Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.


E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.


MË 8 – 12- 2024.


LEXIMI I PARË: Ba. 5, 1 – 9

1 “Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tënd
e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm, që po të vjen prej Hyjit!
2 Mbështillu me mantelin e drejtësisë, që vjen prej Hyjit, vëre në krye kësulën e lavdisë së të Amshueshmit!
3 Sepse Hyji do t’ia dëftojë nderin tënd gjithkujt, gjithkund nën qiell”
4 Për amshim do ta qesë emrim:
“Paqjia e drejtësisë” , “Lavdia e hyjshërbimit”
5 Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
6 Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit,
7 sepse Hyji urdhëroi të rrafshohet çdo mal i lartë e qetë e thepisur,
të mbushën luginat e të barazohen me tokën
që të kthehet Izraeli i sigurt nën lavdinën e Hyjit!
8 Me urdhër të Hyjit Izraelit hije do t’i bëjnë pyjet
Dhe të gjitha pemët e erëndshme,
9 sepse Hyji me gëzim do t’i prijë Izraelit me dritën e lavdisë së vet
me mëshirë dhe me drejtësi që vijnë prej të Lumit.



LECTIO DIVINA – MEDITIMI – LUTJA.

“HIQE, JERUZALEM, PETKUN E TRISHTIMIT E TË MJERIMIT TËND.

Është i mrekullueshëm ky tekst! Por në të njëjtën kohë, ne kemi përshtypje që jemi duke lexuar diçka të njohur, që kemi lexuar në një libër tjetër të Biblës, që bën që të provojmë një ndjenjë tashmë të provuar! Nuk eshtë gjë për të na habitur fakti se në disa vende autori i librit të Barukut rikopjon fjali të tëra nga profeti Isaia. Ne nuk e dimë se kush ishte autori i librit të Barukut: ai ishte sigurisht një profet, që jetoi rreth shekullit të dytë para Krishtit; ne nuk dimë emrin e tij, por ai kishte admirim të pakufishëm për Jéréminë dhe mori emrin e sekretarit të Jeremisë, Barukut. Kjo bëhej në mënyrë rutinore në atë kohë. Dhe marrja e emrit të Barukut ishte mbi të gjitha një mënyrë për t'u regjistruar në linjën shpirtërore të Jeremisë, profetit të madh të shpresës. Sepse, në kohën kur profeti ynë po shkruan, tundimi ishte i madh për t'u dëshpëruar: a do të përmbushen një ditë të gjitha premtimet e bukura të Zotit, të përsëritura, si një jehonë, pa ndërprerje nga profetët e tij? Më shumë, e famshmja "Dita e Zotit" për të cilën foli Jeremia, ajo kohë e Besëlidhjes së Re, ajo kohë e mbretërimit të Zotit, duket se ishte në atë kohë një mirazh që largohej në mënyrë të pa shmangshme me kalimin e kohës.
Atëherë, për të rikthyer energjitë e bashkëkohësve të tij, autori nga ana e tij mori orakujt e mëdhenj të shpresës nga libri i Isaisë. Kjo nuk ishte plagjiaturë, ishte një profesion besimi në vlefshmërinë e premtimeve. Pikërisht këtë fenomen e kemi hasur javën e kaluar në një tekst të futur në librin e Jeremisë, shekuj pas vdekjes së tij.
Tekstet që autori i librit të Barukut kopjoi nga libri i Isaisë datojnë nga Mërgimi në Babiloni ose nga periudha pasuese dhe janë huazuar nga Isaia i dytë ose i tretë. Disa kanë të bëjnë me lavdinë e ardhshme të Jeruzalemit, të tjerët shpallin kthimin e të mërguarve. Le të fillojmë me premtimet e kthimit në vend: për të njoftuar se hebrenjtë e dëbuar në Babiloni nga Nabukodonozori do të lirohen së shpejti dhe do të marrin rrugën e kthimit, Isaia kishte thënë se shkretëtira që ndan Jerusalemin nga Babilonia do të bëhej një “autostradë” e vërtetë: këto janë fjalët e Isaisë:
" Një zë lëshon kushtrimin:
“Në shkretëtirë përgatiteni udhën e Zotit,
rrafshoni në stepë
shtigjet e Tenzot.
Le të ngritet çdo luginë,
le të ulet çdo mal e kodër,
rruga e shtrembër le të bëhet e drejtë,
e rrëpira le të bëhet e rrafshtë"(Is. 40, 3-4).
"Të gjitha malet e mia udhë unë do t’i bëj,
rrugët e mia do të lartësohen" (Is. 49,11).
Dhe Baruku bën jehonë:
"Perëndia ka vendosur që malet e larta dhe kodrat e përjetshme do të ulen dhe luginat do të mbushen; kështu toka do të rrafshohet, që Izraeli të mund të ecë i sigurt në lavdinë e Perëndisë".
Një tjetër imazh: në shkretëtirë, si mund të mendohet, nuk ka bimësi; për të shpallur kthimin, si një mrekulli të Zotit, Isaia tha:
"Në shkretëtirë do ta mbjell cedrin,
akacjen, mirtën e ullirin;
në shkretëtirë bredhin do ta mbjell,
bashkë me vidh e qiparis,
që të shohin e ta kuptojnë,
ta mendojnë e vesh ta marrin njëherësh,
se dora e Zotit këtë e bëri,
e krijoi Shenjti i Izraelit" (Is 41,19).
Baruku tha nga ana e tij:
“ Me urdhër të Hyjit Izraelit hije do t’i bëjnë pyjet
Dhe të gjitha pemët e erëndshme,
sepse Hyji me gëzim do t’i prijë Izraelit
me dritën e lavdisë së vet,
me mëshirë dhe me drejtësi
(Ba. 5,8-9).
Për sa i përket lavdisë së ardhshme të Jeruzalemit, Isaia i dytë tha:
“Zgjohu, zgjohu,
ngjeshu me fuqinë tënde, Sion,
veshi petkat ku i ke më të bukurat,
Jerusalem, qyteti i shenjtë,
sepse nëpër ty kurrë më nuk do të kalojë
i parrethprerë e i papastër!" (Is 52, 1).
Dhe ne dëgjojmë çdo vit për festën e Epifanisë të famshme:
"Ngrihu, shkëlqe, se po vjen drita jote,
mbi ty po lind Lavdia e Zotit!" (Is. 60, 1).
Çfarë mori Baruku për bashkëkohësit e ti nga libri i profetit Isaisë?:
“Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tënd
e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm,
që po të vjen prej Hyjit! ...
Sepse Hyji do t’ia dëftojë nderin tënd gjithkujt,
gjithkund nën qiell ...
Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje".



GUXIMI I BESIMTARËVE!

Ne duhet të gjejmë kohë për t'u ndalur në këto fraza të pabesueshme nëse duam të mendojmë rreth tyre:
"Veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm,
që po të vjen prej Hyjit!":
Është një fjali që na thotë, as më shumë e as më pak, që të bëhemi bartës të vetë shkëlqimit të Zotit!
Isaia shkroi përsëri:
"Çoji përreth sytë e tu e shiko,
të gjithë po bashkohen e po vijnë te ti!
“Pasha jetën time ‑ është fjala e Zotit ‑
të gjithë këta ti do t’i veshësh si stoli,
porsi nusja do të ngjeshesh me ta!” (Is. 49,18).
Ky është libri i dytë i Isaisë.
Dhe i treti thotë:
"Lartësoji përreth sytë e tu e shiko:
të gjithë këta po mblidhen, te ti po vijnë,
bijtë e tu po vijnë prej së largu,
bijat e tua para duarsh po i sjellin" (Is 60, 4).
Dhe, përsëri, në librin e Barukut ne mund të gjejmë një jehon të kësaj gjeje:
"Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit" (v. 5v).
Natyrisht, mund të shtrohet pyetja: nëse libri i Barukut është shumë më i vonshëm se ai i Isaisë, pse rifillimi i të gjitha këtyre premtimeve? Mërgimi babilonas ka kohë që ka mbaruar! Prandaj, ai nuk u premton më të dëbuarve të shekullit të gjashtë kthimin. Për kë i merr ai temat dhe madje fjalët e profetëve të së shkuarës? Në fakt, "të mërguarit" të cilëve u drejtohet janë hebrenjtë e dispersionit (ajo që quhet "Diaspora"), të gjitha ato komunitete hebreje të përhapura në të gjithë botën greko-romake dhe që ndihen si të mërguar nga Jeruzalemi. Profeti e di mirë se, pavarësisht peripecive të historisë, plani i Zotit për Jerusalemin dhe për mbarë njerëzimin do të realizohet.
Prandaj Baruku predikoi, ashtu si Isaia në një periudhë dekurajimi dhe zymtësie: këtu është një mësim i bukur besimi dhe shprese për ne: të gjitha dramat e kohës sonë, çfarëdo qofshin ato, nuk duhet të na zhytin në atë dëshpërim dhe dekurajim që bëjnë të humbim energjitë tona. Përkundrazi, në dramat dhe vështirësitë e jetës, si edhe në përsekutimet duhet t'i dhjetëfishojmë energjitë tona.

[ninoenina]

PËRTGATITJA E LITURGJISË


E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.


MË 8-12-2024.


PSALMI: 126, 1-6.

Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
2 Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!
Asohere thuhej ndër paganë:
“Zoti bëri për ta punë të mëdha”!
3 Vërtet Zoti bëri për ne mrekulli
e zemrat na u mbushën me gëzim!
4 Ktheji, o Zot, robërit tanë
porsi përrenjtë e mesditës!
5 Ata që mbjellin me lot,
deh, le të korrin me gëzim!
6 Në të shkuar ecnin e qanin
duke mbartur farën për ta mbjellë,
kurse në kthim do të vijnë plot gëzim
duke mbartur dorëzat e veta.



LECTIO DIVINA – MEDITIMI – LUTJE.


GJËRA TË MREKULLUESHME BËRI ZOTI PËR NE!


Këtij psalmi i paraprin titulli: "Kënga e ngjitjeve", që do të thotë se ai nuk këndohej në tempullin e Jeruzalemit, gjatë kohës së festës së Çadrave, por gjatë vetë rrugës së pelegrinazhit. Rruga nga Jeriko në Jerusalem ngjitet mjaftueshëm për të justifikuar këtë emërtim. Dhe një pelegrinazh, nga ana tjetër, është një ngjitje e vërtetë shpirtërore. Dy arsye të mira për t'i quajtur këto këngë pelegrinazhi, këngë të ngjitjeve.
Në këtë psalm flitet shumë për mërgimin në Babiloni dhe kthimin nga mërgimi, duke filluar me shprehjen: "Kur Zoti i ktheu robërit në Sion"; por fjalia është në kohën e shkuar: kur u këndua për herën e parë, mërgimi në Babiloni ishte përfunduar shumë kohë më parë e mirë, tempulli ishte rindërtuar; por atëherë pse flisnin përsëri për të? Ishte e nevojshme të nxirrej nga kjo përvojë e mrekullueshme forcën për të besuar ende në premtimet e tjera të Perëndisë:
“Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!" (v. 1v).
Ky gëzim shumë i vërtetë i kthimit në shtëpi nuk ishte asgjë në krahasim me gëzimin që do të kishte mbushur zemrat e atyre që do të kishin qenë në ngjitjen e madhe përfundimtare në Jerusalem (në këtë psalm, Sion ose Jerusalem, është e njëjta gjë). Gjithashtu në Izrael, kur kujtohet koha e kaluara, sytë janë ngulur në të ardhmën. Zoti ka bërë tashmë "çudi-mrekulli" për popullin e tij: çlirimin e Egjiptit, së pari, më pas atë të Mërgimit, por ai do të bëjë shumë mrekulli të tjera: sepse ka ende shumë robër për t'u kthyer në Sion!
Mendohet për të gjithë ata që janë ende të shpërndarë nëpër vende të huaja, ata për të cilët është shkruar libri i Barukut, të cilin po e lexojmë këtë të diel në leximin e parë; por mbi të gjitha janë të gjithë robërit e botës: në zinxhirë dominimi të çdo lloji: dhune, urrejtjeje, padrejtësie apo përbuzjeje.
Duke rilexuar orakujt e vjetër, të mërguarit nga robëria e Babilonisë kuptuan se ata premtonin shumë më tepër dhe shumë më mirë sesa guxuan të besonin në fillim. Po, Perëndia premtoi kthimin e Mërgimtarve nga Babiloni, por gradualisht zbuluan se ishte nga të gjithë mërgimet tona që Hyji premtoi të na kthente. Sepse besnikëria e Perëndisë është e pakufishme, dhe gjithashtu sepse dashuria e tij nuk kufizohet te populli i tij. Kemi, pra, këtu një shembull i shkëlqyer i rileximit të teksteve gjatë shekujve, domethënë, ndërsa besimi i Izraelit piqet dhe hapet për një kuptim gjithnjë e më të madh të misterit të Perëndisë.
Ka qenë Zoti, nuk ka qenë njeriu që zgjodhi Jeruzalemin si pikë referimi për popullin e tij. Kjo është arsyeja pse lidhja e popullit hebre me Jerusalemin ka qenë dhe është edhe sot kaq e fortë, kaq pasionante: është sepse është qyteti i zgjedhur nga vetë Perëndia; sepse ishte me urdhër të Perëndisë, të transmetuar nga profeti Gad, që Davidi ndërtoi altarin e Zotit në kodrën ku ndodhet ende hapësira e tempullit të Jeruzalemit. Shpesh flasim për Jerusalemin ose kodrën e Tempullit, duke thënë "vendi që Zoti ka zgjedhur për të banuar emrin e tij". Dhe vetë Perëndia flet për Jeruzalemin, duke e quajtur atë: "Qyteti që kam zgjedhur". Kjo do të thotë pesha simbolike e akumuluar mbi emrin e Jeruzalemit ndër breza. Meqenëse është vendi i dukshëm i pranisë së Perëndisë, ai është veçanërisht Qyteti i Shenjtë; Qyteti i vetë Zotit, shumë më tepër se qyteti i popullit të tij!


ZOTI DO TË BËJË NË KËTË MAL NJË GOSTI PËR TË GJITHË POPUJT.

Dhe më pas, gjatë shekujve, besimi biblik do të vazhdojë të zhvillohet në drejtim të një hapjeje në rritje ndaj të gjithë njerëzimit: ndërsa zbulohet se zgjedhja e Izraelit është në shërbim të shpëtimit të njerëzimit, kuptohet edhe se Jerusalemi nuk është vetëm atdheu i bijve të Izraelit, por është edhe pika e fundit e tubimit të të gjithë popujve. Isaia shpesh hap perspektiva të tilla; për shembull:
"Në dritën tënde, do të ecin popujt
edhe mbretërit, në lindjen e shkëlqimit tënd.
Lartësoji përreth sytë e tu e shiko:
të gjithë këta po mblidhen, te ti po vijnë,
bijtë e tu po vijnë prej së largu,
bijat e tua para duarsh po i sjellin.
Atëherë do të shikosh, fytyra do të të ndriçojë,
zemra do të të rrahë e do të të zgjerohet,
sepse pasuritë e detit do të zbrazen te ti,
të mirat e popujve do të vijnë te ti.
Mori gamilesh do të të mbulojnë,
gamile njëgungëshe nga Madiani e Efa.
Të gjithë do të vijnë nga Saba,
ar e kem do të sjellin
e do t’i këndojnë lavde Zotit.
Të gjitha grigjat e Cedarit, do të grumbullohen për ty,
deshtë e Nabajotit, do të jenë në shërbim tënd;
do të ngjiten si fli e pëlqyeshme mbi lterin tim
dhe do ta lavdëroj Shtëpinë e Lavdisë sime.
Kush janë ata që po fluturojnë si retë,
porsi pëllumbat në çerdhet e veta?... ”(Is 60, 3. 5-8).
Dhe përsëri:
"2 Do të ndodhë në kohën e ardhshme:
mali i Shtëpisë së Zotit
do të vendoset mbi majën e maleve,
e do të ngallitë përmbi kreshta
dhe të gjithë popujt do të ngarendin tek ai.
3 Tek ai do të shkojnë shumë popuj
e do të thonë:
“Ejani të ngjitemi në malin e Zotit,
në Shtëpinë e Hyjit të Jakobit
që të na i mësojë udhët e tij
e të ecim shtigjeve të tij”
sepse nga Sioni do të dalë Ligji
dhe nga Jerusalemi fjala e Zotit....” (Is 2,2-3).
Dhe ky tekst tjetër i mrekullueshëm:
“Sepse, ja, unë po krijoj,
qiell të ri e tokë te re,
të kaluarat s’do të kujtohen,
më ndër mend nuk do të bien.
Por do të gëzohet e do të galdohet
përgjithmonë në ato që unë po krijoj:
Jerusalemin do ta bëj gëzim,
popullin e tij do ta bëj hare (Is. 65,17-18).
Aq sa kur psalmi ynë këndohet në rrugën që çon në Jerusalem, njerëzit janë të vetëdijshëm që ecin drejt qendrës së jetës së Izraelit, por edhe drejt kryerjes së planit të Zotit për të gjithë njerëzimin: sepse një ditë, nuk do të jenë më mërgimtarët e Babilonisë që do të marrin këtë rrugë, nuk do të jenë më pelegrinët e vetëm të Izraelit, do të jenë të gjithë popujt! Le të citojmë edhe një herë Isainë:
“Zoti Hyji i Ushtrive
do të bëjë përmbi këtë mal
një gosti për të gjithë popujt:
me mish të majmë e me verë të moçme,
me mish të majmë plotë me palcë,
me verë të kulluar, të qartë si loti.
Në këtë mal ai do ta shqyejë
velin që ua mbulonte fytyrën
të gjithë popujve,
mbuluesin që i mbulonte
të gjithë popujt" (Is 25,6-7).
I gjithë njerëzimi është ftuar në banketin e Zotit!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.

MË 8 – 12- 2024.


LEXIMI I DYTË: Fil. 1, 4-6. 8-11.

4 Gjithëherë e në çdo lutje që bëj, lutem me gëzim për ju të gjithë
5 për arsye të pjesëmarrjes tuaj në përhapjen e Ungjillit që prejditës së parë e deri tani.
6 Dhe jam plotësisht i bindur se Ai që në ju e filloi veprën e mirë, Ai edhe do ta kryejë deri në Ditën e Krishtit Jezus…
7 Dhe është e drejtë t’i kem këto ndjenja për ju! Për të vërtetë, unë ju mbaj në zemrën time, sepse ju të gjithë jeni pjesëtarët e hirit tim në prangat e mia, në mbrojtjen e në përforcimin e Ungjillit.
8 Po, Hyjin e kam dëshmitar se ju dua pa masë të gjithëve me dashurinë e Jezu Krishtit!
9 Dhe ja, për çka lutem: që dashuria juaj të shkojë duke u rritur përherë e më fort në njohuri e në kuptim të plotë,
10 që të mund të dalloni çka është më e mirë, që të jeni të pastër si dielli dhe pa farë të mete për Ditën e Krishtit, 11 plot me fryt drejtësie që vjen nëpër Jezu Krishtin ‑ për lavdi e nder të Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SFIDA E MISIONIT.

Pali e themeloi komunitetin e Filipit përpara asaj të Selanikut për të cilën folëm javën e kaluar; por në Filip, ai mundi të qëndrojë pak më gjatë. Pali shoqërohej nga Sila dhe Luka: ky i fundit që tregon këtë udhëtim në Veprat e Apostujve, thotë: "Në këtë qytet zumë vend disa ditë" (Vap. 16,12). Shumë shpejt u formua një komunitet i vogël rreth tyre; një grua e caktuar Lidia, tregtare e purpurit bëri pjesë në të, dhe i strehoi ata në shtëpinë e saj. Por Pali aty kryen një mrekulli që nuk ishte e pëlqyeshme për të gjithë; Luka na e tregon:
“16 Një ditë, ndërsa po shkonim për t’u lutur, na takoi një skllave që kishte shpirtin e magjisë, dhe, duke ushtruar mjeshtrinë e magjisë, zotërinjve të vet u sillte shumë fitesë. 17 Kjo skllave shkonte pas Palit e pas nesh dhe bërtiste: “Këta njerëz janë shërbëtorët e të Lartit Perëndi; këta ju shpallin udhën e shëlbimit!” 18 Bënte kështu për shumë ditë e dikur e mërziti Palin, ky u soll drejt saj dhe i urdhëroi shpirtit: “Po të urdhëroj në Emër të Jezu Krishtit, dil prej saj!” Dhe aty për aty doli prej saj” (Vap. 16,16-18).
Por, nëse shërbëtorja do të ndalonte veprimtarinë e saj të parashikimit, kjo nuk u pëlqente zotërinjve të saj! Prandaj, ata u hakmorën dhe denoncuan Palin dhe shokët e tij tek autoritetet romake me pretekstin se ata shkaktonin trazira në qytet dhe se cenonin moralin e mirë!
Më pas, Pali dhe Sila u rrahën keqas dhe u hodhën në burg, por u çliruan mrekullisht natën tjetër nga një tërmet: gjyqtarët e tyre panë në këtë një shenjë nga qielli dhe preferuan t'i lironin ndërsa i lutën me shumë respekt të largoheshin.
Veprat e Apostujve nuk do të flasin më për qytetin e Filipit; prandaj nuk do të dimë asgjë tjetër për të, përveç asaj që Pali thotë vetë në këtë letër. Është e qartë vetëm se ai ka lënë atje një pjesë të zemrës së tij: “Zoti është dëshmitar i dashurisë së thellë që kam për ju të gjithë, në butësinë e Krishtit Jezu". Dhe fjala "butësi" këtu, në greqisht, duhet të përkthehet me "brendësitë". Përsëri një herë, Pali është shumë pranë fjalorit hebraik. Vini re këtu rastësisht se ai flet për butësinë (e brendësive) të Krishtit Jezu. Është ai, Krishti Jezu, dhe jo ndonjë sentimentalitet, që është burimi i marrëdhënieve vëllazërore brenda komunitetit të krishterë.
Kthehemi te letra jonë: nuk e dimë as nga e shkruan Pali këtë letër për filipianët e tij të dashur: ai thotë se është në burg, por pasi që ai është burgosur disa herë, veçanërisht në Cezare dhe në Romë, dhe ndoshta në Efes, nuk mund të përcaktojmë as vendin as datën.
Në çdo rast, edhe pse në burg, Pali është në gëzim:
"17 Mu, përkundrazi, edhe në qoftë se duhet që gjaku im të derdhet si fli njomëse e shërbesës hyjnore për fenë tuaj, jam i kënaqur dhe galdoj bashkë me ju. 18 Po ashtu edhe ju gëzohuni dhe galdoni bashkë me mua!" (2,17-18).


Një MODEL LUTEJE

Dhe Pali detajon përmbajtjen e lutjes së tij, e cila mund të jetë një mësim për ne, kur lutemi për ata që i duam:
"Në lutjen time, kërkoj që dashuria juaj t'ju bëjë të ecni përpara gjithnjë e më shumë në njohurinë e plotë dhe në të gjithë kthjelltësinë për të dalluar atë që është e rëndësishme". E keni vënë re: dashuria është e para; është ajo që bën të ecësh përpara në njohuri: "Kërkoj që dashuria juaj t'ju bëjë të ecni përpara gjithnjë e më shumë në njohurinë e plotë"; dhe kur Pali flet për njohuri, ai e kupton atë në kuptimin biblik. Për më tepër, ai nuk përdor fjalën e zakonshme në greqisht (gnôsis), ai shpik një term (epignôsis) që tregon një njohuri të rendit më të lartë se ajo e inteligjencës. Ai do të përdorë saktësisht të njëjtën fjalë në letrën e parë drejtuar Timoteut: "Zoti ynë Shpëtimtari do që të gjithë njerëzit të shpëtohen dhe të arrijnë në njohjen e së vërtetës" (1 Tim 2,4). Dhe dihet mirë se duhet përkthyer: "Zoti ynë Shpëtimtari do që të gjithë njerëzit të shpëtohen, domethënë të arrijnë në njohjen e së vërtetës".
Sa i përket kthjelltësisë, qartësisë për të cilën flet Pali këtu, duhet ta kuptojmë edhe atë në kuptimin biblik: nuk bëhet fjalë për arsyetim intelektual, por për sytë e zemrës, mund të themi sytë e besimit. Ka gjithë një simbolikë të shikimit që është zhvilluar në Bibël; kjo fillon me Adamin, sytë e të cilit janë të shtrembëruar nga fjalët e gjarprit; dhe ka të gjithë bijtë e Adamit që kanë sy për të parë dhe nuk shohin, sipas shprehjes së profetëve; por ka edhe bijtë e Abrahamit që dinë "të ngrenë sytë drejt Zotit", siç thotë një psalm, domethënë ta duan, ta adhurojnë, t'i besojnë.
Kështu, me sytë të hapur mirë, besimtarët ecin pa u penguar drejt ditës së Krishtit; këtu, si në letrën drejtuar Tesalonikasve që e lexuam të dielën e kaluar, perspektiva e Palit është Dita e Krishtit. Krishteri është njeriu i pritjes... Ai pret Ditën e Krishtit, domethënë Ditën e triumfit të Dashurisë. E gjithë historia njerëzore dhe e gjithë historia personale marrin kuptimin e tyre prej saj.
Në këtë rritje të botës së re që nuk do të ndërtohet më veçse mbi dashuri, ne kemi rolin tonë për të luajtur: sepse vepra e Zotit dhe vepra e njeriut nuk janë në konkurrencë! Përkundrazi bëhet fjalë për një bashkëpunim. Çka do të thotë: ne bëjmë atë që mund të arrimë me aftësitë tona të vogla, Zoti bën pjesën tjetër.
Por a do të guxojmë të flasim për "bashkëpunim"? Është këtu, ndoshta, ku ne duhet ta rilexojmë edhe një herë këtë frazë të Palit: "Në lutjet e mia, unë kërkoj që dashuria juaj t'ju bëjë të ecni përpara gjithnjë e më shumë në njohuri të plotë dhe në të gjithë qartësinë për të dalluar atë që është e rëndësishme". Koha e ardhjes është një kohë e privilegjuar për t'u vendosur të "dallojmë atë që është e rëndësishme". Çka do të na çojë në mënyrë të pashmangshme për të vënë në pyetje të gjitha kotësi të ekzistencës sonë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.

MË 8-12-2024.

UNGJILLI: Lk. 3,1-6.

1 Në të pesëmbëdhjetin vit të sundimit të Tiberit Cezar, kur Ponc Pilati ishte qeveritari i Judesë, kur Herodi ishte tetrark i Galilesë, Filipi, vëllai i tij, tetrark i krahinës së Ituresë e i Trakonitidës, Lizania tetrark i Abilenës;
2 kur Ana e Kajfa ishin kryepriftërinj, fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë.
3 Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve
4 në përkim me sa shkruan në librin e predikimeve të Isaisë profet:
“Zëri i atij që bërtet në shkretëtirë:
përgatitni udhën e Zotit;
rrafshoni shtigjet e tij!
5 Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
6 E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


VITI 15 I MBRETËRIMIT TË TIBERIT.


Le t'i kthehemi tekstit me radhë: Luka ka arsyet e tij, sigurisht, për t'u treguar kaq preciz, krejt papritur, më datën, vendet, personazhet për të cilët ai është duke folur. Vërejmë kalimthi se ata janë tashmë aktorët e dramës së mundimeve dhe të vdejes të Jezusit: kjo është një mënyrë për të na thënë ndër të tjera se koha e mundimeve të Jezusit tashmë po duket në horizont.
Fakti mbetet se data e dhënë, "viti 15 i mbretërimit të perandorit romak Tiberius" nuk është shumë e sigurt për ne, por nuk është faji i Lukës: asgjë nuk është më e vështirë se të rindërtosh datat e asaj kohe; gjithsesi, brenda pak muajsh, një gjë është e sigurt, ne jemi këtu në vitin 27 ose 28 pas Krishtit.
Luka paraqet edhe figurat politike, fillimisht figurat fetare, pastaj ata që kanë pjesë me dramën e Gjon Pagëzuesit, dhe pastaj me Jezusin. Një guvernator romak, Pilati, për Judenë (domethënë rajonin e Jeruzalemit), mbretër nga vendi për provincat e tjera. Pse Judea ka një regjim të veçantë? Thjesht, në mënyrë që Roma të ketë kontroll të drejtpërdrejtë mbi këtë provincë veçanërisht të vështirë për t'u qeverisur; dhe Pilati është i njohur për ashpërsinë e tij. Vërejtja e fundit, mbreti Herod në fjalë këtu, është Herod Antipa, i biri i Herodit të Madh; ky i fundit ishte në pushtet në kohën e lindjes së Jezusit, por në kohën e jetës së tij publike (si ajo e Gjon Pagëzuesit), ishte Herod Antipa.
Për sa u përket vendeve, Luka përmend dy provinca hebraike, Galilenë dhe Judenë, dhe tre provinca jo-hebreje, në veri të vendit: Iturea, Traconitide dhe Abilene; megjithatë, ai nuk mbulon të gjithë rajonin; por nuk kërkon të jetë shterues, nuk na jep një kurs për gjeografinë politike; ai dëshiron të na sugjerojë se shpëtimi që po vjen, ka të bëjë me judenjtë dhe johebrenjtë, gjë që do të jetë një theksim shumë i fortë në të gjithë ungjillin e tij. Nuk është për t'u habitur që Luka, ish-pagani i konvertuar, është veçanërisht i ndjeshëm ndaj pranisë të paganëve drejt shpëtimit.
Së fundi ai emëron autoritetet fetare, kryepriftërinjtë, Ana dhe Kajfa. Madje në tekstin grek ai thotë “kryeprifti, Ana dhe Kajfa”, një formulë mjaft kurioze! Është e vërtetë që nuk ka pasur kurrë më shumë se një kryeprift në detyrë. Ana ishte nga viti 6 deri në vitin 15 dhe dhëndri i tij Kajfa nga viti 18 deri në vitin 36; por Ana ushtroi një ndikim shumë të madh mbi dhëndrin e tij dhe kjo është ndoshta ajo që Luka donte të vinte në dukje. Të dy, për më tepër, do të luajnë një rol në gjyqin e Jezusit. Gjon në kapitullin 18,13 shkruan: " E çuan më parë tek Ana, sepse ishte vjehrri i Kajfës, që ishte kryeprifti i atij viti".



PREDIKIMI I GJON PAGËZUESIT.


Le të vazhdojmë të lexojmë tekstin: “Fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë". Fjalë për fjalë “Kishte një fjalë të Perëndisë mbi Gjonin”; tani është saktësisht e njëjta formulë që përdoret në Biblën Greke (Septuaginta) për Jereminë (Jer 11,1) dhe për Ozean (Hos 1,1); Luka e merr me dashje; ai dëshiron të na paraqesë menjëherë Gjonin (atë që ne e quajmë Gjon Pagëzuesin) si një profet autentik. Ai kishte treguar pak më parë në ungjillin e tij, lindjen e mrekullueshme të Gjonit, birit të Zakarisë dhe Elizabetës. Prandaj Gjon Pagëzuesi ishte bir i një prifti, një çështje e parëndësishme në atë kohë, por, si shumë hebrenj të devotshëm, ai u distancua nga tempulli në Jerusalem. Dhe ai i fton vëllezërit e tij që të bashkohen me të në shkretëtirë për të rizbuluar entuziazmin e Jozueut dhe të popullit hebre që kalonin Jordanin. Duke vepruar kështu, ai kreu një mision të vërtetë të një profeti: "Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve". Kthimi në besim ka qenë gjithmonë tema e preferuar e predikimit të profetëve. Ne do të flasim më gjerësisht për pagëzimin e Gjonit dhe pagëzimin e krishterë javën e ardhshme në lidhje me vargjet e mëposhtme nga Ungjilli i Lukës; për sot, le të vërejmë vetëm se Jezusi nuk e shpiku pagëzimin, pasi, para tij, Gjoni po pagëzonte tashmë!
Predikimi i Gjonit vihet nën “patronazhin” më të mirë të mundshëm: “Siç është shkruar në librin e profetit Isaia”; mënyra për të thënë: Gjon Pagëzuesi është një profet autentik, ai që ju hap sytë që të kuptoni se u për përmbushën premtimet e lashta. Sepse qëllimi i madh i shkrimeve të Besëlidhjes së Re është të zbulohet se Jezusi është me të vërtetë ai që përmbush planin e Perëndisë të shpallur në Besëlidhjen e Vjetër. Secili autor e bën në mënyrën e vet, me gjenialitetin e vet, por qëllimi është gjithmonë i njëjtë. Citimi i zgjedhur nga Luka është marrë nga kapitulli 40 i librit të Isaisë, pra nga Isaia e dytë, profeti që predikoi gjatë Mërgimit në Babiloni dhe shpalli besnikërinë e Zotit dhe kthimin në vend, me këto fjalë:
“Një zë lëshon kushtrimin:
“Në shkretëtirë përgatiteni udhën e Zotit,
rrafshoni në stepë shtigjet e Tenzot.
Le të ngritet çdo luginë,
le të ulet çdo mal e kodër,
rruga e shtrembër le të bëhet e drejtë,
e rrëpira le të bëhet e rrafshtë:
do të zbulohet hiri i Zotit,
atëherë të gjithë njerëzit së bashku do të shohin
se ka folur goja e Zotit!” (Is. 40, 3-5) .
Le të jemi të qartë: ky njoftim nga Isaia iu drejtua kryesisht bashkëkohësve të tij; shqetësimi i tyre i parë ishte i menjëhershëm; prandaj është një orakull rrethanash; të mërguarve që rrezikonin të besonin se ishin të braktisur nga Zoti, ai u tha: së shpejti do të merrni rrugën për në shtëpi. Ai e bëri këtë përmes imazheve jashtëzakonisht ekspresive për ta: çdo vit, për festën e madhe kombëtare, festën e perëndisë Marduk, skllevërit hebrenj të dëbuar në Babiloni detyroheshin të bënin punë të vërtetë të detyruar; ishte e nevojshme të vizatohej një “autostradë” në mes të shkretëtirës: të mbusheshin luginat, të rrafshoheshin kodrat, të drejtoheshin shtigjet dredha-dredha ... e gjithë kjo, fizikisht e dhimbshme dhe akoma më moralisht, pasi ishte për nder të një idhulli pagan. ! Tani çfarë tha Isaia? Tani e tutje është rruga e Zotit që do të kalojë në për shkretëtirën: përkthejeni, Zoti po udhëheq procesionin e kthimit triumfues në vend tuaj .
Gjon Pagëzuesi, duke rilexuar profecinë e atit të tij të largët shpirtëror, zbulon atje shpalljen e një rruge tjetër çlirimi: këtej e tutje jo vetëm të mërguarit në Babiloni, por çdo njeri do të shohë shpëtimin e Zotit.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E ARDHJES VITI C

MË 8-12-2024


DO TË THËRRAS ME NJË EMËR TË RI.

Statistikat thonë se 98% e grave nuk u pëlqen imazhi i tyre dhe tentojnë në çdo mënyrë (duke iu nënshtruar dietave, duke bërë aerobikë, duke zgjedhur një pamje të re, duke përdorur kirurgjinë estetike) për të përmirësuar imazhin e tyre. Të lashtët – për të cilët emri përbënte një tërësi me personin – do t’i quanin këto përpjekje kërkim për t’i dhënë vetes një emër të ri, tentativa për t’u rindërtuar më emrin edhe identitetin e tyre.
Zoti do të ndryshojë pamjen dhe emrin e njerëzve, qyteteve, popujve. Ai i thirri Abrahamin, Sarën, Jakobin, Simonin dhe u dha atyre një emër të ri. Ai e transformua Jeruzalemin – qytetin në rrënoja, "skllaven", "e veja e trishtuar dhe e tharë" – në një qytet të quajtur "Bukur", "Xhevahir", "Paqja e drejtësisë dhe lavdia e devotshmërisë".
Ne ndoshta ndihemi të zënë pashmangshëm në një emër që dimë se e meritojmë, edhe pse askush nuk na e ka drejtuar: "Alkoolik", "Narkoman", "Skllav i lojërave të fatit", "I korruptuar seksual", "I pabesë", "I pandershëm", "I papërgjegjshëm"... Është gjendja e pafat nga e cila Zoti dëshiron të na çlirojë. Ai vjen për të na zbuluar emrin me të cilin na thërret që nga e gjithë përjetësia.
Me cilin emër mund të identifikojmë kombin tonë, komunitetin tonë të krishterë, familjen tonë? A do t’i quanim: vend i paqes, i ndarjes, i drejtësisë, i vëllazërisë apo presim që Zoti t’i vizitojë ato dhe t’u japë atyre një emër të ri?
Duke i dhënë njeriut lirinë, Zoti ka rrezikuar shumë: është vendosur në gjendjen dhe në eventualitetin e të parit dashurinë e tij të refuzuar. Por nëse ka vendosur të luajë këtë lojë, është e vështirë të imagjinohet se mund të dalë i mundur. Një ditë do të thërrasë çdo njeri me emrin e ri që dashuria e tij do të ketë treguar.

Për të interiorizuar mesazhin, do ta përsërisim:
“Çdo njeri do të shohë shpëtimin e Zotit”.


LEXIMI I PARË: Bar 5,1-9.

1 “Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tënd
e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm, që po të vjen prej Hyjit!
2 Mbështillu me mantelin e drejtësisë, që vjen prej Hyjit, vëre në krye kësulën e lavdisë së të Amshueshmit!
3 Sepse Hyji do t’ia dëftojë nderin tënd gjithkujt, gjithkund nën qiell”
4 Për amshim do ta qesë emrim:
“Paqjia e drejtësisë” , “Lavdia e hyjshërbimit”
5 Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
6 Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit,
7 sepse Hyji urdhëroi të rrafshohet çdo mal i lartë e qetë e thepisur,
të mbushën luginat e të barazohen me tokën
që të kthehet Izraeli i sigurt nën lavdinën e Hyjit!
8 Me urdhër të Hyjit Izraelit hije do t’i bëjnë pyjet
Dhe të gjitha pemët e erëndshme,
9 sepse Hyji me gëzim do t’i prijë Izraelit me dritën e lavdisë së vet
me mëshirë dhe me drejtësi që vijnë prej të Lumit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

Në Izrael, gruaja që humbte bashkëshortin ose një fëmijë, mbante rrobat e zija, e mbulonte kokën me vello. E dëshpëruar nga dhimbja, ulej në tokë, nuk gatuante ushqim, nuk lahej dhe nuk vënte parfume. Kështu shprehte dëshpërimin e saj.
Leximi e krahasoi qytetin e Jeruzalemit me një e ve të trishtuar, të cilës, me një dhunë brutale, i janë rrëmbyer fëmijët nga duart: ulet e pikëlluar, e veshur me rrobat e zija dhe i refuzon të gjitha fjalët e ngushëllimit.
Referimi është te një nga ngjarjet më dramatike të historisë së Izraelit: shkatërrimi i qytetit të shenjtë, shkatërrimi i territorit të tij dhe deportimi i banorëve të tij. Si një nënë, Jeruzalemi i pa fëmijët e saj duke u larguar të zinxhiruar, të shtyrë nga ushtarë të egër, të bindur se nuk do t’i shihte më kurrë.
Kaluan shumë vite – ndoshta pesëdhjetë – dhe një ditë Zoti ngre midis të dëbuarve një profet të ngarkuar të çojë një mesazh gëzimi tek ai qytet që dikur “ishte e madhja ndër kombet, zonja ndër provinca” dhe që tani “është bërë si një e veja” (Lament 1,1).
I thotë: “Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tend e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm, që po të vjen prej Hyjit!. 2 Mbështillu me mantelin e drejtësisë, që vjen prej Hyjit, vëre në krye kësulën e lavdisë së të Amshueshmit!” (v.1-2).
Nuk është parë kurrë një grua e moshuara dhe e fishkur të rinovohet dhe të kthehet sërish në një vajzë të bukur dhe të magjepsëse. Dhe megjithatë me Jeruzalemin kjo do të ndodhë – thotë profeti – mbi të do të shkëlqejë lavdia që vjen nga Zoti (v.1).
Të kushtohet vëmendje: jo lavdia që ne mendojmë se mund t’ia japim Zotit (sikur ai të ketë nevojë për duartrokitjet tona), por lavdia që vjen prej tij. Është shfaqja e dashurisë së tij nëpërmjet ndërhyrjes së tij në favor të të mërguarit, në favor të njerëzimit. Kjo është lavdia e tij: jeta e njeriut.
Transformimi i vajtimit në gëzim – thotë Baruhu – do të jetë para syve të të gjithëve. Zoti do të shfaqë shkëlqimin e Jeruzalemit të rinovuar: “çdo krijesë nën qiell” dhe kjo do të jetë shenja se asgjë nuk është e pamundur për dashurinë e Zotit, do të shfaqet e rinovuar.
Dhe Baruhu vazhdon:
“5 Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
6 Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit” (v. 5-6),
Osea – profeti që i pari përdori imazhin e Izraelit si nuse e Zotit – aludoi në një mrekulli tjetër. Zoti – thoshte:
“Do të të bëj fatin tim të përhershëm,
do të të fejoj në drejtësi e në të drejtë,
me dhembshuri e dashuri.
Do të të fejoj në besnikëri
e ti Zotin do ta njohësh!” (Os 2,21-22).
E mundd të gjendhet edhe një përkthim tjetër: Zoti “do të fejohet përsëri me Izraelin, gruan e pabesë, do ta zhdukë plotësisht të shkuarën e saj, me dashurinë e tij do t’i kthejë madje virgjërinë”.
Si shenjë e transformimit të ndodhur, Jeruzalemi merr emra të rinj: quhet Paqja e drejtësisë dhe Lavdia e devotshmërisë (v.4).
Për një semit emri nuk është një fjalë e thjeshtë, një emërim konvencional, është gjithmonë i lidhur ngushtë me personin, identifikon madje me atë që e mban. Të bësh një regjistrim do të thotë të skllavërosh atë që regjistrohet (2 Sam 24), ndryshimi i emrit tregon atribuimin e një personaliteti të ri (Gn 17,5).
Jeruzalemi merr emra të rinj që tregojnë fatin e saj: do të bëhet vendi ku do të mbretërojë paqja e vërtetë, jo ajo e dukshme që është vetëm një shtypje e ligjshme, por ajo që është fryt i drejtësisë, pra nga realizimi i projektit të Zotit. Do të jetë “lavdia e devotshmërisë” sepse fama e saj nuk do të rrjedhë nga prestigji politik apo nga sukseset ushtarake, por nga devotshmëria e saj, pra, nga besnikëria ndaj Zotit të saj.
Baruku vazhdon: Jeruzalem, mos u ul më në pluhurin e tokës, vrapo shpejt deri në majën e malit, shiko drejt lindjes dhe shiko fëmijët e tu që po kthehen. Ti i ke parë duke u larguar këmbë, të përulur dhe të rrahur nga armiqtë, tani po kthehen në triumf; ata shoqërohen nga ish-turpëruesit e tyre që tani u japin nderime (vv.5-6).
Është mrekullia e kryer nga Zoti. Zoti vendosi të shesë çdo mal dhe të mbushi çdo luginë në mënyrë që Izraelitët të kthehen nga nëna e tyre, pa mundim. Edhe pemët që prodhojnë rrëshira aromatike përkulin degët e tyre për të bërë hije dhe për të mbrojtur nga rrezet e diellit grupet e të dëbuarve që kthehen. Vetë Zoti i udhëheq, ashtu siç i shoqëroi etërit e tyre kur dolën nga Egjipti.
Leximi është një ftesë për gëzim dhe shpresë sepse Zoti "vendosi të shesë çdo mal të lartë dhe shkëmbinjtë shekullorë, të mbushi luginat dhe të shesë tokën" (v.7). Vendosi, mori një vendim të pakthyeshëm. Nuk do të ketë paqe derisa të mos zhvendosë të gjitha malet, të copëtojë të gjithë shkëmbinjtë, të vizitojë të gjitha thellësitë.


LEXIMI I DYTË: Fil. 1, 4-6. 8-11.

4 Gjithëherë e në çdo lutje që bëj, lutem me gëzim për ju të gjithë
5 për arsye të pjesëmarrjes tuaj në përhapjen e Ungjillit që prej ditës së parë e deri tani. 6 Dhe jam plotësisht i bindur se Ai që në ju e filloi veprën e mirë, Ai edhe do ta kryejë deri në Ditën e Krishtit Jezus…
7 Dhe është e drejtë t’i kem këto ndjenja për ju! Për të vërtetë, unë ju mbaj në zemrën time, sepse ju të gjithë jeni pjesëtarët e hirit tim në prangat e mia, në mbrojtjen e në përforcimin e Ungjillit. 8 Po, Hyjin e kam dëshmitar se ju dua pa masë të gjithëve me dashurinë e Jezu Krishtit! 9 Dhe ja, për çka lutem: që dashuria juaj të shkojë duke u rritur përherë e më fort në njohuri e në kuptim të plotë, 10 që të mund të dalloni çka është më e mirë, që të jeni të pastër si dielli dhe pa farë të mete për Ditën e Krishtit, 11 plot me fryt drejtësie që vjen nëpër Jezu Krishtin ‑ për lavdi e nder të Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur jemi në ndonjë vështirësi ne i drejtohemi Zotit dhe e lutëm që të na japë atë që na nevojitet.
Izraelitët nuk luten kështu; ata gjithmonë i fillojnë lutjet e tyre me një “bekim” në të cilin renditin arsyet pse duhet t’i japin lavdi dhe t’ia falenderojnë Zotin; vetëm pas kësaj i paraqesin atij edhe kërkesat e tyre. Thonë, për shembull: “I bekuar je ti Zot që ke mëshirë para dhimbjes së njeriut… Tani unë po vuaj…”.
Pjesa e letrës drejtuar Filipianëve e cila është sjellë në leximin tonë është shembull i një prej këtyre lutjeve judaike të përbëra nga dy pjesë.
Në të parën (v.4-6) Pali i falenderon Zotit. Ai e “bekon” atë për atë që ka realizuar në komunitetin e Filipit, komunitetit të parë Kristian në Evropë. Ky komunitet – thotë – është shumë bujare, ka ndihmuar edhe ekonomikisht shpallësit e Ungjillit, jeton një jetë të pastër dhe e mbush zemrën e tij me kënaqësi dhe gëzim.
Para se t’i drejtohet Zotit lutjen, ai nuk mund të mos shprehë emocionet e tij të brendshme para një dhënies së mëshirës kaq të bollshme. Ai shpreh dashurinë e tij për ata që janë kaq të dashur për të “në dashurinë e Krishtit Jezu” (v.8).

Në pjesën e dytë (v.9-11) i kërkon Zotit që të rrisë gjithnjë e më shumë tek Filipianët dashurinë dhe kuptimin e asaj që është vërtet e mirë dhe në përputhje me Ungjillin.
Ndoshta komuniteti ynë ndjen se nuk meriton lavdërimet që Pali i drejton atij të Filipianëve, megjithatë duhet të kultivojmë besimin dhe optimizmin. “Ai që e ka filluar në ne këtë vepër të mirë, do ta çojë patjetër deri në fund” (v.5), siç e ka bërë në Filipi. Është vepra e tij, jo jonë. Na kërkon vetëm që ta lëmë atë të veprojë, që të lejohemi të udhëhiqemi nga Fjala e tij.


UNGJILLI: Lk. 3,1-6.

1 Në të pesëmbëdhjetin vit të sundimit të Tiberit Cezar, kur Ponc Pilati ishte qeveritari i Judesë, kur Herodi ishte tetrark i Galilesë, Filipi, vëllai i tij, tetrark i krahinës së Ituresë e i Trakonitidës, Lizania tetrark i Abilenës; 2 kur Ana e Kajfa ishin kryepriftërinj, fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë. 3 Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve 4 në përkim me sa shkruan në librin e predikimeve të Isaisë profet:
“Zëri i atij që bërtet në shkretëtirë:
përgatitni udhën e Zotit;
rrafshoni shtigjet e tij!
5 Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
6 E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit.”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Referenca kronologjike me të cilën Luka fillon rrëfimin e tij (v.1-2) është e saktë dhe e rëndësishme sepse lejon të datohet fillimi i jetës publike të Jezusit. Në Palestinë viti fillon më 1 tetor dhe atëherë viti i pesëmbëdhjetë i perandorisë së Tiberit vendoset midis 1 tetorit të vitit 27 dhe 30 shtatorit të vitit 28 pas Krishtit, datë që përputhet në mënyrë të përsosur me Gjn. 2,20.
Luka dëshiron të jetë e qartë për të gjithë se ai nuk po fillon të rrëfejë një përrallë, një mit ezoterik të lindur nga fantazia dhe imagjinata e çuditshme e një ëndërrimtari. Ai synon t’u referohet fakteve konkrete. Ndërhyrja e Zotit në historinë e njerëzimit ka ndodhur në një moment dhe në një vend të përcaktuar mirë. Megjithatë, nëse qëllimi i ungjilltarit do të ishte vetëm të tregonte datën e fillimit të jetës publike të Jezusit, ai mund të ndalej pas kësaj tregimi të parë. Në vend të kësaj ai vazhdon dhe shton të tjera: tregon emrat e guvernatorëve të Palestinës dhe të territoreve fqinje dhe ato të kryepriftërinjve Ana dhe Kajafas. Gjithsej 7 persona dhe për të arritur këtë numër duhet të fusë edhe Anën, kryepriftin që nuk është më në funksion, prej trembëdhjetë vitesh, edhe pse vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm.
Numri 7 ka qartë një kuptim simbolik: atë të tërësisë. Së bashku me emrat dhe detyrat e personave të përmendur, tregon se e gjithë historia – e shenjtë dhe profane, judaike dhe pagane – është e përfshirë në ngjarjen që po përshkruhet. Është një fillim që i përket të gjithë popujve dhe të gjitha institucioneve civile dhe fetare.
Pas hyrjes historike, ja që hyn solemnisht në skenë personazhi i parë, Gjon Pagëzuesi: “Fjala e Zotit zbriti mbi Gjonin, birin e Zakariasë, në shkretëtirë” (v.2). Këto janë fjalët me të cilat në Besëlidhjen e Vjetër paraqitet thirrja e profetëve të mëdhenj (Jer 1,1.4).
Gjithçka fillon në shkretëtirë (v.2), një vend i mbushur me kujtime dhe me jehonë të thella emocionale për Izraelitët. Në shkretëtirë ata kanë mësuar shumë gjëra: kanë mësuar të shkëputen nga çdo gjë e tepërt sepse përbën një peshë të panevojshme për t’u mbajtur gjatë rrugës, kanë mësuar të jenë solidarë dhe të ndajnë pasuritë e tyre me vëllezërit, kanë mësuar, mbi të gjitha, t’i besojnë Zotit.
Në kohën e Jezusit, është në shkretëtirë që tërheqen ata që duan të përsërisin përvojën shpirtërore të etërve të tyre, ata që duan të shpëtojnë nga hipokrizitë e një feje të bërë me formalitete dhe praktika të pastra të jashtme. Është në shkretëtirë ku shkojnë të jetojnë ata që refuzojnë shoqërinë e korruptuar, të padrejtë dhe opresive që është vendosur në tokën e tyre. Ndër këto persona “protestatarë” është edhe Gjoni, bir i Zakariasë (Lk 1,80).
Luka nuk thotë asgjë për mënyrën e tij të veshjes, nuk flet për ushqimin e tij, por, nga sa na tregon Mateu (3,4), dimë se Pagëzori nuk përdorte rrobën e gjatë të bardhë të priftërinjve të tempullit, mbante një rrobë të ashpër, siç bënte profeti Elia (2 Mbr. 2,13-14); nuk hante produktet e qytetit, ushqehej me atë që shkretëtira ofronte spontanisht. Pagëzuesi donte të ishte dhe të dukej i huaj në tokën e tij; ishte një izraelit, por sjellja e tij e dallonte qartë nga njerëzit e popullit të tij.
Ashtu si Gjoni, edhe të krishterët, edhe pse jetojnë në botë, e jetojnë përshpirtërinë e shkretëtirës. Në një botë ku konsiderohet normale përdorimi i dhunës, hakmarrjes dhe madje edhe i luftës, ata shprehin vetëm fjalë paqeje dhe faljeje; në një botë ku shpallen të bekuar ata që grumbullojnë pasuri edhe duke shfrytëzuar të dobëtit, ata shpallin shërbimin falas për të varfërit dhe ndarjen; në një botë ku kërkohet kënaqësia me çdo kusht, ata predikojnë heqjen dorë dhe dhurimin e vetes.
Nga shkretëtira, vendi i thirrjes së tij, Gjoni zhvendoset drejt rajonit të Jordanit, e kalon atë gjatë e gjerë duke shpallur një pagëzim pëshpëritjeje për faljen e mëkateve. Predikimin e tij – është mirë ta paraprijmë menjëherë për të mos keqkuptuar disa nga shprehjet e tij – ishte një mesazh gëzimi dhe ngushëllimi për të gjithë, siç do ta theksojë Luka pak vargje më tutje (Lk 3,18).
Në lashtësi lumi Jordan – që kalon nëpër një rajon të shkretë – nuk ka pasur kurrë rëndësi as si rrugë komunikimi (nuk është i lundrueshëm) as për ujitje. Asnjë qytet i madh nuk është ngritur kurrë përgjatë brigjeve të tij. Rëndësia e tij ka qenë gjithmonë ajo e krijimit të një kufiji midis popujve të ndryshëm. Për të marrë në zotërim tokën e premtuar, Izraeli, që vinte nga Egjipti, ka dashur ta kalojë atë (Js 3).
Është ky territor kufitar që zgjidhet nga Gjon Pagëzuesi për misionin e tij. Në ritin e pagëzimit që administron ai dëshiron që secili të përsërisë veprimin e hyrjes, duke kaluar Jordanin, në tokën e lirisë. Ai dëshiron të përgatisë një popull të gatshëm të pranojë shpëtimin e Zotit, të gatshëm të hyjë në Tokën e Vërtetë të Premtuar. Për këtë u kërkon të gjithëve të marrin vendimin e vendosur për të ndryshuar rrënjësisht mënyrën e të menduarit dhe të jetuarit.
Për të sqaruar më mirë detyrën që Gjoni është thirrur të kryejë, Luka përmend një frazë të profetit Isaia: “Zë i atij që bërtet në shkretëtirë: Përgatitni rrugën e Zotit, drejtoni shtigjet e tij” (v.4).
Nuk mund të mos vihet re një kundërthënie me atë që dëgjuam në leximin e parë. Atje Baruku pohonte: “Zoti ka vendosur të shesë çdo mal të lartë, të mbushi luginat dhe të shesë tokën, që Izraeli të ecë i sigurtë” (Bar 5,7). E tij ishte një këngë e besimit në shpëtimin që Zoti me siguri do ta sillte deri në fund.
Në librin e orakuleve të profetit Isaia në vend të kësaj u kërkohet Izraelitëve të përgatisin vetë rrugën e Zotit. Profeti u drejton atyre ftesën për t'u angazhuar për të ulur çdo kodër dhe për të sheshtëruar vendet e vështira. Shpëtimi vjen nga Zoti dhe është vetëm vepër e tij, por mund të fitohet vetëm nga ai që heq pengesat që i vijnë në rrugë ardhjes së tij.
Dy profetët nuk e kundërshtojnë njëri-tjetrin, por e plotësojnë njëri-tjetrin. I pari nënvizon veprën e pamundur të dashurisë së Zotit. Ai – thotë – do të arrijë gjithsesi, me dashurinë e tij besnike, ta kthejë popullin e tij nga toka e skllavërisë në liri (Bar 5,7-9). Është si një njeri i çmendur i dashuruar: asnjë pengesë nuk është e pamundur për të në rrugën që e çon në takim me të dashurën. Nuk ka mal të lartë, nuk ka luginë të thellë e të errët që mund t’ia pengojë realizimin e ëndrrës së tij të dashurisë.
Profeti i dytë vë në dukje veprën e njeriut. Është e vërtetë se suksesi i dashurisë së Zotit është gjithsesi i garantuar, por njeriu mund të humbasë shumë çaste, shumë ditë, shumë vite lumturie dhe gëzimi larg Zotit të tij. Për këtë është urgjente që ai ta hapë zemrën e tij, që të heqë sa më shpejt të gjitha pengesat që ndërhyjnë në takimin me të.
Ndryshe nga ungjilltarët e tjerë që kufizohen në përmendjen e një vargu nga Isaia, Luka vazhdon citimin:
“Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit” (vv.5-6).
Nëse ai shton edhe këto vargje, do të thotë se i kanë prekur veçanërisht zemrën. Le të shohim të kuptojmë arsyen.
Luginat për t’u mbushur, malet për t’u sheshuar, kodrat për t’u ulur, udhët e shtrembëra t’u drejtuar dhe vendet e papërshkueshme për t’u sheshuar, pa dyshim duhen kuptuar jo në kuptim material, por si simbole të një realiteti tjetër.
Malet dhe kodrat përfaqësojnë, në gjuhën biblike, mburrjen, kryelartësinë, arrogancën e atij që dëshiron t’i imponohet, të dominojë mbi të tjerët (Krh. Is. 2,11-17). Mbretëria e Zotit është e papërputhshme me këto sjellje krenarë e mburravec, nuk mund të vijë aty ku mbretëron shpirti konkurrues, ku kërkohet në çdo mënyrë të shfrytëzohen të tjerët, ku pranohen kastat, ku kërkohen përkulje, prostracione, nderime, respekt. Në botën e re hyn vetëm ai që pranon logjikën e kundërt: dhurimin e vetes, shërbimin e përulur reciprok, kërkimin e vendit të fundit:
“Mbretërit e paganëve sundojnë me ta si zotërues; madje ata që sundojnë mbi ta kërkojnë të quhen ‘Bamirës’! Ju s’guxoni të bëni ashtu! Përkundrazi, më i madhi ndër ju të jetë si të ishte më i riu, kurse kryetari, sikur të ishte ai që shërben” (Lk. 22,26).
Pastaj janë thellësitë që duhen mbushur. Janë padrejtësitë e turpshme ekonomike të denoncuara nga profetët.
Hapat e lakuar në fund janë dinakëtë, zgjedhjet e pakuptimta, situatat e padrejta që duhet të rishikohen dhe të bëhen konforme me rrugët e Zotit:
“Ju thatë: ‘Nuk është e drejtë udha e Zotit’. Dëgjoni, pra, shtëpia e Izraelit: A thua mënyra e sjelljes sime vërtet s’është e mirë? Apo më parë mënyra e veprimit tuaj është e keqe?” (Ez. 18,25).
Konvertimi që kërkon Gjon Pagëzuesi është radikal. Si të shpresojmë që njeriu ta realizojë atë?
Në përkthimin në shqip foljet shfaqen në formë joveprore (“të mbushet”, “të ulet”, “të jenë të drejta”), sikur të ishte një urdhër.
Nëse ky është kuptimi i fjalëve të profetit, është njeriu që, me përpjekjet dhe angazhimin e tij, duhet të realizojë sipërmarrjen e pamundur. Kështu kemi arsye të forta për të menduar se ajo kurrë nuk do të përfundojë.
Në të vërtetë, në tekstin origjinal grek, foljet janë në kohën të ardhmen joveprore: “Çdo grykë do të mbushet, çdo mal e kodër do të ulet, dhe gjërat e lakuara do të bëhen të drejta…”.
Kështu – le ta pranojmë me gëzim! – diskutimi ndryshon. Nuk bëhet fjalë për urdhra të dhënë nga Zoti, por për një premtim që ai bën: bota e bazuar në parime të reja do të lindë, edhe pse për njerëzit mund të duket një iluzion, dhe do të jetë vepra ime.
Pjesa e fundit e citimit është veçanërisht e rëndësishme: Çdo mish do të shohë shpëtimin e Zotit! (v.6).
Jo “çdo njeri”, por “çdo mish” – thotë teksti origjinal. Mishi, në kuptimin biblik, nuk janë muskujt, por i gjithë njeriu i konsideruar në aspektin e tij si qenie e dobët, e brishtë, e ekspozuar ndaj kaq shumë dështimesh. Njeriu është mish sepse sëmuret, bën gabime, vuan nga vetmia dhe braktisja, plaket dhe vdes. Ja tani premtimi: në çdo dobësi të njeriut do të shfaqet shpëtimi i Zotit; nuk do të ketë thellësi faji aq të errët dhe të thellë sa të mos vizitohet dhe ndriçohet nga dashuria e tij.
Luka e vendos këtë pohim në fillim të Ungjillit të tij, e zgjedh pothuajse si titull të veprës së tij sepse përmban një deklaratë solemne: Zoti nuk e rezervon shpëtimin e tij për disa persona të privilegjuar, por dëshiron që të ofrohet për të gjithë. Askush nuk do të përjashtohet.

Është një jehonë e profecisë së Simeonit:
"Sepse me sytë e mi e pashë shëlbimin
që ti e bëre gati
në sy të të gjithë popujve:
32 Dritën që bën të të njohin Ty paganët
e që i jep nder popullit tënd, Izraelit” (Lk 2,30-32).

[ninoenina]

F. A. FESTA E NGJIZJES SË PAPËRLYER TË ZOJES MARI. VITI C: LEXIMI I PARË.

PËRGATITJA E LITURGJISË

FESTA E ZOJES SË PAPËRLYER VITI C

MË 9-12-2024 (KËTË VIT BËHET MË 9 – 12 – 2024).

LEXIMI I PARË: Zn. 3, 9 – 15.

9 Zoti Hyj e thirri njeriun e i tha: “Ku je”?
10 Ky iu përgjigj: “Dëgjova zërin tënd në kopsht e u tremba, sepse jam lakuriq e u fsheha”.
11 Ai i tha: “Kush të tregoi se je lakuriq? A mos hëngre frutat nga pema prej së cilës të kam urdhëruar të mos hash”?
12 Njeriu u përgjigj: “Gruaja që ma dhe për shoqe, ajo më dha frut prej pemës dhe hëngra”.
13 Atëherë Zoti Hyj i tha gruas: “Pse e bëre këtë”? Gruaja u përgjigj: “Më gënjeu gjarpri dhe hëngra”.
14 Atëherë Zoti Hyj i tha gjarprit:
“Pasi e bëre këtë gjë
qofsh mallkuar ndër të gjitha bagëtitë
dhe kafshët e egra!
Do të ecësh përmbi barkun tënd
dhe do të hash pluhur në të gjitha ditët e jetës sate!
15 Armiqësi do të vë ndërmjet teje e gruas,
ndërmjet farës sate e farës së saj:
fara e saj do të ta ndrydhë kokën,
kurse ti do t’ia sulmosh themrën”.
20 Njeriu e quajti gruan e vet Evë, sepse ajo është nëna e të gjithë të gjallëve.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Festa e ngjizjes së papërlyer është shumë e lashtë. Në Lindje kremtohej tashmë në shekullin e 8-të. Më pas murgjit bizantinë e futën në Italinë jugore, në Siçili, veçanërisht në Palermo, ku tashmë në vitin 1300 ishte një festë e detyruar, prandaj shumë kohë përpara se dogma që u shpall më 8 dhjetor 1854 nga Piu IX të përkufizohej me këto fjalë:
“Virgjëresha e Bekuar Mari u ruajt me hirin dhe privilegjin e veçantë të Perëndisë së Plotfuqishëm në pritje të meritave të Jezu Krishtit, Shpëtimtarit të njerëzimit, e imunizuar nga çdo njollë e mëkatit origjinal.
E formuluar me këto fjalë, dogma është enigmatike për ne, jo vetëm kaq, por paraqet vështirësi.
E para: flet për “privilegjin e veçantë” dhe ne luftojmë ta pranojmë këtë sepse i bëjmë vetes menjëherë pyetjen: “Pse Ati në Qiell bën dallime midis fëmijëve të tij?”
“Pse i jap favore dikujt dhe jo të tjerëve?”
“Pse vetëm Maria u përjashtua nga mëkati origjinal dhe pasojat e tij dramatike si sëmundjet, fatkeqësitë, vdekja dhe të tjerë?”
E formuluar në këtë mënyrë, dogma nuk na afron më me Marinë, na distancon, nuk e ndjejmë më si motrën tonë; ne jemi pasardhësit e varfër të Adamit, të detyruar të durojmë, pa asnjë faj, dhimbjet e një mëkati që nuk e kemi bërë ... por ajo u ruajt e imunizuar nga çdo njollë e mëkatit origjinal. Ajo është e privilegjuar pa asnjë meritë dhe kështu konkludojmë “e bekuar ajo!”.
Por gjithçka përfundon atye vendosim në kamare, e nderojmë, shkojmë t'i falënderojmë, por ajo është shumë larg nesh, Maria nuk është shoqëruesja jonë e udhëtimit.
Ne, siç kanë bërë Apostujt dhe dishepujt e të gjitha kohërave, luftojmë për të ecur duke ndjekur Krishtin, shpesh na godasin pyetjet, dyshimet, tundimet, kalojmë momente në të cilat ndihemi të humbur dhe kemi vështirësi të mëdha për të pranuar vullnetin e Zotit.
Në këtë pikë, megjithatë, tek ne lind një dyshim ... ndoshta nuk është Maria ajo që është larg nesh, por mënyra në të cilën ajo e vërtetë u formulua në 1800, e cila duhet rishikuar.
Dhe në këtë drejtim duhet të sqarojmë menjëherë: dogmat nuk janë Fjala e Perëndisë, ato janë fjala e njerëzve dhe për këtë arsye mund të formulohen në një mënyrë më të përsosur. Dogma e ngjyzjes së papërlyer të Zojes Mari mund të paraqitet në një mënyrë tjetër.
Duhet të jemi shumë të kujdesshëm që të mos idhullojmë dogmën sepse ajo gjuhë është vepër njerëzore; kategoritë filozofike dhe teologjike ndryshojnë me kalimin e kohës dhe kulturave, e vërteta mbetet, por duhet paraqitur në një mënyrë ndryshe dhe më të kuptueshme.
Një vështirësi tjetër: Studimet biblike kanë vërtetuar pa asnjë dyshim se historia e Zanafillës së cilës i referohet dogma, nuk është tregimi i një ngjarjeje që ka ndodhur në fillim të botës, por një faqe teologjie që është shkruar me imazhe, me gjuhë mitike për t'iu përgjigjur enigmave më shqetësuese të zemrës njerëzore, kjo: “Pse ekziston e keqja në botë?”
“A donte Zoti një botë si kjo apo ne e krijuam atë?”
Historia e Zanafillës dëshiron t'i përgjigjet kësaj pyetjeje dhe e bën këtë duke na treguar një kronikë fakti, duke na paraqitur përgjigjen me gjuhën e kohës, gjuhën mitike.
Prandaj, ai nuk rrëfen mëkatin e njëfarë Adami dhe një Eve të caktuar, por shpjegon se si njerëzit, duke u larguar nga Perëndia, krijuan një botë që shpesh është një luginë lotësh.
Atëherë ne nuk jemi pasardhësit e fatkeqësive të Adamit dhe Evës, por ne jemi Adami dhe Eva përballë Perëndisë dhe përgjegjësit për zgjedhjet që jemi thirrur të bëjmë në jetë.
Epo, le të shkojmë në vitet 1854... Piu IX, si të gjithë në kohën e tij, besonte se historia e mëkatit origjinal raportonte historinë fatkeqe të dy individëve, zotit Adam dhe zonjës Eva, dhe ishte i bindur se shkelja e tyre kishte pasur pasojat dramatike për pasardhësit e tyre të cilëve u ishte transmetuar ky faj.
Ky interpretim që ishte dhënë nga Agustini, vazhdoi deri në kohën e Piut IX dhe më gjerë.
Por nëse interpretimi i tregimit të Zanafillës nuk është ashtu siç e interpretoi Piu IX, atëherë e vërteta e përfshirë në dogmën e Konceptimit të Papërlyer gjithashtu kërkon të kuptohet në një mënyrë të re.
Një verejtje e katërt duhet të bëjmë, sërish në lidhje me kohën në të cilën kjo dogmë u formulua me ato fjalë. Ishte koha në të cilën përkushtimi popullor ndaj Marisë ishte përkeqësuar shumë. Ky përkushtim buronte nga dashuria dhe jo nga pasqyrimi i thellë i teksteve të shenjta, dhe ndonjëherë kufizohej me bestytni, sentimentalizëm… dhe ShënTereza nga Lisieux e dëshmon këtë në shekulli i 19-të: ajo foli për predikuesit e kohës së saj dhe madje tha:
“Do të doja të isha prift për të predikuar sepse nuk i duroj dot më predikimet që dëgjoj për Marinë, sepse ato tregojnë gjëra të pamundura, shpikin gjëra që askush nuk i dinte për Marinë, i shpikën, nuk e tregojnë jetën e saj reale, por një jetë që shpiket nga fantazitë e tyre”. Dhe ajo përfundoi duke thënë:
“Nëse ndodh që, duke dëgjuar këta predikime, njeriu detyrohet të habitet nga fillimi e deri në fund, unë arrij në atë pikë që thjesht nuk mund të duroj më”.
Dhe mund të ndodhë që dikush madje të shkojë aq larg sa të largohet nga Maria, sepse ajo është një krijesë shumë e shkëlqyer, pasi i gjithë Koncili i Dytë i Vatikanit e njohu gjithashtu këtë mënyrë të gabuar të paraqitjes së figurës së Marisë dhe foli për ekzagjerim të rremë, për një steril ndjenjë kalimtare, me një besnikëri të kotë dhe na ftoi të vazhdojmë drejt besimit të vërtetë që na shtyn të imitojmë virtytet e Marisë që jetoi një jetë plot me shqetësime familjare dhe pune si ne.
Në fakt, Maria e Ungjillit është shumë afër nesh, një vajzë që u rrit në malet e Galilesë së poshtme, një grua e re që ra në dashuri me Jozefin me të cilin mendoi të ndërtonte një familje sipas traditës së shenjtë të njerëzve të popullit të saj, pastaj nëna, një grua besimtare që duhej të përballej çdo ditë me vështirësi dhe tundime jo të ndryshme nga tonat.
Do të shtoja se Maria, si të gjithë ne, kishte problemet e saj shëndetësore dhe ekonomike, me marrëdhëniet me Jozefin, me djalin e saj, me fqinjët e saj.
Ungjijtë na kujtojnë disa herë hutimet e saj, pyetjet e saj, udhëtimin e saj në lëvizjet të besimit të saj. Le të kujtojmë kur Simeoni thotë:
“Shih! Hyji e caktoi këtë Fëmijë të shkaktojë rrënim e ngritje për shumëkënd në Izrael. Do të jetë edhe shenjë të cilës njerëzit do t’i kundërshtojnë. ‑ 35 (edhe ty vetë një shpatë do ta tejshkojë shpirtin) ‑ që të zbulohen shestimet e zemrës së shumëkujt” (Lk. 2,34-35).
Një shpatë do të shpojë shpirtin tend.
Dhe Ungjilltari vazhdon duke thënë: “Prindërit e tij u mahnitën me atë që thuhej për fëmijën, ata nuk kuptonin”.
Dhe pas vizitës së barinjve, Ungjilltari Luka thotë: “Jozefi dhe Maria nuk e kuptuan atë që po i thoshin”.
Dhe mbi të gjitha na habit ajo që na thotë Marku, në kapitullin 3, kur Jezusi pas muajve të parë të jetës së tij publike fillon të bëjë zgjedhje shumë provokuese dhe bie në konflikt me fuqitë e kësaj bote, me autoritetin fetar hebre që kapet pas traditave dhe prandaj fillon të vihet në rrezik jetën e tij.
Ky lajm mbërrin në Nazaret dhe Maria dhe familja e saj shkojnë në Kafarnaum për ta marrë sepse i thanë: “Po, ai është çmendur!”.
Maria gjithashtu kishte vështirësi të kuptonte zgjedhjet e djalit të saj.
Dhe pastaj, për të kuptuar këtë të vërtetë që përmban dogma, por që duhet riformuluar, duhet të rishikojmë atë që thotë në të vërtetë kapitulli i tretë 3° i Librit të Zanafillës në kapitullin e tretë që na paraqitet në festën e sotme.
Ne duam të kuptojmë vërtet mirë se çfarë synon të na mësojë ky tekst i shenjtë dhe tani le të fillojmë të dëgjojmë: “Zoti Hyj e thirri njeriun e i tha: “Ku je”? Ky iu përgjigj: “Dëgjova zërin tënd në kopsht e u tremba, sepse jam lakuriq e u fsheha” (v.9-10).
Kur lexojmë dy kapitujt e parë të Librit të Zanafillës ku tregohet krijimi i universit, pastaj i tokës për të cilën njeriu thirret të kujdeset si kopshtar, pastaj krijimi i çiftit të parë... ajo që ne perceptojmë është një ndjesi e ëmbël e harmonisë, e paqes, e bukurisë.
Autori i shenjtë përsëritet shtatë herë si refren:
“Hyji pa se ishte gjë e mire”. Gjithçka u krijua për të treguar planin e mrekullueshëm të Hyjit për gjithçka fillonte të ekzistuari.
Kishte harmoni midis njeriut dhe Zotit, një harmoni që përfaqësohet nga ai imazh i lezetshëm i Zotit që ecën me njeriun në kopsht në flladin e mbrëmjes. Dhe le të jemi të kujdesshëm... është marrëdhënia e parë, më e rëndësishmja; kur prishet marrëdhënia e njeriut me Zotin, prishen të gjitha marrëdhëniet e tjera, prishen të gjitha harmonitë e tjera.
Kishte harmoni e njeriut me veten: njeriu është i qetë, pranon me gëzim gjendjen e tij njerëzore që përfaqësohet nga ai imazh i lakuriqësisë; ne kemi lindur lakuriqë, kjo është gjendja jonë dhe njeriu nuk ka turp për këtë lakuriqësi, domethënë për të qenë i kufizuar: ai nuk është një super njeri dhe është i lumtur që është një njeri me aftësi të kufizuara.
Kishte harmoni i njeriut me krijimin.
Vlera e një objekti është krejt e ndryshme kur bëhet dhuratë sepse kur është dhuratë atëherë është plot dashuri. Le të mendojmë për unazën që mban një e ve pas 50 vitesh dashuri, ishte unaza e fejesës, ka vlerë ekonomike, por nëse dikush do të donte ta ndërronte me një unazë me vlerë 10, 100 herë më shumë, ajo grua nuk e pranon sepse është plot dashuri...
Vetë krijimi mund të konsiderohet si lënda e parë që na nevojitet, e cila duhet respektuar sepse do t'u shërbejë edhe brezave të tjerë.
Një gjë tjetër është të perceptosh mesazhin e dashurisë që është në këtë krijim, domethënë të pranosh se një Atë në qiell e ka përgatitur këtë krijim për të gjithë fëmijët e tij dhe kështu, nëse e kuptoj këtë mesazh dashurie, nuk kam nevojë për ekologët për të më thënë të respektoj krijimin.
Kishte harmoni para mëkatit midis njeriut dhe krijimit; kishte harmoni midis njeriut dhe të tjerëve.
Diversiteti nuk ishte një arsye për konkurrencë ku njeriu e ndjen si një stimul për të qenë në gjendje të dominojë, të mposht, të skllavërojë të tjerët, të ngrihet më lart se të tjerët, duke i shtypur gjithashtu ata, duke përdorur të gjitha aftësitë që ka!
Diversiteti, në planin e Krijuesit, ishte mundësia për të krijuar dashuri në shkëmbimin e dhuratave nga të cilat çdo njeri që vjen në këtë botë, është i pasur dhe duhet t'ia dorëzojë vëllait të tij dhe të marrë prej tij dhuratat që i nevojiten.
Zoti na ka bërë mirë, kemi nevojë për njëri-tjetrin, ne nuk jemi super njerëz të vetë-mjaftueshëm.
Këtu është harmonia midis njeriut dhe bashkëqytetarit të tij, e kjo në planin e krijimit.
Pikërisht në këtë pikë “gjarpri” hyn në skenë që në fillim dhe thyen të gjitha këto harmoni. Çfarë bën gjarpri?
Ai e bind njeriun të bëjë gjënë e tij, të ndihet si një super njeri, të thyejë ato kufij që i imponohen atij nga gjendja e tij njerëzore, e shtyn atë ta konsiderojë veten një zot të vetvetes: nuk ka më nevojë për Zotin, e bind atë të lërë mënjanë planin e Krijuesit dhe ta bëjë vetë një projekt.
Pyesim veten: “kush është ky gjarpër?”
Le ta deshifrojmë këtë figurë mitike.
E gjejmë në letërsitë e Lindjes së Mesme të Lashtë, në letërsitë e miteve të Mesopotamisë.
Ndryshe nga sa mendojmë ndoshta, gjatë Besëlidhjes së Vjetër ky personazh misterioz, gjarpri, nuk shfaqet më, ai shfaqet vetëm në këtë kapitull të tretë të Librit të Zanafillës. Vetëm në kohën e Jezusit rabinët, nën ndikimin e mendimit persian dhe helenistik, filluan ta shohin gjarprin “si djallin siç e konceptojmë ende, por në tekstin e Zanafillës nuk e gjejmë këtë kuptim, është një shpjegim tjetër ... Pse?
Libri i Zanafillës thotë se gjarpri ishte më dinak nga krijesat e Perëndisë.
Cila është krijesa më inteligjente e krijimit që njohim?
Njeriu. Njeriu është krijesa më e mençur, më inteligjente, por dinakëria mund të dalë te ky njeri.
Dinak do të thotë që ai vendos: ai nuk e merr më në konsideratë mençurinë që sugjeron të jemi të lidhur me Zotin që është krijuesi, është Ai që ka një plan, një project! Ti duhet të vendosesh se çfarë dëshiron, ti je krijuesi i fatit tend…gjarpri është vetë njeriu.
Kur në vend që të jetë i mençur, kur të bëhet i vetëdijshëm për kufirin, kur të gëzohet për gjendjen e dikujt si një krijesë që varet nga Krijuesi, atëherë njeriu bëhet dinak, ai beson se është i vetë-mjaftueshëm dhe më pas ndihet i mërzitur nga prania e një Zoti, është një delir i çmendur plotfuqishmërie dhe pastaj njeriu vjen me dinakërinë e tij për të shpallur autonominë e tij dhe për të vendosur për të se çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe: Ai nuk e merr më në konsideratë planin e Zotit...
Kështu ai është. Njeriu dëgjon gjarprin në brendësinë e tij kur në vend që të dëgjojë mençurinë, dëgjon dinakërinë e tij ... ajo është krijesa më dinake që Zoti ka bërë.
Dhe imazhi është pikërisht ai i gjarprit, sepse ky tundim i vetë-mjaftueshmërisë është delikat, depërton i padukshëm, tinëzar si gjarpri në mendjen dhe zemrën e njeriut dhe ju bën të bëni zgjedhje vdekjeprurëse.
Dhe kur njeriu dëgjon gjarprin në brendësinë e tij, ai çmendet dhe prish të gjitha marrëdhëniet.
1) Marrëdhënia e parë që prishet: njeriu nuk është më në vendin e tij.
Zoti e kërkon, i thotë:
“Ku je, çfarë bëre me jetën tënde?
Si e ke pakësuar veten duke mos dëgjuar mençurinë, por dinakërinë tënde?
Përfundova atje ku ka qara dhe kërcëllim dhëmbësh”.

Njeriu ka thyer harmoninë me veten, nuk e pranon më veten brenda aftësive të kufizuara të tij dhe fshihet.
“E dëgjova zërin tënd në kopsht, kisha frikë sepse jam lakuriq dhe fsheha.
Të fshihesh nga Zoti do të thotë të vendosësh të bësh pa Të.
Konkretisht, kur dëgjon këtë dinakëri që është e pranishme te njeriu dhe që të shkatërron, atëherë nuk dialogon më me Perëndinë, braktis lutjen, nuk dëgjon më Fjalën e Perëndisë, nuk të duhet, vendos gjithçka, por pastaj çfarë bën?
Largohësh nga vëllezërit e tu, nga komuniteti, hyn në konfuzion të plotë.
2) Le të dëgjojmë tani pyetjen e dytë që Zoti bën pasi e pyet njeriun “ku je”: jo pas cilës pemë u fshehe, por ku përfundove duke mos ndjekur më mençurinë por dinakërinë?
Zoti i tha: “Kush të tregoi se je lakuriq? A mos hëngre frutat nga pema prej së cilës të kam urdhëruar të mos hash”? 12 Njeriu u përgjigj: “Gruaja që ma dhe për shoqe, ajo më dha frut prej pemës dhe hëngra”. 13 Atëherë Zoti Hyj i tha gruas: “Pse e bëre këtë”? Gruaja u përgjigj: “Më gënjeu gjarpri dhe hëngra”.
3) Pasoja e tretë e vendimit për t'u distancuar nga Zoti në zgjedhje morale dhe për të mos ndjekur më mençurinë, por dinakërinë, është prishja e harmonisë me ata që Perëndia i ka vendosur në anën tonë, prishja e marrëdhënieve me njerëzit e tjerë ... pse?
Sepse kur nuk ndjekim mençurinë, por dinakërinë, kjo nuk na sugjeron dashuri, vëmendje ndaj vëllait, shikim të asaj që ai ka nevojë, që të jemi bujarë duke dhënë dhuratat tona sipas mundësive, por na sugjeron: “Bëje atë që të pëlqen, nëse ke nevojë për vëllanë tend, mirë, përndryshe mos ki interes për atë”.
Dinakëria nuk të sugjëron që të jesh i dashur, por që të jesh egoist.
Përgjigja që njeriu i jep Zotit:
“Personi që vendose pranë meje, më inkurajoi të ndiqja jo mençurinë, por dinakërinë: ishte ajo që më përfshiu në këtë mënyrë arsyetimi dhe vendosjeje.
Kështu faji u vihet bashkëqytetarëve - është faji i shoqërisë, faji i arsimit, i shkollës...
Është e vërtetë, por ju jeni përgjegjës kur në vend që të dëgjoni mençurinë, dëgjoni dinakërinë që është brenda jush, që është egoizmi juaj, të mendoni për veten tuaj.
Dhe Zoti e pyeti gruan: “Çfarë ke bërë?”
Përgjigja e gruas: “Gjarpri më mashtroi mua”.
Është një akuzë e mbuluar kundër Zotit Krijues:
“Je ti ai që i ke bërë gjëratë keqija, pse nuk e ke bërë njeriun engjëll, të paaftë për të bërë dëm?
Ti e fute këtë prirje drejt së keqes në ne, unë e ndoqa, më bëre në mëshirën e këtyre shtytjeve që nuk mund t'i kontrolloj dhe e ndoqa këtë dinakëri, por ti je ai që më bëre kështu. Pse nuk më bëre ndryshe? Pse nuk më bëre perfekt?
Pse ekziston ky gjarpër tinëzar që më injekton helm vdekjeprurës?
Përgjigja është shumë e thjeshtë: sepse nuk ishte e mundur që të na kishte bërë ndryshe!.
Kështu ka qenë njeriu që prej lindjes së tij, me lakuriqësinë e tij: duhet të ndërgjegjësohet se nuk thirret të ndjekë gjarprin që është në të, por urtësinë që vjen nga marrëdhënia dhe harmonia e tij me Zotin.
Dhe në këtë pikë ne do të prisnim që pasi të merrte në pyetje burrin dhe gruan, Zoti do të merrte në pyetje gjarprin.
Nuk e bën këtë sepse gjarpri nuk është gjë tjetër veçse ana tjetër e njerëzimit tonë dhe në vend që të vërë në dyshim gjarprin, Zoti premton, thotë se cili është fati i këtij gjarpri: ai do të jetë fituesi apo do të jetë humbësi?
Atëherë Zoti Perëndi i tha gjarprit:
“Atëherë Zoti Hyj i tha gjarprit:
“Pasi e bëre këtë gjë
qofsh mallkuar ndër të gjitha bagëtitë
dhe kafshët e egra!
Do të ecësh përmbi barkun tënd
dhe do të hash pluhur në të gjitha ditët e jetës sate!

Armiqësi do të vë ndërmjet teje e gruas,
ndërmjet farës sate e farës së saj:
fara e saj do të ta ndrydhë kokën,
kurse ti do t’ia sulmosh themrën” (v. 14-15).
Të gjithë përjetojmë një konflikt të dhimbshëm brenda vetes.
Është sugjerimi që vjen nga mençuria që të shtyn të duash, të sakrifikosh veten për tjetrin, të duash edhe të mirën e armikut dhe më pas janë sugjerimet që vijnë nga gjarpri që të shtyn të biesh përsëri mbi veten.
Një konflikt shumë i dhimbshëm na përfaqësohet mirë nga Pali në kapitullin 7, 14vv të Letrës drejtuar Romakëve kur thotë:
“As që mund ta kuptoj se çfarë bëj, në fakt nuk bëj çfarë të dua, por bëj atë që urrej kështu që nuk jam më unë që e bëj, por mëkati që jeton brenda meje.
Është gjarpri brenda meje ai që më shtyn të kryej veprime që më çnjerëzojnë, që nuk janë jeta, por vdekja, në fakt nuk bëj të mirën që dua, por të keqen që urrej, jam një fatkeq.
Dhe pastaj pyetja:
“Kush do të më çlirojë nga kjo gjendje?”
Këtu është përgjigjja e pyetjes në pjesën e fundit të leximit të sotëm.
Kur Zoti, duke iu kthyer gjarprit, që është kjo dinakëri që ka brenda tij njeriun që shpesh mbizotëron, i thotë gjarprit:
“Ju jeni mallkuar”.
Është mallkimi i parë që gjejmë në Bibël pas gjithë bekimeve.
Bekimi do të thotë të japësh frytshmëri, të japësh jetë.
Kur krijoi peshqit, Zoti tha: “Shtohuni e shumohuni, mbushni ujërat e detit; po edhe shpendët le të shumohen përmbi tokë” (Zn. 1,22); dhe kur krijoi njerëzit:
“Hyji krijoi njeriun në përngjasimin e vet,

e krijoi në përngjasimin e Hyjit;
i krijoi mashkull e femër.
Hyji i bekoi dhe u tha:
“Shtohuni e shumohuni e mbusheni tokën
dhe sundojeni atë!
Bëhuni zotëruesit e peshqve të detit, të shpendëve të qiellit dhe të çdo gjallese që lëviz përmbi tokë”! (Zn. 1,27-28). Është bekimi.
Mallkimi është njoftimi se e keqja nuk do të ketë pasardhës, nuk do të jetë frytdhënëse, do të mposhtet, do të humbet, do të zvarritet, do të prekë pluhurin.
Dhe tani Zoti shqipton ato fjalë që quhen proto-evangelium, shpallja e lajmit të mirë, thotë:
“Armiqësi do të vë ndërmjet teje e gruas,
ndërmjet farës sate e farës së saj:
fara e saj do të ta ndrydhë kokën,
kurse ti do t’ia sulmosh themrën” (v. 15).
Tradita e krishterë ka parë në këtë grua që shtyp kokën e gjarprit një figurë të nënës së Mesisë, pra të Marisë dhe në pasardhësin e saj ka parë Krishtin.
Në realitet ky është imazhi i konfliktit midis së mirës dhe së keqes, midis egoizmit dhe dashurisë që do t'i shoqërojë gjithmonë njerëzit.
Pra pyetja është: a është vërtet tendenca drejt egoizmit? a janë sugjerimet e gjarprit të pathyeshme?
Dashuri e plotë, e pakushtëzuar, kërkim i së mirës, dashuri edhe për armikun, për ata që ju kanë dëmtuar... a është e mundur?
A është e mundur dashuria totale pa asnjë copë egoizmi?
Nga pikëpamja njerëzore përgjigja është jo, nuk është e mundur duke llogaritur vetëm në forcat që vijnë nga natyra jonë biologjike që na çojnë në një drejtim krejtësisht tjetër, por nëse Zoti na jep jetën e tij, Shpirtin e tij, aftësinë e tij për të, dashuri, nëse na bën fëmijët e tij, atëherë është e mundur dhe përgjigjen e kemi në festën e sotme.
Maria ia doli, jeta e saj ishte e gjitha një dhuratë dashurie.
Kjo nuk do të thotë se është ndryshe nga ne, se nuk ishte, nuk u tundua, jo.
Ajo është një nga motrat tona në të cilën Shpirti e dhurata e tij janë pranauar plotësisht dhe kështu ne e ndiejmë atë si shoqëruesen tonë në besim, jo një të privilegjuar që është përjashtuar nga vështirësitë tona, por një që ka qenë gjithmonë e urtë ndaj sugjerimeve hyjnore. Jeta vjen si dhuratë nga Ati. Ajo është e papërlyer në kuptimin që nga ngjizja e saj, në tërësinë e ekzistencës së saj, ajo ishte e urtë ndaj zërit të Shpirtit.
Dhe si përfundim kujtojmë atë që na thotë leximi i dytë i sotëm, letrën drejtuar Efesianëve, kur sigurisht pyesim veten, por a është e mundur për Marinë dhe për ne të jemi të papërlyer?
Jo nga forcat natyrore, por nga jeta hyjnore që kemi marrë ashtu siç e ka marrë Maria, është e mundur të marrim forcën për dashuri totale, të pakushtëzuar.
Përgjigja e leximit të dytë thotë se ne jemi thirrur pikërisht për këtë: që të jemi të shenjtë dhe të papërlyer përpara Atit në qiell, të dashuruar, në bamirësi.

[ninoenina]

F.A. JAVA E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES.TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES

MË 8-12 – 2024 (Këtë vit festohet më 9 dhjetor 2024).


Festa e ngjizjes së papërlyer: Maria shenjë e fitores mbi gjarprin.

Ekziston një mënyrë për të paraqitur figurën e Marisë që dekurajon në vend që të inkurajojë, të jape guxim.
Ajo përmendet si gruaja absolutisht e paimitueshme, e përjashtuar nga mëkati origjinal dhe pasojat e tij dramatike – dhe kjo jo për shkak të meritës së saj, por për shkak të një privilegji të veçantë hyjnor – të konfirmuar në hir, të ruajtur nga gabimet, të bekuar në të gjitha veprat e saj... Pyes veten se çfarë ka të përbashkët kjo grua e mrekullueshme me ne?
Ne, pasardhës të varfër të Adamit, të detyruar të durojmë, pa fajin tonë, dhimbjet e një mëkati që nuk e kemi bërë, mund të ndjejmë zili ndaj saj, por është e vështirë se ta duam atë. Është shumë larg gjendjes sonë, nuk është shoqëruesia jonë në rrugën e besimit që ne, duke luftuar, e ndjekim. Ajo nuk ndan me ne dyshime, paqartësi, tundime dhe madje edhe momente hutimi përballë vullnetit të Zotit.
Ky imazh i nënës së Jezusit – rrjedh nga dashuria më shumë sesa nga meditimi i thellë i teksteve të shenjta – ndan vëllezërit e besimit, në vend që t'i bashkojë ata, përbën një arsye për fërkime në dialogun ekumenik, veçanërisht me protestantët dhe ortodoksët.
Festa e sotme na ofron mundësinë t'i afrohemi figurës autentike të Marisë, asaj që shkëlqen qartë nga tregimet ungjillore, e lirë nga ngjeshjet e një përkushtimi jo gjithmonë të shëndetshëm, i cili gjithashtu ka shkaktuar shumë keqkuptime.
Dogma e ngjizjes së Papërlyer – e përcaktuar nga Papa Piu IX më 8 dhjetor 1854 – u formulua me një gjuhë të lidhur me kategoritë filozofike dhe teologjike të kohës, një gjuhë që është e vështirë për t'u kuptuar nga njeriu i shekullit të njëzet e një. Nëse doni që unë të kem diçka për të na thënë sot, ne duhet ta rilexojmë atë në dritën e zbulesës biblike.
Maria e Ungjillit është shumë afër nesh: një vajzë e lindur në malet e Galilesë së Poshtme, e dashuruar me të riun Jozef me të cilin krijoi një familje sipas traditës së popullit të saj, pastaj një nënë, një grua me besim që duhej të përballej me vështirësi dhe tundime jo të ndryshme nga tonat. Ajo nuk bën përjashtim, por është një person i veçantë tek i cili Zoti ka gjetur gatishmëri të plotë për realizimin e planit të tij të shpëtimit.
Zoti nuk u jep dhuratat e tij për të ngjallur tek ata që janë favorizuar, kënaqësinë narcisiste për t'u ndjerë të privilegjuar, por për t'u besuar atyre një mision për të kryer. Maria ishte e mbushur me hir, sepse ne duhej të bëheshim të pasur me hir. Në të Zoti shfaqi dashamirësinë e tij sepse donte të na mbushte me çdo bekim.
Ajo u fut në mënyrë të përsosur në këtë plan dhe përdori të gjitha dhuratat që mori lirisht nga Perëndia, në mënyrë që ne të arrinim shpëtimin. Me gëzim ajo e mirëpriti fjalën e Zotit dhe përfundoi thirrjen e tij të vështirë.
Ungjijtë na kujtojnë hutimet e saj, pyetjet e saj, udhëtimin e saj duke u lëvizur drejtë të besimit.
Ashtu si ne, si djali i saj, ajo tundohej, por në çdo kohë ajo ishte në gjendje të thoshte, si Jezusi (2 Kor 1,19), gjithmonë “yes” për Perëndinë.
Për të përvetësuar mesazhin, sot do të përsërisim:
“Nuk ishe ndryshe nga ne, motër Maria. Je e bekuar sepse ke besuar dhe ke qenë besnike”.

LEXIMI I PARË: Zn. 3,9-15.20.
9 Zoti Hyj e thirri njeriun e i tha: “Ku je”?
10 Ky iu përgjigj: “Dëgjova zërin tënd në kopsht e u tremba, sepse jam lakuriq e u fsheha”.
11 Ai i tha: “Kush të tregoi se je lakuriq? A mos hëngre frutat nga pema prej së cilës të kam urdhëruar të mos hash”?
12 Njeriu u përgjigj: “Gruaja që ma dhe për shoqe, ajo më dha frut prej pemës dhe hëngra”.
13 Atëherë Zoti Hyj i tha gruas: “Pse e bëre këtë”? Gruaja u përgjigj: “Më gënjeu gjarpri dhe hëngra”.
14 Atëherë Zoti Hyj i tha gjarprit:
“Pasi e bëre këtë gjë
qofsh mallkuar ndër të gjitha bagëtitë
dhe kafshët e egra!
Do të ecësh përmbi barkun tënd
dhe do të hash pluhur në të gjitha ditët e jetës sate!
15 Armiqësi do të vë ndërmjet teje e gruas,
ndërmjet farës sate e farës së saj:
fara e saj do të ta ndrydhë kokën,
kurse ti do t’ia sulmosh themrën”.
20 Njeriu e quajti gruan e vet Evë, sepse ajo është nëna e të gjithë të gjallëve.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Maria u ruajt e imunizuar nga çdo njollë faji origjinal. Kjo është ajo që Piu IX u shpreh kur formuloi dogmën e Ngjizjes së Papërlyer.
Ashtu si të gjithë në kohën e tij, ky papë besonte se tregimi biblik mbi mëkatin origjinal raportonte historinë fatkeqe të dy individëve – z. Adam dhe znj. Eva – dhe ishte i bindur se shkelja e tyre kishte pasur pasoja dramatike për pasardhësit e tyre të cilëve u ishte transmetuar.
Studimet biblike sot kanë vërtetuar, pa asnjë dyshim, se ky pasazh nga Zanafilla nuk është tregimi i një ngjarjeje që ndodhi në fillim të botës, por një faqe teologjie, e shkruar për t'iu përgjigjur, me imazhe dhe gjuhë mitike, te enigmat më shqetësuese të njeriut: pse ekziston e keqja në botë?
Ai nuk tregon historinë e mëkatit të njëfarë Adami dhe të një Eve të caktuar, por shpjegon dinamikën sipas së cilës, që gjithmonë, njerëzit kanë ardhur për të refuzuar Perëndinë, për të kryer të keqen dhe për të vendosur shkatërrimin e tyre.
Ne nuk jemi pasardhësit fatkeqë të Adamit dhe Evës – të detyruar të mbajmë pasojat e mëkatit të paraardhësve –, por ne jemi Adami dhe Eva, përballë Zotit dhe përgjegjësia për zgjedhjet që jemi thirrur të bëjmë në jetë.
Nëse ky është interpretimi i tregimit të Zanafillës, e vërteta e përfshirë në dogmën e Ngjizjes së Papërlyer gjithashtu kërkon të hulumtohet dhe kuptohet në një mënyrë të re.
Zoti kishte bërë gjithçka mirë, bota i kishte dalë “mirë” nga duart. Shtatë herë autori i shenjtë përsëritet, si një refren: “Dhe Perëndia pa që vepra që bëri ishte e mirë”.
Kishte harmoni midis njeriut dhe Perëndisë, harmoni e përfaqësuar në librin e Zanafillës nga imazhi i hollë i Zotit dhe njeriut që ecnin në kopshtin e Edenit, të përkëdhelur nga flladi i mbrëmjes: “Kur pastaj e dëgjuan zërin e Zotit Hyj që po shëtiste nëpër kopsht, në freskinë e pasditës, njeriu e gruaja e tij u fshehën para Zotit Hyj ndërmjet pemëve të kopshtit” (Zn. 3,8)
Kishte harmoni mes njeriut dhe natyrës: bota ishte e dashur, e respektuar dhe e kujdesur si një kopsht.
Kishte harmoni midis burrit dhe gruas: pa dominim, pa shtypje, pa shfrytëzim egoist, vetëm gëzimi i secilit ndjenjë si një dhuratë për tjetrin.
Pikërisht në këtë pikë – që nga fillimi i botës – hyn në skenë gjarpri që e bind njeriun të thyejë kufijtë e vendosur nga gjendja e tij si krijesë, të lërë mënjanë projektin e Krijuesit dhe ta zëvendësojë atë me projektin e tij, të ndjekë tekat dhe dredhitë e veta, duke mashtruar kështu veten për të arritur vetë-realizimin dhe lumturinë e plotë.
Kush është gjarpri? Le të përpiqemi ta deshifrojmë këtë figurë mitike.
Ndryshe nga sa mund të mendojmë, gjatë Besëlidjes së Vjetër ky personazh misterioz nuk shfaqet më. Vetëm në kohën e Jezusit autorët hebrenj, nën ndikimin e mendimit persian dhe helenistik, filluan të shihnin djallin te gjarpri; por teksti i Zanafillës nuk orientohet drejt këtij shpjegimi, ai më tepër deklaron se gjarpri është krijesa më e zgjuar e Zotit.
Kush mund të jetë?
Le të lëvizim nëpër dy kapitujt e parë të Zanafillës, të rishikojmë qeniet e gjalla të krijuara nga Zoti dhe të arrijmë në përfundimin: është njeriu, vetëm ai mund të jetë qenia më dinak në atë botë sapo të krijiuar.
Po, gjarpri është vetë njeriu që, i kapur nga një delir i çmendur i plotfuqishmërisë, ngrihet kundër Zotit, mendon se mund ta zëvendësojë veten me të dhe shpall autonominë e tij për të vendosur se çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe.
Ky tundim i vetë-mjaftueshmërisë josh në mënyrë delikate, depërton në mënyrë të padukshme, tinëzare si një gjarpër, në mendjen dhe zemrën e njeriut dhe e bën atë të bëjë zgjedhje vdekjeprurëse.
Mëkati shkakton thyerjen e të gjitha harmonive dhe pasazhi që na propozohet në leximin e sotëm paraqet, me imazhe, pasojat e tij dramatike.
Njeriu që joshet nga “gjarpri” që është në të, përfundon jashtë vendit.
Zoti e kërkon, e quan: “Ku je?”, por nuk e gjen (vv. 8-10), sepse nuk është më aty ku duhet.
Si një baba, Zoti është i pikëlluar nga e keqja që i biri i ka bërë vetes; ai është i shqetësuar dhe, për ta rimarrë atë, e fton të ndërgjegjësohet për atë që ndodhi.
“Ku je?” do të thotë: “Ku përfundon? Çfarë ke bërë me jetën tënde? Si e zvogëlove veten duke vepruar vetë?”.
Përgjigja e burrit: “Dëgjova hapin tuaj në kopsht: Kisha frikë, sepse jam lakuriq, dhe e fsheha veten” (v. 10)
Është refuzimi i pranisë së Zotit, që nuk konsiderohet më si mik, por si kundërshtar që duhet shmangur, si një tiran që kërcënon pavarësinë dhe heq lirinë.
Të fshihesh nga Zoti do të thotë të braktisësh lutjen, të mos jesh i interesuar të dëgjosh fjalën e Perëndisë, të distancohesh nga jeta e komunitetit tënd për të mos u vënë në dyshim, për të mos u ndjerë i penguar në zgjedhjet e tua.
Njeriu ka frikë nga Zoti, sepse ka frikë se do ta privojë nga lumturia. Në realitet, kushdo që shkëputet prej tij bie në humnerën e konfuzionit të plotë.
Pasoja e dytë e vendimit për t'u distancuar nga Zoti në zgjedhje morale është distancimi nga vëllezërit (vv. 12.16).
Adami akuzon Evën, ajo fajëson gjarprin, ata të dy akuzojnë Zotin se ka krijuar botën e gabuar. Ishe ti – ëashtë insinuate e Adamit – që më vendose një person që, në vend që të më çonte te ti, më shpërqendroi nga projekti yt. I besova sepse e kishe vendosur pranë meje.
Ky reagim përfaqëson përpjekjen për të zhvendosur përgjegjësitë e së keqes së kryer mbi një kokë turku që mund të jenë familja në të cilën kemi lindur, në shoqërinë, në arsimimin e marrë dhe në shkollë, dhe nëë fund të fundit në Zotin që donte që njeriu të ishte në gjendje ta realizonte veten vetëm në takim me shokët e tij, të cilët sado shpesh, në vend që ta ngrinin lart, e tërheqin poshtë.
Gruaja, e pyetur nga ana tjetër, fajëson gjarprin dhe, duke qenë se gjarpri nuk është veçse ana tjetër e njerëzimit tonë, fjalët e saj përbëjnë një akuzë të re kundër Zotit: Ti i ke bërë gjërat keq duke krijuar njeriun ashtu siç është, të aftë për të kryer marrëzi dhe krimet. Pse nuk e bëre ndryshe, perfekt? Pse ekziston ky “gjarpër” tinëzar që i injekton helm vdekjeprurës?
Pasi t'i drejtohemi burrit dhe gruas, ne do të prisnim që Zoti të merrte në pyetje gjarprin, por ai nuk e bën këtë, sepse gjarpri nuk është një krijesë e dallueshme nga njeriu, por është homologu i njeriut, ai që kundërshton Zotin.
Gjarpri – e keqja që është te njeriu – do të mbizotërojë gjithmonë?
Nga këndvështrimi ynë gjendja njerëzore duket e dëshpëruar dhe Pali e përshkruan atë me tone dramatike:
“ 15 Dhe, vërtet, nuk di çfarë veproj, sepse nuk bëj çka dëshiroj, por, përkundrazi, bëj çka urrej. 16 Tashti, nëse bëj çka nuk kisha dashur, jam në përkim me Ligjin dhe pranoj se është i mirë. 17 Atëherë, nuk jam unë ai që vepron ashtu, por mëkati që është në mua. 18 Dhe e di se e mira nuk banon në mua ‑ d. m. th. në natyrën time trupore: sepse ta dua të mirën jam i zoti, por jo edhe të veproj të mirën, 19 pasi nuk bëj të mirën që dua, por të keqen që nuk e dëshiroj, atë bëj. 20 Në qoftë, pra, se bëj atë që [unë] nuk do të dëshiroja ta bëja, kurrsesi nuk jam ai që e bëj atë, por mëkati që banon në mua.21 Gjej, pra, se është ky ligj: kur dua të bëj të mirën, më vjen përdoresh e keqja. 22 Në qenien time të brendshme me kënaqje të plotë përkoj me Ligjin e Hyjit, 23 porse hetoj në gjymtyrët e mia një ligj tjetër, i cili lufton kundër ligjit të arsyes sime dhe më robëron me ligjin e mëkatit, që banon në gjymtyrët e mia.
24 Oh sa njeri i mjerë që jam! Kush do të më çlirojë nga ky trup që i përket vdekjes?” (Rm. 7,15-24).
A do të jetë e fundit humbja e njeriut?
Në pjesën e fundit të pasazhit (vv. 14-15) Zoti i përgjigjet kësaj pyetjeje shqetësuese.
Lufta midis “gjarprit” dhe njerëzve do të vazhdojë deri në fund të botës, por rezultati i konfrontimit jepet menjëherë. “gjarpri” shpallet i mallkuar, domethënë pa forcë të mbinatyrshme dhe për këtë arsye jo e parezistueshme; mund të fitohet dhe në fakt do të jetë i mundur.
Duke përdorur imazhe të gjalla dhe efektive, Perëndia siguron se do të prekë pluhurin, do të përballet me një disfatë poshtëruese (Ps. 72,9); ai do të zvarritet në tokë, siç detyrohen armiqtë e mundur të bëjnë përballë fituesit (Ps. 72,11); atij do t'i shtypet koka dhe, edhe nëse deri në fund, ai përpiqet të kryejë rreziqet e tij vdekjeprurëse, ai nuk do t'ia dalë në qëllim.
Është premtimi i shpëtimit universal.
Në dritën e këtij leximi, shpallja e Ngjizjes së Papërlyer të Marisë merr një kuptim të qartë të ri dhe stimulues. Është ftesa për ta kthyer shikimin drejt atij që, që nga ngjizja e saj, arriti atë harmoni të përsosur që Perëndia kishte ëndërruar në mëngjesin e parë të botës.
Ajo është e papërlyer nga ngjizja e saj, pra në tërësinë e ekzistencës së saj.
Në të fitorja mbi gjarprin ishte e plotë, sepse në të Shpirti hyjnor që gjallëroi djalin e saj, ishte në gjendje të bënte mrekullitë e tij.
Është shenja më e qartë e triumfit të Perëndisë mbi të keqen.


LEXIMI I DYTË: Ef 1,3-6.11-12.

3 Qoftë bekuar Hyji.
Ati i Zotit tonë Jezu Krishtit,
i cili na bekoi
me çdo bekim shpirtëror
në qiell
në Krishtin.
4 Në Të na zgjodhi
para krijimit të botës
që të jemi të shenjtë e të papërlyer para Tij
në dashuri.
5 Ai na parashënoi për vete
të jemi bij në shpirt
në saje të Jezu Krishtit
me pëlqimin e vullnetit të vet
6 për nder të lavdisë së hirit të tij
me të cilin na pajisi me anë të të Dashurit:
11 Në të edhe ne u bëmë trashëgimtarë
‑ të paracaktuar
me vendim të Atij
që vepron gjithçka sipas pëlqimit të vullnetit të vet ‑
12 të jemi në nder të lavdisë së tij
‑ne që që më parë e vumë shpresën në Krishtin.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

A është festa e sotme vetëm një ftesë për të soditur ngjizjen e papërlyer, për t'u gëzuar për mrekullitë e bëra në të apo Perëndia dëshiron të na përfshijë në një farë mënyre në historinë e saj të ndritshme?
Kësaj pyetjeje i përgjigjet pasazhi që na propozohet në lexim. Është një himn, i cili rridhte nga zemra e një të krishteri të Azisë së Vogël, i kënduar gjatë kremtimeve liturgjike të komuniteteve të shekullit të parë dhe i ruajtur për ne nga autori i letrës drejtuar Efesianëve.
Fillon me një bekim për Perëndinë që nuk quhet më “Perëndia i Abrahamit, Isakut dhe Jakob”, por Ati i Zotit tonë Jezu Krisht (v. 3).
Është I bekuar sepse, pasi na futi në Krishtin, na ka bërë pjesëmarrës në çdo bekim shpirtëror.
Bekimet e premtuara patriarkëve ishin tokësorë, materiale. Perëndia u tregua dashamirës ndaj popullit të tij kur dha korrje të bollshme, shumoi tufa dhe tufa i rriti djemtë e tij si lastarë ulliri dhe i bëri vajzat e tij të shkëlqyera “si kolona qoshe” (Ps 144.12).
Tani ai na mbush me bekime shpirtërore, të cilat nuk janë në kundërshtim me ato materiale, por përbëjnë një realitet të ri, një ofertë të mirash të pavdekshme, të një jete që shkon përtej horizonteve të kësaj bote.
Pas kësaj pasthirrme të gëzueshme, himni paraqet, në strofën e parë, planin e dashurisë të hartuar nga Zoti (vv. 4-6). Ky plan zbulon habinë që Perëndia na kishte rezervuar edhe para krijimit të botës: ai na zgjodhi të ishim të shenjtë dhe të papërlyer.
Ky është një mesazh i papritur.
Ne besuam se vetëm Maria ishte e shenjtë dhe e papërlyer, por Pali na siguron se ky është thirrja në të cilën jemi quajtur të gjithë. Edhe tek ne, e keqja është e destinuar të pësojë humbjen që u regjistrua në mënyrë totale te Maria.
Zoti e kryen këtë vepër të mrekullueshme duke na paracaktuar si fëmijët e tij të birësuar me veprën e Jezu Krishtit.
Pra, fati që e pret mbarë njerëzimin nuk është rrënim, por gëzim i pafund, për lavdërimin dhe lavdinë e hirit të tij.

Në këtë pikë himni prezanton një pohim plot kuptim dhe të cilin, për fat të keq, përkthimi ynë nuk arrin ta përcjellë: “hiri që ai na dha në të dashurin Birin e tij”.
Teksti origjinal këtu përdor foljen greke kharitoo që do të thotë të “plotësoni çdo dhuratë pa pagesë”. Në Birin e tij të dashur, Perëndia na mbushi lirisht, pa asnjë meritë tonë, me dhuratat e tij.
Tani, gjëja e mahnitshme është se kjo folje përdoret vetëm një herë më shumë në Bibël. Përsëritet në lajmërimin e Engjellit Gabriel të drejtuar Marisë: Gëzohu ose mbushu nga Perëndia me të gjitha dhuratat e tij, Zoti është me ty (Lk 1:28).
Besohej se ky përshëndetje i engjëllit përmbante prova biblike të plotësisë së hirit të Marisë.
Është e vërtetë: te Maria asnjë nga dhuratat me të cilat u mbush nuk humbi.
Megjithatë, edhe himni i Letrës drejtuar Efesianëve na shpall mesazhin e lumtur: Zoti na ka mbushur me të gjitha dhuratat e tij dhe na fton të përgatitemi për t'i mirëpritur dhe t'i lëmë të japin fryte duke ndjekur shembullin e Marisë.


UNGJILLI: Lk. 1,26-38.

26 Në të gjashtin muaj, Hyji e dërgoi engjëllin Gabriel në një qytet të Galilesë, që quhet Nazaret, 27 te një virgjër, që ishte e fejuar me një njeri, që quhej Jozef, prej fisit të Davidit. Virgjëra quhej Mari.
28 Engjëlli hyri tek ajo dhe i tha:
“Të falem, o Hirplote! Zoti me ty!”
29 Kjo fjalë e shqetësoi Marinë dhe zuri të mendojë: ç’do të thotë kjo përshëndetje.
30 Por engjëlli i tha:
“Mos ki frikë, o Mari, sepse ke gjetur hir para Hyjit!
31 Ja, do të mbetesh shtatzënë e do të nxjerrësh në dritë një djalë e ngjitja emrin Jezus. 32 Ky do të jetë i madh dhe do të quhet Biri i Hyjit tejet të lartë. Zoti Hyj do t’ia japë fronin e Davidit, atit të tij. 33 Ai do të mbretërojë përgjithmonë mbi shtëpinë e Jakobit dhe mbretëria e tij s’do të ketë mbarim.”
34 Atëherë Maria i tha engjëllit:
“Si do të mund të ndodhë kjo, ndërsa unë jam virgjër?”
35 Engjëlli iu përgjigj: “Shpirti Shenjt do të zbresë në ty e fuqia e Hyjit të tejetlartë do të të mbulojë me hijen e vet; prandaj ky Fëmijë do të jetë i shenjtë ‑ Biri i Hyjit. 36 Dhe ja, Elizabeta, kushërira jote, edhe ajo, në pleqërinë e saj, pret t’i lindë djali. Ajo që mbahet beronjë, është në të gjashtin muaj. 37 Vërtet, s’ka gjë të pamundshme për Hyjin!”
38 Atëherë Maria tha:
“Unë jam shërbëtorja e Zotit: Më ndodhtë siç the ti!”
Atëherë engjëlli u largua prej pranisë së saj.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Piktorë të shumtë e kanë përshkruar këtë skenë, kështu që është pothuajse e pashmangshme që ajo të shfaqet dhe që disa madje përpiqen ta përfundojnë atë duke përdorur – siç kanë bërë shumë artistë për tiparet legjendare të transmetuara nga ungjijtë apokrifë.
Emocionet e ngjallura nga kjo faqe e Lukës mund të ndihmojnë për t'iu qasur misterit, me kusht që të shkojmë menjëherë më tej, të kuptojmë gjinin letrar të përdorur nga ungjilltari dhe të arrijmë të kuptojmë mesazhin që ai dëshiron të komunikojë.
Nëse ky tekst interpretohet sipërfaqësisht, magjia përfundon herët sepse lindin pyetje që nuk marrin përgjigje ose që nuk kanë kuptim. Dikush pyet veten pse nuk na thuhet se ku ishte Maria, çfarë po bënte, cilat janë arsyet e mërzitjes së saj (ajo ishte martuar për të pasur fëmijë, pse habitet që asaj i shpallet një amësi?), çfarë aspekti kishte marrë engjëlli dhe si kishte hyrë ai në shtëpinë e Virgjëreshës, ku ndodhej Jozefi, sepse nuk ishte informuar menjëherë dhe mbi të gjitha sepse Perëndia donte ta ndërlikonte kaq shumë çështjen, deri në atë pikë sa të rrezikonte ndershmërinë e Marisë.
Ata që bëjnë këto pyetje nuk kanë kuptuar se ne nuk përballemi me një rrëfim besnik deri në detaje, por me një faqe teologjie të shkruar në tryezë nga një studiues biblik shumë i trajnuar, një ekspert i thellë i Besëlidhjes së Vjetër, orakujt e profetët, imazhet dhe format letrare të përdorura në Bibël.
Nuk do të dimë kurrë nëse shpallja ishte një ngjarje materiale e verifikueshme apo një zbulesë e brendshme që ndodhi te Maria. Ne kurrë nuk do ta dimë se si dhe kur Maria u bë e vetëdijshme për misionin e saj si nënë e Mesisë. Kjo nuk na intereson as neve, as ungjilltarit që dëshiron t'i bëjë lexuesit e tij të kuptojnë se kush është i biri i Marisë dhe cili është momenti në të cilin, në barkun e Marisë, lulëzoi jeta njerëzore e Birit të Perëndisë, i përfaqësuar për historinë e njerëzimit.
Pasi kemi bërë këtë premisë, vijmë te teksti ungjillor.
Vendosja (vv. 26-27) e ngjarjes misterioze të mishërimit është shumë realiste. Vendi është Nazaret, një fshat i vogël në Galile, aq i parëndësishëm sa nuk përmendet as në Besëlidhjen e Vjetër, i banuar nga njerëz të thjeshtë dhe me arsim të dobët. Filipit, i cili, i tërbuar, i deklaroi admirimin e tij për Jezusin e Nazaretit, Natanaeli iu përgjigj me tallje: “Por a mund të vijë ndonjëherë ndonjë e mirë nga Nazareti?” (Gj. 1,46). E gjithë Galilea konsiderohej si një rajon jobesnik, gjysmë pagan, shumë larg praktikës së pastër fetare të Judesë.
Pas përmendjes së vendit, një virgjëreshë e martuar me Jozefin nga dinastia e Davidit futet në skenë. Së fundi, tregohet emri i vajzës, ai me të cilin njihet nga të gjithë: në Nazaret e quajnë Maria, që do të thotë “e lartësuara, ajo që ngrihet në lartësi”. Përsëri ungjilltari, duke kujtuar emrin e saj, e emërton atë si “virgjereshë”.
Pse kaq shumë kembyngulje?
Virgjëria për ne është një shenjë dinjiteti dhe një arsye për nder, por në Izrael u vlerësua para martesës, jo pas. Për një vajzë, ishte një turp të mbetej e virgjër gjatë gjithë jetës së saj, ishte një shenjë e paaftësisë së saj për të tërhequr pamjen e një burri. Gruaja pa fëmijë ishte një pemë e thatë që nuk jepte fryt. Një konotacion nënçmues lidhej me termin virgjëreshë; do të thoshte: e pajetë, pa të ardhme, pa pasardhës. Në momentet më dramatike të historisë së tij, Jeruzalemi i mundur dhe i poshtëruar quhet Sioni i virgjër (Jer 31.4; 14.13), sepse jeta e tij ishte ndërprerë, dhe ishte i paaftë për të gjeneruar.
Virgjëria e Marisë nuk duhet kuptuar vetëm në një kuptim biologjik – siç mëson kisha –, por mbi të gjitha në një kuptim biblik. Luka dëshiron ta paraqesë atë si Sionin e virgjër që bëhet i frytshëm sepse burri i saj, Zoti, e mbush me dashuri.
Në këngën e saj Maria do të tregojë se e di mirë kuptimi I fjalës “virgjëria” kur deklaron: “shikoi me pëlqim mbi shërbëtoren e vet të përvuajtur” (Lk 1,48). Ai shikoi varfërinë, modestinë (tapinitetin – thotë teksti grek) i shërbëtores së tij.
Nuk është admirim për integritetin e saj moral që ungjilltari dëshiron të zgjojë te të krishterët e komuniteteve të saj, por për t'i bërë ata të mendojnë për “gjërat e mëdha” që tek ajo – e varfër dhe pa asnjë meritë, vepronte ai që është i gjithëpushtetshëm dhe të cilit” i shenjtë është emri i tij (Lk 1,49).
Kushdo që i konsideron mrekullitë e kryera nga Zoti në “shërbëtoren” e tij, nuk do të jetë më në gjendje të dekurajohet nga padenjësia e tij. Në fakt secili është thirrur të bëhet, në duart e Perëndisë, kryevepra të hirit të tij.
Luka e hapi ungjillin e tij me një diptik, me dy njoftime. Në pikturën e parë ai prezantoi Elizabetën e vjetër dhe sterile (imazhi i nuses Izrael e paaftë për të gjeneruar dhe shëmbelltyra e gjendjes së njerëzimit pa perspektivë jete). Në pikturën e dytë ai prezantoi një grua të re, e “virgjër” personifikimi jopjellor i Sionit, barku dhe mitra e të cilës janë gati për të mirëpritur jetën.
Duke e bërë të frytshme Elizabetën shterpë dhe Virgjëreshën Mari, Zoti tregoi se nuk ka asnjë kusht vdekjeje që nuk mund të mbushet me jetë. Edhe zemrat e thata si shkretëtira që ai ka vendosur t'i shndërrojë në kopshte të harlisura, të ujitura nga uji i Shpirtit të tij, do të bëhen pyje: “Atëherë shkretëtira në kopsht do të shndërrohet, edhe kopshti si pyll do të vlerësohet” (Is. 32,15).
Pas shqyrtimit të dy vargjeve hyrëse, le të analizojmë pjesën qëndrore e këtij leximi.
“Gëzohu, o e dashura prej Hyjit, Zoti është me ty” (v. 28).
Kjo është përshëndetja e të dërguarit qiellor për Marinë. Kjo nuk është shprehja formale dhe e sjellshme që zakonisht trajtojnë njerëzit që takohen për herë të parë. Nuk është njësoj si “Tungjatjeta ose Të falemi, Maria” dhe nuk është as “Shalom” e zakonshme; është një shprehje solemne, e kompozuar me kujdes. Për çdo izraelit kjo përshëndetje kujton menjëherë disa tekste të Besëlidhjes së Vjetër.
Gëzohu është ftesa e njohur për gëzim dhe pikërisht për gëzimin që profetët i drejtuan Sionit të virgjër ose vajzës së Sionit – lagjen më të varfër të Jeruzalemit, zona më e goditur, ajo ku banonin emigrantët dhe të shpërngulurit.
Këtij qyteti të dëshpëruar Sofonia dhe Zakaria i shpallën një mesazh ngushëllimi:
“14 Këndo hareshëm, bija e Sionit,
thuaja gëzueshëm këngës, o Izrael!
Gëzo e galdo me gjithë zemër,
ti, bija e Jerusalemit!
15 E tërhoq Zoti dënimin tënd,
i shpërndau larg armiqtë e tu.
Mbret i Izraelit është Zoti mes teje,
s’ke pse më ta druash të keqen!
16 Jerusalemit atë ditë do t’i thuhet:
“Frikë aspak mos ki, Sion,
assesi të mos mpaken duart!
17 Në mesin tënd është Zoti Hyji yt,
trim mbi trima Shpëtimtar!
Do të galdojë për ty hareshëm,
i përmalluar nga dashuria,
do të kërcejë për ty me gëzim
18 porsi në ditë feste” (Sof. 3,14-18),
Dhe është gjë e mirë që të përkujtojmë edhe mësazhin e Zakarisë:
“9 Gëzo me gjithë shpirt, Bija e Sionit,
galdo, Bija e Jerusalemit!
ja, mbreti yt, po vjen te ti:
është i drejtë e Shpëtimtar,
por i përvuajtur e në shpinë të gomarit,
në shpinë të gaçit, zogut të gomarit!
10 Nga Efraimi do ta zhdukë karrocën,
kalin nga Jerusalemi.
Do të copëtohet harku i luftës.
Kombeve do t’u shpallë paqen.
Sundimi i tij prej detit në det
prej Lumit në skajet e tokës!” (9,910)
“14 Gëzo e galdo, bija e Sionit,
sepse, ja, unë po vij
e do të banoj në ty,
‑ thotë Zoti” (2,14).
Gëzohu, bija e Sionit, gëzohu Izrael, gëzohu me gjithë zemër, o bijë e Jeruzalemit... Zoti është midis jush, nuk do të shihni më fatkeqësi... Gëzohu, gëzim... Këtu vjen mreti yt.
Duke marrë këta orakuj, lajmëtari qiellor, Engjelli Gabriel, tregon se ai ia drejton përshëndetjen e tij jo vetëm Marisë si person, por gjithë Izraelit, në të vërtetë, gjithë njerëzimit, duke i ftuar të gjithë të gëzohen, dhe të mos shqetësohen nga mjerimi dhe padenjësia e tyre: sepse Zoti është gati të vijë në të, në Jeruzalem dhe për njerëzimin mbarë.
E dashuruar prej Hyjit!.
Nëse lëvizim nëpër Bibël, verifikojmë se kur Perëndia i drejtohet dikujt, zakonisht e thërret me emër. Në tregimin tonë emri i Marisë zëvendësohet me një epitet: E dashura nga Zoti. Është emri i dytë që i është dhënë Virgjëreshës në tregimin tonë.
Maria ishte emri me të cilin njihej në Nazaret, “E dashura nga Zoti” është emri me të cilën njihet në Parajsë, është identiteti i saj i vërtetë. Në këtë emër gjendet misioni i saj në botë: nëpërmjet saj Zoti do të shfaqë gjithë dashurinë e tij për njeriun.
“E dashuruar prej Zotit” nuk është vetëm emri qiellor i Marisë, por është ai i gjithë njerëzimit.

Zoti është me ty.
Kur Zoti i beson dikujt një mision të rëndësishëm dhe të vështirë, ai goditet nga frika dhe tundohet të arratiset. Moisiu duhet të çlirojë popullin, ndihet i papërshtatshëm dhe mbron veten; Zoti e siguron: “Unë do të jem me ty” (Dal. 3,12); Josuehu është ngarkuar ta sjellë Izraelin në tokën e premtuar dhe Perëndia e inkurajon: “Ashtu siç isha me Moisiun, ashtu do të jem me ty” (Dal. 1,5.9); Gideoni duhet ta shpëtojë popullin e tij nga shtypësit dhe engjëlli i thotë: “Zoti është me ty” (Jdc 6,12).

Misioni i Marisë – dhe i virgjëreshës Izraelit që ajo përshkruan – është më i jashtëzakonshëm se të gjithë ata që u janë besuar shërbëtoreve të Perëndisë që i paraprinë. Gabrieli e inkurajon atë me fjalë të njohura edhe nga Maria: “Zoti është me ty”.
Shqetësimi i Marisë i lejon engjëllit të sqarojë misterin që do të realizohet tek ajo: në barkun e saj Hyji i tejetlarti është gati të marrë formën njerëzore, i përjetshmi është gati të hyjë në kohën tonë, Krijuesi i universit është gati të bëhet një krijesë.
Djali që do t'i lindë – shpjegon engjëlli – “do të jetë i madh dhe do të quhet Biri i Hyjit tejet të lartë. Zoti Hyj do t’ia japë fronin e Davidit, atit të tij. Ai do të mbretërojë përgjithmonë mbi shtëpinë e Jakobit dhe mbretëria e tij s’do të ketë mbarim” (vv. 32-33).
Secila prej këtyre fjalëve që nuk janë një tregim, por një përbërje teologjike pas Pashkëve, e vendosur nga Luka në gojën e engjëllit, aludojnë në tekstet e Besëlidhjes së Vjetër.
Ato janë një kujtesë e profecisë së Isaias:
“5 Sepse na lindi një foshnjë,
fituam një djalë.
Në krahun e tij u vu shenja e mbretërisë.
Për emër do të quhet:
Këshilltar i mrekullueshëm, Hyj i fortë,
Atë i amshueshëm, Princ i Paqes.
6 E madhe do të jetë mbretëria e tij
dhe paqja s’do të ketë mbarim
mbi fronin e Davidit e mbi mbretërinë e tij,
që ai do ta forcojë e do ta bëjë të fuqishme
në të drejtë e në drejtësi.
Që tani e për amshim do ta bëjë këtë
dashuria e madhe e Zotit të Ushtrive” (Is 9,5-6)
dhe veçanërisht në orakullin e Nathanit:
“ 12 Kur të jenë mbushur ditët e tua e të kesh pushuar pranë etërve të tu, do të të ngre një pinjoll tënd pas teje, që do të rrjedhë prej teje, dhe mbretërinë e tij unë do ta bëj të qëndrueshme. 13 Ai do të m’ia ndërtojë emrit tim Shtëpinë, kurse unë do ta bëj të amshueshëm fronin e tij mbretëror. 14 Unë do t’i jem babë e ai do të jetë bir. Nëse do të bëjë ndonjë të keqe, do ta ndëshkoj me thupër njerëzish e me të rëna që japin bijtë e njeriut. 15 Porse përkrahjen time s’do t’ia mungoj, siç ia mungova Saulit, të cilin e hoqa prej fronit para teje. 16 Shtëpia jote dhe mbretëria jote do të jenë përgjithmonë të qëndrueshme para meje. Edhe froni yt do të jetë i qëndrueshëm për amshim” (2 Sam. 7,12-17).
Me këto referenca, ungjilltari donte t'u paraqiste lexuesve të tij identitetin e vërtetë të djalit të Marisë. Identiteti i vështirë për t'u kuptuar: në fakt ai ka mbetur gjithmonë i fshehur nga sytë e të fuqishmëve, të pasurve, të mençurve dhe inteligjentëve (Mt.11.25) të cilët zakonisht gjykojnë vlerën e njerëzve me kriteret e kësaj bote, jo me ato të Zotit.
Duke përdorur referenca nga Shkrimet e Shenjta, Luka ekspozoi para lexuesve të tij zbulimin që Maria dhe dishepujt bënë në dritën e Pashkëve: megjithëse i ngjizur në anonimitetin total të një fshati në Galile të paganëve (Mt 4.15), Jezusi nuk ishte vetëm si çdo fëmijë, ai ishte mesia i pritur i destinuar të mbretëronte përgjithmonë. Tek ai u përmbushën të gjitha profecitë.
Historia vazhdon me pyetjen e Marisë: “Si do të ndodhë kjo?”.
Ajo nuk pyet se si është e mundur që kjo të ndodhë dhe as nuk ka ndërmend të paraqesë pengesa, thjesht dëshiron të dijë se cila do të jetë detyra e saj, si do të duhet të sillet në mënyrë që planet e Zotit të realizohen tek ajo.
Njeriu nuk mund të heqë dorë nga inteligjenca e tij. Aderimi ndaj Zotit në besim nuk kërkon kurrë heqjen dorë nga arsyeshmëria. “Po” që i thuhet Perëndisë, për të qenë vërtet njerëzor, duhet të jetë i zhytur në mendime dhe i përgjegjshëm.
Maria paraqitet nga Luka si modeli i përgjigjesisë autentike njerëzore – e cila duhet të jetë e lirë dhe e vetëdijshme – ndaj thirrjes së Zotit.
Sqarimi i kërkuar jepet me gjuhën qartësisht të kuptueshme për Marinë dhe për çdo izraelit, atë të imazheve biblike.
““Shpirti Shenjt do të zbresë në ty e fuqia e Hyjit të tejetlartë do të të mbulojë me hijen e vet; prandaj ky Fëmijë do të jetë i shenjtë ‑ Biri i Hyjit” (v.35).
Para së gjithash, mbahet mend prania e frymës së Perëndisë, ajo frymë që rri pezull mbi ujërat në fillim të botës (Zn. 1,2) dhe që tani kujtohet përsëri sepse Perëndia është gati të kryejë një veprim të ri krijues në barkun e Marisë.
Pastaj hija dhe reja: në Besëlidhjen e Vjetër ato janë shenja të pranisë hyjnore.
Gjatë eksodit Zoti i parapriu popullit të tij në një shtyllë reje:
“21 Vetë Zoti shkonte para tyre për t’u dëftuar rrugën, ditën në shtyllë reje e natën në shtyllë zjarri që t’u printe ditën e natën. 22 Popullit kurrë nuk iu zhduk ditën shtylla e resë e natën shtylla e zjarrit” (Dal. 13,21-22), një re e mbulonte tendën ku hyri Moisiu për të takuar Perëndinë: “34 Atëherë reja e mbuloi Tendën e takimit dhe Lavdia e Zotit e mbushi Banesën. 35 Moisiu nuk mundi të hyjë në Tendën e takimit, për shkak të resë që rrinte mbi të dhe të Lavdisë së Zotit që e kishte mbushur Banesën. (Dal. 40.34-35) dhe, kur Zoti zbriti në Sinai për të folur me Moisiun, mali u mbulua nga një re e dendur: “16 Erdhi e treta ditë dhe zbardhi drita: u ndien bubullima, shpërthyen vetëtima, një re tejet e dendur e mbuloi malin. Boria jehoi thekshëm dhe u dridh populli që ishte në zemërimië” (Dal. 19,16).
Duke pohuar se Shpirti Shenjt zbriti mbi Marinë dhe hija e Shumë të Lartit qëndronte mbi atë, Luka deklaron se vetë Zoti u bë i pranishëm në të. Jemi përballë një profesioni besimi të këtij ungjilltari në hyjninë e birit të Marisë.
Engjëlli e mbyll fjalimin e tij duke kujtuar efektivitetin e garantuar të çdo fjale që del nga goja e Zotit. Ai e bën këtë me të njëjtat fjalë që një nga tre engjëjt i drejtoi Sarës dhe Abrahamit, në mosbesim e tyre me shpalljen e lindjes së Isakut: “Sepse, a ka gjë të pamundshme për Zotin? Do të kthehem, po në këtë kohë, te ti, dhe Sara do të ketë djalë” (Zn. 18,14). Asgjë nuk është e pamundur për Perëndinë.

Atëherë Maria tha: “Unë jam shërbëtorja e Zotit: Më ndodhtë siç the ti!” (v. 38a).
Në tregimin e shkurtër të Ungjillit që po shqyrtojmë, shfaqen tre emra të Virgjëreshës: në Nazaret e quanin Mari, në Parajsë ajo njihej “e dashura e Perëndisë”. Këtu është tani emri i tretë, ai me të cilin komuniteti i krishterë e identifikoi atë: “Shërbëtorja e Zotit”.
Në tekstin tonë është Maria ajo që i jep vetes këtë emër, por nuk ka gjasa. Ky kualifikim në fakt nuk do të thotë – pasi disa përkthejnë kështu – “ancella e përvuajtura”, por është një titull nderi suprem që Besëlidhja e Vjetër rezervon për njerëzit e besnikë ndaj Perëndisë (asnjëherë ndaj një gruaje). Samueli, Davidi, profetët, priftërinjtë që bekojnë Perëndinë në tempull natën dhe ditën (Ps 134,1-2) quhen “shërbëtorë të Zotit”. Kur citon emrin e Moisiut, autori i shenjtë shpesh ndjen nevojën për të shtuar “shërbëtor të Zotit”.
Është e vështirë që Maria ishte aq modeste sa i dha vetes një titull kaq të lartë, edhe nëse askush nuk e meritonte më shumë se ajo. Ka më shumë gjasa që bashkësia primitive – mes të cilave ajo jetoi në lutje (Vap. 1,14) –, pasi kishte menduar në të modelin e dishepullit besnik, zgjodhi këtë titull biblik për ta kualifikuar dhe e vendosi në buzë.
“Më ndodhtë siç the ti!” (v. 38b)
Në shumë piktura, befasia dhe, nganjëherë, thuajse shqetësimi i saj shkëlqen nga fytyra e Virgjëreshës, e cila megjithatë pasohet gjithmonë nga pranimi i vullnetit të Zotit.
Megjithatë, të ndodhë nuk do të thotë fare pajtueshmëri e dorëhequr. Folja greke “génoito” është një optative dhe shpreh një dëshirë të gëzueshme. Në gojën e Marisë ajo zbulon ankthin e saj për të parë së shpejti planin e Zotit të realizuar tek ajo.

Aty ku hyn Zoti, atje mbërrin gjithmonë gëzimi.
Historia, e cila filloi me gëzimin, përfundon me pasthirrmën e lumtur të Virgjëreshës.
Askush nuk e kuptoi planin e Perëndisë. Davidi, Natani, Solomoni, mbretërit e Izraelit, nuk e kuptuan atë. Të gjithë i kishin vënë ëndrrat e tyre kundër tij dhe prej tij prisnin vetëm ndihmë për t'i arritur ato. Maria nuk u soll si ata, ajo nuk e kundërshtoi Zotin me asnjë nga planet e saj, ajo vetëm i kërkoi që t'i tregonte qartë rolin që synonte t'i besonte dhe ajo, pasi e kuptoi, pranoi me gëzim vullnetin e tij.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.

MË 8 – 12 – 2024.

Ungjilli: Lk. 3,1-6..

1 Në të pesëmbëdhjetin vit të sundimit të Tiberit Cezar, kur Ponc Pilati ishte qeveritari i Judesë, kur Herodi ishte tetrark i Galilesë, Filipi, vëllai i tij, tetrark i krahinës së Ituresë e i Trakonitidës, Lizania tetrark i Abilenës;
2 kur Ana e Kajfa ishin kryepriftërinj, fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë.
3 Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve
4 në përkim me sa shkruan në librin e predikimeve të Isaisë profet:
“4 Zëri i atij që bërtet në shkretëtirë:
përgatitni udhën e Zotit;
rrafshoni shtigjet e tij!
5 Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
6 E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Luka konsiderohet historiani midis ungjilltarëve, sepse në veprën e tij, Ungjillin dhe Veprat e Apostujve, ai bën referenca të përpikta dhe të sakta për perandorët, mbretërit, prokurorët, prokonsujt... dhe në pasazhin e sotëm të Ungjillit, duke prezantuar figurën e Gjon Pagëzuesit, ai na ofron informacione shumë të çmuar që na lejojnë të datojmë fillimin e jetës publike të Jezusit.
Koha në të cilën e gjithë historia jonë fillon me predikimin e Gjonit dhe më pas më pagëzimin e Jezusit, është ajo e Pax romana, që filloi për vullnet të perandorit Augustus.
Perandoria është qetësuar, nuk ka luftëra civile, Palestina, vendi që na intereson, është fortë në duart e Romës, nuk ka shenja revoltash, zelotët nuk janë aty në kohën e Jezusit, ata do të shfaqen disa dhjetëra vjet pas jetës së Tij kështu që Izraelitet në atë kohë jetojnë mjaft të qetë. Ne ndiejmë se si Luka prezanton solemnisht këtë moment përcaktues për historinë tonë: fillimin e jetës publike të Jezusit.
“1 Në të pesëmbëdhjetin vit të sundimit të Tiberit Cezar, kur Ponc Pilati ishte qeveritari i Judesë, kur Herodi ishte tetrark i Galilesë, Filipi, vëllai i tij, tetrark i krahinës së Ituresë e i Trakonitidës, Lizania tetrark i Abilenës; 2 kur Ana e Kajfa ishin kryepriftërinj, fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë. 3 Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve” (v.1-2).
Pasi na tregon për fëmijërinë e Jezusit në dy kapitujt të parë të Ungjillit të tij, Luka prezanton fillimin e jetës publike të Jezusit duke ju referuar personazheve të mëdhenj të kohës së tij.
Ata janë krijuesit e historisë, ata që kanë vlerë, që ushtrojnë pushtetin dhe Luka i rendit sipas rëndësisë së tyre.
Ne do të fokusohemi te këta personazhe sepse duam të kuptojmë se në çfarë konteksti historik, biri i Zotit filloi botën e re.
I pari nga këta personazhe mund të ishte vetëm perandori Tiberius. Arkeologët, numizmatikët kanë gjetur një monedhë ari në të cilën Tiberius përshkruhet me mbishkrimin “Tiberius Caesar Augustus, djali i Augustit” hyjnor dhe në anën e pasme, përshkrimi i nënës së tij Livia, nuses së tretë të Cezarit Augustus, me mbishkrimin “Pontifex maximus”, duke iu referuar natyrshëm Tiberius.
Ai është sundimtari i botës dhe u paraqit me këtë momedhë prej ari. Kjo monedhë e artë nuk ishte për tregti, por për propaganda. Ajo paraqet perandorin si "Augustus Sebastòs", në greqisht do të thotë i nderuari, pra hyjnor... është me të vërtetë një supernjeri.
Luka na thotë se ai kishte qeverisur tashmë për 15 vjet. Ky tregues është shumë i çmuar, sepse tani le të përpiqemi të bëjmë disa llogari për të kuptuar se në cilin vit filloi jeta publike e Jezusit.
Tiberius nuk ishte djali i Augustit, por ai ishte djali i Livias. Kur zhdukën, ose nga vdekja natyrore ose nga helmet, të gjithë pasardhësit që Augustus do të kishte dashur pas tij si perandorë (duket se edhe Livia ishte e përfshirë në këto intriga, në këto helme), Augustus adoptoi Tiberin në vitin 4 pas Krishtit.
Meqë ra fjala, kjo Livia, me djalin e saj Tiberius, kishin konflikte në rritje; Tiberius nuk mund ta duronte më ndërhyrjen e saj në çështjet politike, në fund ai nuk do të shkojë as në funeralin e saj.
Epo... në vitin 14 pas Krishtit, kur Augusti vdes, Tiberius merr pushtetin dhe kështu, nëse shtojmë 15 vjet në të cilët ai sundoi, do të arrijmë në vitin 29 pas Krishtit. Por duhet të kemi parasysh se shkrimtari është Luka që vjen nga Antiokia në Siri dhe në Siri, vitet e mbretërimit të perandorëve u numëruan në një mënyrë tjetër... pra, sot ka marrëveshje që jeta publike e Jezusit filloi në vjeshtën e vitit 27 pas Krishtit.
Pyesim veten tani, çfarë po ndodhte në botë kur Gjon Pagëzuesi filloi të predikonte. Jemi në datën 26, pikërisht vitin në të cilin Tiberius braktis Romën dhe shpërngulet në Kapri, ku ka ndërtuar 12 vila; ai ka zgjedhur si rezidencën e tij më të bukurën nga të gjitha, vilën e famshme Jovis e cila ndodhet 300 metra mbi nivelin e detit, përballë një panoramë befasuese që është ajo e Gjirit të Napolit.
Atje, sipas asaj që na thonë Taciti dhe Suetonius, Tiberius e braktisi veten në perversitete të shthurura dhe të papërshkrueshme; ndërkohë, në Romë, ai që qeveris është Prefekti Pretorian, Sejanus famëkeq.
Në Romë është një kohë intrigash, denoncimesh, vrasjesh, mizorish të të gjitha llojeve; atje jeta e atyre që aspirojnë të arrinë pushtetin, është një sllallom i vazhdueshëm midis vrasjeve dhe helmeve... kjo është bota në të cilën Jezusi fillon të predikojë Ungjillin e tij.
Nëse Luka do të kishte dashur të na tregonte datën e fillimit të jetës publike të Jezusit, ai mund të ishte ndalur këtu. Në vend të kësaj, ai vazhdon të na prezantojë pushtetarët e kohës së tij në dhe rreth Palestinës.
I pari, natyrisht, është Pilati, përfaqësues i Romës: Ai banon në Cezare dhe qeveris mbi atë pjesë të Palestinës që Herodi i Madh, në testamentin e tij, ia kishte lënë djalit të tij Arkelaut, që menjëherë, figurat më të rëndësishme të Judesë i kishin kërkuar Cezarit Augusti ta largonte. Kishte pasur trazira menjëherë, trazira shumë të përgjakshme; trazira e parë shkaktoi afërshisht 3000 viktima, shumë prej tyre me kryqëzim rreth qytetit të Jeruzalemit.
Kush ishte ky Pilat?
Ai ishte ishe i mbrojtur nga i Sejani famëkeq, ai na prezantohet nga Filoni, një bashkëkohës i tij, një bashkëkohës i Jezusit, nga Aleksandria, në Egjipt.
Thotë: “Ai ishte një njeri me natyrë jofleksibile dhe, përveç arrogancës së tij, ishte i ashpër, i aftë vetëm për zhvatje, dhunë, grabitje, brutalitet, tortura, ekzekutime pa gjyq, mizori të tmerrshme dhe pa kufi”.
Ky është ai që sundon Judenë dhe Samarinë, kur Jezusi fillon jetën e tij publike.
Personazhi i tretë... Antipa, një bir tjetër i Herodit të Madh, të cilit i ati i kishte lënë Galilenë dhe më pas Perea, ku Gjoni po pagëzon në Bethabara. Antipa na intereson aq shumë edhe sepse Nazareti është në Galilenë dhe Jezusi jetonte gjithmonë si subjekt i këtij Antipas.
Personazhi i katërt... Filipi, është i treti nga djemtë e Herodit që trashëgoi një pjesë të mbretërisë së tij; ai u prek nga pjesa veriore, veriu i largët i Tokës së Izraelit dhe jeton atje i qetë, ai themeloi kryeqytetin e tij, që e quajti Cezare, në nder të Tiberius – dhe për ta dalluar atë nga Cezarea tjetër që është në Mesdhe, ai e quajti atë Cezare të Filipit.
Ai jeton me nusen e tij shtatëmbëdhjetëvjeçare, e cila është Salome e famshme, kërcimtarja.
Pastaj Luka citon Lysània-n për të cilin praktikisht nuk dimë asgjë, ndoshta Luka e shtoi emrin e tij sepse dëshiron të arrijë numrin 7 me dy personazhe të tjerë që nuk janë udhëheqës politikë, por udhëheqës fetarë, kryepriftërinjtë Anna dhe Kàifa ... ata janë vërtet përgjegjës për vdekjen e Jezusit.
Anna, Ananus, kishte qenë kryeprift nga viti 6 deri në vitin 15 pas Krishtit dhe pas tij 4 nga djemtë e tij u bënë kryepriftërinj dhe prifti i asaj kohe ishte dhëndri i tij Kajfa. Në vitin 1990 u gjet pranë Jerusalemit një një osar. Është i rëndësishëm sepse u gjet në mesin e osareve të familjes Kàifa, dhe është edhe më shumë i rëndësishëm sepse në këtë osar u gjend mbishkrimi “Jozef Ben Kàifa, djali i Kàifas”. Në fakt historiani Josephus na thotë se Kàifa e Ungjillit quhej Jozef.
Data e këtij osarit, pasuria që vihet në pah, shumë e përpunuar, e kujdesur mirë, brenda kishte eshtrat e një burri gjashtëdhjetë vjeçar, e gjithë kjo na shtyn vërtet të themi se kjo është osari i Kàifas, një nga dy të mëdhenjtë përgjegjës për vdekjen e Jezusit.
Fatkeqësisht nuk ka “kryeprift” shtesë, përndryshe do të ishim të sigurt se është osari i tij.
Tani jemi të interesuar të vërejmë se janë 7 personazhet që Luka na paraqet dhe duam të kuptojmë mesazhin që Luka dëshiron të na jape me ta.
E para: Luka dëshiron që të gjithë ta kenë të qartë se ajo që do të thotë nuk është fillimi i një përralle apo një miti ezoterik të krijuar nga fantazia, nga imagjinata ekstravagante e një ëndërrimtari, ai dëshiron t'u referohet fakteve konkrete.
Kjo është gjithashtu e rëndësishme sot, që katekeza jonë ta vendosë historinë e Jezusit në botën tonë, në një kontekst historik shumë specifik, në një kulturë të caktuar... atë të një populli semit; kështu ai do të flasë, do të arsyetojë me imazhe, me gjuhën e popullit të tij. Duhet të vendoset në këtë kontekst, pikërisht për të kuptuar se çfarë na ofron.
Mesazhi i dytë: vjen nga ai numër 7. E gjithë historia këtu portretizohet... historia e shenjtë dhe historia profane, historia hebraike dhe historia pagane... e gjithë historia.
Numri 7 është tërësia, që përfshihet në ngjarjen që Luka do të tregojë; domethënë, një mbretëri e re është gati të fillojë, jo një mbretëri e botës tjetër, një mbretëri që duhet të krijohet në këtë botë.
Nëse do të ishte nga bota tjetër, nuk do të kishte ngjallur reagimin e dhunshëm të këtyre institucioneve, të këtyre fuqive politike dhe fetare që përkundrazi do të ndihen të vënë në pikëpyetje; ata do të duan të përjetësojnë dominimin e tyre dhe Jezusi, duke paraqitur mbretërinë e tij të re, do t'i vërë në krizë, në fakt këto dy fuqi do të bashkohen për të kundërshtuar ardhjen e mbretërisë së re.
Si fillon kjo histori e re botërore? Le të dëgjojmë:
“Fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë” (v.2).
Për të paraqitur investimin profetik të Pagëzuesit, Luka e përdor një formulë të njohur në Besëlidhjen e Vjetër kur dëshirohet të paraqitet thirrja e një profeti. Libri i Jeremisë fillon duke thënë: “Fjala e Zotit ishte mbi Jeremiah”, është e njëjta shprehje që Luka përdor për Gjon Pagëzuesin: “Fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë”. Fjala e Perëndisë erdhi mbi Gjonin, birin e Zakariah”.
Në cilin kontekst shpirtëror të popullit të Izraelit ndodh kjo thirrje?
Është një kohë shumë e dhimbshme sepse Izraeli ka përjetuar heshtjen e Perëndisë për shekuj me radhë. Perëndia nuk flet më me popullin e tij, ai nuk dërgon më profetë, Fjala e tij nuk zbret mbi askënd, sepse njerëzit kokëfortë nuk i dëgjojnë profetët, atëherë Perëndia e mbylli qiellin e tij.
Këtë heshtje të dhimbshme e gjejmë në gojën e psalmistit, Psalmit 74, 9-10, kur ai thotë:
“9 Nuk i shohim me shenjat tona,
profet më nuk ka,
dhe askush ndër ne s’di se deri kur kështu...
10 Deri kur, o Hyj, do të të poshtërojë armiku,
përgjithmonë do ta përbuzë armiku Emrin tënd?”
Gjithashtu në kapitullin e tretë të librit të Danielit ku është ajo lutje:
“34 Oh, mos na lër për përgjithmonë
‑ pashë emrin tënd ‑
e mos e prish besëlidhjen tënde;
35 as mos e tërhiq mëshirën tënde prej nesh,
pashë Abrahamin, të dashurin tënd,
pashë Izakun, shërbëtorin tënd,
e pashë Izraelin, shenjtin tënd,
36 të cilëve iu zotove
se do t’ua shumosh farën
porsi yjet e qiellit
e porsi rërën
që është në bregun e detit,
37 sepse, o Zot,
jemi pak’suar më shumë se të gjithë popujt,
të përvujtëruar kudo mbi mbarë tokën
në ditën e sotme për shkak të mëkateve tona!
38 Ne në këtë kohë nuk kemi
princ as profet as prijës,
fli shkrumbimi, therore,
as kushtime as kem,
as vend ku të t’kushtojmë ty
flitë e fryteve të para
që të mund të gjejmë mëshirë.
39 Por na prano me shpirt të përgrirë
e të përvujtëruar në shpirt,
porsi fli shkrumbimi deshësh e mëzetërish
40 porsi mijëra qengja të majmë
e tillë le të jetë flia jonë para teje sot
e përsosna ne që të vemi pas teje
sepse s’do të turpërohen
ta që shpresën e kanë vënë në ty” (v. 34-40).
Zot, për dashurinë e Abrahamit, mikut tënd, kujto mëshirën tënde, sepse ne nuk kemi më një princ, një udhëheqës, një prift, një profet dhe nuk kemi më ku të shkojmë të lutemi.
Nëse e mbajmë parasysh këtë pikëllim për heshtjen e Perëndisë, ne e kuptojmë njoftimin e engjëllit drejtuar Zakarisë, kur ai thotë:
“Ti, Zakaria, do të kesh gëzim dhe ngazëllim dhe shumë do të gëzohen për lindjen e tij”.
Arsyeja është se një profet shfaqet sërish pas kësaj heshtjeje shekullore.
Dhe tani... nga kush zbret Fjala e Perëndisë?
Jo për të mëdhenjtë e kësaj bote dhe as për priftërinjtë e tempullit, kryepriftërinjtë Anna dhe Kajafa, këta njerëz që menaxhojnë fuqitë janë refraktarë ndaj Fjalës së Zotit, ne nuk do të gjejmë kurrë profetë në institucionet e pushtetit.
Fjala e Perëndisë zbret tek Gjoni që jeton në shkretëtirë dhe meqenëse edhe ne duam ta mirëpresim këtë Fjalë sot, ne jemi në ardhje, pra përgatitja për të mirëpritur Fjalën që është Krishti, që është Ungjilli... në çfarë konteksti duhet ta vendosim veten?
Na sugjeron Baptisti... në shkretëtirë!
Le të përpiqemi të reflektojmë... çfarë ndodh në shkretëtirë që krijon kushtin e duhur që Fjala të zbresë mbi ne?
Para së gjithash, shkretëtira është një vend heshtjeje.
Një mbrëmje në Palmyra, pastaj në shkretëtirën siriane, udhërrëfyesi thotë:
“Këtë mbrëmje dua që ju të keni një përvojë të veçantë”
Ai e çoi grupin në shkretëtirë dhe më pas tha
“Tani ndaloni për gjysmë ore për të dëgjuar heshtjen”.
Një eksperiencë e paharrueshme heshtja e shkretëtirës!
Jemi të trullosur nga zhurma, zhurma, të bërtiturat, zhurma e të lartëve... Si futet Fjala e Perëndisë në këtë situatë?
Profetët Jeremia, Baruku, kujtojnë urtësinë e një populli të vlerësuar nga të gjithë, popullit të Temanit, një populli që jeton në shkretëtirën ku kultivohet mençuria, ku urtësia vlerësohet më shumë se ari dhe gurët e çmuar, një nga miqtë e Jobit – të urtit – erdhi nga Temani.
Aty ku ka heshtje, Fjala e Zotit mund të zbresë atje!
Nëse ka zhurmë... në fakt, kemi frikë edhe nga heshtja, sepse në heshtje shfaqen ankthet e brendshme, ato pyetje për të cilat shpesh duam të heshtim dhe kështu bëjmë zhurmë, krijojmë konfuzion... jo!
Në këtë Ardhje ne duhet të përjetojmë heshtjen, të gdhendim momente heshtjeje, atëherë jemi të hapur ndaj kësaj Fjale, Fjala e Zotit mund të zbresë mbi ne!
Pastaj përsëri, nëse duam që kjo Fjalë të zbresë, shkretëtira është vendi ku ju ktheheni në thelbësore, nuk ka gjë të tillë si mbeturina e tepërt në shkretëtirë... buka është bukë atje, nuk është briosh; uji është ujë, nuk është Coca-cola; çfarë është e nevojshme për jetën, jo e tepërta.
Ne jemi të rënduar nga kaq shumë gjëra, moda, reklama të tepërta, të cilat përcaktojnë kaq shumë nga zgjedhjet tona, na bëjnë të humbasim mendjen për kalimtarin, na bëjnë të harrojmë dhe të neglizhojmë thelbësoren, atë që ka vërtet rëndësi.
Nëse nuk i kthehemi gjërave thelbësore, nëse nuk shmangim të gjitha mbeturinat, Fjala e Zotit nuk mund të zbresë mbi ne.
Konteksti i tretë që gjejmë në shkretëtirën në të cilën Fjala mund të zbresë: është vendi ku asgjë nuk grumbullohet.
Në shkretëtirë nuk mund të mbash atë që rëndon, mban me vete vetëm atë që mund të mbash mbi supe, tokën që është e jotja, është ajo që po shkel sepse kur bën një hap përpara, ajo tokë i përket tjetrit.
Nëse nuk e asimiloni këtë mesazh të shkretëtirës, mbeteni skllevër të logjikës së botës së vjetër, ku ju sugjerohet të grumbulloni mallra që të shfaqen, të jeni një person i suksesshëm, është bota e konkurrencës, e abuzimeve, e padrejtësive, e botës së luftërave... nëse nuk e keni këtë përvojë të shkretëtirës, pra e shkëputjes nga të mirat e kësaj bote, për të mos u bërë skllevër të tyre, fjala e Zotit nuk mund të zbresë mbi ju, edhe mbi ne!.
Karakteristika e fundit e atyre që përjetojnë shkretëtirën: nuk mund të ecësh vetëm.
Nëse dikush ecën i vetëm në shkretëtirë, ai vdes, duhet të ecë së bashku me të tjerët, duke ndarë gjithçka që ka në dispozicion.
Nëse dikush izolohet, nëse mendon të bëjë jetën e tij pa u kujdesur për të tjerët, ai nuk mbijeton.
Nëse duam që Fjala e Zotit të vijë mbi ne, ne duhet ta kultivojmë këtë vëmendje tek ata që jetojnë përkrah nesh, përndryshe Fjala nuk mund të vijë mbi ne, ne nuk mund ta mirëpresim Fjalën që dëshiron të vijë në jetën tonë që është Krishti, që është Ungjilli i tij.
Baptisti u rrit në shkretëtirë, kështu që ai asimiloi këtë spiritualitet të shkretëtirës dhe ishte në gjendje të mirëpriste Fjalën.
Le të dëgjojmë tani se si Gjon Pagëzuesi fillon të kryejë misionin në të cilin Zoti e ka thirrur:
“3 Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve 4 në përkim me sa shkruan në librin e predikimeve të Isaisë profet:
“Zëri i atij që bërtet në shkretëtirë:
përgatitni udhën e Zotit;
rrafshoni shtigjet e tij!
5 Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
6 E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit” (v.3-6).
Gjopn Pagëzuesi e kreu misionin e tij në të gjithë rajonin e Jordanisë.
Ky lumë, në Bibël, ka një kuptim teologjik, atë të të qenit kufiri midis tokës pagane, një tokë skllavërie, nga erdhi populli izraelit dhe tokës së lirisë ku ky popull u prezantua nga Jozuheu.
Baptisti dëshiron ta ndërgjegjësojë këtë popull se nuk është vërtet i lirë, duhet ta bëjë këtë kalim përsëri nga skllavëria e mëkatit në lirinë e vërtetë, në fakt ai predikon konvertimin – metanoia në greqish, nga folja metanoein – ndryshimin në mënyrën e të menduarit, e të gjykuarit, e kritereve me të cilat gjërat vlerësohen në jetë dhe më pas si shenjë kalimi i lumit Jordan, një gjest që tregon zgjedhjen për të bërë këtë ndryshim në jetë.
Qëllimi ështëfalja e mëkatit.
Çfarë nënkuptohet me faljen e mëkatit?
Gjon Pagëzuesi nuk thotë se Zotit duhet t'i kërkohet falje, se pendimi, sakrificat, agjërimi duhet bërë... jo, asgjë nga këto! Mos u shqetësoni për gabimet që keni bërë!
Ai thotë se duhet “metanoia”, vetëdija se në jetë po bëhen zgjedhje të pasakta, të pasuksesshme dhe kur Zoti arrin t'ju bëjë ta kuptoni këtë, ju falen.

Kjo mënyrë e të kuptuarit të faljes është revolucionare, sepse falja, në Izrael, fitohej duke shkuar në tempull për t'i ofruar flijime Perëndisë, ose duke bërë pendime, pastrime...!
Baptisti thotë: Falja është vepra e Zotit që arrin t'ju bëjë të kuptoni se duhet të bëni një “metanoia”, një ndryshim në mënyrën e të menduarit dhe të jetesës, pastaj mëkati juaj fshihet.
Dhe më pas, për të paraqitur atë që po ndodh, Luka prezanton një profeci që gjendet në librin e Isaias. Ai thotë:
“Kjo profeci përmbushet plotësisht tani”.
Siç është shkruar në librin e orakujve të Profetit Isaia:
“Zëri i dikujt që qan në shkretëtirë: përgatit rrugën e Zotit, drejto rrugët e tij”
Profeti që shqiptoi këtë orakull është një profet anonim, i cili jetoi në Babiloni në shekullin e VI para Krishtit, me një popull të skllavëruar nga babilonasit dhe po i shpall këtij populli fundin e skllavërisë.
“Përgatitni rrugën e Zotit, drejtoni rrugët e Tij, sepse tani Ai do të na çojë përsëri në tokën tonë”.
Këtu kjo profeci zbatohet me Baptistin sepse tani ky popull që ai po përgatitet për çlirimin që do të vijë.
Këtu ka një ftesë për të përgatitur rrugën e Zotit dhe për të drejtuar rrugët e tij!
Zoti dëshiron të vijë dhe ta çlirojë këtë popull, t'i çlirojë nga skllavëria e mëkatit, por është e nevojshme ta presim në rrugët e tyij, të përgatisim rrugën që Ai dëshiron të ndjekë.
Cila është rruga nëpër të cilën Ai dëshiron të vijë dhe të na çlirojë?
Është rruga e Ungjillit.
Sa mënyra përpiqemi të shpikim që Zoti të vijë të na shpëtojë?
Por shumë herë këto mënyra nuk kanë të bëjnë fare me Ungjillin. Ka disa praktika fetare që njerëzve mund t'u pëlqejnë, por që nuk shpëtojnë, nuk sjellin liri; e vetmja mënyrë përmes së cilës vjen Zoti është ajo e Fjalës së tij, e Ungjillit të tij, është ky Ungjill që na çliron.

Të gjithë njohim shumë njerëz që janë të përkushtuar, por më pas vazhdojnë të jenë skllevër të parave, të egoizmit, të krenarisë.
“Përgatitni udhën e Zotit;
rrafshoni shtigjet e tij!” (v.4).
Drejtojini rrugët e mia, drejtojini, mos u përpiqni t'i bëni të shtrembër sepse ju pëlqejnë të shtrembëra! Rruga është e drejtë, është ajo e Krishtit, ne e dimë mirë rrugën e çlirimit.
Dhe pastaj ka një premtim:
“5 Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
6 E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit” (v. 5-6).
Ndonjëherë, këto fjalë të profetit interpretohen si një ftesë për të ulur malet e krenarisë sonë, vetë-mjaftueshmërinë tonë, për të mbushur luginat që na ndajnë nga vëllezërit tanë...Nuk është kështu, nuk është ajo që duhet të bëjmë, ky është një premtim i asaj që do të bëjë Zoti dhe është një premtim që duhet ta përvetësojmë mirë, sepse nëse ka një tundim, shumë të rrezikshëm është ai kundër shpresës.
Sa herë themi se kodra të caktuara, male të caktuara nuk do të ulen kurrë: ato të fuqive të kësaj bote, ato që krijojnë situata të paqëndrueshme dhe themi se nuk do të ndryshojnë kurrë, këto fuqi janë shumë të forta!
Zoti thotë se do të ulen dhe do të mbushen luginat, të gjitha këto ndarje midis popujve, midis kulturave, do të zbuten me respekt për të gjitha kulturat, nuk do të shkaktojnë luftëra, por dallimet do të jenë pozitive, do të krijojnë bashkim, shërbim reciprok.
Kjo është rëndësia e përvetësimit të këtij premtimi, sepse nëse humbasim shpresën, i hedhim krahët dhe atëherë e keqja ka fituar.

Le t'ia përsërisim vetes këtë premtim që është bërë nga profeti... kodrat, malet nuk do të ulen nga ne, por nga Perëndia, me Fjalën e tij.
Dhe pastaj mesazhi i fundit, shumë i bukur, që ka vetëm Luka, Mateu dhe Marku citojnë gjithashtu këtë profeci, por ato ndalen së pari, në malet që do të ulen dhe në luginat që do të mbushen.
Luka vazhdon profecinë duke thënë:
“6 E çdo mishi-njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit” (v. 6).
Mishi në Bibël tregon gjendjen e brishtë të njerëzimit tonë që të gjithë do të shpëtohen.
Edhe ky është një mesazh shprese që duhet ta kultivojmë, shpresojmë në sigurinë e fitores së dashurisë së Zotit mbi brishtësinë tonë.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E TRETË E KOHËS SË ARDHJES VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E TRETË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.

MË 15-12-2024.



UNGJILLI: Lk. 3,10-18.

10 Atëherë e pyetnin turmat: “Neve, pra, ç’na duhet të bëjmë?”
11 “Kush ka dy palë petka ‑ u përgjigjej ‑ le t’i ndajë me atë që s’ka. Edhe ai që ka ushqime, le të bëjë kështu!”
12 Erdhën edhe disa tagrambledhës t’i pagëzojë dhe i thanë: “Mësues, po ne çka duhet të bëjmë?”
13 Ai u përgjigj: “Mos kërkoni asgjë më tepër se ju është caktuar”.
14 E pyetën edhe disa ushtarë: “Po ne, çka duhet të bëjmë?”
Edhe atyre iu përgjigj: “Askënd mos merrni me të keq! Askënd mos paraqitni rrejshëm dhe jini të kënaqur me rrogën tuaj!”
15 E pasi populli priste me shpresë dhe pasi të gjithë mendonin në zemrat e veta për Gjonin: a mos është pikërisht ky Mesia,
16 këndej Gjoni mori fjalën e u tha të gjithëve: “Unë, vërtet, po ju pagëzoj me ujë, por po vjen një më i fortë se unë, të cilit unë nuk jam i denjë as t’ia zgjidh lidhëset e sandaleve të tij. Ai do t’ju pagëzojë me Shpirt Shenjt e me zjarr.
17 Ai e mban në dorën e vet terploten për të pastruar lëmin e vet, për të mbledhur grurin në grunarin e vet, kurse bykun do ta djegë në zjarr të pafikshëm”.
18 E me shumë mësime të tjera ia shpallte popullit Ungjillin.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Javën e kaluar dëgjuam që Gjon Pagëzuesi predikonte një pagëzim konvertimi: ai tha se për të mirëpritur Mesinë që do të mbërrinte, ishte e nevojshme të bëhej një ndryshim rrënjësor në mënyrën e të menduarit dhe vlerësimit të jetës.
Ai iu drejtua natyrshëm izraelitëve të kohës së tij, por ftesa e tij vlen për ne sot nëse duam që festimi i Krishtlindjes së ardhshëm të mos reduktohet në një festë gjysmë pagane, siç fatkeqësisht po bëhet edhe për disa të krishterë.
Sot ai na kërkon të shqyrtojmë seriozisht shkallën e vlerave në të cilat kemi vendosur jetën tone. Ai na fton t'i bëjmë vetes këtë pyetje:
Cilat janë interesat tuaja në jetë?
Provoni t'i renditni ato sipas rëndësisë.
Në radhë të parë ndoshta vendosim para që, sapo të zgjohemi, mendimet tona shkojnë menjëherë atje; pastaj, një hap më poshtë, sukses profesional; pastaj familja; pastaj një vend mjaft lart, ekipen e zemrës, në fakt na merr shumë kohë duke lexuar gazeta sportive, e duke ndjekur programe sportive në TV; më në fund në kohën e lirë, në fund të fundit, edhe besimi, studimi i Fjalës së Perëndisë.
Epo, nëse kjo do të ishte shkalla e vlerave mbi të cilat vendosim jetën tonë, nëse duam të konvertohemi, duhet ta kthehemi atë përmbys, domethënë atë që vendosim në fund, dhe marrëdhënia me Perëndinë dhe Fjalën e tij duhet të kalojë në krye, në vendin e parë.
Ky është konvertimi që Gjon Pagëzuesi kërkon nga ne sot nëse duam të përfshihemi në botën e re që Krishti sjell me ardhjen e tij.

Dhe pas kësaj ftese për konvertim, të cilën e reflektuam edhe javën e kaluar, Luka thotë se Gjon Pagëzuesi iu drejtua kërcënimeve, tha ai
“Gjarpërinj gjarpërinjsh! Kush ju përkujtoi të ikni prej zemërimit që po vjen? 8 Bëni, pra, fryte të denja kthimi dhe mos t’ju shkojë ndër mend të thoni me vete: ‘Kemi atë Abrahamin!’, sepse, unë po ju them: Hyji mund t’i nxjerrë prej këtyre gurëve fëmijë Abrahamit! 9 Tashmë sëpata u vu mbi rrënjë të pemëve: çdo pemë që nuk jep fryt të mirë, pritet dhe hidhet në zjarr” (Lk. 3,7-9).
Dhe fjalën e tij e mbylli me një kërkesë drejtuar popullit:
“Bëni, pra, fryte të denja kthimi”.
Ja, frutat janë shenjë e konvertimit të vërtetë, nëse mungojnë do të thotë se gjithçka ka mbetur si më parë, nuk ka pasur konvertim, nuk ka kuptim të mashtrojmë veten.
Është pikërisht për të sqaruar se cilat janë këto fryte që Ungjilltari Luka prezanton tani tre kategori njerëzish që i paraqiten Gjonit dhe i bëjnë të njëjtën pyetje, i thonë:
“Shiko, ne jemi të vendosur të konvertohemi, na trego se çfarë të bëjmë”.
Le të dëgjojmë se çfarë i përgjigjet Gjon Pagëzuesi grupit të parë:
“Atëherë e pyetnin turmat: “Neve, pra, ç’na duhet të bëjmë?”
“Kush ka dy palë petka ‑ u përgjigjej ‑ le t’i ndajë me atë që s’ka. Edhe ai që ka ushqime, le të bëjë kështu!” (v.10-11).
Ne jemi këto turma që i drejtohen Gjon Pagëzuesit.
Ndonjëherë, kur dëgjojmë lajme dramatike për luftën dhe dhunën... çfarë bëjmë?
Ne mbyllemi në botën tonë të vogël ku ndihemi të qetë sepse nuk kemi probleme të mëdha, nuk na mungon asgjë, por nëse shikojmë lart dhe vëzhgojmë se çfarë po ndodh në botë, nëse i marrim seriozisht kërcënimet që sundimtarët e popujve dhe kombeve shkëmbejnë, pastaj ne jemi të goditur nga frika dhe nuk e dimë më se çfarë na pret e ardhmja dhe kështu i bëjmë vetes saktësisht të njëjtën pyetje si turmat:
“Çfarë duhet të bëjmë që të lindë bota e re e drejtësisë, paqes dhe dashurisë e sjellë nga Krishti?”
Epo, është pikërisht kjo pyetje që Gjon Pagëzuesi i përgjigjet pa mëdyshje.
Unë do t'ju them se çfarë duhet të bëni për të ndryshuar botën:
“Kush ka dy palë petka ‑ u përgjigjej ‑ le t’i ndajë me atë që s’ka. Edhe ai që ka ushqime, le të bëjë kështu!”
Ky është hapi që duhet të ndërmerrni, ndani atë që keni me ata në nevojë.
Marrëdhëniet tona me të mirat e kësaj bote bazohen në një gënjeshtër: ne e konsiderojmë veten pronarë të të mirave që na kanë rënë në duart tona dhe më pas duke qenë se janë tonat ndjejmë të drejtën të bëjmë me ta atë që duam: t'i negociojmë edhe ata, me ato nevoja dhe për të rritur çmimin e tyre në bazë të kërkesës.
Pikërisht në këtë shkëmbim, mendohet, pasurohen njerëzit. Kjo është gënjeshtra nga e cila vjen çdo e keqe.
Jakobi e thotë mirë në letrën e tij në kapitullin 4, 1-3:
“Nga vijnë ngatërresat dhe grindjet që vlojnë ndër ju? A thua jo këndej: nga lakmimet tuaja që luftojnë në gjymtyrët tuaja? 2 Dëshironi e nuk keni; vritni e keni smirë, dhe gjë nuk fitoni; grindeni e luftoni. Nuk keni sepse nuk luteni. 3 Luteni e nuk fitoni, pse luteni keq që t’i shpenzoni në plotësimin e ëndjeve tuaja”.
Kjo është gënjeshtra ... ndjeheni si zotër të të mirave të kësaj bote.
E vërteta është një tjetër, vargu i parë i Psalmit 24,1-2 na e zbulon atë:
“E Zotit është toka dhe gjithçka ajo ka,
rruzulli mbarë e të gjithë banorët e tij.
Ai vetë e themeloi mbi dete,
dhe e bëri të qëndrueshme mbi lumenj”.
Le ta kemi parasysh, asgjë nuk është e jona, gjithçka është e Zotit, madje edhe inteligjenca jonë, aftësitë tona, vetë jeta jonë nuk janë tonat; ne nuk jemi zotër të asgjëje, jemi mysafirë në këtë botë dhe qëndrojmë atje vetëm për disa vite që nuk janë shumë, atëherë largohemi nga toka që kemi shkelur.
Letra e parë drejtuar Timoteut, në kapitullin 6, 7 thotë:
“Sepse në këtë botë nuk sollëm asgjë me vete dhe prej saj asgjë nuk do të marrim me vete”.
Jobi thotë mirë:
“Lakuriq dola nga kraharori i nënës
e lakuriq do të kthehem atje.
Zoti i ka dhënë e Zoti i ka marrë;
si ka dashur Zoti, ashtu u bë:
qoftë bekur Emri i Zotit”!” (Job.1,21-22).
Dhe mund të vazhdojmë të lexojmë në letrën e pare e Timoteut 6,7-10:
“Sepse në këtë botë nuk sollëm asgjë me vete dhe prej saj asgjë nuk do të marrim me vete. Këndej, në qoftë se kemi çka të hamë e të veshim, të jemi të kënaqur me kaq. Ata që dëshirojnë të pasurohen, bien në tundim, në kurth dhe në shumë prirje të paarsyeshme dhe të dëmshme, të cilat i plandosin njerëzit në rrënim dhe në bjerrje. Rrënja e të gjitha të këqijave, veç, është lakmimi i të hollave; për arsye të tij disa e lanë fenë dhe e munduan vetveten me shumë vuajtje. Pra, kur kemi diçka për të ngrënë, me çfarë të mbulohemi... le të jemi të kënaqur!”
Ne jemi krijuar mirë, duke mos qenë të vetë-mjaftueshëm, duhet të shkëmbejmë dhuratat që Perëndia ka vendosur në duart tona dhe në këtë shkëmbim dashuria shfaqet dhe rritet.
Vëmendja ndaj të tjerëve na bën të kuptojmë se ndoshta kemi diçka për t'u dhënë atyre që të jetojnë dhe të jenë të lumtur.
Zoti na ka bërë mirë, të detyruar të duam, kjo është bota e vërtetë e kërkuar nga Zoti.
Nga gënjeshtrat, megjithatë, akumulimet, shpërdorimet, padrejtësitë, dhuna dhe luftërat lindin jo vetëm mes popujve, por edhe në familjet tona.
Është kjo gënjeshtër që na bën t'i shohim të tjerët jo si vëllezër, fëmijë të një Ati të vetëm, por si rivalë me të cilët dëshpërimisht duhet të konkurrojmë për të vjedhur të mirat tona.
Çfarë na thotë Gjon Pagëzuesi?
Nëse doni të largoheni nga bota e krijuar nga gënjeshtrat dhe dëshironi të hyni në botën e së vërtetës të sjellë nga Krishti, ja çfarë duhet të bëni: mos mbani për vete të mirat që Ati ka vendosur në duart tuaja, ndajini ato me vëllain tuaj.
Jezusi do të paralajmërojë për rrezik të madh.
Para se të tregojë shëmbëlltyrën e pasanikut të çmendur që nuk dinte më ku t'i vendoste të korrat e tij të bollshme, ai do të thotë:
“Vëriani mendjen: ruajuni fort prej lakmisë së pasurisë, sepse sado i pasur që ndokush të jetë, jeta e tij nuk varet nga pasuria që ka” (Lk.12,15) Kini kujdes, qëndroni larg (në greqisht), nga “pleonexia”, “pleon ehein”, nga dëshira që të keni gjithnjë e më shumë, qëndroni larg dëshirës për të grumbulluar.
Kontrolloni këtë pasion të shfrenuar, mbani mend se edhe nëse dikush është me bollëk, jeta e tij nuk varet nga gjërat që ai arrin të grumbullojë.
Në doganë, të mirat që nuk i janë dorëzuar vëllait, kërkohen të gjitha.
Ndarja, thotë Gjon Pagëzuesi, është shenja e parë e konvertimit të vërtetë.
Le të dëgjojmë tani atë që ai i sugjeron grupit të dytë:
“Erdhën edhe disa tagrambledhës t’i pagëzojë dhe i thanë:
“Mësues, po ne çka duhet të bëjmë?”
Ai u përgjigj: “Mos kërkoni asgjë më tepër se ju është caktuar” (v.11-12).
Në kohën e Jezusit, taksambledhësit ishin njerëzit më të papëlqyer jo vetëm për profesionin e tyre, i cili sigurisht nuk ngjallte simpati, por për mënyrën se si e ushtronin atë; mbledhja e haraçit u kontraktua, tagrambledhësi iu paraqit guvernatorit romak, ra dakord me të për një shumë që do të dorëzohej, ajo që ai arriti të mblidhte më shumë, i kishte mbetur atij si komision.
Është e lehtë të imagjinohen mashtrimët, dredhitë, abuzimet dhe korrupsioni.
Për të marrë një ide se çfarë po ndodhte, thjesht lexoni aktakuzat e Ciceronit kundër vjedhjeve të Verres në tre vitet në të cilat ai plaçkiti Siçilinë.
Dhe pastaj tagrambledhësit nuk u pëlqyen sepse ishin bashkëpunëtorë të një sistemi shtypës dhe, mbi të gjitha, ata ishin renegatë, sepse kur iu dha kontrata, duhej t'u ofronin një flijim perëndive të perandorit.
Pra, ata që i paraqiten Gjon Pagëzuesit janë hajdutë të legalizuar dhe njerëz që e kanë braktisur besimin e tyre për hir të parave.
Ne do të prisnim që Gjoni t'u kërkonte atyre të largoheshin nga profesioni, por jo, është e nevojshme që dikush të mbledhë taksa.
Cilido qoftë sistemi politik dhe ekonomik në fuqi, taksat duhet të mblidhen sepse ato janë të nevojshme për performancën e mirë të një shoqërie.
Çfarë kërkon Gjoni?
Jo që të ndryshonin, por që ta ushtronin atë ndryshe.
“Mos kërkoni asgjë më tepër se ju është caktuar”.
Çfarë na thotë sot përgjigja e Gjon Pagëzuesit?
Është një ftesë për të kontrolluar nëse jemi konvertuar, apo nëse e kryejmë ende profesionin tonë në mënyrën në të cilën e ushtrojnë paganet.
Është e qartë se ka profesione që janë të papajtueshme me Ungjillin dhe këto nuk mund të praktikohen.
Nëse bëni bomba ose trafik droge, nuk ka asnjë mënyrë për të rënë dakord për profesionin tuaj me Ungjillin, por këtu po flasim për profesione që janë në shërbim të njeriut dhe jetës dhe që janë të nevojshme.
Ato mund të kryhen në mënyra të ndryshme, ka mënyra të ndryshme për të kryer profesionin e gazetarit: mund të përhapë të vërtetën, por edhe të tregojë gënjeshtra.
Polici që duhet t'ju japë gjobën, mund ta bëjë këtë me arrogancë ose duke ju bërë të kuptoni se është për të mirën tuaj që të merrni një gjobë, që të mësoni të mos kryeni disa shkelje;
portieri mund ta kryejë shërbimin e tij në mënyrë të sjellshme ose të vrazhdë;
mjeku mund të kufizohet në vendosjen e diagnozës së saktë dhe treguesin e terapisë, por këtë mund ta shoqërojë edhe me ndjeshmëri ndaj pacientit.
Këtu... durimi, buzëqeshja, mirësia, dashamirësia nuk janë pjesë e kontratës së punës, por janë pjesë e mënyrës së re të të bërit profesionin.
Këto qëndrime që nxjerrin në pah vëmendjen ndaj vëllait të tij, gatishmërinë për t'i shërbyer, për t'i dhënë gëzim, për ta parë të lumtur, janë shenja se konvertimi ka ndodhur.
Le të dëgjojmë çfarë u kërkon Gjoni atyre të grupit të tretë:
“E pyetën edhe disa ushtarë: “Po ne, çka duhet të bëjmë?”
Edhe atyre iu përgjigj: “Askënd mos merrni me të keq! Askënd mos paraqitni rrejshëm dhe jini të kënaqur me rrogën tuaj!” (v. 14).
Këta ushtarë që shkojnë te Gjoni ishin në shërbim të Herod Antipës ... ata nuk ishin romakë, ishin mercenarë të ardhur nga Siria, njerëz të varfër të marrë nga familjet e tyre dhe të dërguar për pak para për të kryer dhunë kundër një populli me gjuhë tjetër, me zakone të tjera dhe me një fe tjetër.
Ata kishin mësuar vetëm të vlerësonin forcën, të ndiqnin urdhrat pa bërë pyetje dhe sigurisht që më pas u tunduan të shfrynin zhgënjimet e tyre mbi ata që ishin më të dobët se ata.
Dikush i kishte ruajtur ndjenjat njerëzore dhe e kuptoi se ata ishin në shërbim të një bote të padrejtë në të cilën kishte rëndësi vetëm forca dhe janë ata që i paraqiten Gjonit dhe e pyesin: “Dhe çfarë duhet të bëjmë?”
Ndoshta do të prisnim që Gjoni t'u thotë të hedhin armët, të refuzojnë të shkojnë në luftë, por në Palestinë e asaj kohe nuk kishin luftëra, populli gëzonte një kohë paqeje dhe ushtarët nuk duhet të vritnin fare, ata vetëm duhet të ruajnë rendin dhe të parandalojnë që tëë kryhen dhuna dhe revolta. Ky shërbim i tyre ishte i nevojshëm; megjithatë, është një situate, një çështje e ngjashme me atë të tagrambledhësve: si duhet ta kryejnë këtë shërbim.

Janë tre rekomandime të Gjonit për këta ushtarë dhe janë rekomandime të vlefshëm edhe sot për të gjithë ata që tundohen të abuzojnë me pozitën e tyre të pushtetit, të forcës.



1° rekomandim i parë: “Mos zhvatni asgjë me forza”, “mos i përvetësoni sendet e tjetërkuit” “medena diasseisete”.
Folja “diasseio” në greqisht do të thotë të tundesh, të dridhesh dhe tundimi për t'i bërë që ata që janë më të dobët të dridhen, është gjithmonë i pranishëm.
Kushdo në anën tjetër të një tavoline ose banaku është në një pozicion force dhe mund të tundohet të bëjë të dridhen ata që shfaqen dhe kërkojnë një shërbim; mund të ngrejë zërin, të jetë i pasjellshëm, i padurueshëm, por mbi të ka një tjetër që është më i fortë dhe e bën të dridhet, dhe pastaj tundimi është që gjithmonë t'i kënaqë ata të mësipërm për ata që janë më të fortë.
Konvertimi i kërkuar nga Baptisti është që ushtarët të kënaqën jo vetë ata të mësipërm, po edhe t’i kënaqën edhe ata më poshtë.
Thotë Gjoni: “Ju kurrë nuk duhet t'i bëni ata që janë më të dobët dhe më në nevojë, të dridhen”.

Rekomandim i dytë: “Mos përdorni kërcënime”.
Folja greke e përdorur këtu është “sucofantesante”: Mos keqtrajtoni, pikërisht kur doni të dëtyroni dike të jape disa ionformata për krimë ose për shkelje të ligjit, mos e shantazhoni dhe madje mos e torturoni për t'i bërë që njerëzit të flasin ... mos e kryeni këtë dhunë.

Rekomandim i tretë: “Jini të kënaqur me rrogën tuaj” domethënë mos u përpiqni t'i grumbulloni duke zhvatur, kërcënuar, abuzuar me armët që keni në duar.
Vëmë re se tre grupe u paraqitën te Gjonio, dhe ai nuk i sugjeroi askujt praktika fetare për t'u përgatitur për të mirëpritur Mesinë, ai kërkoi një ndryshim jete, një ndryshim që përkthehet në një marrëdhënie të re me të mirat e kësaj bote dhe me vëllezërit.
Historiani Jozef dëshmon për simpatinë e të gjithë njerëzve për Gjon Pagëzuesin, thotë ai:
“Ai ishte një njeri i mirë, që i nxiste judenjtë të bënin një jetë të drejtë, të trajtonin njëri-tjetrin me drejtësi, t'i nënshtroheshin me përkushtim Zotit”.
Të gjithë ishin entuziastë për të dëgjuar Gjon Pagëzuesin dhe dukeshin të gatshëm të bënin gjithçka që ai kërkonte, aq sa Herod Antipa u shqetësua për një popullaritet të tillë dhe e burgosi.
Luka gjithashtu tani na tregon mendimet e njerëzve për Gjonin. Le të dëgjojmë:
“15 E pasi populli priste me shpresë dhe pasi të gjithë mendonin në zemrat e veta për Gjonin: a mos është pikërisht ky Mesia, 16 këndej Gjoni mori fjalën e u tha të gjithëve:
“Unë, vërtet, po ju pagëzoj me ujë, por po vjen një më i fortë se unë, të cilit unë nuk jam i denjë as t’ia zgjidh lidhëset e sandaleve të tij. Ai do t’ju pagëzojë me Shpirt Shenjt e me zjarr. 17 Ai e mban në dorën e vet terploten për të pastruar lëmin e vet, për të mbledhur grurin në grunarin e vet, kurse bykun do ta djegë në zjarr të pafikshëm”.
“Njerëzit prisnin”.
Për shekuj me radhë përmbushja e premtimeve të profetëve ishte pritur në Izrael dhe në kohën e Jezusit kjo pritje ishte ethshme; ata prisnin, si ne, një ndryshim dhe gjithashtu kishin filluar të mendonin se bota e re do të futej nga Gjoni, se ai do të ishte Mesia.
Gjoni sqaroi menjëherë: “Unë nuk jam Mesia” dhe përdor dy imazhe për të paraqitur ndryshimin midis tij dhe Mesisë së vërtetë, thotë ai:
“Unë pagëzoj në ujë, Ai pagëzon në Shpirtin Shenjt dhe zjarr”.
Gjoni i zhytte njerëzit në ujin e lumit Jordan dhe uji, kur ai rrjedh jashtë, i lan njerëzit, mund të lajë bimë, objekte, por uji gjithashtu mund të hyjë tek njeriu, brenda personit ose brenda bimës dhe më pas nuk lan më, por bëhet jetë, në bimë bëhet lëng që e bën bimën të rritet dhe të prodhojë fruta.
Ja - thotë Gjon Pagëzuesi - pagëzimi im ishte ujë i jashtëm.
Pagëzimi i Mesisë së vërtetë do t'u sjellë njerëzve një ujë të ri, domethënë do t'u japë një jetë të re.

Shpirti i dha atij jetën që nuk vjen nga toka, por vjen nga qielli, jetën e të përjetshmit, vetë jetën e Atit ... kështu që këtu është pagëzimi i Jezusit, dhurata e Shpirtit.

Dhe pastaj imazhi i dytë: zjarri.
I vetmi zjarr që njeh Perëndia, është zjarri i Shpirtit, ai i Rrëshajëve.
Detyra e zjarrit është pikërisht djegia; Shpirti do të jetë një zjarr që do të djegë çdo paudhësi, çdo të keqe, gjithë mëkatin e botës, do ta bëjë atë botë të vjetër që është një botë vdekjeje, të zhduket dhe, në fakt, Jezusi do ta thotë:
“Erdha të sjell zjarrin mbi tokë e sa dëshiroj të ishte tashmë i ndezur flakë!
Ja, pra, ky pagëzim i Jezusit në zjarr, është zjarri i Shpirtit që eliminon të gjitha format e mëkatit.
Dhe tani një imazh i tretë që përdoret nga Gjoni për të përshkruar se çfarë do të bëjë Mesia i vërtetë. Le të dëgjojmë:
“Unë, vërtet, po ju pagëzoj me ujë, por po vjen një më i fortë se unë, të cilit unë nuk jam i denjë as t’ia zgjidh lidhëset e sandaleve të tij. Ai do t’ju pagëzojë me Shpirt Shenjt e me zjarr. 17 Ai e mban në dorën e vet terploten për të pastruar lëmin e vet, për të mbledhur grurin në grunarin e vet, kurse bykun do ta djegë në zjarr të pafikshëm. E me shumë mësime të tjera ia shpallte popullit Ungjillin” (v.16-18).
Imazhi i tretë i përdorur nga Gjon Pagëzuesi është marrë nga shoqëria bujqësore në të cilën ai jeton: “Mesia i vërtetë ka terploten” në dorë.
“Terplota” ishte lopata shumë e madhe prej druri që fermerët përdornin për të ajrosur drithërat, domethënë, pasi e shisnin, hodhën grurë dhe byk në ajër, era e fshiu bykun dhe la vetëm grurin e mirë.
Është Fjala e këtij Mesia dhe kjo Fjalë do të fshijë të gjithë bykun, domethënë të gjithë të keqen në botë.
Të gjithë ne dëshirojmë që bota të pastrohet nga të gjitha shenjat e vdekjes.
Epo, nëse përpiqemi të marrim këtë pastrim, këtë pastrim me logjikat tona të lashta, ato të botës së vjetër, nuk do të marrim asnjë pastrim.
Pastrimi mund të vijë vetëm kur të arrijë “terplota” e Fjalës së Ungjillit, e cila pastron të keqen e botës.
Dhe le të kuptojmë përsëri thirrjen për zjarr, zjarrin e Shpirtit që djeg çdo shenjë mëkati dhe vdekjeje.
Është Fjala e këtij Mesia dhe kjo Fjalë do të fshijë të gjithë bykun, domethënë të gjithë të keqen në botë.
Të gjithë ne dëshirojmë që bota të pastrohet nga të gjitha shenjat e vdekjes.
Epo, nëse përpiqemi të marrim këtë pastrim, këtë pastrim me logjikat tona të lashta, ato të botës së vjetër, nuk do të marrim asnjë pastrim.
Pastrimi mund të vijë vetëm kur të arrijë “terplota” e Fjalës së Ungjillit, e cila pastron të keqen e botës.
Dhe le të kuptojmë përsëri thirrjen për zjarr, zjarrin e Shpirtit që djeg çdo shenjë mëkati dhe vdekjeje.

Përfundimi i Ungjillit:
“Me këto dhe shumë fjalë të tjera ngushëllimi Gjoni i shpalli popullit lajmin e lumtur”.
Ndoshta disa mund të mendojnë se këto fjalë të Gjon Pagëzuesit janë kërcënime, ndëshkimi nga mëkatarët, jo.
Luka e sqaron shumë mirë duke thënë se është Ungjilli, lajm i lumtur.
Mëkatarët nuk duhet të kenë frikë, ata duhet të gëzohen sepse për ta vjen çlirimi nga e keqja që i mban skllevër, e cila i bën të pakënaqur, ata duhet të gëzohen sepse pasionet e tyre të padisiplinuara, lakmia e tyre, dëshirat për grumbullim do të fshihen nga “terplota” që është Fjala e Ungjillit.

[ninoenina]

F.A. JAVA E DIELA E 3 ARDHJES VITI C. TZRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 E ARDHJES VITI C

MË 15-12-2024.

Gëzimi, një dhuratë për të mirëpritur Jezusin.

Çfarë kërkon njeriu nga jeta përveç lumturisë? Bibla hebraike përdor rreth njëzet e shtatë sinonime për të shprehur ndjenjat e gëzimit. Asgjë nuk mund të jetë më në kundërshtim me Biblën sesa feja e pikëllimit, e trishtimit, e fytyrave të vrenjtura që ndonjëherë mund të shihen edhe në mbledhjet tona të së dielës.
Por si të arrini gëzim? A mjafton pasuria, shëndeti i mirë, suksesi? Kush mund të konsiderohet vërtet i bekuar?
Kësaj pyetjeje iu përgjigjen izraelitët e kohëve më të largëta: i lumtur është ai që shijon frytet e arës së tij (Is 9.2), i cili gëzon zemrën e tij me verën (Jas 9.13), i cili ka një familje të bashkuar (Dt 12.7) dhe pasardhës të shumtë (1 Sam 2.1.5); të lumtur janë njerëzit që arrijnë një fitore ushtarake (1 Sam 18.6), i cili sodit qytetin e tij të rindërtuar (Ne 12.43), i cili feston me himne, muzikë dhe kërcen të korrat e bollshme që i ka dhënë Perëndia (Dt 16.11.14). E gjithë kjo, e dime, nuk mjafton.
Me dinakërinë tonë, masat tona paraprake, përpjekjet tona ne mund të arrijmë vërtet gëzim, humor të mirë, eufori, qeshje, kënaqësi, argëtim, por jo gëzim. Ky është fryti i Shpirtit dhe ne vetëm mund ta mirëpresim atë, si dhuratë.
Megjithatë, ne mund të vendosim pengesa në rrugë: leximet e sotme do të na ndihmojnë t'i identifikojmë ato për t'i hequr ato.

Për të përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
“Hallelujah, Zoti i gëzimit vjen tek ne”.


LEXIMI I PARË: Sof 3,14-18a.

14 Këndo hareshëm, bija e Sionit,
thuaja gëzueshëm këngës, o Izrael!
Gëzo e galdo me gjithë zemër,
ti, bija e Jerusalemit!
15 E tërhoq Zoti dënimin tënd,
i shpërndau larg armiqtë e tu.
Mbret i Izraelit është Zoti mes teje,
s’ke pse më ta druash të keqen!
16 Jerusalemit atë ditë do t’i thuhet:
“Frikë aspak mos ki, Sion,
assesi të mos mpaken duart!
17 Në mesin tënd është Zoti Hyji yt,
trim mbi trima Shpëtimtar!
Do të galdojë për ty hareshëm,
i përmalluar nga dashuria,
do të kërcejë për ty me gëzim
18 porsi në ditë feste.”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

“1 Vaj për ty, qytet kryengritës,
i papastër e i dhunshëm!
2 S’e dëgjoi thirrjen,
s’pranoi qortimin!
Në Zotin nuk pati besim,
Hyjit të vet nuk iu afrua!
3 Mes tij princat e tij
luanë ulëritës;
gjykatësit bishë shkretëtire
që asht s’ruajnë për mëngjes!
4 Profetët e tij fjalëmëdhenj,
njerëz rrenacakë!
Priftërinjtë e tij dhunojnë Shenjtëroren,
dhunë i bëjnë Ligjit!” (Sof 3,1-4).
Kështu fillon kapitulli i tretë i librit të Sofonisë nga i cili është marrë leximi ynë.
Jemi në një nga momentet më të vështirë të historisë së Izraelit. Në Jeruzalem të gjithë janë të korruptuar: mbreti, priftërinjtë, profetët dhe gjykatësit; populli e ka braktisur besimin dhe e ka tradhtuar Perëndinë e tij.
Çfarë duhet bërë në një situatë të tillë? Sofonia nuk ka alternativë: fillon të kërcënojë katastrofa. Fjalët e para që ai shqipton, në emër të Zotit, janë:
“Unë do të bëj që gjithçka të zhduket nga toka. Unë do të shkatërroj njerëz dhe kafshë. Unë do ta shfaros njeriun nga toka” (Sof. 1,2-3).
Pastaj ai vazhdon: po vjen dita e ndëshkimit, “dita e zemërimit, e ankthit, e mundimit, e rrënimit, e shfarosjes, e errësirës, e mjegullës, e reve, e errësirës, e shpërthimeve të borisë dhe e alarmeve” (Sof. 1,15-16) dhe me këtë ton pothuajse deri në fund të librit të tij. Pastaj, befas, këtu është profecia që gjendet në leximin tonë.
Duke iu drejtuar njerëzve ai thërret: “Gëzohu, gëzohu, ji i lumtur, gëzohu me gjithë zemër!” (v.14), “mos kini frikë, mos i hidhni krahët!” (v.16).

Ndryshimi i tonit është sa i dukshëm aq edhe i papritur dhe i pashpjegueshëm. Pse profeti kalon nga kërcënimet në ftesën për gëzim, qetësi, besim? Çfarë ndodhi, çfarë ndryshoi në Jerusalem? Ndoshta njerëzit janë konvertuar, kanë ndryshuar jetën e tyre, kanë bërë pendim? Jo! Nuk është kështu! Arsyeja është një tjetër: Zoti e ka hequr dënimin. Jeruzalemi nuk do të dënohet, nuk do të kapet nga asnjë fatkeqësi (v.15). Izraeli ishte një nuse jobesnike – është e vërtetë – e tradhtoi Perëndinë e saj, por ai nuk do ta largojë atë prej tij përgjithmonë. “do të rinovojë me dashurinë” e saj (v.17) dhe ajo do të kthehet në të qenit e bukur si një vajzë e re, do të bëhet ngushëllimi i burrit të saj që do të jetë i lumtur me të, “do të gëzohet me gëzim... ajo do të gëzohet me britma gëzimi” (vv.17-18).
Dhe dënimet e kërcënuara? Nga ky tekst është e qartë se nga çfarë konsiston dita e zemërimit të Perëndisë. Nuk është momenti në të cilin ai humbet durimin, zemërohet me ligësinë e njerëzve dhe vendos t'i ndëshkojë ata; është dita kur më në fund arrin të triumfojë dashurinë e tij.
Zemërimi i Perëndisë nuk hidhet kundër mëkatarit, por kundër mëkatit. Perëndia bën vetëm vepra shpëtimi.
Profeti Sofonia, i cili jetoi në një kohë kur populli i tij ishte afër rrënimit, shpall fitoren e dashurisë së Zotit mbi mëkatin dhe transformimin rrënjësor të situatës shoqërore, politike dhe fetare. Kjo është arsyeja pse ai fton të gjithë të varfërit e vendit të gëzohen.
Kjo profeci është e rëndësishme sepse Luka e përdor atë për të përshkruar lajmërimin e Engjellit ndaj Marisë. Shprehjet: Gëzohu, mos ki frikë, Zoti është me ty janë të njëjtat që engjëlli do t'i drejtojë Marisë. Ungjilltari i kthen ata për të na thënë se profecia u përmbush kur te Maria, biri i Perëndisë, mori formën tonë të vdekshme. Në Jezusin e Nazaretit, Perëndia me të vërtetë erdhi për të jetuar mes popullit të tij, ai solli shpëtimin dhe bashkë me të plotësinë e gëzimit.
Frika mund të ketë një funksion pozitiv në jetën tonë: sinjalizon efektet e rrezikshme që rrjedhin nga zgjedhjet e pakuptimta, sugjeron mendimin dhe çon në mençuri. Edhe Sofonia iu drejtua kërcënimeve. Ai e bëri këtë për të denoncuar mjerimin moral të popullit të tij dhe për të paralajmëruar për fatkeqësitë që do të rezultonin.
Por ekziston një frikë që shkakton vetëm ankth dhe frikë, të cilat i fut në një pikëpamje negative dhe pesimiste të jetës, e cila çon në depresion, gjë që e bën njeriun të kthehet në pendim dhe jep një paraqitje të shkurtër të një Zoti xhelat që pret njeriun për llogari. Kjo frikë bie në duart e ateistëve dhe jobesimtarëve, të cilët i nxisin ata të braktisin këtë besim që bllokon rritjen, pengon realizimin dhe lumturinë e njeriut.
E shëndetshme është vetëm frika që rrjedh nga perceptimi i qartë dhe i menjëhershëm i pasojave negative të zgjedhjeve të mëkatit. Megjithatë, që ajo të ndihmojë, duhet të vendoset brenda planit të shpëtimit të Perëndisë, duhet të rrethohet dhe të mbështetet nga besimi i patundur se dashuria e Perëndisë do të përfundojë gjithsesi mbizotëruese, duhet – pasi leximi i sotëm sugjeron që – të çojë gjithmonë në gëzim.


LEXIMI I DYTË: Fil 4,4-7.

4 Gëzohuni gjithmonë në Zotin, rishtas po ju them: gëzohuni!
5 Mirësinë tuaj le ta njohin të gjithë njerëzit! Zoti është afër!
6 Për asgjë mos u shqetësoni, por gjithçka ‑ me lutje dhe me lutja të përcjella me falënderim ‑ paraqitjani Hyjit nevojat tuaja!
7 Dhe paqja e Hyjit, që është më e vlefshme se mund ta mendojmë, do t’i ruajë zemrat tuaja dhe mendimet tuaja në Krishtin Jezus.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur i shkruan komunitetit të Filipit, Pali është në Efes. Ëahtë në burg për shkak të Ungjillit dhe do të kishte çdo arsye për të qenë i trishtuar dhe i dëshpëruar. Në vend të kësaj, ftesa për gëzim kthehet në letrën e tij, si një refren. Një ftesë që shfaqet herën e parë pasi Apostulli përmendi gjendjen e tij si i burgosur: edhe nëse do të më duhej të jepja jetën time për besimin tuaj – u thotë Filipianëve – do të isha i lumtur dhe do të gëzohesha, “në të njëjtën mënyrë që edhe ju e shijoni atë dhe gëzohuni me mua” (Fil. 2,17-18). Në pjesën tjetër të letrës ai shpjegon projektet e tij apostolikë dhe më pas merr temën e gëzimit: “Vëllezërit e mi, jini të lumtur në Zotin!” (Fil. 3,1). Së fundi, këtu është nxitja edhe më e qartë dhe këmbëngulëse, e trajtuar në leximin e sotëm:
“Gëzohuni gjithmonë në Zotin; e përsëris edhe një herë, gëzohuni!” (v.4).

Cila është arsyeja e gëzimit të Filipianëve?
Jo sukses në jetë, shëndet i mirë, performancë e mirë e ekonomisë, mungesë shqetësimesh (Pali dhe Filipianët kishin aq sa kemi sot), por siguria se “Zoti është afër”. Ky është mendimi që shoqëron të krishterin dhe që e bën atë të dashur, të sjellshëm, bujar ndaj të gjithëve (v.5).
Besimi jep sigurinë se gjithçka që ndodh, nuk i zhmang planit të Perëndisë dhe për këtë arsye gjithçka do të përfundojë mirë. Kushdo që është i gjallëruar nga ky besim, nuk dëshpërohet kurrë, nuk e lejon veten të mposhtet nga ankthi ose të shqetësohet nga ankthi, por e vendos çdo nevojë të tij ndaj Zotit në lutje (v. 6) dhe nga ky bashkim me Perëndinë ai fiton paqen si dhuratë.


UNGJILLI: Lk. 3,10-18.

10 Atëherë e pyetnin turmat:
“Neve, pra, ç’na duhet të bëjmë?”
11 “Kush ka dy palë petka ‑ u përgjigjej ‑ le t’i ndajë me atë që s’ka. Edhe ai që ka ushqime, le të bëjë kështu!”
12 Erdhën edhe disa tagrambledhës t’i pagëzojë dhe i thanë:
“Mësues, po ne çka duhet të bëjmë?”
13 Ai u përgjigj:
“Mos kërkoni asgjë më tepër se ju është caktuar.”
14 E pyetën edhe disa ushtarë:
“Po ne, çka duhet të bëjmë?”
Edhe atyre iu përgjigj:
“Askënd mos merrni me të keq! Askënd mos paraqitni rrejshëm dhe jini të kënaqur me rrogën tuaj!”
15 E pasi populli priste me shpresë dhe pasi të gjithë mendonin në zemrat e veta për Gjonin: a mos është pikërisht ky Mesia, 16 këndej Gjoni mori fjalën e u tha të gjithëve:
“Unë, vërtet, po ju pagëzoj me ujë, por po vjen një më i fortë se unë, të cilit unë nuk jam i denjë as t’ia zgjidh lidhëset e sandaleve të tij. Ai do t’ju pagëzojë me Shpirt Shenjt e me zjarr. 17 Ai e mban në dorën e vet terploten për të pastruar lëmin e vet, për të mbledhur grurin në grunarin e vet, kurse bykun do ta djegë në zjarr të pafikshëm.”
18 E me shumë mësime të tjera ia shpallte popullit Ungjillin.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

“7 Tashti, Gjoni u thoshte turmave që vinin të pagëzoheshin prej tij: “Gjarpërinj gjarpërinjsh! Kush ju përkujtoi të ikni prej zemërimit që po vjen? 8 Bëni, pra, fryte të denja kthimi dhe mos t’ju shkojë ndër mend të thoni me vete: ‘Kemi atë Abrahamin!’, sepse, unë po ju them: Hyji mund t’i nxjerrë prej këtyre gurëve fëmijë Abrahamit! 9 Tashmë sëpata u vu mbi rrënjë të pemëve: çdo pemë që nuk jep fryt të mirë, pritet dhe hidhet në zjarr” (Lk 3,7-9).
Është me këto fjalë të rënda që Gjoni mirëpret ata që vijnë tek ai për t'u pagëzuar. Ai mund të ketë të drejtë, por kërcënimet e tij sigurisht që nuk duken si “një lajm i mirë” dhe as nuk janë në harmoni me temën e gëzimit që karakterizon leximet e kësaj të diele.
“Bëni, pra, fryte të denja kthimi” – përsëritet tek turmat (Lk. 3,8). Mirë, por cilat janë këto vepra? Njerëz të thjeshtë, të cilëve u drejtohet vetë, presin propozime të qarta, jo fjalime abstrakte dhe gjenerike.
Në pjesën e parë të Ungjillit të sotëm (vv.10-14) shfaqen tre grupe njerëzish – populli, tagrambledhësit, dhe ushtarët që shkojnë te Gjon Pagëzuesi për indikacione konkrete. Kjo është një skemë treshe pyetjesh dhe përgjigjesh që shërben për të paraqitur situata shembullore (Shih Lk. 9,57-62). Është një gjini letrar që na fton të zbatojmë parimin asketik të treguar nga Gjon Pagëzuesi në raste të tjera të ngjashme.
Pyetja: “Çfarë duhet të bëjmë?” është marrë disa herë në veprën e Lukës (Vap. 2,37; 16,30; 22,10). Fjalia tregon gatishmërinë e plotë për të pranuar vullnetin e Zotit nga ana e atyre që e kuptojnë se kanë humbur rrugën, janë të vendosur të ndryshojnë jetën e tyre dhe kërkojnë një tregues të rrugës që duhet ndjekur.
Imagjinoni që disa prej nesh, të etur për t'u përgatitur mirë për Krishtlindje, u bëjmë të njëjtën pyetje atyre që i konsiderojmë “ekspertë në fushën fetare (katekisti, punëtori baritor, murgesha, prifti). Çfarë do të na përgjigjeshin?
Disa do të sugjeronin të ndihmonim një vëlla që është në vështirësi ose të vizitonin një person të sëmurë, por do të kishim edhe përgjigje të tjera: “Recitoje ruzarën” çdo ditë; “Recitoj tre herë “Të falemi, mbretëreshë” para se të biem në gjumë”; “Shko të rrëfehesh”... Këto janë këshilla të mira – le të jemi të qartë – megjithatë Gjon Pagëzuesi nuk e zgjedh këtë rrugë. Nuk sugjeron asgjë në mënyrë specifike “fetare”, nuk rekomandon praktika devotshmërie, ceremoni pendimi (imponimi i hirit, agjërimet, lutjet, tërheqjet shpirtërore në shkretëtirë). Kërkon diçka shumë konkrete: një rishikim rrënjësor i jetës duke u nisur nga parimi etik i dashurisë për vëllain.
Njerëzve u thotë: “Atëherë e pyetnin turmat: “Neve, pra, ç’na duhet të bëjmë?”. Kush ka dy palë petka ‑ u përgjigjej ‑ le t’i ndajë me atë që s’ka. Edhe ai që ka ushqime, le të bëjë kështu!” (vv.10-11).
Të dielën e kaluar Gjon Pagëzuesi na ftoi të rishikojmë marrëdhënien me Perëndinë nëse duam të përgatitemi për ardhjen e Mesisë. Ai kërkoi një ndryshim në mënyrën e të menduarit dhe të vepruarit për të falur mëkatet (Lk. 1,3). Sot ai fokusohet në marrëdhëniet e reja që duhet të krijohen me të tjerët. Dashuria, solidariteti, ndarja, heqja e pabarazive dhe abuzimet me pushtetin janë fjalët kyçe të fjalës së tij.
Sigurisht që nuk mund ta akuzojmë Gjon Pagëzuesin për mungesë qartësie. Lutjet dhe përkushtimet janë të mira, për sa kohë që ato nuk shndërrohen në alibi, për sa kohë që nuk përdoren si mjete për t'i shpëtuar kërkesës për të ndarë të mirat me ata që kanë më shumë nevojë.
Ne mblidhemi me kënaqësi për t'u lutur, për të kënduar, por kur na kërkohet të vëmë në dispozicion të vëllezërve tanë të mirat që posedojmë... të gjitha entuziazmat tona fetare zhduken papritur. Megjithatë, Gjon Pagëzuesi është ende “simpatik ndaj dobësisë njerëzore. Thotë: “Atij që të bie njërës faqe, ktheja edhe tjetrën! Atij që ta rrëmben pallton, mos ia ndal as këmishën! Secilit që lyp prej teje, jepi, e atij që merr gjënë tënde, mos i kërko ta kthejë!” (Lk. 6,29-30).
Më vonë edhe tagrambledhësit shfaqen te Gjon Pagëzuesi.
Tagrambledhësit janë ata që ushtrojnë profesionin më të urryer nga populli: mbledhin taksa dhe janë bashkëpunëtorë me sistemin shtypës të romakëve. Ata pasurohen duke zhvatur para nga më të dobëtit dhe më të pambrojturit. Gjon Pagëzuesi nuk u kërkon atyre të ndryshojnë profesionin, por të mos përfitojnë nga profesioni i tyre për të shfrytëzuar më të varfërit.
Ndoshta mendojmë se nuk kemi asnjë lidhje me këtë profesion. Në vend të kësaj, duhet të pranojmë qësillemi si “tagrambledhësit” kur, për shembull, pasi kemi arritur një pozicion prestigjioz, kërkojmë tarifa shumë të larta për shërbimet tona, ndoshta duke përmendur si justifikim: “Këto janë tarifat e përcaktuara”.
Taksambledhësi është simboli i atij që trajton paratë në mënyrë të rastësishme. Tagrambledhësi është dikush që blen dhe shet pa skrupuj duke menduar vetëm për përfitimet e tij; ai është dikush që me mashtrime të zgjuara arrin të mashtrojë njerëz të thjeshtë, dikush që shmang taksat, dikush që komploton mashtrime kundër shtetit, dikush që përfiton nga naiviteti i të varfërve për të shfrytëzuar dhe pasuruar veten.
Kushdo që sillet si një “tagrambledhës” sigurisht që nuk mund të përgatitet për Krishtlindje vetëm me disa lutje.
Të fundit që i kërkojnë këshilla Gjon Pagëzuesit janë ushtarët. Ne presim që Gjoni t'i këshillojë ata të heqin uniformat e tyre, të lëshojnë menjëherë armët dhe të refuzojnë të luftojnë. Por edhe këtu ai tregon veten “tolerant”. Jezusi do të jetë më radikal dhe do të ndalojë çdo përdorim të dhunës. Ai do t'i thotë dishepullit: “Unë po ju them: Mos u kacafytni me të keqin, por atij që të bie shuplakë faqes së djathtë, ktheja edhe të tjetrën” (Mt. 5,39).
Ushtarët e asaj kohe paguheshin keq, kështu që çfarë po bënin? Duke pasur armë në dorë, ata përfituan nga forca e tyre për të rrahur njerëzit, për të ngacmuar gratë, për të zhvatur para dhe për t'u imponuar shërbime të ashpra dhe poshtëruese më të dobëtve, për të ngacmuar fermerët e varfër dhe për t'i detyruar ata të mbajnë ngarkesa. Gjon Pagëzuesi u kërkon atyre të mos keqtrajtojnë askënd dhe të kënaqen me rrogën e tyre.
Ushtarët janë simboli i atyre që mund të abuzojnë me forcën e tyre. Ata që përfitojnë nga vendi që zënë, profesioni që ushtrojnë për të dominuar dhe mposhtur më të dobëtit sillen si “soldati” (të asaj kohe, natyrisht) dhe ftohen të rishikojnë sjelljen e tyre nëse duan të përgatiten për ardhjen e Zoti.
Në pjesën e dytë të Ungjillit (vv.15-18) Pagëzuesi rifillon gjuhën e tij në dukje të ashpër, rigoroze, pothuajse intolerante. Ai flet për ndarjen e grurit të mirë nga byku dhe kërcënon shkatërrimin e tij në zjarrin e pashuar. Duket se mëkatarët nuk lënë vend për t'u gëzuar: i pret – siguron – dhe është i afërt, një gjykim i tmerrshëm i Perëndisë.
Megjithatë, fjalimi i ashpër i Gjonit përmbyllet nga ungjilltari me një frazë befasuese: “Me këto dhe shumë fjalë të tjera ngushëllimi, ai shpalli lajmin e mirë popullit” (v.18).
E kuptove saktë: fjalë ngushëllimi (ky është përkthimi i saktë i foljes parakaleo). Për Lukën mesazhi i Gjonit është një lajm i mirë, është lajm i gëzueshëm, është premtimi i një ngjarjeje të lumtur.
Mënyra e të shprehurit të Gjon Pagëzuesit ndoshta nuk përputhet me ndjeshmërinë tonë aktuale, nuk është as e ëmbël dhe as e butë, megjithatë ajo që ai dëshiron të komunikojë është gëzimi dhe shpresa. Nëse e shqyrtojmë tekstin me kujdes, verifikojmë se ai nuk premton asnjë ndëshkim nga Perëndia, ai flet vetëm për ardhjen e Shpirtit Shenjt dhe zjarrin që do të djegë bykun.
Uji pastron, por gjithashtu mund të vrasë, mund të zhytet dhe të mbytet. Kur i zhyti ata që erdhën për t'u pagëzuar prej tij në lumin Jordan, Gjoni bëri një gjest që nënkuptonte pastrimin nga njollat e mëkatit dhe vdekjes në jetën e tij të kaluar. Asgjë më shumë. Ai ishte një pagëzim i papërsosur, i paplotë – dhe për këtë pararendësi ishte plotësisht i vetëdijshëm. Ai e dinte që uji që përdorte ishte një banjë e jashtme.
Për t'u bërë gjak jete, uji duhet të përthithet nga bimët, duhet të pihet dhe asimilohet nga kafshët dhe njerëzit.
Pagëzimi i Jezusit nuk është një ujë që pastron jashtë, është uji që depërton brenda, ringjall dhe transformon. Uji që bëhet tek ata që e pinë atë “burim që rrjedh për jetën e përjetshme” (Gj. 4,14). Shpirti i tij, është forca e Perëndisë që e shndërron plakun në një krijesë të re. Përmbushja e profecisë së Ezekielit: “25 Atëherë do të zbraz mbi ju një ujë të pastër dhe do të pastroheni nga të gjitha ndyrësitë tuaja. Do t’ju pastroj nga të gjithë idhujt tuaj! 26 Unë do t’ju jap një zemër të re, një shpirt të ri do ta fus në ju, do ta nxjerr nga mishi juaj zemrën e gurtë e do t’ju jap një zemër mishi. 27 Shpirtin tim do ta fus në ju e do të bëj që të ecni urdhërimeve të mia e t’i zbatoni e t’i vini në veprim gjyqet e mia” (Ez. 36,25-27).
Në këtë pikë bëhet i qartë edhe imazhi i zjarrit. Vetë Jezusi do të flasë për këtë më vonë:
“Erdha të sjell zjarrin mbi tokë e sa dëshiroj të ishte tashmë i ndezur flakë!” (Lk. 12,49). Nuk është zjarri i përgatitur për të ndëshkuar mëkatarët e papenduar. I vetmi zjarr që Perëndia di, është ai që solli Jezusi në tokë, është Shpirti që rinovon faqen e tokës (Ps. 104,1). Ai do të zbresë nga qielli në Rrëshajë (Vap. 2,3) dhe do t'i bashkojë njerëzit në një gjuhë, atë të dashurisë.
Ky do të jetë zjarri që do të pastrojë botën nga çdo e keqe, e cila do të djegë bykun.
Prandaj nuk janë mëkatarët ata që duhet të kenë frikë nga ardhja e Krishtit, por mëkati, shkatërrimi i të cilit shpallet. Mëkatarët duhet vetëm të gëzohen sepse për ta ka ardhur çlirimi nga e keqja që i mban skllevër.
Ka shumë gëzime që nuk janë të krishtera. Baptisti tregon rrugën për ta lënë zemrën të mbushet me gëzim të vërtetë: përgatitjen e ardhjes së Zotit në jetën e dikujt nëpërmjet ndarjes së të mirave me të varfërit dhe nëpërmjet refuzimit të çdo forme abuzimi, shtypjeje dhe shfrytëzimi ndaj vëllait.