ALEKSANDAR STIPČEVIČ
SIMBOLET DHE KULTET NE ILIRI
SHENIME HYRJE
Zona e Ballkanit Perėndimor, e banuar nga fiset para-romake dhe romake qė i pėrkasin etnosit ilir, ka qenė njė vend takimi i rrymave tė forta shpirtėrore gjatė gjithė parahistorisė, qė vijnė nga drejtime tė ndryshme nė kohė tė ndryshme, duke u pėrzier me substratet ekzistuese shpirtėrore, si si dhe me njėri-tjetrin. dhe krijuan vlera tė reja shpirtėrore.
Nė epokėn e gurit tė ri, brigjet e deteve Jon dhe Adriatik u pėrmbytėn me ndikime kulturore nga Mesdheu lindor dhe qendror dhe nga bregu i kundėrt i Adriatikut; luginat e Vardarit dhe Moravės, nga njėra anė, dhe Danubit,
nga ana tjetėr, morėn ndikimin e dobishėm tė kulturave tė Lindjes sė Mesme dhe Egjeut; nė fillim tė epokės sė metalit, indo-evropianėt mbėrritėn nga drejtimi i Evropės Lindore; nė epokėn e bronzit nga Evropa Qendrore dhe rajoni i Danubit rrymat e forta etnike do tė shkaktojnė shqetėsime, tė cilat do tė ndihen deri nė Greqi; nė tė njėjtėn kohė, fillon rrjedha nga Ballkani Perėndimor nė drejt drejt brigjeve italiane,
Qėllimi i kėsaj pune ėshtė tė sigurojė njė pamje gjithėpėrfshirėse tė njė pjese tė kulturės shpirtėrore tė Ilirėve pėr tė cilėn nuk ėshtė shkruar ose diskutuar shumė deri mė tani nė literaturėn shkencore mbi simbolikėn fetare.
Njohuritė tona pėr kėtė aspekt tė rėndėsishėm tė jetės shpirtėrore tė Ilirėve bazohen pothuajse ekskluzivisht nė qytetin arkeologjik, dhe vetėm nė njė masė mė tė vogėl nė analizėn e legjendave mitologjike tė regjistruara nga shkrimtarėt antikė ose nė dėshmitė e drejtpėrdrejta tė simboleve individuale nė veprat e kėtyre shkrimtarėt.
kur pėrpiqemi tė pėrdorim materialin ekzistues pėr tė depėrtuar nė botėn e ndėrlikuar tė simboleve dhe nocioneve fetare tė Ilirėve.
Nuk ka dyshim, domethėnė, se ajo qė ėshtė ruajtur deri mė sot ėshtė vetėm njė pjesė e materialit nė tė cilin simbolika fetare gjeti materializimin e saj ikonografik dhe se shumė simbole tė tjera tė bėra prej druri ose ndonjė ēėshtje tjetėr organike janė zhdukur pėrgjithmonė; ka pak shpresė se shkenca do tė jetė nė gjendje tė rindėrtojė sistemin simbolik tek ilirėt, ose mė saktė tek fiset individuale ilire, nė tėrėsi.
Nė kėtė tekst hyrės ne jemi tė detyruar tė pėrmendim disa probleme tė natyrės parimore.
Sė pari ėshtė ēėshtja e shpėrndarjes gjeografike tė ilirėve, e cila pėrfshin ēėshtjen e materialit tė cilin ne e kemi marrė parasysh nė diskutimet tona.
Mos hyrja nė ēėshtje tė komplikuara nė kėtė pikė kufijtė etnikė tė Ilirėve, vėrejmė se nė kėtė punim kemi pėrfshirė materiale arkeologjike nga zona qė,
grosso modo, duke mbyllur detet Adriatik dhe Jon nė perėndim, Epirin lumenjtė Vardar, Morava dhe Danub nė lindje dhe Drava dhe Alpet Lindore nė veri.
Kjo ėshtė zona qe i vendosi Ilirėt Apiani nė "Historin Romake",por shkenca moderne, kryesisht arkeologjia dhe gjuhėsia, nuk ishte gjithnjė e prirur tė pajtohej me njė territor kaq tė kufizuar ilir.[/SIZE]
1-Vendet e Rendesishme arkeologjike ku gjinden
2.Fiset Ilire
3-Tokat ILIRE
Krijoni Kontakt