Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 2 E KRESH, VITI C.

MË 16-3-2025.


UNGJILLI: Lk. 9, 28-36.

28 Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
29 Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima.
30 Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem. 32 Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; 33 dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit:
“Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte.
34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”
36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm.
Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë.

LECTIO DIVINA - MEDITIM – LUTJE.

NJË MESI I PAPRITUR.

Disa ditë para Shpërfytyrimit, gjatë një kohe lutjeje me dishepujt e tij, Jezusi u bëri atyre pyetjen vendimtare: "Kush thonë njerëzit se jam unë?". Pjetri ishte në gjendje të përgjigjej: “Ti je Krishti (domethënë Mesia) i Perëndisë”. Por Jezusi e drejtoi menjëherë fjalët e tij duke e vënë çdo gjë në vendin e vet: Mesia, po, por jo siç pritej: lavdi, po, por jo sipas mënyrës njerëzore: lavdi, domethënë Prania e Perëndisë, por në kryq, lavdia e dashurisë dhe jo tjetër:
“Birit të njeriut i duhet të pësojë shumë, ta përbuzin pleqtë, kryepriftërinjtë dhe skribët, ta vrasin dhe të tretën ditë të ngjallet” (Lk. 9,22).
Rreth tetë ditë pas kësaj,. Jezusi i çon dishepujt e tij Pjetrin, Jakobin dhe Gjonin në mal. Ai dëshiron të shkojë të lutet përsëri me ta. Është ky momenti i lutjes në mal që Zoti zgjedh t'u zbulojë këtyre tre njerëzve të privilegjuar misterin e Mesisë. Sepse këtu nuk janë më njerëzit, turma apo dishepujt, ata që japin mendimin e tyre, është vetë Zoti ai që sjell përgjigjen dhe na lejon të sodisim misterin e Krishtit: "Ky është Biri im, atë që kam zgjedhur, dëgjojeni!"
Ky mal i Shpërfytyrimit na kujton Sinain; dhe veç kësaj, Luka zgjodhi fjalorin e tij në atë mënyrë që të evokonte kontekstin e zbulesës së Zotit në Sinai: malin, renë, lavdinë, zërin që kumbon, çadrat... Ne jemi më pak të habitur, pra, nga prania e Moisiut dhe Elias përkrah Jezusit. Kur ne e dimë se Moisiu kaloi dyzet ditë në Sinai në praninë e Zotit dhe se ai zbriti me fytyrën e tij aq rrezatuese sa të gjithë u habitën.
Edhe Elia u ngjit në mal dyzet ditë e dyzet net; dhe ishte aty që Zoti iu shfaq atij në një mënyrë krejtësisht të papritur: jo në fuqinë e erës, zjarrit apo tërmetit, por në zhurmën e butë të flladit të lehtë.
Kështu, dy figura e Besëlidhjes së Vjetër që kishin privilegjin të shihnin lavdinë e Perëndisë të zbuluar në mal, janë gjithashtu të pranishëm në shfaqjen e lavdisë së Krishtit. Luka është i vetmi ungjilltar që na tregon përmbajtjen e bisedës së tyre me Jezusin: "Ata po flisnin për largimin e tij që do të bëhej në Jerusalem" (në realitet, Luka përdor fjalën "Eksod"). Është qartësisht e pamundur të ndash lavdinë e Krishtit nga Kryqi i tij. Jo më kot Luka përdor fjalën "Eksod" kur flet për Pashkën e Krishtit. Ndërsa Pashka e Moisiut kishte përuruar Eksodin e popullit nga skllavëria në Egjipt në tokën e lirisë, Pashka e Krishtit hap rrugën drejt çlirimit për mbarë njerëzimin.
“Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”: "Biri", "Zgjedhur", "Dëgjojeni atë": këto tre fjalë shprehnin në kohën e Krishtit larminë e portreteve nën të cilat përfytyrohej Mesia: një Mesia-Mbret, një Mesi-Shërbëtor, një Mesi-Profet. I marr njëra pas tjetrës.
Titulli "Biri i Zotit" iu dha mbretërve në ditën e kurorëzimit të tyre: "Ti je Biri im, sot të kam lindur" ishte një nga frazat e kurorëzimit; "Zgjedhur" është një nga emrat e shërbëtorit të Perëndisë për të cilin Isaia flet në "Këngët e shërbëtorit": " Ja, Shërbëtori im që unë e përkrah,
i Zgjedhuri im, në të cilin kënaqet shpirti im,
mbi të e kam ndikuar Shpirtin tim:
ai do t’ua japë të drejtën popujve" (Is 42:1).
Sa i përket shprehjes: “Dëgjojeni atë”, është aludim për premtimin që Zoti i bëri Moisiut për të nxjerrë një profet pas tij:
“Do të ngre ndër ta, prej vëllezërve të tyre, një profet të ngjashëm me ty. Në gojën e tij do t’i vë fjalët e mia dhe ai do t’u flasë gjithçka unë kam për t’i urdhëruar atij. Ai që s’ka për t’i dëgjuar fjalët e mia që ai do t’i flasë në emrin tim, atë do ta ndëshkoj” (Dt. 18, 18). Disa njerëz arritën në përfundimin se Mesia i pritur do të ishte një profet.
"Dëgjojeni atë" nuk është një urdhër i dhënë nga një mjeshtër kërkues apo sundues... por një lutje... "Dëgjojeni atë" do të thotë t'i besosh atij.
Pjetri, i mahnitur nga fytyra e shpërfytyruar e Jezusit, flet për vendosjen: "Mësues, është mirë që ne jemi këtu!" Le të bëjmë tre tenda..." Por Luka thotë qartë se "Pjetri nuk e dinte se çfarë po thoshte. “Nuk bëhet fjalë për t'u larguar nga bota dhe problemet e saj: koha po ngjet; Pjetri, Jakobi dhe Gjoni, këta tre të privilegjuar, duhet të nxitojnë të bashkohen me të tjerët. Sepse plani i Perëndisë nuk kufizohet vetëm në disa të privilegjuar: në ditën e fundit, i gjithë njerëzimi do të shpërfytyrohet; siç thotë Shën Pali në letrën drejtuar Filipianëve, “ne jemi qytetarë të qiellit”.

[ninoenina]

F.A. JAVA. DIELA E 2 E KRESH. VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 2 E KRESH. VITI C.

MË 16-3-2025.

Arsyet misterioze të zemrës.
Në gjuhën popullore, humbja e kokës për dikë është sinonim i rënies në dashuri. Impulsi i dashurisë nuk e mohon racionalen, por shkon përtej saj, shkon drejt horizonteve të reja, fluturon drejt një bote emocionesh të padyshimta.
Besimi është një zgjedhje e menduar. Jezusi ua kujton këtë atyre që synojnë të bëhen dishepuj të tij: “Cili prej jush, nëse mendon të ndërtojë kullën, nuk ulet më parë të llogarisë shpenzimet se a ka sa i duhen për ta kryer? Që, kur t’i shtjerë themelet e të mos mund ta kryejë ‑ të mos fillojë ta vërë në lojë gjithkush ta shohë, duke thënë: ‘Ky njeri filloi të ndërtojë e nuk mundi ta kryejë!’”(Lk. 14,28-30). Por është gjithashtu një besim i plotë dhe i pakushtëzuar ndaj Zotit, një fluturim drejt tij, që prandaj kërkon një shkëputje nga kjo botë dhe nga logjika e saj, është një humbje e kokës.
Françesku i Asizit, gjatë kryqëzatës i paraqitet sulltanit i paarmatosur. Kryqtarët tallen dhe e marrin si të çmendur. Ai nuk ishte i çmendur, ai ndoqi një logjikë tjetër, ishte i dashuruar me Krishtin dhe besonte vërtet në Ungjill.
Në gjuhën e Besëlidhjes së Vjetër, kjo humbje e mendjes përkthehet me imazhin e të qenit gjysmë në gjumë ose duke ëndërruar. Gjatë gjumit të Adamit, krijohet gruaja (Za. 2,21); kur një gjumë i thellë bie mbi Abrahamin, Zoti vjen për të bërë një besëlidhje me të (leximi i parë i sotëm); në Malin e Shpërfytyrimit, të tre dishepujt sodisin lavdinë e Zotit kur i pushton gjumi (Ungjilli i sotëm). Thuajse duket sikur dobësimi ose një farë zbehjeje e aftësive të njeriut është premisa e nevojshme për shpalljet dhe ndërhyrjet e Zotit.
Është e vërtetë: vetëm ata që humbasin kokën për Krishtin mund të besojnë se duke vdekur për dashuri, njeriu arrin jetën.
Për të përvetësuar mesazhin, ne do të përsërisim:
"Unë ia kam besuar jetën Zotit, nga kush të kem frikë?"


LEXIMI I PARË: Za. 15,5-12.17-18.

5 Zoti e bëri të dalë jashtë dhe i tha: “Shikoje qiellin dhe numëroji yjet, po munde”! Dhe shtoi: “Të tillë do të jenë trashëgimtarët e tu”. 6 Abrami i besoi Zotit dhe iu çmua për drejtësi. 7 I tha edhe: “Unë jam Zoti që të nxora nga Uri i Kaldesë për ta dhënë këtë tokë pronë”. 8 Abrami i tha: “O Zot, Hyj, nga mund ta di se ajo do të jetë prona ime”. 9 Zoti u përgjigj: “Ma gjej një mështjerrë tri vjeçe dhe një dash tri vjeç, një turtull dhe një pëllumb”. 10 Abrami i mori këto të gjitha dhe i preu për mjedis dhe secilën prej gjysmave e vendosi përballë njërën tjetrës. Shpendët nuk i preu. 11 Shpendët grabitqarë lëshoheshin mbi kufoma, por Abrami i dëbonte. 12 Në të perënduar të dielli, Abramin e lodhi gjumi dhe, ja, e kaploi një tmerr i madh dhe e mbështolli një errësirë e dendur.
17 Kur perëndoi dielli, u bë një terr i zi, u duk një tangar i ndezur dhe flakadani i përshkoi ato pjesë. 18 Atë ditë Zoti lidhi këtë besëlidhje me Abramin:
“Këtë tokë do t’ia jap farës sate
prej lumit të Egjiptit
deri në Lumin e madh ‑ Eufrat”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ëndrra e të gjithë nomadëve të shkretëtirës është të zotërojnë një tokë ku uji nuk nxirret nga puset, por bie nga qielli; një tokë ku reshjet e rregullta dhe të bollshme mundësojnë kultivimin e arave me grurë, vreshtave dhe pemëve frutore; një tokë ku ata mund të vendoseshin përgjithmonë, së bashku me familjen e tyre dhe të jetonin në paqe, "të ulur të qetë nën hardhi dhe nën fikun" (Mk. 4,4).
Abrahami është një nga këta nomadë: ai u largua nga një vend i largët, me vite u zhvendos nga një vend në tjetrin si një udhëtar pa fat. Ai është i moshuar dhe pa fëmijë. Jeta e tij duket se po shkon drejt një përfundimi katastrofik. Megjithatë, një ditë, ai merr një zbulesë nga Zoti, i cili i premton atij atë që ka dëshiruar gjithmonë, por nuk ka mundur kurrë ta marrë: një tokë (v.7,19) dhe pasardhës të shumtë sa yjet në qiell (v.5).
Pse Perëndia mori iniciativën për t'ia bërë këto premtime Abrahamit? Pse atij dhe jo të tjerëve? A ishte ai ndoshta njeriu më i mirë në tokë?
Rabinët e kohës së Jezusit – të bindur siç ishin se Zoti u jep favore vetëm atyre që i meritojnë – pohuan se Abrahami kishte tërhequr bekimet e Perëndisë sepse kishte praktikuar mëshirë dhe drejtësi.
Është një supozim i kotë. Bibla nuk përmend asnjë vepër të mirë të Abrahamit dhe i paraqet thirrjen dhe premtimet si një dhuratë falas nga Zoti. Abrahami kishte vetëm një meritë, më vonë, jo më herët: "Ai besoi në Zotin dhe ai ia vlerësoi atë si drejtësi" (v.6).
Kjo është hera e parë në Bibël që për një njeri thuhet se ka pasur besim te Zoti. Folja që ne e përkthejmë si besoj, në hebraisht do të thotë një mbështetje në një themel të fortë, të qëndrueshëm dhe të sigurt. Nuk tregon një aderim intelektual ndaj disa dogmave, por një mbështetje, po një besim të pakushtëzuar që i jepet një personi. Një imazh shprehës mund të jetë ai i nuses: kur thotë se “beson te burri i saj” do të thotë se i beson verbërisht, se i vendos të gjitha shpresat tek ai, se i beson atij të ardhmen dhe vetë jetën e saj.
Abrahami e dëgjoi zërin e Perëndisë dhe e braktisi veten në krahët e tij, ai i besoi atij, i sigurt se nuk do të tradhtohej. Ky besim “i vlerësohej si drejtësi” (v.6). Kjo është një deklaratë e rëndësishme, e përsëritur edhe nga Pali (Rm. 4,3; Gal. 3,6). Kjo do të thotë se Zoti e konsideroi Abrahamin të drejtë, jo sepse e pa atë të kryente veprime të virtytshme dhe meritore, por sepse vendosi një marrëdhënie të drejtë me Zotin: ai u besoi fjalëve të tij, premtimit të tij, ai qëndroi i palëkundur edhe kur pamja e jashtme mund ta kishte shtyrë të mendonte ndryshe. Leximi përshkruan përgjigjen e Zotit ndaj këtij besimi: pasi bëri premtimin e tij, Perëndia kryen një rit për ta sanksionuar atë.
Midis popujve të lashtë të Mesopotamisë, marrëveshjet solemne përcaktoheshin me një ceremoni: merrej një kafshë (një ka, një dhi ose një dele) dhe ndahej; pastaj, ata që betonin do të kalonin mes copave të mishit duke shqiptuar këtë formulë: “Nëse e tradhtoj paktin, qofsha copë-copë si kjo kafshë!”.
Në pjesën e dytë të leximit (v. 9-17) Perëndia i konfirmon fjalët e tij duke kryer këtë rit të besëlidhjes. Gjithçka ndodh në një vizion misterioz. Pasi bëri premtimin, Zoti i urdhëron Abrahamit të vrasë disa kafshë dhe të rregullojë mishin e tyre në të dy anët e një shtegu; pastaj, si një flakë zjarri, ai kalon mes viktimave.
Vini re mirë: vetëm Zoti bën gjestin e besëlidhjes, Abrahami nuk kalon mes mishit të kafshëve. Premtimi i Zotit është absolutisht i pakushtëzuar, ai nuk pret asgjë në këmbim. Ai e di se nuk mund të kërkojë asgjë, sepse fëmijët e patriarkut shpesh do të jenë jobesimtarë dhe jobesnikë. Gjatë eksodit ata madje do të mendojnë se Zoti i ka çuar në shkretëtirë për t'i zhdukur (Nm 14,1-9).
Premtimet e Zotit për njeriun janë gjithmonë falas. Profetët e paraqesin Zotin si bashkëshort besnik gjithmonë dhe në çdo rast, edhe kur nusja e tradhton (Is. 54,5-10). Dashuria e tij nuk dorëzohet përballë asnjë tradhtie.


LEXIMI I DYTË: Fil. 3,17-4,1.

17 Më përngjani mua, o vëllezër, dhe vëreni ata që jetojnë sipas shembullit që keni në ne. 18 Sepse, siç ju kam thënë shpeshherë e tani po jua them me lot për faqe, shumë jetojnë si armiq të kryqit të Krishtit! 19 Mbarimi i jetës së tyre është dënimi, hyji i tyre është barku dhe lavdia e tyre në turp ‑ ata mendojnë vetëm gjërat tokësore. 20 Kurse Atdheu ynë është qielli, nga presim se vjen si Shëlbues Jezu Krishti Zot. 21 Ai do ta shndërrojë trupin tonë të mjerë në një trup të ngjashëm me trupin e tij të lavdishëm në saje të pushtetit që ka të nënshtrojë nën sundimin e vet gjithçka. 1 Prandaj, vëllezërit e mi të dashur që aq fort ju kam për zemër, gëzimi dhe kurora ime, kështu pra, ‑ qëndroni të fortë në Zotin.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur dëgjojmë për "armiqtë e Krishtit", ndoshta mendojmë për ateistët, anëtarët e sekteve fanatike dhe ata që sillen në mënyrë të shthurur. Në pjesën nga letra e Palit që lexojmë sot, armiqtë e Krishtit identifikohen me një grup të krishterësh nga komuniteti i Filipisë:
“18 Sepse, siç ju kam thënë shpeshherë e tani po jua them me lot për faqe, shumë jetojnë si armiq të kryqit të Krishtit! 19 Mbarimi i jetës së tyre është dënimi, hyji i tyre është barku dhe lavdia e tyre në turp ‑ ata mendojnë vetëm gjërat tokësore” (v.18-19). Ata – thotë apostulli – “e kanë barkun zot, mburren me gjërat për të cilat duhet të kenë turp, të gjithë janë të vendosur për gjërat tokësore”.
Cili është mëkati i tyre? Shprehja na kujton sensualitetin, ndjekjen e shfrenuar të kënaqësive të ushqimit dhe seksit. Në realitet Pali ka të ngjarë t'i referohet gabimit të atyre që e reduktojnë besimin në respektimin e praktikave tradicionale si rrethprerja, abstenimi nga disa ushqime, agjërimi dhe privimi rraskapitës. Këto janë – siç thekson me sarkazëm Pali – sjellje që të gjitha kanë një lidhje… me zorrët.
Në këtë pikë ne pyesim veten nëse për të qenë "miq të kryqit të Krishtit" është e nevojshme të vuash, të vdesësh, të bësh sakrifica dhe të heqësh dorë nga gjithçka që është e këndshme.
Të vdesësh do të thotë ta lëmë veten të vdesë dhe ne duam të jetojmë, jo të vdesim.
Vdekja, çfarëdo forme që të ketë, gjithmonë na shfaqet si e keqe.
Por jo gjithçka që na duket si jetë, në të vërtetë është jetë.
Miqtë e kryqit të Krishtit janë thirrur të heqin dorë vetëm nga ajo që nuk është jetë.
Pali deklaron se kjo është e vetmja zgjedhje e mençur:
“Atdheu ynë është qielli, nga presim se vjen si Shëlbues Jezu Krishti Zot” (v. 20). Atdheu ynë është në parajsë dhe shpërfytyrimi i trupit tonë të mjerë na pret. Besnik ndaj mendimit biblik, Apostulli nuk flet për asgjësimin e trupit – siç e mbështeti filozofia greke në vend të kësaj – por për një metamorfozë të të gjithë personit që bëhet konform me trupin e lavdishëm të Krishtit. Ata që i kthejnë sytë nga kjo tokë sikur të ishte vendbanimi i tyre i fundit dhe e bëjnë barkun e tyre Perëndinë e tyre prandaj gabohen.
Në këtë botë njeriu është i huaj, nomad, si Abrahami.


UNGJILLI: Lk. 9,28b-36.

28 Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
29 Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima.
30 Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem. 32 Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; 33 dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit: “Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte.
34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”
36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm.
Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ky pasazh interpretohet nga disa si një pritje e shkurtër e përvojës së parajsës, e dhënë nga Jezusi për një grup të vogël miqsh për t'i përgatitur ata të durojnë kalvarin e pasionit dhe vdekjes së tij.
Njeriu duhet të jetë gjithmonë shumë i kujdesshëm kur i afrohet një teksti ungjillor, sepse ajo që në pamje të parë mund të duket si kronika e një ngjarjeje, pas shqyrtimit më të afërt, mund të zbulohet se është një tekst plot teologji, i shkruar sipas kanuneve të gjuhës biblike. Tregimi i Shpërfytyrimit të Jezusit, i cili tregohet pothuajse në mënyrë identike nga Marku, Mateu dhe Luka, është një shembull i kësaj.
Sot do të fokusohemi veçanërisht në disa detaje domethënëse që gjenden vetëm në versionin e Lukës.
Vetëm ky ungjilltar specifikon arsyen pse Jezusi ngjitet në mal: ai shkon atje për t'u lutur (v.28). Jezusi zakonisht i kushton shumë kohë lutjes. Ai nuk e dinte që në fillim se si do të zhvillohej jeta e tij, nuk e dinte fatin që e priste, e zbuloi gradualisht, përmes ndriçimeve që merrte gjatë lutjes. Pikërisht në një nga këto momente shpirtërisht intensive, Jezusi e kupton se është thirrur për të shpëtuar njerëzit jo përmes triumfit, por përmes humbjes.
Në gjysmë të rrugës së Ungjillit të tij, Luka fillon të dallojë shenjat e para të dështimit: turmat, të entuziazmuara më parë, e braktisin Jezusin, disa e konsiderojnë atë si një fanatik dhe përmbysës, armiqtë e tij komplotojnë për ta vrarë. Është e kuptueshme atëherë që ai më pas e pyet veten për rrugën që Ati dëshiron që ai të marrë. Për këtë arsye ai "shkon në mal për t'u falur".
Gjatë lutjes, fytyra e Jezusit ndryshon pamjen (v.29). Ndryshe nga ungjilltarët e tjerë, Luka nuk flet për shpërfytyrim, por për një "ndryshim të pamjes". Kjo shkëlqim është shenja e lavdisë që mbështjell ata që janë të bashkuar me Perëndinë, fytyra e Moisiut u bë gjithashtu e shkëlqyer kur ai hyri në dialog me Zotin: “29 Kur Moisiu zbriti nga mali Sinai i mbante dy rrasat e Dëshmisë dhe nuk e dinte se fytyra e tij lëshonte rreze për shkak të bisedimit të tij me Zotin. 30 Kur Aroni e bijtë e Izraelit panë se prej lëkurës së fytyrës së tij dilnin rreze, patën frikë t’i afrohen. 31 Atëherë Moisiu i thirri Aronin e të gjithë krerët e bashkësisë e shkuan tek ai. E pasi bisedoi me ta, 32 erdhën edhe të gjithë izraelitët tek ai, dhe Moisiu u tregoi gjithçka i kishte urdhëruar Zoti në malin Sinai. 33 Kur Moisiu e kreu bisedën me ta, ia qiti fytyrës një mbulesë, të cilën e hiqte kur hynte te Zoti e ndërsa bisedonte me Të, derisa dilte jashtë. 34 Kur dilte për t’u treguar izraelitëve çfarë i ishte urdhëruar, 35 izraelitët shihnin se prej lëkurës së fytyrës së Moisiut dilte dritë, por ai e mbulonte përsëri fytyrën e vet derisa nuk hynte të fliste përsëri me Zotin” (Dal. 34,29-35).
Çdo takim autentik me Zotin lë disa gjurmë të dukshme në fytyrën e njeriut.
Pas një kremtimi të fjalës të jetuar intensivisht, ne të gjithë kthehemi në shtëpitë tona më të lumtur, më të qetë, më të sjellshëm, më të buzëqeshur, më të gatshëm për të qenë tolerantë, të kuptueshëm, bujarë dhe madje fytyrat tona janë më të relaksuara dhe duken sikur shkëlqejnë nga drita.
Drita në fytyrën e Jezusit tregon se, gjatë lutjes, ai e kuptoi dhe e bëri të tijin planin e Atit; Ai e kuptoi se sakrifica e tij nuk do të përfundonte në disfatë, por në lavdinë e ringjalljes.
Gjatë kësaj përvoje shpirtërore të Jezusit shfaqen dy personazhe: Moisiu dhe Elia (v. 30-31). Ata janë simboli i Ligjit dhe i Profetëve, ata përfaqësojnë të gjithë Besëlidhjen e Vjetër. Të gjithë librat e shenjtë të Izraelit kanë për qëllim që të çojnë në dialog me Jezusin, ata janë të orientuar drejt tij. Pa Jezusin Besëlidhja e Vjetër është e pakuptueshme, por edhe Jezusi, pa Besëlidhjen e Vjetër, mbetet një mister. Ditën e Pashkëve, për t'i ndihmuar dishepujt e tij të kuptojnë domethënien e vdekjes dhe ringjalljes së tij, ai do t'i drejtohet Testamentit të Vjetër: "E, që nga Moisiu e të gjithë profetët, vë në dukje ungjilltari, u shtjelloi krejt çka flitet në Shkrimin e shenjtë për të” (Lk. 24,27).
Marku dhe Mateu prezantojnë gjithashtu Moisiun dhe Elijan, por vetëm Luka kujton temën e dialogut të tyre me Jezusin: ata folën për eksodin e tij, domethënë për kalimin e tij nga kjo botë tek Ati. Nga këtu i erdhi Jezusit drita që ia zbuloi misionin e tij: nga fjala e Perëndisë që gjendet në Besëlidhjen e Vjetër. Pikërisht aty ai zbuloi se Mesia nuk ishte i destinuar për triumf, por për humbje, se duhej të vuante shumë, të poshtërohej dhe të refuzohej nga njerëzit, siç thuhet për shërbëtorin e Zotit (Is. 53).
Tre dishepujt, Pjetri, Jakobi dhe Gjoni, nuk kuptojnë asgjë nga ajo që po ndodh (v. 32-33). I kapërcen gjumi. Është e vështirë të mendosh – edhe nëse disa njerëz e bënë – nevojën për të dremitur sepse ngjitja në mal ishte e lodhshme dhe sepse skena duket se ndodh natën (v.37).
Le të vëmë në dukje një detaj: në momentet në të cilat ne kemi një referencë për pasionin dhe vdekjen e Jezusit, këta tre dishepuj gjithmonë i kapërcen gjumi. Edhe në Kopshtin e Ullinjve ata shkojnë të flenë (Mk 14:32-42; Lk 22:45). Është e çuditshme që pikërisht në momentet vendimtare sytë e tyre duken gjithmonë të rëndë.
Gjumi shpesh përdoret nga autorët biblikë në një kuptim simbolik. Pali, për shembull, u shkruan romakëve:
“Aq më tepër pasi e dini kohën në të cilën jetojmë: tashmë është koha të zgjoheni nga gjumi, sepse tani shpëtimin e kemi më afër se kur besuam. Nata ka shkuar në të sosur e dita është afruar. Prandaj, t’i flakim larg veprat e errësirës e të ngjeshemi me armët e dritës” (Rm. 13, 11-12).
Me këtë thirrje urgjente ai dëshiron t'i shkundë të krishterët nga torturimi i tyre shpirtëror, ai i fton ata të hapin mendjet për të kuptuar dhe përvetësuar propozimin moral të Ungjillit:
“Të ecim me nder, porsi ditën, jo në gosti e zdërhallje, jo në fëlligështi e në shfreni, jo në grindje e në smirë. Por, vishuni me Jezu Krishtin Zot e në kujdes për trupin, mos i kënaqni prirjet e ulta” (Rm. 13, 13-14).
Në historinë tonë, gjumi tregon paaftësinë e dishepujve për të kuptuar dhe pranuar se Mesia i Perëndisë duhet të kalojë përmes vdekjes për të hyrë në lavdinë e tij.
Kur Jezusi bën mrekulli, kur turmat e brohorasin, të tre apostujt janë zgjuar; por kur fillon të flasë për dhuratën e jetës, për nevojën për të zënë vendin e fundit, për t'u bërë shërbëtorë, ata nuk duan ta kuptojnë, mbyllin sytë ngadalë dhe fillojnë të flenë… për të vazhduar ëndërrimin e duartrokitjeve dhe triumfeve.
Tre tendat janë detaji më i vështirë për t'u shpjeguar (për më tepër, ungjilltari vëren se as Pjetri, i cili foli për to, nuk e dinte saktësisht se çfarë po thoshte).
Kush ndërton një kasolle dëshiron të rregullojë shtëpinë e tij në një vend dhe të mos lëvizë më, të paktën për një kohë të caktuar. Jezusi, nga ana tjetër, është gjithmonë në lëvizje: ai duhet të bëjë një "eksod" - thotë Ungjilli i sotëm - dhe dishepujt ftohen ta ndjekin atë. Tre tendat ndoshta tregojnë dëshirën e Pjetrit për të ndaluar dhe përjetësuar gëzimin që përjetoi në një moment lutjeje intensive me Mjeshtrin.

Për ta kuptuar më mirë, mund t'i referohemi përvojës sonë: pasi kemi folur me Zotin për një kohë të gjatë, ne nuk i kthehemi me dëshirë jetës së përditshme. Problemet dhe dramat konkrete me të cilat përballemi, na trembin. Ne e dimë, megjithatë, se dëgjimi i fjalës së Perëndisë nuk është gjithçka. Ju nuk mund ta kaloni tërë jetën tuaj në kishë ose në një shtëpi pushimi, ju duhet të dilni për të takuar dhe shërbyer vëllezërit tuaj, për të ndihmuar ata që vuajnë, për të qenë pranë kujtdo që ka nevojë për dashuri. Pasi të kemi zbuluar në lutje rrugën që duhet ndjekur, ne duhet të nisemi në udhëtim me Jezusin që ngjitet në Jerusalem për të dhënë jetën.
Reja (v. 34), veçanërisht kur zbret në majë të një mali, tregon – sipas gjuhës biblike – praninë e padukshme të Perëndisë, veçanërisht në Eksodi përmendet reja: Moisiu hyn në renë që mbulon malin (Dal. 24,15-18), reja zbret në tendën e takimit, dhe për këtë arsye Moisiu nuk mund të hyjë në tendën, sepse në të Zoti është i pranishëm.
Pjetri, Jakobi dhe Gjoni futen kështu në botën e Zotit dhe atje kanë ndriçimin që i bën të kuptojnë rrugën e Mjeshtrit: konfliktin me fuqinë fetare, përndjekjen, pasionin dhe vdekjen. Ata e kuptojnë se fati i tyre do të jetë i njëjtë dhe kanë frikë.
Nga kjo re del një zë (v. 35): është interpretimi i Zotit për gjithçka që do t'i ndodhë Jezusit. Për njerëzit ai do të jetë ai që ka humbur. Për Atin e tij ai është Biri i tij ‑ i Zgjedhuri! Ai që të gjithë duhet ta dëgjojnë, shërbëtori besnik për të cilin Ai është i kënaqur.
Zoti është i kënaqur me ata që ndjekin gjurmët e Tij. Dëgjojeni atë – thotë zëri nga qielli – edhe kur të duket se propozon shtigje shumë të vështira, rrugë tepër të ngushta, zgjedhje paradoksale dhe absurde për njerëzit.

Në fund të episodit (v.36) Jezusi mbetet vetëm. Moisiu dhe Elia zhduken. Ky detaj tregon funksionin e Besëlidhjes së Vjetër: t'i sjellë Jezusit, të kuptojë Jezusin. Në fund, sytë duhet të mbeten të ngulur tek ai.
Nuk është e lehtë të besosh në zbulesën e Jezusit dhe të pranosh propozimin e tij për jetë. Nuk është e lehtë ta ndjekësh në “eksodin” e tij. Besimi ndaj tij është shumë i rrezikshëm: është e vërtetë që ai premton lavdinë e së ardhmes, por ajo që njeriu përjeton këtu dhe tani, është vetmohimi, heqja dorë, dhe ajo që kërkohet prej tij është që të japë vetveten falas e pa kushte. Fara e hedhur në tokë është e destinuar të japë shumë fryt, por sot ajo që e pret, është vdekja. Kur dhe si mund të asimilohet kjo "urtësi e Zotit" kaq në kundërshtim me logjikën njerëzore?
Përgjigjen e jep shënimi në dukje i tepërt me të cilin fillon Ungjilli i sotëm. Episodi i "shndërrimit" vendoset nga Luka tetë ditë pas shpalljes dramatike të mundimit, vdekjes dhe ringjalljes së tij, tetë ditë pas shpalljes së kushteve për ata që dëshirojnë ta ndjekin: "Le ta mohojë vetveten dhe ta marrë kryqin e tij çdo ditë" (Lk. 9,22-27).
Për të krishterët, dita e tetë ka një kuptim shumë specifik: është dita pas së shtunës, dita e Zotit, dita në të cilën komuniteti mblidhet për të dëgjuar Fjalën dhe për të thyer bukën (Lk. 24,13).
Ja çfarë do të thotë Luka me referencën e ditës së tetë: çdo të diel dishepujt që mblidhen për të kremtuar Eukaristinë ngjiten "në mal", shohin fytyrën e Zotit të shpërfytyruar, domethënë të ngritur, vërtetojnë me besim se "eksodi" i tij nuk mbaroi me vdekjen e tij dhe dëgjojnë përsëri zërin nga qielli që i drejtohet ftesës: Dëgjojeni!
Pjetri, Jakobi dhe Gjoni, nxënësit e momentit “heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin pare”(v.36). Ata nuk mund të flisnin për atë që nuk e kuptonin: eksodi i Jezusit nuk ishte kryer ende. Sot, ndërsa largohemi nga kishat tona, ne mund t'i shpallim të gjithëve atë që besimi na ka bërë të zbulojmë: kushdo që jep jetën e tij për dashuri, hyn në lavdinë e Perëndisë.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E 2 E KRESH. VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E 2 E KRESH. VITI C.

MË 16-3-2025.

UNGJILLI: Lk. 9, 28 – 36.

28 Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
29 Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima.
30 Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem. 32 Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; 33 dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit: “Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte.
34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!”
36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm.
Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Të dielën e dytë të Kreshmës, çdo vit, liturgjia na bën të reflektojmë mbi shpërfytyrimin e Jezusit.
Është një nga faqet më të njohura të Ungjijve, të gjithë e dimë këtë histori që tradita ka vendosur në malin Tabor, një mal shumë i bukur, i vendosur në qendër të fushës së Esdrelonit, një mal i shenjtë që nga kohërat e lashta; tashmë kananitët, pra 2000-3000 p.e.s., u ngjitën në këtë mal për të ofruar flijime për hyjnitë e tyre, në këtë mal të mbuluar me dushqe, lisa dhe terebinth.
Dhe tradita e krishterë ka vendosur historinë e shpërfytyrimit të Jezusit në malin Tabor.
Në fakt, tashmë në shekullin III, ata ndërtuan një kishë në këtë mal dhe më pas, kur bizantinët mbërritën, ndërtuan tre kapela në kujtim të tre tendave që Pjetri donte të ndërtonte.
Edhe kisha aktuale e ndërtuar në majë të këtij mali, ajo e Barluzzi nga viti 1924, ka tre kapela; dy kullat anësore janë ndërtuar mbi kapelat e Moisiut dhe të Elisë.
Ngjarja e shpërfytyrimit të Jezusit shpesh konsiderohet si një paraqitje e shkurtër të parajsës të ofruar nga Ai si një privilegj tre dishepujve të tij. Por nëse e interpretojmë në këtë mënyrë, ky tregim mund të na ngjallte njëfarë zilie ndaj atyre treve që kishin këtë pasuri dhe ndoshta gjithashtu mund të bënte të dyshojmë se mund të ketë qenë edhe një halucinacion. Në çdo rast nuk do të kishte shumë për të na thënë.
Le ta themi menjëherë... ungjilli i sotëm nuk është kronika e një fakti material. Është një meditim sapienciale, një katekeze e përbërë me imazhe të marra nga Bibla; ne do të përpiqemi t'i kuptojmë këto imazhe, t'i dekodojmë për t'i përkthyer në një mesazh që flet për jetën tonë të sotme.
Pse kjo faqe propozohet gjithmonë të dielën e dytë të Kreshmës? Është shumë e lehtë për të kuptuar arsyen… Liturgjia e kishës fillon të na përgatisë për të lexuar saktë tregimet e Pashkëve.
Çfarë do të dëgjojmë në ditët në vijim? Historia e mundimit dhe vdekjes së Jezusit, një njeri i mençur, i mirë, bujar, por që përfundoi keq.
Si ta kuptojmë këtë jetë, këtë dështim? Nëse Jezusi do të kishte qëndruar i qetë në Nazaret, askush nuk do ta kishte dëmtuar. Por Ai donte të ndryshonte botën dhe në mënyrë të pashmangshme u përplas me drejtuesit e fuqive të botës së vjetër që donin të përjetësonin sundimin e tyre… ai humbi: ai u përplas me ata që mbanin pushtetin në institucionin fetar dhe humbi; ai u paraqit si një qengj mes ujqërve, në një shoqëri ku ka konkurrencë, ku njerëzit përpiqen të mposhtin me forcën më të dobëtit…ishte si një qengj: “që lejoi të përvujtërohet, nuk e çeli gojën e vet; porsi qengji që e çojnë për ta therur, porsi delja e pazë para qethtarëve, nuk e çeli gojën e vet” (Is. 53,7) dhe humbi.
Në këtë botë kush admirohet, kush vlerësohet? Në botën tonë nuk admirohet ai që humbet, por ai që fiton, që dominon edhe me forcë e me dhunë! Në këtë botë nuk admirohet ai që shërben! skllavi që e bën veten shërbëtor, nuk vlen asgjë, nuk është askush.
Njerëzit mendojnë, kështu, që Jezusi është një humbës dhe kështu askush nuk inkurajohet ta ndjekë atë, askush nuk dëshiron t’i përngjajë atij.
Por këto fjalë pashqirojnë një situate reale? Gjërat janë me të vërtetë kështu? A është i drejtë gjykimi i njerëzve?
E dimë se sa përpjekje u desh të bënin vëllezërit tanë besimtarë të brezave të parë për të kuptuar kryqin... nuk e donin si symbol të besimit të tyre. Të krishterët e parë kishin si simbol spirancën, peshkun, pelikanin, pallonin, çiron... jo kryqin.
Kryqi filloi të bëhet simbol i të krishterëve vetëm në shekullin IV, pas fitorës së Kostandinit, kundër armiqtë të vet. Më parë kryqi ishte simboli i disfatës, shkak për faj.
Luka Ungjilltari e shkroi këtë tregim në kohën e Domitianit. Disa arkeologë gjethën një grafit shumë të famshëm. Ai u gjet në gërmimet e Pedagogiumit, i cili ishte një lloj kolegji i destinuar për trajnimin e të rinjnve të destinuar për shërbimin në pallatin perandorak, ishin të rinj të ardhur nga klasa e mesme e lartë të Romës. Grafiti paraqet një burrë në kryq, një njeri me kokë gomari, dhe një besimtar që e adhuron. Një mbishkrim në greqisht jep kuptimin e tij: Alexamenos sebete theon, që do të thotë Alexamenos adhuron Zotin e tij! Është e qartë se Alexamenos ishte vëllai ynë në besim dhe kolegët e tij talleshin me të: bashkë nxënësit e tij, që bënë këtë grafit, shpjegojnë: "Ja Zoti që adhurohet nga Alexamenos, një burrë me kokën e një gomari që përfundoi në kryq”. Kryqi ishte një simbol famëkeq…
Pali në letrën e tij drejtuar Korintasve thotë: “Kini kujdes, kryqi nuk është një shenjë disfate, nuk është shkak për skandal siç besojnë hebrenjtë dhe nuk është çmenduri siç besojnë paganët, por është shenjë e një mençurie që nuk është e kësaj bote ku vlerësohet ai që fiton, ai që dominon. Urtësia që vjen nga mësazhi i Jezusit është diçka tjetër: për Jezusin madhështia qëndron tek ata që shërbejnë”.
Për ta bërë të qartë këtë për të krishterët e komuniteteve të tyre dhe për ne sot, ungjilltarët nuk kanë argumentuar sipas urtësisë së botës: semitët nuk paraqesin argumente të arsyeshëm, ata hartojnë histori. Është përmes një historie që Ungjilltari Luka dëshiron të na ftojë të lexojmë saktë atë që i ndodhi Jezusit dhe është nëpërmjet kësaj historie që ai na nxit të mos e lëmë veten të joshemi nga kriteret e gjykimit të njerëzve.
Le të dëgjojmë se si fillon kjo histori:
“ Reth tetë ditë pas këtyre predikimeve, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin e u ngjit në mal për t’u lutur.
Ndërsa po lutej, fytyra iu shndërrua e petkat iu bënë të bardha e të shndritshme si vetëtima. Dhe ja, dy njerëz po bisedonin me të! Ishin Moisiu dhe Elia. 31 Ata u dukën të rrethuar me lavdi e bisedonin me të për kalimin e tij nga kjo jetë që do ta bënte së shpejti në Jerusalem” (v. 28-31).
Rreth tetë ditë pas këtyre fjalëve të thënë nga Jezusi për ngjitjen e tij në Jeruzalem e për misterin e kryqit që duhet të mbartin të gjithë ata që duan të bëhen nxënësit e tij, Jezusi mori me vete Pjetrin, Gjonin dhe Jakobin dhe u ngjit në mal për t'u lutur.
Ndërsa ai po falej, pamja e fytyrës së tij ndryshoi dhe rrobat e tij u bënë të bardha verbuese. Dhe ja, dy burra, Moisiu dhe Elia, u shfaqën në lavdi dhe po bisedonin me të dhe flisnin për largimin e tij nga kjo botë, të cilin ai do ta kryente në Jeruzalem. Rreth tetë ditë pas këtyre fjalëve… Zakonisht në Ungjij episodet vendosen pranë njëri-tjetrit pa asnjë tregues të kohës. Këtu përkundrazi ka një referencë të qartë për atë që tha Jezusi tetë ditë më parë, është ftesa që Ungjilltari bën për të shkuar dhe për të rishikuar atë që tha Jezusi për të kuptuar se çfarë do të na thotë tani.
Jezusi e kishte shpallur qartë fatin që e priste, ai kishte thënë: “Birit të njeriut i duhet të pësojë shumë, ta përbuzin pleqtë, kryepriftërinjtë dhe skribët, ta vrasin dhe të tretën ditë të ngjallet”.
Biri i njeriut duhet të vuajë shumë, të refuzohet nga pleqtë, krerët, priftërinjtë, skribët… do të vritet, por gjërat nuk do të mbarojnë kështu, sepse jeta e tij e dhënë për shpëtimin e njërzimit do të përfundojë në lavdinë e ringjalljes.
Më pas ai shtoi menjëherë, duke iu drejtuar të gjithë të pranishmëve: “Nëse dikush dëshiron të bëjë të njëjtën zgjedhje të jetës që bëj unë dhe që propozoj, le të harrojë veten”. Zgjedhja duhet të jetë radicale, për gjithmonë: ai që ndjek Jezusin, nuk duhet të mendojë më për veten dhe për përfitimin përsonale, por për nevojat, për jetën e vëllait të tij. Dëgjojmë kaq shumë propozime për jetën, na thuhet edhe që duhet ta shijojmë jetën, të pasurohemi, të përpiqemi të afirmojmë veten, të gjejmë një mënyrë për t'u admiruar, për t'u konsideruar si Zot në këtë botë... Por Jezusi bën propozimin e tij.
Cili është problemi? Vetëm se nuk ka asnjë provë konkrete që Ai ka të drejtë, nuk kemi asnjë provë të pakundërshtueshme, shkencore dhe lind dyshimi: "Nëse e dëgjoj Atë, në fund a nuk do të pendohem që nuk e shijova jetën si shumë njerëz? A nuk do të ndjehem zhgënjyer që nuk mendoja për veten time, që nuk bëra atë që më pëlqen?" Këtu hyn në lojë besimi! Nuk ka asnjë provë, asgjë nuk ëahtë evidente, gjithçka themëlohet mbi besim, me besim në Fjalën e Tij… “Unë të besoj ty”.
Dhe Luka dëshiron të ndihmojë të krishterët e komuniteteve të tij dhe ne sot që të kuptojmë se propozimi që bën Jezusi, është më I miri, më efikacë për të shmangur humbjen e jetës sonë.
Dhe çfarë bën ai për të na bindur?
Na tregon për udhëtimin shpirtëror që bënë dishepujt. Ne e dimë shumë mirë se kur Jezusi foli për këto gjëra, ata mbuluan veshët, mbyllën sytë: ata nuk donin të shihnin se ku po shkonte Jezusi, donin të vazhdonin të kultivonin ëndrrat e tyre.
Vetëm Pjetri reagoi dhe i tha Jezusit: “Por këto nuk janë fjalime që duhen bërë, ato të sugjerohen nga i ligu, ti duhet të jesh fitues…ti jë Mesia që duhet të vijë”.
Çfarë hapash morën dishepujt? Jo të gjithë, por një grup i vogël filloi të kuptonte para të tjerëve se zgjedhja që po propozonte Jezusi ishte e duhura.
Dhe me çfarë imazhesh na tregon Ungjilltari për këtë udhëtim shpirtëror që ata bënë? Dy fjalë mund të n ndërhynë në misterin e jetës së tij: Më ndiq dhe më dëgjo. Këto dy fjalë janë të vlefshme edhe prë ne sot, sepse na sugjerojnë një rrugë, një project jetë. Para së gjithash, duhet të bëjmë si Pjetri, Jakobi, dhe Gjoni: ata e lanë Jezusin t'i shoqëronte në mal.
Çfarë është ky mal? Nuk është një mal material, nuk është mali Tabor, është bota e Zotit. Jezusi prezantoi një grup dishepujsh që mbërritën para të tjerëve të depërtojnë dritën e qiellit, ta njohin mënyra e të menduarit të Perëndisë: ata u larguan nga fusha dhe u ngjitën lart.
Çfarë është kjo fushë? Është vendi ku jetojnë të gjithë, ku secili mendon sipas kritereve, gjykimeve, shkallës së vlerave të kësaj bote. Konkretisht, në rrafsh, një njeri i suksesshëm gjykohet nga llogaria e tij bankare, motori i makinës, shtëpitë, dukshmëria në ekranet televizive, në gazeta, në mediat ku flitet për të.
Sipas këtyre kritereve, sa vlen Jezusi? Ai është humbës, i dështuar, nuk ka shtëpi, nuk ka fusha, në sytë e botës është një askush. Për sa kohë që dikush qëndron në fushë, Jezusi vlerësohet si i tillë: po, një njeri i mirë, por njerëzit nuk e ndjekin atë. Për ta parë këtë person ndryshe, duhet të ngjitesh në mal me atë.
Dhe pastaj çfarë ndodh atje lart në mal? Tre përsonazhë luten. Ne kemi dëgjuar, që në fillim të tregimit, se Jezusi u ngjit në një mal të lart për t'u lutur. Vetëm Luka thotë arsyen pse Jezusi u ngjit në mal: dhe gjatë lutjes këta tre dishepuj gjithashtu do të fillojnë të shohin një ndryshim në pamjen e fytyrës së Jezusit: "Ndërsa po lutej, fytyra e tij ndryshoi".
Cili është ky ndryshim në pamjen e fytyrës së Jezusit që filluan të shohin një grup dishepujsh? Duke u shkëputur nga mënyra e të menduarit të njerëzve, ata filluan të kuptonin se fytyra e shpërfytyruar e Mjeshtrit, ajo që Ai shpalli, po ndryshonte, po shkëlqente, fytyra e të mundurit po bëhej ajo e fitimtarit: duke lutur, ata hynë në një dimension tjetër e fillojnë të shohin e të kptojnë Jezusin si me të vërtetën është, fytyrën reale tij. Në mal çdo gjë ndryshon, gjykimet janë të ndryshëm.
Nëse duam t'i akordojmë mendimet tona me ato të Perëndisë, duhet t'i kultivojmë në heshtje këto momente lutjeje që nënkuptojnë intimitet me Krishtin. Është e pamundur të bashkëndajmë, të hymë në mendimet e Zotit të shtangur nga hutimi, nga celulari që bie vazhdimisht për të shkëmbyer ndoshta banalitete, nga thasheteme të pandërprerë plotë me marrëzi që na mërziten. Nëse kapemi në panairin e kotësisë që propozohet në këtë botë nga mediat, ne nuk mund të gjykojmë dhe vlerësojmë jetën me kriteret e Jezusit. Ungjilli që komemtojmë është ftesa për t'iu afruar Krishtit siç bënë ata të tre dhe për të marrë Ungjillin në dorë, për të filluar të reflektojmë, të formojmë një kriter gjykimi, jo sipas njerëzve që do të na largonin nga një zgjedhje e suksesshme e jetës.
Dhe atëherë kuptojmë se fytyrat e njerëzve që nuk ngjajnë me atë të Jezusit të Nazaretit, janë fytyra të shëmtuara: ato ngjallin frikë, sepse fytyra e atyre që konkurrojnë, e atyre që kërkojnë të mposhtin të tjerët, e atyre që nuk janë në shërbim e atyre që janë në nevojë… nuk është më një fytyrë njerëzore, është ajo e kafshëve që gllabërojnë më të dobëtit; kjo është lufta, jeta e konkurrencës që shpërthen pa mëshirë kur kushdo kujdes vetëm për interesat personale e jeton si në qoftë të tjerët nuk do të ekzistonin. Jezusi na bëri propozimin e tij dhe ne e shohim ndryshe këtë fytyrë vetëm nëse hyjmë në këndvështrimin që Zoti ka për suksesin e një jete.
Dhe veshja e tij u bë e bardhë verbuese. Në simbolikën biblike, veshja tregon gjithçka shohim te një person, domethënë veprimet e tij. Veshja e Jezusit është e bardhë verbuese, e shkëlqyesme, me të vërtetë një simbol i dritës. Është drita e Perëndisë dhe drita e Perëndisë është ajo e dashurisë që doli në plotësinë e saj nga personi i Jezusit; dhe është ajo dritë që ne duhet të dëshmojmë. Drita, nëse e mirëpresim, nëse është drita e jetës së Shpirtit, duhet të shkëlqejë në ne. Në fakt, Jezusi thotë: “Ti je drita e botës, kjo dritë duhet të shkëlqejë para njerëzve, që të shohin veprat e tua të bukura”.
Veshja. Sipas fushës, cila ishte veshja e Jezusit? Nuk ishte një veshje shumë e njohur, ishte rroba e skllavit. Në shoqërinë greko-romake skllavi përçmohej, ai sigurisht nuk ishte njeriu ideal.
Tani ky petk është ndryshe, është veshja mbretërore sipas Perëndisë dhe sipas gjykimeve të tij.
Dhe pastaj shfaqen dy burra, Moisiu dhe Elia.
Kush janë këta dy personazhe? Ne i kujtojmë ata… në Besëlidhjen e Vjetër ata janë të dy që u ngjitën në mal për të parë lavdinë e Perëndisë. Moisiu donte të shihte fytyrën e Zotit dhe Zoti i thotë: "Ti nuk mund ta shohësh fytyrën time, shko atje në shpellë, unë do të vendos dorën time mbi sytë e tu, pasi të kaloj, nuk do të shohësh fytyrën time, por shpatullat e mia".
Njeriu nuk mund ta shohë fytyrën e Zotit, por sheh se ku ka kaluar Zoti, atëherë sheh lavdinë e tij sepse Zoti lë shenja të dashurisë së tij kudo që kalon.
Edhe Elia u ngjit në mal për të parë fytyrën e Zotit, ai e përfytyroi atë si Zotin që shfaqet në forca të tmerrshme, tërmet, erë të vrullshme... lavdia e Zotit u zbulua në zërin e heshtjes së lehtë. Moisiu dhe Elia nuk e kishin parë fytyrën e vërtetë të Perëndisë, e panë kur të dy u rrëmbyen në qiell. Historinë e Elisë, e mbajmë mend kur e çuan në qerren që digjej! Edhe Moisiu u rrembye në qiell. Bibla nuk na e tregon këtë, por ishte në traditë që na tregoi Jozefi. Edhe Moisiu dhe Elia panë fytyrën e Perëndisë pasi u rrëmbyen në qiell dhe tani janë të pranishëm në mal sepse duhet të dëshmojnë se njeriu i suksesshëm sipas Perëndisë është Jezusi.
Moisiu kishte thënë: "Zoti një ditë do t'ju dërgojë një profet si unë dhe kushdo që nuk e dëgjon atë do të shfaroset nga populli"; Elia duhej të kthehej për të njoftuar se Mesia ishte ardhur, e për të thënë se tashmë ishte i pranishëm, gati për të marrë emërimin si Mesi: Elia duhej t'i paraprinte kësaj ardhjeje të Mesisë.
Moisiu dhe Elia tani janë në malin me Jezusin, për të dëshmuar se Mesia i Perëndisë është Jezusi i Nazaretit. Dhe atje në malin të dy, Moisiu dhe Elia, përfaqësojnë gjithashtu të gjithë librat e shenjtë të Izraelit… Moisiu përfaqëson Tevratin, pesë libra të ligjit; Elia përfaqëson të gjitha shkrimet e profetëve që dëshmojnë (profetët janë ata që përfaqësojnë zbulesën e Zotit) dëshmojnë se Jezusi është njeriu sipas Zotit, biri i vërtetë i Zotit.
Dhe për çfarë po flisnin? Për eksodin e tij, për eksodin që do të përfundonte Jezusi në Jerusalem.
Çfarë do të thotë?
Do të thotë që Shkrimet, Moisiu dhe Profetët, Moisiu dhe Elia, konfirmojnë atë që Jezusi sapo ka shpallur, se ai do të duhet të vuajë shumë, të vritet! Por eksodi nuk do të jetë vetëm drejt varrit dhe kaq, por drejt lavdisë, drejt plotësisë së jetës. Këtu erdhi drita që i zbuloi Jezusit se çfarë misioni Ati donte që Jezusi të kryente. Edhe Jezusi, duke lexuar Shkrimet dhe në lutje, e kuptoi eksodin që duhej të ndërmerrte.
Cili ishte reagimi i dishepujve tani, përballë këtij zbulimi të ri të fytyrës së Mjeshtrit? Le të dëgjojmë se çfarë na thotë Luka: “Pjetrin dhe shokët e tij i kishte lodhur gjumi, por qëndruan zgjuar dhe e panë lavdinë e tij dhe ata dy burra që po qëndronin me të; dhe, ndërsa ata po ndaheshin prej tij, Pjetri i tha Jezusit: “Mësues, është mirë për ne të qëndrojmë këtu. Po bëjmë tri tenda: një për ty, një për Moisiun e një për Elinë!” Nuk dinte ç’thoshte” (v. 32-33).
Në këtë pikë sigurisht që kemi kuptuar atë që Luka dëshiron të na thotë duke na treguar për përvojën shpirtërore të këtyre tre dishepujve të Jezusit. Ai dëshiron të na thotë:
“Nëse nuk e përjetoni personalisht të njëjtin shpërfytyrim të Jezusit, nuk mund të jeni dishepuj të tij. Nëse nuk mund ta shihni fytyrën e lavdishme të Krishtit në fytyrën e të kryqëzuarit që jep jetën për dashuri, ju nuk i jepni atij mbështetjen tuaj".
Është e pamundur të bësh zgjedhjen për të veshur rrobën e shërbëtorit nëse dikush nuk e ka parë atë veshje të shndërrohet në një veshje mbretërore, të lavdishme që shkëlqen me dritën hyjnore.
Çfarë ndodh tani? Përvoja shpirtërore e këtyre tre dishepujve për të cilën na tregon Luka vazhdon. I kapërcen gjumi.
Çfarë gjumi është ky?
Gjumi është momenti kur sytë rëndohen dhe mbyllen ngadalë dhe nuk mund të shihen më asgjë.
Çfarë dëshiron të na thotë Luka? Se nuk është e lehtë të vazhdosh të shohësh një fytyrë të lavdishme kur ka përpara një fytyrë të mbuluar me pështymën dhe të kurorëzuar me gjemba. Të tre dishepujt panë diçka nga lavdia hyjnore, por më pas sytë e tyre u zbehën përsëri dhe filluan t'i shihnin gjërat siç i shihnin ata që nuk kanë qenë në mal. Gjumi tregon vështirësi në asimilimin e kritereve dhe gjykimeve të Zotit. Është e lehtë të kthehesh për të konsideruar si madhështi atë që është ënjtje, ënjtje, për të konsideruar bukuri atë që është pamja mashtruese. Pali në fakt u shkruan romakëve: “11 Aq më tepër pasi e dini kohën në të cilën jetojmë: tashmë është koha të zgjoheni nga gjumi, sepse tani shpëtimin e kemi më afër se kur besuam. 12 Nata ka shkuar në të sosur e dita është afruar. Prandaj, t’i flakim larg veprat e errësirës e të ngjeshemi me armët e dritës. 13 Të ecim me nder, porsi ditën, jo në gosti e zdërhallje, jo në fëlligështi e në shfreni, jo në grindje e në smirë. 14 Por, vishuni me Jezu Krishtin Zot e në kujdes për trupin, mos i kënaqni prirjet e ulta” (Rm. 13, 11-14). Është koha për t'u zgjuar nga gjumi, shkundni torturën tuaj shpirtërore sepse është shumë e lehtë të lini veten të mbështilleni përsëri në errësirën e botës.
Dhe në këtë moment Moisiu dhe Elia ndahen nga Jezusi dhe, ndërsa ndahen, Pjetri bën një propozim disi të çuditshëm: të ndërtojnë tre tenda. Kuptimi i këtij imazhi nuk është i lehtë për t'u përcaktuar, por sigurisht që i referohet përvojës së eksodit, sepse është eksodi i Jezusit për të cilin flitet, dhe është një eksod pas Tij që u propozohet dishepujve.
Të ndërtosh tenda... kush bën tende, do të thotë që do të ndaloj, nuk ndërton tende për t’u larguar menjëherë.
Pse Pjetri dëshiron të ndalojë? Ai e kuptoi atë që Jezusi propozoi dhe donte ta ndiqte atë… ai tundohet të ndalojë.
Përvoja jonë shpirtërore na ndihmon të kuptojmë… kur dëgjojmë Ungjillin, meqenëse jemi bërë mirë, dëgjojmë menjëherë një zë që na thotë: “Është pikërisht kështu, bëj atë që të thotë Jezusi, do ta marrësh me mend jetën”... por ne do të donim të ndalonim së kuptuari.
Nuk mjafton, duhet të lëvizim, ta përkthejmë këtë përvojë shpirtërore në konkretitetin e jetës, duhet ta vëmë në veprim. Ne nuk kthehemi me dëshirë në jetën e përditshme sepse problemet, konfliktet sociale, mosmarrëveshjet familjare dhe dramat me të cilat duhet të përballemi na trembin, por jeta jonë nuk përfundon me dëgjimin e Fjalës. Një marrëdhënie e shëndoshë me Zotin nuk të çon në vetëpërthithje, nuk na mbyll në një intimitet shpirtëror steril, por na shtyn të takojmë vëllezërit tanë. Jezusi na çon në mal për t'u kthyer më pas të transformuar mes vëllezërve tanë
Dhe tani përfundimi i tregimit me zërin e Qiellit që u sugjeron tre dishepujve dhe neve se çfarë të bëjmë.
LE TË DËGJOJMË: “34 Ndërsa ky ende po fliste, ra një re dhe i mbuloi me hijen e vet. Kur hynë nën re, nxënësit i kapi frika. 35 Prej resë u dëgjua një zë: “Ky është Biri im ‑ i Zgjedhuri! Atë dëgjojeni!” 36 Ndërsa ky zë po jehonte, Jezusi mbeti vetëm. Nxënësit heshtën dhe ndër ato ditë s’i treguan askujt çka kishin parë” (v.34-36).
Luka prezanton tani një imazh të ri biblik në historinë e tij, imazhin e resë.
Referenca për renë është e shpeshtë, veçanërisht në librin e Eksodit, është imazhi i pranisë së Zotit; Zoti rrallë paraqitet si diell, shumë shpesh përkundrazi si hije, si re… ne gjithashtu e kuptojmë pse. Populli i Izraelit ndjeu praninë dhe mbrojtjen e Perëndisë së tyre në imazhin e hijes dhe të resë; ecte në shkretëtirë dhe atje dielli e shqetëson shumë, ndihet i mbrojtur nga hija dhe reja. Një imazh që e gjejmë kur Moisiu ngjitet në mal, maja e malit mbulohet nga reja, sepse Zoti është i pranishëm dhe do t'i flasë Moisiut, dhe gjithashtu kur të ndërtohet tenda e takimit të Moisiut me Zotin, kjo tendë u mbulua nga reja.
Kudo që ekziston kjo re, është një shenjë se dikush është i rrethuar nga prania e Zotit dhe kjo është ajo që ndodhi me këta dishepuj, ata u njohën me këtë përvojë shpirtërore dhe kuptuan se çfarë eksodi do të kryente Mësuesi i tyre.
Dhe nga kjo re del një zë. Dishepujt u trembën kur kuptuan rrugën që po u propozonte Jezusi. Nga kjo re del një zë: “Ky është djali im, i Zgjedhuri; dëgjojeni atë”. Është i njëjti zë që u dëgjua në ditën e Pagëzimit, por këtu ka një shtesë, “dëgjojeni atë”; atje ai u tregua vetëm si "biri, i Zgjedhuri", ai që riprodhon në mënyrë të përsosur fytyrën e Atit, këtu është sugjerimi: "Ndiqni Atë, dëgjoni Atë". Është interpretimi i Zotit për gjithçka që do t'i ndodhë Jezusit. Për njerëzit Ai do të jetë i munduri, por për Atin në qiell Ai është biri i vërtetë, i Zgjedhuri, shërbëtori besnik në të cilin Ai është i kënaqur.
“Dëgjojeni Atë” edhe kur duket se propozon shtigje tepër të vështira, rrugë të ngushta, zgjedhje paradoksale… “Dëgjojeni Atë”.
Dhe së fundi, një kujtesë për ato tetë ditë. Ungjilltari Marku në të njëjtën histori flet për gjashtë ditë më vonë, Luka tetë ditë. Për të krishterët, numri tetë ka një kuptim shumë specifik: është dita e Pashkëve, dita në të cilën komuniteti mblidhet për të dëgjuar Fjalën e Zotit dhe për të thyer bukën.
Pra, kjo është ajo që Luka dëshiron të na thotë me ato tetë ditë: ai thotë:
“Çdo të diel nxënësit që mblidhen për të kremtuar Eukaristinë ngjiten në mal dhe në mal shohin fytyrën e Zotit të shpërfytyruar, atij që u bë bukë, që dha gjithë jetën dhe kanë këtë propozim që Ai bën: “Bashkoni jetën tuaj me timen”.
Dhe zëri nga qielli na thotë: "Nëse doni të hyjnoni jetën tuaj, nëse doni të jeni vërtet fëmijë të Atit në qiell, dëgjojeni Atë".