Ministri Rrok Gera

[Albo]

“Fjalët e fundit të Rrok Gera pas dhënies së dënimit në gjyq”/ Historia e panjohur e ish-ministrit të Zogut



Pjesa e nëntëmbëdhjetë

-Rrok Gera, një burrë shteti ashtu si duhet –

PARATHËNIE

Ky shkrim synon të përcjellë te publiku imazhin e një njeriu perfekt, i cili jetoi në kohëra të tjera, por që ishte shembulli më i mirë, jo vetëm i asaj që mund të përfaqësojë një njeri i zakonshëm, por, në radhë të parë, si shembulli i një shtetari fisnik, të shquar, të gjithëdijshëm e, mbi të gjitha, të ndershëm. Duke pasur në gjene virtytet fisnike të prejardhjes së tij, duke u formuar si personalitet në një ambient të mrekullueshëm, siç ishte Shkodra e fillimit të shekullit XX-të, dhe duke u diplomuar në një nga universitetet më prestigjioze të Europës, siç ishte ai i Vjenës, Rrok Gera kishte gjithë potencialin për të qenë një ndër figurat e rëndësishme, që i dhanë hov një zhvillimi të vrullshëm nëpërmjet reformave të gjithanshme në Shqipëri, në vitet ’30-të të shekullit të kaluar.

Ky zhvillim arriti kulmin me qeverinë e Mehdi Frashërit, e cilësuar ndoshta si qeveria shqiptare më e mirë e të gjitha kohërave, e formuar në pjesën më të madhe nga persona jopolitikë, mes të cilëve ishte edhe Rrok Gera. Për 10 vjet, apo më shumë, si ministër apo në funksione të tjera të larta shtetërore, ai punoi me bindje se po ecej në rrugë të drejtë për konsolidimin e shtetit shqiptar, proces për të cilin thoshte se nuk kishte kohë për të humbur. Ekonomist, financier, diplomat, jurist, Gera ishte një specialist që çau përpara drejt majave me profesionalizmin e tij në një ambient ku tarafet e vjetra, që ishin pothuaj mbizotëruese në politikë e në qeverisje, erdhën duke humbur terren përballë njerëzve të rinj e të arsimuar mirë.




















RROK GERA, MINISTËR I FINANCAVE NË QEVERINË E KRYESUAR NGA FIQIRI DINE, NË 1944

I gjendur në këtë situatë që, sikurse thamë më sipër, ai as nuk e kishte imagjinuar, Rrok Gera mendoi fillimisht të tërhiqej, pasi, siç shprehej në letrën e tij për Kryeministrin Dine, si dhe më vonë në letrën për Regjentin Frashëri, për t’i bërë ballë gjendjes financiare në vend, duhej një person; me prerogativa diktatori, por ai nuk ishte i tillë dhe as mund të bëhej. Gjithsesi, Gera, sikurse do ta shohim në vijim, vijoi aktivitetin e tij si ministër financash në qeverinë Dine, duke u përqendruar në projektin për kombëtarizimin e BKSh-së.

Problem tjetër përbënte dhe presioni i fortë i gjermanëve, të cilët disa herë kishin bërë ultimatume, duke kërkuar financime të drejtpërdrejta për trupat e tyre në Shqipëri, ose emetime të bankënotave të reja nga ana e Bankës Kombëtare të Shqipërisë. Përndryshe, ata kërcënonin se do të fusnin në qarkullim markën e tyre të pushtimit. Të vetëdijshme për pasojat e rënda që do të kishte për ekonominë e financat shqiptare, pranimi i ultimatumeve gjermane, qeveritë shqiptare të 1944-ës, veçanërisht ministrat e financave (ndërmjet tyre dhe Rrok Gera), u munduan të eliminonin më të keqen, duke zvarritur çështjen me sa mundeshin. Sikurse dihet, për financimin e saj në atë kohë, ushtria gjermane, u detyrua të shiste sasi të mëdha monedhash ari në Shqipëri.

Sipas Lorenzo Jasellit, për të plotësuar nevojat e tyre për financime, trupat e Wermachtit sollën në Shqipëri rreth 500.000 napolonë ari, të cilat ua shitën më pas privatëve shqiptarë. Lidhur me këtë fakt, Jaselli citon Amadeo Gambinon, i cili kishte nënvizuar në një artikull të tij, se ky fluks pasurie monetare që gjermanët sollën në Shqipëri, ishte ndoshta një rrethanë unikale për të gjitha vendet e pushtuara nga Gjermania gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ndërkohë, nga fundi i muajit gusht, Rrok Gera gjykoi se kishte ardhur momenti që Këshilli i Ministrave të shqyrtonte në mbledhjen e tij pikërisht projektligjin “Mbi deklarimin e ramjes nga fuqia të Konventës së datës 15 mars 1925 dhe mbi shpronësimin për dobi publike t’aksjoneve të Bankës Kombëtare të Shqypënisë”, i quajtur ndryshe “Projekt-ligji për kombëtarizimin e Bankës Kombëtare”.

Në letrën rezervate nr. 140, të datës 23 gusht 1944, drejtuar Kryesisë së Këshillit të Ministrave, ministri Gera kërkonte miratimin sa më parë të këtij projektligji: “…Simbas bisedimeve zhvillue me kohë, kemi hartue projektin e bashkalidhun mbi kombëtarizimin e Bankës Kombëtare të Shqipnis. Lutemi që mbasi projekti në fjalë të merret në studim nga P.T Këshilli Ministruer e t’aprovohet, të marri me urgjencë udhën e duhun për këmbim në ligjë. Me nderime: Ministri Financave Rrok Gera”

Projekti parashikonte anulimin e marrëveshjes së 1925-ës me grupin financiar italian, duke bërë shpronësimin në dobi publike të BKSh-së dhe duke krijuar në vend të saj Bankën Shqiptare. Gjithashtu, parashikohej që kapitali i kësaj banke të ishte 12.5 milionë franga shqiptare, i ndarë në 595 mijë aksione, prej të cilëve 100 mijë me 1.25 franga shqiptare dhe 495 mijë aksione me nga 25 franga shqiptare secili. Pra, Banka do të kishte aksione shqiptare dhe të huaja dhe në varësi të palës shqiptare do të ishin 341.550 aksione, prej të cilave 49 mijë aksione me nga 1.25 franga shqiptare secili dhe 292.550 aksione me nga 25 franga shqiptare secili.

Një pjesë e vogël e këtyre aksioneve do të ishin në pronësi të shtetit dhe pjesa dërmuese do të ishte në pronësi të një shoqërie shqiptare, e cila nuk do të kishte aksionerë të huaj në gjirin e saj. Në pronësi të grupit financiar italian do të ishin 178.450 aksione, prej të cilave 51.000 aksione me nga 1.25 franga shqiptare secili dhe 127.450 aksione me nga 25 franga shqiptare secili. Në pronësi të grupit financiar zviceran do të ishin 50.000 aksione me nga 25 franga secili dhe, së fundi, grupi financiar belg me 25.000 aksione me nga 25 franga shqiptare secili. Këshilli Administrativ i Bankës do të përbëhej nga 12 vetë, nga të cilët 7 do të ishin shqiptarë, 3 italianë, 1 zviceran dhe 1 belg.

Presidenti i Bankës do të ishte gjithmonë shqiptar.277 Për fat të keq, gjërat nuk shkuan ashtu siç pritej, pasi drejtuesit italianë të Bankës kishin marrë masat për ta minuar projektin në fjalë, një projekt të cilin Gera kishte kohë që përpiqej ta vinte në jetë. Më 28 gusht 1944, Rrok Gera, ministër i Financave, mbrojti me këmbëngulje në mbledhjen e Këshillit të Ministrave propozimin e tij për kombëtarizimin e Bankës, që parashikonte kalimin e një pjese të aksioneve në favor të Shqipërisë, por, duke parë kundërshtimin e vendosur të shumicës së anëtarëve të qeverisë, kërkoi që të paktën dokumenti të mbetej në akte, si provë e përpjekjeve të qeverisë së atëhershme në dobi të ekonomisë së vendit.

Përfundimisht, projektligji u rrëzua, duke çuar dëm muaj të tërë pune intensive dhe negociatash, mbi të gjitha, duke hedhur poshtë një projekt me shumë interes për zhvillimin e vendit. Ditarët e Drejtorisë Qendrore të BKSh-së pasqyrojnë me detaje prapaskenat për rrëzimin e projektligjit për kombëtarizimin e kësaj Banke, rrëzim që pati si protagonistë emra shumë të njohur të historisë shqiptare, cituar në këto ditare, me iniciale:

“…E Shtunë, 5 gusht 1944 …në mëngjes patëm vizitën e F.b.A. i cili na informoi për rezultatin e ndërhyrjes së tij në çështjen e nacionalizimit të Bankës, si pranë kryetarit të Këshillit të Ministrave, ashtu dhe pranë ministrit të jashtëm. I pari e kishte siguruar se asnjë zgjidhje përfundimtare nuk do të merrej për sa i përket Bankës, pa e studiuar më parë mirë problemin me persona kompetentë.

(F.b.A e ka fjalën për mosnjohjen komplete të problemit nga ana e F.D, i cili mes tjerash mendonte se ishte në fuqi marrëveshja bankare e nënshkruar pas 7 prillit 1939). Ndërsa i dyti, E.b.V., kishte përjashtuar pjesëmarrjen në projektin e kombëtarizimit të Bankës ashtu siç ishte paraqitur, duke siguruar në mënyrën më formale, se një projekt i tillë nuk do të kishte kurrë firmën e tij. Në mbrëmje T.T. na jep një kopje të promemories me të cilën mendonte të hidhte poshtë projektligjin e njohur për kombëtarizimin e Bankës.

Një kopje të kësaj promemorie i është paraqitur F.D. dhe një kopje tjetër i është paraqitur nga T.T, regjentit P.A.’278 “E Hënë, 7 gusht 1944 …F.b.A. vjen për vizitë te doktor Melis për t’i komunikuar se ka pasë një diskutim të mëtejshëm me F.D., mbi kombëtarizimin e Bankës. F.D. do ta falënderonte që i ka tërheqë vëmendjen atij për ta paralajmëruar kështu për mundësinë e miratimit të çështjeve në kundërshtim me interesat e vendit.

F.D. shton se edhe E.b.V. i kishte deklaruar se kurrë nuk do të vinte firmën e tij mbi një dekret për kombëtarizimin e Bankës, gjë që do të ishte në kundërshtim me marrëveshjen e 1925-sës, e kështu do të njolloste emrin e mirë të shtetit shqiptar”. “E Hënë, 28 gusht 1944 ..E.b.V. i bën një vizitë doktor Melis për t’i komunikuar që në një nga këto ditë ministri G. (Rrok Gera – Shën. im, A.P.), kishte paraqitur për shqyrtim dhe miratim në Këshillin e Ministrave, projektligjin për kombëtarizimin e Bankës.

e mbronte me vendosmëri propozimin e tij, duke theksuar se edhe nëse projekti nuk do të zbatohej, do të ishte e përshtatshme gjithsesi, që çështja të mbetej në akte si provë e hapave të bërë nga kjo qeveri, për arritjen e një qëllimi shumë të dobishëm për ekonominë e vendit. Duke u nisur nga i njëjti argument, E.b.V. do të demonstronte nga ana e tij papërshtatshmërinë për të ndërmarrë në këto momente, veprime, që duke mbetur ndërkohë platonike, nuk do t’i sillnin asnjë avantazh vendit, por përkundrazi, do të ishin një paragjykim për marrëdhëniet e ardhshme me Italinë.
E.b.V. na komunikoi, se me gjithë aprovimin e ndonjë anëtari tjetër të qeverisë, propozimi i G., u rrëzua. Gjithnjë sipas shënimeve të ditarëve të Drejtorisë Qendrore të BKSh-së, gjatë një takimi zhvilluar me Ettore Meliss, më 2 shtator 1944, ministri E.b.V, e informonte konfidencialisht zyrtarin e lartë të Bankës, se në një nga mbledhjet e Këshillit të Ministrave, ministri Gera i kishte pohuar atij, se vijonte ta kishte inatin me BKSh-në, por ndërkohë kishte nënvizuar se nuk mund të mos vlerësonte nivelin e lartë të drejtuesve të kësaj Banke.

E shprehur kjo me ironi ose jo, Gera duket se e kishte të qartë se çfarë kishte ndodhur, por ndoshta nuk ia merrte mendja se një numër aq i madh zyrtarësh të lartë, kishte komplotuar kundër iniciativës së tij. Në një nga takimet e fundit si ministër financash, zhvilluar më 4 shtator 1944, me drejtues të BKSh-së, Meliss dhe Bressan, Rrok Gera e kishte parë të arsyeshme të bënte një deklaratë të vendosur dhe në një formë mjaft energjike u kishte theksuar italianëve lidhur me përpjekjet e tij për kombëtarizimin e Bankës se, në radhë të parë, ai ishte munduar të kryente detyrën ndaj vendit të tij:

“…si burrë shteti, kishte pasur detyrën të shqetësohej para së gjithash për interesin e Shqipërisë, në të gjitha drejtimet, dhe ishte detyruar shumë herë, që, për të arritur qëllimet në të mirë të vendit, të vepronte në një mënyrë që ndoshta drejtuesve italianë të Bankës, u ishte dukur si jo simpatike…”. Përballë një situate mjaft të turbullt në vend, në vijim të një mbledhjeje zhvilluar në pasditen e 28 gushtit 1944, qeveria e Fiqiri Dines dha dorëheqjen, kur kishin kaluar rreth 40 ditë nga krijimi i saj.

Siç thuhej në njoftimin përkatës të përcjellë për median nga Agjencia Telegrafike Shqiptare, kryeministri dhe ministrat pranuan se e kishin të pamundur të realizonin zotimet e programit të shpallur në korrik, që kishin të bënin kryesisht me mbrojtjen e tërësisë së kufijve dhe sigurimin e rendit publik. Me këtë rast, Kryeministri Dine i drejtohej me një letër Kryesisë së Këshillit të Naltë, ku parashtronte arsyet e dorëheqjes së qeverisë: “…Mjerisht, rrethanat e jashtme dhe ngjarjet e trishtueshme të brendshme gjatë këtij mueji të veprimtarisë qeveritare, i kanë dhanë Qeverisë provën e hidhët se nuk mundet ma të shpresoj me i dal për zot këtyre pikave kryesore të programit të sajë.

Fuqitë e Armatosuna për mbrojtjen e Atdheut, të shkatërruem nga trashigimet e sundimit të huej, nuk janë e nuk mund të vehen në gjendje për me e plotsue këte detyrë. Sigurimi i rendit botnuer, i rrënuem nga propogandat e jashtme antikombëtare, nga kryengritjet e nga shkatrrimet e shkaktueme nga vllavrasja, nuk mundet ma të vendoset me mjetet që ka në dispozitë Qeveria.

Vullneti i mirë i nji pjese të popullit për qetësimin e shpirtnave dhe për bashkimin e gjithë Shqiptarëve në këto çaste fatkeqe për Atdhen, ka mungue krejtësisht. Para këtyne fakteve, Qeverija që kam nderin të kryesoj dhe unë vetë, nuk mundemi mjerisht të vazhdojmë me mbajtë barrën e përgjegjësisë të nji gjendje që asht shkaktue jashtë vullnetit t’onë e qi asht trashigimi i fatkeqsive, mosmarëveshjeve, i vullnetit të keq dhe i fuqive të huaja që janë mbi mundsitë t’ona rregulluese”.

Pas dorëzimit të detyrës, diku rreth datës 6 shtator, Rrok Gera u kthye në shtëpinë e tij në Shkodër, duke i dhënë fund kështu karrierës së tij si burrë shteti. Ishte vetëm 43 vjeç.

GJYQI SPECIAL 1945, DËNIMI DHE LIRIMI NGA BURGU ME PAFAJSI, VITET E FUNDIT TË JETËS.

I bindur në pastërtinë e figurës së tij, Rrok Gera nuk tentoi të largohej nga vendi në vjeshtën e 1944-ës, ndonëse në atë kohë shumë personalitete u larguan jashtë Shqipërisë, për të mos rënë në duart e regjimit që po instalohej në vend. Në janar 1945, ai u arrestua dhe në shkurt-prill të atij viti u gjykua bashkë me rreth 60 personalitete të tjera në Gjyqin Special të zhvilluar në Tiranë.

Rrok Gera, që mbrohej në këtë gjyq nga avokat Karapici, nuk pati dëshmitarë kundër, ndërsa dëshmitarë në favor të tij ishin: Gjergj Kokoshi, Dhimitër Pasko, Petro Popa, Perikli Spiro, inxhinier Xega, inxhinier Truja e Andon Nesturi. Ndërkohë, Prokurori i Popullit, Bedri Spahiu, dha pretencën, sipas së cilës të gjithë të pandehurit kishin kryer veprimtari antikombëtare e antipopullore, si para datës 7 prill, në përgatitjen e terrenit për okupacionin e Shqipërisë prej forcave të Italisë fashiste, ashtu edhe gjatë okupacionit italian e atij gjerman.

Në fjalën e tij të fundit, pas dhënies së pretencës, Rrok Gera theksoi edhe njëherë qëndrimin e tij ndaj akuzave që i bëheshin: … “Shtoj se qysh prej 7 prillit 1939 e, deri më 20 korrik 1944, nuk jam marrë me politikë. Kur u bëra ministër për pak kohë, s’ka qenë dëshira e vullneti im, por i imponuar prej rrethanave. Pranoj të kem qenë gabim. Nuk kam pasur kurrë për qëllim të punoj në dëm të interesave të popullit…”.

Më 13 prill 1945, Gjykata Speciale, me kryetar Gjeneral-lejtnant Koçi Xoxe, dha vendimet për të gjithë të akuzuarit. Dënimet shkonin nga ato me vdekje, deri në ato me kusht. Në vendimin e saj për një grup të pandehurish, mes të cilëve dhe Rrok Gera, Gjykata deklaronte ndër të tjera se “… mbas datës 7 prill 1939, ata kanë bashkëpunuar aktivisht me okupatorin fashist italjan; pranuan aneksimin e Shqipërisë nën forcën e unionit personal, krijuan qeveri kukull, fashistizuan vendin në mënyra të ndryshme: agitacion, propagandë etj.

Rrok Gera vunë në dispozicion të armikut të gjitha forcat e armatosura Shqipëtare, mobilizuan popullin shqiptar në luftë kundër shteteve fqinjë dhe demokracive të mëdha…”. Gjyqi Special dha për Gerën dënimin me 10 vjet burg e punë të detyruar. Edhe për të, ashtu si për të gjithë të dënuarit me më shumë se 5 vjet burg, gjykata urdhëroi konfiskimin e pasurisë së luajtshme e të paluajtshme, në përputhje me dispozitat ligjore në fuqi dhe humbjen e të drejtave civile e politike. Por pa kaluar një vit, për Rrok Gerën pati një amnisti, me anë të së cilës atij i’u zbritën 5 vite burg nga dënimi dhe u lirua në nëntor 1949.

Memorie.al

[Albo]

Historia e panjohur e ministrit të Zogut/ “Rrok Gera i kërkoi parlamentit të miratonte importin e një sasie drithi, për të mbajtur nën kontroll çmimet”



Ky libër synon të përcjellë te publiku imazhin e një njeriu perfekt, i cili jetoi në kohëra të tjera, por që ishte shembulli më i mirë, jo vetëm i asaj që mund të përfaqësojë një njeri i zakonshëm, por, në radhë të parë, si shembulli i një shtetari fisnik, të shquar, të gjithëdijshëm e, mbi të gjitha, të ndershëm. Duke pasur në gjene virtytet fisnike të prejardhjes së tij, duke u formuar si personalitet në një ambient të mrekullueshëm, siç ishte Shkodra e fillimit të shekullit XX-të, dhe duke u diplomuar në një nga universitetet më prestigjioze të Europës, siç ishte ai i Vjenës, Rrok Gera kishte gjithë potencialin për të qenë një ndër figurat e rëndësishme, që i dhanë hov një zhvillimi të vrullshëm nëpërmjet reformave të gjithanshme në Shqipëri, në vitet ’30-të të shekullit të kaluar.

Ky zhvillim arriti kulmin me qeverinë e Mehdi Frashërit, e cilësuar ndoshta si qeveria shqiptare më e mirë e të gjitha kohërave, e formuar në pjesën më të madhe nga persona jopolitikë, mes të cilëve ishte edhe Rrok Gera. Për 10 vjet, apo më shumë, si ministër apo në funksione të tjera të larta shtetërore, ai punoi me bindje se po ecej në rrugë të drejtë për konsolidimin e shtetit shqiptar, proces për të cilin thoshte se nuk kishte kohë për të humbur. Ekonomist, financier, diplomat, jurist, Gera ishte një specialist që çau përpara drejt majave me profesionalizmin e tij në një ambient ku tarafet e vjetra, që ishin pothuaj mbizotëruese në politikë e në qeverisje, erdhën duke humbur terren përballë njerëzve të rinj e të arsimuar mirë.

KTHIMI NË SHQIPËRI DHE AKTIVIZIMI NË ADMINISTRATËN SHTETËRORE

Këta tregues dhe qëndrueshmëria e jashtëzakonshme e frangut shqiptar në përgjithësi, më shumë se merita të Bankës Kombëtare të Shqipërisë, ishin fryt i përkushtimit të autoriteteve financiare shqiptare, përfshi dhe Rrok Gerën. Kontaktet për çështje pune ndërmjet Gerës dhe përfaqësuesve të kapitalit italian në BKSh, apo Bankën e Italisë, si Amedeo Gambino, Gaudenzi, Ettore Meliss, Bressan, etj., ishin mjaft të shpeshta dhe në arkiva, apo studime me karakter ekonomik e financiar, gjenden letërkëmbime të shumta dhe referime për këto takime, ku Gera cilësohej si: “Ministro Gera”, “S.E. Gera”, “Eccellenza Gera”, “signor Gera”, “Dott. Gera”, apo thjesht “il Gera”. Në një letër të tij të 15 nëntorit 1935, Ettore Meliss, i shkruante Gambinos, duke theksuar se, ashtu si dhe ky i fundit mund ta kishte konstatuar vetë, Dr. Gera ishte një person me mentalitet krejt ndryshe nga personalitetet e tjera shqiptare.

Si për ta ilustruar këtë (të paktën sa i takon karakterit të fortë dhe vendosmërisë), kemi një letër të datës 25.07.1936, ku Drejtoria Qendrore e BKSh-së, me seli në Durrës, i shkruante Gambinos në Romë se, ndërsa Kryeministri Mehdi Frashëri kishte përcjellë me urgjencë 16 projekte ekonomike e financiare në Këshillin e Shtetit (të cilat i kishte shpërndarë edhe për shtypin), burime të sigurta pohonin se ministri i Financave, Rrok Gera, kishte nisur nga ana e tij një letër për Kryeministrin dhe një kopje të saj për Këshillin e Shtetit, ku deklaronte se nuk ishte aspak dakord me Kryeministrin lidhur me projektet në fjalë si dhe argumentonte se, në një situatë të tillë, ato nuk mund të merreshin në shqyrtim.

Në fakt, kjo letër ekzistonte vërtet dhe në thelb kishte kundërshtimin e Gerës, sidomos ndaj projektit të Kryeministrit Mehdi Frashëri, për modifikimin e taksës së të dhjetës. Me letrën që mbante datën 22.07.1936, me nr. 251/I Res., Rrok Gera i sillte në vëmendje Kryeministrit se, ishte kundër nismës për suprimimin e ligjit mbi konvertimin e së dhjetës me një tatim në të holla, pasi ky ligj ishte bërë me qëllim që të lehtësonte barrën e bujkut, të shmangte veset e dhjetarit, të shtonte prodhimin dhe, në përgjithësi, të eliminonte dëmet morale e materiale që kishte sjellë dikur sistemi i së dhjetës. Pasi theksonte se fshatarët ishin shumë të kënaqur me sistemin e tatimit në të holla dhe për këtë kishte shumë prova, për të cilat ishte informuar madje personalisht nëpër fshatra, ministri Gera nënvizonte, ndër të tjera, se: “… masa e parapame prej Shkëlqesisë s’Uej, me introdukte të dhjetën edhe për katundet që kanë optue për pagesën e tatimit në të holla, nuk më duket të jetë e ligjshme dhe e drejtë”.

Po në këtë kontekst, Rrok Gera deklaronte se ai vetë kishte punuar plot 5 vjet për hartimin e miratimin e ligjit në fjalë dhe tani nuk i’a lejonte as ndërgjegjja të pranonte tani diçka, kundër së cilës kishte luftuar aq fort dikur:…“Titullari i kësaj Ministrie e ka luftue 5 vjet rresht në cilësinë e tij si Sekretar i Përgjithshëm, sistemin e së dhetës, deri sa u gjet nji Ministër Finance që, e kuptoi rëndësinë e çështjes. E si do t’u justifikonte përpara ndërgjegjes së vet tani si Ministër, me introdukte prapë sistemin e së dhetës, që aq shumë e ka dënue dhe e dënon”? Edhe më tej, ministri Gera parashtronte në letrën e tij, një numër arsyesh e analizash të faktorëve financiarë dhe ekonomikë, duke arritur në përfundimin se, pikërisht për gjithë këto arsye, nuk mund ta pranonte projektin e Kryeministrit. Për sa i takonte reformës në këtë fushë, ministri i Financave premtonte se, shumë shpejt do të parashtronte projektligjin mbi zbatimin e Kadastrës dhe atë mbi aplikimin e një tatimi shumë të ulët mbi tokën, në ato zona ku suprimohej pagimi i së dhjetës në të holla.

Gjithashtu, Gera premtonte se, për të shtuar të ardhurat e financës, do të kërkonte rrugë e mjete të tjera. Në prag të sezonit të korrjeve, në pranverën e 1936-tës, Ministria Financave kishte menduar marrjen e masave për të parandaluar spekulimet me çmimet e drithërave. Lidhur me këtë çështje, në një raport justifikues për Parlamentin, në datën 11 mars 1936, ministri Rrok Gera sugjeronte që qeveria të kishte në dispozicion një sasi drithërash, duke ushtruar të drejtën e saj për blerje nga jashtë shtetit, por, duke qenë njëkohësisht e kujdesshme që sasitë e drithërave, të mos ishin aq të mëdha sa të shkaktonin një zbritje të çmimit, pasi në këtë mënyrë do të dëmtoheshin interesat e prodhuesve. Pasi vërente se veprimet e blerjes dhe të shitjes së drithërave parashiheshin mjaft të vështira po të zbatoheshin prej organeve të zakonshme të administratës së shtetit, Rrok Gera, propozonte që me këtë aktivitet të merrej Instituti i Drithërave, i cili nuk kishte shumë kohë që ishte ngritur. Dhe kështu u bë.

Në mbledhjen e tij mbajtur po në muajin mars 1936, Parlamenti miratoi nen për nen projekt-ligjin “Për influencimin e çmimit të grurit e të misrit”, nëpërmjet të cilit autorizohej Instituti i Drithërave, të blinte grurë e misër nga jashtë, me taksa doganore të përjashtuara. Në bazë të projektligjit të miratuar tashmë, çmimet e shitjeve të drithërave të blera nga Instituti caktoheshin në fr. ari 15 e fr. ari 12 për kuintal, përkatësisht për grurë e për misër. Gjithashtu parashikohej që shitjet do t’u bëheshin konsumatorëve me para në dorë dhe në sasi jo më pak se 1 kuintal dhe jo më tepër se 25 kuintalë. Fitimi i thjeshtë, i realizuar nga ky aktivitet i Institutit të Drithërave, do të derdhej në favor të kapitalit të Bankës Bujqësore Kombëtare. Po në marsin e 1936-tës, Ministria e Financave mori në konsideratë kërkesën e Fabrikës së Alkoolit në Vlorë, për përjashtimin nga taksa e konsumit të një sasie alkooli të planifikuar për eksport në Itali.

Në raportin justifikues të datës 15 mars 1936, përcjellë parlamentit për çështjen në fjalë, ministri Gera sqaronte se Ministria e Financave kishte hetuar dhe kishte arritur në përfundimin se Fabrika e Alkoolit në Vlorë, kishte vërtet qëllim të eksportonte alkool, ndaj e kishte shqyrtuar kërkesën për heqjen e taksës së konsumit dhe e kishte pranuar atë. Ndërkohë, Ministria kishte parashikuar që eksportimi i alkoolit, të bëhej nën mbikëqyrjen e Financës dhe me leje të posaçme, duke lënë një garanci të mjaftueshme, të barabartë me vleftën e të gjitha taksave përkatëse, në rast se nuk provohej eksporti i alkoolit brenda afatit të caktuar e me dokumentet përkatëse të përcaktuara sipas ligjit. Gjithashtu, në marsin e vitit 1936, ministri Rrok Gera i raportonte Parlamentit se, ligji i 22 prillit 1933, për ngritjen e taksës së letrës së cigares nga fr. ari 0.0176 për çdo defter, në fr. ari 0.1216, nuk kishte funksionuar.

Bazuar në statistika, Gera vërente në raportin e tij se me rritjen e taksës për letrën e cigareve në masën gati 75 %, të ardhurat ishin rritur shumë pak, ndërkohë që konsumi i letrës së cigareve kishte rënë me 45 %. Sipas tij, ky pakësim nuk dukej të ishte efektiv, por kishte të bënte me konsumin kontrabandë dhe me pasojat e krizës që ulnin fuqinë blerëse të konsumatorit, i cili ishte i shtrënguar të përdorte mënyra ilegale për blerjen e mallrave të konsumit, në këtë rast të letrës së cigares. Për të eliminuar këto dukuri, ministri i Financave propozonte uljen e taksës së letrës së cigareve: …“Me qëllim që t’i përshtatemi fuqisë blerëse të konsumatorit dhe të mënjanojmë në këtë mënyrë çdo tentativë për kontrabandë (e cila jo vetëm asht e dëmshme për Arkën e Shtetit, por asht edhe nji padrejtësi për konsumatorin e ndershëm), përveç masave të tjera qi kemi marrë, e pamë t’udhës me hartue projekt-ligjën që ju paraqitet për shqyrtim e aprovim, me të cilën taksa e letrës së cingarit zbritet nga fr. ari 0.1216, në fr. ari 0.0716…”.

Më 1 prill 1936, Rrok Gera parashtroi para parlamentit relacionin përkatës mbi “Projekt ligjin e budgetit preventiv për ushtrimin financiar 1936- 1937”. Sipas tij, buxheti parashikonte një shpenzim prej fr. ari 19.104.183, ndërsa të ardhurat parashikohej të arrinin në shumën prej fr. ari 18.584.042, me një tepricë pasive prej fr. ari 520.141. Në shtjellim të raportit të tij mbi buxhetin preventiv 1936-1937, Gera vërente se ky buxhet nuk pritej të kishte ndryshime nga ai i mëparshmi. Duke lidhur ngushtë shqyrtimin e buxhetit të parashikuar me ecurinë e buxheteve të viteve të shkuara, ministri i Financave vërente se zbritjet që ishin bërë herë pas here ndër shpenzime të administratave të ndryshme, në lidhje të ngushtë me zbritjen e të ardhurave, vitet e fundit kishin krijuar një ekuilibër, i cili përbënte një ndër garancitë kryesore për stabilitetin e gjendjes financiare.

Si provë të kësaj, Gera theksonte faktin pozitiv që pasivitetet financiare në dy vitet e fundit nuk ishin rritur, madje ishin pakësuar, ndonëse në një masë të vogël. Gjithsesi, ministri i Financave deklaronte se, në përgatitjen e këtij buxheti, qeveria kishte preferuar të tregohej e kujdesshme për të mos tejkaluar shpenzimet, por kjo nuk do të thoshte të mos pranoheshin më vonë, kërkesa për shtim fondesh, aty ku gjykohej e domosdoshme: …“Qeveria, besnike e nji të tillë drejtimi, për me mujtë kështu me mbrojtur interesat e Shtetit, dëshironte të paraqiste nji budget pa deficit, por nga ana tjetër, udhë tjetër nuk mund të merrte, por ose me propozue t’ardhuna përtej mundësis së realizimit, ose të caktojë nji tepricë pasive fillestare, mbas mendimit të sajë. Pra Qeveria e ka pa me udhë, me ndjekë udhën e dytë dhe kështu t’i paraqesi Parlamentit dhe vendit, gjendjen reale.

Mbas nji shqyrtimi t’imtë të ardhurave të realizueme ndër ushtrimet e kalueme dhe të zhvillimit të nxjerrjeve që kemi pas gjatë ushtrimit udhëtues, Qeveria ka nji bindje të plotë, se po të shkapërcehet shuma e parapamë e të ardhurve në fr. ari 18.584.000, do të ishte shumë e rrezikshme, prandaj nuk ka dashtë t’i shmangej asaj shume, e cila sot mund të konsiderohet nji e ardhur reale…”. Qeveria e Mehdi Frashërit mendonte se, ishte me rëndësi për ekonominë nxitja e prodhimit vendas, madje edhe në sektorë të veçantë, sikurse do ta shohim më poshtë. Në këtë kuadër, Ministria e Financave kishte përgatitur një projektligj që parashikonte rritjen e taksës së orizit të zhveshur që vinte nga jashtë, si dhe një rritje takse për aparatet e radiove që importoheshin të montuara. Duke argumentuar në parlament masat në fjalë, ministri Gera theksonte, më 6 prill 1936, se fushat në Shqipëri kishin një traditë të mirë në prodhimin e orizit dhe sipërfaqja e mbjellë me këtë kulturë mund të shtohej, duke qenë se orizi ishte pjesë me rëndësi në ushqimin e popullatës.

Sa për shqetësimin e deputetëve se kjo mund të ndikonte në shtimin e rasteve të malaries, ministri premtoi se do të merreshin masat e nevojshme për ta parandaluar dëmin e mundshëm nga kjo sëmundje. Në thelb, ideja e shtimit të taksës së orizit të zhveshur, synonte pikërisht shtimin e sipërfaqeve të mbjella në vend me oriz dhe zhveshjen e tij me makineri të vendit. Po kështu, edhe për aparatet e radiove të montuara, taksa e importit dyfishohej, por për ato të pa montuara taksa mbetej e palëvizur, e po ashtu, mbetej e ulët taksa për çdo llambë, si përbërës kryesor i aparateve të radiove të asaj kohe. Duke argumentuar masën në fjalë, Rrok Gera theksonte se ishte me rëndësi të nxitej aktiviteti i teknikëve të vendit, të cilët, përveçse do të fitonin diçka me zanatin e tyre, do të ofronin edhe mundësinë që aparatet e radiove të riparoheshin në vend, pasi deri në atë kohë, një radio e prishur duhej të dërgohej jashtë për riparim.

Në prillin e 1936-tës, Ministria e Financave kishte paraqitur në Parlament edhe një tjetër projektligj, me të cilin kërkohej autorizimi për shitjen e disa pronave shtetërore. Bëhej fjalë kryesisht për prona debitorësh, të cilat ishin transkriptuar në favor të shtetit, por edhe për prona të tjera shtetërore, të cilat kërkonin shuma të konsiderueshme për mirëmbajtje, por që sillnin shumë më pak të ardhura. Në diskutimin e zhvilluar në parlament lidhur me këtë projektligj, ministri Rrok Gera kërkonte mbështetjen e deputetëve për miratimin e tij, pasi në të kundërt, do të kishte pasoja për financat e vendit. Këtu ai i referohej faljeve të të prapambeturave nga ana e shtetit për një numër debitorësh, pasuritë e të cilëve ishin transkriptuar në favor të shtetit, por që ndërkohë mund të kërkohej kthimi i tyre. Për shitjen e këtyre pronave shtetërore, Gera vërente se do të ngrihej një komision, i cili do të përcaktonte një vlerë bazë dhe pronën do t’ia shiste atij që do të ofronte më tepër mbi këtë vlerë.

Më 28.10.1936, ministri i Financave kërkonte nga ligjvënësit punësimin e tre ekspertëve me qëllim të funksionimit më të mirë të sistemit të ri të kontabilitetit dhe sidomos për hartimin e buxheteve konsumptive, të cilat kishin arritur të përpiloheshin deri në vitin 1931 e jo më tej, për shkak të mungesës së personelit kompetent. Për këtë, Gera sqaronte se kjo mungesë e personelit të specializuar ndihej më shumë në Ministrinë e Ekonomisë Kombëtare dhe në atë të Arsimit. Deputetëve që ngrinin shqetësimin se po shtoheshin shpenzimet e shtetit, ministri Gera, i pranishëm në diskutimet parlamentare, u përgjigjej: “…U them zotnis s’uej, se para se të nxjerr nji akt të tillë e peshoj mirë se më dhembet shum të baj shpenzime shteti, por këte isha i detyruem t’a nxjerr, se më duket se shërbimi asht shum ma i math, vlen ma tepër se shpenzimi që do të baje Shteti…”.

Në një tjetër debat në parlament, në verën e vitit 1936, diskutohej për marrjen në punë të një specialisti kimie, për të cilin ishte bërë zhurmë në një artikull gazete dhe po në këtë frymë, po debatohej edhe në parlament. I pranishëm në seancë plenare të parlamentit, Gera hodhi poshtë çdo mundësi abuzimi për punësim në dikasterin që ai drejtonte dhe ndërkohë sqaroi deputetët, se bëhej fjalë për një nga të paktët kimistë të specializuar në Shqipëri, marrja në punë e të cilit ishte e domosdoshme, në funksion të hartimit të një project-ligji të vlefshëm për taksim të përshtatshëm për prodhuesit e pijeve alkoolike. I prekur në sedër nga mënyra e debatit, Rrok Gera u tregua i prerë në argumentet e tij: …“Po të pretendohet se Shteti Shqiptar ka vendosë të mos krijojë nëpunësia, atëherë mund të thuhet se ka vendosë qi të mos përparojë kur. Mos të krijojë nëpunësina qi nuk janë të nevojshme, po jo mos të krijojë nëpunësina qi janë të nevojshme. Në asht se rezulton se kjo nëpunësi nuk asht e nevojshme, kam me qenë i pari un qi t’a la me ra kët nëpunësi, po jam plotësisht i bindun, se asht e nevojshme dhe produktive dhe i lutem Dhomës ta pranojë…”.

Më tej, ministri Gera sqaroi edhe aspektin teknik të projektligjit: “… Në çështjen e pijeve alkoolike kemi pak a shumë nji anomali, se kemi adaptue sistemin e vulosjes së kazanëve. Në bazë të këtij sistemi ata që prodhojnë pije alkoolike kërkojnë zhvulosjen e kazanit; kjo bahet rregullisht dhe regjistrohet lënda nga e cila nxirret pija alkoolike, po organet kompetente nuk janë në gjendje të kontrollojnë, nëse u mbyllën këta kazanë në kohë të caktueme. Për tregim; nji person qi tregon nji sasi lënde për pije alkoolike dhe kërkon zhvulosjen e kazanit, mund të ketë dhe nji sasi lënde tjetër të fshehtë, dhe kur nuk jemi në pozitë me kontrollue nëse u mbyll kazani në kohë të caktueme, ky mundet me prodhue sasinë qi ka fshehë dhe kështu qëllimi i taksimit nuk ruhet. Kur të mos ketë njerëz qi të kontrollojnë ri vulosjen e kazanëve, si dhe njerëz qi të kontrollojnë densitetin e pijeve alkoolike të prodhueme prej rrushi, ose sheqeri, si e thashë, atëherë qëllimi i taksimit nuk ruhet.”

Memorie.al