm ai ka qenė shumėsia e tė gjithė dhe ēdo talenti individual nė tė kaluarėn, tė tashmen dhe me siguri tė ardhmen.
Bashkėkohės dhe trashėgimtarė tė panumėrt e kanė pėrshkruar me kaq madhėshti. Por ndoshta dėshmia mė bindėse erdhi nga menaxheri intelektual qė e ndėrtoi atė ekip tė Kupės sė Botės 1970 nė 11-shen mė tė mėdhenj, vetėm pėr tė dhėnė dorėheqjen pėrpara turneut pasi u qėllua pėr bindjet e tij politike teksa ishte ulur nė njė kafene nė trotuar.
Joao Saldanha po e mbante afėr zemrės pėrzgjedhjen e tij pėr derbin mė tė fundit tė Amerikės sė Jugut, atė kundėr Argjentinės. Njė sportist brazilian u pėrpoq tė nxirrte tė dhėna duke e pyetur: Kush ėshtė portieri mė i mirė nė Brazil?
"Pele," tha Saldanha.
"Epo, mbrojtėsi i djathtė mė i mirė?"
'Pele'.
Dhe kėshtu kaloi gjysmėn e ekipit pėrpara se Saldanha tė buzėqeshte dhe tė thoshte: 'Shiko, Pele ėshtė futbollisti mė i mirė nė botė nė ēdo pozicion.' Ata qė luajtėn me ose kundėr tij ranė dakord.
Pele i ri u plagos rėndė pak para Kupės sė Botės 1958, por anėtarėt e skuadrės kėrkuan qė ai tė dėrgohej nė Suedi. Ai u rikuperua mjaftueshėm pėr tė shėnuar ata gjashtė gola tė ēmuar, dy prej tyre nė finale kundėr vendit pritės. Ai u rrėzua nė fund tė asaj loje nga pėrpjekjet e tij me vėshtirėsi. Ndėrsa ai rifitoi kėmbėt e tij, njė nga kundėrshtarėt e tij, Sigvard Parling, i tha: 'Kur shėnove golin e dytė, mė pėlqeu tė duartrokita'.
Kishte njė admirim tė ndėrsjellė midis Pele dhe Bobby Moore - foto kėtu pas fitores 1-0 tė Brazilit ndaj Anglisė nė 1970
Pele, fotografuar kėtu nė mars 2014, vetėm disa muaj para se vendi i tij tė priste Kupėn e Botės dhe tė rrėzohej nė gjysmėfinale
vijon...
Krijoni Kontakt