Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 4 Ord. VITI A

MË 29 – 1 – 2023


UNGJILLI: Mt. 5, 1-12a.

1 Jezusi, kur pa turmën, u ngjit në mal. Kur u ul, iu afruan nxënësit e tij.
2Atëherë mori fjalën dhe i mësoi duke thënë:
3 “Lum skamnorët në shpirt
sepse e tyre është Mbretëria e qiejve!
4 Lum ata që qajnë
sepse do të ngushëllohen!
5 Lum ata që janë të butë
sepse do ta trashëgojnë tokën!
6 Lum ata që kanë uri e etje për drejtësi
sepse do të ngihen!
7 Lum të mëshirshmit
sepse do të gjejnë mëshirë!
8 Lum ata që janë të pastër në zemër
sepse do ta shohin Hyjin.
9 Lum pajtuesit
sepse do të quhen bijtë e Hyjit.
10 Lum ata që salvohen pse kryejnë çka Hyji kërkon
sepse e tyre është Mbretëria e qiejve.
11 Të lumët ju kur t’ju shajnë e t’ju salvojnë dhe kur, për shkakun tim, t’i thonë të gjitha të zezat kundër jush, por në rrenë! 12 Gëzohuni e galdoni, sepse ië jetë shpërblimi juaj në qiell! Jo po, kështu i salvuan edhe profetët para jush!”

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

DISA VËRETJE PARAPRAKE.


Së pari, le të kujtojmë se Jezusi kaloi një pjesë të madhe të kohës së tij duke ngushëlluar, shëruar dhe inkurajuar burrat dhe gratë që takoi. Në Ungjillin e së dielës së kaluar, për shembull, Mateu shkroi: “Jezusi po shpallte Lajmin e Mirë të Mbretërisë, duke shëruar çdo sëmundje dhe çdo dobësi midis njerëzve”. Nëse Jezusi i kushtoi kohë shërimit të bashkëkohësve të tij, kjo do të thotë se të gjitha vuajtjet dhe në veçanti sëmundjet dhe dobësitë duhet të luftohen. Prandaj, sigurisht që nuk duhet lexuar "Lum ata që qajnë, ata do të ngushëllohen" sikur të ishte një rast për të qarë! Ata që sot qajnë me dhimbje apo pikëllim nuk mund ta konsiderojnë këtë një lumturi! Lotët në fjalë janë ndoshta ato të pendimit. Benedikti XVI jep si shembull ato të Shën Pjetrit, pas mohimit të tij.
Dikush mund të mendojë edhe për lotë të tjerë: Jezusi ndoshta po aludon këtu për një vegim të Ezekielit: në ditën e fundit, Zoti do të dërgojë lajmëtarin e tij "për të lënë një shenjë në ballin e njerëzve që rënkojnë dhe ankohen për të gjitha neveritë dhe për shkak të gjitha turpësive që po bëhen në Jerusalem (Ezk. 9,4).
Vërejtja e dytë: ky fjalim i Jezusit u drejtohej hebrenjve: gjithçka që ai u tha atyre këtu, ata tashmë e dinin: ishte mësimi, predikimi i zakonshëm i profetëve; prandaj e kuptonin pa vështirësi. Për ne, pra, nëse duam të kuptojmë, duhet të shkojmë dhe të rilexojmë Besëlidhjen e Vjetër.
Predikimi kryesor i profetëve ishte ajo që na thotë profeti Sofonia në leximin e parë të kësaj të diele: “Kërkoni Zotin, të gjithë ju të thjeshtë të vendit”. Dhe psalmi i së dielës së kaluar këndoi: "I kërkova Zotit një gjë, e vetmja gjë që kërkoj është të banoj në shtëpinë e Zotit gjithë ditët e jetës sime".
Këta që e këndojnë psalmin, janë "të varfrit në zemër" për të cilët flet Lumturia e parë; ata mund të këndojnë me gjithë zemër psalmin për këtë të diel: "Lum ai që ka për ndihmë Perëndinë e Jakobit dhe shpresën në Zotin, Perëndinë e tij" (Ps. 146, 5); të varfrit në Zemër janë ata që këndojnë si ne në meshën: “Kyrie eleison”, Zot ki mëshirë; dhe ata që janë si tagrambledhësi i shëmbëlltyrës: ju kujtohet kjo histori e fariseut dhe tagrambledhësit që shkuan në tempull në të njëjtën kohë për t'u lutur. Fariseu, ndonëse jashtëzakonisht i virtytshëm, nuk mund ta mirëpriste më shpëtimin e Perëndisë, sepse zemra e tij ishte plot me veten dhe lutja e tij në fund të fundit ishte për të soditur veten; tagrambledhësi, përkundrazi, e dinte se ishte mëkatar, por ai iu drejtua Zotit dhe priste shpëtimin e vet prej tij, ai ishte i lumtur.

LUMTURITË JANË NJË LAJM I MIRË.


Të gjithë ata që i ngjajnë tagrambledhësit të shëmbëlltyrës janë të sigurt se kërkimi i tyre do të marrë përgjigje, sepse Zoti nuk i fsheh atij atë që ai kërkon:
"Ai që kërkon gjen, atij që troket do t'i hapet", do të thotë Jezusi pak më vonë, në të njëjtën bisedë në mal. Ata që e kërkojnë Zotin me gjithë zemër, janë ata që profetët i quajnë edhe "të pastër" në kuptimin e një zemre të panjollosur, e cila kërkon vetëm Zotin.
Pra, me të vërtetë, këto Lumturi janë një lajm i mirë; Mateu tha: "Ai shpalli lajmin e mirë të Mbretërisë". Lajmi i mirë është se shikimi i Zotit nuk është ai i njerëzve (ky është përsëri një predikim i zakonshëm të profetëve). Njerëzit e kërkojnë lumturinë në pasurinë, fuqinë, njohurinë. Ata që kërkojnë Zotin e dinë se nuk është atje ku shikojnë. Ai ua zbulon veten të butëve, atyre që janë të mëshirshmit, të pajtuesit. "Unë po ju dërgoj si qengja midis ujqërve", u tha Jezusi dishepujve të tij.
Prandaj mendoj se një nga mënyrat e leximit të këtyre Lumturive do të ishte t'i konsideronim si shtigjet e shumëfishta drejt Mbretërisë: kjo është arsyeja pse çdo fjali fillon me fjalën "lum": kjo fjalë, shumë e shpeshtë në Besëlidhjen e Vjetër, tingëllon gjithmonë si një kompliment, komplimenti më i bukur që mund të ëndërrojmë, në fund të fundit. André Chouraqui e përktheu "Në ecje": e kjo duhet të kuptohet kështu: "Ju jeni në një fillim të mbarë. Mbretëria mund t'ju afrohet. Pra jini gati: në ecje”.
Secili prej nesh mirëpret Mbretërinë dhe kontribuon në ndërtimin e saj me mjetet e tij të vogla; Jezusi shikon turmën, ai vendos shikimin e Perëndisë mbi të gjithë këta njerëz. Ja, ai u tha dishepujve të tij: këtu janë të varfrit...ata që janë zemërbutët... ata që vuajnë... të uriturit dhe të eturit për drejtësi... të dhembshurit... të pastër në zemër... mjeshtrit e paqes.. e të përndjekurit. Të gjitha situatat janë të vështira sepse korrespondojnë me idenë që bota ka për lumturinë. Por për ata që i jetojnë ato, thotë Jezusi, janë një lajm i mirë që duhet të mirëpresim për të mirën tonë dhe një projekt që Jezusi na jep që të bashkëpunojmë me të për të ndërtuar Mbretërinë e re. Horizonti i ekzistencës njerëzore është ardhja e Mbretërisë së Perëndisë: të gjitha rrugët tona të përulësisë na çojnë drejt saj. Pali na ofron saktësisht të njëjtin meditim në leximin e dytë të kësaj të diele: “Kushdo që dëshiron të jetë krenar, le ta vendosë krenarinë e tij në Zotin (1 Ko.1,31).

Në këtë mënyrë, Jezusi na mëson t'i hedhim një vështrim tjetër të tjerëve dhe vetvetes. Ai na bën të shikojmë çdo gjë me sytë e vetë Zotit dhe na mëson të mrekullohemi: na tregon për praninë e Mbretërisë atje ku nuk e prisnim: varfëria e zemrës, butësia, lotët, uria dhe etja për drejtësi, persekutimi. ... Ky zbulim njerëzor paradoksal duhet të na çojë drejt një akti të pamasë falënderimi: dobësia jonë bëhet lënda e parë e Mbretërisë së Perëndisë.
Ky është imitimi i Jezu Krishtit”: ai është i varfri par excellence, zemërbutë dhe i përulur; Në thelb, nëse shikojmë nga afër, ky ungjill vizaton një portret, atë të vetë Jezusit: ne e kemi parë atë të butë dhe të mëshirshëm, të dhembshur ndaj mjerimit dhe duke falur xhelatët e tij; duke qarë për vuajtjet e njerëzve dhe të miqve të vet, për ngurtësinë e zemrës së të tjerëve; të uritur dhe të etur për drejtësi dhe duke pranuar përndjekjen; dhe mbi të gjitha, në të gjitha rrethanat, i varfër në zemër, domethënë duke pritur gjithçka nga Ati i tij dhe duke e falënderuar atë që "ua zbuloi këto gjëra të përulurve dhe të vegjëlve".

[ninoenina]

F.A.: E DIELA E 4 Ord. VITI A.

PËRGATITA E LITURGJISË

E DIELA E 4 Ord, VITI A

MË 29 – 1- 2023.

Dëshiron të jesh i lumtur për disa orë? Dehu nga vera. Dëshiron të jesh i lumtur për disa vite? Merri kënaqësitë që të ofron jeta. Edhe Qohelet e sugjeron:
“Shko, e haje me hare bukën tënde,
pije me gezim verën tënde
sepse Hyjit tashmë i ka pëlqyer veprat e tua.
Në çdo kohë petkat e tua le të jenë të bardha
Dhe kokës sate mos ja mungon vajërat erëmirë.
Gëzohu në jetë me gruan që do
në të gjitha ditët e jetës sate të paqëndrueshme” (Ksh. 9,7-9).

Por si të jesh gjithmonë i lumtur?
Lumturia nuk identifikohet me kënaqësinë, e cila, ndonëse e dëshiruar dhe e bekuar nga Zoti, është kalimtare: kalimtare dhe shpesh të çon në trishtim dhe zhgënjim:
" Edhe në të qeshur zemra mund të sprovojë dhimbje,
pas gëzimit vjen hidhërimi" (Fu. 14,13).

Bibla dëshmon një paradoks: lumturia e vërtetë dhe e qëndrueshme lind nga angazhimi, heqja dorë, vetëmohimi, sakrifica dhe shoqërohet me dhimbje.
"Gëzohem për vuajtjet që duroj për ju" - u deklaron Pali Filipianëve (Fil. 1,24). Të krishterëve të persekutuar, Jakobi u rekomandon: " Çmoni për gëzim të vërtetë, vëllezërit e mi, kur t’iu ndodhë të sprovoni çdo lloj vështirësie" (Jak. 1,2) dhe Pjetri: "Atë e doni edhe pse nuk e patë, në Atë besoni edhe pse ende nuk e shihni; dhe galdoni me gëzim të patregueshëm dhe të lavdishëm, që ia arritët qëllimit të fesë suaj: shëlbimit të shpirtit.
Gëzoni me gëzim të papërshkrueshëm dhe të lavdishëm" (1 Pt. 1,8-9).


Cili është sekreti i këtij gëzimi?
Jezusi e zbulon: "Më i lum është ai që jep se ai që merr” (Vep. 20,35). Lum nuk është ai që me egoizëm grumbullon dhe ruan gjithçka për vete, por ai që, duke ndarë, bëhet i varfër për të ndihmuar ata që kanë nevojë.
Një propozim befasues. Pranimi i tij është një rrezik, por është Jezusi ai që e garanton atë.


PËR TË INTERIORIZUAR MESAZHIN, DO TA PËRSËRITIM:

“I LUM ËSHTË AI QË NUK MBAN ASGJË PËR VETE DHE BËHET I VARFËR PËR DASHURI”.

LEXIMI I PARË: SOF 2,3; 3,12-13.

2,3 Kërkojeni Zotin,
të gjithë ju, të përvuajturit e tokës,
ju që i kryeni urdhërimet e tij!
Kërkoni drejtësinë, kërkoni butësinë,
që disi të mund të fshiheni
Ditën e zem’rimit të Zotit!
3,12 Do të bëj në mjedisin tënd të qëndrojë
populli i përvuajtur e i varfër!
Në emër të Zotit do të kërkojë strehim
Teprica e Izraelit.
3,13 Paudhësi nuk do të bëjnë më,
rrena më nuk do të thonë,
në gojë të tyre s’do të gjendet më
gjuhë gënjyese!
Por do të kullosin e do të mrizojnë
pa pasur kush t’i shqetësojë!”


Ishte një kohë kur Perëndia dukej se ishte një aleat i të pasurve: mirëqenia, pasuria, bollëku i të mirave, pasardhësit e shumtë konsideroheshin si shenja të bekimit të tij (Dt 28:1-14). Duke lexuar Besëlidhjen e Vjetër, njeriu kupton se ideali i izraelitëve është pasuria, jo varfëria.
Megjithatë, pak nga pak, mentaliteti ndryshon në Izrael. Sidomos pas predikimit të profetëve, fillohet të kuptohet se pasuria, më shumë se një bekim nga Zoti, është shpesh rezultat i mashtrimit, i abuzimit, i shfrytëzimit të punëtorëve, i ngacmimeve, i mashtrimeve të zgjuara, i padrejtësive. Të varfrit nuk konsiderohen më të mallkuar për shkak të pandershmërisë së tyre, por viktima në mëshirën e të fuqishmëve. Për të varfrit - Mikea qan i indinjuar –
" 2 Por ju e urreni të mirën dhe e doni të keqen! Ju njerëzve ua rrjepni me dhunë lëkurën e prej eshtrave ua shpulponi mishin!
3 Ia hanë mishin popullit tim, lëkurën ia rrjepin, eshtrat ia copëtojnë, siç pritet mishi që piqet në tavë, porsi mishi që zihet në vegsh!” (Mk. 3,2-3).
Sofonia jeton disa vjet para shkatërrimit të Jeruzalemit, pra, në një periudhë kaosi shoqëror dhe politik. Pavarësisht se është me origjinë borgjeze, ai grindet kundër personaliteteve të larta të oborrit, kundër tregtarëve, kundër të pabesëve (So. 1,8-12) dhe kundër të gjithë atyre që bëjnë padrejtësi. Ai kërcënon dënimin e afërt të Zotit dhe, si mundësia e fundit të shpëtimit, tregon "kthimin e menjëhershëm te Zoti":
“8 Do të ndodhë Ditën e flijimit të Zotit: Do t’i ndëshkoj princat, bijtë e mbretërve e të gjithë ata që vishen me petka të huajsh,
9 do t’i ndëshkoj të gjithë ata që me krenari e kapërcejnë pragun, që e mbushin shtëpinë e zotërisë së vet me fajësi e me dredhi. Kundër tregtarëve të Jerusalemit
10 Po atë ditë ‑ është fjala e Zotit ‑ do të shpërthejë klithma nga Dera e Peshkut edhe britma nga Qyteti i Ri e nga Kodrat një poterë e madhe!
11 Ulëritni, banorët e Shterës, se sharroi mbarë populli i Kanaanit, mbaruan me argjend të ngarkuarit! Kundër atyre që nuk besojnë
12 Po atë ditë me kandil do ta kërkoj Jerusalemin e do t’i ndëshkoj njerëzit që shtrihen mbi draun e vet e u thotë mendja: ‘Zotynë nuk është në gjendje të bëjë mirë as të bëjë keq!’
13 Pasuria do t’u rrëmbehet, shtëpitë e tyre do të rrënohen. Ata shtëpi do të ndërtojnë, porse në to nuk do të banojnë, ata vreshta do të mbëltojnë, porse verën s’do t’ua pinë! (So. 1,8-13).
Në leximin e sotëm, profeti sqaron, me një ftesë, se çfarë nënkupton "kthimi te Zoti":
"Kërkoni Zotin, si gjithë të përulurit e vendit, kërkoni drejtësinë, kërkoni përulësinë" (v. 3).
Të konvertohesh do të thotë të bëhesh si të përulurit, si të varfrit.
Është hera e parë që fjala “varfër” përdoret në Bibël me një konotacion të ri: nuk tregon më vetëm një gjendje sociale dhe ekonomike, por një qëndrim të brendshëm fetar. Për Sofoninë, i varfër është ai që, duke mos pasur asnjë siguri, ia beson veten tërësisht Perëndisë dhe i nënshtrohet vullnetit të tij.
Në ditën e dënimit - siguron profeti - Zoti do të lërë të mbijetojë në tokë "një popull të përulur (të varfër) pa burime, një mbetje të Izraelit, që do të kërkojë strehim në emër të Zotit" (v. 12-13). .
Pas Sofonisë, ky kuptim i ri i termit "i varfër" pati shumë sukses. Përshpirtëria e "varfërisë" pati një zhvillim gjithnjë më të madh dhe ishte në origjinën e një numri të madh psalmesh në të cilat fjala "i varfër" përdorej si sinonim për të devotshmin, të drejtën, që i frikësohej Zotit. Në kontekstin e kësaj lëvizjeje shpirtërore, duhet të vendoset mesazhi i Jezusit.


LEXIMI I DYTË: 1 COR 1,26-31.

26 Jo, po, vëllezër, pleqëroni kush jeni ju që e morët thirrjen e Hyjit? S’ka ndër ju shumë të dijshëm për sy të njerëzve, as shumë të fuqishëm, as shumë bujarë!
27 Por, Hyji zgjodhi të marrët në sy të botës për t’i turpëruar të mençurit dhe të dobëtit në sy të botës i zgjodhi Hyji, për t’i turpëruar të fortët;
28 dhe jo bujarët e botës e të përbuzurit i zgjodhi Hyji, mu edhe ata që nuk janë, që t’i asgjësojë ata që janë,
29 në mënyrë që asnjë njeri të mos mburret para Hyjit.
30 Po, Ai bëri “që ju të jeni” në Krishtin Jezus, i cili u bë për ne dije që vjen prej Hyjit, drejtësi, shenjtërim dhe shpërblim,
31 siç thotë Shkrimi i shenjtë: ‘Kush mburret, le të mburret në Zotin.’


Të dielën e kaluar përmendëm problemet e komunitetit të Korintit: mosmarrëveshja, përçarja, zilia, xhelozia. Si mundet që një kishë, fillimisht kaq e zjarrtë, të bjerë kaq poshtë?
Pali përgjigjet: kjo ndodhi sepse fryma shkatërruese e konkurrencës depërtoi mes të krishterëve; të gjithë përpiqen të dominojnë të tjerët, të jenë superiorë, të jenë “të pasur”.
Si i gjykon Zoti ata që sillen në këtë mënyrë?
Leximi ekspozon shijet e tij: ai nuk zgjedh të pasurit, por të varfrit, të margjinalizuarit, ata që konsiderohen të pavlerë. Për t'u bindur për këtë - thotë Pali - mjafton të kemi parasysh gjendjen e bashkësisë së Korinthit: nuk ka fisnikë, ka pak njerëz të pasur, aristokratë, erudit të pajisur me kulturë të madhe; pothuajse të gjithë janë të varfër, ndonjëherë krejtësisht të mjerë. Është shenjë e preferencave të Zotit që zgjedh të vegjlit, preferon ata që janë të parëndësishëm në sytë e botës, për t'i pasuruar me dhuratat e tij.


UNGJILLI: Mt 5,1-12.

1 Jezusi, kur pa turmën, u ngjit në mal. Kur u ul, iu afruan nxënësit e tij. 2 Atëherë mori fjalën dhe i mësoi duke thënë:
3 “Lum skamnorët në shpirt
sepse e tyre është Mbretëria e qiejve!
4 Lum ata që qajnë
sepse do të ngushëllohen!
5 Lum ata që janë të butë
sepse do ta trashëgojnë tokën!
6 Lum ata që kanë uri e etje për drejtësi
sepse do të ngihen!
7 Lum të mëshirshmit
sepse do të gjejnë mëshirë!
8 Lum ata që janë të pastër në zemër
sepse do ta shohin Hyjin.
9 Lum pajtuesit
sepse do të quhen bijtë e Hyjit.
10 Lum ata që salvohen pse kryejnë çka Hyji kërkon
sepse e tyre është Mbretëria e qiejve.
11 Të lumët ju kur t’ju shajnë e t’ju salvojnë dhe kur, për shkakun tim, t’i thonë të gjitha të zezat kundër jush, por në rrenë! 12 Gëzohuni e galdoni, sepse i madh do të jetë shpërblimi juaj në qiell! Jo po, kështu i salvuan edhe profetët para jush!”

LECTIO DIVINA- MEDITIM-LUTJE

Njeriu gjithmonë ka ndjerë një nevojë të thellë për të takuar Zotin, për t’i drejtuar atij pyetje, për të njohur mendimet e tij, për të zbuluar planet e tij. Por ku mund ta gjejmë? Ku mund të lërë një takim me të? Në kohët e lashta mendohej se vendet ideale ishin majat e maleve, ato, mbi të gjitha, të cilat tradita i tregonte si vende të shenjta. Izraeli gjithashtu ndante këtë koncept fetar. Abrahami, Moisiu dhe Elia patën përvojat e tyre më të forta shpirtërore "në mal".
Mateu e vendos fjalimin e parë të Jezusit në një mal. Përkushtimi i krishterë e ka identifikuar atë me kodrën me pamje nga Kafarnaumi. Murgeshat që kujdesen për të e kanë shndërruar atë në një oaz paqeje, meditimi, reflektimi dhe lutjeje. Duke ecur nën pemët madhështore, ne, të përshëndetur nga shushurima e gjetheve të lëvizur nga flladi që zbret nga majat e mbuluara me borë të Libanit, duke soditur nga lart liqenin që u kapërcye kaq shumë herë nga barka e Jezusit dhe të dishepujve, ndihemi pothuajse natyrshëm të prirur për të ngritur shikimin drejt qiellit dhe mendimin drejt Zotit.
Sado sugjestive të jetë kjo përvojë, mali, për të cilin flet Mateu, nuk duhet kuptuar në kuptimin gjeografik, por në kuptimin e tij teologjik. Më shumë se një vend i vërtetë, "mal" është çdo vend ose moment në të cilin njeriu hapet ndaj fjalës së Zotit.
Mund ta përfytyrojmë skenën: Jezusi largohet nga fusha. Sikur ka dalë nga toka ku lëvizin njerëz "normalë", ata që e rregullojnë veten sipas "urtësisë", dinakërisë së kësaj bote, asaj "dredhisë" malinje që të çon në arsyetime të tilla: "Shëndeti është gjithçka", "Ajo që ka rëndësi është suksesi", "lum janë ata që kanë një llogari të madhe bankare", "lum janë ata që mund të udhëtojnë, të argëtohen, që nuk i privojnë vetes asnjë kënaqësi", "Më intereson vetëm seksi" , “Që të sakrifikoj veten, që të bëj sakrifica për të tjerët? Në asnjë mënyrë!"…
A do të jetë ai një njeri i suksesshëm ai që ndan propozime të tilla për jetën? Çfarë mendon Zoti?
Për të mos rrezikuar të humbasim ekzistencën tonë, është e nevojshme të dimë gjykimin e tij. Sot ne e shoqërojmë Jezusin në mal për të dëgjuar propozimet e tij për lumturi, sukses dhe gëzim. Këto do të jenë propozime shqetësuese, madje të pakuptimta për ata, mendjet e të cilëve janë të hutuar nga propozimet e sugjeruara nga "mençuria" e njerëzve. Le t'i dëgjojmë dhe të përpiqemi t'i kuptojmë.

B]
LUM SKAMNORËT NË SHPIRT.

Është e vështirë të thuhet se në sa mënyra është interpretuar kjo lumturi. Dikush e ka banalizuar duke argumentuar se i referohet të mjerëve, lypsarëve. Ata do të ishin njerëzit idealë me të cilët Zoti është i kënaqur dhe për këtë arsye duhet të lihen në gjendjen e tyre, në të vërtetë, duhet të sigurohet që të gjithë të bëhen si ata. Ky është dukshëm një interpretim absurd, devijues, në kundërshtim me pjesën tjetër të ungjillit. Komuniteti ideal i krishterë nuk është ai në të cilin të gjithë janë të varfër, por ai ku "nuk ka më të varfër" (Vap. 4,34).
Të tjerë mendojnë se "të varfër në shpirt" janë ata që, duke ruajtur zotërimin e të mirave të tyre materiale, arrijnë të mos e lidhin zemrën me to.
Të tjerë ende besojnë se të varfrit janë të bekuar sepse së shpejti do të pushojnë së qeni. Ka të paktën një duzinë hipotezash serioze, të mbështetura nga autorë të shkëlqyer.
Ne e dimë mirë se çfarë do të thotë të jesh i varfër: do të thotë të mos kesh asgjë.
Por çfarë do të thotë në shpirt?
Për sa i përket pasurisë, Jezusi nuk mbajti kurrë një qëndrim përçmues. Edhe "pasuria e pandershme" për të u bë e mirë kur u shpërnda të varfërve (Lk. 16,19), megjithatë, megjithëse ai kurrë nuk e dënoi atë, ai e konsideroi atë një pengesë të rrezikshme, të pakapërcyeshme për shumë njerëz që të hyjnë në mbretërinë e qiejve (Mt. 19,23) dhe nga ata që donin ta ndiqnin, ai kërkoi heqjen dorë nga të gjitha pasuritë: "Kështu, pra, secili prej jush që nuk i bie mohit tërë pasurisë së vet, nuk mund të jetë nxënësi im” (Lk. 14,33).
Është në kontekstin e kësaj kërkese të domosdoshme të shkëputjes totale dhe ndarjes me të varfrit të gjithçkaje që posedon njeriu, që duhet lexuar lumturia jonë.
Jezusi nuk e lartëson varfërinë si të tillë. Duke shtuar fjalën “në shpirt”, ai sqaron se jo të gjithë të varfrit jan të bekuar. Të tillë duhet të konsiderohen vetëm ata që me zgjedhje të lirë zhvishen prej gjithçkaje. Të varfër në shpirt janë ata që vendosin të mos posedojnë asgjë për vete dhe të vënë gjithçka që kanë në dispozicion të të tjerëve. I varfër sipas Ungjillit nuk është ai që nuk zotëron asgjë, por ai që nuk mban asgjë për vete.
Disa shembuj mund të na ndihmojnë të kuptojmë. Pronari i një firme të madhe mund të jetë i pasur ose i varfër. Ai është i pasur nëse fitimet që nxjerr nga biznesi i tij, i përdor për të kënaqur tekat e veta ose të anëtarëve të familjes; është i varfër (pavarësisht se ka kapitale të mëdha) nëse jeton në mënyrë dinjitoze, por nuk harxhon asgjë për të tepërt, nëse e menaxhon pasurinë duke u kujdesur për nevojat e më të dobëtve, nëse i investon paratë e tij për të krijuar vende të tjera pune…
Kushdo që ka arritur një pozitë prestigjioze shoqërore është i pasur nëse bëhet mendjemadh, poshtëron ata që kanë më pak fat, mendon vetëm për veten e tij; nëse, nga ana tjetër, i vë aftësitë dhe talentet e tij në shërbim të të tjerëve, nëse vihet në dispozicion të kujtdo që ka nevojë për ndihmën e tij, ai është i varfër në shpirt.
Edhe ata që janë të mjerë mund të mos jenë “të varfër në shpirt”. Nuk është kështu nëse mallkon veten dhe të tjerët, nëse përpiqet të përmirësojë gjendjen e tij me dhunë dhe mashtrim, nëse mendon se mund të çlirohet duke mos u interesuar për të tjerët, nëse ëndërron të bëhet vetë i pasur ose të zëvendësojë të pasurit.
Varfëria vullnetare, heqja dorë nga përdorimi egoist i të gjitha të mirave që posedon (inteligjenca, karakteri i mirë, njohuritë, diploma, pozicioni shoqëror, paratë, koha e lirë…) nuk është diçka fakultative, nuk është këshillë e rezervuar për disa që duan të jenë heroikë ose më të përsosur se të tjerët. Është ajo që e dallon të krishterin.
Vini re se premtimi që shoqëron këtë lumturi nuk i referohet një të ardhmeje të largët, nuk siguron hyrjen në parajsë pas vdekjes, por shpall një gëzim të menjëhershëm: e tyre është mbretëria e qiejve. Që nga momenti kur dikush zgjedh të jetë dhe të mbetet i varfër, hyn në "mbretërinë e qiejve", në botën e re të inauguruar nga Krishti.
Kjo lumturi nuk është një mesazh dorëheqjeje, por shprese: askush nuk do të jetë më nevojtar kur të gjithë do të bëhen "të varfër në shpirt", kur dhuratat që kanë marrë nga Zoti t'i vënë në shërbim të vëllezërve dhe motrave të tyre, siç bën Zoti, i cili, ndërsa zotëron gjithçka, është pafundësisht i varfër: nuk mban asgjë për vete, është një dhuratë totale, është dashuri pa kufi.

LUM ATA QË VUAJNË[/

Vuajtja nuk është e mirë. Zoti nuk ndjen kënaqësi kur njerëzit janë në dhimbje, nuk është ai që dërgon fatkeqësi dhe mundime. Ai nuk dëshiron që jerëzit të vuajnë.
Kur Jezusi shpall të lumtur “të pikëlluarit”, ai përdor një term të njohur mirë për ata që e njohin Biblën. Libri i Isaias flet për "të përvuajturit": janë ata që nuk kanë shtëpi ku të banojnë, që nuk kanë arë për të punuar, sepse trashëgimia e etërve të tyre është uzurpuar nga të huajt, të cilët duhet të vihen në shërbim të pronarve tokash të paskrupullt, të cilët duhet të vuajnë padrejtësi, abuzim, përvetësim, poshtërim: (Is. 61,7).
Këtyre njerëzve me zemër të thyer, që ulen në hi dhe që veshin rroba zie (Is. 61,3), profeti u drejton një mesazh shprese. Zoti është gati të ndërhyjë - siguron ai - dhe do ta kthejë situatën, do të heqë shkaqet e zisë:
"1 Shpirti i Zotit Hyj është mbi mua,
sepse Zoti më shuguroi,
më dërgoi t’u sjell të përvuajturve lajme të gëzueshme,
t’i shëroj ata që kanë zemrën e plasur,
t’u shpall skllevërve lirinë,
të burgosurve, çlirimin;
2 të shpall vitin e hirit të Zotit
dhe ditën e hakmarrjes së Hyjit tonë,
t’i ngushëlloj të gjithë ata që qajnë,
3 t’ua vë të mjerëve të Sionit
e t’ua jap kezën në vend të hirit,
vajin e gëzimit në vend të zisë,
këngën e lavdit në vend të zemrës së trishtuar.
Do të quhen “Lisat e drejtësisë,
mbëltesë e Zotit për të dëftuar lavdinë”(Is. 61,1-3).

Në sinagogën e Nazaretit, Jezusi e zbaton këtë profeci për veten e tij (Lk. 4,21). Ai erdhi për të përmbushur premtimet e Zotit: “të përvuajturit”, ata që ndjejnë dhimbje të thellë përballë një shoqërie ende të mbizotëruar nga padrejtësia, ata që janë të pakënaqur dhe presin shpëtimin nga Zoti, do të ngushëllohen. Ardhja e Mbretërisë ka filluar të eliminojë të gjitha situatat që shkaktojnë dhimbje dhe lot.

LUM ATA QË JANË TË BUTË.

Mbiemri "i butë" kujton idenë e personit të dorëhequr, që nuk reagon ndaj provokimeve, i cili në mënyrë pasive pranon padrejtësitë pa u ankuar. A është ky njeri që e shmang çdo konflikt (por ndoshta edhe zbulon një personalitet mjaft të dobët) që shpallet i lumtur nga Jezusi?
Termi "i butë" i përdorur nga Jezusi, është marrë nga Besëliddhja e Vjetër dhe, më saktë, nga Psalmi 37. Në këtë tekst ata që u janë hequr të drejtat, lirinë, pasurinë quhen "të butë". Ata janë të varfër sepse të fuqishmit u kanë marrë arat, shtëpitë, kursimet e tyre të pakta dhe ndoshta edhe djemtë dhe vajzat e tyre. Ata përballojnë padrejtësinë pa mundur as të protestojnë. Ata nuk dorëzohen, por refuzojnë të përdorin dhunën për të rivendosur drejtësinë. Ata nuk e lënë veten të udhëhiqen nga zemërimi, nuk ushqejnë ndjenjat e urrejtjes dhe hakmarrjes. Ata besojnë te Perëndia dhe presin ardhjen e mbretërisë së tij.
Jezusi e paraqiti veten si "i butë" (Mt 11:29; 21:5), jo në kuptimin "i dobët, i ndrojtur, mendjemprehtë". Ai jetoi konflikte dramatike, por i përballoi ato me disponimin e zemrës që karakterizon “të butët”: refuzoi përdorimin e dhunës, ishte i durueshëm, tolerant, u bë shërbëtor i të gjithëve.
Lum ata që, përballë padrejtësive, përvetësojnë të njëjtat qëndrime të tij. Ata do të marrin nga Zoti zotërimin e një toke të re, të një gjendjeje të re. Marrëdhëniet paqësore njerëzore do të lulëzojnë në ta dhe për këtë arsye do të jetë fundi i abuzimeve dhe të dhunës që karakterizojnë botën ende në mëshirën e "lumturive" të "rrafshit".
Ne të gjithë njohim situata të ngjashme me ato të përshkruara në Psalmin 37. Ne e dimë se ka shtypje dhe abuzime në botë që duhet t'u jepen fund. Ne duam t'u lëmë trashëgim fëmijëve tanë një "tokë" të re, më të mirë se ajo ku jetojmë. Për fat të keq, ankthi për drejtësi ndonjëherë çon në kultivimin e mendimeve dhe ndjenjave dhe në kryerjen e veprimeve që nuk janë ato të "butëve". Jezusi u kujton dishepujve të tij se trashëgimia e "tokës" u premtohet zemërbutëve, jo atyre të dhunshëm.


LUM JANË ATA QË KANË URI DHE ETJE PËR DREJTËSI.

Uria dhe etja janë nevojat më urgjente që përjeton njeriu. Është me këtë ankth të papërmbajtshëm që dishepujt e Krishtit duhet të kërkojnë "drejtësinë".
Por çfarë lloj drejtësie është ajo? Është ajo që administrohet në gjykatat tona? Lum ata që gëzohen kur kriminelit i jepet dënimi i merituar?
Kjo nuk është drejtësia për të cilën njeriu duhet të ketë uri dhe etje. Kjo shpesh nuk është gjë tjetër veçse hakmarrje, hakmarrje, hakmarrje, mizori, sadizëm, sepse njeriu kënaqet duke parë që ata që kanë bërë keq, vuajnë. Jezusi po flet për një drejtësi tjetër, atë të Perëndisë.
Zoti është i drejtë, jo sepse paguan sipas meritave, por sepse me dashurinë e tij “i bën të drejtë” ata që janë të ligj. Ai është i drejtë, sepse "vullneti i tij është që të shëlbohen të gjithë njerëzit dhe ta arrijnë njohjen e së vërtetës" (1 Tim. 2,4).
Për ne “drejtësia u bë” do të thotë: fajtori është dënuar. Për Perëndinë, "drejtësia bëhet" kur një i lig bëhet i drejtë. Drejtësia e tij është gjithmonë dhe vetëm shpëtimi, është shërimi i atyre që e kanë dëmtuar veten duke bërë mëkat.
Kushdo që ndjen këtë uri dhe etje për shpëtimin e vëllait të tij “do të ngopet”. Ai do të ndajë vetë gëzimin e Perëndisë "që nuk do që askush të humbasë" (Gjn 6:39), " Vallë, a thua i kënaqem vdekjes së mëkatarit ‑ është fjala e Zotit Hyj ‑ e jo që të kthehet nga sjellja e vet e të jetojë?" (Ez. 18,23).

LUM ATA QË JANË TË MËSHIRSHMIT.

Kjo lumturi duket se përshtatet në kundërshtimin mes madhështisë dhe dëshirës për të ndëshkuar fajtorët. Duket si një ftesë për të bërë gjithmonë të mbizotërojë dhembshuria dhe falja.
Ky është sigurisht një nga aspektet e "mëshirës" dhe përputhet mirë me rekomandimin e Jezusit:
"36 Bëhuni edhe ju të mëshirshëm sikurse (edhe) Ati juaj është i mëshirshëm”.
37 “Mos gjykoni dhe nuk do të gjykoheni! Mos dënoni e nuk do të dënoheni! Falni e do të gjeni falje” (Lk 6:36-37). Por ajo nuk e shter pasurinë e këtij termi biblik.
Në Bibël, "mëshira", më shumë se një ndjenjë keqardhjeje, është një veprim në favor të atyre që kanë nevojë për ndihmë. Shembulli më i qartë është ai i samaritanit i cili - thotë teksti grek - bëri mëshirë ndaj njeriut të sulmuar nga banditët (Lk. 10,37).
Rabinët e kohës së Jezusit mësuan se Zoti është i mëshirshëm sepse kryen vepra të mëshirës dhe saktësuan: "Perëndia i veshi lakuriqët - kur mbuloi Adamin dhe Evën me gjethe: Zn. 3,21 - kështu që ju duhet të vishni lakuriqët. Ai vizitoi të sëmurët - në fakt ai shkoi të takonte Abrahamin kur vuante nga rrethprerja dhe vizitoi Sarën shterpë: Zn. 18,1 - kështu që ju duhet të vizitoni të sëmurët. Ai i ngushëlloi vajtuesit - kur ngushëlloi Isakun pas vdekjes së babait të tij: Zn.25,11 - kështu që ju duhet t'i ngushëlloni vajtuesit. Ai varrosi të vdekurit - ishte ai që varrosi Moisiun: Dt. 34,6 - kështu që ju duhet t'i varrosni të vdekurit”.
Të mëshirshëm janë ata që, si Zoti, kryejnë vepra të mëshirës, janë ata që janë të përkushtuar të sigurojnë që njerëzit në nevojë të gjejnë gjithmonë atë që u nevojitet.
Ata janë të lumtur sepse në botën e re, kur të shfaqet Mbretëria, edhe ata, kur të kenë nevojë për ndihmë, do të gjejnë dikë që do t'u zgjasë dorën.

LUM ATA QË JANË TË PASTËR NË ZEMËR.

Pastërtia është një nga karakteristikat më të theksuara të fesë çifute. Çdo kontakt me kultet pagane, me gjithçka që kujton vdekjen, me gjithçka që është e papastër duhej të shmangej. Nga kjo nevojë për pastërti lindën ndalesat, dispozitat e përpikta të rabinëve, vigjilenca obsesive, përpjekja e vazhdueshme për t'u larguar nga ajo që perceptohej si në kundërshtim me shenjtërinë e Zotit. Megjithatë, duke qenë se shkeljet ishin të pashmangshme, hebrenjtë ishin të detyruar të kryejnë pandërprerë ritet e pastrimit: avdes, spërkatje, larje, flijime (Mk. 7,3-4).
Jezusi nuk ishte i interesuar për këto praktika të jashtme, ai ishte i interesuar për besnikërinë, drejtësinë.
Nuk ka asgjë të jashtme për njeriun që mund ta ndotë atë: “Si? As ju nuk po kuptoni?-u tha dishepujve të tij - Po a nuk e merrni vesh se gjithçka hyn në gojë, shkon në bark e del e mbaron jashtë? Kurse çka del nga goja, del nga zemra e kjo e bën njeriun të papastër. Sepse nga zemra dalin qëllimet e këqija, vrasjet, kurorëthyerjet, fëlligështia, vjedhjet, dëshmitë e rreme, blasfemitë. Këto e përlyejnë njeriun. Të hajë njeriu me duar të palara, kjo s’e bën njeriun të papastër”(Mt. 15,17-20).
Të pastërt në zemër janë ata që sillen në mënyrë etike në përputhje me vullnetin e Zotit, ata që kanë një zemër të pandarë, ata që nuk e duan Zotin dhe idhujt në të njëjtën kohë.
Ai që u shërben dy zotërinjve nuk ka zemër të pastër, ai që ka sjellje që nuk përputhet me besimin që pohon, ai që e do Zotin, por në zemër ka mëri ndaj vëllait të tij, ai që nuk bën vepra të këqija, por ai është një shkelës bashkëshortor në zemrën e tij (Mt. 5,28).
Të pastërt në zemër janë të lumtur sepse ata, dhe vetëm ata, lejohen të kenë një përvojë të thellë të Perëndisë.

LUM ATA QË JANË TË ANGAZHUAR PËR PAQE

Ndër veprat e mëshirës të rekomanduara nga rabinët e kohës së Jezusit, më meritorja ishte rivendosja e paqes, rindërtimi i harmonisë mes njerëzve. Çdo veprim që synon rivendosjen e paqes - u tha - tërheq bekimet e Zotit mbi njeriun.
Lum sigurisht ai që, pa përdorur dhunën dhe armët, angazhohet me të gjitha forcat për t'u dhënë fund luftërave dhe konflikteve; lum ai që qëndron mes pretendentëve dhe përpiqet t'i bindë ata për dialog, pajtim dhe paqe.
Por në Bibël fjala "paqe" (shalom) nuk do të thotë vetëm mungesë e luftërave. Tregon mirëqenie totale, nënkupton harmoni me Zotin, me të tjerët dhe me veten, prosperitet, drejtësi, shëndet, gëzim.
“Paqebërësit” janë ata që janë të përkushtuar për ta bërë këtë jetë plot me çdo të mirë të mundshme për çdo njeri. Premtimi më i bukur i rezervohet atyre: Zoti i konsideron fëmijët e tij.

LUM ATA QË JANE TË PERSEKUTUAR PËR DREJTËSI.

Ka vuajtje, mundime, të këqija që godasin papritur dhe pa u dëshiruar. Por ka të tjera që shoqërojnë detyrimisht vendime të caktuara. Jezusi nuk i mashtroi dishepujt e tij, ai tha qartë se kushdo që mban anën e "drejtësisë" së Zotit, me siguri do ta paguajë shtrenjtë zgjedhjen e tij. Ai nuk premtoi një jetë të lehtë, të rehatshme, të suksesshme; nuk siguroi duartrokitjet dhe pëlqimin e njerëzve. Ai përsëriti me këmbëngulje se aderimi ndaj tij kërkon përndjekje:
"Edhe ju do t’ju urrejnë të gjithë për shkak të Emrit tim, porse, kush të qëndrojë deri në fund, ai do të shëlbohet.
Kur t’ju salvojnë në njërin qytet, ikni në tjetrin! Përnjëmend, po ju them: nuk do t’i përshkoni qytetet e Izraelit para se të vijë Biri i njeriut.
Nuk është nxënësi më i madh se mësuesi as shërbëtori më i madh se zotëria i tij. Mjaft është për nxënësin të bëhet si mësuesi i tij edhe për shërbëtorin si zotëria i tij. Në qoftë se të zotin e shtëpisë e quajtën Beelzebul, aq më tepër do të thonë për familjarët e tij!” (Mt. 10,22-25).
Për persekutimin e të drejtëve flitet shpesh edhe në Besëlidhdjen e Vjetër. Në Psalmet ndeshemi me të drejtët që i kërkojnë Perëndisë:
“Ndore tënde, o Zot, Hyji im!
Më shpëto prej të gjithë salvuesve të mi e më liro
që të mos ma rrëmbejnë shpirtin porsi luani
që shqyen kur s’ka kush të shpëtojë!”(Ps. 7,2-3);
Dhe në Psalmin 119 lexojmë:
84 Po edhe sa ditë do të rrojë shërbëtori yt?
Kur do t’i gjykosh përndjekësit e mi?
85 Më hapën gropa krenarët
që s’jetojnë sipas Ligjit tënd.
86 Të gjitha urdhërimet e tua janë të vërteta;
dijekeqas më kanë salvuar: deh, më eja në ndihmë!
87 Për pak sa s’më rrëzuan përdhe,
megjithatë unë nuk u shmangem urdhërimeve të tua”.
Jeremia kundërshtohet, shpifet, mbyllet në një sternë.
Ne do të prisnim të gjenim, tashmë në Besëlidhjen e Vjetër, lumturinë që ka të bëjë me të përndjekurit, por asgjë. Këta lavdërohen për qëndrueshmërinë dhe drejtësinë e tyre, atyre u premtohet një fat i lavdishëm i ardhshëm (Ur. 2-5), por ata nuk shpallen kurrë të lumtur.
Në Besëlidhjen e Vjetër persekutimi konsiderohet një e keqe dhe njeriu që e vuan nuk mund të jetë i lumtur për aq kohë sa zgjat vuajtja. I drejti do të jetë i bekuar, njoftojnë shkrimtarët e shenjtë, por vetëm nga momenti kur Zoti ndërhyn për t'i dhënë fund përvetësimit të cilit i është nënshtruar.
Në Besëlidhjen e re perspektiva ndryshon. Ai që vuan për besnikërinë e tij ndaj Zotit shpallet i lumtur në momentin dhe nga vetë fakti i persekutimit. Persekutimi nuk është shenjë e dështimit, por e suksesit. Është një arsye gëzimi sepse dëshmon se është bërë zgjedhja e duhur, sipas “urtësisë së Zotit”.
Është e pashmangshme që ata që çojnë përpara propozimin e një shoqërie të bazuar në logjikën “e Malit” do të persekutohen. Ata minojnë institucionet në të cilat i forti mbizotëron mbi të dobëtin, i pasuri mbi të varfrin, i privilegjuari mbi ata që janë më pak favorizuar, zotërinjtë mbi shërbëtorët. Shtypësit e kuptojnë se ardhja e Mbretërisë kërcënon pozitën e tyre, ndaj sulmojnë me dhunë këdo që është i përkushtuar t'i japë fund shtypjes, arrogancës, varfërisë, padrejtësisë, diskriminimit.
Jezusi sugjeroi sjelljen që duhet adoptuar në kohë përndjekjeje: "Tani po ju them: doni armiqtë tuaj dhe lutuni për përndjekësit tuaj" (Mt. 5,44). Nga ana tjetër, Pali rekomandon: "Bekoni ata që ju përndjekin" (Rom. 12,14).
E vetmja forcë që mund të thyejë spiralen e dhunës është ajo e dashurisë dhe e faljes.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 5 Ord. VITI A.

MË 5-2-2023.

LEXIMI I PARË: Is. 58,7-10.


Kështu thotë Zëti:
7 “A jo ta ndash bukën tënde me të uriturin, t’i shtiesh në shtëpinë tënde skamnorët e të pastrehët? Kur ta shohësh të zhveshurin, vishe dhe mos e përbuz farefisin tënd.
8 Atëherë do të zbardhë porsi agimi drita jote, shërimi yt do të vijë më shpejt; para teje do të ecë drejtësia jote e do të të përcjellë lavdia e Zotit.
9 Atëherë do të thërrasësh e Zoti do të të dëgjojë, do ta thërrasësh e ai do të përgjigjet: “Këtu jam!”Nëse do ta zhdukësh prej mesit tënd zgjedhën, gishtin paditës dhe fjalën e keqe,
10 nëse do t’ia japësh kafshatën tënde të uriturit, nëse do ta ngish të uriturin, atëherë në errësirë do të shndritë drita jote, terri yt do të jetë porsi mesdita”.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

KTHIMI NGA MËRGIMI, POR EDHE KTHIMI TE ZOTI

Në pamje të parë, mund të merret ky tekst si një mësim të mirë moral dhe kjo nuk do të ishte aq keq! Por, në fakt, bëhet fjalë për diçka krejt tjetër: po ju kujtoj kontekstin: jemi në fund të shekullit të gjashtë para Krishtit; kthimi nga mërgimi është bërë, por ka ende shumë pasoja të kësaj periudhe të tmerrshme; meqenëse, pak më poshtë, i njëjti profet flet për “shkatërrimet e së shkuarës” dhe rrënojat që do të rindërtohen.
Praktika fetare ka rifilluar në Jerusalem dhe, me mirëbesim, njerëzit po përpiqen t'i pëlqejnë Perëndisë. Por profeti ynë është këtu i ngarkuar për të dhënë një mesazh disi delikat: sepse me të vërtetë, populli dëshiron t’i pëlqejë Zotit, kjo është një çështje e kuptuar, por populli nuk kupton që vetëm një gjë e kënaq Zotin: adhurimi që kënaq Zotin, nuk është ai që mendon populli; dhe për këtë profeti u drejtohet atyre me qortime të rënda: ju kërkoni t’i pëlqeni Zotit me agjërime spektakolare sepse doni të tërhiqni mbi veten hiret e tij të mira, por gjatë kësaj kohe shihen tek ju vetëm krime,mosmarrëveshje, grindje, brutalitete, lakmi.
Ja çfarë thotë Isaia, disa rreshta përpara tekstit tonë të sotëm:
“4 Ja, ju njinoni për t’u fjalosur e grindur, e rraheni me grushte si të patenzonë. Mos agjëroni më si sot, nëse doni të dëgjohet zëri juaj këtu lart.
5 Pse, a i tillë është agjërimi që unë zgjodha, dita kur njeriu bën vetëmohim? Të ulësh porsi zunkthi kokën tënde, të shtrosh grathore edhe hi? A thua këtë do ta quash agjërim e ditë që i pëlqen Zotit? (58,4-5).

Kjo na ka fituar një nga tekstet më të fuqishme në Besëlidhjen e Vjetër! Sa keq që nuk e lexojmë më shpesh! Sepse na trondit idetë për Zotin dhe për fenë: këtu kemi përgjigjen për një nga pyetjet tona madhështore: “Çfarë pret Zoti nga ne? Dhe, sa i përket një përgjigjeje, nuk mund të ishte më e qartë!


ADHURIMI, SACRIFICA DHE VEPRA QË I PËLQEJNË ZOTIT.


Në pak rreshta thuhet gjithçka; por si gjithmonë, kur një tekst është shumë i dendur, mund të themi se është punuar për një kohë të gjatë: kështu është vërtet këtu, për këtë fragment nga Isaia. Sepse këto pak rreshta janë kulmi i gjithë punës së profetëve. Për shekuj me radhë, në Izrael, dhe jo vetëm që nga mërgimi, që nga Abrahami, domethënë afërsisht 1850 vjet para Krishtit, populli kërkon të bëjë atë që i pëlqen Perëndisë. Ai provoi gjithçka: sakrificat njerëzore, së pari, por Zoti bëri të ditur menjëherë se për të, Zotin e të gjallëve, këta flijime ishin absolutisht të urrejtshme dhe të neveritshme; kështu besimtarët vazhduan të ofronin flijime, por vetëm për kafshë; dhe pastaj filluan të bënin, si në të gjitha fetë, agjërime, oferta të të gjitha llojeve, lutje.
Gjatë gjithë këtij zhvillimi të ngadaltë të besimit të Izraelit, profetët i thirrën njerëzit që të mos kënaqeshin me adhurimin, por që të jetonin çdo ditë sipas Besëlidhjes. Dhe ky është kuptimi i këtij pasazhi. Profeti fillon duke thënë (pak para tekstit tonë për këtë të diel):
"Vallë, a s’është agjërimi që unë zgjodha: t’i këputësh verigat e padrejtësisë, t’i zgjidhësh leqet e zgjedhës, t’i lëshosh të lirë të ndrydhurit, të copëtosh çdo zgjedhë?” (Is. 58,6).
Nëse e kuptoj mirë, në sytë e Zotit, çdo gjest, çdo vepër që synon të çlirojë vëllezërit tanë nga çdo gjë e keqe është më mirë se agjërimi më i guximshëm.
Më pas vjen pasazhi që dëgjuam më parë, i cili na sugjeron gjeste dhe vepra që u pëlqejnë Zotit:
“A jo ta ndash bukën tënde me të uriturin, t’i shtiesh në shtëpinë tënde skamnorët e të pastrehët? Kur ta shohësh të zhveshurin, vishe dhe mos e përbuz farefisin tënd.
Atëherë do të zbardhë porsi agimi drita jote, shërimi yt do të vijë më shpejt; para teje do të ecë drejtësia jote e do të të përcjellë lavdia e Zotit” (Is. 58,7-8).
Me një fjalë, profeti e shtyn popullin e vet dhe edhe ne që që të ndihmojmë të gjithë ata që vuajnë e që hasim në udhëtimin tonë.

Unë ju ofroj tre vërejtje:
Së pari, gjestet e çlirimit, gjestet e ndarjes që na rekomandon Isaia janë thjesht imitim i veprës së vetë Zotit; Izraeli ka përjetuar shpesh veprimin e Zotit çlirimtar dhe dhembshurinë e Zotit të mëshirshëm; dhe ajo që kërkohet prej tij është të bëjë të njëjtat gjeste me radhë. Është e qartë se njeriu është krijuar me të vërtetë për të qenë shëmbëlltyra e Perëndisë! Dhe nëse duhet t'u besohet profetëve, qëndrimi ynë ndaj të tjerëve është termometri më i mirë i qëndrimit tonë ndaj Zotit.
Së dyti, atëherë nuk është për t'u habitur që Isaia mund të premtojë:
Nëse dihmohen të pikëlluarit, duke i përbushur dëshirat e tyre, “do të na përcjellë lavdia e Zotit”, lavdia e Zotit do të të ndjekë" ("lavdia e Zotit", domethënë shkëlqimi i pranisë së saj) ; nuk eshte shperblim! Është shumë më mirë se kaq: është një realitet... sepse, në të vërtetë, kur veprojmë sipas mënyrës së Zotit me veprime që çlirojnë, që qetësojnë, që inkurajojnë, që zbusin sprovat e të gjitha llojeve, atëherë na jepet për të reflektuar, sepse:
“Atëherë do të zbardhë porsi agimi drita jote,
shërimi yt do të vijë më shpejt;
para teje do të ecë drejtësia jote
e do të të përcjellë lavdia e Zotit.
Atëherë drita jote do të shpërthejë si agimi...
drita jote do të lindë në errësirë,
errësira jote do të jetë si drita e mesditës" (v.8). Sigurisht, meqenëse është vetë populli që reflekton dritën e Zotit, vetë populli është drita e Zotit.
Për ta thënë ndryshe, Isaia na thotë: “Kur jepni, kur nuk mbani asgjë për veten, kur gjithçka kenii është vetëm dashuri, ju pasqyroni praninë e Perëndisë. Edhe një herë ne mund të kujtojmë këtë frazë të shkëlqyer nga tradita e krishterë: "Aty ku ka dashuri, atje është Zoti".
Së treti, çdo akt drejtësie, çlirimi, ndarjeje është një hap drejt Mbretërisë së Perëndisë: pasi, pikërisht, kjo Mbretëri që pret i gjithë Besëlidhja e Vjetër, është vendi i drejtësisë dhe i dashurisë; ky është me të vërtetë kuptimi i Ungjillit të Lumturive, në të cilin Jezusi na thotë se Mbretëria ndërtohet ditë pas dite nga zemërbutët, të pastërt, paqedashësit, të etur për drejtësi dhe mëshirë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 5 Ord. VITI A

MË 5-2-2023.


PSALMI: 112, 4-9.

4 Ka lindur për të drejtët një dritë në errësirë:
i butë e i mëshirshëm është njeriu i drejtë.
5 I ëmbël është njeriu që mishëron e huazon,
punët e veta i kryen me ndërgjegje,
6 ai askurrë nuk do të bjerë poshtë.
Në kujtim të përhershëm mbetet i drejti,
7 nuk i trembet lajmit të keq,
E patrandshme është zemra e tij me shpresë në Zotin,
8 të fortë e ka zemrën, nuk do të trembet armiqtë e vet i bën asgjë.
9 Është dorëdhënë, u fal skamnorëve;
drejtësia e tij qëndron në shekuj të shekujve,
balli i tij ngallit për nder.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


Çdo vit, gjatë festës së Tebanave, kësaj festë që vazhdon ende një javë në vjeshtë, i gjithë populli bënte atë që mund të quhej "profesioni i besimit" të tyre: ata rinovonin Besëlidhjen me Perëndinë dhe angazhoheshin për të zbatuar Ligjin. Me këtë rast sigurisht u këndua Psalmi 112.
I gjithë ky psalm është në vetvete një traktat i vogël mbi jetën në Aleancë: për ta kuptuar më mirë, duhet lexuar nga fillimi. Do t’ju lexoj vargun e parë:
“ ALELUJA! Lum ai njeri që e druan Zotin, që kënaqet në urdhërimet e tija”.
Para së gjithash, pra, fillon me fjalën Aleluia, që përkthehet: "Lavdëroni Zotin" që është fjala kyçe e besimtarëve: kur njeriu i Biblës na fton të lavdërojmë Zotin, është pikërisht për dhuratën e Besëlidhjes.
Pastaj, ky psalm paraqitet si një psalm alfabetik: domethënë ka njëzet e dy rreshta, aq sa ka shkronja në alfabetin hebraik; fjala e parë në çdo rresht fillon me një shkronjë të alfabetit sipas rendit alfabetik; mënyra për të pohuar se Besëlidhja me Zotin ka të bëjë me gjithë jetën e njeriut dhe se Ligji i Zotit është e vetmja rrugë drejt lumturisë për gjithë jetën, nga A në Z.
Së fundi, vargu i parë fillon me fjalën "e lumtur" i drejtuar njeriut që di të qëndrojë në rrugën e Aleancës.
Kjo na sjell menjëherë ndërmend Ungjillin e Lumturive që kumbon me të njëjtën fjalë “të lumtur”: Jezusi përdori në fjalimin e Lumturive një fjalë shumë të zakonshme në Bibël, por që fatkeqësisht përkthimi ynë në shqip nuk mund ta jap kuptimin e plotë të fjalës “të lumtur”; në komentin e tij mbi psalmet, André Chouraqui vuri në dukje se rrënja hebraike e fjalës që ne e përkthejmë “të lumtur” “ka si kuptim themelor konceptin e ecjes, e hapit të njeriut në rrugën pa pengesë që na çon te Zoti. Prandaj, “fjala “Të lumtur” nuk e jep pasurinë e fjalës hebrajke të përdorur nga Jezusi dhe haron në një mënyrë komplete mendimin e procesit që çon në Lumturinë. Kjo është arsyeja pse do të ishte më mire të përkthet, si bëri edhe Chouraqui: "Në këmbë dhe ecni”.
Përgjithësisht, në Bibël, fjala "të lumtur" nuk shkon vetvetiu, si ndodh për fjalën "të pakënaqur", që ka një kuptim krejt ndryshe: ideja e përgjithshme është se ka shtigje të rreme në jetë për t'u shmangur; disa rrugë (përkthe zgjedhjet, sjelljet) shkojnë në drejtimin e duhur dhe të tjerat, të kundërta, do të mbjellin vetëm fatkeqësi. Dhe nëse lexojmë të gjithë këtë psalm në Bibël, shohim se ai është ndërtuar në këtë mënyrë: psalmi 1, i cili njihet më mirë, është gjithashtu i ndërtuar në të njëjtën mënyrë: ai fillon duke detajuar gjerësisht se cilat janë zgjedhjet e duhura, cila është rruga drejt lumturisë për të gjithë dhe, shumë më shkurt, sepse nuk ia vlen të flitet rreth zgjedhjet e gabuara.
Në këtë psalm 112, zgjedhja e duhur saktësohet që në vargun e parë:
“Lum njeriu që ka frikë nga Zoti!”.
Ne e gjejmë këtë shprehje “frika e Perëndisë” shumë shpesh në Besëlidhjen e Vjetër: për fat të keq, leximi liturgjik është ndërprerë këtu dhe nuk na lejon të dëgjojmë rreshtin e dytë të këtij vargu të pare. Ju lexova të plotë:
“Lum njeriu që ka frikë nga Zoti, që e do plotësisht vullnetin e tij”.
Ky, pra, është një përkufizim i "frikës ndaj Zotit": është dashuria e vullnetit të tij. Thjesht sepse kemi besim. Frika ndaj Zotit, siç e dimë mirë, nuk është e rendit të frikës: për më tepër, pak më poshtë, një varg tjetër e bën të qartë këtë: "E patrandshme është zemra e tij me shpresë në Zotin! të fortë e ka zemrën, nuk do të trembet” (v. 7-8).
"Frika ndaj Zotit" në kuptimin biblik është njëkohësisht nga ana jonë një bindje e thellë për shenjtërinë e Zotit, njohja e gjithçkaje që ai bën për njeriun dhe, duke qenë se ai është Krijuesi ynë, kujdesi për t'iu bindur; sepse, nëse ai është Krijuesi ynë, vetëm ai e di se çfarë është mirë për ne. Është një qëndrim birnor i besimit, të respektit dhe të bindjes. Zbulimi i dyfishtë i Izraelit është edhe se Zoti është krejtësisht Tjetri dhe se ai e bën veten krejtësisht të afërt. Ai është pafundësisht i fuqishëm, po, por kjo plotfuqi është ajo e dashurisë. Pra, ne nuk kemi asgjë për të frikësuar pasi ai mund dhe dëshiron lumturinë tonë! Ne e dimë këtë varg nga Psalmi 103, 13:
"Sikurse baba ka dhimbje për fëmijët e vet, ashtu Zoti ka dhimbje për ata që e druajnë”.
Të kesh frikë nga Zoti do të thotë të kesh ndaj tij qëndrimin e një djali që është i respektueshëm dhe i besueshëm. Është gjithashtu “mbështetur tek ai”: “Njeriu i mirë...mbështetet te Zoti; zemra e tij është e sigurt”.
Ja, pra, qëndrimi i drejtë ndaj Zotit, ai që e vë njeriun në rrugën e duhur: “Lum njeriu që ka frikë nga Zoti!”
Dhe tani ja qëndrimi i duhur ndaj të tjerëve:
“Njeriu i mirë ka keqardhje, ndan; njeri me drejtësi, butësi dhe keqardhje... Me të dyja duart u jep të varfërve”.
Formula "njeri i drejtësisë, dhembshurisë dhe mëshirës" sjell në mendje në mënyrë të papërmbajtshme përkufizimin që Zoti i dha për veten e tij Moisiut: "Zoti kaloi përpara tij e shpalli: “Zoti, Zoti, Hyji i mëshirshëm e i butë, i durueshëm e shumë i mëshirshëm dhe i vërtetë, që qëndron besnik me mijëra brezni, që e duron fajin, kundërshtimin dhe mëkatin” (Dal. 34,6-7):
Dhe përveç kësaj, psalmi i mëparshëm (111) i cili është shumë i ngjashëm me këtë, përdor saktësisht të njëjtat fjalë "drejtësi, butësi dhe mëshirë" për Zotin dhe për njeriun. Një mënyrë për të thënë se respektimi i përditshëm i Ligjit, gjatë gjithë jetës sonë, nga A në Z, siç simbolizohet nga ky psalm, përfundon duke na modeluar në shëmbëlltyrën dhe ngjashmërinë e Perëndisë.
Unë thashë ngjashmëri: psalmisti nuk harron se Zoti është krejtësisht Tjetri: formulat nuk janë për këtë arsye saktësisht të njëjta: për Zotin thuhet se Ai "ËSHTË" drejtësi, butësi dhe keqardhje... ndërsa për njeriun, psalmisti thotë "ai është një njeri i drejtësisë, i butësisë, i keqardhjes", që do të thotë se këto janë virtyte që ai praktikon, nuk është vetë qenia e tij. Këto virtyte, i merr nga Zoti, i pasqyron në njëfarë mënyre.
Dhe kështu, duke qenë se veprimi i tij është sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë, njeriu i mirë është dritë për të tjerët:
“Drita e zemrave të drejta, u ngrit në errësirë”.
Dëgjojmë këtu një jehonë të leximit të Isaias:
“Ndaje bukën me të uriturit, mblidhe të mjerin e pastrehë në shtëpi, mbulo atë që sheh pa rroba... atëherë drita jote do të shpërthejë si agimi”.
Pikërisht kur japim dhe ndajmë jemi më së shumti sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë, atij që është vetëm një dhuratë. Pra, në masën tonë të vogël, ne pasqyrojmë dritën e tij.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 5 Ord VITI A

MË 5- 2- 2023.


UNGJILLI: Mt. 5, 13 -16.

13 “Ju jeni kripa e tokës. Po qe se kripa prishet, me çka mund të kripet? S’vlen më për asgjë, përveçse të hidhet jashtë e ta shkelin njerëzit.
14 Ju jeni drita e botës. Nuk mund të fshihet qyteti i ngritur në majë të malit.
15 As nuk ndizet dritëza për ta vënë nën magje, por për ta vënë mbi pishtar për t’u bërë dritë të gjithëve në shtëpi.
16 Ashtu të shndrisë edhe drita juaj para njerëzve, që t’i shohin veprat tuaja të mira e ta lëvdojnë Atin tuaj që është në qiell”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

KU KA DASHURI, ATJE ËSHTË HYJI.

Aq më mirë nëse një llambë është e bukur, por sinqerisht, që të jetë e bukur, nuk është gjëra më e rëndësishme! Ajo që kërkohet prej saj, së pari është të ndriçojë; dhe përveç kësaj, nëse nuk ndizet mirë, nëse nuk shihni asgjë në të, siç thuhet, nuk do ta shihni as që është e bukur!
Sa i përket kripës, vokacioni i saj është të zhduket duke përmbushur funksionin e saj: por nëse mungon kripa, gjella do të jetë më pak e mirë.

Me këtë dua të them se kripa dhe drita nuk ekzistojnë për vete; për më tepër, vihet re kalimthi se Jezusi u tha atyre: “Ju jeni kripa e tokës... Ju jeni drita e botës”: ajo që ka rëndësi është toka, bota; kripa dhe drita kanë rëndësi vetëm në raport me tokën dhe botën! Duke u thënë dishepujve të tij se janë kripë dhe dritë, Jezusi i vendos ata në një situatë misionare. Ai u tha atyre: “Ju që pranoni fjalët e mia, bëheni, pikërisht nga ky fakt, kripë dhe dritë për këtë botë: prania juaj është e domosdoshme për të”. Që do të thotë se Kisha ekziston vetëm për botën. Kjo na kthen në vendin tonë, siç thuhet! Tashmë Bibla i kishte përsëritur popullit të Izraelit se ata ishin populli i zgjedhur, sigurisht, por në shërbim të botës; ky mësim mbetet i vlefshëm për ne.

U kthehem kripës dhe dritës: mund të pyesim veten se çfarë pikë të përbashkët ka midis këtyre dy elementeve, me të cilat Jezusi i krahason dishepujt e tij. Përgjigje: kripa dhe drita janë zbuluese; kripa rrit shijen e ushqimit, drita zbulon bukurinë e qenieve dhe të botës. Ushqimet ekzistojnë para se të marrin kripën; qeniet, bota ekziston para se të ndriçohet. Kjo na tregon shumë për misionin që Jezusi u beson dishepujve të tij, neve. Toka dhe bota nuk kanë nevojë për ne për të ekzistuar, por me sa duket ne kemi një rol specifik për të luajtur në këtë tokë dhe në këtë botë.

Kripa e tokës, ne jemi këtu për t'u zbuluar njerëzve shijen e jetës së tyre. Njerëzit nuk presin që të bëjmë gjeste ndonjëherë madhështore dashurie dhe ndarjeje. Për të ungjillëzuar mjafton që të themi: "Mbretëria është në mesin tend”, me çdo gjest, me çdo fjalë dashurie. Tani ata presin, nëse mund të thuhet kështu që t'u zbulojmë atyre emrin e Atij që vepron nëpërmjet nesh. Sepse "ku ka dashuri, është Zoti".


JEMI DRITA E BOTËS, PËR TË ZBULUAR BUKURINË E SAJ.

Drita e botës: ne jemi këtu për të nxjerrë në pah bukurinë e kësaj bote: është një shikim i plotë me dashuri që zbulon fytyrën e vërtetë të njerëzve dhe gjërave. Shpirti Shenjt, që është dashuria, na është dhënë pikërisht në mënyrë që të mund të ndajmë këtë dashuri me çdo gjest ose fjalë që vjen prej tij.

Por kjo mund të bëhet vetëm me maturi dhe përulësi. Kripa e tepërt shtrembëron shijen e ushqimit në vend që ta përmirësojë atë. Një dritë shumë e fortë shtyp atë që dëshiron të ndriçojë. Për të qenë kripë dhe dritë, duhet të duam shumë.

Mjafton të duam, por është e nevojshme të duam vërtet. Kështu na përsërisin tekstet e kësaj dite sipas mënyrave të ndryshme të të shprehurit, por në një mënyrë shumë koherente. Ungjillizimi nuk është një pushtim. Ungjillizimi i Ri nuk është një ripushtim. Shpallja e Lajmit të Mirë bëhet vetëm në një prani dashurie. Mbani mend paralajmërimin e Palit drejtuar korintasve: ai u kujton atyre se vetëm të varfërit dhe të përulurit mund të predikojnë Mbretërinë.

Kjo prani e dashurisë mund të jetë shumë kërkuese nëse i besojmë leximiit të parë: krahasimi mes tekstit të Isaisë dhe Ungjillit është shumë sugjerues. Të jemi drita e botës sipas shprehjes së ungjillit do të thotë ta vendosim veten në shërbim të vëllezërve tanë; dhe Isaia është shumë konkret: është për të ndarë bukën ose veshjen, është për të thyer të gjitha pengesat që i pengojnë njerëzit të jenë të lirë.

Dhe psalmi i kësaj të diele nuk thotë asgjë tjetër: "Njeriu i mirë", domethënë "ai që ndan pasurinë e tij të çdo lloji me duart plot" është dritë për të tjerët. Sepse nëpërmjet fjalëve dhe gjesteve të tij të dashurisë, të tjerët mund të zbulojnë burimin e gjithë dashurisë: siç tha Jezusi: “Duke parë veprat e mira të dishepujve, njerëzit do t'i japin lavdi Atit që është në qiej: do të thotë, ata do të zbulojnë se projekti i Perëndisë për njerëzit është një projekt paqeje dhe drejtësie.

Anasjelltas, mund të pyesim veten se si njerëzit do të jenë në gjendje të besojnë në planin e dashurisë së Zotit për sa kohë ne, që renditemi si ambasadorët e tij, nuk i shumëfishojmë gjestet e solidaritetit dhe të drejtësisë që kërkon shoqëria jonë; mund të mendojmë gjithashtu se kripa është vazhdimisht në rrezik të bëhet e pakuptimtë: sepse është joshëse të lëmë në harresë fjalët e forta të profetit Isaia, ato që dëgjuam në leximin e parë; mbase nuk është rastësi, për më tepër, që Kisha na i jep për t'i dëgjuar pak para fillimit të Kreshmës, atë moment kur do të pyesim veten me shumë mirëbesim se cili është agjërimi i preferuar nga Zoti.

Vërejtja e fundit: ky ungjill i sotëm (mbi kripën dhe dritën) pason menjëherë në ungjillin e Mateut shpalljen e Lumturive: prandaj sigurisht që ekziston një lidhje midis të dyjave. Dhe ne ndoshta mund t'i ndriçojmë këto dy pasazhe nga njëri-tjetri. Ndoshta mënyra më e mirë për të qenë kripë dhe dritë për botën është thjesht t'i zhvillojmë të gjithëve Lumturinë për të cilën jemi thirrur? Të jesh kripa e tokës, të jesh dritë e botës, do të thotë të jetosh sipas frymës së Lumturive, domethënë pikërisht të kundërtën e frymës së botës; është të pranosh të jetosh sipas vlerave të përulësisë, butësisë, pastërtisë, drejtësisë. Është të jesh artizan i paqes në të gjitha rrethanat dhe, ndoshta më e rëndësishme se çdo gjë, të pranosh të jesh i varfër dhe i varfër, duke pasur vetëm një qëllim në mendje: "vetëm duke parë atë që bëjnë mirë dishepujt, njerëzit i japin lavdi Atit tonë që është në qiell”.

- Sipas një prej teksteve të Koncilit të dytë të Vatikanit mbi Kishën (“Lumen Gentium”), drita e vërtetë e botës nuk jemi ne, është Jezu Krishti.
Duke u thënë dishepujve të tij se janë dritë, Jezusi u zbulon atyre as më shumë e as më pak se është vetë Zoti ai që shkëlqen përmes tyre, sepse, në shkrimet biblike, ashtu si në Koncil, gjithmonë përcaktohet qartë se e gjithë drita vjen nga Zoti.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E 5 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 5 Ord. VITI A.

MË 5 – 2 – 2023.


UNGJILLI: Mt. 5, 13 – 16.


13 “Ju jeni kripa e tokës. Po qe se kripa prishet, me çka mund të kripet? S’vlen më për asgjë, përveçse të hidhet jashtë e ta shkelin njerëzit.
14 Ju jeni drita e botës. Nuk mund të fshihet qyteti i ngritur në majë të malit.
15 As nuk ndizet dritëza për ta vënë nën magje, por për ta vënë mbi pishtar për t’u bërë dritë të gjithëve në shtëpi.
16 Ashtu të shndrisë edhe drita juaj para njerëzve, që t’i shohin veprat tuaja të mira e ta lëvdojnë Atin tuaj që është në qiell”.

LETIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


Në mal, Jezusi bëri propozimin e tij për të shpjeguar çfarë lloj njerëzish ai donte dhe e paraqiti këtë propozim në tetë lumturitë.
Është sikur të thoshte:
Nëse e ben veten të varfër, dmth nuk ruan asgjë për veten, të gjitha dhuratat që ke, i vë në shërbim të vellait tënd, nuk grumbullon mallrat për veten, por i shperndan që të jenë të gjithë të lumtur... në fund Zoti do të të vlerësojë , do të të shtrëngojë dorën dhe do të thotë: "Përgëzimet e mia: je një njeri i suksesshëm, e ke realizuar jetën tënde”.
Jezusi nuk e kufizoi veten në paraqitjen e këtij imazhi të njeriut me fjalë, Ai e mishëroi atë me personin e vet.
Ai vetë është i varfëri që nuk ka mbajtur asgjë për veten as edhe një çast të jetës së tij, ai është i zemërbuti, është i ndërtuesi i paqes… dhe praktikimi i këtyre lumturive, mishërimi i këtij imazhi të njeriut, është shumë kërkues sepse shkon i kundër imazhit të njeriut të admiruar nga të gjithë në këtë botë. Njerëzit vlerësojnë të pasurin, të fuqishmin, atë që ka gjithçka në jetë, që mund të plotësojë-përballojë të gjitha kënaqësitë… ky është njeriu i admiruar, ai është njeriu që të gjithë do të donin të ishin.
Gjithsesi, kushdo që mishëron njeriun e paraqitur nga Jezusi, në fund të jetës së tij, do të jetë në gjendje të thotë: "E bëra një zgjedhje të mire”, por a mjafton që dishepulli t'i praktikojë këto lumturi apo Mjeshtri kërkon ndoëra një një angazhim tjetër?
Tundimi mund të jetë të kërkojmë përmbushjen tonë personale dhe të kufizojmë veten në këtë. Një herë, në katekizëm, mësohej se duhet menduar për shpëtimin e shpirtit të vet, pak si budistët që kërkojnë individualisht çlirimin nga dhimbja përmes ndriçimit personal.
Ai që ka dëgjuar lumturitë e Jezusit, duhet të qëndrojë gjithmonë në mal nga frika se mos kontaminohet nga bota, nga mënyra e të menduarit dhe e të vepruarit më të përhapur?
Dehet ta dime se lumturitë e paraqitura nga Jezusi, nuk janë modeli i jetës për një individ të vetmuar që dëshiron të ndjekë një qëllim moral, një përsosmëri personale: lumturitë janë propozimi i një shoqërie alternative, i një bote të re që dishepulli është thirrur ta ndërtojë, duke u angazhuar për të realizuar këtë plan që Zoti ka shpallur për shëlbimin e njerëzimit.
Sot Jezusi i vë dishepujt përpara një misioni të madh, për t’i sjellë botës Fjalën dhe jetën e tij, lumturitë e tij dhe ua beson këtë detyrë dishepujve duke përdorur dy imazhe:
A.Le të dëgjojmë të parën: “Ju jeni kripa e tokës. Po qe se kripa prishet, me çka mund të kripet? S’vlen më për asgjë, përveçse të hidhet jashtë e ta shkelin njerëzit” (v. 13).
"Ju jeni kripa e tokës!"
1.Kujt ia beson Jezusi këtë mision?
Ia beson një grupi dishepujsh që po hedhin hapat e tyre të parë duke ndjekur Mjeshtrin: le të themi diçka për një prej tyre, Pjetrin! Pjetri absolutisht nuk i ka dhënë prerje mënyrës së arsyetimit të njerëzve të kësaj bote, ai ende ndjek kriteret dhe vlerat që ndjekin të gjithë. Ai dëshiron të jetë një person i madh, i pasur, i fuqishëm, ideali i tij është pikërisht ndryshe nga propozimi i njeriut që Jezusi bëri me lumturitë e tij.
Pikërisht këtij personi, së bashku me të tjerët, Jezusi i beson misionin e të qenit kjo "kripë e tokës" në botë, me jetën e tyre.
Ne kemi dëgjuar lumturitë e Mjeshtrit, kemi besuar në këto lumturi, edhe nëse me vështirësi i zbatojmë ato në praktikë: brenda nesh lindin vështirësi për të realizuar atë që Jezusi dëshiron prej nesh, domethënë të zbresim nga mal dhe shkojmë në botë për të sjellë këtë mesazh të ri.
Pyesim veten, por si mund të jemi kripa e tokës ne që e kemi humbur shijën e kripës? Ne që nuk jetojmë me dhe nuk e vlerësojmë me parimet e ungjillit? Ne për të cilët shijë e ungjillit ësjthë e pakuptimtë? Jezusi neve ua besoi këtë mision, tashmë kemi dëgjuar për grupin e parë: mirë, ne pamë Pjetrin, ai nuk ishte sigurisht mishërimi i përsosur i lumturive. Por pikërisht këtij grupi, këtij njeriu, Pjetrit, Jezusi ua beson këtë mision!
2.E kemi të vështirë t'i shpallim lumturitë kur e kuptojmë se nuk e kemi mishëruar këtë imazh të njeriut, por, edhe kur jemi të bindur për propozimin e njeriut që bëri Jezusi dhe përpiqemi ta mishërojmë, kemi frikë të zbresim nga mal, për t'u përballur me mentalitetin e botës.
Me botë nënkuptojmë logjikën e përbashkët, mënyrën e të menduarit që konsiderohet e drejtë nga të gjithë. Ne kemi frikë nga përballja, jo sepse nuk jemi të bindur për të vërtetën e Ungjillit, por sepse propozimi i Jezusit është aq në kundërshtim me mendimin e zakonshëm, saqë kemi frikë që të na tallin. Kështu ndodhi me Palin në Athinë kur shpalli ringjalljen: ai u tall nga shumë njerëz. Dhe edhe nëse jemi të bindur për bukurinë dhe shenjtërinë e ungjillit, kemi frikë të provokojmë këtë reagim sepse mënyra e të menduarit të të gjithëve shkon në drejtim të kundërt me humanizmin ungjillor.
Kjo është arsyeja pse ne preferojmë të qëndrojmë të izoluar, ne strehohemi paksa si 11 në dhomën e sipërme ditën e Pashkëve: ata ishin brenda dhomës së sipërme dhe i kishin mbyllur dyert sepse kishin frikë nga hebrenjtë. Është disi imazhi i frikës që kemi edhe ne për të hyrë në botë, për të na përzier me njerëz të tjerë.
3.Por Jezusi thotë: “Ju duhet të shkoni mes njerëzve!”.
Kripa nuk ekziston vetvetiu, është bërë për t’i hedhur kripë ushqimit: nëse qëndron në kripore është e kotë, sikur nuk ekziston! Nëse i krishteri strehohet në dhomën e vet, nëse nuk shkon në botë, nëse nuk vendoset mes njerëzve... është i kotë.
Prandaj, mesazhi i parë i këtij ungjilli nuk është që të marrim distancën nga bota, por është që të ndahen pasuritë tona me botën.
Të krishterët nuk duhet të ikin, të largohen nga njerëzit, nuk duhet të tërhiqen në vetvete në një lloj vetëkënaqësie... Është e bukur të qëndrojmë kështu... jo!
Fjalët e Jezusit janë kundër çdo izolacionizmi: në të gjitha kontekstet e jetës shoqërore, i krishteri është i pranishëm me një jetë të ndryshme nga ata që udhëhiqen nga bota.
Është e bukur “Letra drejtuar Diognetit” që neve na paraqet jetën e vëllezërve tanë në besimin e brezave të parë të kristerë, të zhytur në shoqërinë ku jetonin.
Dua të citoj një tekst të vogël nga kjo Letër e mrekullueshme drejtuar Diognetit:
Duke jetuar në qytete grekë e barbarë, siç u ka ndodhur të gjithëve, dhe duke u përshtatur zakoneve të vendit përsa i përket veshjeve, ushqimeve e gjërave të tjera, të krishterët dëshmojnë për një mënyrë të admirueshme dhe padyshim paradoksale të jetës shoqërore.
…Ata jetojnë në atdheun e tyre, por si të huaj; marrin pjesë në çdo gjë si qytetarë, por janë të shkëputur nga gjithçka si të huaj.
– Po kalojnë nëpër këtë botë.
Çdo atdhe i huaj është atdheu i tyre, por çdo atdhe është i huaj për ta.
Martohen si gjithë të tjerët dhe bëjnë fëmijë, por të porsalindurit nuk i hedhin.
Ata ndajnë tryezën, por nuk e ndajnë shtratin.
Ata janë në mish, por nuk jetojnë sipas mishit. Ata banojnë në tokë, por kanë shtetësinë e tyre në qiell.
Ata u binden ligjeve në fuqi dhe me jetën e tyre i tejkalojnë ligjet….
Le të kemi parasysh se është një ndarje, për ne të krishterët, të shohim gjithçka vetëm negativisht!
4.Le të shohim tani se cilat janë kuptimet e metaforës së kripës të përdorur nga Jezusi. Funksionet e kripës janë të shumta dhe ndoshta Jezusi i referohej pikërisht të gjitha këtyre përdorimeve të kripës: megjithatë metafora të përdorura për të shpjeguar çfarë duhet të bëjë i krishteri që mishëron Ungjillin në shoqërinë ku jeton, janë më të rëndësishme.
Përdorimi i parë i kripës, më imediati, është t'i japë shije ushqimeve. Pra, qysh në lashtësi, kripa është bërë simbol i urtësisë, "sàpere"... njohja... shije... Edhe sot thuhet se njeriu që ka kripë në kokë, është i urtë; ose një bisedë është e pakuptimtë kur është e mërzitshme, pa përmbajtje, pa lidhje, pa kripë.
Kur ka një person të mençur në grup, biseda ngrihet menjëherë në një nivel më të lartë, bëhet e këndshme, interesante, pasuruese.
Pali në letrën e tij drejtuar Kolosianëve përdor vetë imazhin e kripës, ai thotë ne Kol. 4,6:
“Fjala juaj – biseda mes të krishterëve – të jetë gjithmonë e ëmbël, plot urti (ose,sipas dorëshkrimeve tjerët: me hir e me kripë”.
Tashmë një aplikim i parë në jetën tonë si të krishterë që jetojnë në shoqëri, në kontakt me ata që bëjnë zgjedhje të një humanizmi jo të krishterë. Gjuha e një të krishteri është e ndryshme nga ajo e dikujt që ndjek kritere të tjera, prandaj i krishteri nuk mund të jetë vulgar, i parëndësishëm, nuk mund të përdorë fjalë të ndyta, zemërimi, fyese, pa mend, vrazhdësia nuk i përket mënyrës së të folurit të një dishepulli që dëshiron të jetë i kripur në shoqëri, dishepulli nuk duhet të zbresë në vulgaritet.
Pra, kripa i jep shije jetës, Ungjilli i jep shije jetës, nuk bëhet fjalë vetëm për një gjuhë pak a shumë të rafinuar apo të arsimuar, por për diçka shumë më të rëndësishme, vendimtare... Ungjilli i mishëruar nga i krishteri sjell kuptimin e vërtetë të jetës, edhe të jetës së botës.
Jemi dëshmitarë të jetëve plot mendjelehtësi, zbrazëti, marrëzi me të cilat përpiqemi të mbushim boshllëkun e kuptimit të jetës.
I krishteri duhet të hyjë në këtë shoqëri dhe të rifitojë vlerat për të cilat vlen të jetohet, vlerat që i japin shije dhe kuptim jetës.
Le të përpiqemi të mendojmë çfarë kuptimi kanë gëzimet, të cilat pastaj mbarojnë, dhimbjet, buzëqeshjet, lotët, festat…, por edhe fëmijët, nipërit pa urtësinë e Ungjillit?
Nëse nuk kanë kuptim në këtë jetë tonën, pse sillen në botë?
Dhe çfarë ëndrrash, çfarë shpresash mund të ushqejnë njeriun në këtë tokë? Ndoshta vetëm gëzimet afatshkurtra, ato që sugjerohen nga Qoelet, duke ngrënë, pirë, shijuar të mirat në ato pak ditë të jetës që Zoti na jep?
Jeta mund të jetë ose e shijshme ose e pakuptimtë: kripa e shpresës, kripa e motivimit për të jetuar duhet të jetë Ungjilli, i shpallur dhe i mishëruar nga i krishteri në shoqërinë ku jeton.
Duke i dhënë kuptim ekzistencës sonë, ne po kalojmë nëpër këtë botë dhe kemi një fat… nëse nuk ka perspektivë për një fat përfundimtar, atëherë duhet të kënaqemi me gëzime afatshkurtra.
5.Përdorimi i dytë i kripës: për të ruajtur ushqimin. Në atë kohë nuk kishte frigoriferë dhe për të mos prishur ushqimin, prandaj duke i mbajtur më gjatë djathin, mishin, peshkun... përdorej kripa.
Duket se egjiptianët ishin të parët që ruajtën mishin dhe peshkun me kripë që në vitin 2000 para Krishtit. Në Gjeografinë e tij Straboni përmend një qytet në bregun e liqenit që të gjithë e njohim, "Magdala" (ai e quajti "Taricheia" që do të thotë "qyteti i peshkut të tharë"): banorët e Magdalës peshkonin dhe pastaj e kriposnin peshkun që më pas shpërndahej në të gjitha tregjet e Galilesë. .
Nga Deti i Vdekur eksportohej shumë kripë në Egjipt, në kohën e Jezusit, shitej në blloqe në tregje dhe ishte shumë e çmuar: në Sephoris për shembull, kjo kripë shitej.
Për shkak të faktit se kripa parandalon prishjen e ushqimeve, kripa është lidhur spontanisht me korrupsionin moral dhe për rrjedhojë edhe me mbrojtjen kundër forcave negative, kundër shpirtrave të këqij; në përgatitjen e Ujit të bekuar, ishte dhe është gjithashtu zakon të hidhej pak kripë për t'u mbrojtur nga të gjitha forcat e liga.
Edhe sot e përdorim në këtë kuptim, kur kripa hidhet për të imunizuar kundër mallkimeve të magjive të liga.
I krishteri është kripa e tokës edhe në këtë kuptim! Me prezencën e tij është thirrur të parandalojë korrupsionin, të mos lejojë që shoqëria e udhëhequr nga parimet e liga, të dekompozohet dhe të shembet: në fakt nuk është e vështirë të shihet, p.sh., se ku nuk rifitohen këto vlera ungjillore në një shoqëri, konceptet e jetës të cilat diktohen nga “urtësia” e botës që është marrëzi dhe çojnë në sjellje çnjerëzore, përhapen lehtësisht.
Disa shembuj: në një shoqëri ku njeriu vlen për atë që prodhon, ku rëndësi ka paraja, ku të mirat janë mallrat që mund të grumbullojë njeriu...sa vlen njeriu?
Ndoshta, siç tha Amosi: ai vlen si një palë sandale apo, siç thotë Jezusi, vlen më pak se një dele?
Sepse janë paratë, është prodhimi që ka rëndësi!
I krishteri, në këtë shoqëri, parandalon korrupsionin: kujton se njeriu, plotësia e jetës së tij, gëzimi i tij duhet të jenë pikë referimi për çdo zgjedhje!
Një shembull i dytë: në një botë ku paprekshmëria dhe shenjtëria e jetës njerëzore vihet në dyshim që nga fillimi deri në zhdukjen e saj natyrore, i krishteri është kripë, ai kujton shenjtërinë e jetës; përsëri... ku atësia dhe amësia predikohen si një e drejtë që mund të arrihet në çdo mënyrë, i krishteri kujton në këtë shoqëri pranimin e pakushtëzuar të jetës që është një dhuratë që Zoti i jep botës!
Edhe aty ku seksualiteti banalizohet, komodohet, reduktohet në gjenitalitet që mund të menaxhohet si, kur dhe ku njeriu dëshiron, “sepse kohët kanë ndryshuar, ne nuk jemi më në mesjetë, sepse trupi është imi dhe bëj me të çfarë dëshiroj, ku bashkëjetesa dhe tradhtia bashkëshortore nuk quhen më me emrin e tyre dhe kuptohen dhe justifkohen si kompensim afektiv... i krishteri parandalon korrupsionin e një shoqërie që e vë familjen në krizë, kujton shenjtërinë e marrëdhënies burrë-grua, projektin e Zotit për dashurinë bashkëshortore, dialogun, takimin, planifikimin, shkëmbimin e dashurisë si dhuratë për të pasuruar, për të lumturuar tjetrin, ky është propozimi për realizimin e seksualitetit njerëzor. I krishteri duhet të mishërojë dhe të kujtojë me jetën e tij dhe gjithashtu me fjalën këto të vërteta!
Në një shoqëri ku kërkohet interesi vetjak, i krishteri duhet të kujtojë se jeta ka kuptim kur dikush është i vëmendshëm ndaj të tjerëve dhe prandaj i edukon fëmijët me këto vlera, i edukon ata të sakrifikojnë, të heqin dorë, të mos kërkojnë interesat e tyre, sepse i krishteri është një njeri që nuk i mban për veten të mirat por i ndan me dashuri.
Natyrisht, i krishteri nuk i imponon këto vlera, nuk sulmon ata që nuk i ndajnë ato, i praktikon me gëzim sepse është i bindur se kjo është jeta e vërtetë.
6.Përdorimi i tretë i kripës: të hash kripë me dikë do të thotë të ndash tryezën dhe si rrjedhojë të "Besëlidhjen me kripë".
Është imazhi i një besëlidhjeje të pathyeshme dhe i krishteri është kripë në botë edhe në këtë kuptim: ai kujton dashurinë e pakushtëzuar të Zotit, besëlidhjen që bëri me njeriun që nuk varet nga përgjigja jonë, dashuria e tij është e pakushtëzuar, ai ka bërë një besëlidhje me kripë me njerëzimin. Po mendoj për çifte të krishtera që janë thirrur të japin pikërisht këtë dëshmi dashurie të pakushtëzuar dhe të pandërprerë.
Jezusi vazhdon duke thënë se kripa nuk mund të humbasë shijen: edhe kimistët na thonë se është e pamundur… kripa nuk e humb shijen.
Këtu përdoret në tekstin grek një folje “moraino” që do të thotë “të çmendesh”: nëse kripa çmendet… i krishteri mund të çmendet, domethënë mund të humbasë plotësisht shijen që kishte kur ka bërë një zgjedhje të jetës ungjillore: atëherë ai nuk paraqet më veten si dishepull të vërtetë, por mendon edhe ai, siç mendojnë të gjithë dhe prandaj vepron, flet si çdo njeri, bëhet i çmendur, domethënë është kthyer në urtësinë e kësaj bote që për Zotin është çmenduri.
Ekziston vetëm një mënyrë për ta bërë që kripa të humbasë shijen e saj, që të përzihet me diçka tjetër, kjo bën që ajo të humbasë pastërtinë e saj, origjinalitetin e saj.
Ungjilli ka shijen e vet dhe kjo shije duhet të rrijë për gjithmonë, nuk duhet shtrembëruar, përndryshe nuk është më Ungjill dhe prandaj nuk mund të bëhen shtesa, modifikime, përshtatje, nuk ka nëse, por, por, duke u përpjekur të zbutet, që të lehtsohen kërkesat e Ungjillit që të bëhen më të zbatueshme.
Nëse sillet kështu, prania e kripës nuk ka më asnjë dobi, sepse ajo ka humbur shijen e saj ungjillore dhe duhet të jemi shumë të kujdesshëm në lidhje me këtë, sepse shoqëria e sotme na çon vërtet që ta përshtatim Ungjillin me atë që mendojnë të gjithë.
I krishteri autentik ruan shijen e tij!

B.Le të dëgjojmë tani imazhin e dytë të përdorur nga Jezusi:
“Ju jeni drita e botës. Nuk mund të fshihet qyteti i ngritur në majë të malit. As nuk ndizet dritëza për ta vënë nën magje, por për ta vënë mbi pishtar për t’u bërë dritë të gjithëve në shtëpi. Ashtu të shndrisë edhe drita juaj para njerëzve, që t’i shohin veprat tuaja të mira e ta lëvdojnë Atin tuaj që është në qiell”(v,14-16).
1.“Ju jeni drita e botës”.
Për një izraelit të devotshëm është një pohim i padëgjuar, drita në Bibël është gjithmonë një imazh pozitiv, errësira është gjithmonë negative, prandaj drita është Zoti!
Psalmi 104, 1-2.
“Bekoje, shpirti im, Zotin!
O Zot, Hyji im, sa i madh je!
I veshur me madhëri e me bukuri,
i mbështjellë me dritë porsi me petk!”
Zoti është i mbështjellë me dritë si një mantel!
Dhe gjithashtu në Besëlidhjen e Re, letra e parë e Gjonit, në fillim thotë:
"Hyji është dritë dhe në Të nuk ka kurrfarë errësire! Nëse themi: Kemi bashkësi me Të, por jetojmë në errësirë, ne rrejmë dhe nuk e ushtrojmë të vërtetën. Por, nëse ne ecim në dritë, sikurse Ai është në dritë, kemi bashkësi me njëri-tjetrin dhe gjaku i Jezusit, Birit të tij, na pastron nga çdo mëkat" (1 Gj, 1, 5-7).
Kjo dritë e Perëndisë ka zbritur në botë për të ndriçuar errësirën tonë, është drita që shkëlqen në fytyrën e Jezusit të Nazaretit që na tregon se Zoti është dashuri dhe ndriçon errësirën tonë, që është ajo e urrejtjes, dhunës, gënjeshtrës, padrejtësisë… kjo errësirë tani është ndriçuar nga drita e Krishtit!
Në prolog, Ungjilltari Gjon thotë:
“Drita e vërtetë qëshndrit çdo njeri, erdhi në botë. Ishte në botë e bota u krijua prej Saj, e bota nuk e njohi. Erdhi ndër të vetët, e të tijtë nuk e pranuan. Atyre që e pranuan u dha zotësinë të bëhen bijtë e Hyjit” (Gj. 1,9-12).
Drita e vërtetë erdhi në botë, ajo që ndriçon çdo njeri.
Drita shkëlqen në errësirë, errësira nuk ka mundur ta pushtojë, në fund kjo dritë do të përfundojë fituese, duke shpërbërë errësirën që rëndon mbi botën.
Jezusi në fakt në jetën e tij publike e paraqet veten si dritë: “Unë jam drita e botës, kush më ndjek nuk ecën në errësirë, por ka dritën e jetës” (Gj. 8,12).
2.Deri këtu është mirë, përderisa Jezusi paraqitet si dritë, paraqitja e tij para popullit të tij mund të jetë skandaloze… por ajo që është tronditëse për ne është se ai thotë edhe: “Ju jeni drita e botës”.
Ne kush?
Dikush pyet veten se si Jezusi pati guximin t'i quante dishepujt e tij dhe ne bashkë me ta, "drita e botës".
Le t'i kalojmë ato 12 apostuj një nga një... dhe çfarë shohim?
Ata që Jezusi i quan "njerëz besimpakë", nuk jetojnë sipas propozimit të Jezusit. Le të kujtojmë në Kafarnaum, kur ata mbërrijnë në shtëpi dhe Jezusi u pyet atyre për çfarë kishin diskutuar gjatë rrugës, ata nuk pergjigjen, heshtin sepse u vinte turp, kishin diskutuar kush është më i madh, dmth nuk e kishin kuptuar imazhin e njeriut të ri që shpalli Jezusi në fjalimin e lumturive: e kanë të vështirë të mirëpresin fytyrën e njeriut të ri të paraqitur nga Jezusi...
Edhe gjatë darkës së fundit ata ende po debatojnë se kush është i madh, kush është i pari mes tyre; atëherë edhe pas ringjalljes do të jenë akoma plot dyshime dhe kur lindi bashkësia e parë e krishterë, mes tyre do të lindin ende grindje e keqkuptime.
Janë këta njerëz që duhet të jenë dritë, domethënë bartës të dritës që është Krishti.
Jezusi na edukon dhe ngadalë-ngadalë na bën të drejtë, ne jemi njerëz të bindur që duhet të jemi të vetëdijshëm për dobësitë, mjerimin, vogëlsitë tona, por kjo nuk duhet të na çojë në dekurajim, sepse jemi ne ata në të cilët Jezusi ka besim, ai na ka besuar dritën e tij.
Ndoshta është vetëm një dritë e vogël, por është gjithmonë drita e Krishtit, dhe nëse dikush angazhohet për të mishëruar Ungjillin në jetën e vet, fytyra e Krishtit shkëlqen në të; siç thotë Pali në letrën drejtuar Galatasve: "Nuk jetoj më unë, është Krishti që jeton në mua!"
3.Imazhi i dritës plotëson atë të kripës, kripa përzihet me ushqimin, drita nuk përzihet me errësirën, drita tregon çfarë është e mirë dhe çfarë është e rrezikshme, çfarë është e ngrënshme dhe çfarë është helm: çfarë është e mirë është ajo që na dhemb, që na tregon shtegun e sigurt dhe ajo që përkundrazi është e rrezikshme, sepse mund të na çojë në një luginë. Prandaj mund të themi se Drita na ndihmon të dallojmë se çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe.
Dishepulli është thirrur të jetë dritë me fjalën e tij dhe me personin e tij, me jetën e tij!
Pra, le të reflektojmë, ne duhet të pasqyrojmë dritën e këtij njeriu të vërtetë që është Krishti, i krishteri nuk mund të reflektojë në jetën e tij dritën që del nga talk show-t televiziv, nga skenat në të cilat luajnë yjet e kësaj bote: drita e krishterë nuk shkëlqen nga zbrazëtia e disa jetëve, të cilat ndoshta të gjithë i admirojnë, i krishteri nuk shkëlqen me këtë dritë, është pasqyrimi i një drite tjetër.
4.Jezusi vazhdon dhe prezanton një imazh tjetër biblik: një qytet i vendosur në një mal nuk mund të mbetet i fshehur.
Prandaj, kjo dritë duhet të jetë qartësisht e dukshme: imazhi i përdorur nga Jezusi, që flet për një qytet që është në majë të malit, nuk është për t'i ftuar dishepujt të vihen në sy: Jezusi e ka rekomanduar këtë shumë herë ... “Ruajuni të mos i bëni veprat tuaja të mira në sy të njerëzve për t’u parë prej tyre!” (Mt. 6, 1)…”... kur të bësh lëmoshë, të mos dijë e majta çfarë bën e djathta, që lëmosha jote të jetë e fshehtë, e Ati yt që sheh në fshehtësi, do ta shpërblejë” (6, 3-4)…. “Kur të luteni, mos bëni si shtiracakët, të cilëve u pëlqen të luten në këmbë në sinagoga dhe në sheshe të rrugëve, që t’i shohin njerëzit. Përnjëmend po ju them: u ndanë veç me atë shpërblim!” (6, 5). Jezusi na thotë që të bëjmë mire dhe kaq... bën mirë dhe kaq.
5.Thirrja e Jezusit është një tekst i famshëm i profetit Isaia, i cili paraqet qytetin e Jeruzalemit në mal, prandaj i dukshëm për të gjithë, dhe të gjithë popujt që do të nisen për të shkuar në Jeruzalem për të dëgjuar Fjalën e Zotit (Krs. Is. 60-61).
Jezusi thotë: Jerusalemi nuk do të jetë qyteti ku do të ngarendin të gjithë popujt, por do të jetë drejt bashkësisë së dishepujve të mi që të gjithë popujt do të shkojnë për të marrë dritën që e ndriçon rrugën e jetës së tyre.
6.Pastaj një shembull tjetër, një imazh tjetër: "Nuk ndizet dritëza për ta vënë nën magje, por për ta vënë mbi pishtar për t’u bërë dritë të gjithëve në shtëpi”. Disa Bibla, në vend të fjalës “magje” kanë fjalën “bushel”. Busheli ishte masa e grurit, nuk shkonin me kilogramë, por me litra.
Çfarë do të thotë imazhi?
Duhet të kemi kujdes që të mos e masim Ungjillin me kriteret tona njerëzore, me masat tona.
Të krishterët - thotë Jezusi - duhet të jenë të kujdesshëm që të mos e mbulojnë dritën e ungjillit, domethënë duhet të jenë zgjuar, të përpiqen të mos i fshehin ato pjesë që i bezdisin pak sepse duken të vështira për t'u praktikuar si p.sh. ndarja e të mirave, falja e pakushtëzuar, dashuria edhe për ata që na dëmtojnë dhe na persekutojnë... Tundohemi t'i fshehim sepse neve na tronditin me kriteret e drejtësisë tone tokësore.
Nuk duhet mbuluar: Ungjilli eshte mbi të gjitha ajo drite - thotë Jezusi – për ata që janë në shtëpi: dmth përpara se të paraqitemi para të tjerëve, duhet ta kemi mirëpritur këtë dritë dhe pastaj ta kemi lënë të shkëlqejë para njerëzve, që të shohin veprat të bukura që bëjmë... dhe unë insistoj në këtë "të bukur" sepse teksti origjinal nuk thotë vepra të mira, thotë vepra të bukura.
I krishteri duhet të jetë njeri i bukur, bukuria, e dimë, është e parezistueshme: kur shihet një person i bukur, e pyesim menjëherë veten… si mund të jem i bukur si ai?
Këtu Jezusi dëshiron që dishepujt e tij të jenë njerëz të bukur, të cilët tërhiqen për bukurinë e tyre.
I krishteri është një person që shqetëson, por nuk është ndërhyrës, respekton lirinë e tjetrit, nuk dëshiron të indoktrinojë, por dëshiron të magjeps me bukurinë e atyre që e kanë mirëpritur këtë dritë e që bëjnë që ajo të shndritë dhe të shkëlqejë.
Nëse ai ngre tonin e zërit të tij, nuk magjeps më, duhet të mësojmë të flasim me përulësi më të madhe, pa ekspozim, duke pasur gjithmonë parasysh këtë bukuri që duhet të shkëlqejë në fytyrën tonë; Pjetri gjithashtu e rekomandon atë në letrën e tij kur u thotë të krishterëve të dashur:
“Fort të dashur, ju lutem që, si të huaj dhe si shtegtarë t’u ruheni lakmimeve të mishit dhe të gjakut, të cilat bëjnë luftë kundër shpirtit. Sjellja juaj mes paganëve të jetë shembullore që, pikërisht për ato gjëra në të cilat ju shpifen si të ishit keqbërës, kur t’i shohin veprat tuaja të mira, t’i japin lavdi Hyjit në Ditën e Ardhjes së tij” (1Pt.2,11v). Ne jemi të huaj dhe haxhinj në këtë botë dhe ka nga ata që na përçmojnë, duhet t'u përgjigjemi paganëve me një jetë të bukur, që ndërsa ata të na denigrojnë si kriminelë, të binden nga veprat tona të bukura.
Të krishterët duhet të bëjnë një shkëputje nga bota, megjithatë ata kanë për detyrë të jetojnë në një mënyrë të bukur, ata duhet t'u tregojnë paganëve se respektimi i Ungjillit i bën ata të bukur, të vlerësuar, edhe nga ata që nuk e ndjekin Ungjillin.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 6 Ord…VIT A

MË 12-2-2023


LEXIMI I PARË: Sir. 15, 15-20

15: I dha urdhrat e urdhërimet të veta,
dhe dijen për të kryer çka Atij i pëlqen.
16: Nëse do, t’i mbash urdhërimet dhe ato të ruajnë.
Nëse ke besim në Të, edhe ti do të jetosh.
17: Para t’i vuri ujin dhe zjarrin:
Ku të duash, shtrije dorën tënde.
18: Përpara njeriut jeta e vdekja, e mira dhe e keqja,
Çka ai të parapëlqejë, ajo do t’i jepet.
20: Sytë e Hyjit priren mbi ata që e druan,
Ai i njeh të gjitha veprat e njeriut.
21: Askujt s’i ka urdhëruar të jetë e patenzonë,
Dhe askujt s’ ka dhënë leje të mëkatojë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

LIRIA E NJERIUT.

Ben Sira i Urti na ofron këtu një reflektim mbi lirinë e njeriut; ajo qëndron në tre pika: së pari, e keqja është e jashtme për njeriun; së dyti, njeriu është i lirë, i lirë të zgjedhë të bëjë të mirën apo të keqen; së treti, zgjedhja e së mirës është gjithashtu zgjedhje e lumturisë.

E KEQJA ËSHTË E JASHTME PËR NJERIUN.


Së pari, e keqja është e jashtme për njeriun; kjo do të thotë se e keqja nuk është pjesë e natyrës sonë, gjë që tashmë është një lajm i madh; sepse nëse e keqja do të ishte pjesë e natyrës sonë, nuk do të kishte asnjë shpresë shpëtimi, ne nuk do të mund të na shpëtonim kurrë prej saj. Ky ishte konceptimi i babilonasve, për shembull; përkundrazi, Bibla është shumë më optimiste, pohon se e keqja është e jashtme për njeriun; Zoti nuk bëri të keqen dhe nuk është ai që na shtyn drejt saj. Prandaj ai nuk është përgjegjës për të keqen që ne bëjmë; ky është kuptimi i vargut të fundit të leximit të parë të liturgjisë së sotme :
Zoti “askujt s’i ka urdhëruar të jetë e patenzonë, dhe askujt s’ ka dhënë leje të mëkatojë”.
Dhe disa vargje para atyre të sotme, Ben Sira shkruan:
"Mos thuaj: “Prej Hyjit është mëkati im, mos thuaj: “Ai vetë më joshi” (v. 11 e 12).
Nëse Zoti do ta kishte bërë Adamin një qenie të përzier, një pjesë të mirë, një pjesë të keqe, siç e imagjinonin babilonasit, e keqja do të ishte pjesë e natyrës sonë. Por Zoti është vetëm dashuri dhe e keqja është krejtësisht e huaj për të. Dhe rrëfimi i rënies së Adamit dhe Evës, në librin e Zanafillës, u shkrua pikërisht për të kuptuar se e keqja është e jashtme për njeriun meqenëse është futur në të nga gjarpri; dhe ajo përhapet në botë që nga momenti kur njeriu filloi të mos i besonte Zotit.
Të njëjtin pohim e gjejmë edhe në letrën e Shën Jakobit:
“13 Askush që është i tunduar, të mos thotë: “Hyji më tundon”, sepse Hyji nuk mund të jetë i tunduar për të keq dhe Ai nuk tundon askënd. 14 Por secili tundohet nga lakmimi i vet, i prirur dhe i ngashnjyer. 15 Lakmimi pastaj i mbarsur, lind mëkatin, dhe mëkati, si të kryhet, lind vdekjen. 16 Mos u tradhtoni, vëllezërit e mi të dashur: 17 Çdo dhuratë e mirë dhe çdo dhunti e përsosur është prej së larti, zbret nga Ati i dritës, në të cilin nuk ka ndërrim as hije dyshimi” (Jak 1,13-17).


NJERIU ËSHTË I LIRË TË ZGJEDHË TË KEQEN OSE TË MIRËN.


Fjala është krejtësisht afër teje, mu në gojën tënde, në zemrën tënde që ta zbatosh!” (Dt 30,11-14).
Pohimi i dytë i këtij teksti: njeriu është i lirë, i lirë të zgjedhë të keqen ose të mirën: kjo siguri u përvetësua vetëm ngadalë nga populli i Izraelit, dhe megjithatë, këtu përsëri, Bibla është formale. Zoti e bëri njeriun të lirë. Që kjo siguri të zhvillohej në Izrael, njerëzit duhej të përjetonin veprimin çlirues të Zotit në çdo fazë të historisë së tyre, duke filluar me përvojën e çlirimit nga Egjipti. I gjithë besimi i Izraelit lind nga përvoja e tij historike: Zoti është çliruesi i tij; dhe pak nga pak kuptuan se ajo që është e vërtetë sot ishte tashmë e vërtetë në krijim, kështu që mund të konkludohej se Zoti krijoi njeriun e lirë.
Dhe ne do të duhet të mësojmë t'i pajtojmë këto dy siguri biblike: domethënë se Zoti është i plotfuqishëm dhe se, megjithatë, përpara tij njeriu është i lirë. Dhe është për shkak se njeriu është i lirë të zgjedhë që ne mund të flasim për mëkatin: vetë nocioni i mëkatit presupozon lirinë; po të mos ishim të lirë, gabimet tona nuk mund të quheshin mëkate.
Ndoshta, për të depërtuar pak në këtë mister, duhet të kujtojmë se plotfuqia e Zotit është ajo e dashurisë: ne e dimë mirë, vetëm dashuria e vërtetë e do tjetrin të lirë.
Për ta udhëhequr njeriun në zgjedhjet e tij, Perëndia i dha Ligjin e tij; kështu që duhet të jetë e thjeshtë. Dhe libri i Ligjit të Përtërirë këmbëngul në të:
“11 Ky urdhër që unë po ta jap sot, nuk është tepër i vështirë për ty as nuk është tepër larg teje; 12 nuk është i vënë në qiell, që të thuash: ‘Kush mund të ngjitet për ne në qiell për të na e sjellë që ta mësojmë e ta shtiem në veprim?’ 13 As nuk është përtej detit që të gjesh shkak të thuash: ‘Kush do të mund të kalojë përtej detit për ne për të na e sjellë që ta njohim e të kryejmë çka është urdhëruar?’ 14 Jo,


TË ZGJEDHËSH TË MIRËn ËSHTË TË ZGJEDHESH LUMTURINË.

Pohimi i tretë i Ben Sira sot: të zgjedhësh të mirën është të zgjedhësh lumturinë. E marr tekstin:
"17: Para t’i vuri ujin dhe zjarrin: Ku të duash, shtrije dorën tënde. 18: Përpara njeriut jeta e vdekja, e mira dhe e keqja, Çka ai të parapëlqejë, ajo do t’i jepet”.
E thënë ndryshe, është në besnikërinë ndaj Perëndisë që njeriu gjen lumturinë e vërtetë. Të largohemi prej tij, herët a vonë, është të sjellim fatkeqësinë tonë. Thuhet në mënyrë figurative se njeriu është përgjithmonë në një udhëkryq: para tij hapen dy shtigje (në Bibël themi dy “shtigje”). Një rrugë të çon në dritë, në gëzim, në jetë; lum ata që e marrin hua. Tjetra është një rrugë e natës, e errësirës dhe në fund të fundit sjell vetëm trishtim dhe vdekje. Shumë fatkeq janë ata që gabojnë. Këtu përsëri nuk mund të mos mendojmë për historinë e rënies së Adamit dhe Evës. Zgjedhja e tyre e gabuar i çoi në rrugën e gabuar.
Kjo temë e dy rrugëve është zhvilluar shumë shpesh në Bibël: në librin e Ligjit të Përtërirë, veçanërisht:
"15 “Shiko! Unë sot po të lus ndër sy të tu me jetën e lumturinë po edhe me vdekjen e mjerimin. 16 Nëse do t’i dëgjosh urdhërimet e Zotit, Hyjit tënd, që unë sot po t’i urdhëroj: ta duash Zotin, Hyjin tënd, të ecës urdhërimeve të tija, t’i mbash urdhërimet, ligjet e rregulloret e tija, atëherë do të jetosh. Për më tepër, Zoti do të të shtojë e do të të bekojë në tokën që po hyn për ta trashëguar. 17 Por, nëse zemra jote shmanget e nuk do të dëgjosh dhe, i ngashënjyer nga gabimi, shkon e adhuron dhe u shërben zotave të tjerë, 18 unë sot po ju parakallëzoj: do të zhdukeni fare e do të vdisni në një kohë të shkurtër në tokën që, pasi ta keni kaluar Jordanin, do të hyni për ta trashëguar. 19 Thërras sot për dëshmitarë kundër jush qiellin e dheun: jua vura para jetën e vdekjen, bekimin e mallkimin. Zgjidhe, pra, jetën, që të jetosh ti e trashëgimtarët e tu, 20 e duaje Zotin, Hyjin tënd, dëgjo zërin e tij, qëndroji besnik ‑ sepse ai është jeta jote, gjatësia e ditëve të tua ‑ që të banosh në tokën për të cilën Zoti iu përbetua etërve të tu Abrahamit, Izakut e Jakobit, se do t’ua japë”(Dt 30, 15-20).
Sipas temës së dy rrugëve, ne nuk jemi kurrë përfundimisht të denuar: edhe pas zgjedhjeve të këqija, është gjithmonë e mundur të kthehemi prapa. Nëpërmjet Pagëzimit, ne jemi shartuar me Jezu Krishtin, i cili në çdo moment na jep forcën për të zgjedhur sërish rrugën e drejtë: prandaj e quajmë Shëlbues, që do të thotë "Çlirimtar". Ben Sira tha: "Varet nga zgjedhja juaj për të qëndruar besnik". Të pagëzuar, ne mund të shtojmë “në forcën e Jezu Krishtit”.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 6 Ord…VITI A

MË 12-2-2023.

PSALMI: 119.

1 Lum njeriu me sjellje të pastër,
që ecën në Ligjin e Zotit!
2 Lum kush i mban dëshmitë e tija,
që e kërkon me gjithë zemër.

4 Ti i shpalle urdhërimet e tua
që të mbahen përpikërisht.
5 Oh, sikur të ishin të drejta udhët e mia
për t’i zbatuar rregulloret e tua!

17 Bëja këtë të mirë shërbëtorit tënd:
që të jetoj e ta mbaj fjalën tënde.
18 M’i hap sytë të shikoj
mrekullitë e ligjit tënd.

33 Ma trego, o Zot, udhën e ligjeve të tua,
dhe unë do ta mbaj gjithmonë.
34 Më jep kuptim që ta mbaj Ligjin tend
e do ta zbatoj me gjithë zemrën time.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE

E GJEJMË LUMTURINË VETËM NË ZOTIN


Ky psalm i bën jehonë të përkryer leximit të parë të marrë nga Ben Sira: është i njëjti meditim që vazhdon; ideja që zhvillohet (në mënyrë të ndryshme, natyrisht, por shumë koherente), në këto dy tekste, është se njerëzimi e gjen lumturinë e tij vetëm në besimin te Zoti dhe në bindjen ndaj urdhërimeve të tij. Fatkeqësia dhe vdekja fillojnë për njeriun sapo ai largohet nga rruga e besimit të qetë. Të lejojmë që dyshimi për Zotin dhe urdhërimet e tij të hyjë në ne dhe menjëhere pas të fillojmë të bëjmë si të duam, nëse guxoj të them kështu, do të thotë të hymë në një rrugë të keqe, në një rrugë pa dalje. Ky është i gjithë problemi i Adamit dhe Evës në historinë e rënies në Parajsën tokësore.
Dhe ne gjejmë këtu në mënyrë implicite temën e dy rrugëve për të cilat folëm gjatë leximit të parë: nëse do t'i besojmë Ben Sirës, ne jemi udhëtarë të përhershëm të detyruar të kontrollojmë rrugën tonë... Lum ndër ne ata që kanë gjetur rrugën e drejtë! Për shkak të dy rrugëve, dy rrugëve që janë përherë të hapura para nesh, njëra të çon në lumturi, tjetra të çon në pakënaqësi.
Dhe lumturia, sipas këtij psalmi, është shumë e thjeshtë; rruga e drejtë, për një besimtar, është thjesht ndjekja e Ligjit të Perëndisë:
“Lum njeriu me sjellje të pastër,
që ecën në Ligjin e Zotit!” (v.1).
Besimtari e njeh ëmbëlsinë e të jetuarit me besnikëri ndaj urdhërimeve të Zotit, kjo është ajo që do të thotë ky psalm për ne.
Ai është më i gjati i psalterit dhe vargjet e pakta që ruhen sot janë vetëm një pjesë shumë e vogël, e barabartë me një strofë të vetme. Në të vërtetë ka njëqind e shtatëdhjetë e gjashtë vargje, domethënë njëzet e dy strofa me tetë vargje. Njëzet e dy...tetë...këto shifra nuk janë rastësi.
Pse njëzet e dy strofa? Sepse ka njëzet e dy shkronja në alfabetin hebraik: çdo varg i secilës strofë fillon me të njëjtën shkronjë dhe strofat pasojnë njëra-tjetrën sipas renditjes së alfabetit: në letërsi flasim për "akrostikun", por këtu është jo një vepër letrare, një shfaqje! Është një rrëfim i vërtetë besimi: ky psalm është një poezi për nder të Ligjit, një meditim mbi këtë dhuratë të Perëndisë që është Ligji, urdhërimet, nëse preferohet. Për më tepër, më shumë se një psalm, do të bënim më mirë të flasim për një litani! Një litani për nder të Ligjit! Kjo është fare e huaj për ne.


DASHURIA E VËRTETË PËR LIGJIN.

Sepse një nga karakteristikat e Biblës, paksa befasuese për ne, është dashuria e vërtetë për Ligjin që banon tek besimtari biblik. Urdhërimet nuk paraqiten si një dominim që Zoti do të ushtronte mbi ne, por si këshillë, e vetmja këshillë e vlefshme për të bërë një jetë të lumtur. Kur njeriu biblik e thotë këtë fjali, e thotë me gjithë zemër.
Sigurisht që nuk është magji: njerëzit besnikë ndaj Ligjit mund të hasin në të gjitha llojet e fatkeqësive gjatë jetës së tyre, por, në këto raste tragjike, besimtari e di se vetëm rruga e besimit te Zoti mund t'i japë atij qetësi.
Dhe, jo vetëm që Ligji nuk i nënshtrohet si dominim, por ai merret si një dhuratë që Perëndia i jep popullit të tij, duke i paralajmëruar ata kundër të gjitha shtigjeve të rreme; është shprehja e shqetësimit të Atit për fëmijët e tij; ashtu si ne, ndonjëherë paralajmërojmë një fëmijë, një shok kundër asaj që na duket e rrezikshme për të. Thuhet se Zoti "e jep" Ligjin e tij dhe Ligji me të vërtetë konsiderohet "dhuratë" e Hyjit. Sepse Perëndia jo vetëm që e çliroi popullin e tij nga robëria në Egjipt; e lënë vetëm, Izraeli rrezikoi të rikthehej në skllavëri edhe më të këqija, ndoshta. Duke dhënë Ligjin e tij, Perëndia dha, në një farë mënyrë, udhëzimet për përdorimin e lirisë. Prandaj, Ligji është shprehja e dashurisë së Perëndisë për popullin e tij.
Duhet thënë se nuk pritëm që Besëlidhja e Re të zbulonte se Zoti është Dashuri dhe se në fund të fundit Ligji nuk ka qëllim tjetër veçse të na udhëheqë në rrugën e dashurisë. E gjithë Bibla është historia e mësimit të njerëzve të zgjedhur në shkollën e dashurisë dhe vëllazërisë. Libri i Ligjit të Përtërirë thotë: “Dëgjo Izrael, Zoti, Perëndia yt, është Zoti i vetëm; do ta duash Zotin, Perëndinë tënd, me gjithë zemër, me gjithë qenien tënde dhe me gjithë forcën tënde"(Dt 6.4).
Dhe libri i Levitikut vazhdoi: "Duaje të afërmin tënd si veten tënde" (Lv 19,18).
Dhe, pak më vonë, Jezusi, duke i bashkuar këto dy urdhërime, mundi të thoshte se ato ishin përmbledhja e Ligjit hebre.
Po kthehem te kjo "Lumturi" kureshtar i vargut të parë të këtij psalmi: "Lum njeriu që ndjek Ligjin e Zotit": fjalën "lumtur", ne kemi mësuar tashmë ta përkthejmë me shprehjen: "Çohu në këmbë dhe ec"; ne mund të përkthenim për shembull këtë varg të parë: “Ec me besim, ti, njeriu që respekton Ligjin e Zotit”. Dhe njeriu biblik është aq i bindur se jeta dhe lumturia e tij janë në rrezik, saqë kjo litani për të cilën fola më parë është në fakt një lutje. Pas tre vargjeve të para që janë pohime mbi lumturinë e njerëzve besnikë ndaj Ligjit, njëqind e shtatëdhjetë e tre vargjet e tjera i drejtohen drejtpërdrejt Zotit me një stil herë meditues, herë lutës si:
"M’i hap sytë të shikoj mrekullitë e ligjit tend” (v.18).
Hapi sytë e mi, se po shoh mrekullitë e ligjit tënd. Dhe litania vazhdon, duke përsëritur pothuajse të njëjtat formula pa pushim: për shembull, në hebraisht, në çdo strofë, ka tetë fjalë që janë gjithmonë të njëjta për të përshkruar Ligjin. Vetëm të dashuruarit guxojnë të përsërisin veten pa rrezikuar të mërziten.

Tetë fjalë gjithmonë të njëjta dhe gjithashtu tetë vargje në secilën nga njëzet e dy strofat: numri tetë, në Bibël, është numri i Krijimit të ri: Krijimi i parë u bë nga Zoti në shtatë ditë, prandaj dita e tetë do të jetë dita e Krijimit të përtërirë, e “qiejve të rinj dhe tokës së re”, sipas një shprehjeje tjetër biblike. Kjo më në fund do të mund të lindë kur i gjithë njerëzimi të jetojë sipas Ligjit të Zotit, domethënë në dashuri, pasi është e njëjta gjë!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 6 Ord…VITI A

MË 12-2-2023.

UNGJILLI: Mt. 5, 17-27.

17 “Mos t’ju shkojë ndër mend se erdha për ta shlyer Ligjin ose Profetët! Jo, s’erdha të shlyej, por të përkryej. 18 Për të vërtetë po ju them: derisa të jetë qielli e toka, asnjë germë dhe asnjë presje nuk do t’i hiqet Ligjit, por do të zbatohen të gjitha.
19 Prandaj, kushdo që do ta shlyejë njërin ndër këta urdhra, qoftë edhe më të voglin, dhe do t’i mësojë njerëzit të bëjnë ashtu, do të jetë më i vogli në Mbretërinë e qiellit; ndërsa ai që do t’i mbajë dhe do t’i mësojë, do të jetë i madh në Mbretërinë e qiellit.
20 Sepse, unë po ju them: nëse drejtësia juaj nuk do të jetë më e madhe se drejtësia e skribëve dhe e farisenjve, nuk do të hyni në Mbretërinë e qiellit.”
21 “Keni dëgjuar se u qe thënë të vjetërve: ‘Mos vra!’ Kush vret do të jetë përgjegjës para gjyqit.
22 E unë po ju them: Kushdo zemërohet kundër vëllait të vet, do të jetë përgjegjës para gjyqit; e kush t’i thotë vëllait të vet: ‘Budalla’, do të jetë përgjegjës para Sinedrit; kush t’i thotë: ‘I marrë’, do të përgjigjet në zjarrin e ferrit.
23 Pra, nëse e sjell dhuratën tënde për ta kushtuar në lter e aty të bie në mend se yt vëlla ka diçka kundër teje, 24 lëre dhuratën tënde aty para lterit, shko e pajtohu më parë me vëllain tënd e pastaj eja e kushtoje dhuratën tënde!
25 Rregullohu shpejt me kundështarin tënd sa të jesh ende në udhëtim me të, që kundërshtari të mos të të dorëzojë te gjykatësi e ky te rojtari i gjyqit, që të mos të ndryejnë në burg. 26 Për të vërtetë po të them: s’do të dalësh prej andej para se ta paguash edhe paranë më të fundit.”
27 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Mos e the kurorën!’ 28 E unë po ju them: kushdo që me dëshirim e shikon një grua, në zemrën e vet e ka bërë fëlligështinë me të. 29 Nëse syri yt i djathtë të çon në mëkat, nxirre e flake larg teje! Është më mirë për ty të humbasësh njërën nga gjymtyrët e tua, se i tërë trupi yt të hidhet në ferr. 30 E nëse dora jote e djathtë të çon në mëkat, preje e hidhe larg teje! Është më mirë për ty të humbasësh një gjymtyrë se i tërë trupi yt të hidhet në ferr.”
31 “Qe thënë edhe: ‘Kush e ndan gruan e vet, le t’ia japë letrën e ndarjes.’ 32 E unë po ju them: kushdo e ndan gruan e vet ‑ përveçse në rastin e fëlligështisë ‑ e bën atë të thyejë kurorën; e nëse ndokush martohet me gruan e ndarë, then kurorën.”
33 “Keni dëgjuar gjithashtu se u qe thënë të vjetërve: ‘Mos e the betimin, por zbato çka i ke premtuar Zotit me betim!’ 34 E unë po ju them: assesi mos u betoni; as me Qiell, sepse ai është froni i Hyjit, 35 as me Tokë, sepse ajo është shtroja e këmbëve të tij as me Jerusalem, sepse ai është qyteti i Mbretit të madh. 36 Mos bëj be as në kokën tënde, sepse nuk je i zoti as një fije floku ta bësh të bardhë ose të zezë. 37 Fjala juaj le të jetë: Po, po; jo, jo! Çkado që është më tepër se kaq, vjen prej Qoftëlargut.”


LECTIO DIVINA- MEDITIM – LUTJE.

Në ungjillin e sotëm kemi dëgjuar një nga fjalët kyçe të Shën Mateut: fjalën “përmbushje”. Kjo fjalë synon atë projekt të madh që Pali e quan "qëllimi dashamirës i Perëndisë"; dhe nëse fjala është nga Shën Pali, ideja shkon shumë më larg se ai; që nga Abrahami, e gjithë Bibla është e orientuar drejt kësaj përmbushjeje të Mbretërisë së Hyjit. I krishteri, normalisht, nuk është kthyer drejt së shkuarës, i krishteri shtrihet drejt së ardhmes. Dhe ai gjykon të gjitha gjërat e kësaj bote sipas ndikimit e tyre drejt ecurisë, përparimit të Mbretërisë”. Dikush tha: "Mesha e së dielës është mbledhja që na jep mundësinë të verifikojmë ecurinë e Mbretërisë në një vend": vendi ku bëjmë një bilanc të ecurisë së ndërtimit të Mbretërisë.
Dhe me të vërtetë, Mbretëria po përparon, ngadalë por me siguri: kjo është zemra e besimit tonë. Natyrisht, kjo nuk mund të gjykohet për disa dekada: duhet të shikohet në plan afatgjatë: Zoti zgjodhi një popull si gjithë të tjerët: ai iu shfaq pak nga pak dhe pas faktit, ne jemi të detyruar të kuptojmë se një rrugë e madhe është përshkuar. Në zbulimin e Zotit, së pari, por edhe në marrëdhëniet me njerëzit e tjerë; idealet e drejtësisë, lirisë, vëllazërisë zëvendësojnë gradualisht ligjin e më të fortit dhe instinktin e hakmarrjes.
Kjo punë e ngadaltë e kthimit të zemrës së njeriut ishte qellimi i Ligjit që Perëndia i dha Moisiut: urdhërimet e para ishin fenerë të thjeshtë që deklaronin minimumin jetësor në një farë mënyre, kështu që jeta në shoqëri ishte thjesht e mundur: mos vras, mos vjedh, mos mashtro… Dhe pastaj, me kalimin e shekujve, Ligji ishte përmirësuar, rafinuar, ishte sqaruar, ndërsa kërkesat morale përparonin.
Jezusi është pjesë e këtij progresi: ai nuk i eliminon arritjet e mëparshme, ai i përmirëson më tej: Qe thënë... unë po të them..." Nuk bëhet fjalë për fshirjen e fazave të mëparshme, është çështje kryqi. Vetë Jezusi tha: "Unë nuk erdha për të shfuqizuar, por për të kryer". Hapi i parë, nuk do të vrasësh, hapi i dytë, madje do ia ndalosh vetes zemërimin dhe do të shkosh deri në falje. Në një fushë tjetër, hapi i parë, nuk do të kryeni tradhti bashkëshortore në veprim, hapi i dytë, madje do t'ia ndaloni vetes të mendoni për të dhe do ta edukoni shikimin tuaj në pastërti. Së fundi, në çështjet e betimit, hapi i parë, mos bëj be të rreme, hapi i dytë, mos bëj be fare, çdo fjalë që del nga goja juaj le të jetë e vërtetë gjithmonë.
Shkoni më tej, gjithmonë më tej në dashuri, kjo është mençuria e vërtetë! Por njerëzimi e ka të vështirë të marrë këtë rrugë! Më keq akoma, njerëzit shumë shpesh refuzojnë vlerat e ungjillit dhe besojnë se është gjë më e mençur ndërtimi i jetës së tyre mbi parime, vlera krejtësisht të ndryshme. Pali shpesh e qorton këtë të ashtuquajtur urtësi që i bën njerëzit të pakënaqur: Ai flet për “diturinë e atyre që sundojnë botën dhe që tashmë po shkatërrojnë veten e tyre”. E lexojmë këtë në leximin e dytë.
Në secilën prej këtyre fushave, Jezusi na fton të bëjmë një hap për të shpejtuar ardhjen e Mbretërisë. Çuditërisht, por është në përputhje me të gjithë traditën biblike, këto urdhërime të rinovuara nga Jezusi kanë të bëjnë me marrëdhëniet me të tjerët. Nëse mendojmë për këtë, nuk është për t'u habitur: nëse qëllimi dashamirës i Zotit, siç thotë Shën Pali, është të na bashkojë të gjithëve në Jezu Krishtin, çdo përpjekje që bëjmë drejt unitetit vëllazëror kontribuon në përmbushjen e planit të Zotit, d.m.th., në ardhjen e Mbretërisë së tij. Nuk mjafton të thuash "Ardhtë Mbretëria Jote", Jezusi sapo na ka treguar se si, në një mënyrë të vogël por të sigurtë, mund të kontribuojmë për të.

[ninoenina]

F.A. E DIELA 6 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 6 Ord. VITI A

MË 12– 2- 2023.


UNGJILLI: Mt. 5,17-37.

17 “Mos t’ju shkojë ndër mend se erdha për ta shlyer Ligjin ose Profetët! Jo, s’erdha të shlyej, por të përkryej. 18 Për të vërtetë po ju them: derisa të jetë qielli e toka, asnjë germë dhe asnjë presje nuk do t’i hiqet Ligjit, por do të zbatohen të gjitha. 19 Prandaj, kushdo që do ta shlyejë njërin ndër këta urdhra, qoftë edhe më të voglin, dhe do t’i mësojë njerëzit të bëjnë ashtu, do të jetë më i vogli në Mbretërinë e qiellit; ndërsa ai që do t’i mbajë dhe do t’i mësojë, do të jetë i madh në Mbretërinë e qiellit. 20 Sepse, unë po ju them: nëse drejtësia juaj nuk do të jetë më e madhe se drejtësia e skribëve dhe e farisenjve, nuk do të hyni në Mbretërinë e qiellit”
21 “Keni dëgjuar se u qe thënë të vjetërve: ‘Mos vra!’ Kush vret do të jetë përgjegjës para gjyqit. 22 E unë po ju them: Kushdo zemërohet kundër vëllait të vet, do të jetë përgjegjës para gjyqit; e kush t’i thotë vëllait të vet: ‘Budalla’, do të jetë përgjegjës para Sinedrit; kush t’i thotë: ‘I marrë’, do të përgjigjet në zjarrin e ferrit. 23 Pra, nëse e sjell dhuratën tënde për ta kushtuar në lter e aty të bie në mend se yt vëlla ka diçka kundër teje, 24 lëre dhuratën tënde aty para lterit, shko e pajtohu më parë me vëllain tënd e pastaj eja e kushtoje dhuratën tënde! 25 Rregullohu shpejt me kundështarin tënd sa të jesh ende në udhëtim me të, që kundërshtari të mos të të dorëzojë te gjykatësi e ky te rojtari i gjyqit, që të mos të ndryejnë në burg.
26 Për të vërtetë po të them: s’do të dalësh prej andej para se ta paguash edhe paranë më të fundit”.
27 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Mos e the kurorën!’
28 E unë po ju them: kushdo që me dëshirim e shikon një grua, në zemrën e vet e ka bërë fëlligështinë me të. 29 Nëse syri yt i djathtë të çon në mëkat, nxirre e flake larg teje! Është më mirë për ty të humbasësh njërën nga gjymtyrët e tua, se i tërë trupi yt të hidhet në ferr. 30 E nëse dora jote e djathtë të çon në mëkat, preje e hidhe larg teje! Është më mirë për ty të humbasësh një gjymtyrë se i tërë trupi yt të hidhet në ferr.”
31 “Qe thënë edhe: ‘Kush e ndan gruan e vet, le t’ia japë letrën e ndarjes.’
32 E unë po ju them: kushdo e ndan gruan e vet ‑ përveçse në rastin e fëlligështisë ‑ e bën atë të thyejë kurorën; e nëse ndokush martohet me gruan e ndarë, then kurorën.”
33 “Keni dëgjuar gjithashtu se u qe thënë të vjetërve: ‘Mos e the betimin, por zbato çka i ke premtuar Zotit me betim!’ 34 E unë po ju them: assesi mos u betoni; as me Qiell, sepse ai është froni i Hyjit,
35 as me Tokë, sepse ajo është shtroja e këmbëve të tij as me Jerusalem, sepse ai është qyteti i Mbretit të madh. 36 Mos bëj be as në kokën tënde, sepse nuk je i zoti as një fije floku ta bësh të bardhë ose të zezë. 37 Fjala juaj le të jetë: Po, po; jo, jo! Çkado që është më tepër se kaq, vjen prej Qoftëlargut”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


Ashtu si çdo izraelit i devotshëm, Jezusi e mbante gjithmonë të shenjtë Tevratin, Ligjin që Perëndia i kishte dhënë popullit të tij: meqenëse Tevrati ishte Fjala e Perëndisë, nuk mund të mohohej dhe as të kundërshtohej.
Në një diskutim që Jezusi pati me skribët dhe farisenjtë, në një moment ai iu drejtua pikërisht Tevratit dhe shtoi: “Ne të gjithë pajtohemi se Tevrati nuk mund të zhbëhet!”. Siç nuk kemi dëgjuar kurrë, në fillim të Ungjillit të sotëm, ai ndjen nevojën të sqarojë pozicionin e vet në lidhje me Ligjin që Perëndia i ka dhënë popullit të Izraelit; Ai thotë: “Mos t’ju shkojë ndër mend se erdha për ta shlyer Ligjin ose Profetët! Jo, s’erdha të shlyej, por të përkryej” (v.17). Në disa Bibla përktehet: “Mos mendoni se kam ardhur për ta shfuqizuar ligjin dhe profetët”. Kjo folje "të shfuqizosh" nuk është e saktë: Jezusi sigurisht nuk e ka dhënë kurrë idenë se donte të shfuqizonte Besëlidhjen e Vjetër, absolutisht jo! Folja e përdorur në greqisht është “katalûo” që nuk do të thotë të heqësh fare, do të thotë "të prishësh", "të rrëzosh".
Çfarë kishte thënë Jezusi për të dhëne përshtypje se donte të rrëzonte Tevratin?
Mjafton të kthehemi një faqe prapa në Ungjillin sipas Mateut dhe të gjejmë arsyen pse
ai dha idenë që dontë t’I prishte ato që ishin pritshmëritë, shpresat e ngjalla nga Tevrati dhe Besëlidhja e Vjetër.
Ai kishte thënë: “Lum të varfrit... lum…”
Njerëzit duhet të kenë pyetur veten: çfarë po thotë? A nuk është shkruar në Librat e Shenjtë se Zoti i bekon të drejtët duke i mbushur me pasuri, me çdo të mira? Të gjitha sektet hebraike, zelotët, farisenjtë, saducenjtë, esenët, kishin imazhin e tyre të Mesisë, por për një aspect të vetëm të Mesisë, që ata prisnin, të gjithë ishin dakord: ai do të ishte i suksesshëm dhe do t'u kishte dhënë sukses, pasuri, mirëqenie... të gjithë atyre që e ndiqnin.
Në këtë pikë ata ishin të gjithë dakord dhe këto ishin gjithashtu idetë që dishepujt e Jezusit kishin në mendje; le të kujtojmë Pjetrin: kur Jezusi u tha atyre se ishte e nevojshme se Mesia ta jepte jetën, Pjetri tha:
"Jo, neve duhet të na shërbejnë të tjerët".
Kjo ishte bindja e ngjallë te populli i Izraelit, madje edhe te dishepujt që Jezusi kishte zgjedhur.
Dhe nuk mund të mohohet se këto pritshmëri ishin shumë të gjalla në Besëlidhjen e Vjetër.
Në Psalmin 72 lexojmë:
“7 Në ditët e tija do të lulëzojë drejtësia
dhe paqe e madhe derisa të jetë hëna.
8 Do të sundojë prej detit në det,
prej Lumit e deri në skajin e botës.
9 Para tij do të bien përmbys banorët e shkretëtirës,
kundërshtarët e tij do të lëpijnë dheun.
10 Mbretërit e Tarsisit edhe të ishujve
dhurata do të sjellin,

mbretërit e arabëve e të Sabës do të lajnë të dhjetat,
11 të gjithë mbretërit para tij përmbys do të bien
e popujt mbarë do t’i shërbejnë” (Ps.72,7-11).
Edhe Moisiu, në librin e Ligjit të Përtërirë, në kapitullin 28, 13, i thotë popullit të Izraelit: “Krye do të të bëjë Zoti e jo bisht,
gjithmonë do të jesh lart e jo poshtë,
në qoftë se do t’i dëgjosh urdhërimet e Zotit, Hyjit tënd,
që unë sot po t’i parashtroj t’i kryesh e t’i zbatosh”.
oti premton se populli i tij do t'ju vërë gjithmonë në krye, kurrë në fund; popujt e tjerë do të jenë në fund.
Jezusi dukej se ktheu gjithçka përmbys, shkatërroi të gjitha shpresat; ai shpalli të madh, jo atë që dominon, por atë që shërben, jo atë që qëndron lart, por atë që qëndron poshtë... prandaj nuk u përgjigjej pritshmërive.
Kjo është arsyeja pse Jezusi përsërit:
"Për të vërtetë po ju them: derisa të jetë qielli e toka, asnjë germë dhe asnjë presje nuk do t’i hiqet Ligjit, por do të zbatohen të gjitha” (Mt. 5, 18).
Qielli dhe toka nuk do të kalojnë para që të ndodhë gjithçka, nuk do të bjerë as një grimë e një pike të Tevratit, kështu që kushdo që shkel vetëm një nga këto rregulla minimale do të konsiderohet më i vogli në mbretërinë e qiejve.
Jezusi i quan “rregulla minimale”, nuk i përbuz aspak. Sipas Jezusit, nuk janë kushte përfundimtare për të hyrë në Mbretërinë; për të hyrë në mbretërinë e qiejve është e nevojshme para së gjithash të verifikohet nëse dikush ka arritur të përvetësojë pjesën e parë të zbulesës së Zotit që është Besëlidhja e Vjetër.
Ato janë “rregulla minimale” në krahasim me ato që ai tani paraqet, dhe në fakt, pasi shpalli vlerën dhe paprekshmërinë e Ligjit dhe të profetëve, Jezusi vazhdon me një deklaratë me 6 shembuj sipas të cilëve, duke garantuar respektin për drejtësinë e Besëlidhjes së Vjetër, duhet të shkohet përpara.
Unë ju them:
"Nëse drejtësia juaj nuk do të jetë më e madhe
se drejtësia e skribëve dhe e farisenjve,
nuk do të hyni në Mbretërinë e qiellit”(Mt. 5,20).
Çfarë ishte Tevrati?
Fjala Tevrati vjen nga folja "yarah", që do të thotë "të gjuash me një shigjetë", "të tregosh drejtimin" dhe Tevrati tregoi drejtimin e duhur, por në disa pikë të caktuar Tevrati u kuptua në një mënyrë jo korrekte, u ndal... e tani, sipas Jezusit, Tevrati duhet të shkojë më tej, sepse erdhi koha në të cilën duhet të tregojë horizontin e fundit në të cilin është e nevojshme të mbërrijë, është e nevojshme të bëjë një hap përpara.
Në fakt, Jezusi tani 6 herë, duke u nisur nga ajo që thotë Tevrati, vazhdon duke thënë: “Tani po unë ju them”; thotë: "Tevrati ka arritur deri këtu, tani po ju them se ku është e nevojshme të arrihet!" Qëllimi përfundimtar, horizonti përtej të cilit, kur të shqyrtojmë më mire këta gjashtë shembuj, edhe ne do të pajtohemi se është e pamundur të shkohet, është maksimumi që edhe Jezusi mund të kërkojë nga njerëzimi... më tej është e pamundur të shkohet.


Le të dëgjojmë tani cili është kërcimi i parë përpara, duke u nisur nga Tevrati, që Jezusi u kërkon atyre që duan të jenë dishepuj të tij, ose më mirë, atyre që thjesht duan të jenë njerëz të vërtetë, njerëz plotësisht të realizuar. Mund të fillojmë nga rreshtat 21-22:
“Keni dëgjuar se u qe thënë të vjetërve: ‘Mos vra!’ Kush vret do të jetë përgjegjës para gjyqit. E unë po ju them: Kushdo zemërohet kundër vëllait të vet, do të jetë përgjegjës para gjyqit; e kush t’i thotë vëllait të vet: ‘Budalla’, do të jetë përgjegjës para Sinedrit; kush t’i thotë: ‘I marrë’, do të përgjigjet në zjarrin e ferrit”.
E keni kuptuar se u që thënë të vjetërve: “mos vra”.
Ai pasiv “u qe thënë të vjetërve”, është pasiv hyjnor, që duhet përkthyer “e keni kuptuar që Zoti tha: mos vra”. Është një nga 10 fjalët që rregullojnë paprekshmërinë e jetës së njeriut. Le të kujtojmë se çfarë thotë Libri i Zanafillës në kapitullin 9, 5-6: "5 Unë do të kërkoj llogari për gjakun e jetës suaj. Do të kërkoj llogari prej të gjitha kafshëve; do të kërkoj llogari prej njeriut për jetën e njeriut, prej secilit gjakun e vëllait të vet. 6 Kush derdh gjakun e njeriut, gjaku i tij të derdhet prej njeriut, sepse në përfytyrimin e Hyjit Hyji e krijoi njeriun”. Domethënë, Hyji është si një poçar: Zoti ndërtoi statujën e tij si faraonët në Egjipt, mbretërit e Mesopotamisë, ndërtuan statujat e tyre dhe prekja e atyre statujave ishte një ofendim, një goditje kundër sundimtarit. Këtu Zoti përdor të njejtën imazh: "Unë bëra njeriun dhe ai është imazhi im: kushdo që prek këtë imazh, prek Zotin", më prek mua.
Vazhdon tani Jezusi, (përkthimi “por unë po ju them” që gjendet në disa bibla është vërtet i pasaktë: kjo "por" duket se kundërshton atë që është thënë nga Zoti dhe në tekstin origjinal grek, "por" nuk gjendet; teksti grek thotë "égo de lego ymîn", domethënë: "e unë po ju them" si ka përkthyer Simon Filipaj në biblën tone katolike) e tani Jezusi shpjegon: “Ajo që u tha të vjetërve, është e bukur dhe mbetet – e tani po unë ju them se ku duhet të shkohet për të respektuar imazhin e Zotit që është “njeriu”.
Pra, është e qartë, ata 6 shembuj nuk tregohen si antiteza... Antitezat, kundërshtime të Besëlidhjes së Vjetër nuk ekzistojnë në mësimin e Jezusit. Jezusi nuk e kundërshton Besëlidhjen e Vjetër, por jep vazhdimësi dhe tregon se ku duhet të arrijë kjo fjalë e Zotit.
Mund të ketë një interpretim reduktues të këtij parimi të parë, si në qoftë se Zoti do të kishte thënë se jeta biologjike nuk është e rëndësishme, jeta nuk është të mbijetosh…E dimë, ka njerëz të shëndetshme dhe të fortë, që thonë se kjo nuk është jetë, gjithçka mungon që të bëhet një një jetë e vërtetë e denjë për njeriun! Jeta biologjike nuk preket. Jeta biologjike duhet të jetohet në maksimumin, nuk mbijetohet. Testamenti i Vjetër e tha tashmë këtë, por tani Jezusi u tregon neve arsyen, qëllimin përfundimtar për të mos prekur jetën e njeriut.
Shembulli i parë: një njeri nuk duhet të zemërohet, kush inatoset, vret jetën e vëllait të tij. Le të përpiqemi të kuptojmë… zemërimi është reagimi i atij që e refuzon një padrejtësi, përballë dëmit të bërë ndaj vetvetes ose dikujt tjetër.
Zemërimi nxitet. Zemërimi është një shtysë që Zoti na ka dhënë dhe lind nga dashuria që Ai ka për ne. Në Besëlidhjen e Vjetër flitet shumë më tepër për zemërimin e Zotit sesa për zemërimin e njeriut. Nëse Zoti nuk do të zemërohej, ai do të ishte indiferent, ai do të ishte i paprekshëm ndaj padrejtësisë kundër të pafajshmeve, i paaftë për të dashur: në fakt Gjon Pagëzuesi thoshte se ishte i afërt zemërimi i Zotit.
Pse ky pasion i Zotit? Zemërimi i Zotit është i bukur sepse, ndryshe nga i yni, nuk lëshohet kundër atyre që bëjnë keq, por lëshohet kundër të keqes; zemërimi del lehtësisht jashtë kontrollit, degjeneron në agresion, në urrejtje ndaj atyre që bëjnë të keqen, e Jezusi na meson se edhe ne duhet të zemërohemi kundër të keqes, e jo ndaj atij që e bën atë!
Atëherë çfarë thotë Jezusi për ne? “Edhe nëse nuk i merr jetën biologjike vëllait tënd, por, nëse e humb kontrollin e zemërimit, dhe në vend që të godasësh të keqen, ti godet atë që bën të keqen, ti kryen vrasje. Ne shpesh nuk e bëjmë këtë dallim dhe të keqen e identifikojmë me personin që e bën atë: ndaj mendojmë ta eliminojmë të keqen duke eliminuar fizikisht atë që e bën, e nëse ai vdes për një sëmundje e keqe, neve nuk u vjen shumë keq: e keqja që ai person bëri, nuk ekziston më, sepse personi nuk jeton më. Ky zemërim është një vrasje! Formula e vrasjes është gjithmonë kjo: Nuk dua të jetosh, nuk dua të ekzistosh, bota do të ishte më e bukur po të mos ishe ti sepse bën keq. Jezusi nuk mendon kështu. Sipas Jezusi është e keqja që duhet eliminuar, jo personi që e bën atë!
Ajo që Pali thotë në Letrën drejtuar Efesianëve në kapitullin 4 është e bukur: "Po u zemëruat? Mos mëkatoni"(v. 26). Domethënë, kontrollojeni këtë shtytje, të cilën Zoti e ka vendosur në ju, i cili ju paralajmëron për të keqen që ekziston, por mos e humbni kontrollin dhe që ky zemërim të mos shfryhet kundër personit që bën të keqen. “Dielli të mos perëndojë mbi hidhërimin tend” (v.26)
Shembulli i dytë i vrasjes: Kush i thotë vëllait të vet “budalla”. Termi hebraik është "Reccah", që do të thotë "kokë e zbrazët", nuk është një shprehje shumë ofenduese, e rënde, përdoret... për Jezusin edhe që t’i themi vellait vetëm “kokë e zbrazët”, tashmë është vrasje, sepse në fund të fundit është një fjalë që heq edhe pak gëzimin e jetës nga vëllai yt, mos e thuaj. Është një vrasje.
Shembulli i tretë: Kushdo që thotë "naval", i marrë, do të jetë i destinuar për zjarrin e ferrit. Këto janë shembuj që i jep Jezusi për t’u thënë neve se çdo fjalë që mund ta heqë edhe vetëm buzeqeshjen e dikujt, eshte tashmë një vrasje. Le të mendojmë pak për thashetheme, shpërallime, për shpifje… të gjithë këto janë disa llojë vrasjesh që kryejmë me gjuhën. Nëse do të kishte ndonjë rreze X për të parë varrezat që kemi në zemrat tona, do të ishte një problem i madh, do të na vinte turp për atë që kemi bërë; është e pashmangshme për shkak të brishtësisë sonë që t'i marrim jetën vëllait tonë.
Si të sillemi? Jezusi e thotë tani: “23. Pra, nëse e sjell dhuratën tënde për ta kushtuar në lter e aty të bie në mend se yt vëlla ka diçka kundër teje, 24 lëre dhuratën tënde aty para lterit, shko e pajtohu më parë me vëllain tënd e pastaj eja e kushtoje dhuratën tënde! 25. Rregullohu shpejt me kundështarin tënd kur të jesh ende në udhëtim me të, që kundërshtari të mos të të dorëzojë te gjykatësi e ky te rojtari i gjyqit, që të mos të ndryejnë në burg. 26 Për të vërtetë po të them: s’do të dalësh prej andej para se ta paguash edhe paranë më të fundit” (5, 23-26).
Jetojmë bashkë me vëllezërit, i bëjmë mirë njëri-tjetrit, por edhe i dëmtojmë: është e pashmangshme që kjo të ndodhë.
Çfarë duhet bërë? Jezusi neve u thotë. Është e nevojshme të pajtohesh me vëllain, është një kusht aq i rëndësishëm që duhet të ketë përparësi absolute dhe për të përcjellë idenë, Jezusi i drejtohet një imazhi paradoksal për kulturën fetare të popullit të tij. Rabinët kishin mësuar se kur dikush fillonte të falej, ai nuk mund ta ndërpriste më lutjen - dhe ata shtuan - "as edhe nëse një gjarpër të mbështillet rreth këmbës".
E pra, për t'u pajtuar me villain tonë, Jezusi thotë se nuk duhet të ndërpritet vetëm lutja, por edhe flijimi që ofrohet në tempull. Le të mbajmë parasysh atë që thotë Jezusi: “23 Pra, nëse e sjell dhuratën tënde për ta kushtuar në lter e aty të bie në mend se yt vëlla ka diçka kundër teje, 24 lëre dhuratën tënde aty para lterit, shko e pajtohu më parë me vëllain tënd e pastaj eja e kushtoje dhuratën tënde!” (5, 23-24). Dikush mund të thotë: por mua më është bërë një padrejtësi e rëndë, kam diçka kundër vëllait tim, ndaj nuk mund t'i afrohem banketit eukaristik. Jezusi nuk mëson këtë. Ai thotë: nëse e dini se vëllai juaj ka diçka kundër jush. Sigurisht, nëse të është bërë padrejtësi, nuk mund të kesh mëri ndaj vëllait tënd, por ajo që kërkon Jezusi është që ti, përpara se të ofrosh flijimin në altar, duhet të pyesësh gjithmonë veten: "A ka ndonjë që ka diçka kundër meje?" Dhe arsyeja: për ne sakrifica është diçka që ne heqim dorë, por në fenë hebraike flijimi "corbà" vjen nga folja "lehacrì" që do të thotë "i afrohesh Zotit". Sakrifica neve u afron me Zotin dhe me vëllezërit dhe motrat tona; nëse je larg vëllait – e di se ai ka diçka kundër teje sepse i ke bërë padrejtësi – nëse i afrohesh Zotit je hipokrit, sepse fillimisht duhet të zgjidhësh arsyen pse vëllai yt është larg teje! Ju nuk mund t'i afroheni Zotit kur e keni larguar vëllanë tuaj nga ju! Zoti nuk e pranon sakrificën tuaj, është hipokrizi.
Dhe pastaj urgjenca... bëni një marrëveshje të menjëhershme me vëllain tuaj, ndërsa jeni në rrugë. Ky udhëtim nuk është asgjë më shumë se udhëtimi i jetës sonë përpara takimit përfundimtar me Atin Qiellor, ju nuk mund të arrini tek ai, nëse i keni marrë jetën vëllait tuaj.
Disa vjet pas Ungjillit sipas Mateut, u shkrua "Didachè", jemi në të njëjtin kontekst të qytetit të Antiokisë ku u shkrua Ungjilli i Mateut; në këtë tekst ka një rekomandim shumë të bukur: "Ditën e Zotit, askush që nuk është dakord me të afërmin e tij, le të bashkohet me ju para se të pajtohet, që flijimi juaj të mos ndotet".


Le të dëgjojmë tani shembullin e dytë të kërcimit përpara që Jezusi u kërkon atyre që duan të hyjnë në mbretërinë e qiejve. Dëgjojmë: Mt. 5, 27-30.
“27.Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Mos e the kurorën!’ 28 E unë po ju them: kushdo që me dëshirim e shikon një grua, në zemrën e vet e ka bërë fëlligështinë me të. 29 Nëse syri yti i djathtë të çon në mëkat, nxirre e flake larg teje! Është më mirë për ty të humbasësh njërën nga gjymtyrët e tua, se i tërë trupi yti të hidhet në ferr. 30 E nëse dora jote e djathtë të çon në mëkat, preje e hidhe larg teje! Është më mirë për ty të humbasësh një gjymtyrë se i tërë trupi yti të hidhet në ferr”
"Është thënë nga Zoti, mos kthe kurorën". Jezusi nis që andej, nga ajo që është shkruar në Tevratin. Por pse Jezusi nuk u ndal me kaq? Për shkak se Zoti i bëri gjërat mirë dhe donte që në lidhjen bashkëshortore nusja dhe dhëndri të përfshiheshin në një marrëdhënie dashurie unike, të pakushtëzuar, përfundimtare, totale. Për këtë arsye çdo marrëdhënie seksuale me një person të ndryshëm nga bashkëshorti i vet, në Tevratin dhe në mësimin e Jezusit është mëkat: Jezusi është dakord, është dhe quhet tradhti bashkëshortore. Nuk është një urdhërim që të jep Zoti dhe nëse e shkel atë, bën mëkat dhe ai të dënon… nuk është kështu! Dashuria e Zotit ka si qellim që ju të jeni të lumtur, të humanizoni veten dhe të paralajmëroheni për një rrezik shumë serioz sepse nëse bëni zgjedhje të gabuara, do të dilni të çnjerëzorë. Kjo është ajo që është shkruar në Tevratin dhe është shumë mirë, Jezusi nuk e mohon, nuk thotë: "Por unë ju them": thotë ai: "kjo është e bukur, e tani po ju them, kushdo që shikon një grua me epsh, tashmë ka kryer tradhti bashkëshortore në zemrën e vet”. Ka histori që flasin për rabinët që nuk kishin parë kurrë një grua në jetën e tyre; Jezusi nuk sillet në këtë mënyrë, ai është shumë i qetë, i thjeshtë, spontan, i lirë në marrëdhëniet e tij me gratë. Kur ajo mëkatare hyn në shtëpinë e fariseut, e lë veten të përqafohet, të puthet... miqësia që ka kultivuar me gratë, me Martën, me Marinë e Betanisë, me Magdalenën... Problemi për të nuk është të shikosh apo të mos shikosh një grua, është të dish se çfarë ke në zemrën tënde, ku dëshiron të shkosh.
Ka miqësi, ndjenja, marrëdhënie që tashmë janë tradhti, edhe nëse nuk arrijnë aktin material; dashnorja ta bën zemrën të papastër, besnikëria bashkëshortore nuk është ligj i jashtëm, është e shkruar në vetë natyrën e dashurisë bashkëshortore... pjesa tjetër është zgjedhje e vdekjes, jo e jetës, është një zgjedhje që të çnjerëzon. Jezusi tregon pa mëdyshje se ku fillon tradhtia bashkëshortore: ajo fillon në zemër. Është zemra që kjo mëkat sulmon. Nëse pritet që dëshira të japë fryte… është tepër vonë. Pra, tani Jezusi u referohet disa sjelljeve që më pas ju çojnë në veprime që ju çnjerëzojnë: “Nëse syri yti i djathtë të çon në mëkat” (v.29). Konkupisenca, duke e lënë veten të përfshihet në marrëdhënie të caktuara dashurie, në joshje të caktuara, kur përballet me rastin e mëkatit, kur përballet me një joshje seksuale, pyetja që të gjithë shtrojnë spontanisht është: A duhet ta shfrytëzoj rastin apo ta lë të shkojë? Nëse e lë të shkojë, a nuk do të kem pishman më pas? Këto janë pyetjet që ne i bëjmë vetes. A duhet të ushqej apo duhet të ndërpres disa marrëdhënie? Jezusi është shumë i qartë: ki guximin të shkurtosh menjëherë, mos prit sepse mund të humbasësh kontrollin dhe të përfundosh duke e hedhur jetën në Geènna.
Çfarë do të thotë të hedhësh në Geenna? Jo në ferr, Geènna ishte grumbulli i plehrave, ishte në pjesën jugperëndimore të qytetit të Jeruzalemit; askush nuk të dërgon në ferr, ti hedh jetën tënde në plehra nëse nuk i jep menjëherë disa shkurtime.
Pastaj: E nëse dora jote e djathtë të çon në mëkat, preje e hidhe larg teje! Është më mirë për ty të humbasësh një gjymtyrë se i tërë trupi yti të hidhet në Geenna” (v. 30). Jemi në një fushë ku shumë lehtë rrezikojmë të humbasim kontrollin e instinkteve tona... dhe pas kësaj ndodhin telashe, madje të mëdha që nuk përfshijnë vetëm ata që bëjnë keq, por familjen, fëmijët dhe ndonjëherë - siç thotë edhe Shkrimi - pasojat e mëkatit arrijnë brezin e tretë dhe të katërt.
Kjo është arsyeja pse Jezusi këmbëngul, përballë situatave të caktuara: duhet të keni guximin për të bërë shkurtimet e nevojshme, edhe nëse ato janë të dhimbshme, përpara se dëshirat e këqija të kthehen në tradhti bashkëshortore de fakto.


Le të dëgjojmë tani shembullin e tretë të kërcimit që duhet të bëjë ai që, duke u nisur nga Tevrati, dëshiron të arrijë në mbretërinë e Zotit: 31 “Qe thënë edhe: ‘Kush e ndan gruan e vet, le t’ia japë letrën e ndarjes.’
32 E unë po ju them: kushdo e ndan gruan e vet ‑ përveçse në rastin e fëlligështisë ‑ e bën atë të thyejë kurorën; e nëse ndokush martohet me gruan e ndarë, then kurorën”. Është thënë gjithashtu nga Zoti, që kushdo që divorcohet nga gruaja e tij, duhet t'i japë asaj certifikatën e divorcit. Në hebraisht, një akt divoci quhet “sefer curitut”, curitut rrjedh nga folja carat që do të thotë të prisësh, pra të këpusësh diçka shumë të dhimbshme, është dokumenti i prishjes së marrëdhënies bashkëshortore. “Chetuva”... është dokumenti i kontratës së martesës që është nënshkruar nën “huppà” e cila është tenda që është gjithmonë e pranishme në martesë. Është nën këtë tendën që nënshkruhet “chetuva” para dyve dëshmitarëve. “Chetuvot” janë çarçafë të zbukuruara të pasura, të pikturuara me kujdes, janë një himn i vërtetë gëzimit, jetës... mbi to shfaqen pëllumba, gjethe hardhie, lule dhe janë shkruar në hebraisht, gjuhën e shenjtë.
Chagall gjithashtu pikturoi chetuvot.
“Sefer curitut” është dokumenti i ndarjes së martesës, që plotësohet me ndihmën e një formular ligjor që është një fletë e shkruar e gjitha në të zezë dhe në anglisht, jo në hebraisht. Divorci, në hebraisht thuhet “ghet”, përbëhet nga dy shkronja “ghimel e det”. Prandaj, këto dy shkronja e fjalës ghet, që nuk gjendet në hebraishten biblike, është një fjalë që u miratua në kohët talmudike për të treguar divorcin.
Rabinët vunë re se, jo vetëm që nuk ekziston kjo fjalë në Bibël, por në të gjitha fjalët e Biblës, këto dy shkronja ghimel të ndjekura nga det, nuk janë kurrë aty dhe jo vetëm… ata kishin vënë re se asnjë fjalë hebraike nuk përfundon me ghimel dhe fjala e mëposhtme fillon me det. Ata arritën në përfundimin se Zoti nuk donte që kjo fjalë të shfaqej në Tevratin.
Le të kujtojmë se çfarë thotë profeti Malakia në emër të Zotit: “Unë e urrej divorcin, thotë Zoti”, Dhe më i mençuri i rabinëve thoshte: “Kur prishet martesa, edhe Zoti qan”.
Tevrati tha këtë: nëse doni të bëni divorcin, jepini gruas suaj sefer cheritut, dokumentin që dëshmon se ju e dëbuat atë, sepse dëshironit një divorc; nuk është Zoti që e ka lejuar divorcin, por nëse divorcohesh, për të mbrojtur gruan, jepi asaj dokumentin e ndarjes. Nëse nuk ia jep dokumentin dhe ajo rimartohet, mund ta akuzosh për tradhti bashkëshortore, ndaj ndërkohë që dëshiron ta divorcosh, jepi këtë dokument, nuk është Zoti që e ka lejuar shkurorëzimin në Tevrat.
Deri tani, thotë Jezusi, ju kam thënë çfarë thotë Tevrati, dhe ajo që Tevrati thotë, është shumë e drejtë: kushdo që divorcohet nga gruaja e tij e ekspozon atë ndaj tradhtisë bashkëshortore dhe kushdo që martohet me një grua të refuzuar kryen tradhti bashkëshortore.
Fjalët e Jezusit janë shumë të qarta, ai foli shumë pak për seksualitetin, por fjalët e tij janë shumë të qarta dhe duhet të kemi kujdes sepse sot qarkullon një mentalitet sipas të cilit mendohet se kohët tani kanë ndryshuar, ne nuk jemi më në Mesjetë, ne duhet të evoluojmë, duhet të jemi modernë, kështu që çdo gjë shkon... Secili vendos lirisht të bëjë atë që i pëlqen, kjo është norma që rregullon sjelljen… ajo që më pëlqen mua. Pyetja që duhet t'i bëjmë vetes është e ndryshme: mentaliteti aktual është humanizues apo jo?
Lejimi, banalizimi i seksualitetit, shthurja e moralit, lehtë mund të bëjnë që njeriu të harrojë fjalët e Mjeshtrit dhe që edhe bindjet më të forta të lëkunden, duke bindur se është normale, humanizuese, e vlerësueshme, ajo që në vend të kësaj është një paliativ, një kthim prapa, një gjë e diktuar nga urtësia e kësaj bote... pra ti del i mundur nga këto përjetime.
Më mire është të ndjekim planin e Zotit për dashurinë: një dashuri e pakushtëzuar, përfundimtare dhe për ta arritur atë me përkushtim dhe gjithashtu sakrificë, vetëmohim, ne e dimë se nuk janë të gjithë ata që arrijnë ta mishërojnë të gjitha këtë gjëra në jetën e tyre ... ajo që ndodh në botën tonë, është para syve tanë.
Jezusi na ka ofruar kriteret për të dalluar se çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe, çfarë humanizon dhe çfarë çnjerëzon, prandaj nuk mund të ketë dorëzim ndaj parimeve sepse ne nuk do të ishim besnikë ndaj njerëzve nëse u tregojmë atyre dhe miratojmë zgjedhje që nuk janë zgjedhjet e jetës, që sugjerohen nga Mjeshtri. Megjithatë Jezusi nuk i jep askujt të drejtën të gjykojë apo të dënojë njerëzit, sepse ata që vijnë për të bërë disa zgjedhje të dhimbshme, prerje të caktuara, duhet të shoqërohen gjithmonë nga komuniteti i krishterë, i cili gjithmonë duhet të bëjë të ndihet mirëkuptimi dhe afërsia e tij. Dikush fatkeqsisht mund dhe disa herë duhet të shikojë dhe të gjykojë zgjedhje që të çojnë në vdekje, por nuk mund të gjykojë dhe dënojë kurrë personin që e bën atë: personi duhet vetëm të ndihmohet.


Le të dëgjojmë tani shembullin e 4-të të kërcimit cilësor që duhet të bëjë dishepulli i Krishtit, duke u nisur nga Tevrati: Mt, 5, 33-37. 33 “Keni dëgjuar gjithashtu se u qe thënë të vjetërve: ‘Mos e the betimin, por zbato çka i ke premtuar Zotit me betim!’ 34 E unë po ju them: assesi mos u betoni; as me Qiell, sepse ai është froni i Hyjit, 35 as me Tokë, sepse ajo është shtroja e këmbëve të tij as me Jerusalem, sepse ai është qyteti i Mbretit të madh. 36 Mos bëj be as në kokën tënde, sepse nuk je i zoti as një fije floku ta bësh të bardhë ose të zezë. 37 Fjala juaj le të jetë: Po, po; jo, jo! Çkado që është më tepër se kaq, vjen prej Qoftëlargut”.
Në Tevrat Zoti tha: Mos u beto rrejshëm. Çfarë kishte ndodhur? Ka pasur disa raste që jepnin përshtypje që betimi mund të bëhej, p. sh., nëse një person i ishte besuar një bishë, një gomar, një ka dhe më pas kjo bishë plagosej, vdiste ose vidhej, pa pasur dëshmitarë… Atëherë si ishte mundur që ai të cilit i ishin besuar, të tregonte se nuk kishte asnjë lidhje me atë që kishte ndodhur? Këtu ndërhyri betimi para Zotit dhe më pas pronari duhej ta pranonte si të vërtetën të dëshmuar nga ai kujt kafshët ishin besuar. Gjatë mërgimit mes zakoneve më të këqija, edhe ajo e betimit në mënyrë të papërshtatshme; arritën në atë pikë sa nuk bëhej më një deklaratë pa shtuar një betim… Që Zoti të më godasë nëse kjo që them, nuk është e vërtetë!
Dhe më pas, për të shmangur shqiptimin e emrit të Zotit, ata iu drejtuan formulave më pak kërkuese, domethënë u betuan për qiellin, për tempullin, për tokën, për kokën, për prindërit e tyre. Për Jezusin, betimi nuk ka kuptim për dy arsye:
E para: nëse dikush beton, është simptomë e një shoqërie në të cilën mbretëron mosbesimi, mungesa e sinqëritetit, pabesia, dyshimi dhe anëtarët e kësaj shoqërisë i përkasin një bote që nuk udhëhiqet më nga këto vlera, dhe për këtë arsye njeriu është i gatshëm të mashtrojë edhe vëllanë. Kjo është bota e vjetër: dishepulli i Krishtit ka hyrë në një botë të re ku ka dashuri të pakushtëzuar për vëllanë, prandaj nuk mund ta mashtrosh atë: betimi nuk ka kuptim. Në këtë, Jezusi është në harmoni me spiritualitetin më të shëndetshëm të popullit të tij, për shembull Josephus thotë për Essenët e Kumranit: “Çdo gjë që ata thonë, ka më shumë forcë se një betim, prandaj përmbahen vetë nga betimi sepse e konsiderojnë ata më të keq se dëshmia e rreme”. Dhe Filoni, i cili është bashkëkohës i Jezusit, e jetonte në Aleksandri, tha:
“Nëse njeriu ka mësuar të jetë i sinqertë në çdo deklaratë që bën, fjalët e tij janë po aq të mira si një betim”.
Pra, Jezusi pajtohet me këtë mënyrë të menduari dhe thotë: “Fjala jote le të jetë po kur është po, jo kur është jo, aq më shumë vjen nga i ligu”.
Por ka edhe një arsye tjetër shumë të rëndësishme pse betimi nuk ka kuptim për Jezusin dhe është imazhi pagan i Zotit që presupozohet nga betimi, domethënë që Zoti të ndërhyjë si një rrufe për të shkatërruar, për të goditur atë që gënjen dhe atë që është thirrur si dëshmitar për një gënjeshtër.
Zoti nuk është hakmarrës, kështu që nuk ka kuptim të betohesh.
Ne kemi marrë në konsideratë këta kërcime në një cilësi më të madhe, që është bërë duke filluar nga Tevrati për të arritur në qëllimin përfundimtar që Jezusi na propozon.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 7 Ord. VITI A

MË 19-2-2023.

LEXIMI I PARË: Lev, 19, 1-2.17-18.

1 Zoti foli me Moisiun e tha:
2 “Fol me mbarë bashkësinë izraelase e thuaju:
Jini të shenjtë, sepse unë jam i shenjtë, Zoti, Hyji juaj!
17 Mos e urre në zemrën tënde vëllanë tënd. E ke detyrë ta qortosh bashkëvendasin, të mos kesh pjesë në mëkatin e tij.
18 Mos u hakmerr as mos ushqe hidhërim ndaj bijve të popullit tënd. Duaje të afërmin tënd porsi vetveten. Unë jam Zoti.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NË SHËMBËLLTYRËN E NË PËRNGJASIMIN E ZOTIT.


Të jemi “si perënditë”: të gjithë e kemi ëndërruar një ditë apo një tjetër... dhe libri i Zanafillës, duke rrëfyer fajin e Adamit dhe Evës, thotë se ky është vërtet problemi ynë! "Ju do të jeni si Perëndi", kishte premtuar gjarpri, gjarpri kishte gënjyer, mund të thuhet, dhe ky pretendim i ka shkatërruar.
Por tani është vetë Perëndia që na thotë: "Jini të shenjtë, sepse unë jam i shenjtë, Zoti, Hyji juaj!”(v.2). Kjo do të thotë "Jini të shenjtë si unë". Është porosi, më mirë, është thirrje, është thirrja jonë. Pra, nuk gabojmë kur ëndërrojmë të jemi si Perëndi! Është Psalmi 8 që thotë:
" 5 Çka është atëherë njeriu që ta kujtosh, biri i Adamit që të përkujdesesh për të?
6 E pra, e bëre pak më të vogël se engjëjt, e kurorëzove me lavdi e shkëlqim,
7 i dhe pushtet mbi veprat e duarve të tua. Gjithçka vure nën këmbët e tija” (Ps. 8, 5-7).
Ti e deshe njeriun më pak se Perëndi, duke e kurorëzuar me lavdi dhe nder. Vetëm këtu është që për t'i ngjasuar vërtet Perëndisë, do të ishte ende e nevojshme që njerëzit të kishim një ide të drejtë për Zotin.
Kapitujt e parë të Biblës tashmë thanë se njeriu është krijuar
“në shëmbëlltyrën e në përngjasimin” e Hyjit, që të “jetë zotërues i peshqve të detit, i shpendëve të qiellit, i kafshëve, i mbarë tokës, dhe i çdo zvarraniku që zvarritet mbi tokë”! Hyji krijoi njeriun në përngjasimin e vet, e krijoi në përngjasimin e Hyjit; i krijoi mashkull e femër” (Zn. 1, 26-28).
Që t'i ngjajë Perëndisë,është ende e nevojshme të dihet se nga çfarë përbëhet ngjashmëria:
“Ta bëjmë njeriun sipas shëmbëlltyrës sonë, sipas ngjashmërisë sonë. Le të jetë zot i peshqve të detit, i zogjve të qiellit, i bagëtisë, i të gjitha kafshëve të egra dhe i të gjitha krijesave që vijnë e shkojnë mbi tokë” (Zn. 1,26).
Formula “Ta bëjmë njeriun sipas shëmbëlltyrës sonë, sipas ngjashmërisë sonë”. Ai është mjeshtri… për këtë lë të kuptohet se kjo ngjashmëri do të ishte e rendit mbretëror, e nënshtrimit... Në të vërtetë, njeriu është krijuar për të qenë mbreti i krijimit. Por, fjalori i përdorur nga autori sugjeron se mbretëria në të cilën thirret njeriu, është një mbretëri në të cilën autoriteti është ushtruar më stilin e dashurisë dhe jo me stilin e sumdimit.
Pak më tutje, i njëjti libër i Zanafillës përdor dy herë të njëjtën formulë: një herë në mënyrë identike:
"Ditën kur Zoti krijoi njeriun, ai e bëri atë në ngjashmërinë e Zotit",
por e dyta ndonjëherë ka të bëjë me fëmijët e Adamit: “Adamit i lindi një djalë sipas ngjashmërisë dhe shëmbëlltyrës së tij”:
Këtë herë kemi përshtypjen se fjalët shëmbëlltyrë dhe ngjashmëri kanë kuptimin që zakonisht u japim atyre kur thuhet se djali i ngjan babait të tij.
“Si baba, si bir”, thuhet.
Së fundi, kjo frazë që ne e dimë mirë, “Zoti e krijoi njeriun sipas shëmbëlltyrës së tij, sipas shëmbëlltyrës së Zotit e krijoi atë; i krijoi mashkull e femër” (Zn. 1,27), na tregon se çifti i krijuar për dashuri dhe për dialog, është imazhi i Zotit të dashurisë.
U deshën shekuj që njerëzit të kuptonin se fjalët "Shenjtëri" dhe "Dashuri" janë sinonime. "I shenjtë", kujtojmë, është fjala e thirrjes së Isaisë: në kapitullin 6, ai na tregon për vegimin nga i cili përfitoi; ndërsa ishte në tempullin e Jeruzalemit, i verbuar, dëgjoi kerubinët duke përsëritur: “Shenjtë! Shenjtë! Shenjtë, Zoti i gjithësisë!". Kjo fjalë "Shenjtë" do të thotë se Zoti është Plotësisht Tjetri, se një humnerë na ndan prej tij. Në të njëjtën kohë Isaia kishte një zbulesë: këtë humnerë, është vetë Zoti që e kalon atë: dhe për këtë arsye, kur ai na fton t'i ngjajmë atij, është sepse ne jemi të aftë për këtë... falë tij, me të vërtetë, ose në hirin e tij, nëse preferohet.



SHENJTËRIA DHE DASHURIA JANË SINONIME.


Dy vargjet e fundit të ungjillit të sotëm janë vetëm zbatimi i kësaj fraze: "Jini të shenjtë, sepse unë, Zoti, Perëndia juaj, jam i shenjtë".
Konkretisht do të thotë "Nuk do të urresh... Nuk do të hakmerresh". Nuk do të mbani mëri. Do të doni...”. Kjo është të qenit në ngjashmëri me Zotin: Ai nuk njeh as urrejtje, as inat, as hakmarrje. Është pikërisht sepse ai është vetëm dashuria që ai është Plotësisht Tjetri. Dhe vetëm pak nga pak vetë profetët do të kuptojnë dhe do t'i bëjnë njerëzit të kuptojnë se të jemi të ngjashme me Zotin e shenjtë do të thotë thjesht të zhvillojmë aftësitë tona për dashuri.
Kjo nuk do të thotë se njeriu humbet çdo aftësi për të gjykuar se çfarë është e mirë apo e keqe:
“Mos e urre vëllanë tënd në zemrën tënde. Por do të duhet të qortosh bashkëkombasin tënd”: qortimi me mençuri është një art shumë i vështirë! E megjithatë edhe kjo është dashuri. Ndër ne, prindërit apo edukatorët e dinë mirë: është të duash të mirën e tjetrit, është ndonjëherë të ndalosh tjetrin që është në buzë të humnerës, që të bjerë në greminë. Kritika pozitive nga dashuria bën të rritemi. Por Perëndia është i durueshëm me ne: nuk është në një ditë që qëndrimi ynë mund të bëhet i ngjashëm me qëndrimin e tij! Nëse i besoj lajmet që na vijnë çdo ditë, kemi nevojë ende për shumë kohë! Dhe Zoti vendos me popullin e tij një pedagogji shumë përparimtare: kur ky tekst shkruhet, ai ende nuk flet për dashurinë universal: ka thënë vetëm: "Nuk do ta urresh vëllanë tënd në zemër", "Nuk do të mbash inat kundër bijve të popullit tënd”… “Duaje të afërmin tënd si veten tënde”.
Ky është tashmë një hap i parë në pedagogjinë biblike... Shekuj më vonë, Jezusi, në shëmbëlltyrën e Samaritanit të Mirë (Lk 10,29-37), do ta zgjerojë rrethin e bashësisë së tij deri në pafundësi.
Kjo, pra, është mbretëria në të cilën jemi të ftuar: kur ëndërrojmë të jemi si Perëndi, ne spontanisht mendojmë për dominimin, fuqinë dhe mbi të gjitha fuqinë e nevojshme për të kapërcyer sëmundjen dhe vdekjen. Ndërsa kur Zoti na fton të bëhemi si ai, na thërret në shenjtëri, në shenjtërinë e tij që nuk ka të bëjë fare me asnjë sundim! Një shenjtëri që është vetëm dashuri dhe butësi. Kjo na duket shumë e vështirë; por përsëri, në jetën tonë të përditshme, ndoshta ne jemi shumë shpesh "njerëz fepakët" (Mt. 14, 31).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 7 Ord...VITI A.

MË 19-2-2023.


UNGJILLI: Mt. 5, 38-48.

38 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Syrin për sy e dhëmbin për dhëmb’. 39 Unë po ju them: Mos u kacafytni me të keqin, por atij që të bie shuplakë faqes së djathtë, ktheja edhe të tjetrën. 40 Atij që do të të qesë në gjyq për të të marrë këmishën, jepja edhe pallton. 41 E nëse dokush të shtrëngon të ecësh me të një milje, ti bëji dy; 42 atij që të lyp, jepi, e atij që të kërkon hua, mos ia kthe shpinën”. 43 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Duaje të afërmin tënd’ e urreje armikun tënd. 44 E unë po ju them: Duajini armiqtë tuaj, lutuni për ata që ju salvojnë, 45 për t’u bërë bijtë e Atit tuaj që është në qiell, sepse Ai bën të lindë dielli i tij mbi të këqijtë e mbi të mirët e të bjerë shi për të drejtët e për të padrejtët. 46 Sepse, po qe se i doni vetëm ata që ju duan, çfarë shpërblimi meritoni? Pse a nuk bëjnë kaq edhe tagrambledhësit? 47 E nëse i përshëndetni vetëm vëllezërit tuaj, çfarë bëni të veçantë? A nuk bëjnë të njëjtën gjë edhe paganët? 48 Jini, pra të përkryer siç është i përkryer edhe Ati juaj që është në qiell!”


LECTIO DIVINA- MEDITIM - LUTJE

NGA DASHURIA PËR TË AFËRMIN NË DASHURINË PËR ARMIQËT.


Një sqarim i fjalorit për të filluar: Jezusi tha:
“43 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Duaje të afërmin tënd’ e urreje armikun tend” (V.43). Në fakt, askund në Besëlidhjen e Vjetër nuk gjendet një urdhërim për të urryer armiqtë tanë, dhe Jezusi e di këtë më mirë se ne. Por është një mënyrë e të folurit në aramaisht; kjo do të thotë: filloni tashmë duke dashur të afërmin tënd. Ambicia mbetet modeste, por është hapi i parë. Teksti i sotëm, pikërisht, na fton të hedhim një hap të dytë. Dashuria për të afërmin duhet fituar, Jezusi na fton që tani e tutje t'i duam edhe armiqtë tanë.
Një maksimë tjetër na trondit në Ungjillin e sotëm: Jezusi thotë: “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Syrin për sy e dhëmbin për dhëmb’” (v. 38), (ajo që quhet ligji i hakmarrjes): në të vërtetë, kjo maksimë është në Besëlidhjen e Vjetër (që nuk e shpiku, për më tepër: ajo u gjet tashmë në kodin e Hamurabit në vitin 1750 p.e.s. në Mesopotami*); na duket një ligj mizor; por nuk duhet harruar se në çfarë konteksti ajo lindi lindi: e në atë kohë, në konteksti ku lindi, përfaqësonte një përparim të konsiderueshëm! Le të kujtohet diçka për fillimin e histories tone nerëzore: Është shkruar se Kaini u hakmor shtatë herë dhe, pesë breza më vonë, pasardhësi i tij Lameku u krenua sepse u hakmor shtatëdhjetë e shtatë herë; ju e dini këngën e Lamekut për dy gratë e tij, Ada dhe Sala: “Adë e Salë, dëgjojeni zërin tim; gratë e Lamekut, dëgjojeni fjalën time: vrava njeriun pse më pat plagosur, edhe një djalosh pse më pat rënë. Kaini do të hakmerret shtatëfish, kurse Lameku shtatëdhjetë herë shtatë”! (Zn. 4,23-24).
Në Izrael, ligji i hakmarrjes shfaqet në librin e Eksodit për të vendosur një kontroll të hakmarrjes, një cak që nuk mund të kalohej, që dëtyronte të qëndrohej brenda kufijve të legjishmërisë: tani e tutje dënimi është i kufizuar, ai duhet të mbetet në përpjesëtim me veprën. “Por, nëse ndodh edhe ndonjë e keqe tjetër, do të kthejë jetën për jetë, syrin për sy, dhëmbin për dhëmb, dorën për dorë, këmbën për këmbë, djegien për djegie, varrën për varrë, damkën për damkë”(Eks. 21,23-25).
Ky është tashmë progres, nuk janë më vetëm urrejtja dhe instinkti që përcaktojnë lartësinë e hakmarrjes, është një parim ligjor që i imponohet vullnetit individual. Nuk janë më shtatë jetë për një jetë ose shtatëdhjetë e shtatë jetë për një jetë. Pedagogjia e Zotit është në punë për të çliruar njerëzimin nga urrejtja; padyshim, për t'i ngjasuar vërtet Zotit, ka ende një rrugë të gjatë për të bërë, por tashmë një rezultat është arritur.
Jezusi, në Predikimin në Mal, propozon të hidhet hapi i fundit: të ngjash me Atin tonë Qiellor do të thotë të ndalosh çdo kundërpërgjigje, çdo shuplakë, do të thotë të kthesh faqen tjetër.
“Keni dëgjuar se qe thënë:
‘Syrin për sy e dhëmbin për dhëmb’.
Unë po ju them: Mos u kacafytni me të keqin,
por atij që të bie shuplakë faqes së djathtë,
ktheja edhe të tjetrën” (v.38-39). Pse tani duhet të përmbahemi nga çdo hakmarrje, çdo urrejtje? Thjesht që të bëhemi vërtet ata që jemi: bijtë e Atit tonë që është në qiej.

SI ATI EDHE DJALI I TIJ!


Sepse, në fakt, nëse shikojmë nga afër, ky tekst është një mësim për Zotin përpara se të jetë një mësim për ne: Jezusi na zbulon se kush është në të vërtetë Zoti; Testamenti i Vjetër kishte thënë tashmë se Perëndia është Ati, se ai është i dhembshur dhe i mëshirshëm, i ngadalshëm në zemërim dhe plot dashuri (Eks 34,6) dhe se lotët tanë rrjedhin mbi faqen e tij, sepse ai është shumë afër; kjo fjali e fundit është nga Ben Sirac (Si. 35,18). Të gjitha këto Testamenti i Vjetër i kishte thënë tashmë; por ne kemi kokë të fortë... dhe vështirësi të mëdha për të besuar në një Zot që është vetëm dashuri. Jezusi e përsërit qartë: «Perëndia bën që dielli i tij të lindë mbi të ligjtë dhe mbi të mirët, ai bën që shiu të bjerë mbi të drejtët dhe të padrejtët”. Ky imazh, sigurisht, ishte më i shprehuri në kohën e Jezusit, në një qytetërim agrar ku dielli dhe shiu priten si bekime. Por imazhi mbetet i bukur dhe, nëse e kuptoj mirë, nuk është një mësim moral që na jepet atje: është shumë më i thellë se kaq. Perëndia na beson me një mision, atë të të qenit reflektimet e tij në botë:
“Ju, pra, do të jeni të përsosur siç është i përsosur Ati juaj qiellor”.
Le të jemi të sinqertë, të besosh se Zoti është dashuri, nuk është një rrugë e lehtë: do të bëhet jashtëzakonisht kërkuese dita-ditës për ne në regjistrin e dhënies dhe faljes!: “Kush kërkon prej jush, jep; Kush do që të të marrë hua, mos të kthejë shpinën!”. Deri atëherë, Besëlidhja e Vjetër kishte kërkuar të zhvillonte dashurinë për të afërmin, për vëllanë në racë e fe, madje edhe për emigrantin që ndante të njëjtën çati. Këtë herë Jezusi eliminon të gjithë kufijtë: kuptimi i fjalisë është “Kush të kërkon, jep; kushdo që (nënkuptohet: kushdo qoftë ai) dëshiron t'ju marrë hua, mos e kthe shpinën! »
E gjithë kjo na duket e çmendur, e paarsyeshme, e tepruar; e megjithatë pikërisht kështu sillet Zoti me secilin prej nesh çdo ditë, siç nuk ka pushuar së bëri për popullin e tij.
Kjo na kthen te gjithçka që kemi lexuar këto të dielat e fundit në letrën e parë drejtuar Korintasve: Pali i krahasoi arsyetimet tona njerëzore me urtësinë e Perëndisë: arsyeja dhe disa miq me qëllime të mira na nxitin të mos "marrim" si thotë fjala. Jezusi është në një logjikë krejtësisht të ndryshme, atë të Shpirtit të dashurisë dhe butësisë. Vetëm ai mund të përshpejtojë ardhjen e Mbretërisë... me kusht që të mos harrojmë se çfarë jemi: siç thotë Pali,
"A nuk e dini se jeni tempulli i Perëndisë
dhe se Shpirti i Perëndisë banon në ju? »
------------------

shënim
Ligji i hakmarrjes shfaqet tashmë në kodin e Hamurabit, rreth vitit 1750 para Krishtit. Dhe, padyshim, ligji biblik është i frymëzuar prej tij, por ai është ende në progres në krahasim me atë të mëparshëm: në kodin e Hamurabit, lëndimi që i bëhet një të pasuri është më i rëndë dhe më i aspër se lëndimi që i bëhet një të varfër.

[ninoenina]

F. A.: E DIELA 7 Ord…VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 7 Ord…VITI A.

MË 19 – 2 – 2023.


UNGJILLI: Mt. 5, 38 – 48.

Në atë kohë, Jezusi u tha nxënëzve të vet:
38 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Syrin për sy e dhëmbin për dhëmb’. 39 Unë po ju them: Mos u kacafytni me të keqin, por atij që të bie shuplakë faqes së djathtë, ktheja edhe të tjetrën. 40 Atij që do të të qesë në gjyq për të të marrë këmishën, jepja edhe pallton. 41 E nëse ndokush të shtrëngon të ecësh me të një milje, ti bëji dy; 42 atij që të lyp, jepi, e atij që të kërkon hua, mos ia kthe shpinën.”
43 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Duaje të afërmin tënd’ e urreje armikun tënd. 44 E unë po ju them: Duajini armiqtë tuaj, lutuni për ata që ju salvojnë, 45 për t’u bërë bijtë e Atit tuaj që është në qiell, sepse Ai bën të lindë dielli i tij mbi të këqijtë e mbi të mirët e të bjerë shi për të drejtët e për të padrejtët. 46 Sepse, po qe se i doni vetëm ata që ju duan, çfarë shpërblimi meritoni? Pse a nuk bëjnë kaq edhe tagrambledhësit? 47 E nëse i përshëndetni vetëm vëllezërit tuaj, çfarë bëni të veçantë? A nuk bëjnë të njëjtën gjë edhe paganët? 48 Jini, pra të përkryer siç është i përkryer edhe Ati juaj që është në qiell!”

LECTIO DIVINA- MEDITIM – LUTJE.

Nga marrëdhënia me tjetrin presim një shkëmbim, një reciprocitet.
Instinktivisht, nëse i bëjmë diçka të mirë një personi tjetër, presim një kthim, qoftë edhe thjesht mirënjohje, një buzëqeshje; nëse investojmë dashurinë tonë, ajo që presim, është reciprociteti dhe kjo nevojë për t'i parë llogaritë të barabarta në dhënie dhe marrjen është drejtësia jonë.
Kjo drejtësi neve na duket kaq logjike që e kemi projektuar edhe te Zoti; Ai na jep të mirat e tij, na mbush me dhuratat e tij, por natyrshëm, pret që ne t'i tregojmë bindjen tonë, t'i zbatojmë urdhrat e tij, me pak fjalë, se ka kthim… është drejtësia jonë.
Ishte drejtësia e skribeve dhe e farisenjve dhe Jezusi tha: Nëse drejtësia juaj nuk shkon përtej kësaj drejtësie, që është ajo e farisenjve, ju jeni jashtë mbretërisë së qiejve, nuk keni hyrë ende në mbretërinë e Perëndisë.
Pra, rreziku është të qëndrojmë në drejtësinë e kësaj bote, ta praktikojmë atë, që tashmë është një gjë shumë e mirë, të bindur se tashmë jemi dishepuj të Krishtit, se kemi pranuar propozimin e tij për një botë të re; Jezusi dëshiron të na prezantojë në mbretërinë e Perëndisë, e cila udhëhiqet nga një parim i ndryshëm nga ai i reciprocitetit në logjikën e shkëmbimit tregtar. Jezusi na fton të përvetësojmë një drejtësi të re.
Dhe cili është propozimi që ai na bën?
Është ky: marrëdhënia me tjetrin – e mirë, e keqe, mike, armike, simpatike apo e pakëndshme, nuk ka rëndësi – nuk bazohet më në kalkulim, por në papagueshmëri të plotë dhe totale. Dishepulli investon për një dashuri pakushtëzuar, që nuk ka kthim, avantazh... atij as edhe nuk i shkon ndër mend një gjë të tillë!
Ai do, bën mirë, e do jetën e tjetrit edhe nëse është armiku i tij, sepse kjo vjen nga natyra e tij e re, ajo e një bir të Zotit. Si hardhia nuk mund të mos prodhojë rrush dhe nuk mund të prodhojë gjemba edhe nëse do, sepse natyra e saj e çon atë të prodhojë rrush, kështu dishepulli i Jezusit e do armikun sepse kjo është natyra e tij e re.
Në ungjillin e sotëm Jezusi u tregon të gjithë atyre që duan t'i përkasin mbretërisë së re, mbretërisë së Zotit, dy qëllime të tjera, përtej të cilëve nuk është e mundur të shkohet, sepse janë arritjet më të larta të mundshme për njeriun.
Të dëgjojmë: Mt. 5, 38-42.
38 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Syrin për sy e dhëmbin për dhëmb’. 39 Unë po ju them: Mos u kacafytni me të keqin, por atij që të bie shuplakë faqes së djathtë, ktheja edhe të tjetrën. 40 Atij që do të të qesë në gjyq për të të marrë këmishën, jepja edhe pallton. 41 E nëse ndokush të shtrëngon të ecësh me të një milje, ti bëji dy; 42 atij që të lyp, jepi, e atij që të kërkon hua, mos ia kthe shpinën”.
U tha: “Sy për sy dhe dhëmb për dhëmb”. Tani po ju them, mos e kundërshtoni të ligun; me të vërtetë, nëse dikush të godet me shuplakë në faqen e djathtë, ktheje edhe tjetrën tek ai, dhe nëse dikush dëshiron të të çojë në gjyq dhe të të marrë tunikën, jepi edhe mantelin. Dhe nëse dikush të detyron të shkosh me të një milje, shko me të dy. Jepini atyre që ju kërkojnë, dhe atyre që duan një kredi nga ju, mos e ktheni shpinën.
Keni dëgjuar që u është thënë të parëve, dmth Zoti u ka thënë të paëve: sy për sy, dhëmb për dhëmb. Mendoj se ky është rregulli ligjor më i keqtrajtuar në historinë e së drejtës: e përmendim kur duam të rregullojmë mardhënjen tonë me dikë që na ka bërë keq, ndaj themi "sy për sy, dhëmb për dhëmb... tani ti duhet të paguash". Kjo normë hyri në Tevrat me një qellim të mençur, si një vendim të vullnetit të mirë të Zotit për të frenuar hakmarrjen me të cilën shoqëritë arkaike u përpoqën të ruanin rendin, dhe të rivendosnin drejtësinë. Autori i një vepre të keqe, kur ishte zbuluar, u nënshtrohej dënimeve shëmbullore, dënimeve publike aq mizore dhe të rënda, në mënyrë që të gjithë ata që ishin dëshmitarë të humbasnin dëshirën për të kryer të njëjtin gabim.
Hakmarrja shërbeu si një pengesë, por ishte qartazi një mënyrë barbare për të ruajtur rendin, për të bërë drejtësi.
Ne kemi një rast të njohur në Bibël, atë të Lamekut, një pasardhës i Kainit, i cili një ditë thërret dy gratë e vet dhe u thotë atyre:
“Adë e Salë, dëgjojeni zërin tim; gratë e Lamekut, dëgjojeni fjalën time: vrava njeriun pse më pat plagosur, edhe një djalosh pse më pat rënë. Kaini do të hakmerret shtatëfish, kurse Lameku shtatëdhjetë herë shtatë”! (Zn. 4, 23-24).
7 herë Kaini mori hak, por Lameku mori hak 77 herë.
Pikërisht për t'i dhënë fund këtyre teprimeve, Zoti në Tevrat kishte vendosur "sy për sy, dhëmb për dhëmb", domethënë, secili duhet të paguajë për fajin që ka bërë, jo për të gjithë të keqen që ekziston në botë, përgjegjësi i të cilës nuk mund të kapet.
Jezusi nuk thotë se është një normë e keqe, sepse është e mirë, është tashmë një hap përpara në lidhje me hakmarrjen, edhe pse mbetet në një logjikë që është ende ajo e drejtësisë së kësaj bote, dhe nuk është plotësisht njerëzore. Jezusi dëshiron që ne të bëjmë një hap drejt horizontit të fundit përtej të cilit nuk mund të shkohet.
“Unë po ju them: Mos u kacafytni me të keqin” (5, 38).
Po, nuk është një gjë që Jezusi thotë për të gjithë, por vetëm për dishepujt e vet. Për këtë në fjalimin e tij ai përdor veten e dytë njëjës: mos e bëj, ki kujdes, ke hyrë në botën e re, mos u kthe në nivelin më të ulët, mos e vendos veten në të njëjtin nivel me agresorin tënd, i bëj ballë tundimit për t'iu drejtuar armëve, përdori metodat e bijëve të Zotit, sepse përndryshe do të kthesh përsëri të sillesh si ata që nuk kanë hyrë akoma në mbretërinë e re. Nëse dikush të hedh baltë në fytyrë, reagimi yt instinktiv është t'ia hidhesh edhe ti përsëri në fytyrë, por nëse e bën këtë, përfundon duke u rrotulluar në baltë së bashku me të... Jezusi të thotë: mos e degrado veten, mos zbrit në këtë nivel.
Dishepulli duhet të ketë parasysh se kushdo që i përket ende botës së lashtë, do ta lëndojë veten: dishepulli duhet të përgatitet që të jetë i aftë të përgjigjë si dishepull. Dishepullit nuk i përket më asaj logjike sipas të cilës njeriu përpiqet të barazojë llogaritë.
Për të qenë i qartë, Jezusi tani paraqet katër shembuj për të shpjeguar si duhet të jetë drejtësia e atyre që i përkasin mbretërisë së Perëndisë.
Shembulli i parë: “Atij që të bie shuplakë faqes së djathtë, ktheja edhe të tjetrën” (v. 39).
Nëse dikush të godet, normalisht të godet me shuplakë, të bie në faqen tënde të majtë. Nëse bie në faqen tënde të djathtë, do të thotë se është një shuplakë me kurrizin e dorës, që iste një fyerje shumë e rëndë, që në Izrael dënohej me një gjobë të ngjashme me një pagesë mujore të një punëtori.
Jezusi i thotë dishepullit të mos jetë më i sjellshëm apo më i butë në pretendimet për kompensim, por i thotë të kthejë faqen tjetër… “ ktheje faqen tjetër”. Është një shprehje paradoksale sigurisht që nuk duhet marrë fjalë për fjalë, në fakt edhe Jezusi protestoi para kryepriftit kur i dhanë një shuplakë.
Cila është përgjigjja që e karakterizon atë që i përket mbretërisë së Perëndisë? Ai nuk reagon, nuk hakmerret, nuk ia kthen të keqen me të keqen, nuk ia kthen ofendimin që ka marrë, sepse kjo do të thoshte t'i shtonte më shumë të keqen asaj që është bërë.
Megjithatë duhet të kemi kujdes: dashuri nuk do të thotë gjithmonë dhe vetëm përkëdhelje: në momente të caktuara duhen qëndrime të forta, të ashpra: me kusht që ngurtësia të lindë nga dashuria, të lindë nga fakti që njëri e do të mirën e tjetrit, sepse të pranosh se ai mbetet i keq, nuk i bën mirë atij: duhet që ai ta nxjerrë jashtë të keqen që ka në zemër dhe për këtë nuk mjaftojnë përkëdheljet: disa herë ka nevojë për një reagim të fortë dhe të ashpër.
Megjithatë, kur merr një pozicion të ashpër, së pari duhet të pyesësh veten nga çfarë shtytje buron, sepse ndoshta, pa e kuptuar, qëndrimi ynë mund të mos vijë na dashuria për vëllain tonë, por nga dëshira për t'u hakmarrë, nga nevoja për të bërë që fajtori të pagojë që të shlyehet gabimi i tij. Vëmë re se në fjalët e Jezusit mungon aspekti-pikëpamja optimiste, domethënë Jezusi nuk thotë: me mirësinë tënde, me durimin tënd do t'ia ndryshosh zemrën armikut, do t’ia bësh të mirë... Mund të ndodhë që ai të bëhet më i mirë! Por nuk do të thotë domosdoshmërisht se do të bëhet më i mirë: Jezusi thotë se nuk mund të sillesh ndryshe sepse tani je në mbretërinë e Perëndisë, domethënë, e lë veten të prekesh nga jeta hyjnore që është në vetveten, dhe sepse je një bir i Zotit, e lë veten të prekësh vetëm nga ajo dashuri që karakterizon Atin tënd Qiellor e që duhet të dalë prej teje. Kështu ti mund të reagosh gjithmonë dhe vetëm nga dashuria. Edhe kur merr pozicione të vështira, ato duhet të lindin nga nevoja për të parë vëllain tënd të lumtur.

Shembulli i dytë:
“Atij që do të të qesë në gjyq për të të marrë këmishën, jepja edhe pallton” (v. 40). Nëse dikush deshiron të të padisë për të marrë tunikën tënde, ti lërë atij edhe mantelin tënd. Në Izrael, burrat dhe gratë mbanin dy rroba mbi brez që i mbulonte organët gjinore, ishte tunika me mëngë të gjata ose gjysmë mëngë, e cila vishej mbi trupin e zhveshur dhe më pas ishte manteli, të cilin e mbështilltin kur bënte ftohtë dhe shërbente edhe si mbulesë gjatë natës për të varfrit. Manteli ishte aq i rëndësishëm që nuk mund të kërkohej; nëse merrej si peng manteli i vëllait dhe në mbrëmje ai nuk të kishte kthyer borxhin, duhet t'i jepej atij gjithsesi manteli, sepse përndryshe ai do të kishte pasur ftohtë gjatë natës. Manteli nuk mund të mbahej si peng gjatë natës.
Çfarë duhet të bësh, thotë Jezusi, me atë që të çon në gjyq dhe dëshiron të të marrë tunikën tënde? Është e qartë se i janë hequr të gjitha pasuritë e tjera, sepse atij i ka mbetur vetëm tunika në trupin e zhveshur.
Cfare mund të besh? Trego dashurinë tënde të pakushtëzuar: ti duhet të refuzosh të hysh në grindje dhe mosmarrëveshje: për këtë dorëzoje edhe mantelin që është veshja e fundit që të ka mbetur. Jezusi e praktikoi këtë deri në germë: ai mbeti krejtësisht i zhveshur në kryq. I krishteri mund dhe duhet të kërkojë drejtësi, por nëse nuk mund ta marrë atë sepse pushteti është në duart e të ligjve dhe alternativa e tij e vetme është të bëjë të keqen nga ana e tij, ai nuk mund të bëjë gjë tjetër veçse të pranojë edhe humbjen e petkut.
Merre ose lëre, të jesh ose të mos jesh anëtar i mbretërisë së Perëndisë.


Shembulli i tretë:
“E nëse ndokush të shtrëngon të ecësh me të një milje, ti bëji dy” (v. 41).
Këtu përdoret folja angareuei, një folje që gjendet vetëm dy herë në Besëlidhjen e Re: në të vërtetë do të thotë "të ngacmosh". Një rast është në tekstin tonë sot (tjetri është në tregimin e Simonit të Kirenës i cili është ngacmuar, detyrohet nga ushtarët për të mbajtur kryqin e Jezusit). Ndodhte shpesh që ushtarët romakë ose ndonjë zotëri i pasur vendas t’i ngacmonin fshatarët e varfër, duke i detyruar të mbanin ngarkesa. Kemi shembullin e Simonit nga Kirena që u kthye nga fushat i lodhur, dhe e ngacmuan të mbartë kryqin e Jezusit.
Jezusi thotë: nëse dikush të ngacmon dhe të detyron të shkosh me të një milje… Meqenëse ushtarët dhe të pasurit e vendit shpesh i ngacmonin të varfrit, ishin dhënë shumë sugjerime për sjelljen që duhej adoptuar në këto raste; revolucionarët sugjeruan rebelimin, përdorimin e dhunës, domethënë nëse bën një milje dhe pastaj arrin në një luginë, nëse e shtyn atë post, është gjëja më e mirë që mund të bësh; Epikteti stoik nxiti maturi, tha: nëse duan të të kërkojnë gomarin, mos reago, sepse përndryshe do të rrahësh dhe pastaj do ta kërkojnë edhe gomarin tënd njësoj. Jezusi nuk dikton asnjë rregull urtësie, ai nuk sugjeron një strategji për të kthyer agresorin dhe as nuk siguron që sjellja juaj e pajtueshme të ketë një rezultat të dobishëm për konvertimin e të ligjve në një kohë të shkurtër, jo! Ai i kërkon dishepullit të sillet sipas natyrës së tij, si një bir i Zotit, që nuk mund të bëjë llogaritë, duhet ta mbajë zemrën të lirë nga çdo inat, duhet të përmbahet nga çdo reagim që nuk diktohet nga dashuria. I famshëm është kundërshtimi tallës i Julianit apostatit, stërnipi i Kostandinit, i cili pyeste veten: “Por çfarë do të ndodhte në botë nëse të krishterët do ta merrnin seriozisht këtë urdhrim? Është e qartë se barbarët, të këqijtë, do ta kishin gjithmonë epërsinë”… ndoshta. Celsus ishte edhe më i qartë dhe akoma më i ashpër: ai tha: "Por nëse silleni siç sugjeron Jezusi i Nazaretit, ju e lini pushtetin në tokë, në duart e njerëzve më të egër dhe pa ligj".
Është kundërshtimi që është ngritur gjithmonë që nga kohët më të hershme, ndaj asaj që mund ta quajmë pacifizëm kristian! Pacifizëm nuk do të thotë të pranosh gjithçka, të thuhet së gjithçka është e mirë. Këtu ne po flasim për ata që Jezusi i quan ndërtuesit e bekuar të paqes, "eirene poyoi", ata që janë të përkushtuar për të ndërtuar paqen, dhe refuzojnë të përdorin çdo veprim që mund të dëmtojë vëllain e tyre. Ku ka dhunë, çdo dhunë: kriminale, politike, ekonomike, ushtarake dhe gjithashtu çdo pjesëmarrje në këto forma dhune, është e qartë se mbretëria e Zotit nuk ekziston ende atje. Heqja dorë nga dhuna është një shenjë e pranisë së mbretërisë së Perëndisë, një shenjë se bota e re ka filluar të ekzistojë.

Shembulli i katërt
“Atij që të lyp, jepi, e atij që të kërkon hua, mos ia kthe shpinën” (v. 42). Kur dikush të kërkon hua, mos ia kthe shpinën.
Është rasti i katërt, të mos ia kthejmë shpinën një personi që ndoshta është edhe bezdi, e kërkon hua. Në Izrael kredia ishte ndaluar: nuk ishte, siç ndodh tek ne, një investim sepse ka një interes që imponohet. Në Izrael kjo marrje e parave me interes ishte e ndaluar; interesi për Tevratin quhet "nescec" që do të thotë "kafshim" që i jep në qafë atij që ka nevojë, huamarrësi në Izrael ishte nevojtar. Jezusi thotë: ki kujdes, ki mëhirë për të sepse është në nevojë! Nuk përmendet as interesi apo ndonjë avantazh që mund të merret nga një kredi, por nuk e kthen shpinën. Ndoshta ai vjen për t'ju kërkuar një kredi, që mund të jetë gjithsesi akomodim, një apartament me qira, një punë, një çmim preferencial dhe ndoshta, siç ndodh shpesh, diçka që kërkohet pa shumë diskrecion.
Jezusi i thotë dishepullit: mos pretendo se të kuptojë, mos kërko justifikime, mos shpik vështirësi që nuk ekzistojnë, mos u mundo ta shkarkosh problemin te të tjerët, nëse mund të bësh diçka... bëje.

Tani shembulli i fundit, hapi cilësor në drejtësinë e re, për të hyrë në mbretërinë e Perëndisë. Duhajini armiqtë e tu…Le të dëgjojmë: Mt. 5, 43-48:
“Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Duaje të afërmin tënd’ e urreje armikun tënd. E unë po ju them: Duajini armiqtë tuaj, lutuni për ata që ju salvojnë, për t’u bërë bijtë e Atit tuaj që është në qiell, sepse Ai bën të lindë dielli i tij mbi të këqijtë e mbi të mirët e të bjerë shi për të drejtët e për të padrejtët. Sepse, po qe se i doni vetëm ata që ju duan, çfarë shpërblimi meritoni? Pse a nuk bëjnë kaq edhe tagrambledhësit? E nëse i përshëndetni vetëm vëllezërit tuaj, çfarë bëni të veçantë? A nuk bëjnë të njëjtën gjë edhe paganët? Jini, pra të përkryer siç është i përkryer edhe Ati juaj që është në qiell!” (v, 43-48)
Ke dëgjuar se të lashtëve u është thënë se do ta duash mikun tënd, por do ta urresh armikun. Vetëm pjesa e parë e kësaj fjalie të cituar nga Jezusi i përket Biblës, e dyta nuk është në Bibël, por ishte spiritualiteti që qarkullonte në atë kohë.
Vetëm mendoni për atë që thanë murgjit e Kumranit: “Ju duhet t'i doni fëmijët e dritës, por duhet t'i urreni fëmijët e errësirës, të cilët presin dhe duhet të presin hakmarrjen e Perëndisë”. Ka edhe shprehje shumë të forta në disa psalme kur psalmisti thotë:
19 Oh! Sikur Hyji t’i zhdukte mëkatarët! Largohuni prej meje, o njerëz gjakatarë! 20 Ata flasin kundër teje me dredhi: më kot e lartësojnë veten kundër teje. 21 A të mos i urrej, o Zot, ata që të urrejnë ty? A të mos t’i përbuz ata që ngrihen kundër teje? 22 Unë i urrej me urrejtje të madhe a nuk i urrej armiqtë e tu, Zot, i urrej ata me urrejtje të paepur” (Ps. 139, 19-22).
Është shprehja e shkëputjes që kërkon të ketë psalmisti nga ata që bëjnë keq, por nuk ka Zot në Bibël që të thotë se duhet ta urresh armikun! Kjo nuk është në Tevrat!
Tani le të meditojmë, të mendojmë mbi hapin cilësor që Jezusi dëshiron të bëjmë, duke u nisur nga drejtësia e njerëzve që i duan miqtë e tyre dhe i urrejnë armiqtë e tyre.
Tani po ju them, duajini armiqtë tuaj! Folja që përdoret është e rëndësishme, "agapan", një folje që në Greqinë klasike nuk ishte përdorur (shfaqet gjithsej një duzinë here), dhe është bërë folja që karakterizon sjelljen e dishepullit të Krishtit, dashurinë e pakushtëzuar, e lirë, e cila nuk pret kurrfarë shpëblimi dhe që, si dashuria e Zotit, është për të gjithë njerëzit, edhe për armiqtë, edhe për ata që të bëjnë keq. Folia “agapao” është për ata që konkretisht bëjnë vepra të mira për ata që kanë nevojë e që tërhiqen menjëherë mënjanë, duke shpresuar që askush të dijë se kanë bërë vepra të mira.
Folje të tjera përdoreshin për të shprehur dashurinë në kulturën greke: folja "filein", ndjenja, që është dashuri spontane, ajo ndaj miqve; ishte folja e erosit, që ishte më e përdorur se të gjitha të tjera. Folja fileo flet për atë dashuri që është kërkimi i së bukurës që shihet; ka edhe një folje tjetër “spergheo” që është dashuria spontane që lindi mes të afërmve.
Dashuria që karakterizon të krishterin, është, përsëri, nevoja për të parë tjetrin të lumtur, deri në vendosjen e jetës në dispozicion të jetës së armikut, është gëzimi që provohet duke parë që tjetri jeton, dhe jeton mirë dhe është i lumtur. Kjo është dashuria që Jezusi u kërkon atyre që duan t'i përkasin mbretërisë së Perëndisë. Një dashuri që nuk është e lehtë, e për këtë Jezusi jep një urdhër të dytë: lutu! Vetëm nëse lutemi, kemi aftësinë të dëgjojmë gjithmonë Shpirtin e Krishtit që është në ne, atë Shpirt që e çoi Jezusin të jepte jetën, të mos kursente asnjë çast, asnjë thërrime të jetës së tij që nuk u ishte dhënë atyre që kishin nevojë për të. Kështu, nëse duam që ky Shpirt të veprojë gjithmonë tek ne, është e nevojshme të ruajmë një atmosferë lutjeje, që nuk do të thotë të përsërisim formula dhe të mbajmë gjithmonë kontakt me mendimet dhe ndjenjat e Atit Qiellor.
Arsyeja: Ne jemi bij të Atit qiellor, i cili bën që dielli i tij të lindë mbi të ligjtë, fillimisht mbi të ligjtë dhe më pas mbi të mirët, dhe bën të bjerë shi mbi të drejtët dhe të padrejtët.
Çfarë do të thotë të jemi bij të Atit tonë Qiellor? Jeta që na ka dhënë Ati Qiellor, duhet të shfaqet në ne dhe kjo jetë është dashuri e pakushtëzuar; në fakt ai bën që dielli i tij të lindë mbi të ligjtë dhe të mirët.
Si e interpretojmë këtë shprehje?
Hyji, Zoti është dashuri. Ai është i mirë me të gjithë, i bën mirë të gjithë atyre që janë të këqij dhe i do, i bekon, i mbush me të mirat e tij ata që janë të mirë... nuk është kështu! E Vërteta është se Zoti bën që dielli të lindë mbi mua kur jam i mirë dhe bën që dielli i tij të lindë mbi mua, (sepse Aii është vetë dashuria e më do pa kushte), edhe kur jam keq, një mëkatar. Ne duhet ta përvetësojmë këtë sepse ky është agapan i Zotit, kjo është dashuria e tij. Pastaj, kur ta kuptojmë se kjo është dashuria e tij, meqë jemi bijtë e tij, do ta lëmë këtë agapan të shkojë drejt vëllezërve tanë.
Një nënë e do djalin e saj sepse është djali i saj, edhe kur ndoshta ky djal bëhet i keq, e do gjithsesi sepse e dallon shumë mirë veprën e keqe që ka bërë djali... djali është i mirë, veprimi duhet të jetë i dënuar. Zoti na do çmendurisht sepse ai është dashuri: një nënë, më parë nuk ishte nënë, por kur ajo bëhet nënë, sipas natyrës së saj që e çon atë të dashurojë fëmijën e saj pa kushte, madje të japë jetën për të: kjo vjen spontanisht, natyrshëm, vjen nga natyra e saj si nënë. Kjo dashuri e pakushtëzuar e të krishterit që i përket botës, mbretërisë së re të Perëndisë, vjen nga natyra e tij e re, ajo e të qenit bij të Zotit.
Pastaj Jezusi jep shembuj: Nëse i doni ata që ju duan, çfarë bëni të jashtëzakonshme? E bëjnë edhe paganët. Kjo do të thotë, ju jeni vetëm të drejtë, nuk jeni akoma bijtë e Perëndisë.
Nëse përshëndetni vëllezërit tuaj, çfarë bëni të jashtëzakonshme? Të përshendesh vëllezërit do të thotë të urosh Shalom, paqe: po me grumbullimin e të gjitha të mirave, ua urojmë vëllezërve paqen... Nëse e bëjmë, nuk bëjmë asgjë të jashtëzakonshme, nuk jemii akoma bij të Zotit... Do të jemi bij të Zotit nëse ua urojmë Shalom (që ,do të thotë: unë jam i gatshëm të jap edhe jetën time që ti të kesh grumbullimin e të gjitha të mirave) të gjithë armiqve tanë. Kjo vjen vetëm nga Shpirti i Krishtit!
Që në fillim, në kishë është bërë një përpjekje për të zbutur këtë urdhërim të jetës së re të dishepullit. Origenes, për shembull, ky studiues shumë i famshëm biblik, që në ditët e para të kishës, filloi ta zbusë këtë urdhër, tha: “Vetëm mos i urreni armiqtë tuaj”. Nuk mjafton që nuk i urrejmë armiqtë, jemi akoma pak mbi drejtësinë e kësaj bote, por nuk jemi ende në mbretërinë e Perëndisë. Nuk mjafton që nuk i urrejmë, duhet të bëjmë mirë, duhet ta vëmi jetën në dispozicion të armikut për t'i dhënë jetë. Shën Ambrozi tha gjithashtu se ky urdhër është rezervuar për të përsosurit, jo për të gjithë. Këta janë urdhra që duhet t'i zbatojnë të gjithë, por ky urdhër, të duash edhe armiqtë, është për të përsosurit... Dhe Shën Agustini pohoi gjithashtu, se ishte për të përsosur, “mjafton që të tjerët të aspirojnë të hynë në këtë formë dashurie”. Shën Thoma... ka një shprehje latine që thotë se urdhri për dashurinë e armiqve, “pertinet ad perfectionem caritatis”, pra nuk është e nevojshme për shpëtim, është pikërisht për përsosmëri. Kështu u fillua të kufizohej urdhri i Jezusit duke përjashtuar dashurinë ndaj armikut... ishte një problem i madh!

Le të kthehemi tek ajo që tha Jezusi.
“Jini, pra të përkryer siç është i përkryer edhe Ati juaj që është në qiell!”
Dikush e interpreton këtë rekomandim, këtë urdhër nga Jezusi si fillimin e një udhëtimi për të arritur një ditë përsosmërinë e Atit Qiellor... nëse ky është interpretimi, vërtet nuk e fillojmë këtë udhëtim sepse dekurajohemi që në fillim!
Sot ne duhet të jemi gjithmonë të përsosur pasi Ati ynë qiellor është i përsosur, domethënë, Jezusi zbulon natyrën tone e re si bij të Perëndisë të shenjtë dhe të përsosur, dhe na shpjegon që lidhja jonë me të na nxit të jemi të shenjtër si Ai. Me të vërtetë dashuria dhe shenjtëria janë sinonime.
Kjo është përsosmëria, përtej kësaj është e pamundur të shkojmë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 1RË E KRESH. VITI A

MË 26-2-2023.

LEXIMI I 1RË: Zn. 2,7-9 ; 3,1-7a.

7 Atëherë Zoti Hyj e formoi prej pluhurit të tokës njeriun dhe nëpër hundë i futi frymën e jetës e njeriu u bë qenie e gjallë.
8 Zoti Hyj mbolli një kopsht në Eden, në lindje e në të e vendosi njeriun që e kishte krijuar.
9 Zoti Hyj bëri që prej toke të mbijë çdo lloj peme, e bukur për t’u parë dhe e shijshme për t’u ngrënë e në mes të parrizit pemën e jetes e pemën e dijes të mirës e të së keqes.
1 Ndër të gjitha egërsirat e fushës që Zoti Hyj krijoi, gjarpri ishte më dinaku. Ky i tha gruas: “Vërtet, Hyji ju urdhëroi që të mos hani prej asnjë peme të kopshtit?”. 2 Gruaja iu përgjigj: “Ne i hamë frutat e pemëve që janë në kopsht; 3 porse për frytin e pemës që është në mes të kopshtit, Hyji na urdhëroi të mos e hamë as të mos e prekim që të mos vdesim”. 4 Porse gjarpri i tha gruas: “Nuk do të vdisni assesi. 5 Madje Hyji e di se kurdo të hani prej saj, sytë tuaj do të hapen e do të bëheni porsi Hyji duke e njohur të mirën e të keqen”. 6 Atëherë gruaja pa se pema ishte e mirë për ta ngrënë dhe e bukur për t’u parë dhe pemë e dëshirueshme për të fituar dijen; gruaja mori prej frutit të saj dhe hëngri. Pastaj i dha edhe burrit të vet që ishte me të. Hëngri edhe ai. 7 Atëherë u hapën sytë të dyve. Kur panë se ishin lakuriq, gërshetuan gjethe fiqsh dhe bënë mbështjellës për vete.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Para se t'i qasemi këtij teksti, duhet kujtuar se autori i tij nuk ka pretenduar kurrë se është historian! Bibla nuk është shkruar nga shkencëtarë apo historianë; por nga besimtarët për besimtarët. Teologu që shkruan këto rreshta, pa dyshim në kohën e Solomonit, në shekullin e dhjetë para erës sonë, kërkon t'u përgjigjet pyetjeve që bëjnë të gjithë: Pse e keqe? Pse vdekja? Pse ka keqkuptime në çiftet njerëzore? Pse është vështirësia për të jetuar? Pse është e vështirë puna? Pse natyra është ndonjëherë armiqësore?
Për t'u përgjigjur, ai mbështetet në një siguri që është ajo e të gjithë popullit të tij, është mirësia e Zotit: Zoti na çliroi nga Egjipti, Zoti na do të lirë dhe të lumtur. Që nga eksodi i famshëm nga Egjipti, nën udhëheqjen e Moisiut, që nga kalimi i shkretëtirës, ku ne kemi përjetuar me çdo vështirësi të re praninë dhe mbështetjen e Zotit, nuk mund të dyshojmë më. Prandaj, historia që sapo lexuam bazohet në këtë siguri të dashamirësisë së Zotit dhe përpiqet t'u përgjigjet të gjitha pyetjeve tona rreth së keqes në botë. Me këtë Zot që është i mirë dhe dashamirës, si është e mundur që të ekzistojë e keqija?
Autori ynë shpiku një fabul për të na ndriçuar: një kopsht me kënaqësitë (ky është kuptimi i fjalës "Eden") dhe njerëzimi i simbolizuar nga një çift që është përgjegjës për kultivimin dhe ruajtjen e kopshtit. Kopshti është plot me pemë, secila më tërheqëse se tjetra. Pema që është në qendër të “Edenit” quhet "pema e jetës" frutët e saja mund të hahen si çdo tjetra. Por ka edhe, diku në këtë kopsht, teksti nuk e specifikon se ku, një pemë tjetër, fruti i së cilës është i ndaluar. Quhet "pema e njohjes së asaj që bën të lumtur apo të palumtur".
Përballë këtij ndalimi, çifti ka dy qëndrime të mundshme: ose të besojnë pasi e dinë se Zoti është vetëm dashamirësia, duke vazhduar të jenë të kënaqur sepse kanë akses në pemën e jetës: “Nëse Perëndia na ndalon pemën tjetër, kjo është sepse nuk është e mirë për ne”, mund të mendonin! Ose të dyshojnë duke menduar se Zoti ka qellime të veta keqdashëse: imagjinojnë se ai dëshiron ta mohojë aksesin në njohuri.
Është sugjërimi i gjarprit: ai drejtohet gruas dhe ia tregon mirkuptimin e vet por në rrenë: “Pra? Zoti ju tha: nuk do të hani nga asnjë pemë e kopshtit?” (Është përkthimi i TOB (Përkthimi Ekumenik i Biblës) që e ruan natyrën qëllimisht të paqartë të çështjes së gjarprit; e thënë në këtë mënyrë, në fakt, pyetja mund të kuptohet si "nuk do t'i hani të gjitha frutat" ose "nuk do të hani asnjë"! Por është kështu në tekstin hebraik).
Gruaja përgjigjet: “Ne i hamë frutat e pemëve që janë në kopsht; porse për frytin e pemës që është në mes të kopshtit, Hyji na urdhëroi të mos e hamë as të mos e prekim që të mos vdesim” (3,2-3). Djalli ka bërë një zhvendësim: thjesht sepse ajo ka dëgjuar zërin e dyshimit, ajo tashmë flet vetëm për atë pemë dhe thotë "pema që është në mes të kopshtit": tani e tutje, me mirëbesim, është ai, dhe jo pema e jetës që ajo sheh në mes të kopshtit. Vështrimi i saj tashmë është shtrembëruar, vetëm pse e la gjarprin t'i fliste; atëherë gjarpri mund të vazhdojë punën e tij të vogël minuese: “Nuk do të vdisni assesi. Madje Hyji e di se kurdo të hani prej saj, sytë tuaj do të hapen e do të bëheni porsi Hyji duke e njohur të mirën e të keqen”(3,4-5)
Edhe këtu, gruaja i dëgjon shumë mirë këto fjalë të bukura dhe teksti lë të kuptohet se vështrimi i saj shtrembërohet gjithnjë e më shumë: “…gruaja pa se pema ishte e mirë për ta ngrënë dhe e bukur për t’u parë dhe pemë e dëshirueshme për të fituar dijen; gruaja mori prej frutit të saj dhe hëngri. Pastaj i dha edhe burrit të vet që ishte me të. Hëngri edhe ai” (3,6). Gjarpri ka fituar: gruaja merr frutin, e ha, ia jep burrit, e ha edhe ai. Dhe ju dëgjuat fundin e tregimit: "Atëherë u hapën sytë të dyve. Kur panë se ishin lakuriq, gërshetuan gjethe fiqsh dhe bënë mbështjellës për vete” (v.7). Atëherë u hapën sytë të dy dhe e kuptuan se ishin lakuriq". Vërtet gjarpri kishte thënë “do të hapen sytë”; gabimi i gruas ishte të besonte se ai po fliste në interes të saj dhe se ai po zbulonte qëllimet e liga të Zotit; ishte vetëm një gënjeshtër: vështrimi është ndryshuar, është e vërtetë, por është e shtrembëruar.
Nuk është rastësi që dyshimi i hedhur mbi Zotin paraqitet si një gjarpër; Izraeli në shkretëtirë kishte përjetuar gjarpërinjtë helmues. Teologu ynë i oborrit të Solomonit ia kujton këtë përvojë të hidhur dhe thotë: ka një helm më të keq se helmi i gjarpërinjve më helmues: dyshimi për Zotin është një helm vdekjeprurës, ai helmon jetën tonë. Ideja e teologut tonë është që të gjitha fatkeqësitë tona vijnë nga ky dyshim që mundon njerëzimin. Të thuash se pema e njohjes së së mirës dhe së keqes është e rezervuar për Zotin do të thotë se vetëm Zoti e di se çfarë e bën lumturinë apo fatkeqësinë tonë; që në fund të fundit ka kuptim nëse ai na ka krijuar. Të duash të hash frutin e kësaj peme të ndaluar me çdo kusht do të thotë të pretendosh të përcaktosh vetë se çfarë është e mirë për ne: paralajmërimi "Mos ta hani, mos ta prekni, përndryshe do të vdisni" tregonte se kjo ishte një gënjeshtër, ishte një gjë e rremë.
Historia shkon edhe më tej: gjatë udhëtimit në shkretëtirë, sepse Zoti përcaktoi Ligjin që duhet të zbatohej tani e tutje, atë që ne i quajmë dekalogun. Ne e dimë se praktikimi i përditshëm i këtij Ligji është kushti për mbijetesën dhe rritjen harmonike të këtij populli. Nëse do ta dinim mjaftueshëm se Zoti do vetëm jetën tonë, lumturinë tone , lirinë tonë, do të kishim besim dhe do t'i bindeshim ligjit me zemër të mirë. Është me të vërtetë "pema e jetës" që na është vënë në dispozicion nga Zoti.
E thashë në fillim se është një fabul, por mësimi i së cilës vlen për secilin prej nesh; që nga fillimi i botës, ka qenë gjithmonë e njëjta histori. Shën Pali (të cilin e lexojmë këtë të diel në leximin e dytë) vazhdon meditimin dhe thotë: vetëm Krishti i besoi Atit të tij në çdo gjë; ai na tregon rrugën e Jetës.
Historia e Zanafillës ka rezonanca të shumta në meditimin e popullit të Izraelit. Një nga reflektimet e sugjeruara nga teksti ka të bëjë me pemën e jetës: e mbjellë në mes të Kopshtit të Edenit, ajo ishte e aksesueshme për njeriun dhe e autorizuar për konsum. Mund të mendojmë se fruti i saj e lejoi që njeriu të qëndronte i gjallë, me këtë jetë shpirtërore që Zoti i dha atij: “Atëherë Zoti Hyj e formoi prej pluhurit të tokës njeriun dhe nëpër hundë i futi frymën e jetës e njeriu u bë qenie e gjallë” (Zn. 2,7).
Pra, rabinët bënë lidhjen me Ligjin e dhënë nga Perëndia në Sinai. Sepse është mirëpritur nga besimtarët si një dhuratë nga Zoti, një mbështetje për jetën e përditshme: “1 Biri im, mos e harro mësimin tim dhe zemra jote le t’i mbajë urdhërimet e mia, 2 sepse do t’i bëjnë të shumta ditët e tua, vitet e jetës sate plot mirëqenie. 3 Mirësia e besnikëria kurrë mos të lënçin! Lidhi për qafën tënde, shkruaj mbi rrasën e zemrës sate”(Fu. 3,1-3).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 1RË E KRESH...VITI A.

MË 26-2-2023.

PSALMI: 51. 3-4.5-6.12.13.14.17.

3 Ki mëshirë për mua, o Hyj, sipas mëshirës sate, pashë mirësinë tënde shlyeje mëkatin tim!
4 Më laj krejtësisht prej mëkatit tim
e më pastro prej fajit tim!
5 Sepse e pranoj paudhësinë time:
mëkatin tim përherë e kam para sysh.
6 Ty, vetëm ty të kam rënë në faj
dhe kam bërë ç’është keq para teje,
prandaj je i drejtë sado të më ndëshkosh,
dhe i paanshëm në dënimin tënd.
12 Krijoje në mua, o Hyj, zemrën e pastër,
përtërij në mua një shpirt të qëndrueshëm!
13 Mos më flak larg fytyrës sate,
mos e hiq prej meje shpirtin tënd të shenjtë.

14 Ma kthe gëzimin e shpëtimit tënd,
dhe më forco me shpirt të gatshëm.
17 Zhdërvilloj, o Zot, buzët e mia,
dhe goja ime do ta shpallë lavdinë tënde.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

“3 Ki mëshirë për mua, o Hyj,
sipas mëshirës sate,
pashë mirësinë tënde shlyeje mëkatin tim!
4 Më laj krejtësisht prej mëkatit tim
e më pastro prej fajit tim!
5 Sepse e pranoj paudhësinë time:
mëkatin tim përherë e kam para sysh” (51, 3-5)..
Populli i Izraelit është në festë të plotë pendimi në tempullin në Jerusalem. Ai e njeh veten si mëkatar, por njeh edhe mëshirën e pashtershme të Zotit. Dhe përveç kësaj, nëse ai është mbledhur për të kërkuar falje, kjo është për shkak se ai e di paraprakisht se falja tashmë është dhënë.
Ky kishte qenë, mbani mend, zbulimi i madh i mbretit David: Davidi kishte sjellë në pallat fqinjen e tij të bukur, Besaben; (Meqë ra fjala, mos harroni të përmendni se ajo ishte e martuar me një oficer, Urie, i cili ishte jashtë për një luftë në atë kohë). Në të vërtetë, falë mungesës së tij, Davidi mundi ta thërriste atë grua të renë në pallat! Disa ditë më vonë, Bersabea i dërgoi fjalë Davidit se ajo priste një fëmijë prej tij. Dhe, në atë kohë, Davidi kishte organizuar vdekjen e burrit të saj gjatë një betejë, në mënyrë që ai të përvetësonte përgjithmonë gruan e tij dhe fëmijën që ajo mbante.
Tani, dhe kjo është gjëja e papritur për Zotin, kur profeti Nathan shkoi për të gjetur Davidin, ai nuk kishte kërkuar fillimisht të merrte prej tij një fjalë pendimi, ai kishte filluar duke i kujtuar atij të gjitha dhuratat e Perëndisë dhe duke i shpallur faljen atij, edhe para se Davidi të kishte kohë për të bërë rrëfimin më të vogël. (2 Sm. 12). Ai i kishte thënë në thelb: “Shiko gjithçka që të ka dhënë Zoti... mirë, a e di, ai është gati të të japë akoma gjithçka që dëshiron!”.
Dhe, një mijë herë në historinë e tij, Izraeli ka qenë në gjendje të verifikojë se Perëndia është me të vërtetë: “Zoti, Hyji i mëshirshëm e i butë,
i durueshëm e shumë i mëshirshëm dhe i vërtetë,
që qëndron besnik me mijëra brezni,
që e duron fajin, kundërshtimin dhe mëkatin”(Eks. 34,6-7).

Edhe profetët i bënë jehonë këtij njoftimi dhe vargjet e pakta të psalmit që sapo dëgjuam janë plot me këto zbulime të Isaisë dhe Ezekielit. Isaia, për shembull: Ti më mërzite me mëkatet e tua,
më lodhe me keqbërësitë e tua.
Unë, unë vetë i shlyej fajet e tua,
për nder tim s’i kujtoj mëkatet e tua” (Is. 43,24-25).
Hyji është i tillë që për hir të vetvetes i fshij revoltat e popullit të tij, dhe nuk i kujtoon të metat e tij. Ose “I kam humbur porsi renë fajet e tua,
porsi mjegullën mëkatet e tua,
kthehu tek unë,
sepse të kam shpërblyer” (Is.44,22).
Ky mësim mbi faljen e Zotit ndonjëherë na befason: duket shumë i mirë, ndoshta; për disa, madje, duket e padrejtë: nëse gjithçka është e falshme, pse të shqetësohemi? Ndoshta harrojmë shumë shpejt, ndoshta, se ne të gjithë, pa përjashtim, kemi nevojë për mëshirën e Zotit; ndaj mos ankohemi! Dhe të mos çuditemi që Perëndia na befason, pasi, siç thotë Isaia, “mendimet e Perëndisë nuk janë mendimet tona”. Dhe pikërisht, Isaia specifikon se është në çështjet e faljes që Perëndia na befason më shumë.
Kjo na kthen te fraza e Jezusit në shëmbëlltyrën e punëtorëve të orës së njëmbëdhjetë: “A nuk kam të drejtë të bëj me pasurinë time
si më pëlqen mua?
Vallë a duhet të jesh ti smirëzi
pse jam unë i mirë?’” (Mt, 20,15).
Është e ligjshme për pronari të bëjë atë që do për të mirën e tij, e ne dum duhet të jemi të keqijn ndërsa ai është i mirë! Mund të mendojmë edhe për shëmbëlltyrën e djalit plangprishës (Luka 15): kur ai kthehet tek i ati, për arsye jo shumë fisnike, megjithatë, Jezusi vendos në buzë një fjali nga Psalmi 51: “I biri i tha: ‘O atë, rashë në mëkat kundër Qiellit e ndaj teje! Nuk jam më i denjë të quhem yt bir... !’” (V. 21).
Kundër atit dhe vetëm kundër atit ai kishteam mëkatuar, dhe kjo fjali e thjeshtë rinovon lidhjen që i riu mosmirënjohës kishte thyer. Përballë këtij njoftimi gjithnjë të ripërtërirë të mëshirës së Perëndisë, populli i Izraelit, sepse është ai që flet këtu si në të gjitha psalmet, e njeh veten si mëkatar: rrëfimi nuk është i detajuar, nuk është kurrë në një psalm të pendimit; por më e rëndësishmja thuhet në këtë lutje: "3 Ki mëshirë për mua, o Hyj, sipas mëshirës sate,
pashë mirësinë tënde shlyeje mëkatin tim!”(v.3)
Dhe Zoti që është i gjithë mëshirë, domethënë si i magnetizuar nga mjerimi nuk pret asgjë tjetër veç kësaj njohjeje të thjeshtë të varfërisë sonë. Ju e dini, për më tepër, se fjala keqardhje është nga e njëjta rrënjë me fjalën "lëmoshë": fjalë për fjalë, ne jemi lypës para Zotit.
Pra, ne kemi dy gjëra për të bërë: së pari, thjesht falënderojmë për këtë falje të dhënë përgjithmonë; lavdërimi që populli i Izraelit i drejton Zotit të tyre është mirënjohja e tyre për bujarinë e Zotit me të cilën ata janë mbushur që nga fillimi i historisë së tyre. Kjo tregon qartë se lutja më e rëndësishme në një festë pendimi është fjala e njohjes së dhuratave dhe faljes së Zotit: ne duhet të fillojmë duke e soditur atë dhe vetëm atëherë, ky meditim duke na zbuluar hendekun midis tij dhe ne mund ta njohim veten si mëkatarët. Rituali ynë i pajtimit e thotë mirë në hyrjen e tij: “Ne e rrëfejmë dashurinë e Zotit në të njëjtën kohë me mëkatin tonë”.
Dhe kënga e mirënjohjes do të burojë e vetme nga buzët tona, mjafton që Zoti të na hapë zemrat tona: “Zot, hapi buzët e mia
dhe goja ime do të shpallë lavdinë tënde”.
Disa kanë njohur këtu fjalinë e parë të Liturgjisë së Orëve, çdo mëngjes; në të vërtetë, është marrë nga psalmi 51. Në vetvete, është një mësim mjaft i bukur: lavdërimi, mirënjohja mund të lindin tek ne vetëm nëse Zoti na hap zemrat dhe buzët tona. Shën Pali e thotë ndryshe: “Është Shpirti që i flet shpirtit tonë dhe thotë në ne Abba, Atë...” (Rom 8,15; Gal 4,6).
Kjo të sjell në mendje në mënyrë të papërmbajtshme një gjest të Jezusit, në Ungjillin e Markut: shërimin e një shurdhmemeci. Duke prekur veshët dhe gjuhën e tij, Jezusi kishte thënë "Effetah", që do të thotë "Hape veten". Dhe më pas, spontanisht, ata që ishin atje, kishin përkujtuar një frazë që Bibla i rezervoi Perëndisë: “Ai i bën që të dëgjojnë të shurdhërit dhe që flasin memecët”. (krh. Is 35,5-6). Edhe sot, në disa festime pagëzimi, kremtori përsërit këtë gjest të Jezusit mbi të pagëzuarit, duke thënë: “Zoti Jezus që bëri të dëgjojnë të shurdhërit dhe të flasin memecët, të bëjë ta dëgjosh fjalën e tij dhe të shpallësh besimin për nder dhe lavdi të Hyjit Atë”.
Gjëja e dytë për të bërë dhe që Zoti pret prej nesh: falni edhe ju me radhë, pa vonesë dhe kushte... dhe ky është një program shumë hyjinor!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 1RË E KRESH. VITI A.

MË 26-2-2023.

UNGJILLI: MT. 4, 1-11.

1 Atëherë Shpirti i Hyjit e çoi Jezusin në shkretëtirë që ta tundojë djalli.
2 Dhe, pasi agjëroi dyzet ditë e dyzet net, në fund u urit.
3 Atëherë iu afrua tunduesi dhe i tha:
“Nëse je Biri i Hyjit, urdhëro që këta gurë të shndërrohen në bukë!”
4 Por Jezusi iu përgjigj: “Shkrimi i shenjtë thotë:
‘Njeriu nuk jeton vetëm prej buke,
por prej çdo fjale që del nga goja e Hyjit. ’“
5 Atëherë djalli e mori dhe e çoi në Qytetin e shenjtë, e vuri në majë të Tempullit
6 dhe i tha:
“Nëse je Biri i Hyjit, hidhu poshtë, sepse Shkrimi i shenjtë thotë:
‘Për ty Hyji do t’i urdhërojë engjëjt e vet,
dhe ata do të të mbajnë para duarsh, që këmba jote të mos vritet në ndonjë gur!”
7 Jezusi iu përgjigj:
“Porse Shkrimi i shenjtë thotë edhe:
‘Mos e sprovo Zotin, Hyjin tënd!”
8 Djalli e çoi sërish në një mal shumë të lartë, ia dëftoi të gjitha mbretëritë e kësaj bote dhe madhërinë e tyre
9 e i tha:
“Të gjitha këto do të t’i jap nëse bie përmbys para meje e më adhuron”.
10 “Atëherë Jezusi tha:
“Ik, o djall, sepse Shkrimi i shenjtë thotë:
‘Adhuroje Zotin, Hyjin tënd,
dhe shërbeji vetëm Atij!’“
11 Atëherë djalli e la dhe, ja, u afruan engjëjt dhe i shërbenin.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.



Çdo vit, koha e Kreshmëve hapet me historinë e tundimeve të Jezusit në shkretëtirë: ne duhet të besojmë se ky është një tekst vërtet themelor! Këtë vit e lexuam te Shën Mateu.
Pas pagëzimit të tij, “Shpirti i Hyjit e çoi Jezusin në shkretëtirë që ta tundojë djalli” (v.1). Ky nuk është teksti i saktë i Ungjillit, por përkthimi i përdorur në liturgji na fton (me të drejtë) të bëjmë lidhjen midis pagëzimit të Jezusit dhe tundimeve: sepse në vetë Ungjillin, Mateu, pasi raporton pagëzimin, vazhdon menjëherë. “Atëherë Shpirti i Hyjit e çoi Jezusin në shkretëtirë që ta tundojë djalli”atje. Prandaj ai vetë na fton të bëjmë një lidhje midis pagëzimit të Jezusit dhe tundimeve që e pasojnë menjëherë. Ky njeri quhet "Jezus" dhe Mateu tha disa vargje më parë: "Është ai që do ta shpëtojë popullin e tij nga mëkatet e tij": ky është vetë kuptimi i emrit të Jezusit.
Jezusi sapo ishte pagëzuar nga Gjoni në Jordan; dhe mbani mend, Gjon Pagëzuesi nuk ishte dakord dhe ai e kishte thënë: "Jam unë, Gjoni, që duhet të pagëzohem nga ti dhe je ti, Jezus, që vjen tek unë! (nënkuptohet se bota është përmbys)... Dhe aty, gjatë pagëzimit të Jezusit, kishte ndodhur diçka: “Sapo u pagëzua, Jezusi la ujin. Ja, qiejt u hapën dhe ai pa Shpirtin e Perëndisë të zbriste si një pëllumb dhe të vinte mbi të. Dhe ja, një zë nga qielli tha: "Ky është Biri im i dashur, të cilin më pëlqeu ta zgjedh".
Vetëm kjo frazë shpall publikisht se Jezusi është me të vërtetë Mesia: sepse shprehja "Biri i Perëndisë" ishte sinonim i mbretit-Mesia dhe fraza "i dashuri im, ai që doja të zgjidhja" ishte një kujtim e një prej këngëve të Shërbëtorit në Isaia. Me pak fjalë, Mateu sapo na kujtoi të gjithë misterin e personit të Jezusit; dhe është pikërisht ai, Mesia, shpëtimtari, shërbëtori që do të përballet me tunduesin. Ashtu si populli i tij, disa shekuj më parë, ai është çuar në shkretëtirë; si populli i tij, ai e njeh urinë; si populli i tij, ai duhet të zbulojë se cili është vullneti i Perëndisë për bijtë e tij; si populli i tij, ai duhet të zgjedhë kujt t'i përulet.
"Nëse je Biri i Perëndisë", përsërit tunduesi, duke treguar kështu se ky është me të vërtetë problemi; dhe Jezusi u përball atje me djallin, jo vetëm tre herë, por gjatë gjithë jetës së tij tokësore:
Të jesh Mesia, konkretisht, nga çfarë përbëhet? Pyetja merr forma të ndryshme: a është të zgjidhësh problemet e njerëzve me anë të mrekullive, si për shembull, duke i kthyer gurët në bukë? A po e provokon Perëndinë duke verifikuar nëse i zbaton premtimet e tij? ... Duke u hedhur nga maja e tempullit për shembull, sepse Psalmi 91 premtoi se Zoti do ta ndihmonte Mesinë e tij... A është të zotërosh botën, të sundosh, të mbretërosh, me çdo çmim, edhe nëse ajo do të thotë të adhurosh ndonjë idhull? Edhe nëse do të thotë të mos jesh më Bir? Sepse vërej se, herën e tretë, tunduesi nuk e përsërit më "Nëse je Biri i Perëndisë"...
Gjëra më e quditshme të këtyre tundimeve është se ato synojnë premtimet e Perëndisë: nuk premtojnë asgjë tjetër përveç asaj që vetë Zoti i premtoi Mesisë së tij. Dhe dy bashkëbiseduesit, tunduesi si vetë Jezusi e dinë mire këtë. Por ja çfarë duhet të kuptojmë... premtimet e Perëndisë janë të rendit të dashurisë; ato mund të merren vetëm si dhurata; dashuria nuk kërkon vetveten, nuk e monopolizon veten, ajo pranohet në gjunjë, në falenderim. Në thelb, e njëjta gjë ndodh si në kopshtin e Zanafillës; Adami e di dhe ka të drejtë, se ai u krijua për të qenë mbret, për të qenë i lirë, për të qenë mjeshtër i krijimit; por në vend që t'i mirëpresë dhuratat në shenjë falënderimi, në shenjë mirënjohjeje, ai kërkon, pretendon, ai vendos që të jetë vetë I barabartë me Zotin... Ka lënë regjistrin e dashurisë dhe nuk mund të marrë më dashurinë e ofruar.. Ai e gjen veten të varfër dhe të zhveshur.
Jezusi bën zgjedhjen e kundërt: “Shporru meje, he djallë! Je shkandull për mua,!” Siç i tha një herë Pjetrit, “sepse nuk i ke në mend punët e Hyjit, por punët e njerëzve”… mendimet e tua janë mendime sipas mënyrës së Adamit... pikëpamjet e tua nuk janë të Perëndisë, por të njerëzv (Mt 16,23)... Për më tepër, disa herë në këtë tekst, Mateu e quan tunduesin me emrin e "djallit", në greqisht "diabolos" që do të thotë "ai që ndan". Shejtani është për secilin prej nesh si dhe për vetë Jezusin ai që tenton të na ndajë nga Zoti, t'i shikojë gjërat sipas mënyrës së Adamit dhe jo sipas mënyrës së Zotit. Rastësisht, vërej se gjithçka është në vështrim: vështrimi i Adamit është i shtrembëruar; përkundrazi, për ta mbajtur shikimin të pastër, Jezusi shqyrton Fjalën e Perëndisë: tre përgjigjet e tij ndaj tunduesit janë citate nga libri i Ligjit të Përtërirë, në një pasazh që është pikërisht një meditim mbi tundimet e popullit të Izraelit në shkretëtirë. .

Më pas, specifikon Mateu, djalli (ndarësi) e lë atë; ai nuk arriti të përçajë, të largojë zemrën e Birit nga Ati; kjo na kujton në mënyrë të papërmbajtshme frazën e Shën Gjonit në Prolog (Gj. 1, 1):
" 1 Në fillim ishte Fjala
e Fjala ishte në Hyjin
e Fjala ishte Hyj”.
Në fillim ishte Fjala dhe Fjala u kthye drejt Perëndisë ("pros ton Theon" në greqisht) dhe Fjala ishte Zot": djalli nuk arriti të devijonte zemrën e Birit dhe ky i fundit është plotësisht i disponueshëm për të mirëpritur dhuratat e Perëndisë: "Ja, engjëjt iu afruan dhe i shërbyen".

[ninoenina]

F. A.: E DIElA E 1RË E KRESHMËVE

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E PARË E KRESH…VITI A.

MË 26-2-2023


UNGJILLI: Mt. 4, 1-11.

1 Atëherë Shpirti i Hyjit e çoi Jezusin në shkretëtirë që ta tundojë djalli.
2 Dhe, pasi agjëroi dyzet ditë e dyzet net, në fund u urit.
3 Atëherë iu afrua tunduesi dhe i tha: “Nëse je Biri i Hyjit, urdhëro që këta gurë të shndërrohen në bukë!”
4 Por Jezusi iu përgjigj: “Shkrimi i shenjtë thotë:
‘Njeriu nuk jeton vetëm prej buke, por prej çdo fjale që del nga goja e Hyjit ’“.
5 Atëherë djalli e mori dhe e çoi në Qytetin e shenjtë, e vuri në majë të Tempullit 6 dhe i tha: “Nëse je Biri i Hyjit, hidhu poshtë, sepse Shkrimi i shenjtë thotë:
‘Për ty Hyji do t’i urdhërojë engjëjt e vet, dhe ata do të të mbajnë para duarsh, që këmba jote të mos vritet në ndonjë gur!” 7 Jezusi iu përgjigj: “Porse Shkrimi i shenjtë thotë edhe: ‘Mos e sprovo Zotin, Hyjin tënd!”
8 Djalli e çoi sërish në një mal shumë të lartë, ia dëftoi të gjitha mbretëritë e kësaj bote dhe madhërinë e tyre 9 e i tha: “Të gjitha këto do të t’i jap nëse bie përmbys para meje e më adhuron”. 10 Atëherë Jezusi tha:
Ik, o djall, sepse Shkrimi i shenjtë thotë:
‘Adhuroje Zotin, Hyjin tënd,
dhe shërbeji vetëm Atij!’“
11 Atëherë djalli e la dhe, ja, u afruan engjëjt dhe i shërbenin.

LECTIO DIVINA – MEDITIM- LUTJE.


I LIGU DHE VEPRAT E TIJ.


Në atë kohë, Shpirti e çoi Jezusin në shkretëtirë, që ta tundojë djalli.
Djalli paraqitet gjithmonë si monstruoz, i tmerrshëm, por nëse tunduesi është vërtet i tillë, si mund të shpjegohet që kaq shumë njerëz e dëgjojnë atë?
I ligu arrin të joshë sepse paraqitet si i bukur, tërheqës; shikoni djallin e paraqitur në skulpturën që ndodhet në pjesën e pasme të foltores së katedrales së Shën Palit në Liège, Belgjikë, nëse nuk do të kishte krahët e lakuriqit të natës do ta ngatërronim me një engjëll nga parajsa, ai ka bukuri, perfeksion të një Adonisi, të një Apolloni.
Mendoj se të gjithë ne do të donim t'i ngjanim atij, do të ishim të lumtur të kishim tiparet e tij, ky është rreziku.
Djalli duket kështu, i bukur, simpatik, si dikush që të do, që të ofron gëzim, jetë dhe të sugjeron se çfarë duhet të bësh nëse dëshiron të mishërosh këtë bukuri të tij... por ai të mashtron!
Ungjilli i sotëm dëshiron të na paralajmërojë, që, nëse e dëgjojmë të ligun, jeta jonë do të varet prej tij. Na mashtron sepse bukuria e tij është kalimtare, në të vërtetë është një dështim që i shkatërron ata që e dëgjojnë.
Vini re disa detaje të asaj skulpture: ai është i lidhur me një zinxhir, është i burgosur dhe kushdo që e dëgjon bëhet si ai, një skllav i lidhur me zinxhirin e pasioneve, e veseve, e sukseseve iluzore...; e pastaj kurorën nuk e ka në kokë, e ka në dorë, e hoqi sepse mbretërimi i tij nuk është një mbretërim që zgjat, triumfet e tij janë gjithmonë mashtrues; pastaj vëzhgoni edhe skeptrin, ai është i thyer, gjysmë në dorën e tij dhe gjysmën në këmbët e tij; ka edhe një mollë të kafshuar që kujton sugjerimin që ai bën gjithmonë: “Bëj atë që të pëlqen… bëhu Zoti i vetvetes…” por shija e mëkatit është gjithmonë e hidhur dhe të lë të neveritur në fund.
Le të përpiqemi ta identifikojmë mirë djallin, ai nuk është një përbindësh i vogël, një qenie e neveritshme që Ati Qiellor në mënyrë të pashpjegueshme do ta linte të lirë për të dëmtuar fëmijët e tij. Nëse do të ishte kështu, do t'i kërkonim ta lidhte me zinxhir në humnerë dhe më pas t'i pengojë këto humnera me 7 dyer dhe t'i mbyllë me 7 bulona… pse nuk e bën?
Ky ishte kundërshtimi që i bëra murgeshës katekiste kur isha fëmijë, ajo u përgjigj shumë thjesht:
"Sepse Zoti e lë të shfryjë tani, sepse atëherë ai do të duhet të vuajë kaq shumë, për gjithë përjetësinë".
Është e qartë se ky shpjegim nuk më bindi, Zoti nuk mund ta lidhë me zinxhirë me 7 bulona sepse i ligu është pjesë e jona, ai është i pranishëm në të gjithë ne, është ai zëri i çmendur që na thotë:
"Shiko sa bukur është të jesh vetë-referues në zgjedhjet morale, bëj atë që të pëlqen, çfarë arsyeje ka për të ditur se çfarë mendon Zoti. Zoti ekziston për të miturit, për ata që jetojnë ende në mesjetë, kur të rritet njeriu bën të vetën, është pronari i jetës së tij, nuk ka nevojë për Zotin”.
Atëherë, çfarë është i ligu, si vepron ai? I ligu është ai që na jep këto sugjerime, por ai është pjesë e jona.
Ai na thotë neve se Zoti është një pengesë për realizimin e jetës sonë: shkenca dhe teknologjia duhet të vendosin zgjedhjet që duhen bërë, ato janë pika e referencës, zoti i vërtetë… pjesa tjetër është mendjelehtësi.
Kështu fjala e Zotit nuk merret më si një sugjerim i dashur nga një Atë që do të jemi të lumtur, por si një imponim i rëndë, arbitrar dhe i pamotivuar.
Djalli, "diabolos në greqisht", vjen nga folja "diaballo" që do të thotë ai që i zë rrugës, ai që pengon marrëdhëniet e dashurisë midis njeriut dhe Zotit, ai është forca e së keqes që shkatërron njeriun, ai është një forcë e cila më pas mishërohet edhe në struktura, në njerëz, në sende.
Në Ungjill ka një tregim që na thotë neve gjithçka për këtë mishërim të këtij të ligu... tek Pjetri, i cili ia zë rrugën Jezusit, dëshiron të pengojë që Jezusi të ndjekë rrugën që e çon në dhuratën e jetës, Pjetri dëshiron t'i bllokojë rrugën; vërejmë se Pjetri prezantohet si mik, ai i thotë Jezusit: “Mos shko në Jeruzalem se do të përfundosh keq, duhet të jesh i suksesshëm, të jesh i madh, i fuqishëm…”
I ligu na mashtron sepse duket se ai ka të drejtë dhe e marr anën tnë, se ai dëshiron të mirën tonë dhe të gjithë anëtarët e racës njerëzore duhet të marrin Shpirt që na është dhënë nga Zoti, i cili lufton kundër kësaj force negative sepse dëshiron të na bashkojë me Zotin.
Është ajo që thotë Pali në kapitullin e 5-të të letrës drejtuar Galatasve, 5, 17: "…mishi e gjaku me dëshirat e veta i kundërshtojnë Shpirtit e Shpirti i kundërshton mishit e gjakut: këta të dy janë në kundërshtim me njëri-tjetrin që të mos bëni çka dëshironi".
Këto dy realitete kundërshtojnë njëra-tjetrën, mishi është pikërisht forca e së keqes që duhet ta kemi parasysh.
Jezusi që është një njeri si ne, nuk ishte përjashtuar nga kjo luftë, edhe ai e përjetoi këtë konflikt të brendshëm! Si mund të paraqitet në një faqe katekistike kjo përvojë tundimi që për Jezusin, ashtu si për ne, zgjat një jetë të tërë?
Bashkësitë e krishtera të brezave të parë e kanë përmbledhur përvojën që ka pasur edhe Jezusi, këtë konflikt midis forcave të së mirës dhe forcave të së keqes, në 3 shëmbëlltyra: le të dëgjojmë të parën: Mt. 4, 1-4.
1 Atëherë Shpirti i Hyjit e çoi Jezusin në shkretëtirë që ta tundojë djalli. 2 Dhe, pasi agjëroi dyzet ditë e dyzet net, në fund u urit. 3 Atëherë iu afrua tunduesi dhe i tha: “Nëse je Biri i Hyjit, urdhëro që këta gurë të shndërrohen në bukë!” 4 Por Jezusi iu përgjigj: “Shkrimi i shenjtë thotë: ‘Njeriu nuk jeton vetëm prej buke, por prej çdo fjale që del nga goja e Hyjit’”.
Numri 40 në Bibël tregon një brez të tërë, një jetë të tërë dhe, gjithashtu në këtë shëmbëlltyrë të parë, tregon përvojën e gjithë ekzistencës sonë në këtë botë.
Çfarë ndodh në këtë jetë? Çfarë bëjmë ne? Si e përdorim kohën, aftësitë, energjitë tona? Cili është qëllimi që u japim ditëve tona, për çfarë ia vlen të jetohet? Ekziston një sugjerim i parë mashtrues që njeriu ndjen brenda vetes, i cili na thotë: Mendo për gjërat materiale, që janë të vetmet që kanë rëndësi, këto duhet të të interesojnë... ushqimi, shtëpia, shëndeti, profesioni... mendo vetëm për këto dhe do të jetosh mirë, do të plotësohesh, do të jesh i lumtur".
Sigurisht që janë gjëra të rëndësishme, të domosdoshme për jetën, por ki kujdes, sepse kjo forcë djallëzore, kjo shtysë e keqe, të shtynë të mendosh se vetëm kjo vlen në jetë dhe të thotë: “Harroje gjithçka tjetër, ngopu kur je mirë, kur mund të ushqehesh me gjithçka që të pëlqen”.
Tundimi: nëse doni të jeni Zot, përdorni shkencën dhe teknologjinë për të prodhuar këto të mira materiale, nuk keni nevojë për asgjë tjetër për të qenë të lumtur, identiteti juaj është ai i mbinjeriut, ju jeni një Zot nëse prodhoni këto të mira.
Vlera, suksesi i njerëzve në këtë kontekst, në këtë mentalitet, matet me atë që prodhojnë: e kur nuk prodhojnë më… nuk kuptojnë më asgjë, janë të margjinalizuar, nuk vlejnë më asgjë, nuk janë njerëz të suksesshëm.
Buka për të cilën flet kjo shëmbëlltyrë, tregon të gjitha këto të mira që na duhen për të jetuar dhe nuk mund të bëjmë pa to; ato janë sigurisht të rëndësishme, deri në atë pikë sa në Bibël folja për të ngrënë "ahal" shfaqet 910 herë, çdo faqe e Biblës e ka këtë folje, ne hamë vazhdimisht.
Njeriu ka nevojë për këtë gjë thelbësore për jetën, Zoti do që njeriu të jetë i ngopur, për këtë ai i ka përgatitur një banket, i cili nëse menaxhohet mirë, do të ketë gjithmonë ushqim të mjaftueshëm, të gjithë do të kenë gjithçka të nevojshme për jetën e tyre biologjike, megjithatë kujdes... kjo forcë malinje gjithashtu të shtyn të mos kënaqesh me atë që është e nevojshme, por të shtyn të akumulosh gjithnjë e më shumë, si në qoftë se për të kapërcyer vdekjen, për të jetuar për gjithmonë, do të mjaftonin këto të mira materiale dhe pastaj të mira që do të vazhdohet të përfundohet të akumulohen.
Për këtë arsye ka nga ata që jetojnë në luks, në shpërdorim dhe nga ata që janë në varfëri dhe janë të uritur.
Por ne pyesim veten, a mjafton ajo që është e nevojshme për jetën biologjike? Ajo jetë që kemi të përbashkët me bimët, me kafshët, a mjafton kjo për t'u ndjerë plotësisht të lumtur si njerëz?
Kjo është përgjigja që Jezusi i jep këtij tundimi të rrezikshëm, sepse nëse ndiqet, nuk do të bëhemi plotësisht njerëz. Përgjigja e Jezusit:
“Shkrimi i shenjtë thotë: ‘Njeriu nuk jeton vetëm prej buke, por prej çdo fjale që del nga goja e Hyjit’“.
Do të thotë kjo që nuk ke vetëm një jetë biologjike, por që të është dhënë edhe një jetë tjetër që është ajo që të bën vërtet, plotësisht njeri: pjesa tjetër është ende paranjerëzore, kjo jetë hyjnore duhet të ushqehet me një bukë tjetër që nuk është materiale, është buka e Fjalës së Perëndisë.
Nëse nuk ndalesh dhe nuk reflekton në dritën e kësaj Fjale për të kërkuar kuptimin e jetës tënde, nuk do të jesh plotësisht njeri.
Meqë njeriu ka nevojë për gjëra për të jetuar, tundimi është të jetojë për gjërat... paratë, buka, profesioni, janë gjëra të mira përderisa nuk bëhen absolute!
Ungjilli na thotë se njeriu është më i madh se gjërat: nëse humb kokën për gjërat materiale, nëse i konsideron ato absolute, do të zhgënjehet sepse të gjithë këto gjëra nuk do të përfundojnë të të kënaqin sepse je krijuar për pafundësi. Këto gjëra materiale nuk do ta kënaqin kurrë këtë nevojë që keni për një jetë përtej kësaj jete biologjike. Do ta kuptosh që ke shkuar për të nxjerrë ujë nga puset që një ditë do t’i shohësh të thahen, do të thahet kërkimi i kënaqësisë, do të thahen sukseset e tua profesionale.
Nëse kemi vendosur gjithçka për t'i dhënë kuptim jetës tonë, do të kuptojmë se të gjitha këto puse thahen dhe do të mbetemi me etjen tonë për gëzim të pafund, që asnjë realitet material nuk do të mund ta ngopë kurrë.
Prandaj ne mund të mashtrojmë veten, në mënyrën se si lidhemi me realitetet materialë: ato gjëra që vlejnë më pak se ne, që vijnë të gjitha pas nesh, mund të fitojnë gabimisht një vlerë absolute.
Por mund të gabojmë edhe në mënyrën se si lidhemi me ata realitete që janë mbi ne, me Zotin... është mësimi i shëmbëlltyrës së dytë: Mt. 4, 5-7.
5 Atësë herë djalli e mori dhe e çoi në Qytetin e shenjtë, e vuri në majë të Tempullit 6 dhe i tha: “Nëse je Biri i Hyjit, hidhu poshtë, sepse Shkrimi i shenjtë thotë: ‘Për ty Hyji do t’i urdhërojë engjëjt e vet, dhe ata do të të mbajnë para duarsh, që këmba jote të mos vritet në ndonjë gur!” 7 Jezusi iu përgjigj: “Porse Shkrimi i shenjtë thotë edhe: ‘Mos e sprovo Zotin, Hyjin tënd!”
Nëse je Biri i Zotit… është përpjekja e të ligut për të ngulitur në mendjen dhe zemrën e njeriut, dyshimin se Zoti na do, se Zoti ekziston, se ka një Atë tjetër, përveç babait që neve na ka dhënë jetën biologjike.
Ky është dyshimi, kjo është pyetja: “A ka dikuh mbi mua apo jam vetëm në këtë botë?
Nëse mendoj se kam vetëm një baba biologjik, do të tërhiqem në realitetet materialë të kësaj bote, duke menduar që të jenë absolute: që të jenë e vetmja bukë për të vetmen jetë, e vetmja bukë që të ngop.
Ky është dyshimi që i ligu përpiqet të fusë tek ti: "A je plotësisht i sigurt se kjo jetë materiale nuk është jeta jote e vetme?"
Ky është tundimi!
"Shiko, ndoshta nuk ka asnjë që ka interes për ty, nëse ka dikush mbi ty, atëherë jepi prova se ai ekziston dhe se ai të do, se ai demonstron praninë e tij dhe dashurinë e tij duke bërë mrekulli për ty".
Në fakt, Perëndia ka premtuar të mbajë besnikët e tij, siç thuhet në Psalmin 91, i cili citohet në ungjillin e tundimieve të Jezusit:
"Për ty Hyji do t’i urdhërojë engjëjt e vet, dhe ata do të të mbajnë para duarsh, që këmba jote të mos vritet në ndonjë gur!” (v. 6).
Prandaj, Zoti është zotuar të mbrojë jetën tënde nëpërmjet engjëjve të tij, dhe është e vërtetë! Zoti ka vendosur engjëjt e tij pranë nesh, të cilët janë ndërmjetës të butësisë dhe favoreve të tij.
E tani hyhet një mësim mbi marrëdhënien e besimit të Zotinit me arsyen!
Besimi është i arsyeshëm, mendja jonë duhet të jetë e ngopur, e kënaqur, por në një moment arsyesmëria zduket dhe hyn në lojë besimi, një vrull dashurie në krahët e atij që, tani e kam kuptuar, ekziston dhe më do.
Eksperienca më thotë se jam i dashur, dhe për këtë nuk kërkoj prova sepse një kërkesë e tillë bie ndesh me dashurinë, është një manifestim i qartë i mosbesimit ndaj tjetrit, që në këtë rast është vetë Hyji... E di që kam një Atë mbi mua, e kuptoj që ai më do dhe nuk kam nevojë të gjej ndonjë provë, e di që Ai me engjëjt e tij është pranë meje dhe dëshiron që unë të jem i lumtur.
Në këtë është marrëdhënia jonë e gabuar me Zotin, tundimi i atij që kërkon mrrekulli me çdo mënyrë, që kërkon që Zoti të bëjë atë që ai është thirrur të bëjë me aftësitë e pafundme që Zoti ia ka vënë në dispozicion… kur kërkohen mrekulli në çdo mënyrë, feja bëhet bestytni, magji.
Këto janë përpjekje të mbuluara për të zotëruar forcat mbinjerëzore, për t'i vënë ato në shërbimin tone: nuk është më besim!
Prandaj, besimi reduktohet në lutjen ndaj shenjtorëve për të marrë mrekulli me ndihmën e relikeve, e objekteve që ndryshojnë pak nga amuletat, hajmalitë, ujërat e mrekullueshme…
Nuk dua të përçmoj besimin e thjeshtë, por dua që besimi të bëhet gjithnjë më autentik, e kjo ndodh kur ndjemi gjithnjë më të sigurtë që Zoti na do, pa kërkuar prova të ndërhyrjeve të Zotit për të treguar se ai na do.
Kush prej nesh nuk ka dëgjuar për besimtarë të zhgënjyer nga lutjet e tyre pa përgjigje, të cilët thoshin: “Çfarë kuptimi ka të besosh në Zot, nëse ai nuk bën atë që kërkohet prej tij? Nëse do të kishte një Zot, ai do të ndërhynte me një mrekulli në situata të caktuara, pse nuk e bën atë?”.
Është tundimi që përjetoi edhe Izraeli në shkretëtirë kur, përballë nevojave jetike që ndjente, nevojës për ujë, për bukë, tha: “Por a është Zoti mes nesh apo jo ?”
Ky dyshim, kjo kërkesë, është një ofendim për Zotin, sepse na bën të dyshojmë për dashurinë e tij. Jezusi gjithashtu kaloi këtë provë, ai sigurisht pyeti veten pse Ati nuk ndërhyri për të treguar se kishte të drejtë? Pse i la që ngjarjet të zhvilloheshinn sikur Ai të mos ekzistonte? Pse të ligjtë triumfonin mbi të drejtët? Pse nuk ndërhyri Zoti për të demaskuar gënjeshtrën e Anës dhe Kajafës?
Këto pyetje janë të njëjta me ato që njerëzit e të gjitha kohërave i kanë bërë gjithmonë vetes. Pse të ligjtë përparojnë, ndërkohë që jeta është shpesh e padrejtë dhe mizore për të dobëtit…dhe Zoti e lë të rrëshqasë?
Kjo bëb të lindë tundimin: të mos i besojmë më Zotit që nuk jep asnjë provë për dashurinë e tij! Dhe ai ësjtë dashuri!
Përgjigja e Jezusit:
"‘Mos e sprovo Zotin, Hyjin tënd!” (v. 7).
Është një ftesë për të kultivuar një besim të pastër që nuk ka nevojë për sprova apo mrekulli; Jezusi na tregoi se si t'i përjetojmë ngjarjet e lumtura, të trishtuara dhe madje dramatike të jetës, pa e lënë veten të mbytemi nga dyshimi se Perëndia nuk është besnik ndaj dashurisë së tij.
Tani le të dëgjojmë shëmbëlltyrën e tretë që neve u paralajmëron kundër tundimit për t'u lidhur gabimisht, në mënyrë çnjerëzore me ata që na rrethojnë: Mt. 4, 8-10.
“8 Djalli e çoi sërish në një mal shumë të lartë, ia dëftoi të gjitha mbretëritë e kësaj bote dhe madhërinë e tyre 9 e i tha: “Të gjitha këto do të t’i jap nëse bie përmbys para meje e më adhuron”.
10 “Atëherë Jezusi tha: “Ik, o djall, sepse Shkrimi i shenjtë thotë: ‘Adhuroje Zotin, Hyjin tënd, dhe shërbeji vetëm Atij!’“ 11 Atëherë djalli e la dhe, ja, u afruan engjëjt dhe i shërbenin”.
Në shëmbëlltyrën e tretë, i ligu paraqitet si princi i kësaj bote, si ai që mban gjithçka në dorë dhe është i vërtetë.
Cila është logjika që rregullon marrëdhëniet mes njerëzve, popujve, kombeve? Le të përpiqemi të reflektojmë: a nuk është ndoshta logjika e të ligut që qeveris botën?
Të gjithë kërkojnë instinktivisht atë që i përshtatet, çfarë i pëlqen, udhëheqësit e kombeve mendojnë për interesat e popullit të tyre dhe për të arritur këto qëllime, dëgjojnë të ligun.
Çfarë sugjeron? Ai thotë: “E shihni, bota qeveriset nga konkurrenca. Secili mundohet ta mposhtë dhe robërojë tjetrin, ky është ligji! Kështu që unë do t'ju mësoj si të fitoni, mos shikoni askënd në fytyrë, mos u prekni nga nevoja e tjetrit, nëse ka nevojë duhet të jeni gjithashtu të gatshëm të shtypni atë që dëshironi të skllavëroni; nëse menaxhon financat apo ekonominë, duhet të mendosh vetëm për fitimin, nëse është e nevojshme, të shfrytëzosh, të ndotësh, të shkatërrosh krijimin, të harxhosh burime... kështu shkojnë gjërat në botë, kështu fiton, arrin dhe realizon pushtet duke ndjekur këto kritere”.
Edhe Jezusi gjatë tundimeve të djallit, mori këto sugjerime: i ligu i tha: “A do të ndryshosh botën? Unë do të mësoj se si ta bësh atë… merre pushtetin, tregoje forcën tënde, fuqinë tënde; më dëgjo, përndryshe do të jesh një dështim!” Kjo është ajo që do të thotë: "Nëse do të më adhurosh", domethënë nëse do të pranosh logjikën time, mënyrën time të arsyetimit, nëse do të pranosh urdhrat e mi, do të ndjekësh udhëzimet e mia. Është sugjerimi për të mos shërbyer, por për të dominuar, për të konkurruar dhe për të mos u bërë mbështetës, për të mbingarkuar dhe për të mos e konsideruar veten shërbëtor. Kudo që ushtrohet ky sundim mbi njeriun, kudo që dikush lufton për të mbizotëruar mbi të tjerët, sa herë që dikush detyrohet të gjunjëzohet, të përkulet para njërit prej shokëve të tij, atje Mbrtëria e Zotin nuk erdhi akoma.
Si i përgjigj Jezusi këtij propozimi që i bëri i ligu dhe që është propozimi që bën që ne të zgjedhim mes shërbimit dhe skllavërisë së tjetrit.
Jezusi tha: “Shkrimi i shenjtë thotë: ‘Adhuroje Zotin, Hyjin tënd, dhe shërbeji vetëm Atij!’“
Jezusit nuk i mungonin talentet për t'u shfaqur, për të arritur pushtetin politik dhe fetar, ishte inteligjent, i kthjellët, i guximshëm, pastaj dinte të magjepste turmat, sigurisht që do të kishte pasur sukses, por me një kusht... që ai ta adhurojë shejtanin, gjegjësisht që u përshtatte parimeve të kësaj bote, që të hynte në garë. Jezusi bëri zgjedhjen e kundërt, ai u bë shërbëtor, ai është qengji që filloi mbretërinë e atyre që së bashku me të bëhen qengj dhe japin jetën për të shëtuar të tjerët: Nuk ka dashuria më e madhe se dashuria e atij që jep jetën e vet për miqtë e vet.
Kjo është mbretëria që është menduar të zgjasë!
Kjo është kurora mbretërore që nuk hiqet kurrë nga koka, kjo është jeta e atyre që janë vërtet të lirë të dashurojnë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 2 E KRESH ...VITIA

MË 5-2-2023

LEXIMI I PARË: Zn. 12, 1-4a.
1 Zoti i tha Abrahamit:
“Dil prej vendit tënd dhe prej vëllazërisë sate,
e prej shtëpisë së babait tend
në drejtim të një vendi që do të ta tregoj.
2 Prej teje do të bëj një popull të madh
dhe do të të bekoj.
Do ta bëj të madh emrin tënd.
Ti vet do të jesh bekim.
3 Do t’i bekoj ata që do të bekojnë ty,
do t’i mallkoj ata që do të mallkojnë ty.
Në ty do të bekohen të gjitha fiset e tokës”!
4 Atëherë Abrahami u nis siç i kishte urdhëruar Zoti
dhe me të shkoi edhe Loti.

LECTIO DIVINA – MEDITIM-LUTJE.

NË DREJTIM TË NJË VEND QË QUHET HARAN.

Ato pak rreshta që sapo lexuam, janë akti i parë i gjithë aventurës së besimit tonë, besimit të çifutëve në fillim, natyrisht, pastaj sipas rendit kronologjik, të të krishterëve dhe të myslimanëve. Abrahami jetoi në Kaldea, domethënë në Irak, dhe më saktë, në skajin jug-lindor të Irakut, në qytetin Ur, në luginën e Eufratit, afër Gjirit Persik. Ai jetonte atje me gruan e tij, Sarën; me atin e tij Terahun, me vëllezërit e tij (Nahorin dhe Haranin) dhe me nipin e tij Lotin. Abrahami ishte shtatëdhjetë e pesë vjeç, gruaja e tij Sara gjashtëdhjetë e pesë; ata nuk kishin fëmijë, dhe për këtë arsye, duke pasur parasysh moshën e tyre, ata mendonin që nuk do të kishin pasur femijë më kurrë.
Jemi në mijëvjeçarin e dytë para Krishtit. Një ditë babai i vjetër, Terah, mori rrugën me Abrahamin, Sarën dhe nipin e tij Lotin. Karvani ngjitet në luginën e Eufratit nga jug-lindja në veri-perëndim me synimin për të zbritur drejt tokës së Kanaanit; do të kishte një rrugë më të shkurtër, sigurisht, se ky trekëndësh i madh për të lidhur Gjirin Persik me Mesdheun, por ajo kalonte nëpër një shkretëtirë të pamasë; Terah dhe Abrahami preferojnë të marrin "Gjysmëhënën pjellore" që mban mirë emrin e saj. Ndalesa e tyre e fundit në very-perëndim u bë në një vend që quhet Harran. Këtu vdes babai i vjetër, Terah.
Aty, mbi të gjitha, për herë të parë, gati 4000 vjet më parë, rreth vitit 1850 para Krishtit, Zoti i foli Abrahamit: “Dil prej vendit tënd”, thotë përkthimi ynë liturgjik, por i lë dy fjalët e para, ndoshta për të shmangur teprimet e interpretimit që nuk i kemi privuar gjithmonë vetes. Në fakt, në hebraisht, dy fjalët e para janë "Ti, Shko!" Gramatikisht, nuk do të thotë asgjë tjetër. Është një thirrje personale, një lënie mënjanë: është me të vërtetë një histori e një thirrjeje në besim. Dhe pikërisht kësaj thirrjeje të thjeshtë iu përgjigj Abrahami. Shpesh na pëlqen të përkthejmë “Shko për ty”, por tashmë është një interpretim besimtar. Ka edhe përkthime tjera, edhe më pak korrekte, për shembull;: “Shko te vetja”; është fantazi e pastër, e padrejtë ndaj tekstit.


PËR TË MIRËN TËNDE!

I kthehem përkthimit “Shko për ty”: duhet të dimë se po largohemi nga teksti i liturgjisë për të hyrë në një interpretim, një koment shpirtëror. Është Rashi, komentatori i madh hebre i shekullit të 11-të (në Troyes të Shampanjës), që përkthen “Shko për ty, për të mirën dhe për lumturinë tënde”. Në të vërtetë, kjo është ajo që Abrahami përjetoi gjatë gjithë ditëve të tij. Por nuk është përkthimi i drejtë të tekstit.
Nëse Zoti e thërret njeriun, është për lumturinë e njeriut, e për asgjë tjetër! Qëllimi dashamirës i Zotit për njerëzimin është në ato dy fjalë të vogla "Për ty". Tashmë Zoti shfaqet si ai dëshiron, për lumturinë e njeriut, të të gjithë njerëzve; këto dy fjalë “për ty” nuk duhet kuptuar si ekskluzive: nëse ka diçka për të mbajtur mend, është kjo! “Shko për ty”: besimtar është ai që e di se, çfarëdo që të ndodhë, Zoti e çon në përmbushjen e tij, në lumturinë e tij. Ja, pra, fjala e parë e Zotit drejtuar Abrahamit, ajo që shkaktoi gjithë aventurën e tij... dhe gjithë aventurën tone.
“Ti, shko, “Dil prej vendit tënd dhe prej vëllazërisë sate, e prej shtëpisë së babait tënd, shko në vendin që do të të tregoj unë”.
Dhe në pjesën tjetër e tekstit ka vetëm premtime:
“Prej teje do të bëj një popull të madh
dhe do të të bekoj.
Do ta bëj të madh emrin tënd.
Ti vet do të jesh bekim.
Do t’i bekoj ata që do të bekojnë ty,
do t’i mallkoj ata që do të mallkojnë ty.
Në ty do të bekohen të gjitha fiset e tokës”! (v. 2-3) .
Abrahami është shkëputur nga historia e tij natyrore, dhe i zgjedhur nga Zoti, i investuar me një vokacion të përmasave universale.
Abrahami, për momentin, është një nomad, ndoshta i pasur, por i panjohur, dhe nuk ka fëmijë, dhe gruaja e tij, Sara, e ka kaluar fare moshën e lindjes. Është ai, megjithatë, që Zoti zgjedh për ta bërë atë baba të një populli të madh. Kjo është ajo që "për ty" nënkuptonte më parë: Zoti i premton atij gjithçka që, në atë kohë, e bënte një njeri të lumtur: një pasardhës të shumtë dhe bekimin e Zotit.
Por kjo lumturi e premtuar për Abrahamin nuk është vetëm për të: në Bibël, asnjë thirrje nuk është kurrë për interesin egoist të atij që thirret. Madje është një nga kriteret e një thirrjeje autentike: çdo thirrje është gjithmonë për një mision: shërbimin ndaj të tjerëve. Këtu është kjo fjali:
"Në ty do të bekohen të gjitha fiset e tokës”!
Do të thotë të paktën dy gjëra: së pari, suksesi yt do të jetë i tillë që do të merresh si shembull: kur duam t'i urojmë njëri-tjetrit lumturi, do t'i themi "qoftë i lumtur si Abrahami". Pastaj, kjo "në ty" mund të nënkuptohet "nëpërmjet teje"; dhe atëherë kjo do të thotë "nëpërmjet teje, unë, Zoti, do të bekoj të gjitha familjet e tokës".
Projekti i lumturisë së Zotit kalon përmes Abrahamit, por e tejkalon atë, e vërshon; ka të bëjë me mbarë njerëzimin: “Në ty, nëpërmjet teje, do të bekohen të gjitha familjet e tokës”.
Gjatë gjithë historisë së Izraelit, Bibla do t'i qëndrojë besnike këtij zbulimi të parë: Abrahami dhe pasardhësit e tij janë populli i zgjedhur, i zgjedhur nga Zoti, në misterin e padepërtueshëm të vullnetit të tij, por është për të mirën e gjithë njerëzimit, dhe kjo që nga dita e parë, nga shpallja e parë drejtuar Abrahamit. Mbetet që kombet e tjera të mbeten të lirë të mos hyjnë në këtë bekim; ky është kuptimi i frazës disi kurioze në shikim të parë:
“Do t’i bekoj ata që do të bekojnë ty, do t’i mallkoj ata që do të mallkojnë ty” (v.3).
Unë do të bekoj ata që të bekojnë, kush të mallkojë do ta qortoj. Kjo është një mënyrë për të shprehur lirinë tonë: të gjithë ata që dëshirojnë, mund të marrin pjesë në bekimin që i është premtuar Abrahamit, por askush nuk detyrohet ta pranojë!
Dhe ja ku shkoni! Ora e nisjes së madhe ka rënë; teksti është i shquar për maturinë e tij; ai thjesht thotë:
"Atëherë Abrahami u nis siç i kishte urdhëruar Zoti
dhe me të shkoi edhe Loti” (v.4).
Nuk mund të ishte më lakonike! Ky largim, me thirrjen e thjeshtë të Zotit, është prova më e bukur e besimit; katër mijë vjet më vonë, mund të themi se vetë besimi ynë e ka burimin në atë të Abrahamit; dhe nëse e gjithë jeta jonë ndriçohet nga besimi, kjo është falë tij! Çfarë shpreh Shën Pali në letrën drejtuar Galatasve kur thotë:
“Dijeni, pra, mirë: ata që besojnë janë bijtë e vërtetë të Abrahamit. E Shkrimi i shenjtë, duke paraparë se Hyji do t’i shfajësojë paganët me anë të fesë, që më parë ia dha Abrahamit këtë lajm të gëzueshëm: ‘Në ty do të jenë të bekuar të gjithë popujt!’ Kështu, pra, ata që besojnë janë të bekuar bashkë me Abrahamin besimtar” (Ga. 3,7-9).
Dhe e gjithë historia njerëzore u bë kështu vendi i përmbushjes së këtyre premtimeve të Perëndisë ndaj Abrahamit. Arritje e ngadaltë, arritje graduale, por arritje e vërtetë dhe e sigurt.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 2 KRESH. VITI A

MË 5-2-2023

PSALMI 33, 4-5. 18-19. 20.22

4 Sepse e drejtë është fjala e ZOTIT
e të gjitha veprat e tija me besë.
5 E do drejtësinë e gjyqin,
plot është toka me mirësinë e Zotit.

18 Ja, sytë e Zotit janë mbi ata që e druajnë,
mbi ata që shpresojnë në mirësinë e tij:
19 për t’i shpëtuar nga vdekja
e për t’i ushqyer në kohën e urisë.

20 Shpirti ynë shpreson në ZOTIN,
ai është ndihma dhe mburoja jonë.
22 Mirësia jote qoftë mbi ne, o ZOT,
sikurse ne shpresojmë në ty.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

ABRAHAMI BESON SE ZOTI ËSHTË DSHURIA

Fjala “dashuri” është tri herë në këto pak vargje; dhe kjo këmbëngulje i përgjigjet shumë mirë leximit tonë të parë këtë të diel: Abrahami është i pari në të gjithë historinë njerëzore që ka zbuluar se Zoti është dashuri dhe se ai planifikon lumturinë për njerëzimin. Ishte ende e nevojshme të besohej në këtë zbulim të jashtëzakonshëm. Dhe Abrahami besoi, ai pranoi t’u besonte, thjesht, fjalëve të së ardhmes që Zoti i shpalli. Megjithatë, një plak pa fëmijë, do të kishte pasur çdo arsye për të dyshuar në këtë premtim të pabesueshëm të Perëndisë. Le të kujtojmë tekstin e leximit tonë të parë: Zoti i tha:
“Dil prej vendit tënd...
Unë do të të bëj një komb të madh”.
Dhe teksti i Zanafillës përfundon:
"Abrahami shkoi ashtu siç i kishte thënë Zoti”.
Një shembull i shkëlqyer për ne në fillim të Kreshmëve: duhet të besojmë në të gjitha rrethanat se Zoti e planifikon lumturinë për ne. Ky ishte me të vërtetë kuptimi i frazës që na u tha të mërkurën e hirit: "Kthehuni dhe besojini ungjillt”: që do të thotë: "Të kthehesh është të besosh njëherë e përgjithmonë se Lajmi është i mirë; se Zoti është Dashuri”. Jeremia tha në emër të Zotit: "Sepse unë e di mirë synimin që e kam me ju ‑ është fjala e Zotit ‑ synime paqeje e jo mjerimi: synoj t’ju jap pasardhësi dhe shpresë” (Jr. 29,11).
Dhe kështu, dy të dielat tona të para të Kreshmëve na ftojnë të bëjmë një zgjedhje: Për të dielën e parë të Kreshmëve, ne kemi lexuar në librin e Zanafillës historinë e Adamit, domethënë të njeriut që dyshonte për Perëndinë; duke u përballur me një ndalim (atë të ngrënies së frutit të një peme), një ndalim që është vetëm një paralajmërim: njeriu që nuk beson me vendosmëri në dashurinë e Zotit, imagjinon se Zoti mund të ketë qëllime të këqija ndaj njeriut, dhe ndoshta se ai mund të jetë xheloz! Këto janë insinuatat e gjarprit, që do të thotë se është helm.
Për këtë të dielë të dytë të Kreshmëve, përkundrazi, lexojmë historinë e Abrahamit, besimtarit. Pak më tej, libri i Zanafillës thotë për të: “Abrahami kishte besim te Zoti
dhe për këtë arsye Zoti e quajti të drejtë”.
Dhe, për të na ndihmuar të marrim të njëjtën rrugë si Abrahami, ky psalm vjen për të na sugjeruar fjalët e besimit: "Ja, sytë e Zotit janë mbi ata që e druajnë,
mbi ata që shpresojnë në mirësinë e tij:
për t’i shpëtuar nga vdekja
e për t’i ushqyer në kohën e urisë” (v.18-19).
“Plot është toka me mirësinë e Zotit” (v.5).
Toka është e mbushur me dashurinë e tij”…
dhe ne e kemi vënë re kalimthi, se shprehja “ata që e druajnë”, është shpjeguar në rreshtin që vjen mënjëherë pas: ata që e druajnë Zotin, janë “ata që shpresojnë në mirësinë e tij”. Prandaj nuk janë ata që kanë frikën , madje është njëgjë krejt e kundërta, jo vetëm nuk kanë frikë, por më shumë kanë besim tek ai, dhe e duan.

ZOTI DO QË TË JEMI TË LUMTUR.

Gjatë gjithë historisë së tij, Populli i Zgjedhur ka luhatur nga një qëndrim në tjetrin: ndonjëherë ndihej i sigurt për dashurinë e Zotit të tij, i vetëdijshëm se lumturia e tij varte në fund nga zbatimi besnik të urdhërimeve, sepse nëse Zoti dha Ligjin, ishte për lumturinë e njeriut... "Po, Fjala e Zotit është e drejtë",kemi lexuar!
Por nganjëherë, njerëzit revoltoheshin, të tërhequr nga idhujt: ç'dobi kishte të qenit besnik ndaj këtij Zoti dhe ndaj urdhërimeve të tij? Është një gjë shumë kërkuese dhe nuk kuptohet pse duhet t'i bindemi? Kush na thotë se është mirësia e garantuar: duam të jemi të lirë e të bëjmë gjithçka na pelqen… ne duam t'i bindemi vetëm vetes!.
Ai që e kompozoi këtë psalm i njeh lëkundjet e popullit të tij, i fton ata të zhyten në sigurinë e besimit, që është e vetmia gjë e aftë të ndërtojë lumturi të qëndrueshme; kjo siguri,që ka burimi i tij në besimin, bazohet në një përvojë disa shekullore. Mund të themi, sepse Populli ka pasur prova të shumta për këtë, sepse:
“Perëndia është besnik në gjithçka që bën”;
dhe, këtu, fjalët që përkthehen në shqip "çfarë bën ai" në origjinali aramaik janë shumë më të forta; "çfarë Zoti bën” është puna e tij, gjithçka ai ndërmerr për të çliruar popullin e tij.
Në të vërtetë, është nga përvoja që njerëzit e Popullit të Zgjedhur mund të thonë: "Sytë e Zotit janë mbi ata që e druajnë,
mbi ata që shpresojnë në mirësinë e tij”(v.18).
Zoti kujdeset për ata që kanë frikë prej tij, që shpresojnë në dashurinë e tij, sepse Zoti ka pasur kujdes për ta si një baba ka kujdes për bijtë e tij, siç thotë Libri i Ligjit të Përtërirë duke folur për kalimin nëpër shkretëtirën, pas çlirimit nga Egjipti. Psalmisti vazhdon:
“Për t’i shpëtuar nga vdekja
e për t’i ushqyer në kohën e urisë”(v. 19).
Këtu përsëri, është përvoja që flet; nuk do të kishin mbijetuar kurrë gjatë kalimit të detit të kuq nëse nuk do të kishte ndërhyrë Zoti, as nuk do t'i kishin mbijetuar kalvarit të shkretëtirës... Kur themi "I çliron nga vdekja" padyshim nuk po flasim për vdekjen biologjike; por duhet ta dimë se në kohën kur u kompozua ky psalm, vdekja individuale nuk konsiderohej dramë; sepse ajo që kishte rëndësi ishte mbijetesa e Popullit; por ne jemi të sigurt për këtë, Zoti do ta bëjë popullin e tij të mbijetojë çfarëdo që të ndodhë; në çdo kohë, dhe veçanërisht në kohë sprovash, Perëndia e shoqëron popullin e tij dhe "i çliron nga vdekja"; sa i përket shprehjes "ditët e urisë", sigurisht që është një aludim për manën që Zoti zbriti në kohën e duhur gjatë Eksodit, kur uria u bë kërcënuese...
Këtë përvojë të përkujdesjes së Perëndisë, të gjithë besimtarët izraelitë mund ta dëshmojnë në çdo kohë; dhe kur këndojnë "Perëndia është besnik në gjithçka që bën", ata thjesht përkujtojnë, përsërisin emrin e "Perëndisë së butësisë dhe besnikërisë" që iu shfaq Moisiut (Dal 34,6).
Fundi është një lutje besimi:
"Mirësia jote qoftë mbi ne, o ZOT,
sikurse ne shpresojmë në ty” (v.22). dhe ne e dimë mirë kuptimin e nënrenditjes: nuk është shprehje dyshimi apo pasigurie: Populli beson, është i sigurt se: "Dashuria e tij është gjithmonë mbi ne!”
Por është një ftesë për besimtarin që ta ofrojë veten kësaj dashurie. Dimensioni i pritjes është shumë i fortë në vargjet e fundit: “Shpirti ynë shpreson në ZOTIN,
ai është ndihma dhe mburoja jonë” (v.20).
Besimtari i vërtetë pret jetën nga Zoti: ai është një mbështetje, një mburojë për popullin e vet. Nënkuptohet se "vetëm Ai është…": do të thotë, me vendosmëri, besimtari do t'i besojë vetëm atij. Është në këtë besim që besimtari e merr forcën e Tij: jo forcën e vet, por forcën që i jep Zoti.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 2 Ë KRESH. VITI A

MË 5-3-2023.

UNGJILLI: MT. 17, 1-9.

1 Pas gjashtë ditësh Jezusi mori me vete Pjetrin, Jakobin dhe Gjonin, vëllain e tij e i çoi në vetmi në një mal të lartë.
2 Atëherë u shndërrua para syve të tyre: fytyra i shkëlqeu porsi dielli e petkat iu bënë të bardha porsi drita. 3 Dhe ja, atyre iu dukën Moisiu dhe Elia e flisnin me të.
4 Atëherë Pjetri i tha Jezusit:“Zotëri, është mirë për ne të rrimë këtu: nëse do ti, po ngre këtu tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë”.
5 E ende pa e kryer fjalën, ja, i mbuloi një re e shndritshme dhe u dëgjua një zë nga reja që tha: “Ky është Biri im i dashur, të cilin e kam për zemër. Atë dëgjojeni!” 6 Nxënësit, posa e dëgjuan këtë zë, ranë me fytyrë për dhe e u trembën së tepërmi. 7 Jezusi u afrua, i preku e tha: “Çohuni e mos u trembni!”
8 Ata kur i çuan sytë, s’panë tjetërkënd, përveç Jezusit vetëm.
9 Ndërsa po zbrisnin nga mali, Jezusi i urdhëroi:“Mos i tregoni askujt çka patë, para se Biri i njeriut të ngjallet prej së vdekuri”.



LECIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

“KY ËSHTË BIRI IM I DASHUR…ATË DËGJOJENI!”

"Jezusi merr me vete Pjetrin, Jakobin dhe Gjonin vëllanë e tij": ne jemi edhe një herë përballë misterit të zgjedhjeve të Zotit: Pjetrit Jezusi i tha pak ditë më parë, në Cezare: "Ti je Pjetër‑Shkëmb dhe mbi këtë shkëmb unë do ta ndërtoj Kishën time dhe dyert e ferrit s’do të ngadhënjejnë kundër saj” (Mt. 16,18).
Por Pjetri, i investuar me këtë mision kapital, në kuptimin e vërtetë të fjalës, nuk është vetëm me Jezusin, ai shoqërohet nga dy vëllezërit, Jakobi dhe Gjoni, dy djemtë e Zebedeut.
“Dhe Jezusi i çon në një mal të lartë”.
Në një mal të lartë, Moisiu kishte marrë Zbulesën e Perëndisë së Besëlidhjes dhe kishte marrë pllakat e Ligjit; këtë ligj, i cili duhej të edukonte gradualisht Populli i Besëlidhjes që të jetojë në dashurinë e Perëndisë dhe të vëllezërve.
Në të njëjtin mal, Elia kishte pasur Zbulesën e Perëndisë së butësisë në erën e lehtë... Moisiu dhe Elia, dy kolonat e Besëlidhjes së Vjetër...
Në malin e lartë të Shpërfytyrimit, Pjetri, Jakobi dhe Gjoni, kolonat e Kishës, kanë Revelacionin e Zotit të butësisë të mishëruar në Jezusin:
“Ky është Biri im i dashur, të cilin e kam për zemër. Atë dëgjojeni!” (v. 5).
Ky është Biri im i dashur, në të cilin gjej gjithë gëzimin tim. Dhe kjo zbulesë u jepet atyre për të forcuar besimin e tyre përpara stuhisë së Pasionit.
Pjetri do të shkruante më vonë: "16 Sepse nuk ju shpallëm Fuqinë dhe Ardhjen e Zotit tonë Jezu Krishtit të bazuar në përralla të trilluara, por pse e kemi parë me sytë tanë shkëlqimin e tij. 17 Sepse prej Hyjit Atë mori nder dhe lavdi, kur zëri që vinte nga Lavdia e madhërueshme, i tha: “Ky është Biri im, i Dashuri, në të cilin unë u kënaqa”. 18 - zë të cilin, tek zbriste nga qielli e dëgjuam edhe ne që ishim bashkë me të në Malin e shenjtë” (2 Pt. 1,16-18).
Kjo shprehje: “Biri im i dashur, të cilin e kam për zemër. Atë dëgjojeni!”, përcakton Jezusin si Mesia: për veshët hebrenj, kjo frazë e thjeshtë është një aludim i trefishtë për Besëidhjen e Vjetër; sepse ngjall tre tekste krejt të ndryshme, por që ishin në kujtesën e të gjithëve; veçanërisht pasi pritshmëria ishte e madhe në kohën e ardhjes së Jezusit dhe hipotezat po shkonin mirë: këtë e kemi në pyetjet e shumta që i bëhen Jezusit në Ungjillin.
"Biri" ishte titulli që i jepej zakonisht mbretit dhe Mesia pritej në petkun e një mbreti të pasardhës nga Davidi dhe që më në fund do të mbretëronte në fronin e Jeruzalemit, i cili nuk kishte më mbret për një kohë shumë të gjatë.
I dashuri im, “të cilin e kam për zemër” (v.5), të cilin më pëlqeu ta zgjedh: kjo fjali vjen nga një kontekst krejt tjetër: nga “Këngët e shërbëtorit” të librit të Isaisë, do të thoshte se Jezusi është Mesia, jo më në mënyrën e një mbreti, por të një shërbëtori, në kuptimin e Isaisë:
“1 Ja, Shërbëtori im që unë e përkrah,
i Zgjedhuri im, në të cilin kënaqet shpirti im,
mbi të e kam ndikuar Shpirtin tim:
ai do t’ua japë të drejtën popujve”(Is 42,1).
"Atë dëgjojeni!” ishte diçka tjetër përsëri, ishte për të thënë se Jezusi është Mesia-Profeti në kuptimin që Moisiu, në librin e Ligjit të Përtërirë, i kishte shpallur popullit: "Profet siç jam unë, do të zgjojë Zoti, Hyji yt, në popullin tënd, prej vëllezërve të tu: atë dëgjoje!” (Dt. 18,15).



NË MALIN ZBULOHET IDENTITETI I JEZUSIT.

"Po ngre këtu tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë” (v.4)
Të ngremë tre çadra: kjo fjali e Pjetrit sugjeron se episodi i Shpërfytyrimit mund të ketë ndodhur gjatë festës së Çadrave ose të paktën në atmosferën e festës së Çadrave... kjo festë kremtohej në kujtim të kalimit në shkretëtirën gjatë Eksodit dhe të Besëlidhjes së përfunduar me Perëndinë në entuziazmin e përjetuar gjatë asaj ngjarje që profetët do ta quajnë “Fejesa e Popullit Besimtar me Zotin e butësisë dhe të besnikërisë”; gjatë kësaj feste, Izraelitët jetonin në çadra për tetë ditë... dhe prisnin në lutje një shfaqje të re të Zotit që do të realizohej me ardhjen e Mesisë; dhe gjatë festës shumë kremtime, shumë psalme përkujtonin premtimet mesianike, me shpresë që lutjet drejtuara Zotit ta shpejtonin ardhjen e tij.
Në malin e Shpërfytyrimit, tre apostujt ndodhen befas përpara kësaj zbulese: nuk është për t'u habitur që ata janë pushtuar nga frika që e merr çdo njeri përpara shfaqjes së Zotit të shenjtë; ne nuk habitemi as që Jezusi i ngre lart dhe i qetëson: tashmë Besëlidhja e Vjetër u ka zbuluar njerëzve të Besëlidhjes se Perëndia më i shenjtë është Perëndia shumë afër njeriut dhe se frika nuk është një bast.
Por kjo zbulesë e misterit të Mesisë, në të gjitha aspektet e saj, nuk është ende e arritshme për të gjithë; Jezusi i udhëzon ata të mos thonë asgjë për momentin, "derisa Biri i njeriut të ringjallet prej së vdekuri". Duke thënë këtë fjali të fundit, Jezusi konfirmon këtë zbulesë që sapo patën tre dishepujt; ai është me të vërtetë Mesia, të cilin profeti Daniel e pa në maskën e një njeriu, duke ardhur mbi retë e qiellit:
" 13 Unë po shikoja kështu në vegimin e natës:
dhe ja, në retë e qiellit,
po vinte dikush si Biri i njeriut!
Arriti deri tek i Tejetlashti i motit
dhe qe paraqitur para tij.
14 Ai i dha pushtetin, nderin e mbretërinë.
Të gjithë popujt, fiset e gjuhët
u shtruan nën shërbimin e tij:
pushteti i tij pushtet i amshuar
që kurrë s’do të merret,
mbretëria e tij
kurrë nuk do të prishet” (Dn. 7,13-14).
Kalimisht, të mos harrojmë se i njëjti Daniel e paraqet birin e njeriut jo si një individ të vetmuar, por si një popull, të cilin e quan "populli i shenjtorëve të Shumë të Lartit".
Realizimi është edhe më i bukur se profecia: nëpërmjet Jezusit, Njeriut dhe Hyjit, i gjithë njerëzimi do ta marrë këtë mbretëri të përjetshme dhe do të shpërfytyrohet përjetësisht. Por Jezusi tha: “Mos i tregoni askujt çka patë, para se Biri i njeriut të ngjallet prej së vdekuri” (v. 9). Vetëm pas Ringjalljes së Jezusit apostujt do të jenë në gjendje ta dëshmojnë atë.