Dje me keqardhje gjatė njė bisede me njė nga studentėt e mij mora vesh se do tė largohej nga
Shqipėria. Pėrse? E pyeta unė.
-Por pėr njė rrogė mė tė madhe, jetė mė tė mirė.
Po mirė i thashė unė , kush do tė kujdeset pėr babanė, nėnėn, familjen pasi do tė ikėsh ti?
Ai buzėqeshi dhe tha: do bėjnė si do bėjnė unė do ti ndihmoj . Unė kėmbėngula, por a e di
ti se rroga aty nuk ėshtė aq e madhe sa thuhet dhe se do tė punosh ēdo ditė me orar tė zgjatur,
madje mund edhe tė trajtoheni si qytetarė tė dorės sė dytė por varet se nė cilin vėnd do tė shkoni.
-Nė Gjermani. Nuk arrita t`ja mbush mėndjen.
Problemet e largimit tė tė rinjve sidomos atyre me shkollė tė lartė nga Shqipėria janė dramatike
pėr vėndin tonė. Vetėm Rumania mund tė na e marrė nė Europė pėr largimet nga vėndi pėrkatės,
duke pėrjashtuar largimet qė kanė dalė nga lufta nė Ukrainė.
Dihet se sistemet e demokracisė liberale Europiano perėndimore si dhe ato tė SHBA, Angli,
Australi dhe Kanada, kanė pėrdorur strategjinė e Globalizmit pra tė njė bote tė unifikuar ku
njeriu mund tė shkojė kudo pėr tė punuar e jetuar konform tė drejtave dhe lirive tė njeriut, pra
ēdo njeri ka tė drejtė tė ndėrtojė jetėn e tij duke menduar se mund tė jetė mė mirė nė njė vėnd
tjetėr. Ky opinion ndėr shqiptarė ėshtė shumė i preferuar dhe ēdo vit mund tė ēvendosen nga
Shqipėria rreth 50 mijė njerėz , pa pėrfshirė ata qė kthehen. Kėshtu Shqipėria por bėhet njė vėnd
me njerėz tė moshės sė Tretė dhe sot nė 2022 ky kontigjent ėshtė mbi 620.000 njerėz apo ¼ e
gjithė popullsisė sė vėndit tonė.
Shkqet e largimit tė rinisė kryesisht, largim i cili ėshtė mė i dėmshmi pėr vėndin, janė largimet e
tė rinjve e sidomos tė rinjve qė mbarojnė shkollėn e lartė. Por pėrse ata largohen?
Dihet se pėrse, por mund ti rreshtojmė se shkaqet mė tė zakonshme janė:
- Rrogat e vogla nė Shqipėri
- Kushtet e jetesės minimale sidomos nė zonat rurale,
- Mungesa e interesimit nga shteti pėr tė punėsuar tė rinjtė e talentuar nė vnėdet ku ata
mund tė japin mė shumė,
- Mungesa e njė Programi pėr realizimin e kontratave tė punės ku tė pėrfshihet jo vetėm
rroga por edhe banesa, kopshti, apo ēerdhja, lėvizja me makinė pėr personin qė do tė punėsohet
jashtė vėndit ku banon, kjo e vlefshme pėr Bashkite e tė gjithė vėndit
- Mungesa e perspektivės nė zonat rurale gjė qė e cila ka shkaktuar lėvizje massive jo
vetėm jashtė vendit por edhe brėnda vėndit
- Mungesa e njė stabiliteti politik ku pėrplasjet politike reflektohen tek tė rinjtė si njė
pasiguri pėr jetėn dhe ė ardhmen e tyre
- Korrupsioni i lartė gjė qė ka shkaktuar njė Sistem shėndetėsor public tė dobėt ku
pacientėt nuk marrin kujdes tė mjaftueshėm shėndetėsor e pėr pasojė duhet tė paguajnė nėn dorė
shuma tė mėdha pėr medikamente, shtrime nė spital, etj
- Probleme tė Arsimit kryeisht tė lartė dhe professional ku Programet dhe Kurrikulat nuk
janė tė njėjta me ato tė BE gjė qė shkaktojnė uljen e cilėsisė sė mėsim dhėnies dhe praktikave nė
Universitete,
Problemet janė tė shumta gjė qė reflektojnė vendimmarrjen pėr largim nga vėndi tė rinisė tonė.
Sigurisht problemet e shumta nė Shqipėri thellohen edhe mė kur rinia sheh se shumica e tė
pasurve shqiptarė, shumica e politikanėve tė majmur me rroga e pagesa dhe korrupsion,
dėrgojnė fėmijeėt e tyre jashtė shtetit duke dhėnė shėmbullin mė tė keq qė mund tė japė njė
politikan shqiptar por dhe njė i pasur shqiptar.
Njė problem madhor ėshtė edhe reklamat dhe promovimet qė po bėjnė shoqatat e huaja kryesisht
gjermane, italiane etj pėr tė thithur nė tregun e tyre tė punės, punėtorė shqiptarė tė kualifikuar ose
jo, dhe kjo propagandė bėhet nė tv private dhe publike shqiptare, gjė qė tregon se shteti ynė nuk
po e bėn prioritet shqetėsimin e largimit tė tė rinjve nga vėndi.
Njė aspekt tjetėr negativ ėshtė edhe problem se shteti shqiptar nuk interesohet pėr tė rinjtė e
atdheut qė po largohen, ėshtė se tė diplomuarit nga universitetet publike janė diplomuar me
paratė e taksapaguesve tanė pėr pedagogėt, laboratorėt (ato qė janė), godinat e universiteteve, etj.
Kjo ėshtė njė arsye e fortė qė institucionet e huaja dhe shoqatat e huaja qė marrin tė rinjtė tanė tė
diplomuar duhet tė realizojnė njė kontratė me shtetin shqiptar pėr kėta tė diplomuar, kontratė e
cila duhet tė ketė disa pika , midis tė cilave edhe kėto insitucione tė huaja duhet tė paguajnė
shtetin shqiptar njė taksė pėr tė diplomuarit qė kanė marrė pėr nė vėndin e tyre.
Tė rinjtė e tjerė tė diplomuar nė universitete private apo tė padiplomuar qė largohen nga vėndi
ynė gjithashtu pėr njė jetė `mė tė mirė` (tė cilėn do ta shohin se sa e mirė do tė jetė jeta nė njė
vėnd tė huaj ku do tė trajtohen si qytetarė tė dorės sė dytė), janė njė kontigjent i cili do tė vuajė
mė tepėr madje njė pjesė e tyre do tė pėrfshihet nga puna e zezė, ashtu sic po ndodh edhe sot,
sepse siē tha dikur Tereza May ( ish minister e brėndėshme nė Angli), se ``% e shqiptarėve tė
burgosur nė Angli pėr njėsi popullate e emigruar ėshtė nga mė tė lartat se popullatat e tjera tė
emigruara nė Angli` .. ; po kėshtu edhe nė vėndet e tjera.
Atėhere del pyetja drejtuar shtetit shqiptar, a duhet bėrė njė Program i posaēėm pėr tė rinjtė
shqiptarė qė tė mos largohen nga vėndi? A mundet qė Opozita, mediat private tė mos nxisin apo
tė mos stimulojnė me debatet e tyre kundėr qeverisė, e tė mos krijojė ambjentin negative dhe
depresiv pėr tė rinjtė shqiptarė, por pėrkundrazi, tė marrė dhe ato masa pėr tė ndihmuar vėndin
qė rinia tė mos largohet?
Shohim pėrditė lajme tmerruese pėr tė rinjtė se ēpo ndodh nė vėndin tonė, dhe sigurisht kėto
lajme jo tė gjitha tė vėreta, ndikojnė pėr keq dhe tė rinjtė dun tė largohen nga sytė kėmbėt nga
vėndi i tyre qė ėshtė ndotur e tymosur, droguar, nga individė irracionale, pėr politikanė qė duhej
tė ishin futur 7 pashė nėn dhe pėr krimet e tyre, pėr drejtues gazetash e tv qė paguhen nga i
paudhi tė cilėn nuk e duan Shqipėrinė dhe qė `pėr njė plesht duan tė djegin Shqipėrinė` me
inatin e mllefin e tyre paranojak, apo si anal-istė si Lubonja me shokė qė veē vjellin vrer dhe
fėrkojnė duart se nė Shqipėri jo ēdo gjė shkon mirė, por kjo direkt edhe pėr fajin e tyre.
Jo.
Shqipėria nuk ėshtė siē e pėrshkruan syri tv, gazeta telegraf, e ndonjė tjetėr, nuk ėshtė siē thotė i
`nongratta` i cili do tė ri-krijoje` komitetet e shpėtimit` sin ė `97., nuk ėshtė Shqipėria, siē thonė
Dinpakėt dhe ish bashkėpuntorėt e sigurimit, tė cilėt pėr tė shpėtuar vehten e tyre po e ēojnė
Shqipėrinė nė qorrsokak.
E po Rinia shqiptare nuk u a ka borxh grindjet dhe konfliktet e vjetra. Rinia shqiptare nuk duhet
tė largohet nga Shqipėria nga atdheu, nga familjet e tyre. Ato duhet tė rrinė kėtu qė tė punojme e
tė pėrmirsojmė kushtet dhe tė stabilizojmė njė demokraci tė pranueshme pėr tė gjithė.
Krijoni Kontakt