Pak ditë më parë mesa duket në përvjetorin e vdekjes së Mit`hat Frashërit më 3 tetor, nga Qëndra Kombëtare e Librit dhe e Leximit u promovua çmimi “Lumo Skëndo”, i dhënë në vite nga Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë, më saktë është përdorur që nga viti 2006 me ndërprerje. Sipas Drejtoreshës së Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, “rikthimi i këtij çmimi synon të kthehet në një institucion gjykimi për veprën më të mirë publicistike, eseistike apo historike të një viti. Ne duam të rikthejmë institucionet e gjykimit, që janë shumë të rëndësishme për ecurinë cilësore të librit shqip”.Sidoqoftë del një pyetje e rëndësishme: Përse ky çmim? Dhe përse ky çmim të bëhet për nder të një individi paradoksal shqiptar, i cili ka luajtur disa role kontradiktore e negative në historinë e Shqipërisë: Mit`hat Bej Frashëri (Lumo Skëndo- si shkrimtar) ka lindur në Janinë më 25 mars 1880 dhe ka vdekur nga një atak në zemër Lexington Hotel on Lexington Avenue in Neë York më 3 tetor 1949, pasi ishte edhe kryetari i Komitetit reaksionar “Shqipëria e Lirë”, pas lufte. Po kush ishte Mit`hat Frashëri që të meritojë të kujtohet nëpërmjet veprës së tij antishqiptare për të vlerësuar me çmimin Lumo Skëndo, letrarët në Shqipëri?
- Mos vallë nuk njihet mirë ky personazh i dënuar me vdekje për tradhti kombëtare nga gjykata e pasluftës së dytë botërore si kolaboracionist?
-Apo sepse Mit`hat Frashëri ishte djali i Abdyl Frashërit dhe meqë ishte djali i një patrioti të madh duhet nderuar domosdo?
-Apo sepse ishte Kryetar i Ballit Kombëtar që bashkëpunoi me nazi-fashistët? Apo sepse Mit`hat Frashëri i emëruar si zv.drejtues i Kongresit të Manastirit në 1908 insistoi që shqiptarët të shkruanin me gërma osmanishte dhe vetëm ndërhyrja e Parashqevi Qiriazit e bindi të përkrahte variantin e gërmave latine dhe për këtë shkak, por dhe për shkaqe të tjera, bëri veprën satirike Çajupi “Klubi i Selanikut”?
-Apo bëhet për të injoruar rilindasit shqiptarë që luftuan për pavarësinë e Shqipërisë?
Dihet që qeveria socialiste i rivarrosi eshtrat e Mit`hat Frashërit në Nëntor 2018 në varrezat e dëshmorëve në Tiranë.
Me sa duket, çmimi “Lumo Skëndo” i dhënë vite më parë nga Biblioteka Kombëtare do t’u rikthyeka si çmim nga Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit, por mendoj se do ëe jetë një çmim i denjë për spiunët, tradhtarët, qelepirët e kombit, se sa për të vlerësuar shkrimtarët, poetët dhe letrarët. Një nga përgjigjet me brilante kundër Lumo Skëndos alias Mit`hat bej Frashëri, ia ka dhënë Çajupi me kohë në satirën “Klubi i Selanikut” si një tradhtar e turkofil:
“T'u thaftë goja, more beu ynë! Të plastë koka
more beu ynë! Të paskan lënë mëntë, more beu ynë!
Qenke veshgjatë, more beu ynë!
Qënke turk, more beu ynë!
Qenke xhonturk, more beu ynë!
Ndë Klub të
Shqiptarëvet na the si duhet të sillet Turqia që të shpëtojë
nga rreziku i sotmë dhe të rrojë përjetë.
Pse s'fole një fjalë dhe për Shqipërinë?
Pse? Apo s'keshe se ç’të thoshe?
Apo t'erth frikë nga xhonturqit, që të dërguan
***-e-sarif ndë Seres, që të shaç kaurët? Pse s'tu th
gjuha ndë gojë?...
Mos na thuani tjet?r herë se ini shqipëtarë, mos
na çani kryet me gënjeshtra, se u kemi kupëtuar se
ç'ini ndë zemër tuaj! Ju punoni për Turqinë e jo për
Shqipërinë. Fanatizma u ka verbuar”
Faktet se ka bashkëpunuar si kolaboracionist me nazi-fashistët janë të vërtetuara në dokumentin e dt. 15 mars 1943, që u quajt dhe “protokoll nderi” i nënshkruar nga Ali bej Këlcyra, Nuredin Vlora si përfaqësues të Ballit Kombëtar dhe Renco Dalmaco, Komandant i ushtrisë italiane, ku shkruhet:
1-Ne sigurojmë, duke marrë çdo përgjegjësi, shkëlqesinë Dalmaco, komandant epror i fuqive të armatosura të Shqipërisë se asnjë lëvizje kryengritëse me karakter të përgjithshëm nuk do të ngjajë në Shqipërinë Jugore.
2-Ne japim fjalën tonë të nderit se do të përdorim gjithë ndikimin tonë për të ndaluar... sulmet dhe pas sabotimit që mund të kryheshin eventualisht nga elementët armiq.
3-Ne e ndjejmë veten të detyruar të zhvillojmë propagandën e duhur për të ndaluar dezertimet e reja të ushtarakëve, për të inkurajuar rekrutime të reja në ushtri dhe për të siguruar që dezertorët të kthehen sa më shpejt në repartet operative.
(AQSH, "Protokoll nderi" Dalmaco Këlcyra, Fondi 1056, dosja 3, fleta 20, 15 mars 1943). Mit`hat Frashëri ka qenë dënuar me vdekje nga gjykata e pasluftes si kolaboracionist (https://sot.com.al/.../qemal-cicollari-nxjerr-faktet...).
Mendoj se ky veprim mbetet një sakrilegj, një nga sakrilegjet e qeverive ndër vite të Shqipërisë, për të nderuar dhe për të patur në një vend dhe institucione, dëshmorë dhe tradhtarë, heronj dhe spiunë, engjëj dhe demonë, së bashku të nderuar me çmime njëlloj, të varrosur dhe të kujtuar nga engjëjt dhe demonët e gjallë të kohës së sotme në tokën martire të Shqipërisë…
Prandaj Nëna Shqipëri nuk gjen qetësi dhe nuk ecën dot me hap të sigurtë njëlloj si vendet e tjera, në momentin që duhet të nderojë heronjtë që dhanë jetën për të, do ti duhet të ulë sytë që të mos shohë tradhtarët dhe spiunët që u nderuakan idem në Shqipëri.
Krijoni Kontakt