Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA 5 TË PASHKËS VITI C.

MË 1-5-2025.


UNGJILLI: Gj, 13,31-35.

31 Pasi Juda doli përjshta, Jezusi tha:
“Tani u lavdërua Biri i njeriut!
Edhe Hyji u lavdërua në të!
32 [Nëse Hyji u lavdërua në të]
edhe Hyji do ta lavdërojë atë në vetvete.
Po, madje menjëherë do ta lavdërojë!
33 Fëmijëzit e mi!
Edhe pak kohë jam me ju!
Do të më kërkoni,
por, siç u thashë judenjve,
tani po ju them edhe juve:
‘ku unë po shkoj,
ju nuk mund të vini.’
34 Po ju jap një urdhër të ri:
Duajeni njëri‑tjetrin!
Sikurse unë ju desha ju,
duajeni edhe ju njëri‑tjetrin!
35 Nëse e doni njëri‑tjetrin,
të gjithë do t’ju njohin se jeni nxënësit e mi.”

LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE.

Fjalitë e para të këtij teksti janë si një lloj variacioni i fjalës "lavdi":
"Pasi Juda doli përjshta, Jezusi tha:
“Tani u lavdërua Biri i njeriut!
Edhe Hyji u lavdërua në të!
[Nëse Hyji u lavdërua në të]
edhe Hyji do ta lavdërojë atë në vetvete.
Po, madje menjëherë do ta lavdërojë!”(V. 31’32),
e gjithë kjo na duket paksa e ndërlikuar, por në fakt është një mënyrë të foluri shumë çifute:
thotë reciprociteti i marrëdhënieve midis Atit dhe Birit, ose më mirë bashkimi i tyre themelor:
"Kush më ka parë mua, ka parë Atin"(14, 8).
Është gjithashtu një frazë tjetër që e ruajti Shën Gjoni:
“Unë dhe Ati jemi një” (10, 30).
Këtu, të thuash se “Biri i njeriut është lavdëruar, ose se Perëndia është lavdëruar në të”, do të thotë se Biri është pasqyrimi i Atit; kalimthi, vëmë re edhe një herë përpjekjen që duhet të bëjmë për të kuptuar fjalorin e Jezusit dhe të bashkëkohësve të tij.
Por le t’i kthehemi tekstit: sipas Jezusit, pikërisht në momentin kur Juda largohet natën e tradhtisë, ai, Jezusi, e përmbushi thirrjen e vet për të qenë pashqyrimi i Atit. Por Gjoni nuk e kuptoi menjëherë. Le të kthehemi te gjendja shpirtërore e apostujve në kohën e largimit të Judës dhe në orët që pasuan: ata së pari dëshmuan të pafuqishëm Mundimin dhe Vdekjen e Krishtit; ata e përjetuan këtë varg ngjarjesh si një moment tmerri; por më pas, Gjoni kuptoi se ishte në të vërtetë ora e lavdisë së Jezusit, sepse aty Biri zbuloi se deri ku shkon dashuria e Atit.
Dhe për shkak se Biri i tradhtuar, i braktisur nga të gjithë, i persekutuar nga të gjithë, këmbëngul, i vetëm kundër të gjithëve, duke mos qenë gjë tjetër veçse dashuri, dashamirësi, falje, ai i zbulon botës se deri ku shkon dashuria e Atit, domethënë deri në pafundësi, ajo është pa kufi: dhe më pas, dhe kjo është pjesa e dytë e tekstit tonë, ata që sodisin këtë mister të dashurisë së çmendur të Perëndisë, bëhen të aftë të duan si ai deri në rradhët e tyre. Sepse Jezusi i lidh mirë këto dy gjëra: ai thotë "tani do t'i zbuloj botës se deri ku shkon dashuria e Atit" dhe "tani po ju jap një urdhër të ri, që të të duani në të njëjtën mënyrë". (Kuptohet që tani kjo gjë do të jetë e mundur për ne sepse ne do të marrim dashurinë e Jezusit nga vetë Jezusi).
Le të ndalemi pak në këtë: në fakt, risia nuk është urdhërimi për të dashur, Jezusi nuk e shpik atë: urdhërimi për të dashur ekziston vërtet në mësimet e rabinëve të kohës së tij. Ajo që është e re është që të duam si ai, por jo vetëm sipas mënyrës së tij, domethënë deri në atë pikë sa të jesh gati për të dhënë jetën, duke refuzuar çdo pushtet, çdo dominim, çdo dhunë; ajo që është e re është edhe më shumë se kaq, është të duash vërtet si ai, domethënë të jesh plotësisht i udhëhequr nga Shpirti i tij; dhe kështu ne tani kuptojmë frazën e famshme "Ajo që do t'u tregojë të gjithë njerëzve se jeni dishepujt e mi, është dashuria që do të keni për njëri-tjetrin". Shumë më tepër se një urdhër, është një vëzhgim: nëse jemi vërtet dishepuj të tij, është vetë Shpirti i tij që dikton sjelljen tonë. Për ta thënë ndryshe, Zoti e di nëse dashuria e përditshme është e vështirë, është pothuajse një mrekulli! E po, nëse kemi sukses në këtë në komunitetet tona të krishtera, bota do të detyrohet të pranojë këtë dëshmi: se Shpirti e Krishtit po vepron në ne!
Prandaj ne jemi të ftuar së pari në një akt besimi! Të besojmë se Shpirti i tij të dashurisë banon në ne, se burimet e tij të dashurisë banojnë në ne: se ne tani e tutje kemi aftësi të padyshimta për dashuri, sepse ato janë të tijat... dhe më pas bëhet e mundur që ne të duam "si ai sepse ai është Shpirti i tij që vepron në ne”.
A nuk është e gjithë kjo paksa e mirë? Ne e dimë nga përvoja se nuk është e vetëkuptueshme të duam ata që na rrethojnë: ka njerëz me të cilët shkon vetë, siç thonë ata; ka të tjere me të cilet është shumë e vështirë... pa permendur ata per të cilët kemi një alergji të vërtetë...apo më keq akoma ata që kane vepruar ndaj nesh në mënyrë të pafalshme. Jezusi sigurisht nuk i shpërfill të gjitha këto kur u jep këtë urdhër dishepujve të tij; por nuk duhet të ngatërrojmë dashurinë dhe ndjeshmërinë: Jezusi sapo ka treguar me vepra se më çfarë dashurie duhet ta duam njëri-tjetrin; le të kujtojmë kontekstin: ndodh gjatë vaktit të tij të fundit me dishepujt e tij. Jezusi filloi duke larë këmbët e tyre, për habinë e tyre të madhe: ai, Zoti dhe Mjeshtri, u bë shërbëtori i tyre. Dhe përfundoi duke thënë: “Ky është shembulli që ju dhashë; atë që kam bërë për ty, bëje edhe ti”. Pra, kjo është dashuri "siç" na donte... dhe, në fund të fundit, nëse e mendojmë, është e mundur të vihemi në shërbim të njëri-tjetrit, edhe të atyre për të cilët nuk ndihemi mirë. Megjithatë, besnikëria jonë ndaj këtij urdhërimi është jetike, na thotë ai, pasi në këtë mënyrë do të gjykohen bashkësitë tona: sipas tij, gjëja më e rëndësishme nuk është cilësia e fjalimeve tona, e teologjisë ose e njohurive tona, as bukuria e ceremonive tona; është cilësia e dashurisë që i ofrojmë njëri-tjetrit... (Megjithatë është e rrallë që ne të kemi idenë për të gjykuar historinë e Kishës me këtë kriter).
Ndërkohë, nuk duhet ta harrojmë kurrë atë thirrjen fitimtare nga Jezusi në mbrëmjen e fundit: “Tani Biri i njeriut është lavdëruar (d.m.th., u shfaq si Perëndi) dhe Perëndia është lavdëruar në të. Në Jezusin, njerëzimi sillet në lavdinë e Perëndisë, në praninë e Perëndisë, në jetën e Perëndisë, nëpërmjet ngjarjes së Mundimit-Vdekjes-Ringjalljes. Dhe për shkak se ata janë sjellë tani në lavdinë e Perëndisë, dishepujt e Jezu Krishtit mund të jetojnë jetën e tyre nën shenjën e dashurisë... meqenëse Perëndia është dashuri dhe prania e tij, tani rrezaton nëpërmjet tyre. Ndoshta mjafton të besojmë në të, për ta lënë të veprojë tek ne.

[ninoenina]

F.A. JAVA. E DIELA E 5 TË PASHKËS VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 5 TË PASHKËS VITI C.

MË 18-5-2025.

“Kush është në Krishtin, është krijesë e re” (2Kor. 5,17).
Ditët e Kishës janë të numëruara - thonë disa - sepse është e vjetër, nuk di si të ripërtërihet, përsërit formula të lashta në vend që t'u përgjigjet pyetjeve të reja, ripropozon me kokëfortësi rite të vjetëruara dhe dogma të pakuptueshme, ndërsa njeriu i sotëm është në kërkim të një ekuilibri të ri, një kuptimi të ri të jetës, një Zot më pak të largët.
Dëshira për spiritualitet po rritet dhe aderimi në besime të reja të quajtura reiki, chanelling, terapi kristalore dhe dianetikë po përhapet. Religionet “bëje vetë” (fai da te) po përhapen: këta përçmojnë dogmat dhe kishat, janë religione në të cilët teknikat orientale shpesh bashkohen me interpretime ezoterike të Krishtit; në të cilët meditimi mbi fjalën e Zotit në një manastir barazohet me emocionin e përjetuar në thellësitë e një pylli në bisedë me engjëllin udhërrëfyes të vet.
Një shprehje e këtij kërkimi të gjërave të reja është Epoka e Re, e cila parashikon një vizion utopik të një epoke paqeje, harmonie dhe progresi.
Ngatërrimi i besnikërisë ndaj Traditës (me T të madhe) me një tërheqje në atë që është e vjetër dhe e konsumuar, me mbylljen ndaj impulseve të Shpirtit që “ripërtërin faqen e tokës” është një nga keqkuptimet më fatale në të cilat mund të bjerë Kisha. Megjithatë, akuzat për mungesë moderniteti që i drejtohen asaj (shpesh të padrejta dhe të pabaza) duhet ta bëjnë të reflektojë.
Kisha është kujdestarja e shpalljes së një “qielli të ri dhe një toke të re”, e propozimit të një “njeriu të ri”, të një “urdhërimi të ri”, të një “kënge të re”. Është tek ajo që kushdo që ëndërron një botë të re duhet t'i drejtohet instinktivisht.
Për ta përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
"Do t'i këndoj Zotit një këngë të re, sepse ai më përtërin rininë çdo ditë"


LEXIMI I PARË: Vap. 14,21-27.

21 Pasi e kumtuan Lajmin e gëzueshëm në atë qytet, dhe, pasi bënë një numër të madh nxënësish, kthyen në Listër, në Ikon e në Antioki. 22 I përforconin zemrat e nxënësve në qendresë të fesë, sepse ‑ thoshin ‑ na duhet të kalojmë nëpër shumë vështirësi për të hyrë në Mbretërinë e Hyjit. 23 Pasi luteshin e agjëronin, secilës kishë i emëronin udhëheqësin dhe ia porositnin Zotit, në të cilin kishin besuar.
24 Atëherë kaluan nëpër Pisidi e erdhën në Pamfili. 25 Pasi e predikuan fjalën në Pergë, zbritën në Atali. 26 Aty hipën në barkë e udhëtuan për Antioki, prej nga patën qenë dërguar të porositur hirit të Hyjit për veprën që kryen.
27 Kur arritën, bashkuan Kishën dhe treguan gjithçka Hyji bëri me anë të tyre dhe se si Hyji ua hapi paganëve derën e fesë. 28 Këtu qëndruan për një kohë të gjatë bashkë me nxënës.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në shumë vende është zhdukur, por në disa vende ende mbijeton një lloj “individualizmi fetar”, i cili predikon shpëtimin e shpirtit të dikujt. Sigurisht, të pagëzuarit nuk i injorojnë shpirtrat e të tjerëve, ata luten që të gjithë të shkojnë në parajsë, megjithatë ideja se, në momentin e llogaridhënies, të gjitha miqësitë do të humbasin dhe të gjithë do të duhet të merren vetëm me Zotin është ende thellësisht e rrënjosur. Ky koncept çon në acarimin e fesë së meritave: secili sjell me vete veprat e veta të mira dhe nuk duhet ta mashtrojmë veten se, në fund të fundit, mund të ketë transaksione.
Nëse është ky rasti, ne pyesim veten se cili është qëllimi i komunitetit nëse, në momentin vendimtar, të gjithë duhet të kujdesen për veten e tyre. Dishepujt e Jezusit përbëjnë një trup të vetëm dhe anëtarët individualë nuk mund të jetojnë pa njëri-tjetrin. Ata janë një popull, një familje në të cilën secili është, në një farë mënyre, përgjegjës për atë që bëjnë të tjerët.
Leximi thellohet në këtë temë të jetës në komunitet.
Pali dhe Barnaba janë gati të përfundojnë udhëtimin e tyre të parë misionar. Ata kanë kaluar shumë rajone, kanë shpallur Lajmin e Mirë në shumë qytete dhe, përpara se të kthehen në bashkësinë e Antiokisë nga e cila u dërguan dhe ku duhet të japin një llogari për punën e tyre, ata vendosin të shqyrtojnë bashkësitë e reja që kanë themeluar. Pali dhe Barnaba duan që ata të forcohen në besimin e tyre dhe të ndihmohen të organizohen, kështu që krijojnë një grup pleqsh në secilin prej tyre.
Një jetë individualiste e krishterë nuk mund të konceptohet. Ai që nuk lidhet me të tjerët, ai që jeton vetëm, ai që mendon vetëm për veten dhe përparimin e tij shpirtëror mund të jetë një person i mirë, i devotshëm dhe fetar, por nuk është i krishterë. Kjo është arsyeja pse, që nga fillimi, apostujt ndien nevojën për të krijuar kudo "qendra vëllazërie" të udhëhequra nga "pleq".
Puna misionare nuk mbaron kur njerëzit e përqafojnë besimin dhe pagëzohen. Është e nevojshme që besimtarët të bëhen një “bashkësi” në të cilën çdo person ndihet si një anëtar i gjallë, aktiv dhe bashkëpërgjegjës.



LEXIMI I DYTË: Zb. 21,1-5a.

Atëherë pashë një qiell të ri e një tokë të re, sepse qielli i parë dhe toka e parë u zhdukën, as deti nuk është më.
2 Pashë edhe qytetin e shenjtë - Jerusalemin e ri: zbriste nga qielli, prej Hyjit, i stolisur porsi nusja e përgatitur për fatin e vet.
3 Atëherë dëgjova një zë të fortë që vinte nga froni:
»Ja Tenda e Hyjit me njerëz!
Hyji do të banojë me njerëz!
Ata do të jenë populli i tij, kurse Ati, vetë Hyji, do të jetë me ta [Hyji i tyre]«.
4 Ai do të fshijë çdo lot nga sytë e tyre. As Vdekja më s’do të jetë, as vaj, as ofshamë, as dhimbje më s’do të ketë, [sepse] bota e mëparshme mori fund.
5 Atëherë Ai që rri mbi fron tha: »Ja, unë i bëj të reja të gjitha gjërat!«.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Termi "i ri" përdoret shpesh në Bibël - 347 herë në Besëlidhjen e Vjetër dhe 44 herë në Besëlidhjen e Re - dhe ky mbiemër do të thotë një ndryshim rrënjësor krahasuar me atë që ekzistonte më parë. Vepra e re e bërë nga Zoti është diçka e papritur, e paimagjinueshme, e habitshme. Kur, për shembull, ai premton një “ligj të ri” (Jr. 31,31-34), ai nuk i referohet një serie të re urdhëresash, një “përditësimi” të Dekalogut, por dhuratës së një ligji rrënjësisht të ndryshëm, dinamizmit të brendshëm që çon në bërjen e së mirës, ligjit të vendosur në zemër, jo të shkruar në gurë.
Në Besëlidhjen e Vjetër shpallen shumë realitete të reja që Zoti do të sjellë: një aleancë e re, një frymë e re, një zemër e re dhe një krijim i ri:
“Sepse, ja, unë po krijoj,
qiell të ri e tokë te re,
të kaluarat s’do të kujtohen,
më ndër mend nuk do të bien.
Por do të gëzohet e do të galdohet
përgjithmonë
në ato që unë po krijoj:
Jerusalemin do ta bëj gëzim,
popullin e tij do ta bëj hare” (Is. 65,17-18).
Krijimi i parë ishte i mirë. Çdo gjë që Perëndia kishte bërë ishte “shumë e mirë” (Zn. 1,31), por njeriu, në lirinë e tij, futi mëkatin, i përdori krijesat për të keqen dhe i çoi ato në prishje. Pasojat e zgjedhjeve të tij të pakuptimta janë gjithashtu para syve tanë: luftëra, dhunë, shtypje, padrejtësi... A ka dështuar pra plani i Zotit në mënyrë të pakthyeshme? A e ka humbur Zoti i universit kontrollin mbi krijimin e tij?
Jo – përgjigjet parashikuesi i Apokalipsit. Zoti kontrollon fatet e botës, asnjë ngjarje nuk e zë në befasi, “ai po i bën të gjitha gjërat të reja (v. 5). Ai nuk po e shkatërron krijimin e parë, por po përgatit një qiell të ri dhe një tokë të re. Vetëm deti – simbol i gjithçkaje që është kundër jetës (Zb. 13,1) – do të zhduket përgjithmonë, do të avullohet deri në pikën e fundit (v. 1).
Vizioni vazhdon:
“Pashë edhe qytetin e shenjtë - Jerusalemin e ri: zbriste nga qielli, prej Hyjit, i stolisur porsi nusja e përgatitur për fatin e vet” (v. 2). Asnjë ditë në jetën e saj një grua nuk duket aq joshëse sa në ditën e dasmës së saj. Ajo është e re, nuk ka asnjë njollë apo rrudhë në fytyrën e saj, të gjithë e admirojnë. Realiteti i botës që kemi para syve tanë është pikërisht i kundërt dhe parashikimet janë të zymta, asgjë nuk paralajmëron një transformim kaq të habitshëm. Është si të vëzhgosh një vemje: nuk të shtyn të mendosh se ajo mund të krijojë një flutur.
Përfundimi i historisë së botës është një ëndërr: Perëndia do të banojë përgjithmonë me njerëzit:
"Atëherë dëgjova një zë të fortë që vinte nga froni:
‘Ja Tenda e Hyjit me njerëz!’
Hyji do të banojë me njerëz!
Ata do të jenë populli i tij, kurse Ati, vetë Hyji, do të jetë me ta [Hyji i tyre].
4 Ai do të fshijë çdo lot nga sytë e tyre. As Vdekja më s’do të jetë, as vaj, as ofshamë, as dhimbje më s’do të ketë, [sepse] bota e mëparshme mori fund" (v. 3-4).
Është mesazhi i gëzimit dhe i shpresës që Gjoni u drejton të krishterëve të bashkësive të tij, të tunduar të dorëzohen para dekurajimit përballë triumfit të dukshëm dhe të pandalshëm të së keqes. Në fund ata do të zbulojnë - thotë parashikuesi - se Zoti gjithmonë e ka udhëhequr lojën.

UNGJILLI: Gv13,31-33a.34-35.

31 Pasi Juda doli përjshta, Jezusi tha:
“Tani u lavdërua Biri i njeriut!
Edhe Hyji u lavdërua në të!
32 [Nëse Hyji u lavdërua në të]
edhe Hyji do ta lavdërojë atë në vetvete.
Po, madje menjëherë do ta lavdërojë!
33 Fëmijëzit e mi!
Edhe pak kohë jam me ju!
34 Po ju jap një urdhër të ri:
Duajeni njëri‑tjetrin!
Sikurse unë ju desha ju,
duajeni edhe ju njëri‑tjetrin!
35 Nëse e doni njëri‑tjetrin,
të gjithë do t’ju njohin se jeni nxënësit e mi”.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Për ne, trashëgimtarët e mendimit grek, lavdia është arritja e miratimit dhe lavdërimit të njerëzve, është ekuivalente me famën, të fituar nga ata që arrijnë një pozicion prestigjioz. Të gjithë e dëshirojnë, e dëshirojnë me zjarr, luftojnë për ta pasur dhe për këtë arsye distancohen nga Zoti. Hebrenjtë që kërkojnë lavdi prej njëri‑tjetrit, e nuk e kërkojnë lavdinë që vjen prej Një Hyji të vetëm” (Gj. 5,44), që “e duan lavdinë e njerëzve më shumë se lavdinë e Perëndisë” (Gj. 12, 43) nuk mund të besojnë te Jezusi, në të cilin nuk manifestohet “lavdia” që tërheq shikimin dhe vëmendjen e njerëzve.
Në Jezusin, që nga shfaqja e tij e parë në botë, lavdia e Perëndisë bëhet e dukshme:
“E Fjala u bë njeri
e banoi ndër ne.
Ne e pamë lavdinë e tij,
atë lavdi që prej Atit i përket Birit të vetëm
plot hir e të vërtetë” (Gj. 1, 14).
Zoti përlëvdohet kur Ai shfaq forcën e Tij dhe kryen vepra shpëtimi, kur Ai tregon dashurinë e Tij për njeriun. Në Besëlidhjen e Vjetër lavdia e Hyjit u shfaq kur ai e çliroi popullin e tij nga skllavëria:
“ 2 Le të bulëzojë e le të lulëzojë,
le të gazmojë, në hare të shpërthejë!
Iu dhurua lavdia e Libanit,
e Karmelit stolia dhe e Saronit!
Do ta shohin lavdinë e Zotit,
shkëlqimin e Hyjit tonë!
4 Thuajuni atyre që i ka lëshuar zemra:
“Mbahuni! Frikë mos kini!
Ja, Hyji juaj! Erdhi hakmarrja!
Ia behu shpagimi i Hyjit!
Vetë do të vijë e do t’ju shëlbojë!”(Is. 35,2.4).
Izraelitët do ta shohin lavdinë e tij, premton profeti, «sepse ai po vjen për t’i shpëtuar.
Në vargjet e para të Ungjillit të sotëm (v. 31-32) folja përlëvdoj shfaqet pesë herë: Biri i Njeriut përlëvdohet dhe Perëndia përlëvdohet në të; nëse Perëndia është lavdëruar në të, ai do ta lavdërojë atë në vetvete, dhe do ta lavdërojë atë menjëherë. Një tepricë, një zgjatim që pothuajse të mërzit; një solemnitet që duket i tepërt dhe i papërshtatshëm në kontekstin në të cilin këto fjalë shqiptohen nga Jezusi. Jemi në cenakul dhe kanë mbetur vetëm pak orë deri në kapjen e tij dhe dënimin me vdekje.
Ata që nuk e dinë paraprakisht se si u zhvilluan ngjarjet, shtyhen të mendojnë se Zoti është gati t’i habisë të gjithë me një mrekulli, se është gati të japë një demonstrim të forcës së tij duke i poshtëruar armiqtë e tij.
Asgjë nga këto. Jezusi përlëvdohet sepse Juda doli për të bërë një akord me krerët e priftërinjve pë të arrestuar Mjeshtrin (v. 31). Diçka e padëgjuar, skandaloze dhe e pakuptueshme për njerëzit ndodh: në Jezusin që niset drejt mundimeve dhe vdekjes së tij, që dorëzohet në duart e xhelatëve të tij dhe gozhdohet në kryq, manifestohet “lavdia” e Zotit.
Disa ditë më parë, Jezusi kishte sqaruar se nga çfarë konsistonte lavdia e tij: “Arriti ora
të lavdërohet Biri i njeriut.
Përnjëmend, përnjëmend po ju them:
nëse kokrra e grurit e mbjellë në dhe nuk vdes,
mbetet e vetme;
po nëse vdes
jep shumë fryt!” (Gj. 12,23-24).
Lavdia që e pret është çasti në të cilin, duke dhënë jetën e tij, do t’i zbulojë botës sa e madhe është dashuria e Zotit për njeriun. Kjo është e vetmja lavdi që ai ua premton edhe dishepujve të tij.
Pasazhi vazhdon me prezantimin e urdhërimit të ri, i cili prezantohet nga një shprehje e habitshme: Fëmijëzit e mi (v. 33). Dishepujt nuk janë fëmijë, por vëllezër të Jezusit. Pse i quan ai në këtë mënyrë?
Për të kuptuar fjalët e Jezusit, duhet të mbajmë parasysh momentin në të cilin ato shqiptohen. Gjatë Darkës së Fundit, Jezusi e kuptoi se i kishin mbetur vetëm pak orë jetë dhe ndjeu se duhej të diktonte vullnetin e tij. Ashtu si fëmijët i konsiderojnë të shenjta fjalët e thëna nga i ati në shtratin e vdekjes, edhe Jezusi dëshiron që dishepujt e tij t’i ngulisin në mendjet dhe zemrat e tyre atë që ai do të thotë.
Ja testamenti i tij:
“Po ju jap një urdhër të ri:
Duajeni njëri‑tjetrin!
Sikurse unë ju desha ju,
duajeni edhe ju njëri‑tjetrin!” (v.34). Për të nënvizuar rëndësinë e saj, ai do ta përsërisë atë edhe dy herë para se të niset për në Getsemani:
“Ky është urdhri im:
duajeni njëri‑tjetrin
sikurse unë ju desha ju!” (Gj. 15,12);
“ Këtë gjë ju urdhëroj;
duajeni njëri‑tjetrin!” (Gj. 15,17).
Ai flet sikur donte të linte diçka si trashëgimi: Po ta jap – thotë ai (v. 34). Sikur të kishim mundur të zgjidhnim një dhuratë nga shumë të tjerat që ai zotëronte, mendoj se të gjithë do të kishim kërkuar fuqinë për të kryer mrekulli. Në vend të kësaj, ai na ofroi një urdhërim të ri.
Për ne, një urdhërim është ekuivalent me një imponim, një angazhim të rëndë për t’u përmbushur, një barrë për t’u mbajtur. Disa besojnë se lumturia arrihet nga ata që janë të zgjuar, nga ata që e shijojnë jetën duke shkelur "dhjetë fjalët" e Zotit, për këtë arsye shumë janë të bindur se ata që arrijnë t'i zbatojnë dhjetë urdhërimet meritojnë parajsën, ndërsa ata që nuk janë besnikë duhet të ndëshkohen rëndë.
Kjo është ende një perspektivë shumë e përhapur dhe duhet të korrigjohet urgjentisht sepse është jashtëzakonisht e dëmshme. Është fryt i një imazhi të shtrembëruar të Perëndisë.
Një shembull banal: nëse një mjek këmbëngul që pacienti i tij të lërë duhanin, ai nuk e bën këtë për të kufizuar lirinë e tij, për ta privuar nga një kënaqësi, për ta vënë në provë, por sepse dëshiron atë që është më e mira për të. Fshehurazi, duke u përpjekur të mos vihet re, ky person mund të vazhdojë të pijë duhan dhe, pas një kohe të caktuar, ta gjejë veten me mushkëri të shkatërruara. Mjeku nuk e ndëshkon atë për këtë (ai nuk e dëmtoi atë, por veten), ai gjithmonë do të përpiqet ta rikuperojë atë në çdo rast. Dhe Perëndia – rastësisht – është një mjek i mirë, ai shëron të gjitha sëmundjet (Ps. 103,3). Duke na dhënë urdhërimin e tij, Jezusi e dëshmoi veten si një mik i pakrahasueshëm: na tregoi, jo me fjalë, por me dhuratën e jetës së tij, si ta realizojmë plotësisht ekzistencën tonë në këtë botë.
Ky është një urdhërim i ri. Në çfarë kuptimi? A nuk është shkruar tashmë në Besëlidhjen e Vjetër: “Duaje të afërmin tënd si veten tënde” (Lv. 19,18)? Le të përpiqemi të kuptojmë se ku qëndron risia.
Krahasuar me atë që rekomandohet në besëlidhjen e Vjetër, pjesa e dytë është sigurisht e re:
“Sikurse unë ju desha ju,
duajeni edhe ju njëri‑tjetrin!" (v. 34).
Masa e dashurisë që na propozon Jezusi, nuk është ajo që përdorim ne për veten tonë, por ajo që Ai kishte për ne.
Nuk është e dhënë që e duam njëri-tjetrin: nuk mund t’i tolerojmë kufizimet tona, defektet tona, mjerimet tona. Nëse bëjmë një gabim, nëse lëmë një përshtypje të keqe, nëse bëjmë diçka për të cilën duhet të na vijë turp, madje e ndëshkojmë veten.
Atëherë urdhërimi është i ri sepse nuk është spontane që njeriu të dojë dikë që nuk e meriton ose që nuk mund ta kthejë, nuk është normale t’u bësh mirë as armiqve të tu.
Jezusi zbulon një dashuri të re: ai i donte ata që kishin nevojë për dashurinë e tij për të qenë të lumtur. Ai i donte të varfrit, të sëmurët, të margjinalizuarit, të ligjtë, të korruptuarit, xhelatët e tij, sepse vetëm duke i dashur, ata mund t’i ndihmonte të dilnin nga gjendja e tyre e vogëlsisë, mjerimit dhe mëkatit.
Është dashuria e lirë dhe e pamotivuar që Zoti e demonstroi në Besëlidhjen e Vjetër kur zgjodhi popullin e tij:
“Arsyeja që Zoti ju ka për zemër dhe ju ka zgjedhur, nuk është pse ju ua kaloni të gjithë popujve të tjerë për nga numri; jo, pasi ju jeni më të pakët se të gjithë popujt e tjerë: Por pse Zoti ju do dhe pse e mban përbetimin që u bëri etërve tuaj. Kjo qe arsyeja që ju nxori me dorë të fuqishme dhe të shpëtoi prej shtëpisë së skllavërisë, prej dorës së faranit, mbretit të Egjiptit” (Dt. 7.7-8). Për këtë arsye Gjoni thotë:
“7 Të dashurit e mi, nuk po ju shkruaj për një urdhër të ri, por për urdhrin e vjetër, që e patët që në fillim. Ky urdhër i vjetër është fjala që e dëgjuat. Prapëseprapë ky, për të cilin po ju shkruaj, është urdhër i ri – vërtetohet në Të dhe në ju – pse errësira po kalon e drita, ajo e vërteta, po ndriçon. Kush thotë: “jam në dritë”, por e urren të vëllain, ai mbetet ende në errësirë. Kush e do vëllain e vet, ai është vazhdimisht në dritë, në të s’ka asgjë që ta bëjë të gabojë” ( Gj. 2-7-10).
Nuk po ju shkruaj një urdhërim të ri, por një urdhërim të vjetër… Ai që e do vëllanë e tij qëndron në dritë”.
Por risia më e madhe e urdhërimit është një tjetër. Është fakti që askush para Jezusit nuk u përpoq të ndërtonte një shoqëri të bazuar në një dashuri si e tija.
Bashkësia e krijuar është kështu si një alternativë, si një propozim i ri për të gjitha shoqëritë e botës, për ato vjetra të bazuara në konkurrencë, meritokraci, para, pushtet. Është kjo dashuri që duhet t'i "lavdërojë" dishepujt e Krishtit.
Nëpërmjet gojës së Jeremisë, Hyji shpalli:
“Ja, po vijnë ditët ‑ është fjala e Zotit ‑ kur do të lidh me shtëpinë e Izraelit e me shtëpinë e Judës një Besëlidhje të re “(J 31,31). Besëlidhja e lashtë u bë në bazë të Dhjetë Urdhërimeve. Aleanca e re është e lidhur me respektimin e një urdhërimi vetëm e të ri: dashurinë për vëllanë, si ajo për atë që ishte i aftë.
Jezusi e përfundon “testamentin” e tij duke thënë:
“Nëse e doni njëri‑tjetrin,
të gjithë do t’ju njohin se jeni nxënësit e mi” (v. 35).
Ne e dimë se nuk janë frutat ato që e bëjnë pemën të jetojë, megjithatë ato janë shenja se pema është e gjallë. Nuk janë veprat e mira ato që i bëjnë komunitetet tona të krishtera, por janë këto vepra që vërtetojnë se komunitetet tona janë të frymëzuara nga Shpirti i të Ngjallurit.
Të krishterët nuk janë të ndryshëm nga njerëzit e tjerë, ata nuk mbajnë sahenjat dsalluese, ata nuk jetojnë jashtë botës. Ajo që i karakterizon, është logjika e dashurisë së lirë, ajo e Jezusit, ajo e Atit.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E 5 TË PASHKËS VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 5 TË PASHKËS VITI C.

MË 18 – 5 - 2025.

UNGJILLI: Gj. 13, 31-35.

31 Pasi Juda doli përjshta, Jezusi tha:
“Tani u lavdërua Biri i njeriut!
Edhe Hyji u lavdërua në të!
32 [Nëse Hyji u lavdërua në të]
edhe Hyji do ta lavdërojë atë në vetvete.
Po, madje menjëherë do ta lavdërojë!
33 Fëmijëzit e mi!
Edhe pak kohë jam me ju!
Do të më kërkoni,
por, siç u thashë judenjve,
tani po ju them edhe juve:
‘ku unë po shkoj,
ju nuk mund të vini.’
34 Po ju jap një urdhër të ri:
Duajeni njëri‑tjetrin!
Sikurse unë ju desha ju,
duajeni edhe ju njëri‑tjetrin!
35 Nëse e doni njëri‑tjetrin,
të gjithë do t’ju njohin se jeni nxënësit e mi”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ungjilli i sotëm mund të duket paksa i papajtueshëm me liturgjinë e kohës së Pashkëve që po përjetojmë. Ne do të prisnim të dëgjonim historinë e një manifestimi tjetër të të Ringjallurit te dishepujt, por në vend të kësaj ne kthehemi në Cenakull gjatë Darkës së Fundit, pikërisht në momentin kur Juda del për të rënë dakord me Anën dhe Kajafën se si t’ua dorëzonte Jezusin atyre.
Pse na propozohet ky pasazh?
Sepse gjatë Darkës së Fundit Jezusi mbajti një fjalim të gjatë që na është raportuar nga Ungjilltari Gjon i cili i kushton 4 kapituj, një fjalim i rëndësishëm sepse është testamenti i Jezusit. Kjo është arsyeja pse liturgjia na bën të dëgjojmë pjesë të këtij fjalimi gjatë dielave të Pashkëve, sepse testamenti hapet dhe lexohet pasi i dashuri na ka lënë.
Kur afrohet koha për t’i thënë lamtumirë kësaj bote, është e natyrshme të bëjmë një bilanc të jetës sonë, të kujtojmë punën që kemi bërë dhe, nëse kemi të dashur pranë nesh, të kujtojmë momentet e mira dhe të vështira të jetuara së bashku, të japim edhe sugjerime për të ardhmen, t’u bëjmë rekomandime fëmijëve, nipërve dhe mbesave.
Kështu vepruan të gjitha figurat e mëdha në historinë e Izraelit, Moisiu, Samueli, Davidi, të gjithë mbajtën fjalimin e tyre që raportohet në Bibël. Madje edhe patriarku Jakob në Egjipt, para se të vdiste, donte që të gjithë fëmijët e tij të ishin pranë tij dhe i dha bekimin e tij secilit prej tyre.
Ungjilltari Gjon na tregon se Jezusi u soll si këto figura të mëdha. Ai e dinte se i kishin mbetur vetëm pak orë jetë dhe ndjeu nevojën të diktonte dëshirat e tij të fundit.
Kur dikush që e duam, na lë, fjalët e tij të fundit, dëshirat e tij të fundit janë të shenjta, askush prej nesh nuk do të kishte guximin të mos bënte atë që i kërkoi i ati, në shtratin e vdekjes. Prandaj, me emocion i afrohemi tani fragmentit të Ungjillit që është pjesë e Besëlidhjes së Jezusit.
Përpara se të na linte, Ai donte t’u tregonte dishepujve të Tij të gjithë historinë e Tij të dashurisë dhe të gjithë jetën e Tij të dhëne si dhuratë.
Le të dëgjojmë: “Pasi Juda doli përjshta, Jezusi tha: Tani u lavdërua Biri i njeriut! Edhe Hyji u lavdërua në të! [Nëse Hyji u lavdërua në të] edhe Hyji do ta lavdërojë atë në vetvete. Po, madje menjëherë do ta lavdërojë!” (v. 31-32).
Juda është larguar nga Cenakulli dhe Ungjilltari Gjon shënon: "Ishte natë..." duket se mund ta shohim vërtet të përpirë nga errësira.
Juda nuk e lejoi veten të përfshihej në botën e dritës, ai preferoi errësirën e botës së vjetër, ai nuk u dashurua me bukurinë e Zotit të vërtetë që e pa të shkëlqente në fytyrën e Jezusit.
Për Judën kjo dritë dukej e papranueshme, madje e rrezikshme. Ajo binte ndesh me katekezën që ai kishte mësuar nga rabinët, ajo përmbyste rendin shoqëror dhe politik. Për Judën, Jezusi i ktheu të gjitha gjërat përmbys, ai tha se i madhi është ai që shërben, jo ai që i shërbehet; i madhi është ai që varfërohet, jo ai që grumbullon pasuri; i madhi është ai që duron padrejtësi, jo ai që bën padrejtësi. Ai dënoi praktikën fetare të Tempullit, dhe tha se Zoti nuk do sakrifica, por vepra dashurie.
Për këtë arsye, Juda vendosi t’ia dorëzonte autoritetit fetar.
Jezusi me siguri duhet ta ketë konsideruar dështimin e tij, pamundësinë për një ndërhyrje në zemrën e Judës. Ai nuk ishte në gjendje ta përfshinte atë në propozimin e tij për një njerëzim të ri... Juda nuk e lejoi veten të konvertohej.
Ungjilli është tepër shqetësues për shumë njerëz, ai kërkon ndryshime rrënjësore në mënyrën e të menduarit, të të jetuarit dhe shumë, edhe sot si Juda, preferojnë të qëndrojnë të lidhur me besimet e tyre, me praktikat tradicionale, me konceptet fetare, me imazhin e Zotit në të cilin kanë besuar gjithmonë.
Si do të kishim reaguar ndaj kësaj situate?
Epo, si reagojmë kur përballemi me njerëz zemërgur që e hedhin poshtë Ungjillin dhe kundërshtojnë projektin e një bote të re të propozuar nga Jezusi?
Ne reagojmë me zemërim, ndonjëherë reagojmë me indinjatë, mallkojmë… kur arrijmë të përmbahemi dhe nuk përfundojmë duke mallkuar njerëz të caktuar.
Asgjë nga këto tek Jezusi, asnjë acarim, as hija e urrejtjes, e pakënaqësisë ndaj Judës, vetëm një dhimbje e madhe për mosarritjen e ndikimit në zemrën e këtij dishepulli.
Është dhimbja e madhe që përjetojnë edhe prindërit kur shohin fëmijët e tyre, të cilët i kanë edekuar në besim në rritjen e tyre sipas Ungjillit, por pastaj zgjedhin shtigjet e gabuara… është një dhimbje e madhe.
Le t’i marrim parasysh edhe ne këto përvoja të dhimbshme sepse kundërshtimi ndaj Ungjillit mund të vijë nga jashtë, nga institucionet, nga strukturat që propozojnë modele të devijuara të jetës, që fusin degradimin moral, hedonizmin, që talleshin me vlerat e shenjta, besimin, familjen, besnikërinë martesore, faljen... kjo është një formë moderne e persekutimit, le ta marrim parasysh.
Por ka një përvojë shumë më të dhimbshme, është keqkuptimi, kundërshtimi që mund të vijë nga vëllezërit në besim që përpiqen të hapin zemrat e tyre ndaj risisë së Ungjillit. Në këto situata, dishepulli i vërtetë reagon gjithmonë si Mjeshtri… i nxitur nga dashuria.
Në fakt, është pikërisht në këtë kontekst, siç do ta dëgjojmë së shpejti, që Jezusi u jep dishepujve të tij urdhërimin e tij: “Duani njëri-tjetrin”.
Ai mund ta japë atë sepse po demonstron se e praktikon atë në mënyrë të përsosur, Ai po e do Judën i cili ua dorëzon atyre Atë që duan ta vrasin.
Pasi Juda largohet nga Cenakli, Jezusi, në vend që të shprehte dhimbjen e tij, i habit të gjithë dhe fillon të flasë për lavdinë e tij:
“Biri i njeriut është përlëvduar, nëpërmjet Tij është përlëvduar Perëndia. Nëse Perëndia është përlëvduar në Të, edhe Perëndia do ta përlëvdojë Atë, dhe do ta përlëvdojë Atë menjëherë.”
Kjo folje “lavdëroj” shfaqet pesë herë… për çfarë lavdie po flet ai?
Me vetëm pak orë të mbetura deri në kapjen, arrestimin, dënimin dhe vdekjen e tij, nuk duket si një moment i lavdishëm për të.
Ndihemi të lavdishëm kur kemi sukses, kur bëhemi të famshëm, kur duartrokitemi, kur arrijmë pozicione prestigjioze… kjo është lavdia që dëshirojmë dhe jemi të lumtur kur ndihemi të rëndësishëm, kur kemi vlerë në sytë e njerëzve; dhe duhet të jemi të kujdesshëm sepse mund të bëhemi skllevër të këtyre shikimeve dhe të jemi të gatshëm të bëjmë çdo gjë, madje të kompromentojmë ndërgjegjen tonë, vetëm për të tërhequr këto shikime.
Në Letrën drejtuar Kolosianëve kjo dëshirë për të tërhequr shikime quhet oftalmopati, adhurim i shikimeve, të jetosh për t'u soditur nga njerëzit, ky është kulti, nderimi i shikimeve, njeriu është skllav i shikimeve të njerëzve.
Kjo nuk është lavdia për të cilën po flet Jezusi, kjo është kotësia, ajo që njerëzit kërkojnë dhe dëshirojnë.
Le të pyesim veten vështrimin e kujt duam të tërheqim: atë të njerëzve apo atë të Zotit?
Nëse duam të llogarisim në sytë e njerëzve, ne po kërkojmë kotësinë.
Në hebraisht lavdia quhet kavod, kaved tregon atë që është e rëndë, tregon atë që ka qëndrueshmëri, atë që ka vlerë. Kokrra e grurit peshon, byku nuk peshon, e rrëmben era, e tillë është lavdia e njerëzve, rrëmbehet pa lënë gjurmë.
Jezusi erdhi në botë për të zbuluar lavdinë e vërtetë, bukurinë, identitetin e vërtetë të Zotit që është dashuri dhe vetëm dashuri, dhe pikërisht për shkak se Juda shkoi ta dorëzonte atë te Ana dhe Kajafa, Jezusi e gjen veten në pozicionin e të qenit në gjendje t'i tregojë botës lavdinë e Zotit, dashurinë më të madhe, domethënë dhuratën e jetës... përtej dhuratës së jetës nuk është e mundur të shkohet.
Jezusi po thotë se tani që është i braktisur, do ta fyejnë, do ta rrahin, do ta urrejnë dhe madje do ta vrasin: ky është momenti në të cilin fytyra e Zotit të vërtetë mund të kundrohet pa mëdyshje, ky është momenti në të cilin Zotit mund t’i bëjmë të gjitha të këqijat e mundshme, ta ofendojmë, ta rrahim, madje ta gozhdojmë në kryq, por nuk do të jemi kurrë në gjendje të marrim prej Tij ndonjë përgjigje tjetër përveç dashurisë.
Kjo është zbulesa e lavdisë së Zotit që fshin fytyrën e shëmtuar të Zotit që ne kemi shpikur, të një Zoti që na pëlqen sepse na ngjan, të një zoti që i bën ata që e ofendojnë, ata që i shkelin urdhrat e tij, të paguajnë.
Lavdia e Perëndisë, zbulesa e natyrës së tij që e shohim të shkëlqejë në Jezusin, e fshin përgjithmonë këtë imazh të rremë dhe djallëzor të Perëndisë.
Kushdo që ende e adhuron këtë Zot bëhet i keq dhe gjithashtu i palumtur.
Le të dëgjojmë tani se çfarë na lë Jezusi si trashëgimi:
Fëmijë të vegjël, unë do të jem me ju edhe për pak kohë. Po ju jap një urdhërim të ri: që ta doni njëri-tjetrin. Ashtu siç ju kam dashur unë, edhe ju duhet ta doni njëri-tjetrin. Nga kjo do t’ju njohin të gjithë se jeni dishepujt e mi, nëse keni dashuri për njëri-tjetrin”.
“Fëmijë të vegjël, do të jem me ju vetëm edhe pak”.
Teksti grek nuk ka "bij", por... “Fëmijëzit e mi!”...fëmijë të mi të dashur...
Ne nuk jemi fëmijë të Jezusit, ne jemi vëllezër të Jezusit, pse dishepujt quhen “fëmijë të vegjël” këtu?
Arsyeja është se Jezusi është gati të diktojë testamentin e tij.
Le të përpiqemi të pyesim veten: çfarë do t’i kishim kërkuar atij të na linte si trashëgim?
Mendoj se të gjithë do të kishim mbështetur në fuqinë për të bërë mrekulli.
Ai nuk na e la neve sepse nuk e kishte. Ai nuk kishte kurrë fuqinë për të bërë mrekulli, për të bërë diçka kundër ligjeve të natyrës.
Shërimet e kryera nga Jezusi quhen mrekulli, “Taumata” në greqisht kurrë, ato gjithmonë quhen “teratacai semeia”, shenja dhe mrekulli, ngjarje të jashtëzakonshme që të lënë të mahnitur.
Mrekullitë kryhen me anë të besimit në Fjalën e tij, me anë të besnikërisë ndaj Ungjillit të tij, janë ato mrekulli që do t’i shoqërojnë gjithmonë ata që besojnë, tha i Ngjalluri, siç na tregon Ungjilltari Marku në kapitullin e fundit të Ungjillit të tij.
Dhe kështu, nëse nuk i dëshmojmë këto mrekulli, kjo do të thotë që besimi ynë në Krishtin dhe në Ungjillin e tij është vërtet i brishtë dhe i dobët. Këto mrekulli nuk ndodhin pa bashkëpunimin tonë.
Çfarë trashëgimie na lë ai atëherë?
Ai na lë një urdhërim të ri “që ta doni njëri-tjetrin”.
Ai na lë një urdhër, jo një rekomandim apo këshillë.
Për ne, një urdhërim është ekuivalent me një imponim, një angazhim i rëndë që duhet përmbushur, pra një barrë që do të preferonim të mos e mbanim.
Nuk është një urdhërim shtesë përveç dhjetë urdhërimeve të Moisiut, nuk është një urdhërim i jashtëm për ne, sikur të ishte shkruar në një tabelë rrugore që tregon një drejtim të detyrueshëm, përndryshe rrezikon ndëshkim, një gjobë... asgjë nga këto.
Është dhurata e një natyre të re, ajo e fëmijëve të Perëndisë. Natyra njerëzore, që vjen nga toka, na dikton ligjet e saj, na lëviz me impulset e saj, urdhërimi i ri është dhurata e një natyre të re.
Jezusi i kishte thënë Nikodemit: “Një lindje e re është e nevojshme”.
Nikodemi thotë: “Po pse vallë duhet të kthehemi në barkun e nënës sonë?”.
Jo, sepse do të lindte përsëri, nga mishi vjen mishi, nga organiku vjen organik, është e nevojshme të lindësh nga lart, për të marrë një jetë të re nga qielli.
Kjo natyrë e re na jep të njëjtën aftësi për të dashur si Zotin. Kjo është arsyeja pse i vetmi urdhërim është ai i dashurisë, sepse natyra hyjnore që Jezusi na dha si trashëgim, është vetëm dashuri.
Dhe ky është një urdhërim i ri.
E reja nuk është kundër të lashtë, është kundër të vjetrës.
Një gardërobë e vjetër prishet me kalimin e kohës dhe për këtë arsye duhet të hidhet në zjarr sepse nuk vlen më asgjë; një gardërobë e lashtë, antike bëhet më e vlefshme sa më shumë kalon koha. Kjo është arsyeja pse flasim për Besëlidhjen e lashtë, jo për Besëlidhjen e Vjetër.
Në Besëlidhjen e lashtë gjejmë kaq shumë mençuri që tregon drejtimin e duhur: nuk është qëllimi përfundimtar ai që gjejmë në Besëlidhjen e Vjetër, qëllimi përfundimtar na tregohet nga Jezusi dhe kjo dhuratë e jetës së re do të na udhëheqë të zbatojmë një urdhërim që vjen nga brenda nesh, nga natyra e fëmijëve të Perëndisë.
Urtësi e lashtë, pra, jo e vjetër, dhe ishte një mençuri që e gjejmë edhe te dijetarët e mëdhenj paganë si Seneka, Epitheti, Konfuci, që rekomandonin dashurinë për të afërmin.
Ishte një mençuri e bukur, nuk duhej hedhur, duhej ruajtur si thesar, por nuk përdoret më, shërbeu për të arritur te risia absolute dhe përfundimtare, ajo e dashurisë pa kushte që e shohim të mishëruar në personin e Jezusit.
Edhe Dekalogu, Dhjetë Urdhërimet, nuk janë të vjetra, janë të lashta, të çmuara, të bukura, por janë të vjetruara, janë të zhytura në risinë absolute të dashurisë.
Kjo dashuri është bukuri e pastër përtej së cilës nuk mund të shkohet.
Ky urdhërim është i ri, do të mbetet gjithmonë i ri, nuk do të plaket kurrë, mund të kalojnë dhjetë, një mijë, dhjetë mijë vjet, do të mbetet gjithmonë i ri, nuk do të tejkalohet kurrë, nuk do të ketë kurrë një urdhërim më të mirë, është një urdhërim që do të mbetet përgjithmonë sepse është jetë hyjnore.
Le të vërejmë se ai nuk na la detyrimin për të dashur, por aftësinë për të dashur.
Ai na dha natyrën e fëmijëve të Perëndisë, një natyrë që na shtyn të bëjmë të mirën dhe vetëm të mirën dhe Jezusi gjithashtu iu bind këtij urdhërimi që nuk është një urdhër i marrë nga jashtë, është identiteti i një biri.
Prandaj, marrëdhënia e bindjes ndaj Perëndisë ka mbaruar; Jezusi nuk tha kurrë se duhet t’i bindemi Perëndisë, duhet t’i bindemi identitetit të fëmijëve të Perëndisë që na është dhënë.
Në fakt, Jezusi thotë gjithmonë se duhet t’i ngjajmë Atit që është në qiell, Atit që e bën diellin e tij të lindë mbi të këqijtë dhe të mirët dhe, thotë Jezusi, shpërblimi do të jetë i madh, do të jeni të ngjashëm me Atin qiellor, domethënë, ngjashmëria me Atin do të bëhet gjithnjë e më e qartë tek ju.
Dhe ashtu si Perëndia nuk mund të mos dashurojë, edhe Jezusi dhe kështu edhe ne nuk mund të mos duam për shkak të identitetit që morëm prej Tij në testamentin e Tij.
Dashuria është ari nga i cili është bërë Zoti, dhe meqenëse Zoti nuk plaket, dashuria nuk plaket, dhe meqenëse Zoti nuk kalon, dashuria gjithashtu mbetet.

«Duajeni njëri-tjetrin», thotë Jezusi, “siç ju kam dashur unë, ashtu duhet ta doni edhe ju njëri-tjetrin”.
Ja ku është masa e dashurisë, e tija.
Dashuri pa kushte, pa kufij, si ajo e Atit në Qiell.

Dhe kjo dashuri do të jetë shenja e njohjes se ju jeni dishepujt e mi.
Në bashkësinë e dishepujve, Jezusi la vetëm një shenjë dalluese për t’u njohur: dashuria, thirrja për të cilën është thirrur i krishteri, është unike... e thirrur për dashuri.
Pastaj kontekstet, kushtet në të cilat realizohet kjo dashuri janë të ndryshme, por thirrja është unike, dashuria është e pakushtëzuar, si ajo e Atit në Qiell.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 6 TË PASHKËS VITI C.

MË 25-5-2025.

LEXIMI I PARË: Vap, 15,1-2.22-29.

1 Ndërkaq zbritën disa prej Judesë dhe filluan t’i mësojnë vëllezërit: “Po nuk u rrethpretë sipas zakonit të Moisiut, nuk mund të shëlboheni”.
2 U bë një grindje dhe një rragatje jo e vogël ndërmjet tyre dhe Palit e Barnabës. U përfundua që Pali, Barnaba e disa tjerë prej tyre të shkojnë në Jerusalem tek apostujt e pleqtë për ta sqaruar çështjen.
22 Atëherë apostujt e pleqtë në përkim me mbarë Kishën, përfunduan që t’i zgjedhin disa njerëz prej tyre e t’i dërgojnë bashkë me Palin e Barnabën, në Antioki. U caktuan: Juda që quhet Barsabë dhe Sila, njerëz me rëndësi në vëllezër.
23 Me anë të tyre u dërguan këtë letër:
“Apostujt dhe pleqtë,
vëllezërit, vëllezërve të kthyer prej paganëve,
në Antioki, në Siri e në Cilici,
përshëndetje!
24 Pasi morëm vesh se disa prej tanëve ‑ por pa lejen tonë ‑ [erdhën] ju trazuan me disa fjalë dhe jua shqetësuan shpirtin,
25 ne, prandaj, caktuam, në përkim të plotë të të gjithëve, të zgjedhim disa njerëz e t’i dërgojmë ndër ju bashkë me të dashurit tanë Barnabën e Palin,
26 njerëz që ia kanë kushtuar jetën e vet Zotit tonë Jezu Krishtit.
27 Po ju dërgojmë, pra, Judën e Silën, të cilët do t’jua kumtojnë gojarisht po të njëjtën gjë.
28 Përfunduam, pra, që Shpirti Shenjt dhe ne të mos ju ngarkojmë asnjë barrë tjetër përmbi ato që janë të nevojshme:
29 të ruheni prej mishit të flijuar idhujve, prej gjakut, prej mishit të bagëtisë së furur ose të mbytur në ujë dhe nga fëlligështia. Bëni mirë nëse do të ruheni nga këto. Shëndet e të fala”.

LECTIO DIVINA – MEDITIMI – LUTJA.

“KONCILI” I JERUSALEMIT.

Ajo që unë e quaj "Koncili i Jeruzalemit" është një takim në nivel të lart që u organizua për të zgjidhur një krizë serioze që helmoi për një kohë të gjatë jetën e komuniteteve të para të krishtera.
Që në fillim, në Antiokinë e Sirisë, kishte të krishterë me origjinë çifute dhe të krishterë me origjinë pagane; por pak nga pak, bashkëjetesa mes tyre u bë gjithnjë më e vështirë: mënyra e tyre të jetesës ishte shumë e ndryshme. Jo vetëm që të krishterët me origjinë hebreje synetoheshin dhe i konsideronin ata që nuk synetoheshin si paganë; por gjë akoma më serioze, gjithçka i vinte në kundërshtim në jetën e përditshme, për shkak të të gjitha praktikave hebraike, të cilave të krishterët me origjinë pagane nuk kishin dëshirë t'i zbatonin: rregulla të shumta pastrimi, dhe mbi të gjitha rregulla shumë të rrepta për ushqimin.
Dhe tani një ditë disa të krishterë me origjinë çifute erdhën shprehimisht nga Jeruzalemi për të ndezur grindjen duke shpjeguar se vetëm hebrenjtë duhet të pranohen në pagëzimin e krishterë; konkretisht, paganëve u kërkohet që së pari të bëhen hebrenj, (përfshirë rrethprerjen) përpara se të bëhen të krishterë.
Pas këtij sherri fshihen të paktën tre çështje: së pari, a duhet të synohet uniformiteti? Për të jetuar unitet, bashkim, a duhet të kemi të njëjtat ide, të njëjtat rite, të njëjtat praktika?
Çështja e dytë është çështja e besnikërisë: të gjithë këta të krishterë, me të gjitha origjinat, duan t'i qëndrojnë besnikë Jezu Krishtit, kjo është e qartë!... Por, konkretisht, nga çfarë konsiston besnikëria ndaj Jezu Krishtit? Vetë Jezu Krishti ishte hebre dhe i rrethprerë: a do të thotë kjo se për t'u bërë i krishterë një pagan duhet së pari të bëhet një çifut si ai?
Një pyetje tjetër besnikërie: Zoti i besoi Izraelit misionin për të qenë dëshmitar i tij në mes të njerëzimit. A duhet, pra, dikush të jetë pjesë e Izraelit për të hyrë në komunitetin e krishterë? Kjo është ajo që unë e quaj "logjika e zgjedhjes". Përfundim: njeriu duhet të jetë fillimisht hebre përpara se të bëhet i krishterë. Konkretisht, kjo do të thotë se mund të pranohen të pagëzohen paganët, por me kusht që ata së pari t'i përmbahen fesë hebraike dhe të jenë rrethprerë.
Së fundi, ka një çështje e tretë, edhe më serioze: shpëtimin e jep Zoti pa kushte, po apo jo? Të thuash "Nëse nuk pranon të jesh rrethprerë, nuk mund të shpëtohesh" do të thotë se Vetë Zoti nuk mund të shpëtojë johebrenjtë...do të thotë që ne të vendosim në vend të Perëndisë se kush mund të shpëtohet ose jo... Por megjithatë vetë Jezusi tha: "Ai që beson dhe pagëzohet do të shpëtohet".


AI QË BESON DHE ËSHTË PAGËZUAR DO TË SHPETOHET.

Është ky argument që fiton gjithçka. Kjo do të thotë se “logjika e zgjedhjeve” është e vjetëruar. Ne kemi hyrë në një fazë të re në historinë njerëzore: profeti Joel tha: "Çdo mish do të shohë shpëtimin e Perëndisë". Gjithë mishi, domethënë të gjithë njerëzit dhe jo vetëm judenjtë.
Konkretisht, Apostujt marrin një vendim të dyfishtë: të krishterët me origjinë çifute nuk duhet të imponojnë rrethprerjen dhe praktikat hebraike ndaj të krishterëve me origjinë pagane; por nga ana tjetër, të krishterët me origjinë pagane, nga respekti për vëllezërit e tyre me origjinë hebreje, do të përmbahen nga ajo që mund të shqetësojë jetën e përbashkët, veçanërisht për ushqimin.
Kjo do të thotë gjithashtu se të jesh besnik ndaj Jezu Krishtit nuk do të thotë domosdoshmërisht të riprodhosh një model fiks. E thënë ndryshe, besnikëria nuk është përsëritje: kur studiojmë historinë e Kishës, mrekullohemi pikërisht me aftësinë e përshtatjes që ajo dinte të përdorte për t'i qëndruar besnike Zotit të saj përmes luhatjeve të historisë!
Është shumë interesante të theksohet se komunitetit të krishterë i vendosen vetëm rregullat të cilat lejojnë ruajtjen e bashkimit vëllazëror. Kjo është padyshim mënyra më e mirë për të qenë vërtet besnikë ndaj Jezu Krishtit: ai që tha:
"Nëse e doni njëri‑tjetrin,
të gjithë do t’ju njohin se jeni nxënësit e mi” (Gj 13,35).
Këto pyetje rreth rrethprerjes dhe praktikave të ligjit judaik mund të duken nga një epokë tjetër: a janë ende aktuale për ne sot?
Po, sepse pyetja themelore rreth hirit është vërtet ende aktuale; ne gjithmonë kemi nevojë të dëgjojmë gjthënjë se hiri është falas: ky është vetë kuptimi i kësaj fjale! Kjo do të thotë se Zoti nuk bën kurrë llogari me ne!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 6 TË PASHKËS VITI C.

MË 25-5-2025.


PSALMI: 67, 2-3. 5. 7-8.

2 Hyji pastë mëshirë për ne e na bekoftë,
bëftë të ndriçojë fytyra e tij mbi ne,
3 që në tokë të njihet udha e tij,
në të gjitha kombet shpëtimi i tij.
5 Le të galdojnë e le brohorisin popujt,
sepse popujt i gjykon me drejtësi,
sepse kombet mbi tokë ti i sundon.
7 Toka e dha frytin e vet:
na bekoftë Hyji, Hyji ynë!
8 Na bekoftë Hyji!
Frikë e paçin mbarë skajet e botës!


LECTIO DIVINA-MEDITIM-LUTJE.

Përpara se të lexojmë psalmin e kësaj të diele, duhet të imagjinojmë situatën nga e cila frymëzohet. Këtu besimtarët marrin pjesë në një festë të madhe në tempullin e Jeruzalemit: në fund të ceremonisë, priftërinjtë bekojnë të pranishmit në mënyrë shumë solemne. Dhe besimtarët përgjigjen:
"Të lavdërofshin mbarë popujt, o Hyj,
mbarë popujt e botës ty të lavdërofshin!" (v.6).
Kjo është arsyeja pse ky psalm paraqitet si një alternim midis frazave të priftërinjve dhe përgjigjeve të Asamblesë që ngjajnë si me refren. Frazat e priftërinjve i drejtohen herë kuvendit, herë Zotit: kjo na ngatërron gjithmonë pak, por është shumë e zakonshme në Bibël.
Fraza e parë e bekimit të priftërinjve
("Hyji pastë mëshirë për ne e na bekoftë,
bëftë të ndriçojë fytyra e tij mbi ne")
përfshin saktësisht një tekst shumë të famshëm nga libri i Numrave: "Zoti foli me Moisiun e tha:
“Thuaju Aronit dhe bijve të tij:
Kështu bekoni bijtë e Izraelit e thoni:
Zoti të të bekoftë e të të ruajtë!
Të të ndriçoftë Zoti me fytyrën e vet e pastë mëshirë për ty!
E sjelltë Zoti fytyrën e vet drejt teje e ta dhëntë paqen!"(Nr. 6,22-26).
Ky është leximi i parë më 1 janar të çdo viti. Për një 1 janar, ditë urimesh, ky është teksti ideal! Nuk mund të formulohen dëshira më të bukura lumturie.
Dhe në thelb, kjo është një bekim; një bekim është ky, që shpreh dëshirat e lumturisë! (Është zgjedhja e kësaj formule bekimi për leximin e 1 janarit që na mundëson kuptimin e fjalës "bekim").
Unë thashë "urime lumturie"; dhe vërtet, bekimet janë gjithmonë formula në mënyrën dëshirore:
“Zoti të bekoftë, Zoti të ruajtë...”.
Le të kujtohet një histori të vogël: një grua e re, ishte e sëmurë në spital; të dielën, kur një mik prift shkoi tek ajo për t'i dhënë kungimin, ai e kreu ritin si është parashikuar dhe, për këtë arsye, në fund i tha: "Zoti të bekoftë" dhe ajo, pa u menduar dhe pa u përmbajtur (por, në spitali, kemi justifikime!) iu përgjigj duke qeshur: “Po çfarë tjetër mund të bëjë Ai!“ Spontaniteti i bekuar: zonja jonë e vogël bëri një zbulim të madh atë ditë: është e vërtetë: Zoti di vetëm të na bekojë, vetëm të na dojë, vetëm të na përmbushë në çdo moment. Dhe kur prifti (qoftë në tempullin në Jeruzalem, në spital, ose në kishat tona), kur prifti thotë: "Zoti ju bekoftë", kjo padyshim nuk do të thotë se Zoti nuk mund të na bekojë! Dëshira është në anën tonë, nëse guxoj të them kështu: dmth ajo që dëshirohet është që të hyjmë në këtë bekim të Zotit që na ofrohet vazhdimisht...
Dhe, kur prifti thotë: “Zoti qoftë me ty”, është e njëjta gjë: Zoti është gjithmonë me ne... por kjo folje në mënyrën dëshirore “qoftë”, thotë lirinë tonë: jemi ne që nuk jemi gjithmonë me të. Në të njëjtën mënyrë, kur prifti thotë “Zoti të faltë”, ne e dimë mirë se Zoti na fal vazhdimisht: neve na takon të pranojmë faljen, të hyjmë në pajtimin që ai na ofron.
Nga ana e Zotit, nëse mund të themi kështu, dëshirat e lumturisë ndaj nesh janë të përhershme. E dihet shprehja e Jeremisë: “ Sepse unë e di mirë synimin që e kam me ju ‑ është fjala e Zotit ‑ synime paqeje e jo mjerimi: synoj t’ju jap pasardhësi dhe shpresë (Jr 29, 11). Meqenëse Zoti është Dashuri, të gjitha mendimet që ai ka për ne, janë vetëm dëshira për lumturi.
Një mënyrë tjetër për të kuptuar se çfarë është një bekim në kuptimin biblik: po kthehem te teksti i librit të Numrave që kemi përkujtuar më parë dhe i cili është kaq i ngjashëm me psalmin tonë: "Zoti të bekoftë dhe të ruajtë...”;
fjalia e parë e të njëjtit teksti thoshte: "Zoti foli me Moisiun e tha: “Thuaju Aronit dhe bijve të tij:
Kështu bekoni bijtë e Izraelit e thoni: Zoti të të bekoftë e të të ruajtë! Të të ndriçoftë Zoti me fytyrën e vet e pastë mëshirë për ty! E sjelltë Zoti fytyrën e vet drejt teje e ta dhëntë paqen!"
dhe fjalia e fundit është "Kështu ata le ta thërrasin emrin tim mbi bijtë e Izraelit e unë do t’i bekoj” (Nr. 6,22-27).
Kur priftërinjtë bekojnë Izraelin në emër të Zotit, Bibla thotë: "Ata le ta thërrasin emrin tim mbi bijtë e Izraelit" dhe për të qenë akoma më besnik ndaj tekstit biblik, duhet thënë: "Ata e VËNË EMRIN e Zotit mbi bijtë e Izraelit” dhe përgjigja e Zotit është: "E UNË DO T' I BEKOJ".
Kjo shprehje: "Ata (priftërinj) e VËNË EMRIN E ZOTIT mbi bijtë e Izraelit" është edhe për ne një përkufizim i fjalës "bekim". Ne e dimë mirë se, në Bibël, emri është personi. Pra, të jesh “nën emrin e Zotit” do të thotë të jesh nën provaninë e tij, nën mbrojtjen e tij, të JETOSH në praninë e tij, në dritën e tij, në dashurinë e tij. Edhe një herë e gjithë kjo na ofrohet në çdo moment. Por ne ende duhet të pajtohemi me të. Kjo është arsyeja pse çdo formulë bekimi parashikon gjithmonë përgjigjen e besimtarëve. Kur prifti na bekon në fund të meshës, për shembull, ne përgjigjemi "Amen": kjo është marrëveshja jonë, pëlqimi ynë.
Në këtë psalm, përgjigja e besimtarëve është ky refren: “Të dhënçin lavdi mbarë popujt, o Hyj, mbarë popujt e botës ty të lavdërofshin!
Unë shoh një mësim të shkëlqyer të universalizmit këtu! Sapo hyn në bekimin e Zotit, Poipulli i Zgjedhur disi i bën jehonë bekimit që merr për veten e vet. Dhe ajeti i fundit është një sintezë e këtyre dy aspekteve: "Zoti na bekoftë (nënkuptohet se ne jemi Populli i tij i Zgjedhur) DHE e adhuroftë Zotin e gjithë toka".
Kjo do të thotë se populli i Izraelit nuk e harron thirrjen e tij, misionin e tij në shërbim të mbarë njerëzimit. Ai e di se nga besnikëria e tij ndaj bekimit të marrë falas, me zgjedhjen e Zotit, varet zbulimi i dashurisë dhe bekimit të Zotit për të gjithë njerëzit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 6 TË PASHKËS VITI C.

MË 25-5-2025.

LEXIMI I DYTË: Zb. 21, 10-14.22-23.

10 Më kaloi në shpirt në majë të një mali të lartë dhe ma tregoi qytetin e shenjtë, Jerusalemin: po zbriste nga qielli, prej Hyjit!
11 Shkëlqente nga Lavdia e Hyjit: i shndritshëm porsi guri i paçmueshëm, porsi guri jaspis, kristalor.
12 Rreth e rreth me mure të mëdha e të larta; kishte dymbëdhjetë dyer e në dyer dymbëdhjetë engjëj dhe të shkruar emrat e dymbëdhjetë fiseve të bijve të Izraelit.
13 Në lindje tri dyer, në veri tri dyer, në jug tri dyer e në perëndim tri dyer.
14 Muret e qytetit kishin dymbëdhjetë themele e mbi to dymbëdhjetë emrat e dymbëdhejtë apostujve të Qengjit. 15 Engjëlli që fliste me mua kishte masën - një kallam ari - për të matur qytetin, dyert e tij dhe muret e tij.
22 Në qytet tempull nuk pashë: sepse tempulli i tij është Zoti, Hyji, i Gjithëpushtetshmi edhe Qengji.
23 Qyteti s’ka nevojë për diell as për hënë për t’u ndriçuar, sepse ndriçon Lavdia e Hyjit, kurse llamba e tij është Qengji.


LECTIO DIVINA – MEDTIM – LUTJE.

JERUSALEMI QË DO TË ZBRESË NGA QIELLI!

Të dielën e kaluar, në tekstin që na u propozua, Gjoni tha se e kishte parë nga larg Jerusalemin e ri duke zbritur nga qielli; ai nuk e përshkroi atë. Ai tha vetëm:
“Pashë edhe qytetin e shenjtë - Jerusalemin e ri: zbriste nga qielli, prej Hyjit, i stolisur porsi nusja e përgatitur për fatin e vet” (Zb. 21,2).
Këtë herë, përkundrazi, Gjoni e përshkruan atë gjatë: ai është i magjepsur nga drita që buron prej saj. Një dritë e tillë që eklipson shkëlqimin e hënës dhe madje edhe të diellit. Qyteti është aq i shkëlqyeshëm sa duket si një xhevahir shumë i ndritshëm, një gur i çmuar që shkëlqen në dritë.
Gjoni na e jep menjëherë arsyen e kësaj shkëlqimi të jashtëzakonshëm: dy herë përsërit:
“ Shkëlqente nga Lavdia e Hyjit: i shndritshëm porsi guri i paçmueshëm, porsi guri jaspis, kristalor. Ajo kishte në vete lavdinë e Perëndisë” (v.11), “Qyteti s’ka nevojë për diell as për hënë për t’u ndriçuar, sepse ndriçon Lavdia e Hyjit, kurse llamba e tij është Qengji” (v.23).
Dhe këto dy pohime janë njëra në fillim, tjetra në fund të përshkrimit: që do të thotë se është elementi më i rëndësishëm. Ne e kemi hasur shpesh këtë mjet letrar të quajtur "përfshirje" dhe që synon të theksojë fjalitë "e përfshira" pikërisht midis të parës dhe të fundit: këtu, pra, ajo që i bën përshtypje Gjonit është lavdia e Perëndisë që ndriçon qytetin e shenjtë që zbret prej Tij.
Gjoni është në një pozicion shumë të mirë për meditimin e tij, sepse një engjëll e çoi atë në një mal të madh dhe të lartë: Engjëlli e mban Gjonin për dore dhe i tregon qytetin nga larg. Në dorën e majtë, engjëlli mban një shkop të artë: më vonë, ai do ta përdorë atë për të matur përmasat e qytetit. Por le të fillojmë duke e parë. Është katror: ashtu si numri katër, katrori është simbol i asaj që është njerëzore: është me të vërtetë një qytet i ndërtuar nga dora e njeriut. Dhe është ky qytet, shumë njerëzor, që ndriçohet nga lavdia e Zotit, nga shkëlqimi i pranisë së Zotit. Pamë ditën tjetër se, në Apokalips, numri tre evokon Zotin. Prandaj nuk është për t’u habitur që përshkrimi i qytetit përdor gjerësisht një shumëfish të tre dhe katër: dymbëdhjetë! Një mënyrë e shkëlqyer për të thënë se veprimi i Zotit është i vendosur në këtë vepër njerëzore.
Në kohën e Shën Gjonit, asnjë qytet nuk konceptohej pa mur: ky ka një të tillë: dhe ndoshta nuk është rastësi që muri i qytetit është aq i madh dhe i lartë sa mali: në mënyrë klasike, në Bibël, mali është vendi i takimit me Zotin.
Në ledhe janë gërmuar dymbëdhjetë dyer, dymbëdhjetë dyer që nuk mbyllen kurrë, nëse i besojmë pjesës tjetër të tekstit: sepse i gjithë njerëzimi duhet të jetë në gjendje të hyjë në to. Askush nuk duhet të hasë një derë të mbyllur! Dymbëdhjetë dyer të shpërndara në mënyrë të barabartë në të katër anët e sheshit: tre dyer në Lindje, tre në Veri, tre në Jug dhe tre në Perëndim.
Dymbëdhjetë portat ruhen nga dymbëdhjetë engjëj: dhe në secilën prej portave është shkruar një emër: ai i njërit prej dymbëdhjetë fiseve të Izraelit. Populli i Izraelit u zgjodh me të vërtetë nga Zoti për të qenë dera përmes së cilës i gjithë njerëzimi do të hynte në Jerusalemin përfundimtar.
Muri mbështetet mbi themele: mbi këto themele janë emrat e dymbëdhjetë apostujve të Qengjit: ashtu si në arkitekturë, ka vazhdimësi midis themeleve dhe mureve, edhe këtu ka vazhdimësi midis dymbëdhjetë fiseve të Izraelit dhe dymbëdhjetë apostujve. Një mënyrë për të thënë se Kisha e themeluar nga Jezu Krishti përmbush planin e Perëndisë i cili shpaloset gjatë gjithë historisë biblike.

KRIJIMI I RI

Kur hyri në qytetin madhështor, Gjoni u habit plotësisht: monumenti i parë që kërkoi, ishte Tempulli: sepse prania e Tempullit në qytetin e shenjtë ishte një kujtesë e gjallë se Perëndia nuk e kishte braktisur popullin e tij. Por këtu Shën Gjoni na thotë "në qytet, nuk pashë një vend të shenjtë..." por ai nuk zhgënjehet: kjo do të thotë se që tani e tutje nuk ka më nevojë për një shenjë ose përkujtues të pranisë së Zotit, sepse vetë Zoti është i pranishëm, i dukshëm në mes të popullit të tij.
Po e përsëris tekstin:
"Në qytet tempull nuk pashë: sepse tempulli i tij është Zoti, Hyji, i Gjithëpushtetshmi edhe Qengji” (v. 22).
Dhe Gjoni vazhdon: "Qyteti s’ka nevojë për diell as për hënë për t’u ndriçuar, sepse ndriçon Lavdia e Hyjit, kurse llamba e tij është Qengji” (v.23).
Kur e dimë rëndësinë që libri i Zanafillës i jep krijimit të dritës që nga dita e parë: "Perëndia tha të bëhet dritë dhe u bë dritë", pohimi i Apokalipsit merr forcën e tij të plotë: Krijimi i vjetër është zhdukur: nuk ka më diell, nuk ka më hënë... Ne jemi në Krijimin e ri. Tani prania e Perëndisë shkëlqen mbi botën nëpërmjet Krishtit.
E megjithatë Jerusalemi e ka ruajtur emrin e tij: prandaj, në fakt, në pyetje është qyteti i ndërtuar nga dora e njeriut. Një mënyrë për të thënë se përpjekjet tona për të bashkëpunuar me projektin e Zotit janë të dobishme. Ata do të jenë pjesë e Krijimit të ri. Puna jonë njerëzore nuk do të shkatërrohet, por do të transformohet nga Zoti.
Marrësit e parë të Apokalipsit, të cilët u përballën me përbuzje dhe, për disa, me persekutim romak në fund të shekullit të parë pas Krishtit, kishin nevojë vërtet t’i dëgjonin këto fjalë fitoreje. Njëzet shekuj më vonë, nuk kemi më frikë nga të njëjtat persekutime, por duhet ta ringjallim shpresën tonë: dhe, në veçanti, është mirë për ne të dëgjojmë se Jerusalemi qiellor fillon me përpjekjet tona të përulura sot.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 6 TË PASHKËS VITI C.

MË 25-5-2025.


UNGJILLI: Gj. 14,23-29.

23 Jezusi iu përgjigj:
“Nëse ndokush më do,
ai do të ma mbajë fjalën,
Ati im do ta dojë,
tek ai do të vijmë
dhe tek ai do të banojmë.
24 Kush nuk më do,
nuk i mban fjalët e mia.
E fjala që po dëgjoni, nuk është imja,
por është e Atij, që më dërgoi, ‑ e Atit.
25 Këto fjalë jua thashë
ndërsa banova me ju.
26 E Shpirti Shenjt ‑ Mbrojtës,
të cilin do t’jua dërgojë Ati në Emër tim,
Ai do t’jua mësojë të gjitha
dhe do t’ju përkujtojë gjithçka [unë] ju thashë.
27 Po ju lë paqen,
po ju jap paqen time!
Nuk po jua jap siç e jep bota.
Mos t’ju shqetësohet zemra
as të mos ju trembet.
28 Ju dëgjuat se ju thashë:
‘Po shkoj dhe do të kthehem tek ju’.
Po të më donit, do të galdonit
se po shkoj tek Ati,
sepse Ati është më i madh se unë.
29 Ju thashë tani
‑ para se të ndodhë,
që të besoni kur të ndodhë.


LECTIO DIVINA – MEDITIMI - LUTJE.

Jemi në orët e fundit të jetës së Jezusit, pak para Pasionit: ora është serioze... mund ta marrim me mend ankthin e çasteve të fundit; e lexojmë nëpër rreshta, pasi Jezusi u tha disa herë dishepujve fjalë qetësuese: “ Mos u mërzitni dhe mos u trembni”. Në fillim të këtij kapitulli, tashmë, ai kishte thënë: “Mos t’ju shqetësohet zemra!” (v.1). Ky fjalim i gjatë i Jezusit u ndërpre nga disa pyetje nga apostujt: pyetje që shprehnin ankthin e tyre, moskuptimin e tyre.
Por, çuditërisht, ai, përkundrazi, mbetet shumë i qetë: këtu, si gjatë gjithë mundimit, Gjoni na e përshkruan Jezusin si sovranisht të lirë; është ai që i qetëson dishepujt e tij dhe jo e kundërta! Ai vetë shpall atë që do të ndodhë:
“Ju thashë tani
‑ para se të ndodhë,
që të besoni kur të ndodhë” (v. 29).
Ai jo vetëm e di se çfarë do të ndodhë, por ai e pranon atë; ai nuk bën asgjë për të shpëtuar. Ai u njofton atyre largimin e tij, por e paraqet si kusht dhe fillimin e një pranie të re: “ ‘Po shkoj dhe do të kthehem tek ju’” (v 28).
Ky “largim” do të interpretohet më vonë, pas Ringjalljes, si Pashka e Jezusit; i njëjti Gjon thotë në kapitullin 13: "Ishte para festës së Pashkëve. Jezusi, duke ditur se i erdhi koha të kalojë prej kësaj bote tek Ati, pasi i deshi të vetët ‑ ata që ishin në botë ‑ i deshi deri në pikën e fundit" (v. 1). Gjoni e përdor këtë fjalë vullnetarisht, sepse ne e dimë se Pashka do të thotë "kalim": me këtë, Gjoni dëshiron të bëjë lidhjen midis mundimit të Jezusit dhe çlirimit nga Egjipti që u rijetua në çdo festë hebraike të Pashkës. Dhe kështu, duke qenë se bëhet fjalë për çlirim, ky largim nuk duhet t'i zhytë apostujt në trishtim:
“ ‘Po shkoj dhe do të kthehem tek ju’.
Po të më donit, do të galdonit
se po shkoj tek Ati,
sepse Ati është më i madh se unë" (v.28).
Fjali mahnitëse për dishepujt: ata shohin zotërinë e tyre, atë që e kanë ndjekur prej disa muajsh, të bëhet një njeri i përndjekur nga autoritetet fetare: domethënë përgjegjësit, ata të cilëve u besohet për gjërat e Zotit, që është me të vërtetë e gjithë jeta kur dikush është hebre.
Janë këto autoritete që, pikërisht në emër të Zotit, janë kundërshtarët më të këqij të Jezusit. Dhe ata kanë arsye të forta, duhet thënë: për shekuj, zbulimi i madh i Popullit të Zgjedhur, dhe me zbulimin e vetë Zotit, është se Zoti është unik!: “Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde!" (Dt. 6,4-5).
Dhe të gjithë profetët kanë luftuar për ta mbajtur atë besim në mënyrë të trashë dhe të hollë. Dhe ky Zot unik, ai është edhe Zoti i afërt me njeriun, ashtu edhe Zoti Gjithë-Tjetri, i Shenjtë. Jezusi, ai predikon një Zot të afërt me njeriun, dhe veçanërisht me të vegjlit... Por ai pretendon se është vetë Zot: në sytë e hebrenjve, është një blasfemi e karakterizuar, është të ofendosh Zotin unik, për të gjithë. Në tekstin tonë të kësaj të diele, Jezusi këmbëngul në lidhjen që e bashkon me Atin e tij: emëruar pesë herë në këto rreshta! Dhe shkon deri aty sa flet në shumës:
“Nëse ndokush më do,
ai do të ma mbajë fjalën,
Ati im do ta dojë,
tek ai do të vijmë
dhe tek ai do të banojmë” (v.23).
Dhe nuk është hera e parë që ai thotë një gjë të tillë: pak më parë, Filipit që e pyeti: "Na trego Atin",
ai u përgjigj: "Kush më ka parë mua, ka parë Atin" (Gjoni 14,9). Këtu ai përsëri thotë: "Kush nuk më do, nuk i mban fjalët e mia. E fjala që po dëgjoni, nuk është imja, por është e Atij, që më dërgoi, ‑ e Atit" (v.24).
Me fjalë të tjera, ai është dërguar nga Ati, ai është fjala e Atit. Dhe tani e tutje, është Shpirti Shenjt që do ta bëjë të kuptueshme këtë fjalë dhe do ta mbajë në kujtesën e dishepujve. Çelësi i këtij teksti është ndoshta në fjalën “fjalë”: fjala kthehet këtu disa herë dhe nëse i referohemi asaj që paraprin, nuk ka asnjë dyshim; kjo fjalë që duhet mbajtur absolutisht, është “urdhërimi i dashurisë”: “Duajeni njëri-tjetrin”, që do të thotë “vëni veten në shërbim të njëri-tjetrit”; dhe për t'u kuptuar, vetë Jezusi dha një shembull shumë konkret duke larë këmbët dishepujve të tij.
Prandaj, të jesh besnik ndaj fjalës së tij do të thotë thjesht të vësh veten në shërbim të të tjerëve.
Dhe, së fundi, teksti i sotëm: “Nëse ndokush më do, ai do të ma mbajë fjalën" (v.23), mund të përkthehet: Nëse dikush më do, do të vihet në shërbim të vëllezërve të tij... Ai që nuk më do mua. nuk do ta vë veten në shërbim të të tjerëve... Në të kundërt, nëse e kuptoj mirë, ai që nuk e vë veten në shërbim të të tjerëve, nuk është besnik ndaj fjalës së Krishtit!
Dhe, befas, ne e kuptojmë më mirë rolin e Shpirtit Shenjt: është ai që na mëson të duam, ai na kujton urdhërimin e dashurisë. Por pse Jezusi e quan atë "Avokat"? Ne e dimë mirë se nuk kemi nevojë për një mbrojtës kundër Zotit! Shpirti Shenjt është "Mbrojtësi" ynë, sepse vërtet na mbron, por kundër vetvetes... Sepse fatkeqësia jonë më e madhe është të harrojmë se thelbësore është të duam njëri-tjetrin, të vëmë veten në shërbim të njëri-tjetrit.
Konkretisht, ne e pamë Mbrojtësin në punë në komunitetin e parë në kohën e atij që quhet Koncili i parë i Jeruzalemit (i cili ishte objekt i leximit tonë të parë): ju kujtoni vështirësitë e bashkëjetesës midis të krishterëve me origjinë hebreje dhe të krishterëve të origjinë pagane. Është e qartë se Shpirti i dashurisë i frymëzoi dishepujt e Krishtit vullnetin për të ruajtur unitetin me çdo kusht.

[ninoenina]

F.A. JAVA. E DIELA E 6 TË PASHKËS VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 6 TË PASHKËS VITI C.

MË 25-5-2025.

Shpirti gjithmonë sjell gjëra të reja.

Të përballur me “injorancën fetare të përhapur”, disa kanë propozuar rifillimin e Katekizmit të Doktrinës së Krishterë, botuar nga Papa Piu X në vitin 1913, me 433 pyetjet dhe përgjigjet e tij, një sintezë e të gjitha temave të teologjisë dhe moralit. Ky libër i vogël me siguri ka shënuar një epokë, por ne pyesim veten nëse do të kishte kuptim të ripropozonim të vërtetat e besimit me një gjuhë dhe me imazhe që tani janë të vjetra, që i përkasin një epoke kaq të largët nga e jona.
Në homilinë e vet për hapjen e Koncilit të Vatikanit të dytë, Papa Gjoni XXIII kujtoi një parim themelor: “Të vërtetat e besimit janë një gjë, mënyra se si formulohen është një gjë tjetër”. Misioni i Kishës është t’i përkthejë, t’i bëjë të kuptueshme këto të vërteta për njerëzit e kohës tonë dhe të të gjitha vendeve, duke përdorur gjuhën e tyre, kulturën e tyre, imazhet e tyre, mënyrën e tyre të të menduarit. Është kjo një punë e vështirë dhe delikate sepse shoqërohet në mënyrë të pashmangshme nga tensione dhe keqkuptime, por është një punë e domosdoshme që mund të çohet në përfundim me gëzim sepse Shpirti i së vërtetës që është një dhuratë e Krishtit, është i pranishëm në kishë.
Tërheqja në të kaluarën, frika nga gjërat e reja, të kesh një pikëpamje pesimiste për të tashmen dhe të bësh parashikime të zymta për të ardhmen nuk janë shenja dashurie dhe besnikërie ndaj Traditës, por simptoma të besimit të pakët në veprën e Shpirtit.
Papa Gjoni XXIII nuk u pajtua me “profetët e fatkeqësisë” dhe na ftoi të sodisim “frytin e Shpirtit” të pranishëm jo vetëm në Kishë, por kudo që lulëzojnë “dashuria, gëzimi, paqja, durimi, mirësia, besnikëria, butësia, vetëkontrolli” (Gal. 5,19-22).
Për ta përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
"Unë besoj në veprën e Shpirtit që ripërtërin çdo gjë".


LEXIMI I PARË: At 15,1-2.22-29.

1 Ndërkaq zbritën disa prej Judesë dhe filluan t’i mësojnë vëllezërit: “Po nuk u rrethpretë sipas zakonit të Moisiut, nuk mund të shëlboheni”.
2 U bë një grindje dhe një rragatje jo e vogël ndërmjet tyre dhe Palit e Barnabës. U përfundua që Pali, Barnaba e disa tjerë prej tyre të shkojnë në Jerusalem tek apostujt e pleqtë për ta sqaruar çështjen.
22 Atëherë apostujt e pleqtë në përkim me mbarë Kishën, përfunduan që t’i zgjedhin disa njerëz prej tyre e t’i dërgojnë bashkë me Palin e Barnabën, në Antioki. U caktuan: Juda që quhet Barsabë dhe Sila, njerëz me rëndësi në vëllezër. 23 Me anë të tyre u dërguan këtë letër:
“Apostujt dhe pleqtë,
vëllezërit, vëllezërve të kthyer prej paganëve,
në Antioki, në Siri e në Cilici,
përshëndetje!
24 Pasi morëm vesh se disa prej tanëve ‑ por pa lejen tonë ‑ [erdhën] ju trazuan me disa fjalë dhe jua shqetësuan shpirtin, 25 ne, prandaj, caktuam, në përkim të plotë të të gjithëve, të zgjedhim disa njerëz e t’i dërgojmë ndër ju bashkë me të dashurit tanë Barnabën e Palin, 26 njerëz që ia kanë kushtuar jetën e vet Zotit tonë Jezu Krishtit. 27 Po ju dërgojmë, pra, Judën e Silën, të cilët do t’jua kumtojnë gojarisht po të njëjtën gjë. 28 Përfunduam, pra, që Shpirti Shenjt dhe ne të mos ju ngarkojmë asnjë barrë tjetër përmbi ato që janë të nevojshme: 29 të ruheni prej mishit të flijuar idhujve, prej gjakut, prej mishit të bagëtisë së furur ose të mbytur në ujë dhe nga fëlligështia. Bëni mirë nëse do të ruheni nga këto. Shëndet e të fala”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Tensionet midis tradicionalistëve dhe inovatorëve nuk janë të reja për periudhën pas-konciliare, por kanë ekzistuar gjithmonë në Kishë, që nga koha e origjinës së saj. Edhe nëse janë të dhimbshme, ato janë të pashmangshme dhe bëhen një arsye për rritje nëse menaxhohen me mençuri, respekt dhe bamirësi. Leximi i referohet tensioneve që lindën në kishën e shekullit të parë.
Në komunitete, hebrenjtë dhe paganët dalloheshin (dhe shpesh kundërshtoheshin). Marrëdhëniet midis këtyre dy grupeve nuk ishin aspak paqësore, deri në atë pikë sa në disa vende ato madje shkuan deri në kremtimin e Eukaristisë veçmas.
Arsyeja e mosmarrëveshjeve shpjegohet shpejt: hebrenjtë që kishin përqafuar besimin, kërkonin nga të krishterët me origjinë pagane respektimin me përpikëri të të gjitha dispozitave të ligjit të Besëlidhjes së Vjetër dhe të rabinëve. Sigurisht, paganët nuk donin të dëgjonin për këto parime shumë të ndërlikuara dhe pohonin se besimi në Jezusin ishte i mjaftueshëm për t'u shpëtuar. Në thelb, ata besonin se çdo popull ka të drejtë të jetojë sipas traditave dhe kulturës së vet. Nëse hebrenjtë donin të rrethpriteshin, mund ta bënin këtë. Nëse mendonin se ishte e tmerrshme të hanin mish derri, mund të abstenonin, por pa i shqetësuar ata që nuk shqetësoheshin nga probleme të tilla.
Diskutimet mbi këto tema nuk ishin kurrë të qeta dhe paqësore, nervat nxeheshin lehtë, fjalët bëheshin gjithnjë e më të rënda, shkëmbeheshin fyerje dhe disa njerëz të nxehtë madje përdornin dhunë fizike.
Fërkimi u përkeqësua nga fakti se hebrenjtë mund të mbështeteshin në favorin e "hierarkisë": Pjetri, apostujt dhe veçanërisht Jakobi, "vëllai i Zotit", ishin "tradicionalistë". Situata rrezikonte të bëhej shpërthyese. Çfarë duhet bërë? Ata u takuan për të shqyrtuar problemin dhe arritën një marrëveshje: paganët mund të ndiheshin të lirë nga të gjitha traditat e hebrenjve, megjithatë, në komunitetet e përziera, ata duhej të shmangnin ngrënien e mishit të sakrifikuar për idhujt, gjakut dhe kafshëve të mbytura dhe të lidhnin martesa midis njerëzve të lidhur nga ndonjë lidhje farefisnore (v. 29). Këto ishin katër veprime që ishin shumë të neveritshme për hebrenjtë dhe, për të mos i ofenduar ndjeshmëritë e tyre, paganët u kërkuan t’i shmangnin ato. Edhe sot do ta konsideronim të papërshtatshme të festonim konvertimin e një myslimani me një banket me salsiçe derri dhe uiski. Disa zakone janë të rrënjosura thellë dhe meritojnë respekt.
Mesazhi i leximit është i rëndësishëm dhe aktual: është e lehtë të ngatërrohet Ungjilli me elementet kulturorë me të cilin është i mbuluar dhe dallimi nuk është gjithmonë i lehtë, siç e tregon historia e ungjillëzimit të vendeve misionare. Kushtëzimi kulturor bën të konsiderohet ungjillore ajo që konsiderohet normale, e arsyeshme, e drejtë nga populli të cilit i përket.
Në një çështje kaq të ndërlikuar, ndoshta mund të ndihmojë një rregull shumë i thjeshtë: nga personi i pagëzuar kërkohet të braktisë atë që është qartësisht në kundërshtim me Ungjillin (hakmarrja, poligamia, kurorëshkelja, aborti, etj.). Ajo që është e bindshme ose indiferente mund të mbahet, edhe nëse mund t’u duket e palogjikshme ose irracionale njerëzve nga kultura të tjera. Së fundmi, duhet të jemi shumë të kujdesshëm dhe të mos e gjykojmë si anti-ungjillore atë që është e vështirë për t’u kuptuar për kulturën tonë.


LEXIMI I DYTË: Zb.21,10-14.22-23.

10 Më kaloi në shpirt në majë të një mali të lartë dhe ma tregoi qytetin e shenjtë, Jerusalemin: po zbriste nga qielli, prej Hyjit!
11 Shkëlqente nga Lavdia e Hyjit: i shndritshëm porsi guri i paçmueshëm, porsi guri jaspis, kristalor.
12 Rreth e rreth me mure të mëdha e të larta; kishte dymbëdhjetë dyer e në dyer dymbëdhjetë engjëj dhe të shkruar emrat e dymbëdhjetë fiseve të bijve të Izraelit.
13 Në lindje tri dyer, në veri tri dyer, në jug tri dyer e në perëndim tri dyer.
14 Muret e qytetit kishin dymbëdhjetë themele e mbi to dymbëdhjetë emrat e dymbëdhejtë apostujve të Qengjit.
22 Në qytet tempull nuk pashë: sepse tempulli i tij është Zoti, Hyji, i Gjithëpushtetshmi edhe Qengji.
23 Qyteti s’ka nevojë për diell as për hënë për t’u ndriçuar, sepse ndriçon Lavdia e Hyjit, kurse llamba e tij është Qengji.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Libri i Zbulesës u drejtohet të krishterëve në vështirësi për shkak të persekutimit. Për t’u dhënë kurajë, autori u tregon atyre për vizionin që kishte në lidhje me fundin e kohërave. Në fragmentin e së dielës së kaluar, ai e imagjinoi popullin e Perëndisë si një nuse të bukur. Sot ai e krahason atë me një qytet të shkëlqyer, Jerusalemin (v. 10-11) të të cilit përshkruan të gjitha detajet: muret, themelet, dymbëdhjetë portat, të shpërndara në katër anët. Ky shënim i fundit është domethënës: numri katër në Bibël tregon njerëzimin në terësinë e tij dhe dera, natyrisht, i referohet mundësisë së hyrjes.
Vlera e figurës është e qartë: populli i Zotit është i hapur ndaj botës, drejt veriut dhe jugut, drejt lindjes dhe perëndimit, ai mirëpret çdo njeri, shfuqizon çdo ndarje, hedh poshtë gjithçka që ndan ose diskriminon.
Shumë domethënës është fakti që nuk ka tempull në këtë qytet. Në qiell nuk do të ketë më rite, ceremoni, praktika fetare. Njeriu nuk do të ketë më nevojë për ndërmjetësim, ai do të takohet me Zotin ballë për ballë.
E keqja, dhimbja, errësira do të eliminohen.
Edhe tempujt tanë, liturgjitë tona, gjestet tona solemne të shenjta janë të gjitha të destinuara të zhduken. Le të mos e harrojmë këtë, në mënyrë që të mos i bëjmë ato absolute dhe të kuptojmë kujtesën që na bëjnë për përkohshmërinë e jetës sonë. Ato na kujtojnë gjendjen tonë si pelegrinë në këtë botë, situatën tonë si të huaj ende larg shtëpisë sonë të fundit.


UNGJILLI: Gj. 14,23-29.

Në atë kohë,
23 Jezusi u tha dishepujve të vet: “Nëse ndokush më do, do ta zbatojë fjalën time; dhe Ati im do ta dojë; dhe ne do të vijmë tek ai dhe do të bëjmë banesën tonë me të. 24 Kush nuk më do, nuk i zbaton fjalët e mia; dhe fjala që dëgjoni nuk është imja, por e Atit që më dërgoi.
25 Këto gjëra jua thashë kur isha ende me ju.
26 Por Ngushëlluesi, që është Fryma e Shenjtë, që Ati do ta dërgojë në emrin tim, do t'ju mësojë të gjitha gjërat dhe do t'ju kujtojë të gjitha gjërat që ju kam thënë.
27 Paqen po ju lë; paqen time po ju jap. Unë po jua jap, jo siç e jep bota. Zemra juaj mos u shqetësoftë, as mos u frikësoftë.
28 Më keni dëgjuar të them: "Unë po iki dhe do të kthehem tek ju". Po të më donit, do të gëzoheshit sepse unë po shkoj tek Ati, sepse Ati është më i madh se unë. 29 Jua kam thënë këto që tani, para se të ndodhin, që, kur të ndodhin, të besoni.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Një lexim i nxituar i Ungjillit të sotëm mund të na japë përshtypjen se përballemi me një sërë fjalish të palidhura me njëra-tjetrën dhe me problemet e jetës sonë. Ungjilli nuk është aspak e ngatërruar apo abstrakt, është thjesht shumë e dendur. Le të përpiqemi ta përkthejmë këtë në terma të thjeshtë.
Le të fillojmë duke sqaruar frazën në vargun 25: “Këto gjëra jua thashë kur isha ende me ju”. Jemi gjatë Darkës së Fundit dhe është të paktën e habitshme të dëgjohet Jezusi që thotë: “Kur isha midis jush”.
Është e qartë se këtu nuk është Jezusi historik që po flet, por i Ngjalluri, Zoti që po u drejtohet bashkësive të krishtera të kohës së Gjonit, të nënshtruara ndaj provës së ashpër të persekutimit, të shqetësuara nga devijimet, pabesia, herezitë fillestare dhe, mbi të gjitha, të zhgënjyera nga kthimi i humbur dhe i pritur i Zotit. Të orientuar nga kjo perspektivë, le të kalojmë tani në shqyrtimin e fragmentit.
Deklarata hapëse: “Nëse dikush më do…” duhet vendosur në kontekst. Një nga dishepujt – Juda (jo Iskarioti) – i bëri Jezusit një pyetje: “Zot, pse do të na dëftohesh neve dhe jo botës?” (v. 22). Në Izrael, të gjithë prisnin një Mesi i cili, duke kryer mrekulli spektakolare, do ta mahniste të gjithë botën.
Përballë qëndrimit të përulur dhe të përvuajtur me të cilin Jezusi paraqitej gjithmonë – nuk bërtiste, nuk e bënte zërin e tij të dëgjohej në sheshe (Mt 12,19), nuk donte që mrekullitë e tij të bëheshin të njohura – apostujt shpesh i bënin vetes pyetjen që, gjatë Darkës së Fundit, në emër të të gjithëve, e formuloi Juda.
Edhe të afërmit e Jezusit që jetonin në Nazaret nuk e kuptuan kurrë kërkimin e tij absurd për fshehje. Një ditë ata i thanë: “Kalo prej këndej e shko në Jude, që edhe nxënësit e tu t’i shohin veprat që bën; sepse askush, që dëshiron ta pranojnë botërisht, nuk vepron në fshehtësi. Nëse, pra, bën vepra të tilla, dëftohu botës!” (Gj. 7,3-4).
Edhe të krishterët e komuniteteve të Azisë së Vogël, në fund të shekullit të parë, nuk e kuptuan arsyen pse Zoti nuk u kthye mbi retë e qiellit për të demonstruar, në një mënyrë sensacionale, se kush ishte dhe çfarë ishte i aftë të bënte.
Këtyre dyshimeve dhe pasigurive Jezusi u përgjigjet:
“Nëse ndokush më do,
ai do të ma mbajë fjalën,
Ati im do ta dojë,
tek ai do të vijmë
dhe tek ai do të banojmë.
Kush nuk më do,
nuk i mban fjalët e mia.
E fjala që po dëgjoni, nuk është imja,
por është e Atij, që më dërgoi, ‑ e Atit” (v. 23-24).
Jezusi dëshiron të shfaqet, së bashku me Atin, jo nëpërmjet mrekullive, por duke ardhur të banojë në dishepujt.
Duhet të kemi kujdes që të mos e materializojmë këtë deklaratë. Për ta kuptuar, duhet t’i referohemi një fraze tjetër të shqiptuar nga Jezusi gjatë Darkës së Fundit. Duke iu përgjigjur Filipit, Ai thotë:
“Po a nuk beson
se unë jam në Atin e Ati është në mua?
Fjalët që jua them, nuk jua them prej vetvetes:
Ati që banon në mua i kryen veprat e veta.
Më besoni mua:
Unë jam në Atin dhe Ati është në mua.
Përndryshe, besoni për shkak të vetë veprave!” (Gj. 14,10-11).
Jezusi sjell veprat që bën si provë të unitetit të tij me Atin. Nuk i referohet mrekullive, siç ndoshta na shtyjnë të mendojmë. Ai kurrë nuk u drejtohet mrekullive për të treguar se është “një” me Atin; i referohet gjithçkaje që ai bën.
Gjestet e tij janë gjithmonë dhe vetëm vepra dashurie, ato kanë tendencë ta çlirojnë njeriun nga të gjitha skllavëritë ndaj të cilave është i nënshtruar: ato të mëkatit, sëmundjes, bestytnisë, diskriminimit fetar dhe shoqëror. Por kjo vepër çlirimi është e njëjta që, sipas Besëlidhjes së Vjetër, Zoti e kreu në favor të popullit të tij. Izraeli e njihte Zotin e tij si mbrojtësin e më të vegjëlve, të dobëtve, të të huajve, të jetimëve dhe të vejave. Nëse Jezusi bën të njëjtat veprime, kjo do të thotë që Perëndia është në të dhe ai është në Perëndi.
Çfarë do të thotë atëherë që Jezusi dhe Ati banojnë në ne? Kjo do të thotë që, pasi kemi dëgjuar fjalën e Ungjillit, ne marrim jetën e Zotit, Shpirtin e Tij dhe udhëhiqemi për të kryer të njëjtat vepra si Jezusi dhe Ati, duke u bërë nga ana jonë çlirimtar të njeriut. Për këtë arsye nuk është e vështirë të dallohet nëse dhe kur Jezusi dhe Ati janë të pranishëm dhe veprojnë në një njeri.
Në vargun vijues, Jezusi premton Shpirtin Shenjt:
“E Shpirti Shenjt ‑ Mbrojtës,
të cilin do t’jua dërgojë Ati në Emër tim,
Ai do t’jua mësojë të gjitha
dhe do t’ju përkujtojë gjithçka [unë] ju thashë” (v. 26).
Ekzistojnë dy funksione të Shpirtit.
Le të fillojmë me të parën, atë të mësimdhënies.
Jezusi tha gjithçka, nuk la asgjë jashtë. Megjithatë, ka nevojë që Shpirti të vazhdojë të mësojë.
Jezusi nuk ishte në gjendje të shpjegonte të gjitha pasojat dhe zbatimet konkrete të mesazhit të tij. Në historinë e Kishës – ai e dinte – do të lindnin gjithmonë situata të reja, do të ngriheshin pyetje komplekse. Le të mendojmë, për shembull, se sa probleme konkrete presin sot dritë nga Ungjilli (bioetika, dialogu ndërfetar, zgjedhjet e vështira morale…).
Jezusi i siguron dishepujt e vet se do të gjejnë gjithmonë një përgjigje për pyetjet e tyre, një përgjigje në përputhje me mësimet e tij, nëse dinë ta dëgjojnë fjalën e tij dhe të qëndrojnë në harmoni me impulset e Shpirtit të pranishëm në ta. Ata do të duhet të jenë shumë të guximshëm për të ndjekur udhëzimet e tij, sepse, shpesh, ai do të kërkojë ndryshime drejtimi që janë po aq të papritura sa edhe radikale. Por Shpirti nuk do të mësojë asgjë tjetër përveç Ungjillit të Jezusit.
Në dritën e teksteve të tjera të Shkrimit të Shenjtë, kjo folje "të mësoj" merr një kuptim më të thellë. Shjpirti nuk udhëzon siç bën mësuesi në shkollë kur shpjegon mësimin. Ai mëson në mënyrë dinamike, jep një impuls të brendshëm, udhëheq në mënyrë të papërmbajtshme në drejtimin e duhur, stimulon të mirën, çon në bërjen e zgjedhjeve në përputhje me Ungjillin:
“Ai do t’ju udhëheqë në gjithë të vërtetën” (Gj. 16,13)
– shpjegon përsëri Jezusi gjatë Darkës së Fundit – dhe, në letrën e tij të parë, Gjoni e sqaron në këtë mënyrë: “E ju – Shugurimi që keni marrë prej tij, qëndron në ju dhe nuk keni nevojë t’iu mësojë kush, por çdo gjë ju mëson Shugurimi i tij – është e vërtetë dhe nuk është gënjeshtër – dhe, siç ju ka mësuar, qëndroni në Të. Tani, fëmijëzit e mi, qëndroni në Të që të jemi plot shpresë kur të shfaqet dhe të mos turpërohemi para tij në Ditën e Ardhjes së tij” (1 Gj. 2,27-28).
Detyra e dytë e Shpirtit është të kujtojë. Ka shumë fjalë të Jezusit që, ndonëse gjenden në Ungjij, rrezikojnë të anashkalohen në heshtje ose të harrohen. Kjo ndodh, mbi të gjitha, me ato propozime ungjillore që nuk janë të lehta për t’u asimiluar, sepse janë në kundërshtim me “logjikën e shëndoshë” të botës.
Një shembull: deri para pak vitesh, shumë të krishterë ende bënin dallimin midis luftërave të drejta dhe të padrejta dhe madje flisnin për "luftëra të shenjta", miratonin përdorimin e armëve për të mbrojtur të drejtat e tyre dhe mbështesnin ligjshmërinë e dënimit me vdekje për kriminelët. Për fat të mirë, sot ka gjithnjë e më pak njerëz që mendojnë në këtë mënyrë. Si është e mundur që dishepujt e Krishtit i harruan për një kohë kaq të gjatë fjalët shumë të qarta të Mësuesit që ndalonin çdo formë dhune kundër vëllait? E megjithatë ndodhi. Ja pra, Shpirti që ndërhyn për të kujtuar, për t’u sjellë ndërmend dishepujve atë që tha Jezusi:
“Duajini armiqtë tuaj, u bëni mirë atyre që ju urrejnë… Nëse dikush ju godet në faqe…” (Lk. 6,27-29). Për shumë shekuj të krishterët kanë arritur t’i mbulojnë veshët ndaj thirrjeve të Shpirtit, por sot ata që përpiqen të justifikojnë përdorimin e dhunës e gjejnë veten gjithnjë e më të vetmuar dhe më të nën presion nga zëri i Shpirtit i cili… u kujton atyre fjalët e Mjeshtrit.
Kam këmbëngulur në mosdhunë, por shembujt e “harresës” së fjalëve të Jezusit mund të shumëfishohen dhe do të ishte e përshtatshme që, në dritën e Shpirtit, të gjithë të përpiqen të bëjnë një ushtrim të kujtesës.
Jezusi u la dishepujve të tij urdhërimin e dashurisë si trashëgim, tani ai lë edhe paqen e tij:
“Po ju lë paqen, po ju jap paqen time; unë po jua jap, jo si e jep bota” (v.27).
Jezusi i shqipton këto fjalë kur Perandoria Romake ishte në paqe, nuk kishin luftëra, të gjithë popujt ishin të nënshtruar ndaj Romës. Megjithatë, ajo nuk ishte paqja që ai premtonte. Kjo është paqja e botës, e bazuar në forcën e legjioneve, jo në drejtësi. Është paqja që miraton skllavërinë, margjinalizimin, shtypjen e të mundurve, arrogancën e të fuqishmëve.
Paqja e premtuar nga Jezusi bëhet realitet kur krijohen marrëdhënie të reja midis njerëzve, kur dëshira për të garuar, për të dominuar, për të qenë i pari ia lë vendin shërbimit, dashurisë pa interes për të fundit. Komunitetet e krishtera janë të thirrura të jenë vendi ku të gjithë mund të përjetojnë fillimin e kësaj paqeje.
Pjesa e fundit e fragmentit (v.28-29) është mjaft enigmatike: nuk është e lehtë të kuptohet pse dishepujt duhet të gëzoheshin për largimin e Jezusit dhe pse ai pretendon se Ati është më i madh se ai.
Le të fillojmë duke shpjeguar gëzimin. Le të vërejmë para së gjithash se këtë e përjetojnë vetëm ata që e “duan” Jezusin. “Nëse do të më donit” do të thotë: nëse do të jeni në harmoni me ndjenjat e mia, nëse do të ndanit mendimet dhe planet e mia, do të gëzonit sepse jam gati ta përfundoj misionin që Ati më ka besuar. Vdekja e Mjeshtrit i frikëson dishepujt, sepse ende nuk janë ndriçuar nga Shpirti, nuk e kuptojnë se gjesti i tij i dashurisë së pamasë do të krijojë botën e re, të karakterizuar nga "paqja e tij".
Deklarata rreth inferioritetit të Jezusit ndaj Atit shpjegohet nga gjuha e përdorur nga rabinët. Ata folën për superioritet dhe inferioritet për të dalluar të dërguarin nga ai që e dërgon atë. Për sa kohë që është në botë dhe nuk e ka përfunduar misionin e tij, derisa të kthehet tek Ati, Jezusi është “më i ulëti”, domethënë ai i dërguar nga Ati.