Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXII ORD. VITI B.

MË 10 -11- 2024.


LEXIMI I DYTË: Hb. 9, 24-28.

24 Sepse Krishti nuk hyri në Shenjtëroren e Shenjtëroreve të punuar me dorë, që është vetëm shëmbëllesë e thjeshtë e asaj të vërtetës, por drejt në qiell: që tani të ndërmjetësojë për ne para fytyrës së Hyjit.
25 Jo veç, që shumë herë ta flijojë vetveten sikurse kryeprifti çdo vit hyn në Shenjtëroren e Shenjtëroreve me gjak të huaj;
26 - përndryshe do t’i ishte dashur të pësojë shumë herë që prejkrijimit të rruzullit. Por tani u dëftua një herë të vetme - në mbarimin e kohës - për ta asgjësuar mëkatin me anën e flijimit të vetvetes.
27 Dhe, sikurse njerëzve u duhet një herë të vdesin - e pastaj vjen gjyqi –
28 kështu edhe Krishti: u flijua vetëm një herë për të shlyer mëkatet e të gjithëve, kurse herën e dytë - jo më në lidhje me mëkate - do t’u duket atyre që e presin për t’u shëlbuar.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

VENDI I TAKIMIT.

Autori i letrës drejtuar Hebrenjve, siç e kemi parë këto javë, iu drejtohet të krishterëve me prejardhje hebreje që mund të kenë ndonjë nostalgji për kultin e vjetër; në praktikën e krishterë, nuk ka më tempull, nuk ka më flijime të përgjakshme; a është kjo ajo që Zoti dëshiron? Atëherë autori ynë rimarrë një nga një të gjitha realitetet, të gjitha praktikat e fesë hebreje dhe ai demonstron që të gjitha këto janë të vjetra.
Këtu, bëhet fjalë kryesisht për Tempullin, i quajtur "shenjtërorja"; autori sqaron: duhet të bëhet dallimi ndërmjet shenjtërores së vërtetë në të cilën Zoti banon, domethënë vetë qielli, dhe tempulli i ndërtuar nga njerëzit që natyrisht është vetëm një kopje e zbehtë. Hebrenjtë ishin veçanërisht krenarë, dhe me të drejtë, për tempullin e tyre të mrekullueshëm në Jerusalem. Megjithatë, ata kurrë nuk e harruan që çdo ndërtim njerëzor mbetet njerëzor për nga përcaktimi dhe prandaj, i dobët, i papërsosur, i shkatërrueshëm. Për më tepër, askush në Izrael nuk pretendonte të mbyllte praninë e Zotit në një tempull, edhe pse ishte i madh. Ndërtuesi i parë i tempullit në Jerusalem, mbreti Salomon thoshte tashmë: "A mund të banojë vërtet Zoti në tokë? Qiejt vetë dhe qiejt e qiejve nuk mund të të përmbajnë! Sa më pak kjo Shtëpi që unë ndërtova!" (1 Mbr. 8,27).
Pra kështu, ne e kemi ditur gjithmonë, që nga Dhiata e Vjetër, se Prania e Zotit nuk ishte e kufizuar në Çadrën e Takimit gjatë Eksodit, as, më vonë, në tempullin e Jeruzalemit. Por ne e pranuam këtë vend lutjeje si një dhuratë: në mëshirën e tij, Zoti kishte pranuar t'i jepte popullit të tij një shenjë të dukshme të Pranisë së tij.
Tani, për të krishterët, tempulli i vërtetë, vendi ku takohen me Zotin nuk është më një ndërtesë: mishërimi i Jezu Krishtit i ka ndryshuar gjërat: tani vendi i takimit midis Zotit dhe njeriut është Jezu Krishti, Zoti bërë njeri. Në një formë tjetër, kjo është ajo që Shën Gjoni u shpjegon lexuesve të Ungjillit të tij, në episodin e shitësve të larguar nga Tempulli: ishte pak kohë para festimeve hebreje të Pashkëve, Jezusi që kishte shkuar në Jeruzalem me dishepujt e tij, ishte lejuar të dëbonte nga oborri i Tempullit të gjithë ndryshuesit e monedhave dhe tregtarët e bagëtive për sakrificat. Dhe Gjoni, më vonë, e kishte kuptuar: brenda pak kohësh, të gjitha këto do të ishin të vjetruara. Një dialog, ose më mirë një grindje, kishte filluar midis Judëve dhe Jezusit: Judët i kishin pyetur: "Çfarë shenje do të na tregosh që të veprosh në këtë mënyrë?" (përkthejeni "në emër të kujt mund të lejohesh të bësh revolucionin?") Dhe Jezusi kishte përgjigjur: "Shkatërroni këtë tempull dhe, në tre ditë, do ta ngre sërish." Më vonë, pas Ringjalljes, dishepujt e kishin kuptuar: "Tempulli për të cilin ai po flet, ishte trupi i tij." (Jn 2,13-21).


ZOTI NË MES TË NJERËZVE

Kthehem te teksti ynë. Letra për Hebrenjët thotë të njëjtën gjë: letë mbetemi të mbjellë në Jezus Krishtin, le të ushqehemi me trupin e tij, kështu ne jemi të vendosur në praninë e Perëndisë; ai hyri një herë e përgjithmonë në shenjtëroren e vërtetë dhe ai "qëndron përballë fytyrës së Perëndisë" (këto janë termat që përdoren për të folur për priftërinë). "Krishti nuk hyri në një shenjtëror të ndërtuar nga dora e njeriut, figurë e shenjtërorit të vërtetë; ai hyri në qiellin e vërtetë, për të qëndruar tani për ne përballë fytyrës së Perëndisë".
Kur hyri ai? Sigurisht, me vdekjen e tij. Përsëri, ne shohim vendin qendror të kryqit në misterin e krishterë, për të gjithë autorët e Testamentit të Ri. Pak më larg (Hb 10), autori i letrës për Hebrenjë do të saktësojë se kjo vdekje e Krishtit është vetëm kulmi i një jete të tërë të dhënë dhe se kur flitet për sakrificën e tij, duhet të kuptohet "akti i shenjtë që ishte e gjithë jeta e tij" dhe jo vetëm orët e fundit të Pasionit.
Për momentin, teksti që kemi para syve flet vetëm për pasionin e Krishtit dhe sakrificën e tij, pa specifikuar më tej. Ai krahasoln sakrificën e Krishtit me atë që ofroi prifti i madh i Izraelit, çdo vit në ditën e Yom Kippur (fjalë për fjalë "Dita e Faljes"): këtë ditë, prifti i madh hynte vetëm në Shenjtërorin e Shenjtorëve: duke shqiptuar Emrin e Shenjtë (YHVH) dhe duke derdhur gjakun e një demi (për mëkatet e veta) dhe gjakun e një bicki (për mëkatet e popullit), ai rinovonte solemnisht Besëlidhjen me Perëndinë. Në daljen e priftit të madh nga Shenjtërorja e Shenjtorëve, populli i mbledhur jashtë e dinte që mëkatet e tij ishin falur. Por kjo rikonfirmim i Besëlidhjes ishte i brishtë, dhe duhej të përsëritej çdo vit: "Prifti i madh, çdo vit, hynte në shenjtërore duke ofruar një gjak që nuk ishte i tij".

Ndërsa Aleanca që Jezu Krishti e ka lidhur me Atin në emrin tonë është e përsosur dhe përfundimtare: në fytyrën e Krishtit në kryq, besimtarët zbuluan fytyrën e vërtetë të Perëndisë që i do të vetët deri në fund; tani ata nuk gabojnë më për Perëndinë, ata e dinë se Perëndia është Ati i tyre, ashtu siç është Ati i Jezusit; ata më në fund mund të jetojnë me të gjithë zemrën e tyre Aleancën që Perëndia u ofron; e gjithë kjo është risia, Aleanca e Re e sjellë nga Krishti.

Atëherë, ne nuk frikësohemi më nga gjykimi i Perëndisë: ne besojmë dhe pohojmë se "Jezusi do të kthehet për të gjykuar të gjallët dhe të vdekurit" (në Besimin tonë), por ne tani e dimë që, në Perëndi, gjykimi është sinonim i shpëtimit: "Krishtu, pasi u ofrua vetëm një herë për të hequr mëkatet e shumë njerëzve, do të shfaqet një herë të dytë, jo për shkak të mëkatit, por për shpëtimin e atyre që e presin".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXII ORD. VITI B.

MË 10-11-2024.


UNGJILLI: Mk. 12, 38-44.

8 Pastaj në mësimin e vet u thoshte:
“Ruajuni prej skribëve, të cilëve u pëlqen të shëtisin në petka të gjata, t’i përshëndesin të tjerët në sheshe, 39 të zënë selitë e para në sinagoga e kryet e vendit në gosti. 40Ata i përlajnë shtëpitë e vejushave, e bëjnë gjasme thonë uratë të gjata! Këta do të gjykohen veçanërisht rreptë!”
41 Pastaj u ul përballë arkës e vërente si populli qitte para në arkë. Shumë pasanikë qitnin shumë. 42 Erdhi gjithashtu një vejushë skamnore. Ajo qiti dy lepta, d. m. th. një të katërtën e asit. 43 Atëherë Jezusi i grishi nxënësit e vet dhe u tha:
“Për të vërtetë po ju them: kjo vejushë skamnore qiti më shumë se të gjithë të tjerët që hodhën para në arkë. 44 Sepse të gjithë qitën prej tepricës, kurse kjo prej skamjes së vet qiti gjithçka pati: gjithë sa pati për jetesën e vet”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


PAMJA E JASHTME?

“Kujdes…” Kjo është një fjalë e papritur nga goja e Jezusit! Jemi në kapitullin e fundit të Ungjillit të Markut, para pasionit dhe ringjalljes së Krishtit. Jezusi u jep këshillat e tij të fundit dishepujve të tij. Disa vargje më lart, ai u tha atyre:
“KIni besim tek Zoti (11,22) …”Çdo gjë që kërkoni në lutje, besoni se e keni marrë dhe do t’ju jepet”. Pak më tej, ai do t’u këshillojë edhe një herë: “Vëriani mendjen të mos ju gënjejë kush! 6 Sepse do të vijnë shumë njerëz në emrin tim e do t’ju thonë: ‘Unë jam!’ dhe do të gënjejnë shumëkënd. 7 Por edhe kur të dëgjoni për luftëra e për lajme luftërash, mos u shqetësoni! Këto duhet të ndodhin, por as atëherë ende nuk është mbarimi” (13,5-7).
Këtu, është diçka si “Mos ia jepni besimin tuaj kujtdo!”. Bëhet fjalë për disa skribë. Ne mund të jemi të befasuar nga kjo fuqia e Jezusit, por ajo rrjedh nga stili profetik: sa herë kemi parë se profetët përdorin një gjuhë shumë të ashpër për të stigmatizuar disa qëndrime; megjithatë, nuk bëhet fjalë për Jezusin që të bëjë një proces në mënyrë të përgjithshme për të gjithë skribët.
Skribet gëzonin një konsideratë të madhe në kohën e Jezusit, dhe kjo konsideratë zakonisht ishte e justifikuar. Kush ishin ata? Laikë që kishin studiuar Ligjin e Moisiut në shkolla të specializuara, të diplomuar të Ligjit (siç do të thuhej sot "doktorë të teologjisë"). Ata kishin të drejtën të komentonin Shkrimin dhe të predikonin. Ata merrnin pjesë në SInedrin, gjykatën e përhershme të Jeruzalemit e cila mblidhej në Tempull dy herë në javë. Më të mirët prej tyre quheshin "Mësues të Ligjit". Respekti që u jepte atyre ishte në të vërtetë ai që ndihej për vetë Ligjin. Libri i Ben Sirakut (ose Siracid) i kushton një faqe të tërë (Si. 38,34 - 39,11) lavdërimit të shkribëvet:
"Ai që me shpirt i kushtohet frikës së Hyjit, që përsiat në ligjin e të Tejetlartit, që shqyrton urtinë e të gjithë të vjetërve dhe i kushtohet huluntimit të profecive ...dhe dëpërton në hollësitë e shëmbëlltyrave. Kërkon vështrimin e fshehtë të Fjalëve të U dhe thëllohet në fshehtësitë e shëbëlltyrave" (Si 39,1 ... 3). Por kjo njohje popullore mund të ngjitej në kokën e disave: në sinagogat, ata kishin vende të rezervuara në rreshtat e para, dhe gjuhët e këqija vërenin se këto vende, në mënyrë të çuditshme, i ktheheshin shpinën Tabelave të Ligjit dhe ishin të vendosura përballë publikut!
Jezusi manifeston një liri shumë të madhe ndaj tyre: në vargjet e mëparshme, ai i ka nderuar njërin prej tyre: Marku na tregon se “Jezusi, duke parë se ai kishte bërë një vërejtje të mençur, i tha: Nuk je larg Mbretërisë së Perëndisë” (12,34). Këtu, nga ana tjetër, ai duket se i merr në pyetje më në përgjithësi; në të vërtetë, kjo është vetëm një përgjigje ndaj ngacmimit që ai ka pësuar nga disa prej tyre, që nga fillimi i jetës së tij publike, dhe që e ka bërë të vetëdijshëm për xhelozinë e tyre ndaj tij. Në fakt, Marku ka treguar me bollëk, gjatë gjithë ungjillit, mosbesimin e rritur të skribëve kundër Jezusit.
Duhet t’i lexojmë (ose t’i lidhim) të gjitha këto episode: shërimin e paralizuarit të Kafarnaumit (2,6-7); darka te Levi (2,16); akuzat se ai është një ndihmës i djallit, gjë që do të shpjegonte fuqinë e tij: “Skribët që kishin zbritur nga Jeruzalemi thanë: “Ai ka Beelzebulin në vetvete dhe: Është me anë të kryetarit të demonëve që ai i dëbon demonët”(3,23). Ose diskutimi mbi mosrespektimin e traditave (7,5).
Xhelozia e tyre u kthye ngadalë në urrejtje dhe lindi në mendjen e tyre ideja për ta vrarë atë: pasi ai i dëboi shitësit nga Tempulli: "Kur dëgjuan kryepriftërinjtë e skribët, kërkonin mënyrën si ta vrisnin; por e druanin, sepse populli mbarë ishte i ngazëlluar me mësimin e tij" (11,18: në thelb është xhelozia e profesorëve). Pas episodit të shitësve, pikërisht, ata do t'i kërkojnë atij të justifikojë autoritetin e tij: "27 Prapë erdhën në Jerusalem. Ndërsa Jezusi po ecte nëpër Tempull, iu afruan kryepriftërinjtë, skribët e pleqtë 28 e i thanë: “Me ç’pushtet i bën ti këto? Ose kush ta dha ty pushtetin të veprosh kështu?”(11,27-28). Në fakt, në momentin e Pasionit, Pilati nuk do të bëjë gabim: Marku shënon: "10 Sepse e dinte mirë se kryepriftërinjtë e kishin dorëzuar prej smire. 11 Por kryepriftërinjtë e nxitën turmën t’ua lëshojë më mirë Barabën” (15,10-11).
Jezusi është plotësisht i vetëdijshëm për urrejtjen që është objektivë, por kjo nuk është ajo që u përgojon atij; në sytë e tij, ka diçka më të rëndë: "Ata i gëlltisin pasuritë e vejave"; me këtë, ai u përgojon disave që përfitojnë nga funksioni i tyre; mund të supozohet se skribët, duke dhënë konsulta, vejat ndoshta u kërkonin këshilla ligjore (të cilat nuk ishin falas, duket!) "Ata i gëlltisin pasuritë e vejave dhe, për pamjen, bëjnë lutje të gjata: do të gjykohen edhe më rëndë". Frazë e ashpër, por plotësisht në stilin profetik: ne e dimë mirë se fortësimi i zemrës vjen ngadalë nëse nuk kujdesemi; ata që përmenden këtu "bëjnë lutje të gjata, për pamjen", por kjo lutje e rrejshme nuk është natyrisht një lutje e vërtetë, sepse më pas, ata i vjedhin njerëzit e varfër ... lutja e tyre nuk i afron ata me Zotin; (përkthejeni ata vetë e përjashtojnë veten nga shpëtimi).


GUXIMI I DHËNSHMËRISË.

Dhe ja që një e veja shfaqet, pikërisht për të bërë ofertën e saj. Ajo është e varfër, pa dyshim, Marku e thotë tre herë (v.42, 43 “e veja e varfër”; v. 44 "varfëria"): kjo ishte fatkeqësisht e zakonshme, sepse ato nuk kishin të drejtë për trashëgiminë e burrit të tyre dhe fati i tyre varet kryesisht nga bamirësia publike. Prova e varfërisë së tyre është në insistencën e veçantë të Ligjit për mbështetjen që duhet t'i jepet vejës dhe jetimëve, gjë që një shkrimtar nuk mund ta injorojë, ai, specialisti i Ligjit. E veja shkon prapë për të lënë dy monedha të vogla; dhe është ajo që Jezusi i jep si shembull dishepujve të tij: "Amen, po ju them: kjo e veja e varfër ka hedhur më shumë në arkë se të gjithë të tjerët. Sepse të gjithë kanë hedhur nga teprica e tyre, por ajo ka hedhur nga varfëria e saj: ajo ka dhënë gjithçka, gjithçka që kishte për të jetuar". Ungjilli nuk thotë më shumë, por reflektimi i Jezusit për të lë të kuptohet që besimi i saj do të shpërblehet... Lidhja me leximin e parë të kësaj të dielë (veja e Sareptës) është sugjestive: siç e veja e Sareptës i dha ushqimin e saj të fundit profetit Eli, kjo e tempullit të Jeruzalemit i jep monedhat e saj të fundit. Besimi i saj në Zot shkon deri atje. Deri në marrjen e maksimumit të rrezikut, heqjen e plotë.
Këto këshilla të fundit të Jezusit për dishepujt e tij do të marrin disa ditë më vonë një lehtësim shumë të veçantë. Nga ana e tyre, do të duhet të zgjedhin sjelljen e tyre në Kishën e sapoformuar. Modeli që Zoti i tyre u ka caktuar, nuk është shfaqja e disa shkrimtarëve, kërkimi i tyre për nderime... por bujaria e fshehtë e vejës dhe guximi i rrezikut të plotë.

[ninoenina]

PËRGATITIA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITII B.

MË 17-11-2024.

LEXIMI I PARË: Dan. 12,1-3.

1 Në atë kohë do të ngritet Mikaeli, Princi i Madh, që i mbron bijtë e popullit tënd. Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë! Në këtë kohë populli yt do të shpëtojë: secili që do të gjendet i shkruar në Libër.
2 Një numër i madh i atyre që flejnë në tokën e pluhurit do të zgjohen: disa për jetën e pasosur e disa për turpin e përhershëm.
3 Dijetarët do të shkëlqejnë porsi kthjelltësia e kupës qiellore, e ata që ua kanë mësuar shumë njerëzve drejtësinë, do të shkëlqejnë porsi yjet në amshimin e përhershëm.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NË TURBULLIRËN E PËRNDJEKJES.

Ka të paktën dy pohime shumë të rëndësishme të profetit Daniel në këto pak rreshta: së pari, një fjalë ngushëllimi për bashkëkohësit e tij që po kalojnë një periudhë të tmerrshme; së dyti, dhe kjo është një risi shumë e madhe, një shpallje e besimit në Ringjalljen e të vdekurve.
Së pari, një fjalë ngushëllimi për bashkëkohësit e tij që po kalojnë një periudhë të tmerrshme… Kur Daniel thotë: “Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë!” (V.1).
Do të jetë një kohë shtrëngimi, siç nuk ka pasur kurrë, flitet për të ardhmen, por kjo është vetëm një pamje: sepse jemi në një periudhë pushtimi dhe persekutimi, në të cilin nuk mund të qarkullojnë libra kundërshtimi të pafshehur; atëherë autorët i shkruan librat me foljen në kohën e kaluar, ose në kohën e të ardhmën, asnjëherë në kohën e tashme. Por lexuesit nuk gabohen. Ata e dinë shumë mirë, ata që libri i Danielit e kanë në duar: e dinë që gjithçka lexohet në të, tregon realitetin e kohës së tyre, që i përket atyre menjëherë. Dhe kjo është ajo për të cilën kanë nevojë.
Jemi në shekullin e dytë para Krishtit. Që nga pushtimet e mëdha të Aleksandrit të Madh, vendi është nën pushtim grek; Aleksandri dhe pasuesit e tij të parë u treguan liberalë ndaj popullsive të vendeve të pushtuara, por koha ka kaluar që nga Aleksandri; dhe pasuesi i tij në pushtet në vendin e Judenjve, në kohën e librit të Danielit, domethënë rreth vitit 170 para Krishtit, ishte një personazh i njohur, Antioku Epifan, i famshëm në kujtesën hebreje.

Antiokusi përfshihet në një persekutim të tmerrshëm kundër hebrenjve: ai ndalon çdo praktikë fetare dhe kërkon që t'i bëhen atij nderimet që deri më tani i bëheshin vetëm Perëndisë; ai, tani, është qendra e Tempullit dhe e jetës fetare; për hebrenjtë, zgjedhja është e qartë: duhet të nënshtrohen ose të mbeten besnikë ndaj fesë së tyre, duke përballuar, në këtë rast, torturën dhe vdekjen. Dhe në egërsi, Antiokusi e di punën e tij. Si gjithmonë në këto raste, do të shihen dy qëndrime: disa do të përkulen: sprova është shumë e vështirë; por shumë hebrenj kanë zgjedhur besnikërinë dhe e kanë paguar me jetën e tyre. Për të qëndruar besnikë ndaj fesë së etërve të tyre, ndaj Aleancës së Perëndisë thjesht…
Në këtë kohë, profeti Daniel merr fjalën. Mesazhi i tij i parë është një fjalë ngushëllimi për të gjithë ata që përballen me rastin e tmerrshëm të ndërgjegjes:
"Në atë kohë do të ngritet Mikaeli, Princi i Madh, që i mbron bijtë e popullit tënd. Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë! Në këtë kohë populli yt do të shpëtojë” (v. 1).
"Koha e vështirësisë, siç nuk ka pasur kurrë", është ajo që po përjetojnë hebrenjtë në këtë moment, është një përndjekje aq e ashpër që i tejkalon në tmerr të gjitha ato që kombi ka përjetuar më parë.
Danieli u tha atyre në thelb: Mikeli, kreu i Engjëjve, kujdeset për ju... duket se në tokë, ajo në të cilën banoni, miqtë e mi, ajo që po përjetoni, është dështimi, vdekja e të mirëve, tmerri... fitorja e atyre që mbjellin të keqen dhe terrorin. Por, në fund, ju jeni fituesit e mëdhenj! Lufta zhvillohet si në tokë ashtu edhe në qiell: ju, shihni vetëm atë që po ndodh në tokë, por në qiell, mbani mend, ushtritë qiellore tashmë e kanë fituar fitoren për ju.
Kjo është një tipar i librit të Danielit që përfaqëson historinë e njerëzimit dhe këtu të popullit të Aleancës, si një luftë gjigante: një luftë për të cilën tashmë e dimë fituesin.


LINDJA E BESIMIT NË RINGJALLJE.

Ja pra mesazhi i ngushëllimit të Danielit për të gjallët. Por ka të gjithë ata që vdiqën në këtë tragjedi: ata bënë sakrificën e jetës së tyre për të mos e tradhtuar Perëndinë e gjallë... Paradoks!... Atëherë, për Danielin, kjo bëhet e qartë: Perëndia nuk mund t'i braktisë përjetësisht ata që pranuan të vdesin për të. Ata vdiqën, është e vërtetë, por ata do të ringjallen. Dhe ja një fitore e re e zbulimit: atij i takon Danieli nderi që të jetë i pari që e ka parë këtë dritë të jashtëzakonshme të besimit.
Pas dy mijë vjetësh të krishterimit, fjala "Ringjallje" është pjesë e fjalorit tonë të përditshëm. Por deri tani nuk ishte folur për të kurrë. Si gjithmonë, duhet të vendosim veten në kontekstin e historisë së gjatë të pedagogjisë biblike dhe zhvillimit progresiv të besimit të Izraelit. Për shekuj me radhë, çështja e ringjalljes individuale nuk u ngrit asnjëherë: interesi ishte për popullin dhe jo për individin, për të tashmen dhe të ardhmen e popullit, por jo për ditën e nesërme të individit.
Për të besuar në ringjalljen individuale, duhet të kombinojmë dy elementë: së pari, të interesohemi për fatin e individit, për veten e tij (dhe jo vetëm të popullit); së dyti, të besojmë në një Perëndi besnik që nuk të lë të braktisur në vdekje. Në pikën e parë, interesi për fatin e individit shfaqet vetëm gradualisht në historinë e Izraelit; kjo ka qenë një pushtim, një përparim shumë i vonuar. Dihet mirë që nocioni i përgjegjësisë individuale daton vetëm nga mërgimi në Babiloni (në shekullin e gjashtë para Krishtit). Në pikën e dytë, besimi në besnikërinë e Perëndisë nuk mund të vinte vetëm nga përvoja, dhe prandaj gradualisht edhe ajo. Siguria se Perëndia interesohet për njeriun dhe nuk i dëshiron asgjë tjetër përveç të mirës, dhe se prandaj nuk e braktis kurrë, është zhvilluar në ritmin e ngjarjeve konkrete të historisë së Popullit të Zgjedhur. Është përvoja historike e Besëlidhjes që ka ushqyer besimin e Izraelit.
Një ditë, ata arritën në përfundimin se Perëndia që dëshiron njeriun të lirë nga çdo skllavëri, nuk mund ta lë atë në zinxhirët e vdekjes. Pak nga pak kjo bindje doli në dritë: dhe ajo u shfaq pikërisht në ditën kur disa besimtarë ishin kaq besnikë ndaj Perëndisë të gjallë, saqë sakrifikuan jetën e tyre për të. Në mënyrë paradoksale, vdekja e tyre ishte për vëllezërit e tyre burimi i besimit në jetën e përjetshme.
"Dijetarët do të shkëlqejnë porsi kthjelltësia e kupës qiellore, e ata që ua kanë mësuar shumë njerëzve drejtësinë, do të shkëlqejnë porsi yjet në amshimin e përhershëm” (v. 3).
Për martirët, pra, është e qartë: ata do të ringjallin për jetën e përjetshme; por për të tjerët? Një nga frazat e Danielit tingëllon pak si një lloj verdikti pa apel:
"Një numër i madh i atyre që flejnë në tokën e pluhurit do të zgjohen: disa për jetën e pasosur e disa për turpin e përhershëm” (v.2).
Për momentin, autori i librit të Danielit e sheh ringjalljen vetëm për të drejtin; por do të ketë hapa të tjerë në zbulimin e projektit të Zotit. Sot dihet se ringjallja është premtuar për çdo mish; sepse njerëzimi nuk është i ndarë në dy: të mirët dhe të këqijtë; askush nuk është krejtësisht i mirë, askush nuk është krejtësisht i keq. Është në secilin prej nesh që do të bëhet ndarja. Gjithçka që është në rendin e dashurisë vjen nga Zoti dhe për këtë do të jetojë përjetësisht.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11-2024.

PSALMI: 16, 5.8, 9-10, 11.

5 Zoti është pjesa e trashëgimit tim dhe gota,
në dorën tënde është fati im!
8 Zotin e kam gjithmonë para sysh,
më rri në të djathtë, nuk kam sesi të rrëzohem!

9 Prandaj galdon zemra ime, gëzon shpirti im,
mbarë trupi im pushon në qetësi.
10 S’do të ma lësh shpirtin në Nëntokë,
as s’do të lejosh që Shenjti yt të kalbet në dhe.

11 Ti do të ma tregosh udhën e jetës,
gëzimin e plotë para fytyrës sate,
kënaqjen e amshueshme në të djathtën tënde.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SFIDA E MADHE.

Në këta vargjet që na janë paraqitur sot, gjithçka duket kaq e thjeshtë! Perëndia, je ti dhe vetëm ti, Perëndia im, unë të dua vetëm Ty… “Martesa” është e përsosur…! (në njëfarë mënyre). Dhe ju njihet kënga e zezakëve që është frymëzuar prej këtij psalmi:
"Ti je, Zot, shpërblimi i zemrës sime, Ti je trashëgimia ime, Në Ty, Zot, unë kam vendosur lumturinë time, Ti, i vetmi je trashëgimia ime”. Në realitet, nën këtë pamje kaq të thjeshtë, ky psalm përkthen një luftë të tmerrshme, atë të besnikërisë ndaj fesë së vërtetë: pikërisht ajo që u diskutua në leximin e parë, kur Danieli i inkurajonte vëllezërit e tij të mos e mohonin besimin e tyre pavarësisht persekutimit nga ana e mbretit grek Antioku Epihani.

Kjo luftë e besnikërisë ka qenë fati i Izraelit që nga fillimi. Nëse Moisiu, që nga periudha e Eksodit, është treguar kaq i vendosur për këtë, është sepse rreziku i idhujtarisë ishte shumë real: kujtojeni episodin e viçit të artë (Eks 32). Me pretendimin se Moisiu vononte pak shumë të zbriste nga mali, populli u nxitua të harronte të gjitha premtimet e tij të bukura; ishte premtuar:
“Do të bëjmë gjithçka tha Zoti” (Dal. 19,7)
Dhe Perëndia tha qartë të mos krijojnë statuja, është shumë e rrezikshme... Pse është e rrezikshme që njerëzit të bien në idhujtari? Sepse gjithçka do të mbarojë me të vërtetë duke besuar se ekzistojnë perëndi të tjerë të cilëve mund t’u besojnë. Po, por, është shumë e pakëndshme, ky Perëndi i papërkufizuar, i largët; ne nuk e dimë asgjë për të, nuk kemi ndikim mbi të. Prandaj, pasi Moisiu vonoi, u bë shpejt për të bindur Aaronin dhe u ndërtua një statujë e bukur, një viç i gjithë ari.
Dhe pastaj, përsëri, kur hyrën këtë njerëz në Kanaan, rreziku i idhujtarisë ka qenë i vazhdueshëm: kur gjithçka nuk shkon siç duam, kur shfaqen lufta, uria, epidemia... ndoshta nuk besohet se dy mundësi, dy siguri janë më të mira se një? Dhe pastaj, kush na thotë që Perëndia ynë, ai që na shoqëroi në Sinain, ka fuqi këtu, në Kanaan? A nuk është Baal, perëndia i Kananejve, që mbretëron këtu?
Kjo është arsyeja pse profetët kanë çuar një luftë të ashpër kundër idhujtarisë gjatë gjithë historisë biblike. Sepse Perëndia na do të lirë dhe idhujtaria është skllavëria më e keqe: prova? ajo çon në vepra mizore që nuk kanë më asgjë njerëzore (si flijimet e fëmijëve). Ky psalm, pra, përkthehet në formën e lutjes së predikimit të profetëve: ai tingëllon pak si një rezolutë e besimtarëve ndaj këtij predikimi, dhe në të njëjtën kohë lutja e drejtuar te Perëndia për të na ndihmuar të qëndrojmë fort. Ja disa vargje që nuk i lexojmë këtë të diel: "Ruajmë, o Perëndia im, unë e kam bërë ty strehën time. I kam thënë Zotit: Ti je Perëndia im! Nuk kam ndonjë lumturi tjetër përveç teje. Të gjithë idhujt e vendit, këta perëndi që unë i kam dashur, nuk pushon së përhapur shkatërrimin e tyre, dhe njerëzit vrapojnë pas tyre. (Jo) Unë nuk do të shkoj t'u ofroj gjakun e flijimeve; emri i tyre nuk do të dalë nga buzët e mia! "(v. 1-4).
“Të gjithë idhujt e vendit, këta perëndi që unë i adhuroja, vazhdojnë të përhapin shkatërrimin e tyre, dhe njerëzit nxitojnë pas tyre” : kjo do të thotë që rreziku është i vërtetë; madje edhe më të mirët duket se bien pre e tij. “Nuk do të shkoj t'u ofroj atyre gjakun e flijimeve; emri i tyre nuk do të dalë nga buzët e mia” : kjo flet fillimisht për flijimet njerëzore, sigurisht, por jo vetëm: në Izrael çdo gjest, çdo praktikë fetare duhet të drejtohet ekskluzivisht te Perëndia i Besëlidhjes dhe vetëm te ai, thjesht sepse ai është Perëndia i vetëm i gjallë, ai që është i vetmi në gjendje të udhëheqë popullin e tij në rrugën e vështirë të lirisë. Gjatë shekujve, është kuptuar më mirë se Perëndia është Perëndia i vetëm, jo vetëm për Izraelin, por për të gjithë popujt. Dhe është bërë e qartë se kërkesa e ekskluzivitetit të Perëndisë ndaj popullit të tij është kundrapesha e Besëlidhjes, e zgjedhjes së Izraelit: Perëndia e zgjodhi këtë popull dhe e zbuloi veten si Perëndia i vetëm i vërtetë; nëse Izraeli i përgjigjet me dinjitet kësaj thirrjeje duke u lidhur ekskluzivisht me Perëndinë e tij, atëherë, vetëm atëherë, ai do të jetë në gjendje të përmbushë misionin e tij si dëshmitar i Perëndisë së vetëm para kombeve të tjera. Por nëse ai lejon veten të bëjë nderime ndaj perëndive të tjera, çfarë dëshmie do të mund të japë? Nga kjo vjen kërkesa e madhe e profetëve.


Dhe pastaj, përsëri, kur Populli i Zgjedhur hyri në Kanaan, rreziku i idhujtarisë ka qenë i vazhdueshëm: kur gjithçka nuk shkon siç duam, kur shfaqet lufta, uria, epidemia... nuk besoni se dy siguri janë më të mira se një? Dhe pastaj, kush na thotë që Perëndia ynë, ai që na shoqëroi në Sinain, ka fuqi këtu, në Kanaan? A nuk është Baal, perëndia i Kananejve, ai që mbretëron këtu?



NË IMAZHIN E LEVITIT.

Në këtë psalm, Izraeli ilustron statusin e tij shumë të veçantë si popull i zgjedhur duke u krahasuar me një levit: "Zot, pjesa ime dhe kupa ime: prej teje varet fati im. Pjesa që më takon më jep kënaqësi; unë kam madje edhe trashëgiminë më të mirë". Këto shprehje "pjesë, kupa, trashëgimi ..." janë aludime në situatën e veçantë të levitëve: në kohën e ndarjes së Tokës së Izraelit midis fiseve të pasardhësve të Jakobit, anëtarët e fisit të Levit nuk kishin marrë pjesë nga territori: pjesa e tyre ishte Shtëpia e Perëndisë (Tempulli), shërbimi i Perëndisë.. jeta e tyre e tërë ishte kushtuar shërbimit të kultit; ekzistenca e tyre ishte e siguruar nga dhjetëzat (sot, do të thonim taksa e Kishës) dhe nga një pjesë e korrjeve dhe mishit që ofroheshin në sakrificë. Duke reflektuar, pozicioni i Izraelit si popull i kushtuar Perëndisë në mesin e njerëzimit, është i ngjashëm me statusin shumë të veçantë të levitëve në Izrael. Kjo besnikëri (e levitëve dhe aq më shumë e popullit të Izraelit), ky shenjtërim në shërbim të Zotit, është burim i gëzimit të madh: "Perëndia im, të kam bërë ty strehën time, më mëso rrugën e jetës: para fytyrës sate, më mbush me gëzim! Në të djathtën tënde, përjetësi e kënaqësive!"
Unë ndalem te kjo frazë e fundit: “Në të djathtën tënde, përjetësi e kënaqësive!” Pas leximit të parë të kësaj të diele (Dn. 12) që shpallte Ringjalljen e trupave, mund të mendohet se bëhet fjalë për të njëjtën gjë këtu; por, në të vërtetë, përjetësia për të cilën flitet këtu nuk është një konfirmim i ringjalljes individuale; të mos harrojmë që subjekti i vërtetë i të gjithë psalmeve nuk është kurrë një individ i veçantë por gjithmonë i gjithë populli i Izraelit. Populli është i sigurt se do të mbijëtojë përjetësisht pasi është i zgjedhuri i Perëndisë së gjallë. Dhe dihet mire se, kur u përbë ky psalm, shumë kohë para librit të Danielit, askush nuk imagjinonte ende mundësinë e një Ringjalljeje individuale.
Në të njëjtën mënyrë vargu "Nuk mund të më lësh të bie në vdekje, as të mos lejosh që shenjti yt të shohë kalbëzim" nuk është një shpallje besimi në Ringjalljen individuale, por një thirrje për mbijetesën e popullit; sigurisht, më vonë, kur, me profetin Daniel (leximi i parë), filluan të besonin në Ringjalljen e të vdekurve, e lexuan këtë varg në këtë kuptim. Më vonë, e aplikuan këtë varg në Jezus: tani, me Jezu Krishtin, ne mund të themi me bindje: "Zemra ime gëzon, shpirti im gëzon ... Ti nuk mund të më lësh të bie në vdekje ... Në të djathtën tënde, pres një përjetësi e kënaqësive".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11-2024.

LEXIMI I DYTË: Hb. 10,11-14.18.

Në Besëlidhjen e Vjetër,
11 ndërsa çdo prift tjetër qëndron qëndron gati çdo ditë për pët të bërë shërbësën e kultit e shpesh kushton po të njejtat fli, të cilat assesi s’mund t’I shlyejnë mëkatet, 12 Krishti përkundrazi duka pasë kushtuar për mëkate vetëm një flit të vetme, rri përgjithmonë në të djathën e Hyjit, 13 dhe qysh atëherë prit vetëm që armiqtë e tij të vihen shtrojë e këmbëve të tija. 14 Dhe vërtetisht, me një kusht të vetëm i përsosi për amshin të shenjtëruarit…18 Tashti aty ku u falën mëkatet, nuk ka më kushte për to.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

AI QË E ÇLIRON NJERËZIMIN NGA FATALITETI I MËKATEVE

Një nga qëllimet kryesore të letrës drejtuar Hebrenjve, si dhe të të gjitha teksteve të Testamentit të Ri, është t’i bëjë të kuptuarit se Jezusi është Mesia i pritur; por disa nga lexuesit e kësaj letre drejtuar Hebrenjve prisnin me padurim një Mesi që do të ishte një Prift. Pra, bëhet fjalë për të treguar se si Jezusi është pikërisht ky Mesi-prift i pritur; prandaj, priftëria judaike është tejkaluar: priftërinjtë e Besëlidhjes së Vjetër kanë plotësuar rolin e tyre; nga tani, jemi në një regjim të ri, atë të "Besëlidhjes së Re" dhe nuk ka më veçse një prift, Jezu Krisht.
Kjo është arsyeja pse autori ynë zhvillon gjatë të gjitha karakteristikat e priftërinjve të kohës së tij dhe i krahason ato me Jezu Krishtin. Krahasimi, sot, ka të bëjë me dy pika: së pari, liturgjia e priftërinjve të Besëlidhjes së Vjetër ishte ditore dhe ata ofronin pa pushim të njëjtat sakrifica; Jezusi, nga ana e tij, ofroi një sakrificë unike; së dyti, kulti i priftërinjve hebrenj ishte i pafrytshëm, pasi sakrificat e tyre nuk patën kurrë mundësi të çlironin nga mëkatet. Ndërsa përmes sakrificës së tij unike, përmes jetës që dha, Jezusi e hoqi një herë e mirë mëkatin nga bota.
Të jemi të sinqertë, ky lloj arsyetimi na është mjaft i panjohur; por për mjedisin hebre dhe kristian të kohës, të gjitha këto shqetësime ishin shumë të rëndësishme.
Le të fillojmë me shprehjen "heqja e mëkateve" sepse ndoshta është ajo që na befason më shumë në këtë tekst: dhe megjithatë autori e do me siguri këtë shprehje sepse fjala mëkat përsëritet disa herë në këto disa fraza. Sigurisht, as ju, as unë, asnjë njeri nuk mund të pretendojë se nuk është bërë asnjë mëkat prej vdekjes dhe ringjalljes së Krishtit. Por të thuash se Jezusi ka hequr mëkatin e botës, do të thotë se mëkati nuk është më një fatkeqësi sepse Shpirti Shenjt na është dhënë.
Ky është kuptimi i frazës: "Ai i ka çuar drejt përsosmërisë ata që e shenjtërojnë." Le të kuptojmë mirë: fjala "përsosmëri", këtu, nuk ka një kuptim moral; ajo do të thotë më shumë "përmbushje, përfundim". Ne jemi udhëhequr nga Krishti në përmbushjen tonë, kjo do të thotë se ne përmes tij jemi përsëri bërë njerëz dhe gra të lirë: të lirë për të mos rënë në urrejtje, dhunë, xhelozi; të lirë për të jetuar si bijtë dhe bija të Zotit dhe si vëllezër dhe motra mes nesh.
Kjo është arsyeja pse, në çdo Euharisti, ne vazhdojmë të themi: “Ja, qëngji i Hyjit, ja ai që i shlyen mëkatet e botës”. Është një revolucion i vërtetë, për njëfarë mënyre! Është pikërisht ajo që e paralajmëruan profetët: Jeremia, për shembull, kur fliste për Besëlidhjeen e Re:
“31 Ja, po vijnë ditët ‑ është fjala e Zotit ‑ kur do të lidh me shtëpinë e Izraelit e me shtëpinë e Judës një Besëlidhje të Re. 32 Jo si Besëlidhja që e pata bërë me etërit e tyre, atë ditë kur i mora për dore, për t’i nxjerrë nga toka e Egjiptit. Këtë Besëlidhje qenë ata që e thyen. Atëherë unë u dëftova se jam zotëria i tyre ‑ është fjala e Zotit. 33 Por ja Besëlidhja që unë do ta lidh pas këtyre ditëve me shtëpinë e Izraelit ‑ është fjala e Zotit ‑ : Në shpirtin e tyre do ta fus Ligjin tim, do ta shkruaj në zemrën e tyre. Atëherë do të jem Hyji i tyre e ata do të jenë populli im” (Jer. 31,31-33).
Dhe Ezekieli:
“26 Unë do t’ju jap një zemër të re, një shpirt të ri do ta fus në ju, do ta nxjerr nga mishi juaj zemrën e gurtë e do t’ju jap një zemër mishi. 27 Shpirtin tim do ta fus në ju e do të bëj që të ecni urdhërimeve të mia e t’i zbatoni e t’i vini në veprim gjyqet e mia” (Ez. 36,26-27).
Lumturia e madhe e të parëve të krishterë ishte pikërisht kjo siguri se Jezusi kishte përmbushur këtë premtim të madh të Zotit. Tani e tutje, ne mund ta lejojmë Shpirtin Shenjt të drejtojë jetët tona. Sigurisht, kjo nënkupton që ne të qëndrojmë gjithmonë të ngjitur ngushtë pas Jezusit, si dega mbi hardhinë.
Një formulë tjetër befasuese në këtë tekst: “Jezu Krishti u ul përgjithmonë në të djathtën e Zotit dhe qysh atëherë pret vetëm që armiqtë e tij të vihen shtrojë e këmbëve të tija”. Në të vërtetë, ajo i drejtohet një kategorie tjetër të lexuesve të letrës ndaj Hebrenjve, ata që prisnin një Mesi-mbret.


U UL NË TË DJATHËN E ATIT.

Shpjegohem: shprehja: “i ulur në të djathtë të Zotit” ka qenë për shekuj një titull mbretëror në Izrael: përse? Sepse, shumë konkretisht, nëse vendoseshit prapa tempullit të Jerusalemit dhe pallatit mbretëror (në kohën kur të dy ishin ende në këmbë), dhe shikonit drejt Lindjes, pallati mbretëror ishte vërtet në të djathtë të Tempullit, poshtë: që do të thotë se froni i mbretit ishte në të djathtën e asaj që mund të quhej froni i Zotit. Në mënyrë të drejtpërdrejtë, në ditën e shugurimit të tij, kur merrte pronësinë mbi fronin e tij, mbreti i ri u ul në të djathtën e Zotit. Prandaj shohim se çfarë do të thotë: “Jezusi Krisht u ul përgjithmonë në të djathtën e Zotit”. Është thjesht një pohim që Jezusi është vërtet mbreti-Mesia që prisnin.
Fjala e mëposhtme thotë saktësisht të njëjtën gjë: “Ai tani pret që armiqtë e tij të vendosen nën këmbët e tij”. Po ashtu, duhet të vendosim veten në kontekst: në shkallët e fronit të mbretërve në atë kohë, ishin të gdhendur ose të skulptuar silueta të burrave të lidhur në pranga; ato figura përfaqësonin armiqtë e mbretërisë; duke u ngjitur shkallëve të fronit të tij, mbreti shkelte këto figura, ai simbolikisht i shkelte armiqtë e tij. Kjo nuk ishte një egersirë e paarsyeshme, por një garanci sigurie për nënshtruarit e tij.
Sigurisht që tani nuk e shohim më fronin e mbretërve të Jeruzalemit, por froni i Tutankhamon në Muzeun e Kajros ka saktësisht këto skulptura të njëjta. Në Izrael, e vetmja gjurmë që na ka mbetur është fraza që profeti e thoshte në emër të Zotit për çdo mbret të ri, në ditën e kurorëzimit të tij, dhe citohet në psalmin 110:
“1 I tha Zoti Zotit tim: “Rri në të djathtën time,
derisa t’i vë armiqtë e tu shtrojë për këmbët e tua”!
2 Skeptrin e pushtetit tënd Zoti do ta shtrijë nga Sioni:
sundo mes armiqve të tu! Ulu në djathtën time, që të bëj armiqtë e tu shkallë të këmbëve tua” (Ps. 110, 1-2).
Për autorin e letrës së Hebrenjve, është një mënyrë e figurshme për të na thënë se Jezu Krishti është vërtet Mesia, ai që prisnin, mbreti përjetshëm, pasardhës i Davidit. Dhe nëse Jezusi është vërtet Mesia, atëherë, nga tani e tutje, bota e vjetër ka mbaruar.
- Ka mbetur një pyetje: pse flasim për sakrificën e Meshës? Autori i Letrës drejtuar Hebrenjve, vetë, na thotë: “Kur falja jepet, nuk ofrohet më sakrifice për mëkatin”. Në fakt, ne e kemi ruajtur fjalën “sacrifice” por, me Jezus Krishtin, kuptimi i saj ka ndryshuar plotësisht: për të, “të sakrifikosh” (sacrum facere, të kryesh një akt të shenjtë) nuk do të thotë të vrasësh një ose një mijë kafshë, por të jetosh në dashuri dhe të bësh të jetojë vëllanë tënd. Profeti Hosea e thoshte tashmë (në shekullin e tetë para Krishtit) në emër të Zotit:
“Dua dashurinë e jo flinë,
njohjen e Hyjit më se holokaustet” (Os 6,6).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD.. VITI B.

MË 17-11-2024.

UNGJILLI: Mk. 13,24-32.

24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden.’
26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit.”
28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë.”
32 “Sa për atë ditë e për atë orë, s’di askush, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

STILI APOKALIPTIK.

Jezusi s’na kishte mësuar shumë pak mbi këtë lloj diskursi! Papritmas, stili i tij fillon të ngjajë me një letërsi shumë të lulëzuar në kohën e tij, por shumë të huaj për mendësitë tona aktuale. Duhet të kujtojmë se shekujt e fundit para epokës së krishterë kishin përjetuar një eferveshencë të madhe intelektuale, jo vetëm në Izrael, por në Egjipt, Greqi, Mesoopotami. Letërsia Aapokaliptike dhe të parashikimit të të ardhmës u bë e pasur; në të gjitha civilizimet, në të gjitha fetë, pyetjet ishin gjithmonë dhe kudo të njëjtat: kush do të ketë fjalën e fundit? A po shkon njerëzimi në mënyrë të pakthyeshme në humnerë? Ose mirë do të triumfojë? Çfarë do të ndodhë në fund të botës?
Pak nga pak, një stil lindi në të gjithë Lindjen e Mesme për të trajtuar këto tema: kudo shihen të njëjtat imazhe: trazira kozmike, errësira të diellit ose hënës, personazhe qiellore, engjëj apo demonë; ajo që është interesante për ne, është se si besimtarë, hebrenj e pastaj të krishterë, morën format e këtij stili të kohës së tyre, duke e mbushur atë me mesazhin e tyre, shpalljen hyjnore. Kjo është arsyeja pse, në Bibël, ky stil letrare quhet “apokaliptik” sepse sjell një “shpallje” nga ana e Zotit (literalisht, folja greke “apocaluptô” do të thotë “të heqësh një cep të perdeve”, “të shpallësh”). Në kuptimin e “të heqësh perden që mbulon historinë e njerëzve”.
Kjo lloj gjuhe na është mjaft e huaj sot, por në kohën e Jezusit, ajo ishte e qartë për të gjithë. Ishte një gjuhë e koduar: në sipërfaqe, flitet për diellin, yjet, hënën dhe për gjithçka që mund të parashikoje ndryshime. Por në të vërtetë, bëhet fjalë për diçka krejt ndryshe! Bëhet fjalë për fitoren e Perëndisë dhe të fëmijëve të tij në luftën e madhe që ata zhvillojnë kundër së keqes që prej fillimit të botës. Ky është një aspect i veçantë të besimit judeo-kristian. Është prandaj një keqkuptim të përdorësh fjalën "Apokalips" në lidhje me ngjarje tmerruese: në gjuhën e besimtarëve, hebre ose kristiane, është pikërisht e kundërta. Zbulesa e misterit të Perëndisë nuk ka për qëllim kurrë të frikësojë njerëzit, por e kundërta, t'u mundësojë atyre të përballen me të gjitha trazirat e historisë duke ngritur cepin e perdeve për të ruajtur shpresën.


PËR TË SHPALLUR SHPËTIMIN.

Çdo herë që profetët e Testamentit të Vjetër duan të njoftojnë Ditën e madhe të Zotit, fitoren e tij përfundimtare kundër të gjitha forcave të së keqes, hasim të njëjtin gjuhë, të njëjtat imazhe. Për shembull, profeti Joel:
“ 10 Para tij u trand toka,
u tund qielli,
u errësuan dielli e hëna,
edhe yjet zunë të mos ndritin!
11 Edhe Zoti bëri të dëgjohet
zëri i tij në krye të ushtrisë së vet.
Vërtet është e madhe ushtria e tij,
e fortë edhe zbatuese e urdhrit të tij!
Vërtet është e madhe Dita e Zotit,
shumë e tmerrshme, kush mund t’i bëjë ballë?” (Jl 2,10-11).
Ose më tej:
“ 1 E pas këtyre:
Do ta ndikoj Shpirtin tim
mbi çdo njeri
e do të bëhen profetë bijtë e bijat tuaja,
pleqtë tuaj ëndrra do të shohin,
jelmoshat tuaj do të kenë vegime.
2 Madje edhe mbi skllevër të mi ‑ burra e gra,
në ato ditë do ta ndikoj Shpirtin tim.
3 Do të bëj shenja të bindshme në qiell e në tokë:
gjak e zjarr e shtylla tymi!
4 Dielli do të kthehet në terr
e hëna në gjak
para se të vijë dita e Zotit
e madhe dhe e tmerrshme!
5 Do të ndodhë:
Gjithkush që ta thërrasë emrin e Zotit
do të shëlbohet,
sepse shpëtimi do të jetë
në Malin Sion e në Jerusalem
‑ sikurse tha Zotynë ‑
e ndër të mbeturit gjallë ata
që Zoti t’i thërrasë” (Jl 3, 1-5).
Dhe në kapitullin 4:
“ 15 U terratisën diell e hënë,
yjet e humbën shkëlqimin e vet!
16 Ulërin Zoti nga Sioni,
i jehon zëri nga Jerusalemi;
dridhen qielli edhe toka!
Për popull të vet strehim është Zoti,
fortesë për bij të Izraelit!” (Jl 4,15-16).
Të gjithë këto tekste kanë një pikë të përbashkët: ato nuk janë bërë për të shqetësuar, përkundrazi, pasi njoftojnë fitoren e Zotit të dashurisë. Çrregullimi kozmetik që ata përshkruajnë me kënaqësi, nuk është gjë tjetër veçse një imazh i përmbysjes plotësisht të situatës; mesazhi është: “Zoti do të ketë fjalën e fundit”. E keqja do të shuhet përfundimisht; për shembull, Isaia përdor të njëjtat imazhe për të shpallur gjykimin e Zotit:
“ 10 Të qiellit yjet e yjësitë e tij
s’do ta lëshojnë dritën e vet,
posa të lindë do të erret dielli,
as hëna s’do të bëjë dritë më!”(Is 13,10).
Është i njëjti Isaia që, disa vargje më lart, shpall shpëtimin e bijve të Zotit:
“1 Atë ditë thuaj:
”Të falënderoj, o Zot,
se, megjithëse ishe zemëruar kundër meje,
u qetësua hidhërimi yt
e ti më ngushëllove.
2 Ja, Hyji Shëlbuesi im,
kam besim e nuk kam frikë,
sepse fuqia ime e mburrja ime është Zoti,
Ai është shpëtimi im” (Is 12,1-2).
Dhe ju keni dëgjuar Joel: “Kushdo që do të thërrasë emrin e ZOTIT, do të shpëtohet... ZOTI është një strehë për popullin e tij”.
Në stilin apokaliptik, krejtësisht konvencional, pra, shpallja e besimit është ‘Zoti është zot i historisë dhe dita vjen kur e keqja do të zhduket’. Nuk duhet të flasim për “fundin e botës” por për “transformimin e botës” për “ndryshimin e botës”, për “rinovimin e botës”.
Në Besëlidhjen e Re, e cila gjithashtu herë pas here përdor stilin apokaliptik, për shembull në Ungjillin e Markut të këtij të diele, mesazhi i besimit mbetet afërsisht i njëjtë, me këtë sqarim megjithatë: fjala e fundit, fitorja përfundimtare e Zotit kundër së Keqes, është për tani, në Jezu Krisht. Prandaj, nuk është e çuditshme që disa ditë para Pashkës së tij të fundit në Jeruzalem, Jezusi e përdor këtë gjuhë, këto imazhe: lufta midis Krishtit dhe forcave të së Keqes është në pikun e saj dhe në këtë tekst, nëse dimë të lexojmë midis rreshtave, kemi një mesazh ekuivalent me frazën e Jezusit në Ungjillin e Gjonit:
“ 33 Jua thashë këto që ta keni paqen në mua.
Në botë keni vuajtje,
por mos u trembni
‑ unë e munda botën!”(Gjn 16,33).

[ninoenina]

F.A. E DIELA XXXIII ORD. VITI B. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11-2024.

UNGJILLI: Mk.13,24-32.

24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden.’
26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit.”
28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë.”
Dita dhe ora e panjohur
32 “Sa për atë ditë e për atë orë, s’di askush, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Nëse ne lexojmë pa ndërprerje Ungjillin sipas Markut, kur arrijmë në kapitullin 13, ne bllokohemi, na del përpara një gjuhë të errët, misterioze, të vështirë, ndryshe nga e gjithë pjesa tjetër e Ungjillit.
Ungjilli që lexohet sot është pikërisht nga ky kapitull.
Do të dëgjojmë Jezusin që flet për luftëra, tërmete, fatkeqësi, epidemitë, do të shpallë errësimin e diellit, do të thotë që hëna nuk do të japë më dritën e saj, yjet do të bien nga qielli.
Dhe interpretimi që na vjen menjëherë në mendje është se Jezu Krishti po bën parashikime të errëta për të ardhmen tonë, madje për fundin e botës.
Ta themi menjëherë, Jezu Krishti nuk po flet fare për fundin e botës, madje po na jep një lajm të bukur... po lind bota e re.
Dhe për të shmangur këto interpretimet e gabuara që akoma qarkullojnë dhe pastaj për të kapur mesazhin e gëzimit dhe shpresës, është e nevojshme të bëjmë një përmendje të kontekstit historik në të cilin Evangelisti Marku e ka përbërë këtë kapitull.
Ungjilli i tij është shkruar rreth vitit 68, ky kapitull disa vjet më vonë.
Cila është situata e komunitetit të Romës?
Është një komunitet ende traumatizuar nga përndjekja e Neronit që sapo kishte përfunduar, e cila ka zgjatur nga viti 64 deri në vitin 68.
Shumë vëllezër janë vrarë në një mënyrë të egër, siç tregon historiani Tacit, në një faqe të paharrueshme të Annaleve të tij.
Është emocionuese për ne si krishterë të lexojmë se çfarë kanë përjetuar vëllezërit tanë të besimit.
Me këta martirë kanë humbur jetën gjithashtu dy kolonat e Kishës së Parë, Pjetri dhe Pali, por plagë më e dhimbshme ka qenë ndarja që është krijuar brenda këtij komuniteti gjatë përndjekjes: përsëri Taciti na thotë se ka pasur krishterë që i kanë denoncuar vëllezërit e tyre.
Pastaj, një kohë kaosi, pas vdekjes së Neronit ka ndodhur disa muaj në të cilët perandoria dukej si në prag të kolapsit: luftëra të dhunshme, civile, kanë sjellë në pushtet me një vazhdimësi të shpejtë tre perandorë: Galbon, Otonin, Vitellin, deri sa më pas Vespasiani mori pushtetin.
Dhe gjithmonë Taciti na njofton se kishte një konfuzion të madh në perandori, qarkullonin zëra të ndryshëm, fantastikë për fundin e Neronit; disa thoshin se ai ishte ende gjallë dhe se do të shfaqej sërish pas pak.

Pastaj vijnë vitet e pestilencave, katastrofave, urisë dhe sidomos në vitin 70 Jeruzalemi u shkatërrua dhe Tempulli u shkatërrua.
Është në këtë moment dramatik që të krishterët e Romës ndihen të shqetësuar dhe pyesin:
“Ku po shkon bota?
Si pajtohen këto ngjarje të frikshme me shpresat që Ungjilli ka zgjuar në të gjithë ne?
Ku është ajo botë e re që duhej të ishte shfaqur? Janë kaluar dyzet vjet nga Pashka dhe ne shohim që në botë vazhdojnë garat, dhunat... çfarë kuptimi ka gjithçka që po ndodh?
Ka një mister që mbulon këto ngjarje dhe askush nuk zbulon kuptimin që mund të ketë jeta jonë”.
Kur ka këto kohë kaotike, ka një rrezik që përballet dhe ne e përjetojmë edhe sot sepse shfaqen gjithmonë disa fanatikë të ndezur që bëjnë parashikime katastrofikë për të ardhmen dhe pastaj ka njerëz naivë që u besojnë atyre.
Për çfarë arsye?
Sepse ata premtojnë, për ndjekësit e tyre, se do të shpëtojnë nëse i dëgjojnë atë që ata sugjerojnë dhe nëse kërkojnë edhe para, njerëzit besojnë akoma më shumë sepse thonë: “Kështu ne blejmë këtë shpresë të shpëtimit”.
Ja përse Marku e nis këtë faqe duke na referuar një rekomandimi të sinqertë nga Jezusi.
Kujdesuni sepse mund të mashtroheni dhe të lexoni në mënyrë të gabuar ngjarjet e historisë dhe kështu të bëni zgjedhje të pavërteta.
Të dëgjojmë se çfarë rekomandon Jezusi:
“5 Atëherë Jezusi nisi t’u flasë: “5 Vëriani mendjen të mos ju gënjejë kush! 6 Sepse do të vijnë shumë njerëz në emrin tim e do t’ju thonë: ‘Unë jam!’ dhe do të gënjejnë shumëkënd. 7 Por edhe kur të dëgjoni për luftëra e për lajme luftërash, mos u shqetësoni! Këto duhet të ndodhin, por as atëherë ende nuk është mbarimi. 8 Sepse, do të ngrihet popull kundër popullit, mbretëri kundër mbretërisë, do të ndodhin tërmete në vende të ndryshme e do të ketë uri. Ky është fillimi i vështirësive të tmerrshme. 9 Por ju kujdesuni për veten: do t’ju dorëzojnë gjyqeve, do t’ju frushkullojnë ndër sinagoga, do t’ju qesin para qeveritarëve e para mbretërve për shkak timin, që të dëshmoni para tyre. 10 Por më parë duhet t’u shpallet Ungjilli të gjithë popujve” (Mk. 13,5-10).
Duke dëgjuar këto fjalë misterioze të Jezusit, ndoshta edhe ne si shumë të tjerë, u nxitëm të mendojmë se Ai po aludonte për fundin e botës.
Nëse megjithatë reflektojmë pak, ne pyesim: “Por a tha ndonjë gjë të çuditshme apo të re?”
Përgjigjja është jo.
Ai thjesht po paraqiste atë që ndodhte në kohën e tij, atë që më parë ndodhi në kohën e Neronit dhe atë që ndodh gjithmonë, edhe sot.
Kur ndodhi ndonjëherë në histori që të mos kishte luftëra, popuj kundër popujve, mbretër kundër mbretërve?
Kur ndodhi ndonjëherë që të mos kishte tërmete, fatkeqësi, katastrofa? Jezusit nuk po i shpallte katastrofa të jashtëzakonshme, mjafton të hapësh gazetat dhe ne gjejmë se Jezusit po fliste për aktualitetin, për atë që ndodh gjithmonë, për atë që ndodh edhe sot dhe është në sytë e të gjithëve.
Qëllimi i tij atëherë nuk ishte të bënte parashikime për të ardhmen, por të na mësonte të lexonim të tashmen me sytë e Zotit, të kuptonim se çfarë kuptimi ka ajo që ndodh, të jepnim interpretimin e duhur, sepse nëse interpretohen ngjarjet në mënyrë të gabuar, bëhen zgjedhje të gabuara, sepse pyesim se si mund të përfshihen në planin e Zotit disa drama në të cilat jemi të angazhuar dhe do të dëshironim që dikush të hiqte perdhën që e mbulon me mister të keqen, dhimbjen.
Edhe sot përballë luftërave, padrejtësive, dhunës që i nënshtrohen të pafajshmit, shumë përfundojnë se bota është nën ndikimin e të keqes, do të shkojë gjithmonë më keq, nuk ka asgjë për të bërë, njerëzit do të drejtohen gjithmonë nga dëshirat e tyre, lakmitë, egoizmat...
Pasoja e kësaj leximi të gabuar është se humbet shpresa dhe përfundohet: mbretëria e Zotit ishte një ëndërr e bukur që kishte në mendje Jezusi, por nuk do të realizohet kurrë.
Ky është leximi i gabuar dhe pasoja e humbjes së shpresës, së dorëzimit... të mos mendojmë, reflektojmë, që të të merremi vetëm me punët tona.

Jezusi na fton të lexojmë ndryshe historinë tonë dhe e bën këtë me një frazë që mund të keqkuptohet: Thotë:
“Kjo do të jetë fillimi i dhimbjeve”.
Për cilat dhimbje po flet?
Dhimbje të tjera përveç atyre që tashmë i ka njoftuar: luftëra, katastrofa, tani s'di se çfarë na pret.
Kjo nuk është kuptimi i frazës së përdorur nga Jezusi.
“Fillojnë dhimbjet”.
Për cilat dhimbje bëhet fjalë?
Janë dhimbjet e lindjes, shenja e lindjes së një jete, të një bote të re, jo shenja të vdekjes.
Jezusi ka përdorur tashmë këtë imazh të mrekullueshëm gjatë darkës së fundit: na referon Gjoni, se përballë trishtimit të dishepujve, Ai thotë:
“20 Ju do të trishtoheni,
por trishtimi juaj do të kthehet në gëzim.
21 Gruaja, kur i lind fëmija, është në trishtim,
sepse i erdhi ora e saj,
porse, pasi i lind fëmija,
nuk i bie më ndërmend vuajtja
prej gëzimit që lindi një njeri në botë.
22 Kështu edhe ju: tani jeni të trishtuar,
por unë prapë do të vij t’ju shoh
e zemra juaj do të galdojë
dhe askush s’do t’jua marrë gëzimin tuaj” (Gj.16.20-22).
Ja si na fton Jezusi të lexojmë këto ngjarje dramatike të historisë, është historia,, gjithçka që ndodh gjithmonë, si shenjat e dhimbjes gjithashtu, por që paraprijnë lindjen e një bote të re.
Dhe tani Jezusi vazhdon të na hapë mendjen për këtë interpretim autentik të asaj që ndodh dhe e bën këtë duke përdorur një gjuhë që nuk është e jona, është gjuha apokaliptike.
Apokaliptik është një përemër që rrjedh nga folja greke “apocalyptein” e cila nuk ka aspak kuptimin që zakonisht i jepet kur gazetarët thonë “një tërmet apokaliptik”, duke e shndërruar plotësisht kuptimin që ka ky përemër fillimisht.
“Apocalyptein” do të thotë “të heqësh velin” dhe kjo është ajo që Jezusi dëshiron të bëjë, të heqë velin që na pengon të kuptojmë kuptimin e asaj që ndodh, të japim interpretimin e duhur.
Dhe tani ne do të ndjejmë se Ai e heq këtë vel dhe e bën me imazhe që ne duhet t'i dekodifikojmë sepse janë ata imazhe të quajtura apokaliptike.
Le t’i dëgjojmë:
24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden’” (v. 24-25).
Në ato ditë, pas atyre mundimeve, dielli do të errësohet, hëna nuk do të japë më dritën e saj, yjet do të bien nga qielli dhe fuqitë që janë në qiell do të tronditën.
“Pas këtyre mundimeve”, për çfarë po fliste Jezusi?
Për shkatërrimin e qytetit të Jeruzalemit dhe të Tempullit të tij.
Jezusi e kishte parashikuar, Izraeli kishte refuzuar propozimin e tij për një botë paqeje dhe dashurie universale dhe duke vepruar kështu kishte shpallur vetë shkatërrimin e tij; duke qënë në Malin e Ullinjve, duke kundruar atë qytet të destinuar për shkatërrim, Jezusi kishte shpërthyer në lot.
Çfarë do të ndodhë pas kësaj katastrofe?
Për Izraelin ishte fundi i gjithçkaje, shpresat e shkaktuara nga premtimet e profetëve ishin zhgënjyer, do të ishte fundi i gjithçkaje, një dorëzim total pa kushte.
Jezusi thotë jo!
Pas asaj tragjedie do të jemi dëshmitarë të lulëzimit të diçkaje të mrekullueshme, pozitive: dhe çfarë?
Na thuhet me imazhe apokaliptike.
E para: “dielli do të errësohet”.
Nuk është fjala për diellin material sepse nëse ai errësohet, është një fatkeqësi.
Të gjitha popujt e Lindjes së Mesme të lashtë besonin që yjet e qiellit ishin zota dhe besonin se nga ata vareshin të gjitha ngjarjet e botës, sepse mund të ishin në favor të jetës, të bimësisë ose të sillnin fatkeqësi dhe katastrofafa të ndryshme, dhe për këtë arsye u ofronin këtyre hyjnive të qiellit lutje dhe sakrifica.
Dielli, në të gjithë Lindjen e Mesme të lashtë, adhurohej si “Zoti Diell”. Në Egjipt, ka relievi të famshëm me Amenofis IV, Akhenaton dhe gruan e tij të njohur si Nefertiti. Ata mbajnë në duar vajzat e tyre; mbi ta është disku diellor Aton, “Zoti Diell”.
Por në Mesopotami është e njejta gjë: le të mendojmë për “Zotin Assur”, i paraqitur si shkëlqim i diellit: Zoti Assur, Zoti më brutal që historia mban mend, u paraqit gjithashtu si një disk diellor.
Dhe pastaj, imazhi i dytë apokaliptik: “Hëna nuk do të japë më dritën e saj” dhe shkëlqimin e saj.
Një vulë të mijëvjeçarit të tretë p.e.s., tregon mbretin Ur-Nammu, të cilit i paraqiten disa dignitarë.
Na intereson hëna e re, që është mbi ata. Është Zoti Sin që adhurohet në të gjithë Lindjen e Mesme të lashtë, sepse nga hëna varej më pas bimësia, dhe transhumanca e tufave.
Mirë, këto imazhe Jezusi nuk i ka shpikur, këto imazhe apokaliptike ndodhin te profeti Isaia, Isaia thotë në kapitullin 13 dhe në kapitullin 34:
“Të qiellit yjet e yjësitë e tij
s’do ta lëshojnë dritën e vet,
posa të lindë do të erret dielli,
as hëna s’do të bëjë dritë më!” (Is. 13,10).
Dhe gjithmonë te Isaia në kapitullin 34, 4:
“U shkatërrua mbarë ushtria e qiellit,
u shrrotullua porsi libër qielli,
shkëputen, bien të gjithë yjet e tij,
siç bie gjethi i hardhisë,
porsi gjethi i thatë i fikut”.
Ja këtu imazhet apokaliptike që merren nga Jezusi.
Çfarë do të thotë kjo errësim i hyjve të qiellit? Do të thotë Jezusi: me shkatërrimin e Jeruzalemit do të fillojë një botë krejtësisht e re.
Me fillimin e predikimit të Ungjillit, këto hyjë që kishin tërhequr njerëzimin, hyjë që justifikonin skllavërinë, korrupsionin moral, shtypjen e popujve, mizoritë, të gjithë këta trupa qiellore janë mbaruar, do të humbin shkëlqimin e tyre, aty ku arrin drita e Ungjillit, gjithçka tjetër errësohet.

Kush ishin këto yje?
Të gjithë sunduesit, nga Faraoni te perandorët e Mesopotamisë e deri te mbretërit, të gjithë e mendojnë veten si yje të qiellit.
Thotë Jezusi: të gjitha këto yje tani po bien, po vijnë në tokë, qëndrojnë në vendin e tyre.
Le të kujtojmë kapitullin 14 të Isaisë: “Vajtimi për Nabukodonozorit”, thotë në këtë këngë profeti:
“Si paske rënë nga qielli, ti, ylli i mëngjesit, biri i agimit, shiko si je reduktuar tani, je përfunduar në Sheol”;
Mbretit të Tirit i referohet profeti Ezekieli: thotë:
“Ti që doje të ngjitesh në qiell, të jesh i barabartë me të Lartin, por ti nuk je Zot, je njeri”.
Në antikitet, mbretërit, perandorët, faraonët ishin në qiell, ishin yjet që të gjithë duhet të kontemplonin, admironin, nga të cilët deshironin të thërriteshin.
Thotë Jezusi: të gjitha këto yje nuk duhet të qëndrojnë në qiell, nuk janë hyjni.
Ja, thotë Jezusi, çdo regjimi, çdo shtypje të njeriut, çdo pushtet i bazuar në dominim duhet të zhduket.
Ja njoftimi i gëzimit që Jezusi po jep.
Pra, mesazhi i Jezu Krishtit është krejtësisht ndryshe nga katastrofizmi, është njoftimi i një tërmeti që do të shembë të gjitha mbretëritë e kësaj bote, mbretëritë e padrejtësive, të gënjeshtrave, të hipokrizisë, ata pushtete të fuqishme që varfërojnë popujt dhe që ne mendojmë se nuk do të bien kurrë.
Thotë Jezusi: jo, ato do të bien nga qiej, nuk janë ato që duhet të udhëheqin historinë.
Mund të rendisim disa nga këto yje që bien dhe shpresojmë se do të bien sa më shpejt, sepse janë tashmë për një kohë shumë të gjatë në qiell dhe kanë shtyrë shumë njerëz të jenë si ata.
Një nga këto yje… “Zoti hakmarrës”, është një hyjni false, është një idhull i krijuar nga ligësia e njerëzve. Kur shohim këtë imazh të Zotit që po zbehet, i cili ka bërë tashmë shumë telashe, sepse si fëmijë të Tij ne pastaj mundohemi të ngjajmë me Të... mirë, për këtë perëndi që zhduket, duhet të gëzohemi.
Kur shohim yjet e falsifikimit të botës që ngashënjëin, që gënjejnë shumë njerëz me premtimet e tyre të rreme për sukses, yje që shkëlqejnë në panairin e vanitetit të cilin e ndjekim çdo ditë... kur tregohet brishtësia dhe paqëndrueshmëria e tyre, duhet të gëzohemi sepse do të jenë idhuj gjithnjë e më pak të adhuruar, idhuj që të dehumanizojnë kur ti dëshiron të ngjash me ta... karrierë, garë për të pasur, për grumbullim, për pushtet, arritur me çdo mjet duke shkelur këdo; kur këta idhuj bien nga qielli, le të gëzohemi.
Dhe në këtë pikë, Jezusi prezanton një imazh të ri apokaliptik, dëgjojmë:
“26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (v.26)

Për të kuptuar imazhin apokaliptik të Birit të njeriut, ne duhet të kthehemi tek profeti Danieli. Në kapitullin 7 ai paraqet radhitjen e katër perandorive me imazhin e kafsheve të egra.

E para: “luani”.
E para është luani. Luani që ndodhet në derën e Ishtar në Babiloni, përfaqëson perandorinë babilonase, ajo që me Nabukodonosor shkatërroi qytetin e Jeruzalemit. Ka zgjatur deri sa kishte forcën të ishte mbi popujt të tjerë, por në një moment luani u shkatërrua nga një “ariu”, perandoria e Medëve.
Pastaj edhe Medët u përmbysën nga një kafshë tjetër që ishte një “leopardi”. Leopardi përfaqëson perandorinë e Persëve, leopardi i shpejtë që u shtriu në të gjithë botën antike arriti deri në Greqi.
Në fund ka një kafshë e katërt e keqe që as nuk identifikohet me emër, aq sa është bestiale. Thuhet se është e pangopshme, e pamëshirshme deri sa nuk mund të përshkruhet, nuk gjen as një krahasim për të thënë se çfarë kafshe është kjo e katërta, është “Aleksandri i Madh”, dhe pas tij “Seleucidët” që udhëhoqën Sirinë e Palestinë.
Asnjë nga këto perandori nuk ka qënë njerëzore, për çdo perandori ka pasuar një tjetër që ishte më e keqe dhe më çnjerzore e më e egër se e mëparshmja.
Pas këtyre katër perandorive bestiale - premton Danieli - nuk do të ngrihet një perandori e pestë bestiale, por Zoti do t’i dorëzojë mbretërinë jo një kafshe më të fuqishme dhe të aftë për të fituar ato të mëparshmet, por një personazhi me zemër njerëzore dhe mbretërimi i tij do të jetë e amshueshme, nuk do të kalojë dhe mbretëria e tij nuk do të shkatërrohet kurrë.

Mirë, kush ishte ky Bir i Njeriut që do të shfaqej dhe që u njoftua nga profeti Daniel?
Jezusi për 80 herë në Ungjij e paraqet veten si këtë Bir të Njeriut, është Ai që filloi në botë pas mbretërive të bishave që përpiqeshin të mbizotërojnë njëra-tjetrën sepse ishin të udhëhequr nga instikti që i paguante për të konkuruar, për të mbizotëruar të gjithë, tani ka ardhur Ai që paraqitet si njeriu autentik, njeriu i suksesshëm sipas Zotit.
Ja mesazhi i madh shpresëdhënës që Jezusi dëshiron të japë me këto imazhe apokaliptike, na thotë: mos u frikësoni nga dramat e historisë sepse të gjitha pushtetet çnjerëzore janë destinuar të bien.
Pastaj thotë se ky bir i njeriut “do të dërgojë engjëjt për të mbledhur të zgjedhurit e tij nga katër erërat, nga skaji i tokës deri në skajin e qiellit”.
Dhe ne ndoshta mendojmë se do të dërgojë engjëjt për të zgjuar të vdekurit dhe për t'i sjellë ata për gjyqin e përjetshëm… ai po flet për diçka tjetër: le të mos lexohet nën hyjen e kapitullit 25 të Mateut.
Sensi i figurës së engjëjve që mbledhin të zgjedhurit nga katër erëra, nuk është shpallja e gjykimit, nuk ka përmendje të ndëshkimeve apo gjë tjetër. Mesazhi është një përgjigje ngushëlluese që Marku po u jep komuniteteve të tij, atyre besimtarëve që janë të tentuar të dorëzohen.
Marku kujton premtimin e Jezusit:
“Biri i njeriut nuk do të lejojë që dishepujt e tij të shpërndahen në katër erëra”.
Persekutimi në kohën e Markut, kur shkruan këtë kapitull, ende ndihej fortë drama, kishte shpërndarë komunitetin, ja, thotë Marku, duke rikujtuar premtimin e Jezusit, engjëjt do të dërgohen për t’i mbledhur ata nga katër erëra. Simboli është ai i katër pikave kardinale, kështu që këta engjëjt do të mbledhin të gjithë ata që janë shpërndarë. Le të identifikojmë këta engjëj që Biri i njeriut do t’i dërgojë.
Termi engjëll nuk përfaqëson domosdoshmërisht një qenje të frymëzuar, me krahë ndoshta, siç e imagjinojmë zakonisht ne.
Engjëll në Bibël tregon çdo ndërmjetës të shpëtimit, të butësisë së Perëndisë, aplikohet në Bibël për secilin që bëhet instrument në duar të Zotit në dobi të njeriut, dhe këtu flitet për një shpërndarje që ka ndodhur dhe nga katër erëra duhet të mblidhen këta të shpërndara.
Dhe janë engjëjt e dërguar nga Zoti që kryejnë këtë mision. Cilat janë erërat dhe stuhitë? Dhe ato janë gjithashtu sot dhe shpërndajnë të zgjedhurit që duhet të ribashkohen. Le të mendojmë për atë që ka ndodhur në komunitetet tona dhe që ende po ndodh.
Erërat e sekularizmit, lehtësisë, koncepti pagan i seksualitetit, humbja e vlerave referuese, indiferentizmi religjioz, mentaliteti hedonistik sipas të cilit ligji është: “është mirë dhe është e drejtë ajo që më pëlqen”.
Janë këto erëra që kanë zbrazur kishat tona dhe kanë sjellë shumë vëllezër në devijim nga besimi.
Këto erëra na kapën të papërgatitur, mbi baza të brishta ishte e ndërtuar besimi ynë, besimi i cili nuk ishte i rrënjosur në Fjalën e Zotit por shpesh i themeluar në besëprishuri.

Ky besim nuk ka qëndruar ndaj erërave dhe shumë janë shpërndarë. Këta janë engjëjt që tani Biri i njeriut dërgon për të ribashkuar këta të zgjedhur?
Janë ata vëllezër që kanë ditur të mbeten të besueshëm ndaj Krishtit dhe Ungjillit dhe tani angazhojnë gjithë jetën e tyre për të ribashkuar vëllezërit që kanë braktisur komunitetin kristian.
Dhe tani me një parabolë të shkurtër Jezusi dëshiron të na japë këtë shpresë.
Le ta dëgjojmë:
“28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë” (v. 28-31).
Fiku është i fundit nga pemët që vë gjethe. Kur ato fillojnë të shfaqen, bujqit ndjejnë se vera po afrohet dhe gëzohen, sepse ka ardhur sezoni i korrjeve.
Mësoni nga bujku, thotë Jezusi: Çfarë duhet të mësojmë nga ky imazh?
Jezusi është me ne sot.
Cilat janë bisedat që dëgjojmë mes besimtarëve?
Përbëjnë ato ndoshta një pesimizëm të madh?
Ata pyesin se çfarë ndikimi ka sot në shoqërinë tonë Ungjilli që shpallim, njerëzit interesohen për diçka tjetër, vlerat që ata referohen, nuk janë ato ungjillore, por paratë, kënaqësia, suksesin, dhe ata që nuk përshtaten me mendimin dominuese dhe modat e reja, etiketohen si të prapambetur ose si njerëz që jetojnë akoma në mesjetën.
Pastaj është bota laiçiste që shpall me këmbëngulje mendimin që ne, Kishë, tashmë duhet të nënshtrohemi vullnetit të tyre sipas të cilit për ne nuk ka më vend në këtë botë, e që duhet të zhdukemi, dhe disa madje besojnë në këto shpresa të botës laiçiste.
Në këtë shoqëri që po kthehet në paganizmin, shumë të krishterë marrin pamjen e atyre që nuk arrijnë të kapin asnjë shenjë shprese në të ardhmen.
Çfarë na thotë Jezusi?
Çfarë thotë Jezusi për këta njerëz?
Hapni sytë sepse ka shenja evidente që bota e re, të cilën unë e kam filluar, po zhvillohet dhe avancon mes shumë kontradiktave dhe vështirësive, mësoni të kapni këto shenja të pranverës së re që po afrohet.
Këta të krishterë duhet të mësojnë të marrin shikimin e vëmendshëm të bujkut që di të shohë shenjat e stinës së re.
Hapni sytë... kur ndonjëherë, dua të jap disa shembuj, kur ndonjëherë ka pasur kaq shumë interes për Fjalën e Zotit? Ata thonë: njerëzit nuk shkojnë në kishë.
Por tani besimi është i ndërtuar mbi Fjalën e Zotit, jo më mbi besime të cilat janë të paqëndrueshme.
Ne e kemi vënë re se shpallja e Ungjillit sot bëhet në një mënyrë ndryshe nga e kaluara, zgjedhja e besimit është më shumë e besueshme, është e paraqitur në gjithë arsyeshmërinë e saj dhe këto janë themele të forta për besimin tonë.
Dhe në fakt, ka gjithnjë e më shumë krishterë të pjekur që dinë të paraqesin arsyet e besimit të tyre, që nuk kanë frikë të krahasojnë humanizmin që ata kanë mësuar nga Jezu Krishti me çdo humanizëm tjetër që ata e respektojnë, por janë të lumtur me zgjedhjen që kanë bërë.
A nuk po rritet sot gjithnjë e më shumë ndjeshmëria për vëllazërimin universal, për solidaritetin, vëmendja për ata që janë të emargjinuar, që janë të lënduar, që vuajnë?
Mirë, a nuk janë këto disa nga shenjat e kësaj bote të re që po avancon, le t'i kapim dhe të gëzohemi dhe të shpresojmë.
Kini kujdes që të mos mashtroheni - thotë Jezusi - nga bisedat pesimiste, mos lejoni të të joshin parimet që rregullojnë botën e vjetër, ato të idhujve, ato të yjeve që përmenden dhe admirohen në qiell si të ishin hyjni, janë hyjni pagane, janë yje që bien, mos i ndjqni.
Të siguroj - thotë Jezu - se bota e vjetër është e destinuar të zhduket, mos e vënë jetën tuaj në lojë mbi vlerat e saj, orientoni jetën tuaj në mbretërinë e Birit të njeriut, sepse atij i përket e ardhmja.

Dhe Jezusi e përfundon mësimin e tij duke thënë:
“Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë” (v.31).
Beso në mua, nëse do të jesh ndërtues i historisë që mbetet, ndërtues i mbretërisë së Zotit, beso në fjalët e mia.

[ninoenina]

F. A. JAVA. E DIELA XXXIII ORD. VITI B. TRE LEXIME

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11- 2024.

LE TË SHIKOJMË MË LART.

Përparimi shkencor dhe teknologjik po bëhet në botë, ndjeshmëria ndaj vlerave më të larta po rritet, por padrejtësitë planetare, luftërat dhe trazirat politike, ekonomike dhe sociale ngjallin ankth dhe shqetësim. Ideologjitë e konsideruara si kolaps të përjetshëm, siguritë zhduken, figurat politike zhduken nga skena, atletët dhe yjet e argëtimit harrohen sapo të fiken prozhektorët dhe kamerat që i inkuadrojnë. Gjithçka vihet në pikëpyetje. Edhe dogmat rilexohen dhe riinterpretohen; disa praktika fetare që dukeshin të domosdoshme dhe të pazëvendësueshme rezultojnë të jenë të vjetra dhe të vjetruara, kanë kaluar ditën e tyre dhe janë braktisur.
Përballë këtyre “përmbysjeve”, disa rebelohen, disa japin dorëheqjen, shumë dekurajohen dhe mendojnë se i ka ardhur fundi çdo gjëje, edhe besimit.
Si të vlerësohen këto realitete? Si të merremi me ngjarjet më alarmante? Si të përfshihemi në historinë e botës: me ankth dhe frikë apo me përkushtim dhe shpresë?
Shqetësimet, dhimbjet, ankimet e atij që po vdes, janë një prelud i vdekjes së afërt: dhimbjet e një gruaje që lind, lajmërojnë fillimin e një jete të re.
Jezusi tregoi këndvështrimin e duhur: "Kur të fillojnë të ndodhin këto, drejtohuni dhe çojeni kokën lart dhe dijeni se është afër çlirimi juaj!” (Lk. 21,28).
Në një botë që duket e dënuar të rrënohet nga deliri i saj dhe nga dhuna, jobesimtari ul shikimin drejt tokës dhe dëshpërohet, i bindur se fundi po i afrohet. Dishepulli qëndron i palëkundur në sprovë, ngre kokën dhe në çdo klithmë dhimbjeje ai percepton rënkimin e krijimit që "vuan deri më sot në dhembjet e lindjes" (Rm 8,22). Në gjithçka që ndodh, ai kap preludin jo të vdekjes, por të një ngjarjeje të lumtur: lindjen e një njerëzimi të ri.
Për të përvetësuar mesazhin, ne do të përsërisim:
"Fati i botës është në duart e Zotit, prandaj unë shikoj lart".


LEXIMII I PARË: Dn. 12,1-3.

1 Në atë kohë do të ngritet Mikaeli, Princi i Madh, që i mbron bijtë e popullit tënd. Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë! Në këtë kohë populli yt do të shpëtojë: secili që do të gjendet i shkruar në Libër.
2 Një numër i madh i atyre që flejnë në tokën e pluhurit do të zgjohen: disa për jetën e pasosur e disa për turpin e përhershëm. 3 Dijetarët do të shkëlqejnë porsi kthjelltësia e kupës qiellore, e ata që ua kanë mësuar shumë njerëzve drejtësinë, do të shkëlqejnë porsi yjet në amshimin e përhershëm.


LECTIO DIVINA – MEDITIM, - LUTJE.

Duke filluar nga shekulli II para Krishtit, në Izrael u përhap një lëvizje kulturore, e njohur si apokaliptike, e karakterizuar nga interesimi për historinë botërore dhe reflektimi për fatin e të gjitha perandorive. Apokaliptikët kultivuan besimin se ngjarjet nuk po ktheheshin për mirë, por për keq dhe se kjo botë ishte e destinuar, mes konvulsioneve të tmerrshme, drejt vdekjes dhe korrupsionit. Nga hiri i tij, Zoti do të krijonte një botë të re, e cila do të ishte fati i të devotshmëve. Do të fillonte një epokë e re, epoka e artë e mitologjisë greke, epoka e paqes, bekimit dhe prosperitetit, në një mbretëri të sunduar drejtpërdrejt nga Zoti.
Kjo shpallje gëzimi dhe shprese, që përbën mesazhin qendror të letërsisë apokaliptike, komunikohet nga autorët apokaliptikë përmes një gjuhe të errët dhe misterioze në të cilën gjithçka ka vlerë simbolike: numrat, ngjyrat, bishat, llojet e veshjeve, pjesët e trupit, personazhet. Zbulimet e tyre përcillen përmes vizioneve, alegorive dhe imazheve që nuk duhen marrë kurrë fjalë për fjalë (siç bëjnë Dëshmitarët e Jehovait), por duhet të deshifrohen me kujdes.
Përdorimi i kësaj gjuhe pati momentin kulmor në kohën e Jezusit, prandaj nuk duhet të ngjall habi që edhe Mjeshtri e përdori atë dhe se ajo gjendet në të gjithë librat e Besëlidhjes së Re, jo vetëm në të fundit që mbart emri i Apokalipsit.
Libri i Danielit, nga i cili është marrë pjesa e sotme, konsiderohet i pari nga librat apokaliptikë. Është shkruar në një epokë më të trazuar për Izraelin, atë të përplasjes midis kulturës helenistike, të imponuar me forcë nga mbreti Antiokus IV, dhe traditave të atdheut, të mbështetura nga lëvizja makabeane. Kjo luftë u bë simboli i duelit midis forcave të së mirës dhe së keqes.
Si të gjithë apokaliptikët, autori i librit të Danielit u drejton një ftesë njerëzve të përndjekur dhe të shtypur që të qëndrojnë të palëkundur në sprovë dhe shpall një mesazh shprese: mbretërisë së të keqes i ka ardhur fundi dhe mbretëria e qiejve është gati të ngrihet. .
Leximi fillon me një referencë për ankthin e madh në të cilin njerëzit po luftojnë, të vetëdijshëm se, që nga ngritja e kombeve, nuk ka pasur kurrë një kohë më të palumtur (v. 1).
Pastaj është njoftimi për ndërhyrjen e princit të madh, Mikaelit (v. 1).
Besohej se Zoti kishte oborrin e tij në qiell të përbërë nga engjëj, të quajtur "bij të Perëndisë" (Dt 32,8) ose gjithashtu "ushtria e qiellit" (Dt 4,19). Secilit prej tyre iu besua një popull me detyrën për t'i mbrojtur dhe garantuar drejtësinë.
Mikaeli ishte engjëlli mbrojtës i Izraelit dhe ishte simboli i forcave të së mirës që luftonin kundër atyre të së keqes. Në librin e Danielit ai u shfaq tashmë si një mbrojtës i popullit të tij në një konflikt me engjëllin kujdestar të Persisë:
“21 Përnjëmend do të të lajmëroj çfarë shkruan në Librin e së vërtetës. Askush nuk më ndihmon kundër këtyre përveç Mikaelit, princit tuaj” (Dn. 10,21).
Ne përballemi qartë me imazhe që duhen deshifruar për të kuptuar kuptimin e tyre.
Mikael do të thotë: "Kush është si Zoti?". Përgjigja është e qartë: "Askush!". Nuk ka asnjë tjetër që mund të barazohet me Zotin, Perëndinë e Izraelit. Përkujtimi shpesh përsëritet në Bibël:
"11 Unë, e vetëm unë jam Zot, përveç meje Shëlbues tjetër s’ka!”(Is 43,11).
Dhe Osea, 13,4, ripërsërit:
“ 4 “E pra, unë jam Zoti, Hyji yt,
që prej dheut të Egjiptit,
tjetër Hyj mos njih pos meje,
shëlbues tjetër pos meje nuk ka”.
Askush nuk është në gjendje të çojë në shpëtim përveç Zotit dhe Izraeli e ka përjetuar këtë. Sa herë që e braktiste Zotin dhe u besonte perëndive të tjera, ai pati ndryshime: dekretoi rrënimin e tij, u kthye në skllavëri, u internua në mërgim, u mposht toka e tij.
Bota e re do të lindë vetëm kur Mikaeli të ketë dorën e sipërme në botë, domethënë kur njerëzit të hedhin poshtë të gjithë idhujt dhe të jenë të bindur se askush nuk është si Zoti.
Me vështrimin e profetit, autori i librit të Danielit shikon në të ardhmen dhe sheh ardhjen e epokës së re, atë në të cilën të gjithë perënditë do të asgjësohen dhe fuqia e tyre do t'i dorëzohet Zotit të vërtetë dhe të vetëm, simbolizuar në figurën e Mikaelit.
Mbretëria qiejve do të shfaqet, por një enigmë mbetet e pazgjidhur: çfarë do të bëhet me ata që, për të mos tradhtuar besimin e tyre, u vranë nga persekutuesi? Kjo është pyetja e bërë nga izraelitët, të cilët në shekullin II p.e.s., pësuan ngacmimet e Antiokut IV.
Shikuesi përgjigjet: Të gjithë të drejtët që flenë në pluhurin e tokës do të zgjohen dhe do të marrin pjesë në gëzimin e mbretërisë së Perëndisë (v. 2) dhe ata që kanë shpallur të vërtetën dhe kanë mbrojtur drejtësinë do të shkëlqejnë si yjet e qiellit (v. 3).
Kjo është deklarata e parë e qartë e ringjalljes që gjendet në Bibël.
Asnjë përpjekje nuk do të jetë e kotë; asnjë lot, asnjë dhimbje, asnjë sakrificë nuk do të humbasë.



LEXIMI I DYTË: Hb. 10,11-14.18.

Në Besëlidhjen e Vjetër,
11 ndërsa çdo prift tjetër qëndron gati çdo ditë për pët të bërë shërbësën e kultit e shpesh kushton po të njejtat fli, të cilat assesi s’mund t’I shlyejnë mëkatet, 12 Krishti përkundrazi duka pasë kushtuar për mëkate vetëm një flit të vetme, rri përgjithmonë në të djathën e Hyjit, 13 dhe qysh atëherë prit vetëm që armiqtë e tij të vihen shtrojë e këmbëve të tija. 14 Dhe vërtetisht, me një kusht të vetëm i përsosi për amshin të shenjtëruarit…18 Tashti aty ku u falën mëkatet, nuk ka më kushte për to.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Që nga kohët e lashta, mëkati ka shkaktuar trazira të thella të brendshme te njerëzit; shkelja e normave morale ka qenë gjithmonë shkak shqetësimesh dhe ankthi. Sëmundjet, fatkeqësitë, dhe pikërisht fatkeqësitë natyrore dhe vdekja i atribuoheshin shkeljes së dispozitave të hyjnisë.
Për t'u çliruar nga njollosia e fajit, vendoseshin ritet, larja në lumenj të shenjtë dhe spërkatja me ujë ose gjak kafshësh.
Izraeli trashëgoi shumë nga këto praktika nga traditat e popujve të tjerë. Në tempull, priftërinjtë i ofronin vazhdimisht flijime Perëndisë për të shlyer mëkatet e njerëzve. Por a ia arritën qëllimit? Jo, përgjigjet leximi i sotëm. Pastrimi nuk mund të arrihej sepse gjaku i kafshëve nuk mund të pastrojë zemrën e njeriut (v. 11).
Vetëm sakrifica e Krishtit është në gjendje të prodhojë këtë pastërti. E ofruar një herë për gjithmonë, ai vërtet e ka çliruar njerëzimin nga fajet e tyre (v. 12).
Para këtij pohimi të qartë, mund të pyesim se si është e mundur që mëkati vazhdon të jetë prezent jo vetëm midis paganëve, por edhe midis të të krishterëve?
Autori i Letrës drejtuar hebrenjve jep përgjigjen e tij: edhe pse fati të të gjithë armiqve të të mirëve tashmë është vulosur një rregull, ata ende nuk janë vënë plotësisht nën këmbët e Krishtit (v. 13); duhet të pritet që fitorja e tij të shfaqet në plotësinë e saj.
Megjithatë, ai që është i bindur se e keqja tashmë është mposhtur nga vdekja dhe ringjallja e Krishtit nuk mund të shqetësohet, edhe nëse është i detyruar të pranojë se në botë vazhdojnë të ekzistojnë mjerime, ligësi dhe mëkate. Ai që e lë veten të kapet nga paniku përballë një armiku të mposhtur, tregon se ka një besim shumë të brishtë (vv. 14.18).


UNGJILLI: Mk. 13,24-32.

24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden.’
26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit”.
28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë”.
32 “Sa për atë ditë e për atë orë, s’di askush, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur Marku shkruan këtë faqe të ungjillit të tij, perandoria romake është e trazuar nga luftërat, epidemitë, fatkeqësitë dhe uria. Komunitetet e krishterë janë prekur nga persekutimi dhe, thellësisht të shqetësuar, nuk arrijnë më të kuptojnë në thellësinë atë që po ndodh. Situata kritike ndez fantazinë e disa fanatikëve që, duke iu referuar paralajmërimit për shkatërrimin e tempullit të Jeruzalemit të bërë nga Jezusi, përhapin parashikime për një katastrofë të afërt, për fundin e gjithë krijimit dhe për kthimin e Krishtit mbi retë e qiellit.
Ekuilibri i komuniteteve është i trazuar dhe ungjilltari ndjen se duhet të ndërhyjë. Për të ndihmuar të krishterët të vendosin ngjarjet në perspektivën e duhur, ai fut në librin e tij një kapitull, të trembëdhjetin (i cili ndoshta nuk ishte planifikuar fillimisht), në të cilin tregon fjalët ndriçuese të Mësuesit për këtë temë apokaliptike.
Së pari, ai kujton këshillën për të mos u mashtruar nga fjalët pa kuptim të atyre që predikojnë fundin e afërt të botës:
5 “Vëriani mendjen të mos ju gënjejë kush! 6 Sepse do të vijnë shumë njerëz në emrin tim e do t’ju thonë: ‘Unë jam!’ dhe do të gënjejnë shumëkënd. 7 Por edhe kur të dëgjoni për luftëra e për lajme luftërash, mos u shqetësoni! Këto duhet të ndodhin, por as atëherë ende nuk është mbarimi. 8 Sepse, do të ngrihet popull kundër popullit mbretëri kundër mbretërisë, do të ndodhin tërmete në vende të ndryshme e do të ketë uri. Ky është fillimi i vështirësive të tmerrshme" (Mk. 13,5-8).
Nuk do të jetë fundi, por fillimi i dhimbjeve. Çfarë pritej: një përkeqësim i mëtejshëm i dhimbjes? Një agoni dramatike e botës, paralajmërimi i vdekjes e krijimit ose një lindje e re pas mundimeve të lindjes?
Kësaj pyetjeje, Marku i përgjigjet me fjalët e Mësuesit të cilat na janë referuar në ungjillin e sotëm.
Shkëputja hapet me imazhet tipike të letërsisë apokaliptike:
“24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden’” (v. 24-25).
Të gjithë popujt e Lindjes së Mesme antike e konsideronin si hyjni yjet e firmamentit, mendonin se ngjarjet e botës vareshin nga ata dhe se mund të favorizojnë jetën ose të shkaktojnë fatkeqësi dhe katastrofa, prandaj u ofronin atyre lutje dhe sakrifica.
Moisiu e kishte rekomanduar popullin e tij:
“19 Dhe që, duke ngritur sytë në qiell, të shikosh diellin, hënën e yjet ‑ mbarë ushtrinë qiellore ‑ dhe të mos tradhtohesh prej gabimit e t’i adhurosh e t’u shërbesh! Këto gjëra ua dha Zoti, Hyji yt, të gjithë popujve që janë nën qiell, 20 kurse ju Zoti ju nxori nga furrënalta e hekurit të Egjiptit, që t’ju ketë popull pronë, siç jeni edhe sot e kësaj dite” (Dt. 4,19).
Profetët e kishin dënuar ashpër adhurimin e yjeve, perëndive mashtruese, idhuj që tërhiqnin shikimin e habitur të njeriut dhe e bënin atë të përkulet me gjunjë në adhurim. Ata kishin shpallur shuarjen e tyre dhe siguruar rënien e tyre:
“10 Të qiellit yjet e yjësitë e tij
s’do ta lëshojnë dritën e vet,
posa të lindë do të erret dielli,
as hëna s’do të bëjë dritë më!” (Is 13,10), dhe akome më shumë nga Isaia 34,4-5:
“U shkatërrua mbarë ushtria e qiellit,
u shrrotullua porsi libër qielli
shkëputen, bien të gjithë yjet e tij,
siç bie gjethi i hardhisë,
porsi gjethi i thatë i fikut.
5 Sepse dehur është në qiell shpata ime,
ja, po bie përmbi Edom,
për të bërë gjyq mbi popull të truar mallkimit”.

Ato nuk ishin shenja të fatkeqësisë, por orakuj të destinuar të japin gëzim dhe shpresë. Isaia nuk kishte për qëllim të pohonte se forcat kozmike do të ishin tronditur, por se bota pagane, e përfaqësuar nga këto yje, do të shuhej dhe njerëzit nuk do të ishin më të nështruar para idhujve.
Jezusi e merr këto imazhe jo për t’i frikësuar dishepujt, por për t’i ngushëlluar. Mjerimet, uritë, dhunat dhe ndjekjet me të cilat përballen, janë shenja të një bote ende të dominuar nga e keqja, megjithatë fundi i kësaj realiteti të dhimbshëm është vendosur tashmë dhe rënia e tij ka filluar.
Menjëherë pas errësirës së këtyre idhujve shtypës, ja, shfaqet, me re të qiellit dhe me shumë fuqi e lavdi, Biri i njeriut për të ngritur mbretërinë e re:
“Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (v. 26-27).
Jashtë metaforës: çdo idhull që shembet, shënon një tërheqje të ligut dhe një hap përpara në mbretërinë e Zotit; çdo dritë mashtruese që shuhet, është një fitore e njeriut mbi të pafundin.
Në këtë pikë, Jezu Krishti paraqet një imazh të ri apokaliptik: Biri i njeriut “do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (v. 27).
Duket si një parapërgatitje për skenën e gjykimit të fundit që përshkruhet në Ungjillin e Mateut. Qëndrohet pothuajse me frymën pezull, në pritje që Jezu Krishti të vazhdojë:
“Dhe Biri i njeriut do t'i ndajë njëri nga tjetri, ashtu si bariu ndan delet nga dhi…” (Mt 25,31-46).
Kuptimi i imazhit të engjëjve që mbledhin të zgjedhurit nga katër skajet e botës është krejtësisht ndryshe. Nuk është njoftimi i një gjykimi, nuk ka asnjë përmendje të ndonjë ndëshkimi; mesazhi është absolutisht ngushëllues, është përgjigjja ngushëlluese që Marku u jep komuniteteve të tij që po kalojnë një moment dramatik. Ata janë të përndjekur dhe përballen me dhuna. Shumë të krishterë po vriten dhe fatkeqësisht ndër ta ka - dhe kjo është pjesa më e dhimbshme e ngjarjes - edhe kundërshti dhe ndarje; madje ka edhe ata që tradhtojnë vëllezërit e besimit, i denoncojnë dhe i akuzojnë përpara gjykatave pagane. Koha kur dishepujt “ishin një zemër e vetme dhe një shpirt i vetëm” (At 4,32) është larg; tani ata ndihen të përballuar me forcat e ligut, si gjethe të rrahura larg nga erërat e forta (Iz 64,5), janë të tronditur dhe të paaftë për të reaguar.
Atëherë këtyre krishterëve të ndikuar për të hequr dorë, Marku u kujton premtimin e bërë nga Jezusi: Biri i njeriut nuk do të lejojë që të shpërndahen; përmes engjëjve të tij do t’i mbledhë nga të katër pika të horizontit dhe kështu do t’i mbledhë nga të gjithë toka.
Imazhi është biblik, e ka përdorur tashmë Moisiu:
“3 atëherë Zoti, Hyji yt, do të ndryshojë fatin tënd, do të ketë mëshirë për ty, dhe përsëri do të të bashkojë prej të gjithë popujve nga të shpërndau më parë. 4 Po edhe nëse do të kesh qenë humbur deri në skajin e botës, edhe atje Zoti, Hyji yt, do të vijë të të marrë e do të të kthejë 5 dhe do të të shtjerë në tokën që e patën për pronë etërit e tu, dhe do ta marrësh. Do të të bëjë më të lumtur e më të shumtë se ç’qenë etërit e tu” (Dt. 30,3-4).
Mbledhja e dishepujve nuk do të jetë për dhënjen e llogarive për veprimtarinë e tyre, por për shpëtimin e tyre.
Engjëjt duhet të identifikohen në përputhje me referencat biblike. Termi engjëll nuk e përcakton patjetër një qenie shpirtërore, siç imagjinohet zakonisht; nënkupton çdo ndërmjetës të shpëtimit të Perëndisë; në Bibël aplikohet për çdokush që bëhet instrument në duar të Zotit në dobi të njeriut. Moisiu, që udhëhoqi Izraelin në shkretëtirë, quhet “engjëll” (Ex 23,20.23), dhe Gjon Pagëzuesi paraqitet në fillim të Ungjillit të Markut si një “engjëll” (Mc 1,2). Engjëjt e Zotit janë të gjithë ata që bashkëpunojnë me planin e Perëndisë.
Shpëtimi i vëllezërve nga besimi I brishtë dhe nga shpërndarja nuk ndodh përmes një ndërhyrje të habitshme të Zotit, por përmes ndërmjetësimit të engjëjve, dishepujve që, në momentin e provës, kanë ditur të qëndrojnë të fortë në besim. Ata janë engjëjt e ngarkuar për t'i rikthyer vëllezërit në unitetin e kishës.
Mesazhi është pra plot gëzimi dhe shprese për të gjithë: asnjë nga të zgjedhurit nuk do të harrohet, askush nuk do të humbasë.
Imazhi intrigues i stuhisë së dhunshme, që frikëson dhe shpërndan zoigjtë pulash, që i thërrasin ata te vetja dhe i vendosin në siguri nën krahët e tyre (Mt 23,37), është ndoshta ilustrimi më i mirë i këtij mesazhi.
Pjesa e dytë e fragmentit (vv. 28-32) përgjigjet pyetjes që shfaqet shpontane pas dëgjimit të njoftimit ngushëllues se mbretëria e së keqes i ka ardhur fundi dhe se biri i njeriut do të mbledhë të zgjedhurit në mbretërinë e tij: kur do të ndodhë kjo?
Njerëzimi është lodhur nga vuajtjet, nga durimi i padrejtësive të të këqijve, nga verifikimi se e keqja vazhdon të mbizotërojë në botë dhe në çdo njeri.
Përgjigja jepet me imazhin e fikut (v. 28),që është pema e fundit midis pemëve që nxjerr gjethe. Kur këto fillojnë të dalin, fermeri ndjen se vera po i afron dhe gëzohet duke menduar për korrjet e bollshme.
Vetëm Ati dhe askush tjetër e di ditën dhe orën kur mbretëria e Zotit do të ketë përmbushjen e saj të plotë (v. 32). Sidoqoftë, ka shenja evidente që tregojnë se momenti vendimtar po afrohet. Krishterët kultivojnë ndjeshmërinë dhe vëmendjen e fermerit që di të kapë në çdo gjë që ndodh shenjat e sezonit të ri.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET VITI B.

MË 24-11-2024.


LEXIMI I PARË: Dn. 7, 13-14.

Unë, Daniel,
13 Unë po shikoja kështu në vegimin e natës:
dhe ja, në retë e qiellit,
po vinte dikush si Biri i njeriut!
Arriti deri tek i Tejetlashti i motit
dhe qe paraqitur para tij.
14 Ai i dha pushtetin, nderin e mbretërinë.
Të gjithë popujt, fiset e gjuhët
u shtruan nën shërbimin e tij:
pushteti i tij pushtet i amshuar
që kurrë s’do të merret,
mbretëria e tij
kurrë nuk do të prishet.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NJË SKENË KURORËZIMI.

Profeti Daniël na përshkruan një skenë të vërtetë kurorëzimi. Kjo ndodh, na thotë ai, në "retë e qiellit", domethënë në botën e Zotit. Dhe ja që një "bir njeriu" (domethënë një qenie njerëzore) shkon drejt të Vjetrit që përfaqëson Zotin.
Që nga fjalët e para, jemi të paralajmëruar: profeti Daniël na përshkruan një vision:
"Unë po shikoja kështu në vegimin e natës: dhe pashë".
Dhe çfarë sheh ai? Ai sheh "retë e qiellit", fillimisht; kjo do të thotë se ai ndjek atë që ndodh atje lart, në botën e Zotit. Daniëli, këtu, nuk e përdor fjalën Zot, por flet për një të Vjetër dhe, disa vargje më lart, e ka përshkruar atë të ulur në një fron. Dhe të gjithë kuptojnë se bëhet fjalë për vetë Zotin. Dhe ja që një "bir i njeriut" shkon drejt të Vjetrit: "bir i njeriut", në hebraisht, do të thotë thjesht "njeri".
I rimarr këto vargje të para: "Unë, Daniëli, shikoja, gjatë vizioneve të natës, dhe pashë të vinte, me retë e qiellit, si një Bir njeriu; ai arriti tek i Vjetri, dhe u çua përpara tij". Dhe ai shkon për t’u shuguruar mbret. Është dita e kurorëzimit të tij në njëfarë mënyre!
" Unë po shikoja kështu në vegimin e natës: dhe i Tejetlarti (I Vjetër) i dha Birit të njeriut sundim, lavdi dhe mbretëri; të gjithë popujt, të gjitha kombet dhe të gjitha gjuhët e shërbyen. Sundimi i tij është një sundim i përjetshëm, që nuk do të kalojë, dhe mbretëria e tij, një mbretëri që nuk do të shkatërrohet". Pra, është një mbretëri universale dhe e përjetshme. Vërej se ai nuk e merr atë, nuk e fiton atë me forcë: Daniëli thotë, nga njëra anë, se ai çohet përpara fronit të Zotit (ai nuk i afrohet me iniciativën e vet), dhe, nga ana tjetër, "iu dha" sundim, lavdi dhe mbretëri”.
Leximi ynë i kësaj të diele mbaron këtu; por për ta kuptuar mirë, duhet të shkojmë pak më tej. Sepse Danieli vazhdon rrëfimin e vizionit të tij. Ja pra vijimi që ndoshta do të na habit, sepse do të zbulojmë se ky bir njeriu nuk është, siç e menduam spontanisht, një individ i veçantë, është një popull: "Tmerri ma mbuloi shpirtin. Mua Danielin më tmerruan këto gjëra. Vegimet që më vlonin në mend më morën mendsh. Iu afrova njërit prej atyre që ishin aty e kërkova të ma thotë të vërtetën lidhur me të gjitha këto. Ai m’u përgjigj e ma dha shpjegimin e këtyre gjërave:… derisa arriti i Tejetlashti i motit dhe u dha të drejtën Shenjtërve të të Tejetlartit. Erdhi koha dhe Shenjtërit e fituan mbretërinë dhe do të zotërojnë mbretërinë përgjithmonë e përjetësisht". Dhe i njëjti interpretues qiellor përsërit disa vargje më tej: "Mbretëri e pushtet e madhëria e mbretërive
do t’i jepen popullit
të Shenjtërve të të Tejetlartit,
mbretëria e të cilit
është mbretëri e amshueshme
dhe të gjithë mbretërit atij do t’i shërbejnë,
atë do të dëgjojnë ’“.
Kjo do të thotë se biri i njeriut është në të vërtetë populli i Shenjt i të Tejetlartit. "Populli i Shenjtit të Tejetlartit", në gjuhën biblike, do të thotë Izraeli ose të paktën, në kohë persekutimi, Teprica e vogël dhe besnike të këtij populli.

Mos e harrojmë se Danieli e pati këtë vizion në një moment veçanërisht të dhimbshëm të historisë së Izraelit: gjatë pushtimit grek, nën sundimin e Antiokut Epifanit rreth vitit 165 p.e.s. Dhe ai u drejtohet atyre që i mbeten besnikë fesë hebraike në zemër të persekutimit. Ai u thotë atyre "Ju jeni ky popull i Shenjtë i Tejetlartit që së shpejti do të marrë mbretërinë". Ky vizion pra, jehon si një mesazh ngushëllimi: duke folur qartë, ai ka thënë hapur: “Vëllezërit e mi, për momentin, jeni të shtypur, por çlirimi juaj po afrohet dhe do të jetë përfundimtar”.
Predikimi i profetit Daniel i ka inkurajuar padyshim vëllezërit e tij që të qëndrojnë të fortë, të ruajnë shpresën, ashtu siç predikoi edhe Ringjallja e të vdekurve që e lexuam të dielën e kaluar. Dhe dihet se, pak kohë pas, Judenjtë u rebeluan kundër Antiokut Epifan dhe arritën ta detyrojnë atë të largohet. Dhe paqja u kthye. Por vazhduan ta lexonin Danielin dhe ta lexonin, këtë herë, si një profeci për të ardhmen. Dhe disa, ndër Judenj, filluan të mendonin se Mesia, mbreti ideal i pritur për fundin e kohërave nuk do të ishte një individ i veçantë, por një popull. Deri në atë pikë sa, në kohën e lindjes së Jezusit, nëse të gjithë në Izrael e prisnin me padurim Mesinë, jo të gjithë e imagjinonin në të njëjtën mënyrë: disa prisnin një njeri, të tjerë prisnin një Mesi kolektiv, të cilin e quanin Tepricën e vogël të Izraelit (një shprehje që i takon profetit Amos), ose birin e njeriut, pikërisht, në referencë me këtë fjalë të profetit Daniel.


KUSH ËSHTË BIRI I NJERIUT?

Jezusi i Nazaretit e përdorte shumë shpesh shprehjen "Biri i Njeriut"! (Ajo lexohet më shumë se tetëdhjetë herë në ungjij) dhe, shumë dukshëm, në shumë raste, ishte për t’iu referuar vetes.
Por kjo ngriti menjëherë disa pyetje.
Së pari, Jezusi e përdor shpesh shprehjen "Biri i njeriut", dhe, siç u tha sapo, shumë dukshëm, është për t’iu referuar vetes; por ai është i vetmi! Askush tjetër nuk i atribuon atij këtë titull, dhe kjo nuk është për shkak të injorancës sepse libri i Danielit ishte shumë i njohur. Por pikërisht, nëse ishte shumë i njohur, me siguri nuk mund ta njihnin këtë titull te Jezusi: së pari, sepse ky Bir i njeriut që vjen mbi retë e qiellit e tregonte Mesinë. Pra, kur Jezusi përdorte këtë shprehje duke folur për veten, ai pretendonte njëkohësisht të ishte Mesia! Por, në sytë e të afërmve të tij, ai nuk mund të ishte: bashkëkohësit e tij me siguri nuk ishin të tunduar të identifikonin Jezusin e Nazaretit, drunjtarin, me "popullin e Shenjtërve të Tejetlartit"!
Së dyti, Jezusi solli një ndryshim thelbësor në përfaqësimin klasik të Birit të njeriut. Ai i përsërit fjalët e librit të Danielit: "26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (Mk 13,26), por ai i shton edhe një aspekt të vuajtjes: (gjithmonë te Marku) "Ai i mësonte dishepujt e tij dhe u thoshte: Biri i njeriut do të dorëzohet në duart e njerëzve; ata do ta vrasin..." (Mk 9,31).
Pas Ringjalljes së tij, gjithçka u bë e ndritshme për dishepujt e tij: nga njëra anë, ai e meriton plotësisht këtë titull të Birit të njeriut mbi retë e qiellit, ai që është njëkohësisht njeri dhe Zot; nga ana tjetër, Jezusi është i parëlinduri i njerëzimit të ri, Kreu i këtij njerëzimi, dhe ai na bën një Trup të vetëm: në fund të historisë, ne do të jemi aq të bashkuar sa do të jemi me të si "një njeri i vetëm"! ... Me të, të shartuar tek ai, ne do të jemi "populli i Shenjtërve të Tejetlartit".
Së treti, përfundimisht, Jezusi sjell një ndryshim të vogël gramatikor: ai flet për "Birin e njeriut" ndërsa Danieli thoshte "një Bir i njeriut"; biri i njeriut donte të thotë "një njeri", por kur themi "njeriu", mendojmë "Njerëzimin" dhe kështu "Biri i Njeriut" do të thotë Njerëzimi; duke e zbatuar këtë titull te vetja, Jezusi zbulohet si bartësi i fatit të të gjithë njerëzimit.
Atëherë zbulojmë mrekullinë në të cilën mezi guxojmë të besojmë: "plani i mirë" i Zotit është të na bëjë një popull mbretërish ...! Ky është projekti i tij, që nga fillimi, kur ka krijuar njerëzimin. Libri i Zanafillës e thoshte tashmë këtë:
"27 Hyji krijoi njeriun në përngjasimin e vet,
e krijoi në përngjasimin e Hyjit;
i krijoi mashkull e femër.
28 Hyji i bekoi dhe u tha:
“Shtohuni e shumohuni e mbusheni tokën
dhe sundojeni atë!”
(Zn. 1,27-28).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET.VITI B.

MË 24-11-2024.


LEXIMI I DYTË: Zb. 1,5-8.

…paçi hir dhe paqe
prej Atij që është, që ishte dhe që po vjen
dhe prej shtatë shpirtrave që janë para fronit të Tij
5 dhe prej Jezu Krishtit, Dëshmitarit besnik, të Parëlindurit ndër të vdekur, Sunduesit të mbretërve të tokës!
Atij që na do, që na çliroi nga mëkatet tona me gjakun e vet,
6 që na bëri Mbretëri, priftërinj për Hyjin, Atin e vet,
- Atij i qoftë lavdi dhe pushtet në shekuj [të shekujve].
Amen
7 Ja, po vjen me re
dhe do ta shohë çdo sy
edhe ata që e shporuan
dhe të gjitha fiset e tokës do të vajtojnë për shkak të Tij.
Po! Amen!
8 Unë jam Alfa dhe Omega - thotë Zoti Hyj, - Ai që është, që ishte dhe që po vjen, i Gjithëpushtetshmi.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

PAÇI HIR DHE PAQE PREJ JEZU KRISHTIT.

“Paçi hir dhe paqe…” është dëshira e madhe e Gjonit për Kishat e Azisë së Vogël, të cilave ai u drejtohet; është thjesht dëshira e tij për të parë më në fund që realizohet projekti i Zotit, që letra ndaj Efesianëve e quan “qëllimi i tij i mirësisë”:
“ 14 Lavdi Hyjit në më të lartin qiell
e paqe mbi tokë njerëzve,
që i ka për zemër!” (Lk. 2,14) këndonin zërat qiellorë natën e Krishtlindjeve.
Pastaj konstatohet që qëllimi i Zotit për njerëzimin është realizuar në Jezu Krishtin:
“Paçi hir dhe paqe prej Jezu Krishtit…”.
Vështirësia e këtij teksti vjen nga densiteti ekstrem i fjalive të tij: ato evokojnë të gjithë misterin e Krishtit: “Dëshmitarit besnik, të Parëlindurit ndër të vdekur, Sunduesit të mbretërve të tokës”(v. 5).
Çdo fjalë, çdo shprehje shpreh një aspekt: “Jezus”, është emri i një njeriu të thjeshtë nga Nazareti, por ai tashmë do të thotë “Perëndia shpëton”; “Krist”, do të thotë Mesia, i mbushur me Shpirtin e Hyjit; “dëshmitari i besueshëm” i përgjigjet deklaratës së Jezusit para Pilatit (që po e dëgjojmë këtë të dielë): “… unë linda dhe erdha në botë
për të dëshmuar të vërtetën.
Kush e do të vërtetën,
ai e dëgjon fjalën time” (Gj. 18, 37); “I Parëlinduri ndër të vdekur” (v.5): gjithë besimi i të Krishterëve të parë është këtu; ky njeri, të cilin Zoti e ka ringjallur, është vdekjeprurës si të tjerët dhe tani ai tërheq pas vetes të gjithë vëllezërit e tij, ai që është i pari i një gjinie të gjatë; “mbreti i mbretërve të tokës”: një konstatim i ri që ai është Mesia (dhe se ka vënë të armiqtë e tij shtrojë për këmbët e tij, siç thotë psalmi 110, 1).
Në kalim, është vënë re se numrimi ka tre cilësi, “1 dëshmitar i besueshëm, 2 i parëlinduri ndër të vdekur, 3 mbreti i mbretërve të tokës”: në Apokalips, numrat janë gjithmonë simbolikë; shprehjet ternare janë të rezervuara për Zotin, përdorimi i tyre për Jezusin, do të thotë që ai është i barabartë me Zotin, që ai është Zot.
Fraza e dytë ripërsërit dhe amplifikon të parën:
“Atij që na do, që na çliroi nga mëkatet tona me gjakun e vet, 6 që na bëri Mbretëri, priftërinj për Hyjin, Atin e vet, - Atij i qoftë lavdi dhe pushtet në shekuj [të shekujve.
Amen” (v. 5-6).
Edhe këtu ne gjejmë shprehjet tradicionale të besimit: dashuria e Krishtit për njerëzimin, jeta e tij e dhënë (kjo është kuptimi i shprehjes “gjak i derdhur”) për të na çliruar nga e keqja; në Krishtin Jezus u realizua premtimi i largët i librit të Eksodit: “6 Ju do të jeni për mua një mbretëri priftërinjsh, e një popull i shenjtë. Këto janë fjalët që do t’ua thuash bijve të Izraelit” (Dal. 19,6).
Këta dy paragrafë janë në formë dëshire: në fillim: “Paçi hir dhe paqe” dhe në fund: “Atij i qoftë lavdi dhe pushtet në shekuj”.
Mund të pyesim: “Pse këta urime janë në mënyrë nënshkruese? Për të dytën, është e qartë: Shën Gjoni na fton të japim lavdi Zotit, por gjithashtu duhet ta bëjmë këtë. Por për të parën, është më befasuese: “Paçi hir dhe paqe...” A mundet Zoti të mos na japë hir dhe paqe? Ne shpesh hasim urime të tillë në mënyrë nënshkruese në liturgji: për shembull: “Zoti qoftë me ju dhe ju bekoftë”; ato gjithmonë thonë të njëjtën gjë: siç ndodh në çdo mënyrë nënshkruese, ka një dëshirë, ajo për të parë realizimin e një ngjarjeje të dëshirueshme, por jo të sigurt; dëshira në fjalë nuk ka të bëjë me veprën e Zotit, sepse ajo, është e sigurt. Zoti na jep vazhdimisht hirin e tij, paqen e tij, bekimin e tij; dëshira na përket neve: mjafton që ne të jemi të ndjeshëm ndaj këtij rrezatimi të vazhdueshëm të hirit... “Paçi hir dhe paqe…”, kjo do të thotë se hiri dhe paqja na ofrohen, por na mbetet të pranojmë dhuratën që na është bërë!
“Ja, po vjen me re”: këtu njihet Biri i Njeriut për të cilin fliste Danieli në leximin tonë të parë të sotëm, ky Bir i Njeriut afrohet pranë fronit të Zotit për të marrë mbretërinë universale. Kjo është ana e parë e mbretërisë së Krishtit, ana e triumfit, nëse mund ta themi.


DO TA SHOHIN EDHE ATA QË E SHPORUAN.

Dhe ja ana e dyta, ana e dhembjes:
“7 Ja, po vjen me re
dhe do ta shohë çdo sy
edhe ata që e shporuan
dhe të gjitha fiset e tokës
do të vajtojnë për shkak të Tij.
Po! Amen!”
Është ky një aludim për kryqin e Krishtit dhe goditjen me shpatë nga ushtari.
Shen Gjon, këtu, i referohet një fjale të profetit Za. 12,10 dhe 13,1
“10 Mbi shtëpinë e Davidit e mbi banorët e Jerusalemit do ta ndikoj shpirtin e hirit e të lutjes, e ata do t’i drejtojnë sytë kah unë. Do ta vajtojnë atë që e shporuan siç vajtohet djali i dëshirit, do të gjëmojnë mbi të siç bëhet gjëma mbi djalin e parëlindur… 1 Në atë ditë do të jetë kroi rrjedhës për shtëpinë e Davidit e për banorët e Jerusalemit për larje të mëkateve e të papastërtive. 2 Atë ditë do të ndodhë ‑ është fjala e Zotit të Ushtrive ‑ do t’ua zhduk emrat idhujve mbi tokë, s’do të përmenden më. Do t’i zhduk profetët e rremë dhe shpirtin e papastër përmbi tokë(Za 12,10; 13,1-2).
Duke folur për një “shpirt i hirit e të lutjes”, Zaharia mendon për një transformim të zemrës së njeriut: duke e ngritur sytë drejt atij që e kanë shporuar, njerëzit do të shohin një të pafajshëm të ekzekutuar padrejtësisht, nën një pretekst të rrejshëm, vetëm sepse e shqetësonte autoritetet fetare të momentit!... Dhe duke e parë atë, njëherë e një kohë, sytë dhe zemrat e tyre do të hapen.
Ezekieli, ai gjithashtu, parashikonte këtë transformim të zemrës së njeriut kur shpallte zëvendësimin e zemrave të gurit me zemra mishit. Zemra e gurit është ajo që ngul këmbë të mbetet e fortë; zemra e mishit është zemra që ndien keqardhje, ajo që "gëzohesh" (siç thotë teksti ynë) përpara shkatërrimeve të urrejtjes që shtyn për të torturuar dhe vrarë një të pafajshëm, duke besuar se e bën këtë në emër të Zotit.
- Jezusi kishte shpallur dhuratën e jetës së tij "për shumicën". Apokalipsi thekson shumë fort këtë, edhe në këtë tekst, si duket, mbi këtë aspekt:
"7 Ja, po vjen me re
dhe do ta shohë çdo sy
edhe ata që e shporuan
dhe të gjitha fiset e tokës do të vajtojnë për shkak të Tij.

Po! Amen!” (v. 7).
- Shprehja "Ai që është, që ishte dhe që vjen" (v. 8) është një nga përkthimet e EMRIT të Zotit (YHVH, Dal. 3, 14) në komentet hebraike (Targumi i Jeruzalemit).
Madhështia mbretërore e Krishtit do të jetë përfundimtare kur në fund zemra e të gjithë njerëzve do të transformohet: vetëm kjo hapje e zemrës sonë do të na bëjë të hyjmë në hirin dhe paqen e parashikuara për ne nga Zoti për gjithmonë: “‘Ejani të bekuarit e Atit tim! Merrni në pronë Mbretërinë që u bë gati për ju që prej fillimit të botës! 35 Sepse pata uri e më dhatë të ha, pata etje e më dhatë të pi, isha shtegtar e më përbujtët, isha i zhveshur e më veshët, 36 i sëmurë e erdhët të më shihni, isha në burg e erdhët tek unë’”(Mt. 25,34-36).