Presidenti i sapozgjedhur brazilian Luiz Inacio Lula da Silva bėn thirrje pėr 'paqe dhe unitet' pasi mundi rivalin e ekstremit tė djathtė Jair Bolsonaro nė zgjedhjet me thikė qė pėrēanė kombin pasi miliona vota hodhėn votat e tyre... por do ta bėjė 'Trump i Tropikėve' pranoni humbjen?
Ish-presidenti dhe kandidati presidencial i Brazilit Luiz Inacio Lula da Silva feston fitoren e tij nė njė tubim nė Sao Paulo
- Miliona votues nė Brazil votuan tė dielėn pėr tė vendosur nėse do tė qėndrojnė nė Bolsonaro tė ekstremit tė djathtė
- Ai pason njė fushatė zgjedhore pėrēarėse midis Bolsonaro dhe ish-presidentit tė krahut tė majtė Luiz Lula da Silva
- Gjatė pjesės sė parė tė numėrimit tė natės, Bolsonaro kishte qenė nė krye me rezultate nė teh thikė
- Me 98.8% tė votave tė grumbulluara, da Silva fitoi me 50.8% ndėrsa Bolsonaro 49.2%.
- Presidenti i SHBA Joe Biden dhe Presidenti francez Emmanuel Macron kanė uruar tė dy Da Silva
Veterani i majtė brazilian, Luiz Inacio Lula da Silva, ka bėrė thirrje pėr 'paqe dhe unitet' pasi u zgjodh president tė dielėn sa njė fije floku, duke mposhtur rivalin e tij tė ekstremit tė djathtė Jair Bolsonaro nė njė sondazh qė ndau vendin nė dy.
Ish-presidenti, i cili fitoi njė mandat tė tretė nė detyrė, qėndroi nė qafė dhe qafė me presidentin aktual Bolsonaro gjatė njė numėrimi thumbues, megjithatė ai doli fitues me 50.83 pėr qind tė votave ndaj 49.17 pėr qind pėr rivalin e tij, sipas autoriteteve zgjedhore qė e shpallėn atė. fitimtari.
Tė gjithė sytė janė tashmė te Bolsonaro dhe nėse ai do ta pranojė rezultatin.
Njė fitore do tė thotė njė rikthim i jashtėzakonshėm politik pėr Lula-n karizmatik, por tė njollosur, mė pak se pesė vjet pasi ai u burgos pėr 18 muaj pėr akuza tė diskutueshme pėr korrupsion qė mė vonė u anuluan nga Gjykata e Lartė, e cila vendosi qė gjyqtari kryesor nė ēėshtjen e tij ishte i njėanshėm. .
Ėshtė njė rikthim mahnitės nė pushtet pėr da Silva, 77 vjeē, burgimi i tė cilit nė vitin 2018 pėr njė skandal korrupsioni e mėnjanoi atė nga zgjedhjet e atij viti, duke i hapur rrugėn fitores sė kandidatit tė atėhershėm Bolsonaro dhe katėr vjet politikė tė ekstremit tė djathtė.
Udhėheqėsit botėrorė i kanė dėrguar urimet e tyre da Silvės, i cili ka premtuar tė rivendosė tė kaluarėn mė tė begatė tė Brazilit, por megjithatė pėrballet me erėra tė kundėrta nė njė shoqėri tė polarizuar.
Nė njė fjalim fitues pas shpalljes sė rezultatit, Presidenti i zgjedhur u tha mbėshtetėsve se Brazili ishte 'rikthyer nė skenėn globale' dhe kėrkoi 'paqe dhe unitet' pas njė prej zgjedhjeve mė pėrēarėse nė historinė e kombit.
Ai premtoi tė mbronte pyjet tropikale tė Amazonės dhe i tha vendit se do tė krijonte 'njė Brazil paqeje, demokracie dhe mundėsish'.
Fitorja e tij shėnon herėn e parė qė nga kthimi i Brazilit nė demokraci nė vitin 1985, qė presidenti nė detyrė nuk arrin tė rizgjedhur. Inaugurimi i Da Silvės ėshtė planifikuar tė bėhet mė 1 janar.
Nė fjalimin e tij tė fitores brenda natės, da Silva tha: Unė e konsideroj veten njė kandidat qė ka pasur njė proces rindėrtimi nė politikėn braziliane. Sepse ata (rivalėt) u pėrpoqėn tė mė varrosnin tė gjallė. Dhe unė jam kėtu, jam kėtu pėr tė qeverisur vendin nga njė situatė shumė e vėshtirė.
"Por me ndihmėn e njerėzve, ne do tė gjejmė njė rrugėdalje qė ky vend tė kthehet nė tė qenit demokratik, paqėsor, qė ne tė mbėshtesim prindėrit, familjet, pėr tė ndėrtuar botėn qė i nevojitet Brazilit."
Kjo nuk ėshtė fitorja ime, as e PT (Partisė sė Punėtorėve), as e partive qė mė kanė mbėshtetur nė fushatė. Ishte njė fitore e lėvizjes sė pamasė demokratike qė ishte mė shumė se partitė politike, e interesave individuale, e ideologjive, qė tė fitonte demokracia.
Nė kėtė 30 tetor historik, shumica e brazilianėve e bėri shumė tė qartė se ata duan mė shumė dhe jo mė pak demokraci.
Se ata duan mė shumė dhe jo mė pak pėrfshirje sociale. Qė duan mė shumė e jo mė pak mundėsi pėr tė gjithė. Ata duan mė shumė dhe jo mė pak respekt dhe mirėkuptim mes brazilianėve.
"Pėr ta pėrmbledhur, ata duan mė shumė liri, barazi, vėllazėri nė vendin tonė."
Ai mė vonė shtoi: Unė do tė qeveris pėr 215 milionė brazilianė, dhe jo vetėm pėr ata qė votuan pėr mua. Nuk ka dy Brazil. Ne jemi njė vend, njė popull, njė komb i madh'.
Bolsonaro kishte udhėhequr gjatė gjithė gjysmės sė parė tė numėrimit dhe, sapo da Silva e kapėrceu atė, makinat nė rrugėt e Sao Paulos qendrore filluan tė binin borė.
Njerėzit nė rrugėt e lagjes Ipanema tė Rio de Zhaneiros mund tė dėgjoheshin duke bėrtitur: 'U kthye!'
Bolsonaro, 67 vjeē, i cili prej vitesh ka bėrė pretendime tė pabaza se sistemi i votimit nė Brazil ėshtė i prirur pėr mashtrim vitin e kaluar, diskutoi hapur refuzimin e pranimit tė rezultateve tė votimit.
Autoritetet zgjedhore po pėrgatiten qė ai tė kundėrshtojė rezultatin, thanė burimet pėr Reuters, dhe bėnė pėrgatitjet e sigurisė nė rast se mbėshtetėsit e tij organizojnė protesta.
Dy orė pasi autoritetet zgjedhore shpallėn Lulėn fitues, Bolsonaro dhe fushata e tij nuk kishin bėrė asnjė deklaratė publike pėr rezultatin.
Da Silva premton tė qeverisė pėrtej Partisė sė tij tė Punėtorėve tė majtė. Ai dėshiron tė sjellė centristė dhe madje disa qė anojnė nga e djathta qė votuan pėr tė pėr herė tė parė dhe tė rivendosė tė kaluarėn mė tė begatė tė vendit.
Megjithatė, ai pėrballet me erėra tė kundėrta nė njė shoqėri tė polarizuar politikisht ku rritja ekonomike po ngadalėsohet dhe inflacioni po rritet.
Fitorja e tij shėnon herėn e parė qė nga kthimi i Brazilit nė demokraci nė vitin 1985, qė presidenti nė detyrė nuk ka arritur tė rizgjedhur dhe ka zgjatur njė valė fitoresh tė fundit tė majtistėve nė rajon, duke pėrfshirė Kilin, Kolumbinė dhe Argjentinėn.
Thomas Traumann, njė analist i pavarur politik, i krahasoi rezultatet me fitoren e Bidenit nė 2020, duke thėnė se da Silva po trashėgon njė komb jashtėzakonisht tė ndarė.
"Sfida e madhe qė ka Lula do tė jetė tė qetėsojė vendin," tha ai. Njerėzit nuk janė vetėm tė polarizuar pėr ēėshtjet politike, por kanė edhe vlera, identitet dhe opinione tė ndryshme. Pėr mė tepėr, atyre nuk u intereson se cilat janė vlerat, identitetet dhe opinionet e palės tjetėr.'
Ndėrsa Lula u foli mbėshtetėsve tė tij - duke premtuar se 'tė qeverisė njė vend nė njė situatė shumė tė vėshtirė' - Bolsonaro ende nuk i kishte pranuar zgjedhjet.
Selia e Da Silvės nė njė hotel qendror nė Sao Paulo shpėrtheu vetėm pasi u shpall rezultati pėrfundimtar, duke nėnvizuar tensionin qė ishte njė shenjė dalluese e kėsaj gare.
"Katėr vjet nė pritje pėr kėtė," tha Gabriela Souto, njė nga tė paktėt mbėshtetės tė lejuar pėr shkak tė sigurisė sė madhe.
Da Silva ėshtė zotuar tė rrisė shpenzimet pėr tė varfėrit, tė rivendosė marrėdhėniet me qeveritė e huaja dhe tė ndėrmarrė veprime tė guximshme pėr tė eliminuar prerjet e paligjshme nė pyjet tropikale tė Amazonės.
Presidenti i SHBA Joe Biden ishte ndėr tė parėt qė uroi Presidentin e ardhshėm: "I dėrgoj urimet e mia Luiz Inacio Lula da Silva pėr zgjedhjen e tij si president i ardhshėm i Brazilit pas zgjedhjeve tė lira, tė ndershme dhe tė besueshme", tha Biden nė njė deklaratė. .
Mezi pres tė punojmė sė bashku pėr tė vazhduar bashkėpunimin mes dy vendeve tona nė muajt dhe vitet nė vijim, shtoi ai.
Ndėrkohė presidenti francez Emmanuel Macron tha: "Sė bashku, ne do tė bashkojmė forcat pėr tė pėrballuar shumė sfida tė pėrbashkėta dhe pėr tė rinovuar lidhjet e miqėsisė midis dy vendeve tona".
Qendrat e votimit nė kryeqytetin, Brasilia, ishin tashmė tė mbushura me njerėz deri nė mėngjes dhe, nė njėrėn prej tyre, punonjėsi nė pension i qeverisė Luiz Carlos Gomes tha se do tė votonte pėr da Silvėn.
"Ai ėshtė mė i miri pėr tė varfėrit, veēanėrisht nė fshat," tha Gomes, 65 vjeē, i cili vjen nga shteti Maranhao nė rajonin e varfėr verilindor. "Ne ishim gjithmonė tė uritur para tij."
Jashtė shtėpisė sė Bolsonaros nė Rio de Zhaneiro, nė pikėn zero pėr bazėn e tij mbėshtetėse, njė grua nė njė kamion mbajti njė lutje mbi njė altoparlant, mė pas kėndoi e emocionuar, duke u pėrpjekur tė gjeneronte pak energji.
Por mbėshtetėsit e veshur me ngjyrėn jeshile dhe tė verdhė tė flamurit mezi u pėrgjigjėn. Shumė u emocionuan kur u luajt himni kombėtar, duke kėnduar me zė tė lartė me duar mbi zemėr.
Shumica e sondazheve tė opinionit para zgjedhjeve i dhanė njė epėrsi da Silvės, i njohur botėrisht si Lula, megjithėse analistėt politikė ranė dakord se gara u bė gjithnjė e mė e ngushtė javėt e fundit.
Pėr muaj tė tėrė, dukej se da Silva po shkonte drejt njė fitoreje tė lehtė, ndėrsa ndezi nostalgjinė pėr presidencėn e tij, kur ekonomia e Brazilit po lulėzonte dhe mirėqenia ndihmoi dhjetėra miliona tė bashkoheshin me klasėn e mesme.
Por ndėrsa da Silva kryesoi zgjedhjet e raundit tė parė tė 2 tetorit me 48 pėr qind tė votave, Bolsonaro ishte i dyti i fortė me 43 pėr qind, duke treguar se sondazhet e opinionit e nėnvlerėsuan ndjeshėm popullaritetin e tij. Shumė brazilianė mbėshtesin mbrojtjen e Bolsonaros pėr vlerat konservatore sociale dhe ai ka mbėshtetur mbėshtetjen me shpenzime tė mėdha qeveritare.
Tani janė ngritur shqetėsime se nėse Bolsonaro, i quajtur "Trump i Tropikėve", do tė humbiste, ai mund tė refuzojė tė pranojė humbjen.
Burimi: Daily Mail
Krijoni Kontakt