Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 2 E KRESH, VITI C.

MË 16-3-2025.


UNGJILLI: Lk. 9, 28-36.

28 Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
29 Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima.
30 Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem. 32 Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; 33 dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit:
“Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte.
34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”
36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm.
Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë.

LECTIO DIVINA - MEDITIM – LUTJE.

NJË MESI I PAPRITUR.

Disa ditë para Shpërfytyrimit, gjatë një kohe lutjeje me dishepujt e tij, Jezusi u bëri atyre pyetjen vendimtare: "Kush thonë njerëzit se jam unë?". Pjetri ishte në gjendje të përgjigjej: “Ti je Krishti (domethënë Mesia) i Perëndisë”. Por Jezusi e drejtoi menjëherë fjalët e tij duke e vënë çdo gjë në vendin e vet: Mesia, po, por jo siç pritej: lavdi, po, por jo sipas mënyrës njerëzore: lavdi, domethënë Prania e Perëndisë, por në kryq, lavdia e dashurisë dhe jo tjetër:
“Birit të njeriut i duhet të pësojë shumë, ta përbuzin pleqtë, kryepriftërinjtë dhe skribët, ta vrasin dhe të tretën ditë të ngjallet” (Lk. 9,22).
Rreth tetë ditë pas kësaj,. Jezusi i çon dishepujt e tij Pjetrin, Jakobin dhe Gjonin në mal. Ai dëshiron të shkojë të lutet përsëri me ta. Është ky momenti i lutjes në mal që Zoti zgjedh t'u zbulojë këtyre tre njerëzve të privilegjuar misterin e Mesisë. Sepse këtu nuk janë më njerëzit, turma apo dishepujt, ata që japin mendimin e tyre, është vetë Zoti ai që sjell përgjigjen dhe na lejon të sodisim misterin e Krishtit: "Ky është Biri im, atë që kam zgjedhur, dëgjojeni!"
Ky mal i Shpërfytyrimit na kujton Sinain; dhe veç kësaj, Luka zgjodhi fjalorin e tij në atë mënyrë që të evokonte kontekstin e zbulesës së Zotit në Sinai: malin, renë, lavdinë, zërin që kumbon, çadrat... Ne jemi më pak të habitur, pra, nga prania e Moisiut dhe Elias përkrah Jezusit. Kur ne e dimë se Moisiu kaloi dyzet ditë në Sinai në praninë e Zotit dhe se ai zbriti me fytyrën e tij aq rrezatuese sa të gjithë u habitën.
Edhe Elia u ngjit në mal dyzet ditë e dyzet net; dhe ishte aty që Zoti iu shfaq atij në një mënyrë krejtësisht të papritur: jo në fuqinë e erës, zjarrit apo tërmetit, por në zhurmën e butë të flladit të lehtë.
Kështu, dy figura e Besëlidhjes së Vjetër që kishin privilegjin të shihnin lavdinë e Perëndisë të zbuluar në mal, janë gjithashtu të pranishëm në shfaqjen e lavdisë së Krishtit. Luka është i vetmi ungjilltar që na tregon përmbajtjen e bisedës së tyre me Jezusin: "Ata po flisnin për largimin e tij që do të bëhej në Jerusalem" (në realitet, Luka përdor fjalën "Eksod"). Është qartësisht e pamundur të ndash lavdinë e Krishtit nga Kryqi i tij. Jo më kot Luka përdor fjalën "Eksod" kur flet për Pashkën e Krishtit. Ndërsa Pashka e Moisiut kishte përuruar Eksodin e popullit nga skllavëria në Egjipt në tokën e lirisë, Pashka e Krishtit hap rrugën drejt çlirimit për mbarë njerëzimin.
“Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”: "Biri", "Zgjedhur", "Dëgjojeni atë": këto tre fjalë shprehnin në kohën e Krishtit larminë e portreteve nën të cilat përfytyrohej Mesia: një Mesia-Mbret, një Mesi-Shërbëtor, një Mesi-Profet. I marr njëra pas tjetrës.
Titulli "Biri i Zotit" iu dha mbretërve në ditën e kurorëzimit të tyre: "Ti je Biri im, sot të kam lindur" ishte një nga frazat e kurorëzimit; "Zgjedhur" është një nga emrat e shërbëtorit të Perëndisë për të cilin Isaia flet në "Këngët e shërbëtorit": " Ja, Shërbëtori im që unë e përkrah,
i Zgjedhuri im, në të cilin kënaqet shpirti im,
mbi të e kam ndikuar Shpirtin tim:
ai do t’ua japë të drejtën popujve" (Is 42:1).
Sa i përket shprehjes: “Dëgjojeni atë”, është aludim për premtimin që Zoti i bëri Moisiut për të nxjerrë një profet pas tij:
“Do të ngre ndër ta, prej vëllezërve të tyre, një profet të ngjashëm me ty. Në gojën e tij do t’i vë fjalët e mia dhe ai do t’u flasë gjithçka unë kam për t’i urdhëruar atij. Ai që s’ka për t’i dëgjuar fjalët e mia që ai do t’i flasë në emrin tim, atë do ta ndëshkoj” (Dt. 18, 18). Disa njerëz arritën në përfundimin se Mesia i pritur do të ishte një profet.
"Dëgjojeni atë" nuk është një urdhër i dhënë nga një mjeshtër kërkues apo sundues... por një lutje... "Dëgjojeni atë" do të thotë t'i besosh atij.
Pjetri, i mahnitur nga fytyra e shpërfytyruar e Jezusit, flet për vendosjen: "Mësues, është mirë që ne jemi këtu!" Le të bëjmë tre tenda..." Por Luka thotë qartë se "Pjetri nuk e dinte se çfarë po thoshte. “Nuk bëhet fjalë për t'u larguar nga bota dhe problemet e saj: koha po ngjet; Pjetri, Jakobi dhe Gjoni, këta tre të privilegjuar, duhet të nxitojnë të bashkohen me të tjerët. Sepse plani i Perëndisë nuk kufizohet vetëm në disa të privilegjuar: në ditën e fundit, i gjithë njerëzimi do të shpërfytyrohet; siç thotë Shën Pali në letrën drejtuar Filipianëve, “ne jemi qytetarë të qiellit”.

[ninoenina]

F.A. JAVA. DIELA E 2 E KRESH. VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 2 E KRESH. VITI C.

MË 16-3-2025.

Arsyet misterioze të zemrës.
Në gjuhën popullore, humbja e kokës për dikë është sinonim i rënies në dashuri. Impulsi i dashurisë nuk e mohon racionalen, por shkon përtej saj, shkon drejt horizonteve të reja, fluturon drejt një bote emocionesh të padyshimta.
Besimi është një zgjedhje e menduar. Jezusi ua kujton këtë atyre që synojnë të bëhen dishepuj të tij: “Cili prej jush, nëse mendon të ndërtojë kullën, nuk ulet më parë të llogarisë shpenzimet se a ka sa i duhen për ta kryer? Që, kur t’i shtjerë themelet e të mos mund ta kryejë ‑ të mos fillojë ta vërë në lojë gjithkush ta shohë, duke thënë: ‘Ky njeri filloi të ndërtojë e nuk mundi ta kryejë!’”(Lk. 14,28-30). Por është gjithashtu një besim i plotë dhe i pakushtëzuar ndaj Zotit, një fluturim drejt tij, që prandaj kërkon një shkëputje nga kjo botë dhe nga logjika e saj, është një humbje e kokës.
Françesku i Asizit, gjatë kryqëzatës i paraqitet sulltanit i paarmatosur. Kryqtarët tallen dhe e marrin si të çmendur. Ai nuk ishte i çmendur, ai ndoqi një logjikë tjetër, ishte i dashuruar me Krishtin dhe besonte vërtet në Ungjill.
Në gjuhën e Besëlidhjes së Vjetër, kjo humbje e mendjes përkthehet me imazhin e të qenit gjysmë në gjumë ose duke ëndërruar. Gjatë gjumit të Adamit, krijohet gruaja (Za. 2,21); kur një gjumë i thellë bie mbi Abrahamin, Zoti vjen për të bërë një besëlidhje me të (leximi i parë i sotëm); në Malin e Shpërfytyrimit, të tre dishepujt sodisin lavdinë e Zotit kur i pushton gjumi (Ungjilli i sotëm). Thuajse duket sikur dobësimi ose një farë zbehjeje e aftësive të njeriut është premisa e nevojshme për shpalljet dhe ndërhyrjet e Zotit.
Është e vërtetë: vetëm ata që humbasin kokën për Krishtin mund të besojnë se duke vdekur për dashuri, njeriu arrin jetën.
Për të përvetësuar mesazhin, ne do të përsërisim:
"Unë ia kam besuar jetën Zotit, nga kush të kem frikë?"


LEXIMI I PARË: Za. 15,5-12.17-18.

5 Zoti e bëri të dalë jashtë dhe i tha: “Shikoje qiellin dhe numëroji yjet, po munde”! Dhe shtoi: “Të tillë do të jenë trashëgimtarët e tu”. 6 Abrami i besoi Zotit dhe iu çmua për drejtësi. 7 I tha edhe: “Unë jam Zoti që të nxora nga Uri i Kaldesë për ta dhënë këtë tokë pronë”. 8 Abrami i tha: “O Zot, Hyj, nga mund ta di se ajo do të jetë prona ime”. 9 Zoti u përgjigj: “Ma gjej një mështjerrë tri vjeçe dhe një dash tri vjeç, një turtull dhe një pëllumb”. 10 Abrami i mori këto të gjitha dhe i preu për mjedis dhe secilën prej gjysmave e vendosi përballë njërën tjetrës. Shpendët nuk i preu. 11 Shpendët grabitqarë lëshoheshin mbi kufoma, por Abrami i dëbonte. 12 Në të perënduar të dielli, Abramin e lodhi gjumi dhe, ja, e kaploi një tmerr i madh dhe e mbështolli një errësirë e dendur.
17 Kur perëndoi dielli, u bë një terr i zi, u duk një tangar i ndezur dhe flakadani i përshkoi ato pjesë. 18 Atë ditë Zoti lidhi këtë besëlidhje me Abramin:
“Këtë tokë do t’ia jap farës sate
prej lumit të Egjiptit
deri në Lumin e madh ‑ Eufrat”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ëndrra e të gjithë nomadëve të shkretëtirës është të zotërojnë një tokë ku uji nuk nxirret nga puset, por bie nga qielli; një tokë ku reshjet e rregullta dhe të bollshme mundësojnë kultivimin e arave me grurë, vreshtave dhe pemëve frutore; një tokë ku ata mund të vendoseshin përgjithmonë, së bashku me familjen e tyre dhe të jetonin në paqe, "të ulur të qetë nën hardhi dhe nën fikun" (Mk. 4,4).
Abrahami është një nga këta nomadë: ai u largua nga një vend i largët, me vite u zhvendos nga një vend në tjetrin si një udhëtar pa fat. Ai është i moshuar dhe pa fëmijë. Jeta e tij duket se po shkon drejt një përfundimi katastrofik. Megjithatë, një ditë, ai merr një zbulesë nga Zoti, i cili i premton atij atë që ka dëshiruar gjithmonë, por nuk ka mundur kurrë ta marrë: një tokë (v.7,19) dhe pasardhës të shumtë sa yjet në qiell (v.5).
Pse Perëndia mori iniciativën për t'ia bërë këto premtime Abrahamit? Pse atij dhe jo të tjerëve? A ishte ai ndoshta njeriu më i mirë në tokë?
Rabinët e kohës së Jezusit – të bindur siç ishin se Zoti u jep favore vetëm atyre që i meritojnë – pohuan se Abrahami kishte tërhequr bekimet e Perëndisë sepse kishte praktikuar mëshirë dhe drejtësi.
Është një supozim i kotë. Bibla nuk përmend asnjë vepër të mirë të Abrahamit dhe i paraqet thirrjen dhe premtimet si një dhuratë falas nga Zoti. Abrahami kishte vetëm një meritë, më vonë, jo më herët: "Ai besoi në Zotin dhe ai ia vlerësoi atë si drejtësi" (v.6).
Kjo është hera e parë në Bibël që për një njeri thuhet se ka pasur besim te Zoti. Folja që ne e përkthejmë si besoj, në hebraisht do të thotë një mbështetje në një themel të fortë, të qëndrueshëm dhe të sigurt. Nuk tregon një aderim intelektual ndaj disa dogmave, por një mbështetje, po një besim të pakushtëzuar që i jepet një personi. Një imazh shprehës mund të jetë ai i nuses: kur thotë se “beson te burri i saj” do të thotë se i beson verbërisht, se i vendos të gjitha shpresat tek ai, se i beson atij të ardhmen dhe vetë jetën e saj.
Abrahami e dëgjoi zërin e Perëndisë dhe e braktisi veten në krahët e tij, ai i besoi atij, i sigurt se nuk do të tradhtohej. Ky besim “i vlerësohej si drejtësi” (v.6). Kjo është një deklaratë e rëndësishme, e përsëritur edhe nga Pali (Rm. 4,3; Gal. 3,6). Kjo do të thotë se Zoti e konsideroi Abrahamin të drejtë, jo sepse e pa atë të kryente veprime të virtytshme dhe meritore, por sepse vendosi një marrëdhënie të drejtë me Zotin: ai u besoi fjalëve të tij, premtimit të tij, ai qëndroi i palëkundur edhe kur pamja e jashtme mund ta kishte shtyrë të mendonte ndryshe. Leximi përshkruan përgjigjen e Zotit ndaj këtij besimi: pasi bëri premtimin e tij, Perëndia kryen një rit për ta sanksionuar atë.
Midis popujve të lashtë të Mesopotamisë, marrëveshjet solemne përcaktoheshin me një ceremoni: merrej një kafshë (një ka, një dhi ose një dele) dhe ndahej; pastaj, ata që betonin do të kalonin mes copave të mishit duke shqiptuar këtë formulë: “Nëse e tradhtoj paktin, qofsha copë-copë si kjo kafshë!”.
Në pjesën e dytë të leximit (v. 9-17) Perëndia i konfirmon fjalët e tij duke kryer këtë rit të besëlidhjes. Gjithçka ndodh në një vizion misterioz. Pasi bëri premtimin, Zoti i urdhëron Abrahamit të vrasë disa kafshë dhe të rregullojë mishin e tyre në të dy anët e një shtegu; pastaj, si një flakë zjarri, ai kalon mes viktimave.
Vini re mirë: vetëm Zoti bën gjestin e besëlidhjes, Abrahami nuk kalon mes mishit të kafshëve. Premtimi i Zotit është absolutisht i pakushtëzuar, ai nuk pret asgjë në këmbim. Ai e di se nuk mund të kërkojë asgjë, sepse fëmijët e patriarkut shpesh do të jenë jobesimtarë dhe jobesnikë. Gjatë eksodit ata madje do të mendojnë se Zoti i ka çuar në shkretëtirë për t'i zhdukur (Nm 14,1-9).
Premtimet e Zotit për njeriun janë gjithmonë falas. Profetët e paraqesin Zotin si bashkëshort besnik gjithmonë dhe në çdo rast, edhe kur nusja e tradhton (Is. 54,5-10). Dashuria e tij nuk dorëzohet përballë asnjë tradhtie.


LEXIMI I DYTË: Fil. 3,17-4,1.

17 Më përngjani mua, o vëllezër, dhe vëreni ata që jetojnë sipas shembullit që keni në ne. 18 Sepse, siç ju kam thënë shpeshherë e tani po jua them me lot për faqe, shumë jetojnë si armiq të kryqit të Krishtit! 19 Mbarimi i jetës së tyre është dënimi, hyji i tyre është barku dhe lavdia e tyre në turp ‑ ata mendojnë vetëm gjërat tokësore. 20 Kurse Atdheu ynë është qielli, nga presim se vjen si Shëlbues Jezu Krishti Zot. 21 Ai do ta shndërrojë trupin tonë të mjerë në një trup të ngjashëm me trupin e tij të lavdishëm në saje të pushtetit që ka të nënshtrojë nën sundimin e vet gjithçka. 1 Prandaj, vëllezërit e mi të dashur që aq fort ju kam për zemër, gëzimi dhe kurora ime, kështu pra, ‑ qëndroni të fortë në Zotin.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur dëgjojmë për "armiqtë e Krishtit", ndoshta mendojmë për ateistët, anëtarët e sekteve fanatike dhe ata që sillen në mënyrë të shthurur. Në pjesën nga letra e Palit që lexojmë sot, armiqtë e Krishtit identifikohen me një grup të krishterësh nga komuniteti i Filipisë:
“18 Sepse, siç ju kam thënë shpeshherë e tani po jua them me lot për faqe, shumë jetojnë si armiq të kryqit të Krishtit! 19 Mbarimi i jetës së tyre është dënimi, hyji i tyre është barku dhe lavdia e tyre në turp ‑ ata mendojnë vetëm gjërat tokësore” (v.18-19). Ata – thotë apostulli – “e kanë barkun zot, mburren me gjërat për të cilat duhet të kenë turp, të gjithë janë të vendosur për gjërat tokësore”.
Cili është mëkati i tyre? Shprehja na kujton sensualitetin, ndjekjen e shfrenuar të kënaqësive të ushqimit dhe seksit. Në realitet Pali ka të ngjarë t'i referohet gabimit të atyre që e reduktojnë besimin në respektimin e praktikave tradicionale si rrethprerja, abstenimi nga disa ushqime, agjërimi dhe privimi rraskapitës. Këto janë – siç thekson me sarkazëm Pali – sjellje që të gjitha kanë një lidhje… me zorrët.
Në këtë pikë ne pyesim veten nëse për të qenë "miq të kryqit të Krishtit" është e nevojshme të vuash, të vdesësh, të bësh sakrifica dhe të heqësh dorë nga gjithçka që është e këndshme.
Të vdesësh do të thotë ta lëmë veten të vdesë dhe ne duam të jetojmë, jo të vdesim.
Vdekja, çfarëdo forme që të ketë, gjithmonë na shfaqet si e keqe.
Por jo gjithçka që na duket si jetë, në të vërtetë është jetë.
Miqtë e kryqit të Krishtit janë thirrur të heqin dorë vetëm nga ajo që nuk është jetë.
Pali deklaron se kjo është e vetmja zgjedhje e mençur:
“Atdheu ynë është qielli, nga presim se vjen si Shëlbues Jezu Krishti Zot” (v. 20). Atdheu ynë është në parajsë dhe shpërfytyrimi i trupit tonë të mjerë na pret. Besnik ndaj mendimit biblik, Apostulli nuk flet për asgjësimin e trupit – siç e mbështeti filozofia greke në vend të kësaj – por për një metamorfozë të të gjithë personit që bëhet konform me trupin e lavdishëm të Krishtit. Ata që i kthejnë sytë nga kjo tokë sikur të ishte vendbanimi i tyre i fundit dhe e bëjnë barkun e tyre Perëndinë e tyre prandaj gabohen.
Në këtë botë njeriu është i huaj, nomad, si Abrahami.


UNGJILLI: Lk. 9,28b-36.

28 Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
29 Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima.
30 Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem. 32 Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; 33 dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit: “Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte.
34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”
36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm.
Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ky pasazh interpretohet nga disa si një pritje e shkurtër e përvojës së parajsës, e dhënë nga Jezusi për një grup të vogël miqsh për t'i përgatitur ata të durojnë kalvarin e pasionit dhe vdekjes së tij.
Njeriu duhet të jetë gjithmonë shumë i kujdesshëm kur i afrohet një teksti ungjillor, sepse ajo që në pamje të parë mund të duket si kronika e një ngjarjeje, pas shqyrtimit më të afërt, mund të zbulohet se është një tekst plot teologji, i shkruar sipas kanuneve të gjuhës biblike. Tregimi i Shpërfytyrimit të Jezusit, i cili tregohet pothuajse në mënyrë identike nga Marku, Mateu dhe Luka, është një shembull i kësaj.
Sot do të fokusohemi veçanërisht në disa detaje domethënëse që gjenden vetëm në versionin e Lukës.
Vetëm ky ungjilltar specifikon arsyen pse Jezusi ngjitet në mal: ai shkon atje për t'u lutur (v.28). Jezusi zakonisht i kushton shumë kohë lutjes. Ai nuk e dinte që në fillim se si do të zhvillohej jeta e tij, nuk e dinte fatin që e priste, e zbuloi gradualisht, përmes ndriçimeve që merrte gjatë lutjes. Pikërisht në një nga këto momente shpirtërisht intensive, Jezusi e kupton se është thirrur për të shpëtuar njerëzit jo përmes triumfit, por përmes humbjes.
Në gjysmë të rrugës së Ungjillit të tij, Luka fillon të dallojë shenjat e para të dështimit: turmat, të entuziazmuara më parë, e braktisin Jezusin, disa e konsiderojnë atë si një fanatik dhe përmbysës, armiqtë e tij komplotojnë për ta vrarë. Është e kuptueshme atëherë që ai më pas e pyet veten për rrugën që Ati dëshiron që ai të marrë. Për këtë arsye ai "shkon në mal për t'u falur".
Gjatë lutjes, fytyra e Jezusit ndryshon pamjen (v.29). Ndryshe nga ungjilltarët e tjerë, Luka nuk flet për shpërfytyrim, por për një "ndryshim të pamjes". Kjo shkëlqim është shenja e lavdisë që mbështjell ata që janë të bashkuar me Perëndinë, fytyra e Moisiut u bë gjithashtu e shkëlqyer kur ai hyri në dialog me Zotin: “29 Kur Moisiu zbriti nga mali Sinai i mbante dy rrasat e Dëshmisë dhe nuk e dinte se fytyra e tij lëshonte rreze për shkak të bisedimit të tij me Zotin. 30 Kur Aroni e bijtë e Izraelit panë se prej lëkurës së fytyrës së tij dilnin rreze, patën frikë t’i afrohen. 31 Atëherë Moisiu i thirri Aronin e të gjithë krerët e bashkësisë e shkuan tek ai. E pasi bisedoi me ta, 32 erdhën edhe të gjithë izraelitët tek ai, dhe Moisiu u tregoi gjithçka i kishte urdhëruar Zoti në malin Sinai. 33 Kur Moisiu e kreu bisedën me ta, ia qiti fytyrës një mbulesë, të cilën e hiqte kur hynte te Zoti e ndërsa bisedonte me Të, derisa dilte jashtë. 34 Kur dilte për t’u treguar izraelitëve çfarë i ishte urdhëruar, 35 izraelitët shihnin se prej lëkurës së fytyrës së Moisiut dilte dritë, por ai e mbulonte përsëri fytyrën e vet derisa nuk hynte të fliste përsëri me Zotin” (Dal. 34,29-35).
Çdo takim autentik me Zotin lë disa gjurmë të dukshme në fytyrën e njeriut.
Pas një kremtimi të fjalës të jetuar intensivisht, ne të gjithë kthehemi në shtëpitë tona më të lumtur, më të qetë, më të sjellshëm, më të buzëqeshur, më të gatshëm për të qenë tolerantë, të kuptueshëm, bujarë dhe madje fytyrat tona janë më të relaksuara dhe duken sikur shkëlqejnë nga drita.
Drita në fytyrën e Jezusit tregon se, gjatë lutjes, ai e kuptoi dhe e bëri të tijin planin e Atit; Ai e kuptoi se sakrifica e tij nuk do të përfundonte në disfatë, por në lavdinë e ringjalljes.
Gjatë kësaj përvoje shpirtërore të Jezusit shfaqen dy personazhe: Moisiu dhe Elia (v. 30-31). Ata janë simboli i Ligjit dhe i Profetëve, ata përfaqësojnë të gjithë Besëlidhjen e Vjetër. Të gjithë librat e shenjtë të Izraelit kanë për qëllim që të çojnë në dialog me Jezusin, ata janë të orientuar drejt tij. Pa Jezusin Besëlidhja e Vjetër është e pakuptueshme, por edhe Jezusi, pa Besëlidhjen e Vjetër, mbetet një mister. Ditën e Pashkëve, për t'i ndihmuar dishepujt e tij të kuptojnë domethënien e vdekjes dhe ringjalljes së tij, ai do t'i drejtohet Testamentit të Vjetër: "E, që nga Moisiu e të gjithë profetët, vë në dukje ungjilltari, u shtjelloi krejt çka flitet në Shkrimin e shenjtë për të” (Lk. 24,27).
Marku dhe Mateu prezantojnë gjithashtu Moisiun dhe Elijan, por vetëm Luka kujton temën e dialogut të tyre me Jezusin: ata folën për eksodin e tij, domethënë për kalimin e tij nga kjo botë tek Ati. Nga këtu i erdhi Jezusit drita që ia zbuloi misionin e tij: nga fjala e Perëndisë që gjendet në Besëlidhjen e Vjetër. Pikërisht aty ai zbuloi se Mesia nuk ishte i destinuar për triumf, por për humbje, se duhej të vuante shumë, të poshtërohej dhe të refuzohej nga njerëzit, siç thuhet për shërbëtorin e Zotit (Is. 53).
Tre dishepujt, Pjetri, Jakobi dhe Gjoni, nuk kuptojnë asgjë nga ajo që po ndodh (v. 32-33). I kapërcen gjumi. Është e vështirë të mendosh – edhe nëse disa njerëz e bënë – nevojën për të dremitur sepse ngjitja në mal ishte e lodhshme dhe sepse skena duket se ndodh natën (v.37).
Le të vëmë në dukje një detaj: në momentet në të cilat ne kemi një referencë për pasionin dhe vdekjen e Jezusit, këta tre dishepuj gjithmonë i kapërcen gjumi. Edhe në Kopshtin e Ullinjve ata shkojnë të flenë (Mk 14:32-42; Lk 22:45). Është e çuditshme që pikërisht në momentet vendimtare sytë e tyre duken gjithmonë të rëndë.
Gjumi shpesh përdoret nga autorët biblikë në një kuptim simbolik. Pali, për shembull, u shkruan romakëve:
“Aq më tepër pasi e dini kohën në të cilën jetojmë: tashmë është koha të zgjoheni nga gjumi, sepse tani shpëtimin e kemi më afër se kur besuam. Nata ka shkuar në të sosur e dita është afruar. Prandaj, t’i flakim larg veprat e errësirës e të ngjeshemi me armët e dritës” (Rm. 13, 11-12).
Me këtë thirrje urgjente ai dëshiron t'i shkundë të krishterët nga torturimi i tyre shpirtëror, ai i fton ata të hapin mendjet për të kuptuar dhe përvetësuar propozimin moral të Ungjillit:
“Të ecim me nder, porsi ditën, jo në gosti e zdërhallje, jo në fëlligështi e në shfreni, jo në grindje e në smirë. Por, vishuni me Jezu Krishtin Zot e në kujdes për trupin, mos i kënaqni prirjet e ulta” (Rm. 13, 13-14).
Në historinë tonë, gjumi tregon paaftësinë e dishepujve për të kuptuar dhe pranuar se Mesia i Perëndisë duhet të kalojë përmes vdekjes për të hyrë në lavdinë e tij.
Kur Jezusi bën mrekulli, kur turmat e brohorasin, të tre apostujt janë zgjuar; por kur fillon të flasë për dhuratën e jetës, për nevojën për të zënë vendin e fundit, për t'u bërë shërbëtorë, ata nuk duan ta kuptojnë, mbyllin sytë ngadalë dhe fillojnë të flenë… për të vazhduar ëndërrimin e duartrokitjeve dhe triumfeve.
Tre tendat janë detaji më i vështirë për t'u shpjeguar (për më tepër, ungjilltari vëren se as Pjetri, i cili foli për to, nuk e dinte saktësisht se çfarë po thoshte).
Kush ndërton një kasolle dëshiron të rregullojë shtëpinë e tij në një vend dhe të mos lëvizë më, të paktën për një kohë të caktuar. Jezusi, nga ana tjetër, është gjithmonë në lëvizje: ai duhet të bëjë një "eksod" - thotë Ungjilli i sotëm - dhe dishepujt ftohen ta ndjekin atë. Tre tendat ndoshta tregojnë dëshirën e Pjetrit për të ndaluar dhe përjetësuar gëzimin që përjetoi në një moment lutjeje intensive me Mjeshtrin.

Për ta kuptuar më mirë, mund t'i referohemi përvojës sonë: pasi kemi folur me Zotin për një kohë të gjatë, ne nuk i kthehemi me dëshirë jetës së përditshme. Problemet dhe dramat konkrete me të cilat përballemi, na trembin. Ne e dimë, megjithatë, se dëgjimi i fjalës së Perëndisë nuk është gjithçka. Ju nuk mund ta kaloni tërë jetën tuaj në kishë ose në një shtëpi pushimi, ju duhet të dilni për të takuar dhe shërbyer vëllezërit tuaj, për të ndihmuar ata që vuajnë, për të qenë pranë kujtdo që ka nevojë për dashuri. Pasi të kemi zbuluar në lutje rrugën që duhet ndjekur, ne duhet të nisemi në udhëtim me Jezusin që ngjitet në Jerusalem për të dhënë jetën.
Reja (v. 34), veçanërisht kur zbret në majë të një mali, tregon – sipas gjuhës biblike – praninë e padukshme të Perëndisë, veçanërisht në Eksodi përmendet reja: Moisiu hyn në renë që mbulon malin (Dal. 24,15-18), reja zbret në tendën e takimit, dhe për këtë arsye Moisiu nuk mund të hyjë në tendën, sepse në të Zoti është i pranishëm.
Pjetri, Jakobi dhe Gjoni futen kështu në botën e Zotit dhe atje kanë ndriçimin që i bën të kuptojnë rrugën e Mjeshtrit: konfliktin me fuqinë fetare, përndjekjen, pasionin dhe vdekjen. Ata e kuptojnë se fati i tyre do të jetë i njëjtë dhe kanë frikë.
Nga kjo re del një zë (v. 35): është interpretimi i Zotit për gjithçka që do t'i ndodhë Jezusit. Për njerëzit ai do të jetë ai që ka humbur. Për Atin e tij ai është Biri i tij ‑ i Zgjedhuri! Ai që të gjithë duhet ta dëgjojnë, shërbëtori besnik për të cilin Ai është i kënaqur.
Zoti është i kënaqur me ata që ndjekin gjurmët e Tij. Dëgjojeni atë – thotë zëri nga qielli – edhe kur të duket se propozon shtigje shumë të vështira, rrugë tepër të ngushta, zgjedhje paradoksale dhe absurde për njerëzit.

Në fund të episodit (v.36) Jezusi mbetet vetëm. Moisiu dhe Elia zhduken. Ky detaj tregon funksionin e Besëlidhjes së Vjetër: t'i sjellë Jezusit, të kuptojë Jezusin. Në fund, sytë duhet të mbeten të ngulur tek ai.
Nuk është e lehtë të besosh në zbulesën e Jezusit dhe të pranosh propozimin e tij për jetë. Nuk është e lehtë ta ndjekësh në “eksodin” e tij. Besimi ndaj tij është shumë i rrezikshëm: është e vërtetë që ai premton lavdinë e së ardhmes, por ajo që njeriu përjeton këtu dhe tani, është vetmohimi, heqja dorë, dhe ajo që kërkohet prej tij është që të japë vetveten falas e pa kushte. Fara e hedhur në tokë është e destinuar të japë shumë fryt, por sot ajo që e pret, është vdekja. Kur dhe si mund të asimilohet kjo "urtësi e Zotit" kaq në kundërshtim me logjikën njerëzore?
Përgjigjen e jep shënimi në dukje i tepërt me të cilin fillon Ungjilli i sotëm. Episodi i "shndërrimit" vendoset nga Luka tetë ditë pas shpalljes dramatike të mundimit, vdekjes dhe ringjalljes së tij, tetë ditë pas shpalljes së kushteve për ata që dëshirojnë ta ndjekin: "Le ta mohojë vetveten dhe ta marrë kryqin e tij çdo ditë" (Lk. 9,22-27).
Për të krishterët, dita e tetë ka një kuptim shumë specifik: është dita pas së shtunës, dita e Zotit, dita në të cilën komuniteti mblidhet për të dëgjuar Fjalën dhe për të thyer bukën (Lk. 24,13).
Ja çfarë do të thotë Luka me referencën e ditës së tetë: çdo të diel dishepujt që mblidhen për të kremtuar Eukaristinë ngjiten "në mal", shohin fytyrën e Zotit të shpërfytyruar, domethënë të ngritur, vërtetojnë me besim se "eksodi" i tij nuk mbaroi me vdekjen e tij dhe dëgjojnë përsëri zërin nga qielli që i drejtohet ftesës: Dëgjojeni!
Pjetri, Jakobi dhe Gjoni, nxënësit e momentit “heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin pare”(v.36). Ata nuk mund të flisnin për atë që nuk e kuptonin: eksodi i Jezusit nuk ishte kryer ende. Sot, ndërsa largohemi nga kishat tona, ne mund t'i shpallim të gjithëve atë që besimi na ka bërë të zbulojmë: kushdo që jep jetën e tij për dashuri, hyn në lavdinë e Perëndisë.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E 2 E KRESH. VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 2 E KRESH. VITI C.

MË 16-3-2025.

UNGJILLI: Lk. 9, 28 – 36.

28 Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
29 Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima.
30 Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem. 32 Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; 33 dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit: “Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte.
34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”
36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm.
Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Të dielën e dytë të Kreshmës, çdo vit, liturgjia na bën të reflektojmë mbi shpërfytyrimin e Jezusit.
Është një nga faqet më të njohura të Ungjijve, të gjithë e dimë këtë histori që tradita ka vendosur në malin Tabor, një mal shumë i bukur, i vendosur në qendër të fushës së Esdrelonit, një mal i shenjtë që nga kohërat e lashta; tashmë kananitët, pra 2000-3000 p.e.s., u ngjitën në këtë mal për të ofruar flijime për hyjnitë e tyre, në këtë mal të mbuluar me dushqe, lisa dhe terebinth.
Dhe tradita e krishterë ka vendosur historinë e shpërfytyrimit të Jezusit në malin Tabor.
Në fakt, tashmë në shekullin III, ata ndërtuan një kishë në këtë mal dhe më pas, kur bizantinët mbërritën, ndërtuan tre kapela në kujtim të tre tendave që Pjetri donte të ndërtonte.
Edhe kisha aktuale e ndërtuar në majë të këtij mali, ajo e Barluzzi nga viti 1924, ka tre kapela; dy kullat anësore janë ndërtuar mbi kapelat e Moisiut dhe të Elisë.
Ngjarja e shpërfytyrimit të Jezusit shpesh konsiderohet si një paraqitje e shkurtër të parajsës të ofruar nga Ai si një privilegj tre dishepujve të tij. Por nëse e interpretojmë në këtë mënyrë, ky tregim mund të na ngjallte njëfarë zilie ndaj atyre treve që kishin këtë pasuri dhe ndoshta gjithashtu mund të bënte të dyshojmë se mund të ketë qenë edhe një halucinacion. Në çdo rast nuk do të kishte shumë për të na thënë.
Le ta themi menjëherë... ungjilli i sotëm nuk është kronika e një fakti material. Është një meditim sapienciale, një katekeze e përbërë me imazhe të marra nga Bibla; ne do të përpiqemi t'i kuptojmë këto imazhe, t'i dekodojmë për t'i përkthyer në një mesazh që flet për jetën tonë të sotme.
Pse kjo faqe propozohet gjithmonë të dielën e dytë të Kreshmës? Është shumë e lehtë për të kuptuar arsyen… Liturgjia e kishës fillon të na përgatisë për të lexuar saktë tregimet e Pashkëve.
Çfarë do të dëgjojmë në ditët në vijim? Historia e mundimit dhe vdekjes së Jezusit, një njeri i mençur, i mirë, bujar, por që përfundoi keq.
Si ta kuptojmë këtë jetë, këtë dështim? Nëse Jezusi do të kishte qëndruar i qetë në Nazaret, askush nuk do ta kishte dëmtuar. Por Ai donte të ndryshonte botën dhe në mënyrë të pashmangshme u përplas me drejtuesit e fuqive të botës së vjetër që donin të përjetësonin sundimin e tyre… ai humbi: ai u përplas me ata që mbanin pushtetin në institucionin fetar dhe humbi; ai u paraqit si një qengj mes ujqërve, në një shoqëri ku ka konkurrencë, ku njerëzit përpiqen të mposhtin me forcën më të dobëtit…ishte si një qengj: “që lejoi të përvujtërohet, nuk e çeli gojën e vet; porsi qengji që e çojnë për ta therur, porsi delja e pazë para qethtarëve, nuk e çeli gojën e vet” (Is. 53,7) dhe humbi.
Në këtë botë kush admirohet, kush vlerësohet? Në botën tonë nuk admirohet ai që humbet, por ai që fiton, që dominon edhe me forcë e me dhunë! Në këtë botë nuk admirohet ai që shërben! skllavi që e bën veten shërbëtor, nuk vlen asgjë, nuk është askush.
Njerëzit mendojnë, kështu, që Jezusi është një humbës dhe kështu askush nuk inkurajohet ta ndjekë atë, askush nuk dëshiron t’i përngjajë atij.
Por këto fjalë pashqirojnë një situate reale? Gjërat janë me të vërtetë kështu? A është i drejtë gjykimi i njerëzve?
E dimë se sa përpjekje u desh të bënin vëllezërit tanë besimtarë të brezave të parë për të kuptuar kryqin... nuk e donin si symbol të besimit të tyre. Të krishterët e parë kishin si simbol spirancën, peshkun, pelikanin, pallonin, çiron... jo kryqin.
Kryqi filloi të bëhet simbol i të krishterëve vetëm në shekullin IV, pas fitorës së Kostandinit, kundër armiqtë të vet. Më parë kryqi ishte simboli i disfatës, shkak për faj.
Luka Ungjilltari e shkroi këtë tregim në kohën e Domitianit. Disa arkeologë gjethën një grafit shumë të famshëm. Ai u gjet në gërmimet e Pedagogiumit, i cili ishte një lloj kolegji i destinuar për trajnimin e të rinjnve të destinuar për shërbimin në pallatin perandorak, ishin të rinj të ardhur nga klasa e mesme e lartë të Romës. Grafiti paraqet një burrë në kryq, një njeri me kokë gomari, dhe një besimtar që e adhuron. Një mbishkrim në greqisht jep kuptimin e tij: Alexamenos sebete theon, që do të thotë Alexamenos adhuron Zotin e tij! Është e qartë se Alexamenos ishte vëllai ynë në besim dhe kolegët e tij talleshin me të: bashkë nxënësit e tij, që bënë këtë grafit, shpjegojnë: "Ja Zoti që adhurohet nga Alexamenos, një burrë me kokën e një gomari që përfundoi në kryq”. Kryqi ishte një simbol famëkeq…
Pali në letrën e tij drejtuar Korintasve thotë: “Kini kujdes, kryqi nuk është një shenjë disfate, nuk është shkak për skandal siç besojnë hebrenjtë dhe nuk është çmenduri siç besojnë paganët, por është shenjë e një mençurie që nuk është e kësaj bote ku vlerësohet ai që fiton, ai që dominon. Urtësia që vjen nga mësazhi i Jezusit është diçka tjetër: për Jezusin madhështia qëndron tek ata që shërbejnë”.
Për ta bërë të qartë këtë për të krishterët e komuniteteve të tyre dhe për ne sot, ungjilltarët nuk kanë argumentuar sipas urtësisë së botës: semitët nuk paraqesin argumente të arsyeshëm, ata hartojnë histori. Është përmes një historie që Ungjilltari Luka dëshiron të na ftojë të lexojmë saktë atë që i ndodhi Jezusit dhe është nëpërmjet kësaj historie që ai na nxit të mos e lëmë veten të joshemi nga kriteret e gjykimit të njerëzve.
Le të dëgjojmë se si fillon kjo histori:
“ Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima. Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem” (v. 28-31).
Rreth tetë ditë pas këtyre fjalëve të thënë nga Jezusi për ngjitjen e tij në Jeruzalem e për misterin e kryqit që duhet të mbartin të gjithë ata që duan të bëhen nxënësit e tij, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin dhe u ngjit në mal për t'u lutur.
Ndërsa ai po falej, pamja e fytyrës së tij ndryshoi dhe rrobat e tij u bënë të bardha verbuese. Dhe ja, dy burra, Moisiu dhe Elia, u shfaqën në lavdi dhe po bisedonin me të dhe flisnin për largimin e tij nga kjo botë, të cilin ai do ta kryente në Jeruzalem. Rreth tetë ditë pas këtyre fjalëve… Zakonisht në Ungjij episodet vendosen pranë njëri-tjetrit pa asnjë tregues të kohës. Këtu përkundrazi ka një referencë të qartë për atë që tha Jezusi tetë ditë më parë, është ftesa që Ungjilltari bën për të shkuar dhe për të rishikuar atë që tha Jezusi për të kuptuar se çfarë do të na thotë tani.
Jezusi e kishte shpallur qartë fatin që e priste, ai kishte thënë: “Birit të njeriut i duhet të pësojë shumë, ta përbuzin pleqtë, kryepriftërinjtë dhe skribët, ta vrasin dhe të tretën ditë të ngjallet”.
Biri i njeriut duhet të vuajë shumë, të refuzohet nga pleqtë, krerët, priftërinjtë, skribët… do të vritet, por gjërat nuk do të mbarojnë kështu, sepse jeta e tij e dhënë për shpëtimin e njërzimit do të përfundojë në lavdinë e ringjalljes.
Më pas ai shtoi menjëherë, duke iu drejtuar të gjithë të pranishmëve: “Nëse dikush dëshiron të bëjë të njëjtën zgjedhje të jetës që bëj unë dhe që propozoj, le të harrojë veten”. Zgjedhja duhet të jetë radicale, për gjithmonë: ai që ndjek Jezusin, nuk duhet të mendojë më për veten dhe për përfitimin përsonale, por për nevojat, për jetën e vëllait të tij. Dëgjojmë kaq shumë propozime për jetën, na thuhet edhe që duhet ta shijojmë jetën, të pasurohemi, të përpiqemi të afirmojmë veten, të gjejmë një mënyrë për t'u admiruar, për t'u konsideruar si Zot në këtë botë... Por Jezusi bën propozimin e tij.
Cili është problemi? Vetëm se nuk ka asnjë provë konkrete që Ai ka të drejtë, nuk kemi asnjë provë të pakundërshtueshme, shkencore dhe lind dyshimi: "Nëse e dëgjoj Atë, në fund a nuk do të pendohem që nuk e shijova jetën si shumë njerëz? A nuk do të ndjehem zhgënjyer që nuk mendoja për veten time, që nuk bëra atë që më pëlqen?" Këtu hyn në lojë besimi! Nuk ka asnjë provë, asgjë nuk ëahtë evidente, gjithçka themëlohet mbi besim, me besim në Fjalën e Tij… “Unë të besoj ty”.
Dhe Luka dëshiron të ndihmojë të krishterët e komuniteteve të tij dhe ne sot që të kuptojmë se propozimi që bën Jezusi, është më I miri, më efikacë për të shmangur humbjen e jetës sonë.
Dhe çfarë bën ai për të na bindur?
Na tregon për udhëtimin shpirtëror që bënë dishepujt. Ne e dimë shumë mirë se kur Jezusi foli për këto gjëra, ata mbuluan veshët, mbyllën sytë: ata nuk donin të shihnin se ku po shkonte Jezusi, donin të vazhdonin të kultivonin ëndrrat e tyre.
Vetëm Pjetri reagoi dhe i tha Jezusit: “Por këto nuk janë fjalime që duhen bërë, ato të sugjerohen nga i ligu, ti duhet të jesh fitues…ti jë Mesia që duhet të vijë”.
Çfarë hapash morën dishepujt? Jo të gjithë, por një grup i vogël filloi të kuptonte para të tjerëve se zgjedhja që po propozonte Jezusi ishte e duhura.
Dhe me çfarë imazhesh na tregon Ungjilltari për këtë udhëtim shpirtëror që ata bënë? Dy fjalë mund të n ndërhynë në misterin e jetës së tij: Më ndiq dhe më dëgjo. Këto dy fjalë janë të vlefshme edhe prë ne sot, sepse na sugjerojnë një rrugë, një project jetë. Para së gjithash, duhet të bëjmë si Pjetri, Jakobi, dhe Gjoni: ata e lanë Jezusin t'i shoqëronte në mal.
Çfarë është ky mal? Nuk është një mal material, nuk është mali Tabor, është bota e Zotit. Jezusi prezantoi një grup dishepujsh që mbërritën para të tjerëve të depërtojnë dritën e qiellit, ta njohin mënyra e të menduarit të Perëndisë: ata u larguan nga fusha dhe u ngjitën lart.
Çfarë është kjo fushë? Është vendi ku jetojnë të gjithë, ku secili mendon sipas kritereve, gjykimeve, shkallës së vlerave të kësaj bote. Konkretisht, në rrafsh, një njeri i suksesshëm gjykohet nga llogaria e tij bankare, motori i makinës, shtëpitë, dukshmëria në ekranet televizive, në gazeta, në mediat ku flitet për të.
Sipas këtyre kritereve, sa vlen Jezusi? Ai është humbës, i dështuar, nuk ka shtëpi, nuk ka fusha, në sytë e botës është një askush. Për sa kohë që dikush qëndron në fushë, Jezusi vlerësohet si i tillë: po, një njeri i mirë, por njerëzit nuk e ndjekin atë. Për ta parë këtë person ndryshe, duhet të ngjitesh në mal me atë.
Dhe pastaj çfarë ndodh atje lart në mal? Tre përsonazhë luten. Ne kemi dëgjuar, që në fillim të tregimit, se Jezusi u ngjit në një mal të lart për t'u lutur. Vetëm Luka thotë arsyen pse Jezusi u ngjit në mal: dhe gjatë lutjes këta tre dishepuj gjithashtu do të fillojnë të shohin një ndryshim në pamjen e fytyrës së Jezusit: "Ndërsa po lutej, fytyra e tij ndryshoi".
Cili është ky ndryshim në pamjen e fytyrës së Jezusit që filluan të shohin një grup dishepujsh? Duke u shkëputur nga mënyra e të menduarit të njerëzve, ata filluan të kuptonin se fytyra e shpërfytyruar e Mjeshtrit, ajo që Ai shpalli, po ndryshonte, po shkëlqente, fytyra e të mundurit po bëhej ajo e fitimtarit: duke lutur, ata hynë në një dimension tjetër e fillojnë të shohin e të kptojnë Jezusin si me të vërtetën është, fytyrën reale tij. Në mal çdo gjë ndryshon, gjykimet janë të ndryshëm.
Nëse duam t'i akordojmë mendimet tona me ato të Perëndisë, duhet t'i kultivojmë në heshtje këto momente lutjeje që nënkuptojnë intimitet me Krishtin. Është e pamundur të bashkëndajmë, të hymë në mendimet e Zotit të shtangur nga hutimi, nga celulari që bie vazhdimisht për të shkëmbyer ndoshta banalitete, nga thasheteme të pandërprerë plotë me marrëzi që na mërziten. Nëse kapemi në panairin e kotësisë që propozohet në këtë botë nga mediat, ne nuk mund të gjykojmë dhe vlerësojmë jetën me kriteret e Jezusit. Ungjilli që komemtojmë është ftesa për t'iu afruar Krishtit siç bënë ata të tre dhe për të marrë Ungjillin në dorë, për të filluar të reflektojmë, të formojmë një kriter gjykimi, jo sipas njerëzve që do të na largonin nga një zgjedhje e suksesshme e jetës.
Dhe atëherë kuptojmë se fytyrat e njerëzve që nuk ngjajnë me atë të Jezusit të Nazaretit, janë fytyra të shëmtuara: ato ngjallin frikë, sepse fytyra e atyre që konkurrojnë, e atyre që kërkojnë të mposhtin të tjerët, e atyre që nuk janë në shërbim e atyre që janë në nevojë… nuk është më një fytyrë njerëzore, është ajo e kafshëve që gllabërojnë më të dobëtit; kjo është lufta, jeta e konkurrencës që shpërthen pa mëshirë kur kushdo kujdes vetëm për interesat personale e jeton si në qoftë të tjerët nuk do të ekzistonin. Jezusi na bëri propozimin e tij dhe ne e shohim ndryshe këtë fytyrë vetëm nëse hyjmë në këndvështrimin që Zoti ka për suksesin e një jete.
Dhe veshja e tij u bë e bardhë verbuese. Në simbolikën biblike, veshja tregon gjithçka shohim te një person, domethënë veprimet e tij. Veshja e Jezusit është e bardhë verbuese, e shkëlqyesme, me të vërtetë një simbol i dritës. Është drita e Perëndisë dhe drita e Perëndisë është ajo e dashurisë që doli në plotësinë e saj nga personi i Jezusit; dhe është ajo dritë që ne duhet të dëshmojmë. Drita, nëse e mirëpresim, nëse është drita e jetës së Shpirtit, duhet të shkëlqejë në ne. Në fakt, Jezusi thotë: “Ti je drita e botës, kjo dritë duhet të shkëlqejë para njerëzve, që të shohin veprat e tua të bukura”.
Veshja. Sipas fushës, cila ishte veshja e Jezusit? Nuk ishte një veshje shumë e njohur, ishte rroba e skllavit. Në shoqërinë greko-romake skllavi përçmohej, ai sigurisht nuk ishte njeriu ideal.
Tani ky petk është ndryshe, është veshja mbretërore sipas Perëndisë dhe sipas gjykimeve të tij.
Dhe pastaj shfaqen dy burra, Moisiu dhe Elia.
Kush janë këta dy personazhe? Ne i kujtojmë ata… në Besëlidhjen e Vjetër ata janë të dy që u ngjitën në mal për të parë lavdinë e Perëndisë. Moisiu donte të shihte fytyrën e Zotit dhe Zoti i thotë: "Ti nuk mund ta shohësh fytyrën time, shko atje në shpellë, unë do të vendos dorën time mbi sytë e tu, pasi të kaloj, nuk do të shohësh fytyrën time, por shpatullat e mia".
Njeriu nuk mund ta shohë fytyrën e Zotit, por sheh se ku ka kaluar Zoti, atëherë sheh lavdinë e tij sepse Zoti lë shenja të dashurisë së tij kudo që kalon.
Edhe Elia u ngjit në mal për të parë fytyrën e Zotit, ai e përfytyroi atë si Zotin që shfaqet në forca të tmerrshme, tërmet, erë të vrullshme... lavdia e Zotit u zbulua në zërin e heshtjes së lehtë. Moisiu dhe Elia nuk e kishin parë fytyrën e vërtetë të Perëndisë, e panë kur të dy u rrëmbyen në qiell. Historinë e Elisë, e mbajmë mend kur e çuan në qerren që digjej! Edhe Moisiu u rrembye në qiell. Bibla nuk na e tregon këtë, por ishte në traditë që na tregoi Jozefi. Edhe Moisiu dhe Elia panë fytyrën e Perëndisë pasi u rrëmbyen në qiell dhe tani janë të pranishëm në mal sepse duhet të dëshmojnë se njeriu i suksesshëm sipas Perëndisë është Jezusi.
Moisiu kishte thënë: "Zoti një ditë do t'ju dërgojë një profet si unë dhe kushdo që nuk e dëgjon atë do të shfaroset nga populli"; Elia duhej të kthehej për të njoftuar se Mesia ishte ardhur, e për të thënë se tashmë ishte i pranishëm, gati për të marrë emërimin si Mesi: Elia duhej t'i paraprinte kësaj ardhjeje të Mesisë.
Moisiu dhe Elia tani janë në malin me Jezusin, për të dëshmuar se Mesia i Perëndisë është Jezusi i Nazaretit. Dhe atje në malin të dy, Moisiu dhe Elia, përfaqësojnë gjithashtu të gjithë librat e shenjtë të Izraelit… Moisiu përfaqëson Tevratin, pesë libra të ligjit; Elia përfaqëson të gjitha shkrimet e profetëve që dëshmojnë (profetët janë ata që përfaqësojnë zbulesën e Zotit) dëshmojnë se Jezusi është njeriu sipas Zotit, biri i vërtetë i Zotit.
Dhe për çfarë po flisnin? Për eksodin e tij, për eksodin që do të përfundonte Jezusi në Jerusalem.
Çfarë do të thotë?
Do të thotë që Shkrimet, Moisiu dhe Profetët, Moisiu dhe Elia, konfirmojnë atë që Jezusi sapo ka shpallur, se ai do të duhet të vuajë shumë, të vritet! Por eksodi nuk do të jetë vetëm drejt varrit dhe kaq, por drejt lavdisë, drejt plotësisë së jetës. Këtu erdhi drita që i zbuloi Jezusit se çfarë misioni Ati donte që Jezusi të kryente. Edhe Jezusi, duke lexuar Shkrimet dhe në lutje, e kuptoi eksodin që duhej të ndërmerrte.
Cili ishte reagimi i dishepujve tani, përballë këtij zbulimi të ri të fytyrës së Mjeshtrit? Le të dëgjojmë se çfarë na thotë Luka: “Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit: “Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte” (v. 32-33).
Në këtë pikë sigurisht që kemi kuptuar atë që Luka dëshiron të na thotë duke na treguar për përvojën shpirtërore të këtyre tre dishepujve të Jezusit. Ai dëshiron të na thotë:
“Nëse nuk e përjetoni personalisht të njëjtin shpërfytyrim të Jezusit, nuk mund të jeni dishepuj të tij. Nëse nuk mund ta shihni fytyrën e lavdishme të Krishtit në fytyrën e të kryqëzuarit që jep jetën për dashuri, ju nuk i jepni atij mbështetjen tuaj".
Është e pamundur të bësh zgjedhjen për të veshur rrobën e shërbëtorit nëse dikush nuk e ka parë atë veshje të shndërrohet në një veshje mbretërore, të lavdishme që shkëlqen me dritën hyjnore.
Çfarë ndodh tani? Përvoja shpirtërore e këtyre tre dishepujve për të cilën na tregon Luka vazhdon. I kapërcen gjumi.
Çfarë gjumi është ky?
Gjumi është momenti kur sytë rëndohen dhe mbyllen ngadalë dhe nuk mund të shihen më asgjë.
Çfarë dëshiron të na thotë Luka? Se nuk është e lehtë të vazhdosh të shohësh një fytyrë të lavdishme kur ka përpara një fytyrë të mbuluar me pështymën dhe të kurorëzuar me gjemba. Të tre dishepujt panë diçka nga lavdia hyjnore, por më pas sytë e tyre u zbehën përsëri dhe filluan t'i shihnin gjërat siç i shihnin ata që nuk kanë qenë në mal. Gjumi tregon vështirësi në asimilimin e kritereve dhe gjykimeve të Zotit. Është e lehtë të kthehesh për të konsideruar si madhështi atë që është ënjtje, ënjtje, për të konsideruar bukuri atë që është pamja mashtruese. Pali në fakt u shkruan romakëve: “11 Aq më tepër pasi e dini kohën në të cilën jetojmë: tashmë është koha të zgjoheni nga gjumi, sepse tani shpëtimin e kemi më afër se kur besuam. 12 Nata ka shkuar në të sosur e dita është afruar. Prandaj, t’i flakim larg veprat e errësirës e të ngjeshemi me armët e dritës. 13 Të ecim me nder, porsi ditën, jo në gosti e zdërhallje, jo në fëlligështi e në shfreni, jo në grindje e në smirë. 14 Por, vishuni me Jezu Krishtin Zot e në kujdes për trupin, mos i kënaqni prirjet e ulta” (Rm. 13, 11-14). Është koha për t'u zgjuar nga gjumi, shkundni torturën tuaj shpirtërore sepse është shumë e lehtë të lini veten të mbështilleni përsëri në errësirën e botës.
Dhe në këtë moment Moisiu dhe Elia ndahen nga Jezusi dhe, ndërsa ndahen, Pjetri bën një propozim disi të çuditshëm: të ndërtojnë tre tenda. Kuptimi i këtij imazhi nuk është i lehtë për t'u përcaktuar, por sigurisht që i referohet përvojës së eksodit, sepse është eksodi i Jezusit për të cilin flitet, dhe është një eksod pas Tij që u propozohet dishepujve.
Të ndërtosh tenda... kush bën tende, do të thotë që do të ndaloj, nuk ndërton tende për t’u larguar menjëherë.
Pse Pjetri dëshiron të ndalojë? Ai e kuptoi atë që Jezusi propozoi dhe donte ta ndiqte atë… ai tundohet të ndalojë.
Përvoja jonë shpirtërore na ndihmon të kuptojmë… kur dëgjojmë Ungjillin, meqenëse jemi bërë mirë, dëgjojmë menjëherë një zë që na thotë: “Është pikërisht kështu, bëj atë që të thotë Jezusi, do ta marrësh me mend jetën”... por ne do të donim të ndalonim së kuptuari.
Nuk mjafton, duhet të lëvizim, ta përkthejmë këtë përvojë shpirtërore në konkretitetin e jetës, duhet ta vëmë në veprim. Ne nuk kthehemi me dëshirë në jetën e përditshme sepse problemet, konfliktet sociale, mosmarrëveshjet familjare dhe dramat me të cilat duhet të përballemi na trembin, por jeta jonë nuk përfundon me dëgjimin e Fjalës. Një marrëdhënie e shëndoshë me Zotin nuk të çon në vetëpërthithje, nuk na mbyll në një intimitet shpirtëror steril, por na shtyn të takojmë vëllezërit tanë. Jezusi na çon në mal për t'u kthyer më pas të transformuar mes vëllezërve tanë
Dhe tani përfundimi i tregimit me zërin e Qiellit që u sugjeron tre dishepujve dhe neve se çfarë të bëjmë.
LE TË DËGJOJMË: “34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!” 36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm. Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë” (v.34-36).
Luka prezanton tani një imazh të ri biblik në historinë e tij, imazhin e resë.
Referenca për renë është e shpeshtë, veçanërisht në librin e Eksodit, është imazhi i pranisë së Zotit; Zoti rrallë paraqitet si diell, shumë shpesh përkundrazi si hije, si re… ne gjithashtu e kuptojmë pse. Populli i Izraelit ndjeu praninë dhe mbrojtjen e Perëndisë së tyre në imazhin e hijes dhe të resë; ecte në shkretëtirë dhe atje dielli e shqetëson shumë, ndihet i mbrojtur nga hija dhe reja. Një imazh që e gjejmë kur Moisiu ngjitet në mal, maja e malit mbulohet nga reja, sepse Zoti është i pranishëm dhe do t'i flasë Moisiut, dhe gjithashtu kur të ndërtohet tenda e takimit të Moisiut me Zotin, kjo tendë u mbulua nga reja.
Kudo që ekziston kjo re, është një shenjë se dikush është i rrethuar nga prania e Zotit dhe kjo është ajo që ndodhi me këta dishepuj, ata u njohën me këtë përvojë shpirtërore dhe kuptuan se çfarë eksodi do të kryente Mësuesi i tyre.
Dhe nga kjo re del një zë. Dishepujt u trembën kur kuptuan rrugën që po u propozonte Jezusi. Nga kjo re del një zë: “Ky është djali im, i Zgjedhuri; dëgjojeni atë”. Është i njëjti zë që u dëgjua në ditën e Pagëzimit, por këtu ka një shtesë, “dëgjojeni atë”; atje ai u tregua vetëm si "biri, i Zgjedhuri", ai që riprodhon në mënyrë të përsosur fytyrën e Atit, këtu është sugjerimi: "Ndiqni Atë, dëgjoni Atë". Është interpretimi i Zotit për gjithçka që do t'i ndodhë Jezusit. Për njerëzit Ai do të jetë i munduri, por për Atin në qiell Ai është biri i vërtetë, i Zgjedhuri, shërbëtori besnik në të cilin Ai është i kënaqur.
“Dëgjojeni Atë” edhe kur duket se propozon shtigje tepër të vështira, rrugë të ngushta, zgjedhje paradoksale… “Dëgjojeni Atë”.
Dhe së fundi, një kujtesë për ato tetë ditë. Ungjilltari Marku në të njëjtën histori flet për gjashtë ditë më vonë, Luka tetë ditë. Për të krishterët, numri tetë ka një kuptim shumë specifik: është dita e Pashkëve, dita në të cilën komuniteti mblidhet për të dëgjuar Fjalën e Zotit dhe për të thyer bukën.
Pra, kjo është ajo që Luka dëshiron të na thotë me ato tetë ditë: ai thotë:
“Çdo të diel nxënësit që mblidhen për të kremtuar Eukaristinë ngjiten në mal dhe në mal shohin fytyrën e Zotit të shpërfytyruar, atij që u bë bukë, që dha gjithë jetën dhe kanë këtë propozim që Ai bën: “Bashkoni jetën tuaj me timen”.
Dhe zëri nga qielli na thotë: "Nëse doni të hyjnoni jetën tuaj, nëse doni të jeni vërtet fëmijë të Atit në qiell, dëgjojeni Atë".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 E KRESH, VITI C.

MË 23-3-2025.


LEX. I PARË: Dal. 3, 1-8a.10.13-15.

1 Tashti, Moisiu po i kulloste delet e vjehrrit të vet, Jetros, priftit të Madianit. Pasi i dha grigjës mballimin e shkretëtirës, arriti në malin e Hyjit Horeb. 2 Një engjëll i Zotit iu duk në flakën e zjarrit në mes të një kaçube. Kaçuba ishte e ndezur flakë, por nuk digjej.
3 Moisiu mendoi: “Po afrohem të shoh këtë dukuri të madhe: pse nuk digjet kaçuba”. 4 Kur Zoti e pa se po afrohet për të parë, Hyji e thirri prej kaçube dhe i tha: “Moisi, o Moisi”! Ai u përgjigj: “Urdhëro!”. 5 Ai tha: “Mos u afro këtu! Hiqi sandalet prej këmbëve të tua, sepse vendi në të cilin qëndron është tokë e shenjtë”! 6 Dhe shtoi: “Unë jam Hyji i atit tënd Abrahamit, Hyji i Izakut dhe Hyji i Jakobit”. Atëherë Moisiu e mbuloi fytyrën, sepse nuk kishte guxim të shikonte drejt Hyjit.
7 Zoti i tha: “E pashë mjerimin e popullit tim në Egjipt dhe e dëgjova klithjen e tij për ndihmë për shkak të pashpirtësisë së mbikëqyrësve të tyre. 8 Dhe, duke e ditur vuajtjen e tij, zbrita për ta çliruar nga duart e egjiptianëve, ta nxjerr nga ajo tokë dhe ta çoj në një vend të mirë e të gjerë, në dheun ku rrjedh qumësht dhe mjaltë…
10 Pra, eja se dua të të çoj te faraoni që ta nxjerrësh popullin tim, bijtë e Izraelit, prej Egjiptit”!
11 Por Moisiu i tha Hyjit: “Po kush jam unë që të shkoj te faraoni dhe t’i nxjerr bijtë e Izraelit prej Egjiptit”? 12 E Hyji i tha: “Unë do të jem me ty! Dhe, ja, shenja se të kam dërguar: kur ta nxjerrësh popullin prej Egjiptit, mbi këtë mal do t’i jepni nderim Hyjit”.
13 Atëherë Moisiu i tha Hyjit: “Ja, po qe se unë po shkokam te bijtë e Izraelit dhe po ju thënkam: Hyji i etërve tuaj më dërgoi tek ju. Po nëse më thonë: ‘Si e ka emrin?’, çka do t’u them”? 14 Hyji i tha Moisiut: “Unë jam ai që jam”! 15Dhe Hyji i tha përsëri Moisiut: “Kështu thuaju bijve të Izraelit: Jahveu /Ai që është/, Hyji i etërve tuaj, Hyji i Abrahamit, Hyji i Izakut, dhe Hyji i Jakobit më dërgoi tek ju. Ky është emri im i përhershëm, me këtë emërtim do të kujtohem prej breznie në brezni”.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

E KAM PARË MJERIMIN E POPULLIT TIM.

Kjo histori madhështore është vendimtare për besimin e Izraelit dhe për këtë arsye edhe për tonën: është hera e parë që njerëzimi zbuloi se ishte i dashur nga Zoti; deri në atë pikë sa Ai sheh, dëgjon, i njeh vuajtjet tona. Vetëm njerëzit e zgjedhur mund të hynin në këtë zbulim, sepse askush në botë nuk e mendoi vetëm për të. Është mbi këtë themel, këtë bindje tashmë të palëkundur, që u ndërtua besimi i Izraelit, dhe për këtë arsye, edhe një herë, i yni. Ne duhet të dëgjojmë fuqinë e tekstit biblik. Përkthimi ynë liturgjik është pothuajse shumë i dobët; kur lexojmë: "Kam parë, po, kam parë mjerimin e popullit tim", teksti hebraik është shumë më këmbëngulës: Duhet të përkthehet si "të shoh, pashë" ose "me të vërtetë pashë, po, pashë" mjerimin e popullit tim në Egjipt.
Ky mjerim i popullit ishte vërtet shumë real. Imigrimi i hebrenjve kishte ndodhur shekuj më parë, gjatë zisë së bukës dhe në fillim gjërat shkuan mire. Por me kalimin e shekujve, këta hebrenj ishin shumuar dhe në kohën e lindjes së Moisiut, ata filluan të shqetësonin autoritetet. Ata mbaheshin sepse ishin fuqi punëtore e lirë, por sapo ishte vendosur që të mos riprodhoheshin; në mënyrë të mirë, çdo djalë do të vritej nga mamia sapo të lindte. Ne e dimë se si Moisiu i shpëtoi mrekullisht kësaj vdekjeje të programuar dhe se si më në fund u adoptua nga vajza e faraonit dhe u rrit në gjykatë. Por ai nuk e kishte harruar origjinën e tij: ai ishte i përçarë vazhdimisht midis familjes së tij birësuese dhe vëllezërve të tij në racë, i reduktuar në pafuqi dhe revoltë.

Një ditë, ai mori anën: duke parë dhunën e egjiptianëve kundër hebrenjve, ai vrau një egjiptian. Me vetëdije apo jo, ai sapo kishte zgjedhur anën e tij. Të nesërmen, duke parë dy hebrenj që po ziheshin, ai u mbajti një leksion; por ai kishte hasur në një refuzim. Ai u akuzua për ndërhyrje në çështje që nuk i përkishte atij. Që do të thoshte se askush nuk ishte i gatshëm t'i besonte atij përgjegjësinë për të udhëhequr ndonjë revoltë kundër faraonit. Në të njëjtën kohë, ai kishte dëgjuar se Faraoni kishte vendosur ta ndëshkonte për vrasjen e Egjiptianit. Jeta e tij në gjykatë kishte mbaruar dhe ai u detyrua të mërgohej për t'i shpëtuar hakmarrjeve. Ai iku në shkretëtirën e Sinait, ku takoi dhe u martua me një grua madianite, Zipora, të bijën e Jethros.


PERËNDIA I GJITH-TJETRI E BËN VETEN TË GJITHË- AFËRMI.

Këtu fillon teksti ynë për sot: “Moisiu ishte bariu i kopesë së vjehrrit të tij Jethro, prift i Madianit. Ai e çoi kopenë përtej shkretëtirës dhe arriti në malin e Perëndisë, në Horeb”. Moisiu, sigurisht që është në atë moment në kushtet më të mira të mundshme për të takuar Zotin dhe për të marrë thirrjen e tij: ai është i ndjeshëm ndaj mjerimit të vëllezërve të tij, pasi rrezikoi të angazhohej në anën e tyre, duke vrarë një egjiptian për të shpëtuar një hebre; por në të njëjtën kohë, ai e kuptoi pafuqinë e tij: i vetmi gjest që guxoi ishte një dështim; Ai tani është një i dëbuar dhe madje edhe raca e tij nuk njeh asnjë autoritet tek ai. Është ky njeri i varfër që i afrohet një shkurre të çuditshme që digjet.
Unë do të bëj dy vërejtje: së pari, Zoti e zbulon veten në të njëjtën kohë si Hyji Gjith-Tjetri dhe si Hyji i Gjithë afërmi; Ai është Gjith-Tjetri, ai të cilit mund t'i afrohemi vetëm me frikë dhe respekt dhe në të njëjtën kohë, ai është i Gjithë afërmi, ai që sheh mjerimin e popullit të tij dhe ngre një çlirimtar për ta. Le të fillojmë me shprehjet që manifestojnë shenjtërinë e Perëndisë dhe respektin e pamasë të njeriut që e gjen veten në praninë e tij: shprehja: "Një engjëll i Zotit iu duk në flakën e zjarrit në mes të një kaçube. Kaçuba ishte e ndezur flakë, por nuk digjej” (v.2). Engjëlli i Zotit iu duk në flakën e një ferrishteje që digjej", për shembull, është karakteristike; për të shprehur praninë e vetë Zotit në shkurre, marrim një rrethanë; Shprehja "Engjëlli i Zotit" është një mënyrë modeste për të folur për Perëndinë. Ose shprehje si "Mos u afro këtu!" Hiqi sandalet nga këmbët, sepse vendi ku qëndron është tokë e shenjtë! » Ose më në fund «Moisiu e mbuloi fytyrën sepse kishte frikë të shikonte Perëndinë. “Në të njëjtën kohë, Zoti e shfaq veten si i afërt me njerëzit, ai që kujdeset për fatkeqësinë e tyre.
Verejtje e dytë, ne duhet të kujtojmë artikulimin e ndërhyrjes së Zotit. Ai sheh vuajtjet e njerëzve, prandaj ndërhyn, prandaj dërgon Moisiun: veprimi i Zotit supozon bashkëpunimin e atij që e thërret Zoti... Është ende e nevojshme që ai që thërret Zoti të pranojë t'i përgjigjet kësaj thirrjeje... Është ende e nevojshme që ai që vuan, të pranojë të ndihmohet.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 E KRESH, VITI C.

MË 23-5-2025.


PSALMI:103, 1-2, 3-4, 6-7, 8.11.

1 Bekoje, shpirti im Zotin
dhe krejt qenia ime Emrin e tij të shenjtë.
2 Bekoje, shpirti im Zotin,
e mos i harro bamirësitë e tija.
3 Ai i fal të gjitha fajësitë e tua,
Ai i shëron të gjitha sëmundjet e tua;
4 Ai ta shpëton jetën prej varrit,
ai të kurorëzon me mirësi e dashuri,
6 Zoti bën veç vepra të mira,
u jep të drejtën atyre që pësojnë padrejtësi.
7 Synimet e veta ia zbuloi Moisiut,
bijve të Izraelit veprat e veta.
8 Zoti është i mirë e i mëshirshëm,
i ngadalshëm në zemërim e shumë i dashur.
11 Sepse sa është lartësia e qiellit mbi tokë,
aq e madhe është mëshira e tij ndaj atyre që i druajnë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NË DRITËN E SHKURRET QË DIGJET.

Leximi i parë, me historinë e shkurret që digjet (marrë nga libri i Eksodit, kapitulli 3) zbuloi Emrin e Zotit: "UNË JAM" që do të thotë "me ty" në thellësinë e vuajtjeve dhe revoltave tuaja. Në jehonë, psalmi ynë këndon:
“Zoti është i mirë e i mëshirshëm, i ngadalshëm në zemërim e shumë i dashur.
Sepse sa është lartësia e qiellit mbi tokë, aq e madhe është mëshira e tij ndaj atyre që i druajnë” (v.8.11). Këto dy formulime të Misterit të Perëndisë (“UNË JAM” dhe “ZOTI është mirësi dhe mëshirë) plotësojnë njëra-tjetrën.
Le t'i kthehemi fillimisht episodit të shkurret që digjet: ne e dimë mirë që shprehjen "UNË JAM" ose "Unë jam ai që jam" nuk duhet ta kuptojmë si përkufizim, pasi në filozofi kërkojmë të përkufizojmë një concept. Përsëritja e foljes "Unë jam" është një kthesë e frazës në gjuhën hebraike, për të shprehur intensitetin. Perëndia filloi duke kujtuar historinë e gjatë të Besëlidhjes me Etërit:
“Unë jam Hyji i atit tënd Abrahamit, Hyji i Izakut dhe Hyji i Jakobit” (Dal. 3,6).
Unë jam Perëndia i atit tuaj, Perëndia i Abrahamit, Perëndia i Isakut, Perëndia i Jakobit. "Gjë që tashmë nënkuptonte besnikërinë e Zotit ndaj popullit të tij për shekuj dhe gjatë gjithë thellësisë së historisë. Pastaj ai shprehu dhembshurinë e tij për njerëzit e poshtëruar, të kthyer në skllavëri në Egjipt; më në fund vetëm ai zbulon emrin e tij “UNË JAM”. Zbulimi i parë që bëri Moisiu në Sinai ishte pra kjo Prania e fortë e Perëndisë në zemër të shqetësimit njerëzor. Ai do ta ketë ruajtur përgjithmonë këtë zbulesë befasuese: “Zoti i tha: “E pashë mjerimin e popullit tim në Egjipt dhe e dëgjova klithjen e tij për ndihmë për shkak të pashpirtësisë së mbikëqyrësve të tyre. 8 Dhe, duke e ditur vuajtjen e tij, zbrita për ta çliruar nga duart e egjiptianëve, ta nxjerr nga ajo tokë dhe ta çoj në një vend të mirë e të gjerë, në dheun ku rrjedh qumësht dhe mjaltë” (v,7-8). Moisiu e mbajti mend aq mirë saqë nxori prej saj energjinë e pabesueshme që e bëri një njeri të vetmuar, të mërguar, të refuzuar nga të gjithë, udhëheqësin e palodhur që njohim dhe çliruesin e popullit të tij.
Kur populli i Izraelit kujton këtë aventurë të jashtëzakonshme, ata e dinë mirë se çliruesi i tyre i parë është Zoti, Moisiu është vetëm instrumenti i tij. "Ja ku jam" i Moisiut (si ai i Abrahamit, si ai i shumë të tjerëve që atëherë) është përgjigja që lejon Zotin të kryejë veprën e tij të madhe për çlirimin e njerëzimit. Dhe, që tani e tutje, kur themi "ZOTI", që është përkthimi i katër shkronjave (YHVH) të Emrit të Perëndisë, ne mendojmë për këtë Prani çlirimtare.
Vizioni i Moisiut që shoqëroi këtë zbulim të Emrit, na lejon të hyjmë më mirë në këtë mister të Pranisë së Perëndisë. Le të kujtojmë fillimin e historisë së shkurret që digjet:
“Një engjëll i Zotit iu duk në flakën e zjarrit në mes të një kaçube. Kaçuba ishte e ndezur flakë, por nuk digjej”(Dal.3,2).
Prandaj, Perëndia e zbulon veten në dy mënyra njëherësh: në këtë vegim dhe në fjalën që thotë emrin e tij. Përballë kësaj flake që buron nga një kaçubë pa e konsumuar atë, Moisiu ftohet të kuptojë se Zoti, në krahasim me një zjarr, është në mes të popullit të tij. Dhe kjo Prani e Perëndisë në mes të popullit të tij nuk i shkatërron, nuk i konsumon ata. Moisiu, instinkti i parë i të cilit ishte të mbulonte fytyrën, më pas kupton se nuk ka asgjë për t'u frikësuar. Kështu, thirrja e njerëzve thuhet në të njëjtën kohë: është vendi i zgjedhur nga Zoti për të shfaqur Praninë e tij; dhe tani e tutje njerëzit e zgjedhur do të dëshmojnë në mes të botës se Perëndia është në mes të njerëzve dhe se ata nuk kanë asgjë për të frikësuar.


ZOTI MBRON TË DREJTAT E TË SHTYPURVE.

Në psalmin e sotëm, ky Emër i Perëndisë shpjegohet me formulën që ne e dimë mirë: "Zoti është mirësi dhe mëshirë". Kjo është përsëritja e saktë e një zbulimi tjetër të Perëndisë drejtuar Moisiut:
“5 Atëherë Zoti zbriti në re, u ndal aty, afër tij dhe e shpalli emrin e Zotit.
6 Zoti kaloi përpara tij e shpalli:
“Zoti, Zoti, Hyji i mëshirshëm e i butë,
i durueshëm e shumë i mëshirshëm dhe i vërtetë,
7 që qëndron besnik me mijëra brezni,
që e duron fajin, kundërshtimin dhe mëkatin…” (Dal. 34, 5-7).
Këto dy zbulesa janë një dhe psalmi zhvillohet:
“3 Ai i fal të gjitha fajësitë e tua,
Ai i shëron të gjitha sëmundjet e tua;
4 Ai ta shpëton jetën prej varrit,
ai të kurorëzon me mirësi e dashuri,
5 me të mira t’i mbush vitet e tua:
do të përtërihet si shqiponjës rinia jote.
6 Zoti bën veç vepra të mira,
u jep të drejtën atyre që pësojnë padrejtësi.
7 Synimet e veta ia zbuloi Moisiut,
bijve të Izraelit veprat e veta” (Ps.103, 3-7).
Zoti bën drejtësinë, mbron të drejtat e të shtypurve.
Ai ia zbulon planet e tij Moisiut dhe veprat e tij bijve të Izraelit. Bëhet fjalë për Eksodin, sigurisht. Por Zoti është gjithmonë i njëjti, nga gjithmonë në gjithmonë, ai është kjo Prani, kjo flakë, në mesin tonë, zjarri i butësisë dhe të mëshirës.
Dhe kjo është ajo për të cilën duhet të dëshmojmë. Nëse Zoti ka zgjedhur një popull që të jetë dëshmitar i tij në mes të botës, kjo është para së gjithash sepse bota ka nevojë për këtë dëshmi: njerëzit po vdesin nga mosnjohja e kësaj flake; por edhe sepse vetëm dëshmia e një populli që jeton pranë kësaj flake do të mund ta bëjë të njohur. Prandaj predikimi i profetëve mbi këto dy aspekte të thirrjes së Izraelit: së pari, të guxojë të dëshmojë për besimin e tij, për shpalljen e të cilit është bartës; së dyti, në shëmbëlltyrën e Zotit të tij, të bëjë drejtësi dhe të mbrojë të drejtat e të shtypurve.
Në pikën e parë, atë të dëshmisë, është lufta kokëfortë e profetëve kundër idhujtarisë: njerëzit që kanë përjetuar në historinë e tyre praninë e Zotit që sheh vuajtjet e tyre dhe që dëgjon britmat e tyre, nuk mund t'u besojnë më idhujve prej druri ose guri:
3 Hyji ynë është në qiell, ai bën gjithçka i pëlqen
4 Idhujt e paganëve janë argjend e ar
‑ prodhim i dorës së njeriut.
5 Gojë kanë e nuk flasin,
sy kanë e nuk shohin,
6 veshë kanë e nuk dëgjojnë,
hundë kanë e nuk nuhasin.
7 Duar kanë e nuk prekin,
këmbë kanë e nuk ecin,
‑ zë nuk qesin prej gurmazit të tyre!
8 Të tillë qofshin edhe ata që i punojnë,
të gjithë ata që shpresojnë në ta!” (Ps 103, 3-8).
Në të njëjtën mënyrë, profeti Isaia tallet me ata që presin një copë dru në dy pjesë për t'u ngrohur me njërën pjesë dhe me tjetrën për të bërë një statujë para së cilës do të përkulen:
“12 Farkëtari e punon sakicën në prush, me çekiç i jep trajtën, me dorë të fuqishme e trajton; pëson uri, fuqia i lodhet, ujë nuk pi dhe lodhet e këputet. 13 Gdhendësi në dru e shtrin gjedhen, e shënon atë me thumbat e punon pastaj atë me dalta e me përgjel dhe trajton një fytyrë njeriu, një figurë të bukur njeriu për ta vënë në tempull. 14 Pret për vete cedrat, merr një ilqe ose një lis që qëndronin mes lëndëve të pyllit; ose ka mbjellë një pishë që e ushqen shiu. 15 Këto janë bërë që njeriu t’i djegë; i merr njeriu ndonjë prej tyre për t’u ngrohur, i ndez dhe pjek bukë. Por, prej tyre punon zotin dhe e adhuron, punon një trupore e bie përmbys para saj! 16 Gjysmën e saj e djeg në zjarr, mbi prush pjek mishin, ha mishin e pjekur e kënaqet, nxehet e thotë: ‘Oh bre, ç’u ngroha, u kënaqa bri zjarrit!’ 17 Kurse me tepricën e saj punoi zotin, trupore për vete; bie përmbys para saj dhe e adhuron dhe i lutet duke thënë: ‘Më shpëto, sepse je zoti im!’ 18 Gjë nuk dinë as nuk kuptojnë: sytë u janë verbuar që të mos shohin, edhe zemra që të mos kuptojnë” (Is.44,12-18).
Dhe shton:
“7 E vënë në krah edhe e mbartin
dhe e vendosin në vend të vet.
Aty qëndron, s’luan vendit të vet;
nëse e thërrasin në ndihmë, s’përgjigjet,
nga ngushtica askënd nuk shpëton!” (Is. 46,7).
Në pikën e dytë, profetët janë po aq kategorikë; dëshmoni, për shembull, këtë pasazh nga Isaia që e dëgjojmë përsëri çdo vit gjatë Kreshmës:
“6 Vallë, a s’është agjërimi që unë zgjodha:
t’i këputësh verigat e padrejtësisë,
t’i zgjidhësh leqet e zgjedhës,
t’i lëshosh të lirë të ndrydhurit,
të copëtosh çdo zgjedhë?
7 A jo ta ndash bukën tënde me të uriturin,
t’i shtiesh në shtëpinë tënde skamnorët e të pastrehët?
Kur ta shohësh të zhveshurin, vishe
dhe mos e përbuz farefisin tend” (Is 58,6-7).
Vetëm me këtë çmim do të jemi në shëmbëlltyrën dhe ngjashmërinë e Perëndisë së butësisë dhe të mëshirës.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

DIELA E 3 E KRESH. VITI C.

MË 23-3-2025.

LEXIMI I DYTË: 1 Kor. 10, 1-6.10-12.

1 Vëllezër, dua që patjetër ta dini: etërit tanë të gjithë qenë nën re, të gjithë kaluan nëpër det
2 dhe të gjithë qenë pagëzuar në Moisiun me re e me det
3 dhe të gjithë hëngrën të njëjtin ushqim shpirtëror,
4 dhe të gjithë pinë të njëjtën pije shpirtërore: pinin nga qeta shpirtërore që i përcillte: qeta ishte Krishti. 5 Por shumica nuk i pëlqeu Hyjit, pasi qenë vrarë në shkretëtirë.
6 Të gjitha këto ndodhën si shembull për ne, që ne të mos e lakmojmë të keqen, siç e lakmuan ata.
10 As mos murmurisni siç murmurisin disa prej tyre dhe engjëlli Shfarues i vrau.
11 Të gjitha këto u ndodhën atyre që të shërbejnë si shembull e u shkruan për mësimin tonë, për të cilët arriti mbarimi i kohës. 12 Kush, pra, mendon se qëndron, të ruhet që të mos rrëzohet!


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

MËSIME NGA HISTORIA.

Me sa duket, bashkësia e Korintit nuk ishte e sigurt nga tundimet: Pali në kapitujt e parë të letrës së tij trajtoi disa raste shumë konkrete: përmendi të shthururit, idhujtarët, kurorëshkelësit, hajdutët, grumbulluesit të të mirave, pijanecët, shpifësit dhe mashtruesit. Këtu, përsëri, Pali paralajmëron lexuesit e tij: mësimi që do të zhvillohet, është serioz; ai fillon solemnisht me shprehjen “Vëllezër, nuk do t'ju lë të jeni të paditur (për atë që ndodhi) gjatë eksodit nga Egjipti…”(krs. 1 Kor. dhe 10,1) përfundon me “ai që mendon se është i fortë, le të ketë kujdes të mos bjerë” (1 Kor. 10,12). E thënë ndryshe, mos e mbivlerësoni veten, askush nuk është i sigurt nga tundimi.
Për të mbështetur këto këshilla përulësie, ai na ofron një lexim të gjithë historisë së popullit të Izraelit gjatë Eksodit: një histori e bërë nga dhuratat e Perëndisë, nga njëra anë, por një histori e bërë edhe nga shkathtësia e njeriut: Zoti u tregua ashtu siç i kishte thënë Moisiut... Zoti besnik, Zoti i pranishëm për popullin e tij në rrugën e tyre të vështirë drejt lirisë, përmes shkretëtirës së Sinait. Si përgjigje, ai shpesh haste vetëm mosmirënjohje: në shumë raste, populli e tradhtoi Aleancën (khr. 1 Kor. 10, 13).
"Le të rikthehemi në hapat e ndryshëm të Eksodit, ashtu siç i risjell Pali; që nga fillimi i ikësve, para se të kalonin Detin e Kuq, libri i Eksodit shënon se Zoti vetë kishte marrë drejtimin e operacioneve:
“21 Vetë Zoti shkonte para tyre për t’u dëftuar rrugën, ditën në shtyllë reje e natën në shtyllë zjarri që t’u printe ditën e natën. 22 Popullit kurrë nuk iu zhduk ditën shtylla e resë e natën shtylla e zjarrit” (Dal. 13, 21-22).
Por, që në kampimin e parë, populli rifillon të ketë frikë duke parë egjiptianët që i ndjekin, dhe rebelohen ndaj Moisiut:
“10 Si po afrohej faraoni, bijtë e Izraelit i çuan sytë dhe i panë egjiptianët se po i ndjekin. U trembën për së tepërmi dhe e thirrën në ndihmë Zotin. 11 Moisiut i thanë: “Vallë, a nuk kishte varreza në Egjipt që na solle të vdesim në shkretëtirë? Po përse bëre kështu që na nxore nga Egjipti?” (Dal. 14, 10-11).
Dhe e njëjta histori do të përsëritet në çdo vështirësi të re: rruga drejt lirisë është plot pengesa dhe tundimi është i madh për t'u rikthyer në skllavërinë e tyre të dikurshme. Kjo është pikërisht mesazhi që Pali i drejton Korintasve: ‘Kristi ju ka liruar, por shumë shpesh jeni të tunduar të ktheheni në endjet tuaja të mëparshme, pa e kuptuar se të gjitha këto sjellje të këqija ju bëjnë skllavë. Rruga e Krishtit ju duket e vështirë, por besojini atij, vetëm ai është çlirues.’"
Hapi i ardhshëm i Exodit ishte kalimi i detit: nga pikëpamja njerëzore, situata ishte e dëshpëruar; disa të shpëtuar të ngjitur pas detit, dhe pas tyre, një ushtri e armatosur dhe e vendosur për t'i kapur. Atëherë Perëndia ndërhyn:
“19 Engjëlli i Hyjit, që u printe çetave të Izraelit, doli pas tyre, po ashtu me të edhe shtylla e resë, prej përpara doli prapa. 20 Zuri vend ndërmjet ushtrisë së egjiptianëve e të izraelitëve. Reja ishte e errët për egjiptianë, kurse izraelitëve ua ndriçonte natën. Kështu nuk mundën t’i afrohen njëri‑tjetrit krejt natën” (Ex. 14,19). Po,Engjëlli i Perëndisë që ecën përpara Izraelit, u lëviz dhe shkoi pas. Kolona e re u lëviz nga avangarda dhe shkoi për të qëndruar pas mes kampit të Egjiptasve dhe kampit të Izraelit. Kështu e mbrojtur, populli arriti të kalonte detin që u ndanë për t'i lënë të kalonin:
“21 Atëherë Moisiu e shtriu dorën mbi det. Zoti e shtyri gjithë natën detin me anë të një ere të fortë e të nxehtë dhe e thau: ujërat u ndanë. (Ex 14,21).

Por sprove nuk kishin mbaruar dhe disa herë Izraelitët patën mundësinë të pendoheshin për sigurinë e Egjiptit: ata ishin të lirë, sigurisht, por në këtë shkretirë, u mungonte gjithçka dhe rreziqet, ato, nuk mungonin. Ata përjetuan urinë, ata përjetuan etjen; por me çdo vështirësi të re, në vend që të besonin, të dinin paraprakisht se Perëndia do të ndërhynte, populli filloi të ankohej dhe të rebeloheshin.


BESIMI I VËNË NË PROVË.

Episodi që e përmbledh më mirë këtë problem të përsëritur, është ai i mungesës së ujit dhe Shkëmbit. Kur populli filloi të ndjente vërtet etjen, ankesat filluan dhe Moisiu kishte frikë se do të gjuhej me gurë. Por përmes tij, ata akuzonin Zotin vetë: “Në këtë vend populli hoqi keq për ujë dhe nynykatte kundër Moisiut: “Përse na bëre të dalim prej Egjiptit për të na vrarë ne, fëmijët tanë dhe bagëtitë tona”? (Dal. 17,3). Aty Moisiu goditi Shkëmbin dhe doli ujë. Më pas ai e quajti këtë vend Massa dhe Meriba, që do të thotë “Provim dhe Mosmarrëveshje” sepse, siç thoshte ai,
“Atë vend Moisiu e quajti: Masa dhe Meriba, për shkak të grindjes së bijve të Izraelit dhe pse e tunduan Zotin, kur thanë: “A është Zoti me ne apo nuk është”? Fëmijët e Izraelit kishin kërkuar mosmarrëveshje me Zotin dhe sepse e kishin vënë në provë, duke thënë a është Zoti në mesin tonë, po apo jo?” (Dal. 17,7).
Problemet me të cilat përballen korintasit, natyrisht, nuk janë të njëjtat; por ekzistojnë Egjipta të tjera, skllavëri të tjera; për këta të krishterë të rinj, ka zgjedhje që duhen bërë në emër të pagëzimit të tyre, ka sjellje që nuk mund të mbahen më. Dhe këto zgjedhje mund të jenë të dhimbshme; mendoni për shembull mbi kërkesat e katakumenatit për të krishterët e parë: ato do të thotë sakrifikimi i vërtetë i sjelljeve, marrëdhënieve, ndonjëherë të një profesioni; sakrifikime të cilat mund të pranohet vetëm nëse i besojmë plotësisht Jezus Krishtit. Në shoqërinë e përzier dhe veçanërisht të lehtë të Korintit, të jesh me sjellje të krishtera kërkonte guxim. Por ajo që duket marrëzi për njerëzit është e vërteta e mençurisë në sytë e Zotit.

Nuk është ndoshta rastësi që, gjatë kohës së Kreshmës, Kisha na jep të meditojmë këtë tekst të Paulit që është njëherësh kërkesë për ne dhe besim në Zotin.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 3 E KRESH. VITI C.

MKË 23-3-2025.

UNGJILLI: Lk.13, 1-9.

1 Pikërisht atëherë ia behën disa dhe i treguan çka u kishte ndodhur disa galileasve, gjakun e të cilëve Pilati e kishte përzier me gjakun e flive të tyre. 2 Jezusi iu përgjigj:
“A mendoni se këta galileas, që sharruan kështu, qenë mëkatarë më të mëdhenj se të gjithë galileasit e tjerë? 3 Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata! 4 A kujtoni se ata të tetëmbëdhjetët, mbi të cilët ra kulla e Siloesë dhe i mbyti, qenë më të mëdhenjtë mëkatarë ndër të gjithë banorët e Jerusalemit? 5 Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata!”
6 Atëherë u tregoi këtë shëmbëlltyrë:
“Një njeri kishte një fik të mbjellë në vreshtin e vet. Shkoi, kërkoi fryte në të, por nuk gjeti. 7 Atëherë i tha vreshtarit: ‘Ja, tash tri vjet po vij e po kërkoj frytin e këtij fiku e nuk po e gjej. Preje! Pse ta shfrytëzojë kot tokën?’ 8 Ai iu përgjigj: “‘Zotëri, lëre edhe këtë vit që ta mih përreth e t’i qes pleh. 9 Ndoshta në të ardhmen do të japë fryte... Po qe se jo, atëherë do ta presësh!’”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

ÇKA IA KAM BËRË ZOTIT TË MIRË QË MË NDODHI…

"Ja një tekst befasues! Ai bashkon dy “fakte të ndryshme”, një koment nga Jezu Krishti dhe tregimin e fikut. Në shikim të parë, kjo afërsi na befason, por nëse Luka na e paraqet këtë, është sigurisht me qëllim! Dhe atëherë mund të mendojmë se tregimi është këtu për të na bërë të kuptojmë se për çfarë flitet në komentin e Jezusit mbi dy fakte të ndryshme.
Fakti i parë i ndryshëm, çështja e Galileasve: nuk është aspak befasues. Mizoria e Pilatit ishte e njohur; hipoteza më e mundshme është se disa Galileas janë akuzuar (gabimisht apo me të drejtë?) se ishin opozitarë ndaj pushtetit politik romak; dihet që okupimi romak ishte shumë keqpritur nga një pjesë të madhe të popullit hebre, dhe papritmas nga Galilea filloi revolta e Judës Galileas. Këta pelegrinë do të ishin vrarë me urdhër të Pilatit në momentin kur ishin mbledhur në tempullin e Jeruzalemit për të ofruar një sakrificë. Sa për rënien e kullës së Siloesë, fakti i dytë i ndryshëm, ishte një katastrofë siç ndodhin çdo ditë.
Nga përgjigjja e Jezusit, mund të hamendësojmë se çfarë pyetjeje ndodhet në buzët e dishepujve të tij: ajo duhet të ishte e ngjashme me atë që shpesh formulojmë në raste të ngjashme: “Çka ia kam bërë Zotit të Mirë që më ndodhi kjo apo ajo?"
"Kjo është pyetja e përjetshme për origjinën e vuajtjes, problemi që kurrë nuk është zgjidhur! Në Bibël, është libri i Jobit që e paraqet këtë problem në mënyrën më të thellë dhe enumeron të gjitha shpjegimet që njerëzit kanë shpikur që nga koha e krijimit të botës. Ndër shpjegimet e avancuara nga rrethi i Jobit, që ishte e mbushur me të gjitha vuajtjet e mundshme, më e shpeshta ishte se vuajtja do të ishte ndëshkimi për mëkatin. E theksoj "do të ishte"! Sepse përfundimi i librit të Jobit është shumë i qartë: vuajtja nuk është ndëshkimi për mëkatin! Në fund të librit, për më tepër, është vetë Zoti ai që flet: ai nuk na jep asnjë shpjegim dhe shpall të pavlefshme të gjitha ato që njerëzit kanë shpikur; por i kërkon Jobit të pranojë dy gjëra: së pari, që kontrollet mbi ngjarjet i ikin atij dhe së dyti, se ai duhet t'i përjetojë ato pa e humbur kurrë besimin te Krijuesi i tij.
Para horrorit të masakrës së Galileasve dhe katastrofës së kullës së Siloesë, Jezusi kërkohet të përgjigjet; pyetja e të keqës është e pashmangshme dhe dishepujt nuk i shpëtojnë përpjekjes për shpjegim: ideja e një lidhjeje me mëkatin duket se ka ardhur spontanisht në mendjen e tyre. Pëgjigjja e Jezusit është kategorike: nuk ka ndonjë lidhje të drejtpërdrejtë midis vuajtjes dhe mëkatit. Jo, këta Galileas nuk ishin më mëkatarë se të tjerët... jo, ata tetëmbëdhjetë persona që u shkelën nga kulla e Siloesë nuk ishin më fajtorë se banorët e tjerë të Jeruzalemit. Në këtë, Jezusi merr pikërisht të njëjtën pozicion si përfundimi i Librit të Jobit.
Por ai vazhdon dhe nga këto dy fakte, do t'i ftojë apostujt e tij në një konvertim të vërtetë. Ai e bën këtë me energji dhe insiston në urgjencën e konvertimit. Atëherë, besojmë se dëgjojmë profetët si Amos ose Isaia, ose aq shumë të tjerë".


ZOTI ËSHTË I DURUESHËM.

Por ai menjëherë shton shëmbëlltyrën e fikut, e cila zbut ashpërsinë e dukshme të fjalëve të tij. Ajo na tregon se si morali hyjnor është i ndryshëm nga morali njerëzor, sepse na zbulon një Zot plot durim dhe kënaqësi! Nga pikëpamja njerëzore, për një fik steril që rraskapit pa nevojë dheun e hardhisë, ka vetëm një gjë që duhet të bëhet: dhe është prerja e tij! Përkthejeni, ‘po të ishim Perëndi, do të zhduknim mëkatarët!’ Por mendimet e Perëndisë nuk janë si mendimet e njerëzve!
"1 Ti thuaju: Pasha jetën time ‑ thotë Zoti Hyj ‑ nuk e dua vdekjen e të patenzonit, por dua që i patenzoni të kthehet nga rruga e ligë e të jetojë! Kthehuni, kthehuni nga rrugët tuaja të këqija! E pse të vdisni, o shtëpia e Izraelit! (Ez. 33,11). Pra, konvertimi që Jezusi u kërkon dishepujve të tij nuk ka të bëjë kryesisht me sjelljet; Ajo që duhet të ndryshojë urgjentisht është përfaqësimi ynë i një Zoti ndëshkues.
Për më tepër, është pikërisht përballë së keqes që duhet të kujtojmë se Zoti është “butësi dhe mëshirë” siç thotë psalmi i kësaj të diele; se ai është “i mëshirshëm”, domethënë i përkulur mbi mjerimet tona. A nuk do të ishte thjesht ky konvertimi që kërkohet prej nesh? Të dimë si ta vendosim veten një herë e mirë për të besuar në durimin dhe mëshirën e pafund të Zotit? Dhe këtu përsëri, Jezusi merr qartë përfundimet e librit të Jobit: mos kërkoni të shpjegoni vuajtjet as me mëkat, as me ndonjë gjë tjetër, por jetoni me besim te Zoti.
Pra, dy fjalitë “nëse nuk konvertoheni... të gjithë do të vdisni njësoj” do të nënkuptojnë diçka të tillë: ‘Njerëzimi po shkon drejt rrënimit të tij, sepse nuk i beson Perëndisë.’ Është gjithmonë e njëjta histori: ne jemi si populli i Izraelit në shkretëtirë, aventurën e të cilit Pali e kujtoi në leximin e dytë; liria jonë duhet të zgjedhë midis besimit te Zoti dhe dyshimit: të zgjedhësh besimin do të thotë të besosh një herë e përgjithmonë se plani i Perëndisë është dashamirës; kjo kthesë e thjeshtë e zemrave tona do të ndryshonte fytyrën e botës!

[ninoenina]

F.A. E DIELA E 3 E KRESH. VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 E KRESH. VITI C.

MË 23-3-2024.

UNJGJILLI: Lk. 13,1-9.

1 Pikërisht atëherë ia behën disa dhe i treguan çka u kishte ndodhur disa galileasve, gjakun e të cilëve Pilati e kishte përzier me gjakun e flive të tyre. 2 Jezusi iu përgjigj: “A mendoni se këta galileas, që sharruan kështu, qenë mëkatarë më të mëdhenj se të gjithë galileasit e tjerë? 3 Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata! 4 A kujtoni se ata të tetëmbëdhjetët, mbi të cilët ra kulla e Siloesë dhe i mbyti, qenë më të mëdhenjtë mëkatarë ndër të gjithë banorët e Jerusalemit? 5 Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata!”
6 Atëherë u tregoi këtë shëmbëlltyrë: “Një njeri kishte një fik të mbjellë në vreshtin e vet. Shkoi, kërkoi fryte në të, por nuk gjeti. 7 Atëherë i tha vreshtarit: ‘Ja, tash tri vjet po vij e po kërkoj frytin e këtij fiku e nuk po e gjej. Preje! Pse ta shfrytëzojë kot tokën?’ 8 Ai iu përgjigj: “‘Zotëri, lëre edhe këtë vit që ta mih përreth e t’i qes pleh. 9 Ndoshta në të ardhmen do të japë fryte... Po qe se jo, atëherë do ta presësh!’“



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

"Në atë moment të saktë".
Kështu fillon ungjilli i sotëm dhe na bën të pyesim veten se çfarë po bënte Jezusi në atë moment të saktë: ai ishte në mes të turmës dhe po fliste për shenjat që na lejojnë të parashikojmë motin.
Jezusi jetoi në një shoqëri barinjsh dhe fermerësh të cilët u arsimuan që në moshë të re për t'i kushtuar vëmendje ndryshimit të klimës, sepse ai është i rëndësishëm për mbjelljen dhe korrjen, dhe Jezusi tha:
“Kur shihni renë se çohet në perëndim, përnjëherë thoni: ‘Do të bjerë shi!’, dhe ashtu ndodh. 55 Kur shihni se fryn shiroku, thoni: ‘Do të jetë vapë’, dhe bën vapë. 56 Shtiracakë! Dukën e tokës e të qiellit dini ta çmoni, por këtë kohë nuk dini!?”
Po! Është një gjë e mirë të mësohet të parashikohet ndryshimi i motit. Por,
Pse nuk u kushtohet aq shumë vëmendje shenjave të kohës së Zotit?

Nuk e kuptoni se moti po ndryshon?
Ka një botë të re, një njerëzim të ri që po ngrihet në horizont dhe ju nuk e kuptoni atë ... hapni sytë".
Sot ai mund të na thotë:
“Ju jeni kaq të vëmendshëm ndaj shenjave të bursës, si po ecin financat, kur ka shitje, kur produktet dalin në shitje në supermarket; u kushtoni kaq shumë vëmendje këtyre shenjave të kohës, pse nuk u kushtoni aq shumë vëmendje kohëve të Zotit?”
Në botën e sotme, është e vërtetë, ka shumë luftëra dhe shumë padrejtësi, por ka edhe një vëmendje në rritje, një ndjeshmëri më të madhe ndaj dinjitetit të burrit dhe gruas dhe, në këtë shenjë të kohës, sigurisht që ka kontribuar shumë shpallja e Ungjillit.
Është e vërtetë se disa janë larguar nga Kisha, por kurrë më parë nuk ka pasur kaq shumë interes për Fjalën e Perëndisë. Shumë të krikshterë sot po hedhin themele të forta për besimin e tyre.
A nuk i shihni shenjat e një realiteti të ri kishtar?
E pra, ky është mesazhi i parë që mund të kuptojmë dhe të nxirrim nga Ungjilli që liturgjia e fjalës na propozon për sot. Në këtë kohë të Kreshmës le të përpiqemi të pyesim veten nëse jemi të vëmendshëm ndaj shenjave të kohëve të Zotit.
E pra, "në atë moment të saktë", pikërisht në momentin në të cilin ai po fliste për këto gjëra, vjen një grup burrash që prezantohen me Jezusin dhe i tregojnë atij një lajm dramatik: një grup galileasish që kishin ardhur në Jerusalem për të përmbushur zotimet e tyre, për t'u lutur, për të kaluar disa ditë gëzimi në tempullin e Zotit, janë masakruar nga ushtarët e Pilatit.
Çfarë supozohej të kishte ndodhur?
Epo, galileasit konsideroheshin si koka të nxehta politikisht. Në fakt të gjitha revoltat që nga koha e Herodit të Madh nisën nga Galilea, nga qyteti i Gamlës veçanërisht: historia e kohës përkujton Ezekian e Gamlës, Judan Galileas. Prandaj Galileasit shiheshin me parandhjenjë, me frikë dhe dyshim,
Disa nga këta pelegrinët nga Galilea, kur arritën në Malin e Tempullit, duhet të kenë shkëmbyer disa fjalë të ashpra me rojet. Pastaj fjalët ia lanë vendin disa shtyrjeve, një trazire të vogël, pastaj në fund një grindje me grushte.
Pilati e merr lajmin dhe gjatë festimeve ai erdhi nga Cezarea në Jeruzalem pikërisht për të ruajtur rendin, për të parandaluar trazirat dhe nuk toleroi as aludimin e rebelimit, kështu që, duke qenë se ishin galileas, ai urdhëroi që ushtarët të ndërhynin pa respekt për vendin e shenjtë, kështu që u bë një masakër brutal. Por për një izraelit të devotshëm ishte bërë një sakrilegj, një përdosje të një vendi të shenjtë, sepse Pilati bëri të rrjedhë gjaku i këtyre njerëzve bashkë me atë të qengjave për kurban.
Ky episod nuk raportohet nga historiani Jozef, por korrespondon me karakterin brutal të Pilatit.
Filoni, bashkëkohësi i tij, një filozof nga Aleksandria, e përshkroi atë si një tiran, të korruptuar, lakmitar dhe e akuzoi për përvetësim, fyerje, vjedhje, ekzekutime pa gjyq dhe mizori të pakufishme.
Çfarë përgjigje presin këta bashkëbisedues që i raportuan lajmin Jezusit?
Priten dy përgjigje.
E para, e një natyre politike: ata prisnin se Jezusi do të shpallte një gjykim të ashpër të dënimit të Pilatit, se ai të mbante një pozicion anti-romak dhe të bashkohej me indinjatën e përgjithshme.
Përgjigja e dytë që ata mund të prisnin ishte se Jezusi të sqaronte aspektin fetar të asaj që ndodhi, sepse kur një person goditej nga një fatkeqësi, të gjithë mendonin:
"Ai duhet të jetë një mëkatar i ndëshkuar nga Perëndia: dhe prandaj le të na tregohet se çfarë të keqe kanë bërë këta galileas që u ndëshkuan në këtë mënyrë nga Zoti".
Le ta dëgjojmë përgjigjen e Jezusit:
“A mendoni se këta galileas, që sharruan kështu, qenë mëkatarë më të mëdhenj se të gjithë galileasit e tjerë? Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata! (v. 2-3).
Ngjarjet dramatike si ajo që iu raportuan Jezusit, vazhdojnë të ndodhin edhe sot për fat të keq: sa viktima të luftërave, të dhunës, sa gjak të pafajshëm është derdhur!
Le të pyesim veten: si reagojmë zakonisht kur dëgjojmë këta lajme?
Reagimi ynë i parë, kuptohet, është të fillojmë të mallkojmë përgjegjësit… ne të gjithë e bëjmë këtë.
Jezusi, i cili nuk ishte më pak i ndjeshëm se ne ndaj krimit dhe padrejtësisë, na mëson sot se si duhet të sillemi kur marrim këta lajme dhe si duhet ta mbajmë parasysh këtë sepse na ndihmon shumë.
Para së gjithash, Jezusi mohon interpretimin e zakonshëm të këtyre ngjarjeve, atë interpretim që është përhapur edhe në mesin e besimtarëve sot dhe jo vetëm te të krishterët: konsiderohen këto tragjedi si ndëshkime nga Zoti.
Jezusi nuk mund ta tolerojë këtë interpretim, ai thotë:
Ata galileas nuk ishin më mëkatarë se të tjerët, ata nuk u dënuan për mëkatet e tyre, sepse Zoti nuk i bën këto gjëra: Ky interpretim lind nga ligësia jonë, nga dëshira për të parë të ndëshkuar ata që kanë bërë të keqen: nëse kanë shkaktuar vuajtje, ata duhet të paguajnë për të, dhe ne e bëjmë Zotin të bëjë këto gjëra që lindin nga ligësia jonë.
Mos e projektojmë më ligësinë tonë te Zoti! Zoti nuk ndëshkon, nuk hakmerret nuk ka asnjë lidhje mes mëkatit dhe këtyre veprave të përgjakshme”.
Dhe pas këtij sqarimi, Jezusi zhgënjen pritshmëritë e bashkëbiseduesve të tij, sepse ata presin një prononcim kundër Pilatit.
Pse nuk e bën?
Për shkak se nuk kishte nevojë të komentohej një krim kaq brutal. Një komentim nga ana e Jezusit do të kishte shërbyer vetëm për të përkeqësuar më tej shpirtrat, për të shtuar agresionin, zemërimin, urrejtjen, indinjatën dhe kjo mund të kishte çuar edhe në veprime dhe dhunë të pamatur.
Le të kemi kujdes edhe të mos përfshihemi në ato rrethe të acaruara ku garohet se kush mund të bërtasë më fort, kush mund të bëjë deklaratat më të ashpra kundër të korruptuarve! Por për çfarë është e gjithë kjo nëse nuk bëjmë diçka konkrete, qoftë edhe të vogël, për të ndryshuar gjërat?
Është një interpretim i tretë që dua të përmend dhe e dëgjojmë shpesh edhe sot:
“Nëse ndodhin këto gjëra, nëse vdesin njerëz të pafajshëm, kjo do të thotë se bota jonë është bërë keq. Nëse ka një Zot, ai duhet t'i kishte bërë gjërat më mirë”.
Si mund ta harmonizojmë gjithëfuqishmëria e Zotit me të këqijat që godasin njerëzimin?
Dhe dikush shpjegon:
“Zoti nuk dëshiron të keqen, por e lejon atë. Ai mund ta parandalojë atë, por e lejon atë”.
Ka gjithnjë e më pak njerëz që paraqesin këtë interpretim që nuk ka kuptim.
Si mund që një person që e urren të keqen dhe mund ta shmangë atë, të mos e bëjë këtë?
“Nuk eshte e mundur”, mendohet.
Problemi është se Zoti nuk mund ta parandalojë të keqen.
Për të shmangur konfliktet, padrejtësitë, krimet, çfarë duhet të bëjë Hyji?
Ai, Hyji i mirë, do t’i duhet të hiqte lirinë e njeriut, por atëherë ai nuk do të ishte më njeriu që donte.
Do t'i duhej ta zhbënte këtë botë dhe ta ribënte ndryshe. Pork jo botë e ndryshme nuk do të ishte e jona... dhe për fat Ai donte botën tonë, e deshi aq shumë sa erdhi ta jetonte bashkë me ne.
Çfarë reflektimi bën Jezusi për atë që ndodhi?
E shihni se ai nuk i ftoi njerëzit të mallkojnë, të mallkojnë Pilatin… ai i ftoi njerëzit të konvertohen.
Konvertimi nuk është vendimi për t'u bërë pak më mirë, për të shmangur ndonjë mëkat. Të konvertosh ("metanoj” në greqisht) do të thotë të ndryshosh mënyrën e të menduarit, të ndryshosh drejtimin e jetës, do të thotë të ndryshosh mënyrën se si i vlerëson gjërat dhe është një zgjedhje që duhet bërë menjëherë sepse koha po mbaron.
Ja, pra, thirrja për të ditur të njohësh shenjat e kohërave, propozimin e ri që është para jush nga Ungjilli, është momenti i përshtatshëm për të mos u humbur, ai i respektimit të njerëzimit të ri që ka lindur.
Nëse nuk e ndryshojmë rrënjësisht mënyrën tonë të të menduarit, nëse nuk i përmbahemi Ungjillit, këto vepra kriminale do të vazhdojnë të kryhen, gjithçka do të vazhdojë si më parë. Vetëm respektimi i Ungjillit ndryshon botën, vetëm duke u bërë njerëz të ndryshëm me një zemër të re mund të ndërtojmë një botë të re.
Kjo është zgjidhja përfundimtare: ne duhet të kthehemi në logjikën e Ungjillit, atë të dashurisë.
Ky është një mësim shumë i rëndësishëm edhe për ne: më pak fjalë, më pak mallkime, më shumë zgjedhje jete në përputhje me njeriun e ri që na propozoi Jezusi.
Dhe për të sqaruar më mirë mendimet e tij, Jezusi kujton një lajm tjetër.
Le ta dëgjojmë:
“A kujtoni se ata të tetëmbëdhjetët, mbi të cilët ra kulla e Siloesë dhe i mbyti, qenë më të mëdhenjtë mëkatarë ndër të gjithë banorët e Jerusalemit? Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata!” (v.4-5)
Edhe këtë fakt nuk na e ka raportuar historiani Jozef Flavi, ne e dimë përmes tregimit të Ungjillit.
Në burimin e Gihonit, nga ku fillon ujësjellësi që çon ujin në pellgun e Siloesë, ka pasur gjithmonë punë mirëmbajtjeje dhe ndoshta gjatë kësaj pune u shemb një kullë, duke vrarë 18 njerëz të pafajshëm.
Është e lehtë të imagjinosh diskutimet e pafundme nëpër rrugët e qytetit të Jerusalemit për të përcaktuar se kush është përgjegjës:
“Isha unë që thashë se ishte bërë keq, se mirëmbajtja nuk ishte bërë si duhet…”.
Epo, edhe neve na ndodh sot të hyjmë në debate të ngjashme.
Jezusi nuk humbet kohë në këtë muhabet, autoritetet do të kujdesen për identifikimin e fajtorëve, Jezusit i intereson të sqarojë sërish fillimisht se nuk kishte asnjë lidhje midis vdekjes dhe mëkatit të këtyre njerëzve: ata nuk u ndëshkuan nga Zoti, ata vdiqën rastësisht, mund t'i kishte ndodhur dikujt tjetër nëse do të kishin qenë atje në atë moment.
Shpesh dëgjojmë këtë pasthirrmë: “Çfarë kam bërë keq që më ka ndodhur një fatkeqësi e tillë?”
Nuk ke bërë asgjë të keqe, ka qenë një aksident, mund t'i ketë ndodhur dikujt tjetër.
Çfarë na fton Jezusi të bëjmë?
Për të mësuar gjithmonë nga gjithçka që ndodh, cila është ftesa e dytë që bën Jezusi për të na kthyer në besim?
Ndonjëherë bëhemi të pasionuar pas lajmeve të caktuara, na pushton kureshtja dhe humbim kohë të mbërthyer pas televizorit duke pritur detaje të reja, detaje më të reja, duke parë, duke parë sërish filmin.
Nuk ka nevojë që të bëjmë të gjitha këto gjëra: mjafton që të pyesim veten se çfarë na mësojnë këto fakte. Jini të vetëdijshëm se jeta juaj është e çmuar, por e shkurtër, dhe e pasigurt. Reflektoni pse çdo moment i jetës ka një vlerë të madhe, por mbani në mend se jeta është e brishtë, e pambrojtur, dhe mund të përfundojë në çdo moment në një mënyrë të papritur, njësoj si ajo që u ndodhi atyre 18 njerëzve fatkeq aty pranë burimit të Gihonit.
Dhe tani le të dëgjojmë shëmbëlltyrën që tregon Jezusi, duke mbajtur parasysh kontekstin, thirrjen që Ai bëri për kthim në besim.
E kemi dëgjuar tashmë dy herë: “Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata!”
Dhe e tregonte edhe këtë shëmbëlltyrë:
“Një njeri kishte një fik të mbjellë në vreshtin e vet. Shkoi, kërkoi fryte në të, por nuk gjeti. 7 Atëherë i tha vreshtarit: ‘Ja, tash tri vjet po vij e po kërkoj frytin e këtij fiku e nuk po e gjej. Preje! Pse ta shfrytëzojë kot tokën?’ 8 Ai iu përgjigj: “‘Zotëri, lëre edhe këtë vit që ta mih përreth e t’i qes pleh. 9 Ndoshta në të ardhmen do të japë fryte... Po qe se jo, atëherë do ta presësh!’” (v. 6-8).
Le të përpiqemi të identifikojmë personazhet në shëmbëlltyrë dhe më pas të kuptojmë mesazhin.
Personazhi i parë është pronari i një are që vjen për të kërkuar frutat. Është shumë i interesuar sepse nuk dërgon një njeri tjetër, vjen personalisht... ky personazh i parë është qartësisht Zoti.
“Personazhi” i dytë është fusha: është një vresht në të cilin është mbjellë një fik.
Kush janë këta dy personazhe, vreshti dhe fiku?
Kë përfaqësojnë?
Epo, në Bibël vreshti është simboli i popullit të Izraelit. Le të kujtojmë kapitullin e famshëm i profetit Isaia, kapitullin 5 ku është kënga e vreshtit:
"Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk” (Is. 5,1-2).
Zoti kishte një vresht në një kodër pjellore. E kishte rritur dhe kultivuar me vëmendje dhe kujdes. Ai priste që të prodhonte rrush, por në vend të kësaj gjeti vetëm rrush të papjekur dhe të pangrënshëm.
Vreshti ishte simboli i popullit të Izraelit: vreshti prodhon rrush, rrushi jep verë dhe vera është simbol i gëzimit. Izraeli ishte populli nga i cili Zoti priste gëzim.
Dhe çfarë është ajo që i jep gëzim Perëndisë dhe njerëzve?
Dashuri, vëllazëri, harmoni, prosperitet, paqe.
Këto janë frytet që Zoti pret nga Izraeli i cili paraqitet si vresht i Zotit.
Shëmbëlltyra, megjithatë, nuk fokusohet te vreshti, por te fiku dhe fiku është gjithashtu një nga simbolet e Izraelit, sepse fiku prodhon fruta të shijshme, prandaj është simbol i ëmbëlsisë, i begatisë, i paqes. Profeti Mikea kur ai paraqet botën që Izraeli është thirrur të ndërtojë, thotë se në mbretërinë e ardhshme të Zotit:
3 “Shpatat e veta do t’i kthejnë në palla,
në drapërinj heshtat e veta.
Një popull kundër tjetrit shpatën s’do ta nxjerrë,
s’do ta mësojnë më mjeshtrinë e luftimit!
4 Secili do të pushojë nën hardhinë e vet,
nën hijen e fikut të vet:
askush nuk do t’u shtjerë më frikë,
sepse kështu ka thënë goja e Zotit të Ushtrive.
5 Sepse të gjithë popujt ecin,
secili në emër të zotit të vet,
kurse ne ecim në emër të Zotit,
Hyjit tonë tani e përgjithmonë e jetës!” (Mk. 4, 3-5).
Atëherë të gjithë do të ulen të qetë nën hardhi dhe nën fikun dhe askush nuk do të trembë më.
Dhe kjo ishte ëndrra e izraelitëve kur ata ishin ende në pelegrinazh atje në shkretëtirën e Sinait. Ata ëndërronin të jetonin një ditë në një tokë ku kishte burime të bollshme uji, fusha gruri dhe fiq. Dhe kur Moisiu dërgon eksploruesit për të parë si ishte toka e premtuar, çfarë gjejnë ata?
Ishte koha kur korrej rrush dhe ata shohin bistakë të mëdha që duhej të mbaheshin në një shtyllë nga dy persona.
Vreshti përfaqëson Izraelin që duhet t'i japë frutat të këndshme Perëndisë, gjithçka që prodhon gëzim; fiku përfaqëson çdo izraelit. Nëse e përdorim këta metafora në komunitetin tonë të krishterë, vreshti është kisha, fiku është çdo person i pagëzuar, çdo dishepull: është ai që duhet t'i prodhojë këto fruta të këndshme për Perëndinë.

Personazhi i katërt në shëmbëlltyrë:
pas pronarit, vreshtit dhe fikut hyn në vendngjarje vreshtari, që është përgjegjësi për prodhimin e fikut. Në fakt ai rri rreth tij, e mih përreth e i qes plehi, i jep ujë, e fekondon.
Me këtë vreshtar pronari fillon një dialog, shpreh shqetësimin e tij dhe i thotë:
“Unë kam ardhur për të kërkuar fruta në këtë fik për tre vjet dhe nuk mund të gjej asnjë”.
Ky fik përfaqëson popullin e Izraelit. Ata tre vjet janë një tregues i çmuar, ndoshta i referohen tre viteve të jetës publike të Jezusit, që u dërgua për të thirrur në në konvertim këtë popull që nuk po prodhonte frytet e këndshme për Perëndinë. Gjon Pagëzuesi u thoshte turmave që vinin të pagëzoheshin prej tij:
“Gjarpërinj gjarpërinjsh! Kush ju përkujtoi të ikni prej zemërimit që po vjen? 8 Bëni, pra, fryte të denja kthimi dhe mos t’ju shkojë ndër mend të thoni me vete: ‘Kemi atë Abrahamin!’, sepse, unë po ju them: Hyji mund t’i nxjerrë prej këtyre gurëve fëmijë Abrahamit!” (Lk. 3, 7-8).
Skribët, farisenjtë, priftërinjtë e tempullit u ofenduan:
“Por si? Ne ia japim frytet Zotit dhe ato janë të bukura: këngët e Levitëve atje në tempull, aroma e temjanit, olokaustet e qengjave, të demave... dhe kjo është ajo që i pëlqen Zotit|”.
Baptisti thotë:
“Jo, kjo nuk është ajo që dëshiron Zoti! Zoti kërkon frute të pëlqyeshme për të: Ndryshimin e të menduarit, kthimi tëk ai”.
Gjon Pagëzuesi ishte i biri i Zakarisë, i cili ishte prift i Tempullit dhe për këtë arsye ai duhej të kishte pasuar të atin, por preferoi të largohej nga Tempulli dhe shkoi në shkretëtirë sepse nuk donte të vazhdonte të ofronte ato flijime që nuk i interesonin Perëndisë. Gjon Pagëzuesi donte të takohej me njerëzit. Në fakt shumë shkuan tek ai dhe e pyesin atë:
“Neve, pra, ç’na duhet të bëjmë?”
Gjoni tha:
“Kush ka dy palë petka ‑ u përgjigjej ‑ le t’i ndajë me atë që s’ka. Edhe ai që ka ushqime, le të bëjë kështu!”
Turmave u thotë ai:
“Neve, pra, ç’na duhet të bëjmë?”
“Kush ka dy palë petka ‑ u përgjigjej ‑ le t’i ndajë me atë që s’ka. Edhe ai që ka ushqime, le të bëjë kështu!” (Lk. 13, 11).
Edhe “disa tagrambledhës…i thanë: “Mësues, po ne çka duhet të bëjmë?”
“Ai u përgjigj:
“Mos kërkoni asgjë më tepër se ju është caktuar” (Lk. 3,13).
Mos kryeni padrejtësi, ju që mbledhni taksa, mosmashtroni të tjerët, silleni në mënyrë besnike dhe me drejtësi.
E pyetën edhe disa ushtarë: “Po ne, çka duhet të bëjmë?”
Edhe atyre iu përgjigj:
“Askënd mos merrni me të keq! Askënd mos paraqitni rrejshëm dhe jini të kënaqur me rrogën tuaj!” (Lk. 13, 14).
Këto janë frutet që duhej të kërkojnë! Por kot!
Atëherë pronari i drejton vreshtarit dhe i thotë:
“Nuk mund t'i gjej këto fruta, çfarë të bëjmë me këtë fik?”
Pronari thotë:
“Le ta presim, nuk ka dobi, ka të bëjë vetëm me shfrytëzimin e land”.
Vreshtari i thotë:
“Durim, më lejoni të punoj edhe për një vit dhe le të shohim nëse ky fik prodhon fruta”.
Ne thamë se mjeshtri përfaqëson Zotin, vreshtari është padyshim Jezusi i Nazaretit ... duket se të dy nuk shkojnë mirë: njëri thotë të jesh i durueshëm, dua të punoj pak më shumë rreth këtij fiku, do të shihni se ne arrijmë diçka, përkundrazi pronari thoshte ta presim.
Ky mjeshtër është Perëndia që skribët, farisenjtë, kanë në mendje, madje edhe Gjon Pagëzuesi kishte thënë:
“Sëpata është afër rrënjës së pemëve, pemët që nuk japin fruta, do të priten dhe do të hidhen në zjarr”.
Ky ishte Zoti që Skribët, Farisenjtë, Rabinët në katekzat e tyre, kishin në mendje për ta komunikuar njerëzve. Por Jezusi erdhi për të na zbuluar fytyrën e vërtetë të Perëndisë që nuk është një Zot që pret pemët, ai është një Perëndi i mëshirshëm dhe vetëm i mëshirshëm.
Këtë vit të katërt në të cilin vreshtari vazhdon të përpiqet ta bëjë këtë fik të prodhojë, sa kohë zgjat?
Nuk zgjat 365 ditë: është vazhdimi i tre viteve të jetës publike të Jezusit në bashkësinë kishtare.
Dhe çfarë bën ky vreshtari?
Punon me shat përreth që kjo Fjalë e Ungjillit që Ai ka shpallur të mund të depërtojë në rrënjët e të gjithëve dhe që kjo bimë fiku që është çdo dishepull më në fund të mund të prodhojë të vetmet fruta që i pëlqejnë Perëndisë: gëzimin për secilin prej fëmijëve të tij.

[ninoenina]

F.A. JAVA. E DIELA E 3 E KRESH. VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 E KRESH. VITI C.

MË 23-3-2025.

"Të kthesh veten është të gjesh identitetin tënd".

Kështu nuk mund të vazhdohet, të gjithë përfitojnë, të gjithë mashtrojnë, padrejtësitë janë sistematike, shumë të padurueshme dhe për më tepër, nuk shihet asnjë perspektivë e re”. Kemi dëgjuar shpesh ankesa të tilla.
Ankesa është e lehtë, më e vështirë është të propozojmë zgjidhje. Të denoncojmë shkeljet e së drejtës, të përpilojmë komunikata zyrtare, të shpallim indinjatën tonë mund të sjellë ndonjë dobësi, por shumicën e kohës denoncimet, veçanërisht kur reduktohen në gjeste formale dhe deklarata diplomatike, mbeten letra e vdekur.
Para padrejtësisë, ndokush e humb durimin, e kaplon një irritim të pandalshëm, një hakmarrje, një frenesie dhe arrin të bëjë gjeste të pamatura. Përdorimi i dhunës nuk ka sjellë kurrë rezultate pozitive, madje gjithmonë ka shkaktuar probleme, shpesh të pakthyeshme".
Ka një zgjedhje tjetër të mundshme: indiferenca. Është opsioni i atyre që mbyllen në botën e tyre të vogël, shmangin të angazhohen, madje edhe emocionalisht, me dramat e të tjerëve, përveç rasteve kur ngjarjet politike kanë ndonjë pasojë në jetën e tyre personale ose familjare.
Çfarë të bëjmë? Realiteti social, politik, ekonomik i botës na thërret, nuk mund ta injorojmë, të jemi të huaj, ta vëzhgojmë nga jashtë si spektatorë inertë. Por si të ndërhyjmë?
Ka vetëm një mënyrë të saktë: e sugjeron sot fjala e Zotit.
Për ta përvetësuar mesazhin, do ta përsërisim:
“Zoti është i mirë dhe i mëshirshëm. Ai liroN nga të gjitha fajet dhe shëron të gjitha sëmundjet”.


LEXIMI I PARË: Es 3,1-8a.13-15.

1 Tashti, Moisiu po i kulloste delet e vjehrrit të vet, Jetros, priftit të Madianit. Pasi i dha grigjës mballimin e shkretëtirës, arriti në malin e Hyjit Horeb. 2 Një engjëll i Zotit iu duk në flakën e zjarrit në mes të një kaçube. Kaçuba ishte e ndezur flakë, por nuk digjej.
3 Moisiu mendoi: “Po afrohem të shoh këtë dukuri të madhe: pse nuk digjet kaçuba”. 4 Kur Zoti e pa se po afrohet për të parë, Hyji e thirri prej kaçube dhe i tha: “Moisi, o Moisi”! Ai u përgjigj: “Urdhëro!”. 5 Ai tha: “Mos u afro këtu! Hiqi sandalet prej këmbëve të tua, sepse vendi në të cilin qëndron është tokë e shenjtë”! 6 Dhe shtoi: “Unë jam Hyji i atit tënd Abrahamit, Hyji i Izakut dhe Hyji i Jakobit”. Atëherë Moisiu e mbuloi fytyrën, sepse nuk kishte guxim të shikonte drejt Hyjit.
7 Zoti i tha: “E pashë mjerimin e popullit tim në Egjipt dhe e dëgjova klithjen e tij për ndihmë për shkak të pashpirtësisë së mbikëqyrësve të tyre. 8 Dhe, duke e ditur vuajtjen e tij, zbrita për ta çliruar nga duart e egjiptianëve, ta nxjerr nga ajo tokë dhe ta çoj në një vend të mirë e të gjerë, në dheun ku rrjedh qumësht dhe mjaltë…
10 Pra, eja se dua të të çoj te faraoni që ta nxjerrësh popullin tim, bijtë e Izraelit, prej Egjiptit”!
11 Por Moisiu i tha Hyjit: “Po kush jam unë që të shkoj te faraoni dhe t’i nxjerr bijtë e Izraelit prej Egjiptit”? 12 E Hyji i tha: “Unë do të jem me ty! Dhe, ja, shenja se të kam dërguar: kur ta nxjerrësh popullin prej Egjiptit, mbi këtë mal do t’i jepni nderim Hyjit”.
13 Atëherë Moisiu i tha Hyjit: “Ja, po qe se unë po shkokam te bijtë e Izraelit dhe po ju thënkam: Hyji i etërve tuaj më dërgoi tek ju. Po nëse më thonë: ‘Si e ka emrin?’, çka do t’u them”? 14 Hyji i tha Moisiut: “Unë jam ai që jam”! 15Dhe Hyji i tha përsëri Moisiut: “Kështu thuaju bijve të Izraelit: Jahveu /Ai që është/, Hyji i etërve tuaj, Hyji i Abrahamit, Hyji i Izakut, dhe Hyji i Jakobit më dërgoi tek ju. Ky është emri im i përhershëm, me këtë emërtim do të kujtohem prej breznie në brezni”.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

"Izraeli e njohu Zotin e tij si çlirimtar. Vetëm më vonë zbuloi se ai është gjithashtu baba, nëna, bashkëshorti, mbreti, bariu, udhëheqësi, aleati... Leximi tregon si filloi kjo shpallje e Zotit për popullin e tij.
Moisiu është në shkretëtirën e Sinait. Ndodhet atje sepse disa vjet më parë bëri një fatkeqësi të madhe: pa një burrë të popullit të tij të keqtrajtuar nga një mbikëqyrës egjiptian, ndërhyri për ta mbrojtur dhe vrau agresorin:
“11 Ndër ato ditë, Moisiu, si u rrit, shkoi te vëllezërit e vet. Pa se si po vuanin e pa edhe një egjiptian duke e rrahur një hebre ‑ prej vëllezërve të tij. 12 Pasi shikoi këndej e andej e nuk pa kë, e vrau egjiptianin dhe e fshehi në rërë. 13 Doli të nesërmen dhe i pa dy hebrenj që po grindeshin. I tha atij që po e rrihte shokun: “Përse po e rrah të afërmin tënd”? 14 Ai iu përgjigj: “Kush të ka vënë prijës dhe gjykatës mbi ne? A mos po do të më vrasësh, siç e vrave egjiptianin”? Moisiun e kapi frika dhe tha: “Po si doli kjo gjë në dritë?” (Dal. 2,11-15).
Mos të jetë temperament impulsiv Moisiu, nuk duron padrejtësi, abuzime, shkelje ndaj të dobëtve. Këtë e tregon edhe në shkretëtirë ku është arratisur. Një ditë ai qëndron pranë një pusi, disa vajza vijnë për të ushqyer grigjën dhe disa barinj i shqetësojnë. Ai nuk e toleron abuzimin, ngritet në këmbë, rreh me gjelat dhe ndihmon vajzat e barinjve të japin ujë për bagëtinë
“16 Tashti, prifti i Madianit kishte shtatë vajza. Këto erdhën të nxjerrin ujë. Këto i mbushën lugjet me ujë e donin t’u jipnin ujë grigjave të t’et. 17 Por arritën barinjtë dhe i dëbuan ato. Mirëpo, Moisiu u ngrit, i mbrojti vajzat dhe u dha ujë deleve të tyre. 18 Këto u kthyen tek i ati, Ragueli dhe ai u tha: “Përse u kthyet më shpejt se zakonisht”? 19 Ato përgjigjën: “Një burrë egjiptian na shpëtoi prej barinjve. Për më tepër, nxori ujë për ne dhe u dha edhe berrave tona”. 20 Por ai u tha: “Ku është ai njeri? Përse e latë të shkojë? Thirreni të hajë bukë”! 21 Kështu Moisiu pranoi të jetojë tek ai njeri dhe e mori për grua Seforën, bijën e tij. 22 Ajo i lindi një djalë, të cilin e quajti Gersam. Tha: “Jam i ardhur në dhe të huaj”! (Dal. 2,16-22).
Kujdesi dhe eksperienca, në një moment, i sugjerojnë të qetësohet, të mos përzihet në punët e të tjerëve. Është e dhimbshme të jesh dëshmitar i padrejtësive që i bëhen të dobëtve, por çfarë të bësh? Nëse ndërhyn, rrezikohet të përfshihesh në probleme shumë serioze. Më mirë të mos mendohet dhe të lëshohet!
Moisiu strehohet te Jetroni, babai i vajzave, martohet me vajzën e tij dhe fillon një jetë të varfër, por të qetë. Çdo ditë del të çojë në kullotë grigjën e vjehrrit dhe dëshiron vetëm të lihet në paqe.
"Por a do të jetë një si ai në gjendje të harrojë vëllezërit israelitë që në Egjipt janë nën vazhdimësi të shfrytëzimit nga pronarët e tyre?
Zoti, që e njeh ndjenjat dhe mendimet e tij, një ditë vendos të zbulojë projektin e tij: dëshiron ta çlirojë popullin e tij nga skllavëria.
Tregimi i thirrjes së Moisiut është i ndërtuar sipas skemës klasike të thirrjeve dhe me imazhet e zakonshme për të paraqitur manifestimet e Zotit.
Moisiu po kujdeset për delet e sogrit të tij pranë malit Oreb. Papritur sheh një shkurre që digjet pa u konsumuar. I afrohet dhe dëgjon zërin e Zotit që, pasi e fton të heqë sandalet, i thotë: “E kam parë mjerimin e popullit tim në Egjipt dhe kam dëgjuar klithmën e tij për shkak të kujdestarëve të tij; e njoh vuajtjen e tij dhe kam zbritur për ta çliruar” (vv.7-8)."
Flaka është një nga imazhet më të zakonshme në Bibël për të treguar praninë e Zotit: në shkretëtirë Zoti udhëhoqi popullin e tij “me një kolonë zjarri”:
“21 Vetë Zoti shkonte para tyre për t’u dëftuar rrugën, ditën në shtyllë reje e natën në shtyllë zjarri që t’u printe ditën e natën. 22 Popullit kurrë nuk iu zhduk ditën shtylla e resë e natën shtylla e zjarrit (Dal. 13,21-22).
“18 Krejt mali i Sinait s’ishte tjetër por tym, sepse Hyji kishte zbritur në zjarr mbi të e tymi i tij ngritej porsi tym furre. I tërë mali tundej tmerrësisht” (Dal.19,18), “33 A ka ndokund ndonjë popull që e ka dëgjuar Hyjin duke folur prej mesit të zjarrit, siç e dëgjove ti dhe të ketë mbetur gjallë?” (Dt. 4,33).
Edhe këtu zjarri tregon prezencën e Zotit që i zbulon shërbëtorit të tij misionin e vështirë dhe të rrezikshëm në të cilin është thirrur.
Kaçuba ishte e ndezur flakë, por nuk digjej. Zjarri që nuk djeg, shpreh shumë mirë “flakën e Zotit” që digjet brenda dhe nuk i jep pushim Moisiut. Është e njëjta që përmend Jeremia:
“ 9 Atëherë thashë me vete: më s’do të mendoj për Të,
në emër të Tij më nuk do të flas!
Atëherë në zemrën time u ndez
një zjarr i furishëm,
u ndrye në eshtrat e mi:
u mundova ta mposht,
por s’munda!” (Jer 20,9).
Imazhi i kaçubës mund të ketë qenë i sugjeruar për autorin biblik nga një fenomen kurioz që ndodh në shkretëtirë: nga dictamus albus – një shkurre një metër e lartë – del vaj esencial që, në ditët shumë të nxehta, ndizet.
Sandalet plotësojnë simbolizmin e skenës. Duke qenë të bëra nga lëkura e një kafshe të vdekur, ato janë të papastra dhe nuk mund të futen në një vend të shenjtë ku lejohet vetëm ajo që përfaqëson jetën (edhe sot duhet të hiqen përpara se të hyjnë në një xhami).
Duke thënë se Moisiu është ftuar të heqë sandalet, autori i shenjtë dëshiron të nënkuptojë se ai ka hyrë në kontakt me Zotin. Frymëzimi që ai pati, nuk ishte një fantazi e tij, një dëshirë e tij, por vinte nga Zoti.
Tani është e mundur të përpiqemi të rindërtojmë se çfarë mund të ketë ndodhur. Në vetmi dhe në heshtje të shkretëtirës, ndoshta duke reflektuar mbi fatin e popullit të tij në Egjipt, Moisiu u ndriçua. Zoti e futi atë në botën e tij, i frymëzoi në zemër ndjenjat e tij, pasionin e tij për lirinë e të shtypurve. I bëri të kuptonte se, për të realizuar ëndrrën e tij, kishte nevojë për dikë si ai.
Në këtë përvojë shpirtërore intensive dhe të thellë, Moisiu kuptoi gjithashtu vështirësitë që një sipërmarrje kaq e vështirë paraqiste dhe i paraqiti Zotit objections: “Ja, po qe se unë po shkokam te bijtë e Izraelit dhe po ju thënkam: Hyji i etërve tuaj më dërgoi tek ju. Po nëse më thonë: ‘Si e ka emrin?’, çka do t’u them?” (v.13).
Në pjesën e dytë të leximit (vv.13-15) Zoti i përgjigjet duke zbuluar emrin e Tij. “14 Hyji i tha Moisiut: “Unë jam ai që jam”! 15 Dhe Hyji i tha përsëri Moisiut: “Kështu thuaju bijve të Izraelit: Jahveu /Ai që është/, Hyji i etërve tuaj, Hyji i Abrahamit, Hyji i Izakut, dhe Hyji i Jakobit më dërgoi tek ju. Ky është emri im i përhershëm, me këtë emërtim do të kujtohem prej breznie në brezni”.
Pse Zoti dëshiron të quhet në një mënyrë kaq të çuditshme? Çfarë do të thotë ky emër që shfaqet plot 6,828 herë në Bibël? Do të thotë: do të kuptoni se kush do të jem; do të shihni nga ajo që do të bëj kush jam unë.
Cfarë do të shohin izraelitët? Sigurisht që nuk është një Zot që qëndron qetë në parajsë, i angazhuar në mbajtjen e rendit të faturave të mëkateve, që nuk dëshiron të shqetësohet, që është indiferent ndaj asaj që ndodh në tokë.

Zoti që do t'i shfaqet Izraelit do të jetë një Zot që jeton me pasion problemet e popullit të tij, që nuk toleron shtypjen e të dobëtve, që ndërhyn për t'i liruar.

Rabinët vërejtën se teksti shenjtë nuk thotë se izraelitët thirrën Zotin, por se ai shikoi mjerimin e popullit të tij në Egjipt dhe dëgjoi klithmën e tij. Izraelitët thirrnin nga dhimbja. Zoti e ndjeu atë ankth si një lutje drejtuar atij dhe vendosi t'i ndihmojë.
"Zoti nuk ndryshon emrin. Ndjenjat e tij ndaj atyre që vuajnë, ndaj atyre që pësojnë padrejtësi, ndaj atyre që janë nën çdo formë shtypjeje dhe abuzimi mbeten të njëjta. As mënyra se si ai përfundon çlirimet e tij nuk ndryshon: përdor engjëjt e tij – kështu e quajnë Moisiun (Eksodi 23,20.23) – kryen veprat e tij përmes atyre që lejojnë të edukohen nga fjala e tij, që kultivojnë në zemër ndjenjat dhe mendimet e tij dhe që nuk kanë frikë të marrin rreziqe.


LEXIMI I DYTË: 1 Kor 10,1-6.10-12.

1 Vëllezër, dua që patjetër ta dini: etërit tanë të gjithë qenë nën re, të gjithë kaluan nëpër det
2 dhe të gjithë qenë pagëzuar në Moisiun me re e me det 3 dhe të gjithë hëngrën të njëjtin ushqim shpirtëror, 4 dhe të gjithë pinë të njëjtën pije shpirtërore: pinin nga qeta shpirtërore që i përcillte: qeta ishte Krishti. 5 Por shumica nuk i pëlqeu Hyjit, pasi qenë vrarë në shkretëtirë. 6 Të gjitha këto ndodhën si shembull për ne, që ne të mos e lakmojmë të keqen, siç e lakmuan ata.
10 As mos murmurisni siç murmurisin disa prej tyre dhe engjëlli Shfarues i vrau. 11 Të gjitha këto u ndodhën atyre që të shërbejnë si shembull e u shkruan për mësimin tonë, për të cilët arriti mbarimi i kohës. 12 Kush, pra, mendon se qëndron, të ruhet që të mos rrëzohet!


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Komuniteti i Korintit është mjaft i mirë, megjithatë, siç ndodh kudo, ka edhe disa aspekte negative: mosmarrëveshje, imoralitet, xhelozi. Disa krishterë janë të bindur se pagëzimi është mjaftueshëm për të siguruar shpëtimin. Pali e kupton se korinthasit po flejnë në një iluzion të rrezikshëm.
Për të korrigjuar këtë siguri të falsifikuar, ai sjell shembullin e popullit të Izraelit. Thotë: të gjithë izraelitët besuan në Moisiun dhe e ndjekën atë; kaluan përmes detit të Kuq, ishin nën re, hanin manën dhe pinin ujë që rrjedh nga shkëmbi; por, për shkak të pabesnikërisë së tyre, askush prej tyre nuk hyri në Tokën e Premtuar.
E njëjta gjë mund t’u ndodhë edhe të krishterëve. Ata duhet të kenë parasysh se dhuratat e Zotit nuk prodhojnë rezultate në mënyrë automatike dhe pothuajse magjike. Nuk mjafton të besosh në Krisht (Moisiu i ri), të jesh pagëzuar (kalimi nëpër detin e kuq), të kesh marrë Shpirtin (mbrojtjen e resë), të jesh ushqyer me Eukaristinë (Buka dhe Vera përkojnë me manën dhe ujin në shkretëtirë). Është e nevojshme një jetë e koherente, përndryshe edhe ata mund të humbasin, mund të ndodhë siç ndodhi me izraelitët në shkretëtirë.

UNGJILLI: Lk. 13,1-9.

1 Pikërisht atëherë ia behën disa dhe i treguan çka u kishte ndodhur disa galileasve, gjakun e të cilëve Pilati e kishte përzier me gjakun e flive të tyre. 2 Jezusi iu përgjigj: “A mendoni se këta galileas, që sharruan kështu, qenë mëkatarë më të mëdhenj se të gjithë galileasit e tjerë? 3 Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata! 4 A kujtoni se ata të tetëmbëdhjetët, mbi të cilët ra kulla e Siloesë dhe i mbyti, qenë më të mëdhenjtë mëkatarë ndër të gjithë banorët e Jerusalemit? 5 Unë po ju them: jo! Por, nëse ju nuk ktheheni kah Hyji, të gjithë do të sharroni si ata!”
6 Atëherë u tregoi këtë shëmbëlltyrë: “Një njeri kishte një fik të mbjellë në vreshtin e vet. Shkoi, kërkoi fryte në të, por nuk gjeti. 7 Atëherë i tha vreshtarit: ‘Ja, tash tri vjet po vij e po kërkoj frytin e këtij fiku e nuk po e gjej. Preje! Pse ta shfrytëzojë kot tokën?’ 8 Ai iu përgjigj: “‘Zotëri, lëre edhe këtë vit që ta mih përreth e t’i qes pleh. 9 Ndoshta në të ardhmen do të japë fryte... Po qe se jo, atëherë do ta presësh!”.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në pjesën e parë të ungjillit të sotëm (vv.1-5) përmenden dy ngjarje të kronikës: një krim i kryer nga Pilati dhe rënia e papritur e një kulle pranë pishinës së Siloesë.
Pilati nuk ishte një njeri me zemër të butë. Historianët kanë trashëguar disa episode dramatike ku ai ka qenë protagonist. Ungjilli i sotëm tregon për një prej tyre.
Disa pelegrinë që kishin ardhur nga Galileja për të ofruar sakrifica në tempull, ndoshta për shkak të Pashkës, përfshihen në një ngjarje gjaku.

Pashka feston çlirimin nga Egjipti, prandaj është e pashmangshme që të zgjojë në çdo izraelit aspiratat për liri dhe të ashpërsojë ndjenjën e hakmarrjes kundër shtypjes romake. Mund të jetë gjithashtu e mundur që këta galileas, ndoshta pak fanatikë, të kenë shkëmbyer më parë ndonjë bisedë të ashpër me rojet, më pas të kenë bërë ndonjë veprim provokues dhe në fund të kalojnë nga fjalët te veprat: ndonjë shtyrje dhe një grushtim.
Pilati, i cili gjatë festave të mëdha, zakonisht transferohet nga Cezarea në Jerusalem për të siguruar rendin dhe për të parandaluar kryengritjet, nuk toleron as edhe një aluzion për rebelimin: ai bën që ushtarët të ndërhyjnë, dhe që, pa asnjë respekt për vendin e shenjtë, të masakrojnë edhe njerëz të pafajshëm. Një akt brutal dhe profan, një ofendim ndaj Zotit, një provokim ndaj popullit që e konsideron tempullin si banesën e tij, të Zotit. Atje, madje edhe priftërinjtë, edhe në dimër, duhet të ecin këmbëzbathur.
Pse Zoti nuk e ka djegur përgjegjësin e këtij krimi? Farisenjtë kanë përgjigjen e tyre: ata mbrojnë se nuk ka dënim pa faj. Nëse Zoti deshi që ata galileas të goditen nga shpata, do të thotë se ishin të mbushur me mëkate. Por si të pranohet kjo shpjegim? Fajtor është Pilati, të këqijtë janë ushtarët romakë.
Dikush shkon dhe i raporton Jezu Krishtit për ngjarjen. Ndoshta mendon se do të nxjerrë nga goja e tij një gjykim të rreptë të dënon, një qëndrim antiromak. Disa mendojnë ta përfshijnë atë në një kryengritje të armatosur. Para një krimi të tillë, ai nuk mund të inkurajojë sigurisht durimin dhe faljen! Së paku do të bëjë një deklaratë të ashpër ndaj Pilatit.
Jezusi i befason intervistuesit e tij të shqetësuar dhe të emocionuar: ai nuk e humb qetësinë, nuk lejon që fjalët të shpërthejnë pa kontroll. Në radhë të parë, ai përjashton çdo lidhje midis vdekjes së këtyre njerëzve dhe fajit të tyre; pastaj fton që të merret një mësim nga kjo ngjarje: duhet të kuptohet – thotë ai – si një thirrje për konvertim.
Për të sqaruar më mirë mendimin e tij, ai përmend një tjetër ngjarje: vdekjen e pesëmbëdhjetë personave, e cila u shkaktua nga shembja e një kulle, ndodhur ndoshta gjatë ndërtimit të një ujësjellësi pranë pishinës së Siloesë. Këta njerëz – thotë Jezusi – nuk janë ndëshkuar për fajet e tyre: ata vdiqën për një rastësi, në vend të tyre mund të ishin edhe të tjerë. Edhe kjo ngjarje duhet të kuptohet si një thirrje për konvertim.
Përgjigjja e Jezusit duket se shmang problemin. Pse ai nuk merr qëndrim përballë masakres? I habit përgjigjja e tij sepse ai gjithmonë ka qenë shumë konkret dhe sigurisht nuk ka frikë të thotë atë që mendon.
Strukturat opresive (dhe ajo e Pilatit është një e tillë) në përgjithësi janë shumë të forta, kanë rrënjë të thella, mbrohen me mjete shumë të fuqishme. Është me të vërtetë një iluzion të mendosh se ato mund të rrëzohen nga një moment në tjetrin. Disa besojnë se përdorimi i dhunës mund të jetë një mënyrë efektive, të shpejtë dhe të sigurt për të rikthyer drejtësinë. Është iluzioni më i keq! Përdorimi i forcës nuk sjell asgjë të mirë, nuk zgjidh problemet, vetëm krijon problem të reja dhe më të rënda.
Jezusi nuk shprehet drejtpërdrejt mbi krimin e kryer nga Pilati. Ai nuk dëshiron të përfshihet në ato biseda të padobishme ku kufizohemi të mallkojmë e të bëjmë lutje. Ai nuk është sigurisht i pandjeshëm ndaj vuajtjeve dhe mjerimeve, emocionohet deri në lot për dashuri të atdheut të tij. Megjithatë, ai e di se agresiviteti, inati, zemërimi, urrejtja, dëshira për hakmarrje nuk shërbejnë për asgjë, përkundrazi, janë kundërproduktivë. Këto ndjenja sjellin vetëm veprime të pamenduara që e komplikojnë edhe më shumë situatën.
Thirrja e Jezusit për kthim në besim është një ftesë për të ndryshuar mënyrën tonë të të menduarit.
Judenjtë kultivojnë ndjenja dhune, hakmarrjeje dhe pakënaqësie kundër shtypësve të tyre. Këto nuk janë ndjenjat e Zotit. Është urgjente që ata të rishikojnë pozicionin e tyre, që të heqin dorë nga besimi që kanë në përdorimin e shpatës. Fatkeqësisht, ata nuk janë të gatshëm të konvertohen dhe kështu, dyzet vjet më vonë, të gjithë do të humbasin (fajtorët dhe të pafajshëmit) në një masakër të re.
Jezusi nuk përpiqet t'i shpëtojë problemit, ai propozon një zgjidhje tjetër. Refuzoni paliativët. Na fton të ndërhyjmë në rrënjët e së keqes. Është e kotë të mashtrojmë veten se diçka mund të ndryshojë thjesht duke zëvendësuar ata që mbajnë pushtetin. Nëse të ardhurit nuk kanë një zemër të re, nëse nuk ndjekin një logjikë tjetër, gjithçka mbetet si më parë. Do të ishte si të ndryshonit aktorët në një shfaqje pa ndryshuar tekstin që duhet të recitojnë.

Kjo është arsyeja pse Jezusi nuk i bashkohet shpërthimit kolektiv të indinjatës kundër Pilatit. Ai na fton të konvertohemi dhe propozon një ndryshim mentaliteti. Vetëm njerëzit që janë bërë ndryshe, vetëm njerëzit me zemra të reja mund të ndërtojnë një botë të re. Kjo është zgjidhja përfundimtare.
Sa kohë keni për të bërë këtë ndryshim në mentalitet? A mund të shtyhet për disa muaj, disa vite? Jezusi u përgjigjet këtyre pyetjeve në pjesën e dytë të Ungjillit të sotëm (v. 6-9) me shëmbëlltyrën e fikut.
Bibla flet shpesh për këtë pemë, e cila dy herë në vit, në pranverë dhe në vjeshtë, jep fryte shumë të ëmbla. Në kohët e lashta, fiku ishte simboli i prosperitetit dhe paqes (1 Mr. 4,25; Is. 36,16). Në shkretëtirën e Sinait, izraelitët ëndërronin për një tokë me burime të bollshme uji, fusha me drithëra dhe… fiq (Dt. 8,8; Nm. 20,5).
Mesazhi i shëmbëlltyrës është i qartë: nga ata që e kanë dëgjuar mesazhin e Ungjillit, Zoti pret fruta të shijshme dhe të bollshme. Ai nuk dëshiron praktika të jashtme fetare, nuk ngopet me pamjen (në pranverë fiku jep fryte edhe para gjetheve), por kërkon vepra dashurie.
Ndryshe nga ungjilltarët e tjerë që flasin për një fik steril që thahet në çast ose pothuajse menjëherë (Mk. 11,12-24; Mt. 21,18-22), Luka, ungjilltari i mëshirës, parashikon një vit tjetër pritjeje përpara ndërhyrjes përfundimtare. Ai paraqet një Zot të durueshëm, tolerant ndaj dobësisë njerëzore, që kupton ngurtësinë e mendjeve dhe zemrave tona.
Ky qëndrim tolerant, megjithatë, nuk duhet kuptuar si indiferencë përballë së keqes, nuk është një miratim neglizhence, mosinteresimi, sipërfaqësimi. Koha e jetës është shumë e çmuar për të humbur qoftë edhe një çast të saj. Sapo të shihni dritën e Krishtit, duhet ta mirëpritni dhe ta ndiqni menjëherë.
Shëmbëlltyra është një ftesë për ta konsideruar Kreshmën si një kohë hiri, si një “vit të ri të çmuar” që i jepet fikut (çdo njeriu) për të dhënë fryt.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E IV E KRESH. VITI C.

MË 30-3-2025.


LEXIMI I PARË: Jos. 5, 9a.10- 12.

9 Atëherë Zoti i tha Jozuehut: “Sot jua hoqa çnderimin e Egjiptit”. Ai vend u quajt deri në ditën e sotme: Galgalë.
10 Bijtë e Izraelit zunë vend në Galgalë, në rrafshin e Jerikut dhe të katërmbëdhjetën ditë të muajit në mbrëmje i kremtuan Pashkët. 11 Prej së nesërmes filluan të ushqehen me prodhimet e atij vendi, me bukë të pabrumë e përvëlak kokrrash elbi të përzhitur po atë ditë. 12 Të nesërmën, pasi hëngrën prej prodhimeve të vendit, edhe mana pushoi të bjerë. Bijtë e Izraelit nuk e përdorën më atë ushqim, por atë vit u ushqyen me prodhimet e tokës së Kanaanit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

PASHKA E PARË NË TOKËN E PREMTUAR.

Të gjithë e dinë se Moisiu nuk hyri në Tokën e Premtuar; ai vdiq në malin Nebo (domethënë, në nivelin e Detit të Vdekur në anën që tani do ta quajmë bregu i Jordanisë): por, le të mos e mëshirojmë atë, ai hyri menjëherë në Tokën e vërtetë të Premtuar. Nuk ishte ai që solli popullin e Izraelit në tokën e tij, por shërbëtori dhe pasardhësi i tij, Jozue.
Dhe i gjithë libri i Jozueut është historia e kësaj hyrjeje të popullit në Tokën e Premtuar, nga kalimi i Jordanit. Nëse ishte e nevojshme ta kalonim atë, kjo është sepse fiset e Izraelit hynë në tokë nga lindja. Thënë kështu, Bibla nuk bën kurrë histori për hir të historisë; ajo që i intereson asaj janë mësimet e historisë; ne nuk e dimë se kush e shkroi librin e Jozueut, por objektivi është mjaft i qartë: nëse autori i librit kujton punën e Perëndisë në emër të Izraelit, është të nxisë njerëzit në besnikëri.
Në tekstin e sotëm, kjo është më e vërtetë se kurrë. Këto pak rreshta mjaft të shpejtë janë një predikim i vërtetë që fshihet! Një predikim që mund të përmblidhet në dy pika: së pari është që ajo që nuk duhet të harrojmë kurrë është se Perëndia e ka çliruar populli i tij nga robëria e Egjiptit; së dyti, nëse Perëndia e çliroi nga Egjipti populli i tij, ishte për t’ia dhënë atij këtë tokë siç u kishte premtuar etërve të tyre. Mësimi i madh është se populli mori gjithçka nga Perëndia. Dhe kur harron këtë gjë, e vendos veten në situata pa rrugëdalje.
Kjo është arsyeja pse teksti paraqet shumë pjese të ngjashme, paralele midis eksodit nga Egjipti, jetës në shkretëtirë, dhe hyrjes në Kanaan. Për shembull, në kapitullin 3 të librit të Jozueut, kalimi i Jordanit tregohet shumë solemnisht si përsëritja e mrekullisë së Detit të Kuq.
Këtu, në tekstin tonë për këtë të dielë, autori këmbëngul në Pashkën: ai thotë: "Të katërmbëdhjetën ditë të muajit në mbrëmje i kremtuan Pashkët” (v.12). Kremtimi i Pashkës kishte shënuar eksodin nga Egjipti dhe mrekullinë e Detit të Kuq; këtë herë, Pashka e re pason hyrjen në Tokën e Premtuar dhe mrekullinë e Jordanit.
Këto paralele janë padyshim të qëllimshme. Mesazhi i autorit është se gjatë gjithë kësaj aventure të jashtëzakonshme, është i njëjti Zot që po punonte për të çliruar popullin e tij, në funksion të Tokës së Premtuar. Meqë ra fjala, "JOSUE" nuk është emri i tij, është një pseudonim i dhënë nga Moisiu: në fillim, ai quhej thjesht "Hoshea" (ose "Osea" nëse preferohet) që do të thotë "Ai shpëton"... Emri i tij i ri, "JOSUE" ("Yeoshua") përmban emrin e Zotit; prandaj do të thotë më qartë se është Zoti dhe vetëm Zoti ai që shpëton! Në të vërtetë, Joshua e kuptoi se nuk është ai vetë, i varfër, i vetëm që mund të shpëtojë dhe çlirojë popullin e tij! Meditimi mbi librin e Jozueut këtu ndjek shumë nga afër atë të Ligjit të Përtërirë.
Në të njëjtën frymë, Psalmi 114 merr në mënyrën e vet paralelen midis dy kalimit të mrekullueshëm të Detit të Kuq dhe Jordanit:
"3 Pa deti dhe i bëri rrugë,
Jordani u kthye prapazi,
4 malet kërcyen si desh,
kodrat porsi qengja delesh!
5 Ç’ pate, o det, që ike?
E ti, o Jordan, që u ktheve prapazi?” (Ps 114, 3-5).
Tani e tutje, festa vjetore e Pashkës do të jetë përkujtimi, jo vetëm e natës së Eksodit, por edhe e mbërritjes në Tokën e Premtuar: këto dy ngjarje janë vetëm një; është gjithmonë e njëjta punë e Zotit për të çliruar popullin e tij!


NGA NOMADIZMI NË SEDENTARIZIMIN.

Pjesa e dytë e tekstit të sotëm është pak befasuese, pasi teksti është kaq lakonik. Me sa duket, bëhet fjalë vetëm për ushqimin, por përsëri, është shumë më tepër se kaq:
"11 Prej së nesërmes filluan të ushqehen me prodhimet e atij vendi, me bukë të pabrumë e përvëlak kokrrash elbi të përzhitur po atë ditë. 12 Të nesërmën, pasi hëngrën prej prodhimeve të vendit, edhe mana pushoi të bjerë. Bijtë e Izraelit nuk e përdorën më atë ushqim, por atë vit u ushqyen me prodhimet e tokës së Kanaanit” (v. 11-12).
Ky ndryshim në ushqim është domethënës, të kujton tërheqjen: një faqe e historisë kthehet, fillon një jetë e re. Diçka e ngjashme thuhet për fëmijët e vegjël: ata gradualisht kalojnë (për sa i përket ushqimit) nga ajo që quhet mosha e parë, në një moshë të dytë, pastaj në një moshë të tretë dhe të katërt...
Këtu, kemi një fenomen të ngjashëm: periudha e shkretëtirës ka mbaruar, me procesionin e saj të vështirësive, akuzave dhe zgjidhjeve të mrekullueshme gjithashtu! Tani e tutje, Izraeli ka mbërritur në tokën e dhënë nga Perëndia: nuk do të jetë më nomade, do të bëhet një popull fermerësh; ai do të hajë prodhimet e tokës. Si një popull i rritur, ai u bë përgjegjës për jetesën e vet.
Një mësim tjetër: për sa kohë që populli ka mjete për të siguruar veten, Zoti nuk e zë vendin e tij: ai ka shumë respekt për lirinë e tij. Por kurrë populli nuk do ta harrojë manën dhe do ta nxjerrë mësimin: ia takon atij të marrë shembull nga kujdesi i Perëndisë për ata që nuk mund (për një arsye ose një tjetër) të sigurojnë veten. Targumi (d.m.th. përkthimi aramaisht që lexohej në sinagoga nga shekulli i gjashtë para Krishtit, sepse shumë hebrenj nuk e kuptonin më hebraisht) e thotë shumë mirë: "Perëndia na mësoi të ushqejmë të varfërit sepse ai dërgoi bukë nga qielli për bijtë e Izraelit"; duke nënkuptuar se na takon neve të bëjmë të njëjtën gjë.
Së fundi, le të mos harrojmë: në hebraisht, Joshua dhe Jezusi janë i njëjti emër; të krishterët e parë padyshim bënë lidhjen! Si rezultat, kalimi i Jordanit, duke hyrë në Tokën e Premtuar, tokën e lirisë, bëri të kuptohet më mire Pagëzimi në Jordan: ky pagëzim shënon hyrjen e popullit në tokën e vërtetë të lirisë!