Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET. VITI B.

MË 24-11-2024.

UNGJILLI: Gj. 18, 33-37.

33 Atëherë Pilati hyri përsëri në pallat, e thirri Jezusin dhe e pyeti:
“A je ti mbreti i judenjve?”
34 Jezusi iu përgjigj:
“A e thua ti këtë prej vetvetes, apo ta thanë të tjerët për mua?”
35 Pilati u përgjigj:
“Pse, a mos jam unë judeas? Populli yt dhe kryepriftërinjtë të dorëzuan tek unë. Çka ke bërë?”
36 Jezusi u përgjigj:
“Mbretëria ime nuk është e kësaj bote. Po të ishte Mbretëria ime e kësaj bote, ushtarët e mi do të kishin luftuar që të mos u bija në dorë judenjve. Porse, Mbretëria ime nuk është prej këndej”.
37 “Pra, ti qenke Mbret?”‑ i tha atëherë Pilati.
“Mirë thua! ‑ iu përgjigj Jezusi ‑ Unë jam mbret!
E unë linda dhe erdha në botë
për të dëshmuar të vërtetën.
Kush e do të vërtetën,
ai e dëgjon fjalën time.”
38 “Po çka është e vërteta?” ‑ i tha Pilati.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

BOTA E PËRMBYSUR.

Ja një tekst shumë befasues për Festën e Krishtit-Mbret ! Në ungjij ndodhin pak afirmacione të mbretërisë së Krishtit ! Duhet të shkojmë tek këtu, në tregimin e Pasionit të Jezusit për të gjetur afirmimin e qartë nga vetë ai të mbretërisë së tij. Mund të pyesim pse Jezusi nuk e tha më parë se ai ishte mbret. Çdo herë që dikush donte ta bënte mbret, ai shpëtonte. Çdo herë që dikush donte t'i bënte reklamë, pas mrekullish veçanërisht impresionuese, ai jepte udhëzime shumë strikte për heshtje. E njëjta gjë ndodhi pas Shdërrimit të Jezusit në Mal.
Dhe tani, ndërsa është i lidhur, i varfër, i dënuar, ai pranon se është mbret! Domethënë, në momentin e saktë kur ai nuk ka aspak pamjet e mbretit... së paku në sytë njerëzorë.
Kjo ndoshta do të thotë... Kjo me siguri do të thotë se duhet të rishikojmë konceptet tona për monarkinë: le të kujtojmë se çfarë tha ai për dishepujt e tij: “Ju e dini se ata që mbahen për sundues të popujve, i sundojnë me ashpërsi dhe qeveritarët e tyre ushtrojnë mbi ta pushtetin e tyre. 43 Kështu veç, nuk duhet të jetë ndër ju. Përkundrazi, kushdo prej jush që do të jetë më i madh, le të bëhet shërbëtori juaj, 44 dhe ai që prej jush do të jetë i pari, le të bëhet skllavi i të gjithëve, 45sepse Biri i njeriut nuk erdhi për të qenë shërbyer, por që ai të shërbejë e të japë jetën e vet si shpërblim për të gjithë”(Mk. 10,42-45).
Ajo që Jean dëshiron të na thotë, kur na raporton marrjen në pyetje të Jezusit nga Pilati, është se Jezusi është mbreti i njerëzimit në momentin kur ai jep jetën e tij për ne. Ky mbret nuk ka tjetër ambicie përveç shërbimit. Në fakt, në pyetjen e bërë, kjo përballje midis përfaqësuesit të Perandorisë së madhe Romake dhe një të dënuari me vdekje, siç kishte qindra të tjerë, bëhet një "dialog"; sepse është vërtet bota përmbys: gjatë gjithë Pasionit, Jean thekson me kënaqësi përmbysjen e situatës; këtu, është pushteti romak që do të pranojë se mbreti i vërtetë është Jezu Krishti: kur Pilati i thotë Jezusit "Pra, je mbret?", Jezusi i përgjigjet "Ti thua se jam mbret" ("su legeis") në kuptimin "ti e ke kuptuar gjithçka, ti e thua vetë".
Por ky mbretëri nuk ka asnjë lidhje me mbretërit tona në tokë, të mbrojtur nga rojet: “Nëse mbretëria ime do të ishte nga kjo botë, do të kisha roje që do të luftonin që të mos dorëzohem tek hebrenjtë”. Mbretëria e tij është ajo e së vërtetës: nuk ka një mbrojtje tjetër përveç së vërtetës: “Unë kam lindur, kam ardhur në këtë botë për këtë: për të dëshmuar për të vërtetën. Çdo njeri që i përket së vërtetës dëgjon zërin tim”. Në leximin e dytë të kësaj të diele, e nxjerrë nga Zbulesa, dëgjuam Gjonin të thotë se Jezu Krishti është “dëshmitari besnik”. Ai është Biri i vetëm plot hir dhe të vërtetë » që na e shpalli gjithashtu Prologu i ungjillit të tij.
Pilati, i cili jeton në botën greko-romake, nuk mund të bëjë asgjë tjetër veçse të bëjë pyetjen: “Çfarë është e vërteta?” Hebrenjtë, nga ana e tyre, e dinë që në fillim të Aleancës së tyre me Zotin, se e vërteta është vetë Zoti.


LE TË ZHGJEDHIM T’ I PËRKASIM TË VËRTETËS.

Fjala "të vërtetë" në kuptimin biblik do të thotë "besnikëri e fortë" e Zotit; në hebraisht, ajo është nga e njëjta rrënjë si fjala "AMEN" që do të thotë e fortë, e qëndrueshme, e besnik, e vërtetë (ne e pamë këtë në psalmin 92/93 të kësaj feste).
Saktësisht sepse e Vërteta është një Personë, vetë Zoti, askush nuk mund të pretendojë se e zotëron të vërtetën! Ne i përkasim të vërtetës, ajo nuk na përket neve; sa shumë mosmarrëveshje të panevojshme, dhe madje luftëra vdekjeprurëse mund të kemi shmangur dhe mund të vazhdojmë të shmangim nëse nuk do të kishim humbur kurrë nga sytë se ne nuk e zotërojmë të vërtetën!... Gjëja e vetme e rëndësishme është të dëgjojmë dhe të lejojmë që ajo të na mësojë.
“Çdo njeri që i përket së vërtetës dëgjon zërin tim thotë Jezusi ndaj Pilatit, ashtu siç kishte thënë më parë ndaj Hebrenjve: “Ai që është nga Perëndia dëgjon fjalët e Perëndisë; dhe është për shkak se ju nuk jeni nga Perëndia që nuk më dëgjoni” (Gjn 8,47). Vetëm Perëndia mund të na thotë: “Dëgjo”. Çdo ditë Jezusi dhe dishepujt e tij përsërisnin profesionin e besimit hebre të mësuar nga Tora: “Shema, Israëli” (Dëgjo Izrael! »...); kjo fjalë në gojën e Jezusit, pra, është një tjetër mënyrë për t'u zbuluar si Perëndia. (Në Pagëzim dhe në Shndërrimin në Mal, zëri i qiellit që thotë për Jezusin: “Dëgjojeni Atë” thotë gjithashtu se Ai është Perëndia). Pilati nuk mund t’i kuptoj të gjitha këto rezonancav, por kur Gjoni e raporton gjithë këtë për të Krishterët e parë, ata dinë të lexojnë mes rreshtave.
Pilati mbeti me pyetjen e tij dhe, si duket, humbi mundësinë për të zbuluar Zotin: ai arsyeton mbi të vërtetën në vend që t'i dorëzohet asaj dhe të besojë thjesht. E gjithë Ungjilli i Gjonit përshkruan dilemën që i paraqitet çdo njeriu "të besojë apo të mos besojë". Marta e Betanisë bëri zgjedhjen e duhur, atë të përulësisë dhe besimit: "Unë besoj se ti je Mesia, Biri i Zotit, Ai që duhej të vinte në këtë botë". Pse Marta, gruaja e errët nga Judea, ka qasje në këtë të vërtetë, ajo? Dhe pse jo Pilati? Megjithatë ai nuk është larg: pasi Jezusi vëren se ai është afër: "Ti e pranon vetë se unë jam mbret" (v.37). Çfarë i mungon Pilatit pra?
Ndoshta të pranojë të mos kërkojë të zotërojë të vërtetën, por të merret nga ajo, të i takojë. Si duket, kjo është gjëja e vetme që na kërkohet për të marrë pjesë në mbretërinë e Krishtit: "Lum ata që janë të varfër në zemër, sepse mbretëria e qiejve është e tyre!" Me fjalë të tjera, ata që janë të varfër në zemër janë mbretër të vërtetë, duke filluar nga vetë Jezusi.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET VITI B.

MË 24-11-2024.

PSALMI: 93, 1. 2. 5.

1 Hyji mbretëron! U vesh me madhëri!
Zoti u vesh, me fuqi u ngjesh.
Të palëkundshme e bëri botën:
assesi s’do të trandet!

2 I patundshëm është froni yt që prej fillimit,
ti je i amshueshëm!

5 Dëshmitë e tua janë plotësisht të besueshme,
shenjtëria i përket Shtëpisë sate
përgjithmonë e jetës, o Zot.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

GUZOJ TË PROKLAMOJ: ZOTI ËSHTË MBRET!

Historia universale është plot shembuj të udhëheqësve të luftës që janë shpallur mbretër pas një fitorjeje! Dhe njihet se një udhëheqës e meriton të shpallet mbret kur ai merr kryesinë e popullit të tij për ta çliruar dhe mbrojtur, kur ai arrin të zbatojë të drejtën dhe drejtësinë midis nënshtruesve të tij dhe t'u sigurojë ata siguri brenda e jashtë kufijve.
Nëse liturgjia e krishtere feston Festën e Krishtit-Mbret, është sepse e konsideron atë si fituesin e madh: me ringjalljen e tij, ai e ka mundur vdekjen; me faljen që iu dha atyre që e vranë, ai e ka mundur urrejtjen. Në të njëjtën kohë, ne, të Krishterët, jemi plotësisht të vetëdijshëm për karakterin paradoksal, pothuajse provokues të një feste të tillë: ne guxojmë të themi se Krishti tashmë është mbret, por çdo ditë përballemi me dukjen e kundërt! Vdekja përpunon çdo ditë miliona burra dhe urrejtja është e pranishme në shumë fusha beteje, të vogla apo të mëdha. Por, pikërisht, duke festuar festën e Krishtit-Mbret, ne rikonfirmojmë me këmbëngulje besimin tonë dhe ngrohim shpresën tonë për të nxjerrë forcat e duhura për të përshpejtuar realizimin e këtij mbretërimi.
Psalmi 93 është saktësisht në këtë optikë: ashtu si liturgjia e krishtere feston Festen e Krishtit-Mbret, liturgjia hebreje feston Zotin-Mbret; e njëjtë besim, e njëjta shpresë frymëzon hebrenjtë dhe e njëjtë padurim për të parë shfaqjen e "Ditës" së Zotit. Ata, sigurisht, nuk mund të mbështeten në përvojën e Ringjalljes së Krishtit për të shpallur fitoren e Zotit mbi forcat e së Keqe, por besimi i tyre është po aq i bindur. Pikëmbështetjeja e tyre është përvojat e Exodus-it: Zoti u shpall atyre si Zoti shpëtimtar, Zoti u ka ofruar atyre Besëlidhjen e tij. Këto janë titujt e tij të lavdishëm.
Për këtë aklamacion të mbretërisë së Zotit, kompozitori i psalmit e ka marrë si model atë që ndodhte në ditën e shpalljes së një mbreti të ri. Skena zhvillohet në sallën e fronit: mbreti është i veshur me mantelin mbretëror, ai tani qëndron mbi fron: ai ka nënshkruar kartën e intronizimit, ai ka hyrë në posedim të pallatit mbretëror. Atëherë ngrihet një thirrje e madhe, që buron nga gjoksi i mijëra njerëzve... diçka si “Rroftë Mbreti!”. Në hebraisht, kjo aklamacion quhet “térouah”; është një aklamacion luftarak nga fillimi, aklamacioni i fitores ndaj armikut.
Këtu mbreti që po aklamohet është vetë Zoti. Më shumë se çdokush tjetër, Ai e meriton terouah-n, aklamacionin, ovacionet: Ai që është fitues i të gjitha forcave të së keqes, të kaosit, të ndarjes. Kjo është arsyeja pse psalmi fillon me aklamacionin: “ZOTI është mbret”; ai gjithashtu është i veshur me rroba mbretërore: “Ai është veshur me madhështi, ZOTI ka veshur forcën e tij”. Në të vërtetë, ato janë rrobat e Krijuesit: “madhështi dhe force”. Në hebraisht, shprehja është shumë figurative: “Ai ka veshur forcën e tij”, kjo evokon dosido gjestin e lidhjes së një rrobe në ijët siç bën dhe poçari për të punuar argjilën.


FRONI I ZOTIT ËSHTË KOZMOZ

Froni i tij është tërësia e kozmosit! Një fron që qëndron fort!:
“1 Të palëkundshme e bëri botën:
assesi s’do të trandet!
2 I patundshëm është froni yt që prej fillimit,
ti je i amshueshëm”.
“Dhe toka qëndron fort, e paçenë, që nga fillimi, froni yt qëndron fort, që nga gjithmonë je”. Ka në këtë varg, që duket i parëndësishëm, të paktën dy pika të vogla: njëra kundër idhujve, të cilët statujat e të cilëve janë në mëshirë të kujtdo; tjetra kundër mbretërve të tokës: në Izrael, që nga gjithmonë, historia e mbretërisë ka qenë e trazuar, dramatike... Froni i Zotit, nga ana tjetër, është “i paçenë”. Dhe është i vendosur në kohë! Sa shumë mbretër të Izraelit nuk kanë sunduar më shumë se disa vjet, madje as disa ditë!...
Dhe është krijimi i tërë që thërret se Zoti është mbret, sepse ai është Zot i pakontestuar i tij: madje forcat e detit i nënshtrohen atij; Izraeli, i cili ka një dritare mbi Mesdhe, e di mirë se deti mund të tregojë veten të pandëshkueshëm; i pandëshkueshëm për njeriun, ndoshta, por jo për Zotin! Psalmi ynë e thotë këtë në mënyrë të jashtëzakonshme: ndonëse valët rriten me një ulërimë të tmerrshme, ato janë nën pushtetin e Zotit; atje duhet të lexohet dy vargjet qendrore të këtij psalmi që nuk janë pjesë e leximit të këtij diele: “3 Lumenjtë e ngritën, o Zot,
lumenjtë e ngritën zërin e vet,
lumenjtë e ngritën ushtimën e vet shurdhuese!
4 Më i fortë se ushtima e ujërave të mëdha,
më i përfrigueshëm se deti i tërbuar:
i madhërueshëm është Zoti në lartësi!” (v.3-4).
Këto valë të kontrolluara janë gjithashtu ato të Detit të Kuqë, të cilit Zoti i ka imponuar të lëvizë për të kaluar popullin e tij. Dhe që nga ai ditë, Zoti besnik e ka shoqëruar gjithmonë popullin e tij: kjo është kuptimi i frazës: “Dëshmitë e tua janë plotësisht të besueshme”. Kjo fjalë e fundit thotë se vullneti i Zotit është i pandryshueshëm; fjala e përkthyer këtu si “ië pandryshueshëm” ka të njëjtën rrënjë si fjala “AMEN”; ajo përshkruan besnikërinë, stabilitetin, të vërtetën, pandryshueshmërinë, qëndrueshmërinë... Kjo besnikëri e Zotit, gjithmonë e pranishme në mes të popullit të tij, konkretizohet nga Tempulli madhështor i Jerusalemit: shenjë e pranisë së Zotit, ai është një reflektim i shenjtërisë së tij:
“Shenjtëria i përket Shtëpisë sate
përgjithmonë e jetës, o Zot” (v. 5).
Shenjtëria mbush shtëpinë tënde; ndoshta këtu mund të vërehet një nuancë e vogël ironike: mbretërit e Izraelit rrallë kanë qenë të shenjtë! Mund të dëgjohet në zë të ulët “shenjëtëria mbush shtëpinë tënde” (me kuptimin “e jotja dhe vetëm e jotja”)! Por sidomos, pas Mërgimit në Babiloni, kjo frazë pasqyron gëzimin e parë pas kthimit për të rindërtuar Tempullin me dinjitet: qyteti i Jerusalemit sërish strehon shtëpinë e shenjtë të Zotit.

Kur ky psalm këndohet në Tempullin e Jerusalemit, pas kthimit, pra, në një kohë kur nuk ka më mbret në Izrael, ai feston mbretërinë e Zotit, por gjithashtu, ai feston përpara mbretin-Mesi të ardhshëm që pritet dhe që do të jetë ai që mund të shpresohet në lidhje me imazhin besnik e Zotit. Dhe ne e dimë tashmë, se përmes këtij Mesisë, është populli i zgjedhur dhe, përfundimisht, e gjithë njerëzimi që do të ndajnë Mbretin, siç Mbretëresha drejton pranë Mbretit. Gjatë Festës së Çadrave (në vjeshtë) ku ky psalm përsëritej çdo vit, festohej përpara përmbushja e gjithë historisë, Besëlidhja përfundimtare, Dasmat e Zotit dhe Njerëzimit.

[ninoenina]

F. A. JAVA.. E DIELA XXXIV…KRISHTI MBRET. VITI B. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIV…KRISHTI MBRET…VITI B

MË 24-11-2024.


KRISHTI MBRET: Triumfi i të mposhturve.

“1 Atëherë Pilati mori Jezusin dhe urdhëroi të rrahej me frushkuj.
2 Ushtarët gërshetuan një kurorë ferrash e ia vunë në kokë dhe i veshën një mantel të kuq.
3 I afroheshin dhe i thoshin: “Të falemi, mbreti i judenjve!” Dhe i binin flakaresha” (Gj 19,1-3).

Krishti Mbret: Triumfi i të mposhturve.
“Pastaj Pilati e mori Jezusin dhe e urdhëroi ta rrahnin. Dhe ushtarët, pasi i endën një kurorë me gjemba, ia vunë në kokë dhe i veshën një mantel të kuq; pastaj vinin para tij dhe i thoshin: Gëzuar, o Mbret i Judeve! Dhe i binin flakaresha” (Gj. 19,1-3).

Si e ka mundësi që Jezusi nuk reagon, ashtu siç kishte reaguar kur ishte goditur nga shërbëtori i kryepriftit?” (Gj. 18,23: “Nëse fola keq ‑ i tha Jezusi ‑ ma vërteto të keqen! Nëse fola mirë, pse po më bie?”).

Ngulmimi i një mbreti të shakave ishte një lojë e njohur në lashtësi. Një i burgosur që pas disa ditësh duhej të ekzekutohej, vishej me shenja mbretërore dhe trajtohej si perandor. Një tallje e egër, e cila u bë edhe ndaj Jezusit.
Në skenën e përshkruar nga Gjoni shfaqen të gjithë elementët që karakterizojnë ngulmimin e një perandori: kurora, manteli i kuq, brohoritjet.
Është parodia e mbretërisë dhe Jezui e pranon sepse tregon në mënyrën më të qartë se cili është gjykimi i tij mbi paraqitjen e pushtetit dhe kërkimin e lavdisë së kësaj bote. Të dëshirosh të ulesh në një fron për të marrë nderime dhe përkulje është për Jezusin një farsë edhe pse, për fat të keq, është komedia më e zakonshme dhe groteske e luajtur nga njerëzit.

Në skenën përfundimtare të gjyqit (Gj. 19,12-16), Pilati e çon jashtë Jezusin dhe e vendos të ulet në një tribunë të lartë. Është mesdita dhe dielli është në zenit kur para të gjithë popullit Pilati, duke treguar Jezusin të kurorëzuar me gjemba dhe të veshur me mantel purpur, shpall: “Ja mbreti juaj”. Është momenti i intronizimit, është prezantimi i sovranit të mbretërisë së re, mbretërisë së Perëndisë.
Për Judejtë propozimi është aq absurd sa duket provokues. Reagojnë të zemëruar me një refuzim të revoltuar: “Hiqe! Hiqe! Kryqëzoje!” (Gj. 19,15). Një mbret të tillë nuk duan as ta shohin: zhgënjen çdo pritje, është një fyerje për ata me mendje të shëndoshe.

Jezusi është aty, lart, që të gjithë ta shohin, i ndriçuar nga dielli që shkëlqen në të gjithë shkëlqimin e tij; është në heshtje, nuk shton asnjë fjalë sepse ka shpjeguar tashmë gjithçka. Pret që secili të shprehet dhe të bëjë zgjedhjen e tij.
Mund të vësh bast në madhështi, në mbretëri të kësaj bote ose të ndjekësh Jezusin, duke u hequr dorë nga të gjitha pasuritë dhe duke preferuar humbjen për dashuri. Nga kjo zgjedhje varen suksesi apo dështimi i një jete.

Për të interiorizuar mesazhin, do të përsërisim:
“Mbretëron me Krishtin ai që bëhet me të shërbëtor i vëllezërve”.


LEXIMI I PARË: Dn. 7,13-14.

13 Unë po shikoja kështu në vegimin e natës:
dhe ja, në retë e qiellit,
po vinte dikush si Biri i njeriut!
Arriti deri tek i Tejetlashti i motit
dhe qe paraqitur para tij.
14 Ai i dha pushtetin, nderin e mbretërinë.
Të gjithë popujt, fiset e gjuhët
u shtruan nën shërbimin e tij:
pushteti i tij pushtet i amshuar
që kurrë s’do të merret,
mbretëria e tij
kurrë nuk do të prishet.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kapitulli nga i cili janë marrë dy vargjet e leximit, fillon me një vizion dramatik të natës. Nga oqeani që, në Lindjen e Mesme të lashtë, ishte simboli i botës armiqësore dhe i kaosit, dalin katër kafshë të mëdha: një luan, një ari, një leopard dhe një kafshë e katërt e tmerrshme, e frikshme, me forcë të jashtëzakonshme; grimcon gjithçka me dhëmbët e saj prej hekuri (Dn. 7,2-8).
Gjuha dhe imazhet janë apokaliptike; referimet dhe aludimet në historinë e popujve duhen kuptuar.
Simbolizmi i katër kafshëve është shpjeguar nga vetë autori (Dn 7,17-27). Ato përfaqësojnë katër perandoritë e mëdha që janë pasuar dhe që kanë shtypur popullin e Zotit. Luani tregon mbretërinë gjakatare të Babilonisë së mallkuar; ari është imazhi i popullit të Medisë, i pangopur dhe gjithmonë gati të sulmojë; leopardi me katër koka është simboli i persianëve që vëzhgojnë në çdo drejtim në kërkim të preje; kafsha e katërt, më e tmerrshmja, paraqet mbretërinë e Aleksandrit të Madh dhe të pasardhësve të tij. Nga këta, një paraqitet veçanërisht i neveritshëm, Antioku IV, përndjekësi i shenjtërve besnikë ndaj ligjit të Zotit. Ai e mban pushtetin pikërisht në kohën kur është shkruar libri i Danielit.
Historia e Izraelit ka qenë një zinxhir mbretërish mizore dhe të pamëshirshme me të dobëtit. Kanë shkelur të drejtat e popujve dhe janë imponuar me dhunë dhe me mbizotërim, janë sjellë si kafshë.
Bota do të jetë gjithmonë viktimë e sunduesve arrogantë që e bëjnë forcën zotin e tyre? Zoti do të ndjekë me indiferencë shtypjen e popullit të tij?
Shikuesit i është dhënë të shohë një tjetër skenë madhështore: në qiell vendosen frona dhe një pleq, që përfaqëson vetë Zotin, ulet për gjykim dhe shpall vendimin: kafshëve iu hiqet pushteti dhe e fundit vritet, copëtohet dhe hidhet në zjarr:
“9 Vrojtoja
dhe ja, u shtruan fronet
dhe i Tejetlashti ndenj.
Petku i tij i bardhë porsi bora,
flokët e kokës së tij porsi leshi i pastër;
froni i tij porsi flaka e zjarrit,
rrotat e tij zjarr i ndezur flakë!
10 Lumë i zjarrtë rridhte
e dilte përpara tij,
mijëra mijërash i shërbenin
e miliarda miliardash qëndronin përpara tij:
po bëhej gjyqi,
u hapën librat!
11 Ende më jehonin në veshë fjalët e mëdha që fliste briri, dhe ja, egërsira qe prerë, e copëtuan trupin e saj dhe e hodhën për ta djegur në zjarr. 12 Egërsirave të tjera u qe marrë pushteti, por u qe lejuar ta zgjasin jetën edhe për një kohë të caktuar”(Dn 7,9-12).
Pastaj çfarë ndodh?
Këtu futet leximi i parë i sotëm. Danieli vazhdon zbulimin e tij:
“13 Unë po shikoja kështu në vegimin e natës:
dhe ja, në retë e qiellit,
po vinte dikush si Biri i njeriut!
Arriti deri tek i Tejetlashti i motit
dhe qe paraqitur para tij.
14 Ai i dha pushtetin, nderin e mbretërinë.
Të gjithë popujt, fiset e gjuhët
u shtruan nën shërbimin e tij:
pushteti i tij pushtet i amshuar
që kurrë s’do të merret,
mbretëria e tij
kurrë nuk do të prishet” (Dn. 7, 13-14).
Biri i njeriut është një shprehje hebraike që thjesht do të thotë njeri. Pas kaq shumë kafshësh, ja që shfaqet më në fund një njeri. Njeriu është imazhi i Zotit dhe thirrja e tij është të sundojë mbi kafshët si lexohet në Zn. 1,28:
“Hyji i bekoi dhe u tha:
“Shtohuni e shumohuni e mbusheni tokëndhe sundojeni atë!
Bëhuni zotëruesit e peshqve të detit, të shpendëve të qiellit dhe të çdo gjallese që lëviz përmbi tokë”!”
Dhe në Ps. 8,7-9:
“7 i dhe pushtet mbi veprat e duarve të tua.
Gjithçka vure nën këmbët e tija:
8 delet e kafshët të gjitha,
për më tepër edhe egërsirat e fushës,
9 shpëndët e ajrit dhe peshqit e detit,
të gjitha që përshkojnë udhët e detit!”.

Kush është ky? Kë përfaqëson?
Nuk vjen nga deti si katër monstër, por nga qielli, pra nga Zoti. Autori i librit të Danielit nuk i referohej një individi të vetëm, por Izraelit që, pas tribullimit të madh të përballuar nën Antiok IV, do të merrte nga Zoti një mbretëri të përjetshme, një mbretëri që kurrë nuk do të perëndonte. Të gjitha popujt e tjerë do t'i nënshtroheshin, pa u shtypur, sepse mbreti i tij do të kishte një zemër njeriu.
Me këtë profeci, të shkruar gjatë persekucionit të Antiokut IV të lig (167-164 p.e.s.), autori donte t'u jepte kurajo dhe shpresë njerëzve të devotshëm të popullit të tij. Shtypja ishte tashmë në fund; edhe pak vite dhe Zoti do t'i jepte Izraelit sundimin e botës.
Kur u përmbush kjo profeci?
Pas dy ose tre vitesh, Izraeli në fakt fitoi pavarësinë politike. Pra, a kishte ardhur mbretëria e “birit të njeriut”?
Siç ndodh gjithmonë kur autoriteti kuptohet si pushtet dhe sundim, edhe çlirimtarët e rinj, Makabetë, shpejt u shndërruan në shtypës e shfrytëzues.
Profecia u përmbush vetëm me ardhjen e Jezusit, “Birit të njeriut” që dha fillimin e mbretërisë së shenjtërve të të Tejetlartit (Mk. 14,62). Të gjitha mbretëritë që janë pasuar para tij, janë frymëzuar nga i njëjti parim brutal: konkurrenca. I forti e ka nënshtruar të dobëtin, i pasuri i është imponuar të varfërit, më i aftë e ka skllavëruar më pak të aftin. Sundimtarë të rinj janë vendosur në vend të paraardhësve të tyre, pa e bërë më humane bashkëjetesën e popujve, madje duke e përkeqësuar atë, sepse mendimet dhe ndjenjat mbetën të njëjta: lakmi, mizori dhe dhunë.
Jezusi e ndërpreu përgjithmonë zinxhirin e këtyre perandorive mizore, ai i ndërroi vlerat duke vendosur në krye jo pushtetin, por shërbimin. Ai prezantoi një kriter të ri, atë të zemrës së njeriut, që është e kundërta e zemrës së egër të kafshëve.
Rabinët tregonin se, në një natë të errët, një njeri ndezi një llambë, por era e fiku. Ai e ndezi një herë të dytë dhe pastaj një të tretë, por përsëri u fik. Atëherë tha: do të pres derisa të lindë dielli. Në të njëjtën mënyrë Izraeli u shpëtua nga Egjipti, por liria e tij u fik nga babilonasit; u shpëtua përsëri, por menjëherë u shtyp nga medianët, persët dhe grekët. Atëherë tha: do të pres diellin, mbretërinë e Mesisë.
Hebrenjtë ende po presin që të lindë kjo dritë. Edhe ne e presim sepse ende nuk shkëlqen në të gjithë shkëlqimin e saj, por e dimë se ka lindur tashmë: është Jezusi nga Nazareti, dhe mbretëria e tij, i cili është:
“Udha e të drejtëve që si drita e mëngjesit,
nis e rritet deri në dritën e plotë të ditës” (Fu. 4,18).



LEXIMI I DYTË: Ap. 1,5-8.

…paçi hir dhe paqe
prej Atij që është, që ishte dhe që po vjen
dhe prej shtatë shpirtrave që janë para fronit të Tij.
“5 dhe prej Jezu Krishtit, Dëshmitarit besnik, të Parëlindurit ndër të vdekur, Sunduesit të mbretërve të tokës! Atij që na do, që na çliroi nga mëkatet tona me gjakun e vet, 6 që na bëri Mbretëri, priftërinj për Hyjin, Atin e vet,- Atij i qoftë lavdi dhe pushtet në shekuj [të shekujve]. Amen
7 Ja, po vjen me re
dhe do ta shohë çdo sy
edhe ata që e shporuan
dhe të gjitha fiset e tokës do të vajtojnë për shkak të Tij.
Po! Amen!
8 Unë jam Alfa dhe Omega - thotë Zoti Hyj, - Ai që është, që ishte dhe që po vjen, i Gjithëpushtetshmi”.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

“Nga Patmosi, një ishull i vogël i Egjeut, një i krishterë i dëbuar “për shkak të fjalës së Hyjit dhe të dëshmisë së Jezusit në ishullin që quhet Patmos” (Zb 1,9) u shkruan shtatë kishave të Azisë së Vogël, të tronditura nga persekutimi i shkaktuar nga Domiciani, për t’i nxitur ato në këmbëngulje në besim.
Fragmenti ynë, i marrë nga prologu i shtatë letrave që përbëjnë pjesën e parë të librit të Apokalipsit, fillon me një referencë te Jezusi të cilit i atribuohen katër tituj të rëndësishëm: Krishti, dëshmitar besnik, i parëlindur nga të vdekurit, princ i mbretërve të tokës (v. 5).
Sot na intereson kryesisht i fundit, princ i mbretërve të tokës, sepse është ftesë për të vlerësuar me sy të rinj historinë e botës. Të gjithë e shikonin perandorin e Romës si arbitrin e fatit të popujve, njeriun e gjithëfuqishëm që paraqitej si perëndi dhe e mbushte të gjithë perandorinë me statujat e tij. Por nuk ishte ai që drejtonte fatin e botës: ai ishte i nënshtruar ndaj një sovrani më të lartë, ndaj Krishtit të cilit Ati i kishte dhënë mbretërinë që askush nuk mund ta shkatërrojë kurrë.
Fuqia e një perandorie vlerësohet para së gjithash nga madhësia e territorit mbi të cilin shtrihet. Mbretëria e Krishtit nuk zë asnjë hapësirë gjeografike, nuk bazohet në demonstracione force dhe nuk qëndron në dominim. Anëtarët e kësaj mbretërie nuk janë as ushtarë, as skllevër, as nën një sundimtarin, por priftërinj (v. 6) të thirrur të ofrojnë, me jetën e tyre, sakrifica të pëlqyeshëm për Zotin, pra vepra dashurie. Ky është i vetmi urdhër që marrin nga mbreti i tyre.
Çdo veprim bujarije që bëjnë është një ushtrim i priftërisë së tyre. Kur përndiqen për shkak të besnikërisë së tyre ndaj ungjillit, i ofrojnë Zotit sakrificën më të pëlqyeshme: dashurinë heroike ndaj atyre ekzekutorëve të njëjtë që i bëjnë të vuajnë padrejtësisht dhe i vënë në vdekje.
Autori i fton komunitetet kristiane të Azisë së Vogël, të prira të dekurajohen për shkak të persekutimit, të drejtojnë vështrimin drejt Zotit që vjen (v. 7). Fitorja e tij është e sigurt dhe secili do ta shohë, edhe pse triumfi i tij nuk do të jetë nga ato që njerëzit presin: nuk do t’i përulë armiqtë e tij, nuk do t’i dënojë ata që e kanë shpuar, por do t’i fitojë duke u kthyer zemrën. Të gjithë do të njohin mëkatin e tyre dhe do t’i kthehen dashurisë së tij. Kjo është e vetmja fitore që komunitetet kristiane duhet të presin.
Në fund të fragmentit (v. 8) Zoti e vë vulën e tij në pohimet e shikuesit të Apokalipsit, duke u paraqitur si Alfa dhe Omega. Figura e shkronjës së parë dhe të fundit të alfabetit grek është një përshtatje e suksesshme në kulturën helenistike e pohimit biblik: "Unë jam i pari dhe i fundit; përveç meje nuk ka perëndi" (Is. 44, 6). Historia e botës është një ngjarje e ndërmjetme: gjithçka fillon nga Zoti dhe gjithçka kthehet tek ai. Në sytë e tij pushteti i perandorëve të Romës është një ndërprerje e shkurtër, edhe pse për të krishterët duket kaq i dhimbshëm dhe i pafund.


UNGJILLI: Gj. 18,33-37.

33 Atëherë Pilati hyri përsëri në pallat, e thirri Jezusin dhe e pyeti:
“A je ti mbreti i judenjve?”
34 Jezusi iu përgjigj:
“A e thua ti këtë prej vetvetes, apo ta thanë të tjerët për mua?”
35 Pilati u përgjigj:
“Pse, a mos jam unë judeas? Populli yt dhe kryepriftërinjtë të dorëzuan tek unë. Çka ke bërë?”
36 Jezusi u përgjigj:
“Mbretëria ime nuk është e kësaj bote. Po të ishte Mbretëria ime e kësaj bote, ushtarët e mi do të kishin luftuar që të mos u bija në dorë judenjve. Porse, Mbretëria ime nuk është prej këndej.”
37 “Pra, ti qenke Mbret?”‑ i tha atëherë Pilati.
“Mirë thua! ‑ iu përgjigj Jezusi ‑ Unë jam mbret!
E unë linda dhe erdha në botë
për të dëshmuar të vërtetën.
Kush e do të vërtetën,
ai e dëgjon fjalën time.”
38 “Po çka është e vërteta?” ‑ i tha Pilati.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në pjesën më të lartë të qytetit të Jeruzalemit, në atë vend ku kishte qenë pallati i mbretit Herodë të Madh, Pilati kishte vendosur pretoriumin e tij. Atje, në agim të vigjiljes së Pashkës hebraike, judenjtë e çuan Jezusin me akuzën se ishte një keqbërës.
Është brenda këtij pretoriumit që zhvillohet dialogu i përmendur në ungjillin e sotëm. Çështja që vihet në fillim që nga pyetja e parë që prokurori i drejton Jezusit, është shumë delikate: “A je ti mbreti i judenjve?".
Që nga viti 63 para Krishtit, kur Pompei kishte pushtuar Jeruzalemin dhe e kishte nënshtruar Judenë nën sundimin romak, në sinagoga kishte filluar të lexohej një psalm, i përbërë nga një rabin i përshkrirë me mendimin biblik:
"Zot, ti je mbreti ynë. Mbretërimi i Perëndisë tonë është i përjetshëm dhe mbi të gjitha kombet. Ti e ke zgjedhur Davidin si mbret të Izraelit dhe ke betuar se pasardhësit e tij nuk do të shuhen kurrë para teje. Tani, për shkak të mëkateve tona, mëkatarët janë ngritur kundër nesh. Shiko, Zot, dhe ngre një bir të Davidit, në kohën që ti ke caktuar, për të mbretëruar mbi Izraelin" (Krs. Ps. 17).
Ishte një refuzim i qartë i pushtetit të huaj.
Përpjekjet e dështuar dhe të kota për të vënë në diskutim pushtetin romak ishin bërë që nga viti 4 para Krishtit, pas vdekjes së Herodit. Në Pere, Simoni, një skllav i oborrit, pasi kishte vënë flakë pallateve të Jerikos, kishte bërë grabitje në të gjithë mbretërinë. Në Jude, Atrongu, një bari me një pamje gjigande, u kishte shkaktuar humbje të mëdha ushtrisë romake. Së fundi, në kohën e regjistrimit të Quirinit (6 pas Krishtit), Juda Galileas, i përmendur edhe në librin e Veprave (At 5,37), kishte filluar një tjetër revoltë në Seforis, pranë Nazaretit, duke nxitur popullin të mos paguante taksën Cezarit.
Të gjitha këto revolta ishin mbytur në gjak. Kështu, nga viti 6 deri në vitin 36 pas Krishtit, Judea njohu një periudhë qetësie nën autoritetin e prefektëve të Romës. Lëvizjet revolucionare, ndër të cilat edhe partia e famshme e zelotëve, u shfaqën vetëm më vonë, rreth mesit të viteve 40 pas Krishtit, kur Roma bëri marrëzinë të dërgonte në Palestinë prokurorë të egër dhe të korruptuar.
Edhe në një periudhë të qetësisë relative si ajo në të cilën qeverisi Pilati (26-36 pas Krishtit), akuza për zgjimin e shpresave të fjetura nacionaliste dhe dyshimi për dëshirën e restaurimit të monarkisë davidike rezultonin jashtëzakonisht të rrezikshme.
Në këtë kontekst historik duhet të vendoset dialogu mbi mbretërinë që ndodhi midis Jezusit dhe Pilatit.
Pyetja e parë e prokurorit – A je ti mbreti i judenjve? – synon të sqarojë akuzën dhe zbulon hamendësimin e Pilatit që gjen para vetes një njeri të vetëm, të çarmatosur, pa ushtarë që mund ta mbrojnë, të braktisur nga miqtë e vet dhe të goditur me shuplakaë nga një shërbëtor i Anës. Nuk duket fare tipi i aftë të rrezikojë pushtetin e Romës.
Jezusi përgjigjet me një kundërpyesje, për të detyruar prokurorin të marrë përgjegjësitë e veta: “A e thotë këtë nga vetja jote apo të tjerë të kanë thënë për mua?”, domethënë: a ke ndonjë arsye për të më konsideruar sedicios, apo po i beson thashethemeve? A nuk të është raportuar reagimi im ndaj përpjekjes së një dishepuli tim për të marrë shpatën në dorë (Gj. 18,10-11)?
Përgjigjja e Pilatit është pothuajse e pakëndshme: “A jam unë ndoshta hebre?”, domethënë: unë jam një zyrtar romak dhe administroj drejtësinë në mënyrë autonome. Pastaj vazhdon: “Populli yt dhe krerët e priftërinjve të kanë dorëzuar mua; çfarë ke bërë?” (v. 35).
Është në këtë pikë që tema e mbretërisë së Krishtit hyn në thellësi.
Jezusi përpiqet ta ndihmojë prokurorin të kuptojë: “Mbretëria ime nuk është prej kësaj bote” (v. 36).
Pilati njeh vetëm mbretëritë e kësaj bote. Nëse dikush i flet për mbretërinë e Tiberit, menjëherë mendon për territorin e pafund ku perandori e zgjeron sundimin e tij, ose për kohën, vitet kur ai ka mbretëruar, ose edhe për autoritetin sovran që ai e ushtron. Ai ka në mendje edhe karakteristikat e përcaktuara mirë të mbretërive të kësaj bote: ato mbështeten nga njerëzit të shtyrë nga ambicia, bazohen në përdorimin e forcës dhe të parave, mbrohen me armë, i forti imponohet dhe urdhëron dhe të nënshtruarit duhet të jenë të nënshtruar dhe të bindur.
Mbretëria e Jezusit nuk ka asgjë të përbashkët me këto mbretëri. Ai nuk vret askënd, ai shkon të vritet; nuk urdhëron mbi të tjerët, bindet; nuk bashkohet me të mëdhenjtë dhe të fuqishmit, vendoset nga ana e të fundit, të atyre që nuk llogariten asgjë. Për njerëzit e mbretërive të kkësaj bote, të posedosh, të pushtosh, të zhdukësh ose të shfarosesh edhe një popullsi janë shenja të forcës, për Jezusin janë tregues të dobësisë dhe të humbjes. Për të i madhi është ai që shërben.
Pilati nuk e kupton se çfarë po thotë Jezusi; arrin vetëm t'i bëjë një pyetje të përgjithshme: "Pra ti je mbret?" (v. 37).
Jezusi gjithmonë ka reaguar me ashpërsi me ata që kanë tentuar ta bëjnë pjesë të një mbretërie të kësaj bote; që nga fillimi ai e ka konsideruar si një propozim djallëzor (Mt 4,8-10). Ai i ka zhgënjyer pritjet mesianike të dishepujve të tij, është larguar kur populli donte ta shpallte mbret (Gv 6,15). Tani, në vend që është i mundur dhe i ka orët e numëruara, tani që nuk ka më asnjë mundësi keqkuptimi, përballë përfaqësuesit të botës pagane, shpall solemnisht: "Po, jam mbret".
Pastaj shpjegon: "Kam ardhur në botë për të dëshmuar për të vërtetën" (v. 37). Jo për të mësuar të vërteta, siç bënin të urtët, por për të dëshmuar të vërtetën.
Për filozofët grekë e vërteta ishte zbulimi i thelbit të gjërave, tregonte rënien e çdo perde, të çdo sekreti mbi kuptimin e ekzistencës së tyre. E lidhur me këtë të vërtetë filozofike ishte e vërteta historike që konsistonte në rrëfimin në mënyrë objektive, në raportimin e fakteve pikërisht ashtu siç kishin ndodhur.
E ndryshme është mënyra e kuptimit të së vërtetës nga ana e hebrenjve. Në Bibël e vërteta është besnikëri ndaj fjalës së dhënë, është stabilitet dhe këmbëngulje, është ajo ose ai në të cilin mund të besohet. Zoti është e vërteta sepse nuk e mohon kurrë veten, i mban premtimet e bëra, është i animuar nga një dashuri që asgjë dhe askush nuk do të arrijë kurrë ta prishë:
“6 Zoti, Zoti, Hyji i mëshirshëm e i butë,
i durueshëm e shumë i mëshirshëm dhe i vërtetë,
7 që qëndron besnik me mijëra brezni,
që e duron fajin, kundërshtimin dhe mëkatin,
por nuk lë pa ndëshkuar asgjë” (Dal. 34, 6 - 7).

Për një hebre, e vërteta nuk është diçka logjike, por konkrete, është ajo që ndodh në histori.
Për të ngushëlluar dhe ndriçuar shikuesin e librit të Danielit, të shqetësuar nga ngjarjet dramatike të historisë së popullit të tij, Zoti i zbulon atij atë që është shkruar në "librin e të vërtetës" (Dn. 10,21). Është një imazh për të treguar se Perëndia i ka manifestuar atij projektin e shpëtimit që po vjen për t’u vënë në zbatim.
Të vërteta janë planet e dashurisë së Zotit; të njohësh të vërtetën do të thotë të kuptosh këto plane dhe të lejohesh të përfshihesh në realizimin e tyre.
Jezusi erdhi për të dëshmuar për të vërtetën, sepse ai mishëron projektin e Perëndisë, e çon atë deri në përfundim, prandaj ai është e vërteta (Gj. 14, 6). Me praninë e tij në botë, me gjithë jetën e tij të shpenzuar për dashuri, ai tregon besnikërinë e Zotit ndaj besëlidhjes së tij me njeriun.
Tani duhet të jenë më të qarta shumë shprehje të përdorura nga Gjoni. Të bësh të vërtetën (Gj. 3,21) dhe të ecësh në të vërtetë (2 Gj[ 4) tregojnë përshkrimin e Krishtit me gjithë jetën e vet; Fryma e të vërtetës (Gj. 14,17; 15,26; 16,13) është shtysa hyjnore që, pasi ka futur në projektin e Perëndisë, jep forcën për t’u mbajtur besnikë; e vërteta çliron (Gj. 8,32) sepse vetëm ai që çon një jetë në përputhje me ungjillin është vërtet i lirë, ai që largohet prej saj bëhet skllav i pasioneve të veta dhe i idhujve të vet.
Jezusi përfundon shpjegimin mbi mbretërinë e tij duke deklaruar: “Kushdo që është nga e vërteta, dëgjon zërin tim” (v. 37) dhe Pilati, i cili e kupton gjithnjë e më pak, i përgjigjet: “Çfarë është kjo histori e së vërtetës?".
Prokurorit nuk i intereson personi i Jezusit, por të dijë nëse përbën apo jo një kërcënim për pushtetin e Romës. Ai nuk ka interes për projektin e Zotit, mendon për mbretërinë e kësaj bote, jo për të vërtetën. I pandjeshëm ndaj zërit të Jezusit dhe i lodhur së dëgjuari fjalë për të pa kuptim, ndërpret dialogun.
Ai është simboli i botës jobesimtare që refuzon të dëgjojë fjalën e së vërtetës: nuk gjen në të asnjë shkak dënimi, por nuk ka guximin të marrë pozicion dhe përfundon duke u dorëzuar para zgjedhjeve të vdekjes.
Por nuk është mbi vendimin e prokurorit romak për t’ia dorëzuar Jezusin për t’u kryqëzuar që bie perdeja mbi dramën e mbretërisë. Në kryq Pilati vendosi një mbishkrim në tre gjuhë: në hebraisht, latinisht dhe greqisht, që të lexohej dhe të kuptohej nga të gjithë: "Jezusi Nazareni, mbreti i Judeve" (Gj. 19,19). Pa e kuptuar, përfaqësuesi i mbretërisë më të fuqishme të kësaj bote pranonte, zyrtarisht, mbretërinë e Jezusit. Kur priftërinjtë e lartë protestuan duke i kërkuar atij ta korrigjonte, ai deklaroi se ajo deklaratë ishte e pakthyeshme: "Ajo që kam shkruar, mbetet e shkruar" (Gj. 19,22). Ai, depozitari i autoritetit të perandorit, nuk mund ta modifikonte atë: fitorja e të mundurve kishte filluar me mbretin e tyre të ngritur në kryq. Asnjë mbretëri e kësaj bote nuk ishte më në gjendje të ndalonte përparimin e saj.
Kjo ka qenë surpriza e madhe e Zotit.

[ninoenina]

F. A. E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET, VITI B …UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET.. VITI B.

MË 24-11-2024.

UNGJILLI: Gj. 18, 33-37.

33 Atëherë Pilati hyri përsëri në pallat, e thirri Jezusin dhe e pyeti:
“A je ti mbreti i judenjve?”
34 Jezusi iu përgjigj:
“A e thua ti këtë prej vetvetes, apo ta thanë të tjerët për mua?”
35 Pilati u përgjigj:
“Pse, a mos jam unë judeas? Populli yt dhe kryepriftërinjtë të dorëzuan tek unë. Çka ke bërë?”
36 Jezusi u përgjigj:
“Mbretëria ime nuk është e kësaj bote. Po të ishte Mbretëria ime e kësaj bote, ushtarët e mi do të kishin luftuar që të mos u bija në dorë judenjve. Porse, Mbretëria ime nuk është prej këndej”.
37 “Pra, ti qenke Mbret?”‑ i tha atëherë Pilati.
“Mirë thua! ‑ iu përgjigj Jezusi ‑ Unë jam mbret!
E unë linda dhe erdha në botë
për të dëshmuar të vërtetën.
Kush e do të vërtetën,
ai e dëgjon fjalën time”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në Lindjen e Mesme të lashtë ishte zakon t 'i atribuohej Perëndisë suprem titulli i mbretit: Amoni në Egjipt quhej mbret; Marduku në Babiloni quhej mbret dhe ky emërtim shërbente për të treguar sovranitetin e Perëndisë që, si të gjithë mbretërit e tokës, kërkon bindje nga njerëzit dhe mbron ata që i nënshtrohen atij.
Në Bibël, Perëndia i Izraelit rrallë quhet mbret, ndërsa shpesh flitet për Perëndinë që mbretëron, për Perëndinë që një ditë do të marrë fatin e popullit të tij në duart e tij dhe do të fillojë një botë të re në të cilën drejtësia dhe paqja do të mbretërojnë përgjithmonë.
Dhe Jezusi në fakt fillon jetën e tij publike duke shpallur se "Mbretëria e Perëndisë është arritur, koha është përmbushur, Mbretëria e Perëndisë është këtu".
Dhe në Ungjijtë 104 herë përsëritet shprehja "Mbretëria e Perëndisë ose Mbretëria e Qiellit", e cila është qendra e predikimit të Jezusi që erdhi pikërisht për të filluar një Mbretëri të re në botë, Mbretërinë e Perëndisë.
Është kësaj Mbretërieje që donte t’i referohej Piu XI kur në vitin 1925 vendosi festën e “Krisht Mbretit”. Ishin vite dramatike për Evropën, po përgatitej Lufta e Dytë Botërore dhe po përhapej kudo çmenduria e fuqive absolute. Në Itali kishte filluar tashmë regjimi fashist, Rusia ishte tashmë në dorë të Stalinit, në Gjermani po vinte nazizmi, Spanja dhe Portugalia po përgatiteshin të binin në duart e fuqive absolute, dukej sikur të gjithë synonin të dominonin botën, të kolonizonin botën. Është në këtë kontekst që Piu XI deshi të afirmonte me vendosjen e kësaj feste se historia i përkiste Krishtit, jo të mëdhenjve të kësaj bote. Në festën e Krishtit Mbret megjithatë duhet t’i afrohemi me një kujdes të caktuar, sepse është e lehtë të keqkuptohet çfarë është kjo festë dhe rreziku, që nuk është aspak i largët, është që i atribuohet Jezusit një mbretërie me të cilën Ai nuk ka asgjë për të ndarë, t’i atribuohet pra atë mbretëri që satana i ofroi në fillim të jetës së tij publike dhe që Ai e refuzoi kur djalli e çoi në majë të malit, i tregoi të gjitha mbretëritë e botës dhe i tha: “Unë mund t’ia jap nëse ti më dëgjon, nëse ti bën atë që unë të sugjeroj”. Por Jezusi e refuzoi këtë mbretëri.
Monarkitë sot janë pothuajse të zhdukura plotësisht, por imazhin e mbretërve, të perandorëve dhe të faraonëve e kemi mirë në mendje. Mbretërit ishin mbajtësit e pushtetit, ata që fitonin luftërat, që zgjeronin zotërimet e tyre, që nënshtronin popuj të tjerë. Jezusi nuk ka asgjë për të bërë me këtë mbretëri, prandaj duhet të jemi shumë të kujdesshëm kur i aplikojmë Atij imazhin e mbretit. Edhe papët nuk e kanë pasur gjithmonë të qartë në mendje në çfarë konsiston mbretëria e Krishtit dhe e kanë ngatërruar me mbretëritë e kësaj bote. Jezusi ishte shumë i vetëdijshëm për këtë rrezik, në fakt ka sqaruar: mbretërit e kombeve i qeverisin, ata që kanë pushtet mbi to i dominojnë dhe pretendojnë madje të quhen bamirës.
“Ndër ju jo kështu”, u tha ai dishepujve, një dallim ky që Jezusi pati shumë vështirësi ta bënte të pranueshëm nga dishepujt, një dallim që është harruar edhe nga Kisha gjatë shekujve.
I njohim të gjithë gabimet e bëra, aleancat me fuqitë e kësaj bote, Perandorinë Romake të Shenjtë, luftën për investiturat, d.m.th. luftën ndërmjet papatit dhe perandorit për emërtimit të ipeshkëvijve; por pa shkuar kaq larg, kujtojmë të gjithë se deri tek Pali VI Papët janë zbukuruar me tiarën, që në momentin e kurorëzimit të tyre shpalleshin “Etër të princërve dhe të mbretërve, Drejtues të botës, Zëvendësues të Krishtit në tokë”.
Mirë, nuk janë këto mbretëri ato që ne përmendin kur flasim për Krishtin mbret dhe në ungjillin e sotëm ne do të shohim të përballen dy mbretëri, njëra ajo e kësaj bote, ajo e sunduesve romakë të përfaqësuar nga Pilati, dhe tjetra mbretëria, ajo e re, ajo e futur në botë nga Krishti.
Janë dy mbretëri të papërputhshme sepse bazohen në parime të kundërta.
Ungjilli na vë në ballë sot dy mbretëri sepse duhet të bëjmë zgjedhjen se cilit mbretëri duam t'i përkasim dhe të jemi të kujdesshëm, sepse nuk duhet të lejohemi të gënjehemi nga pamjet, sepse mund të rrezikojmë të bashkohemi me anën e mbretërisë së gabuar dhe në fund të gjejmë veten midis humbësve. Të fillojmë duke vendosur krahasimin që ndodhi midis Jezusit dhe Pilatit, pikërisht mbi temën e mbretërimit:
Pilati u kthye në pretorium, thirri Jezusin dhe i tha: "A je ti mbreti i Judeve?".
Pilati... një personazh që askush sot nuk do ta kujtonte emrin nëse atë të premte 7 prill të vitit 30, vigjilja e Pashkëve, nuk do të ishte takuar me Jezusin.
Kush ishte Pilati?
Na flet për të filozofi Filoni i Aleksandrisë, bashkëkohësi i tij, thotë:
"Ishte një njeri me natyrë të pakëndshme, arrogant, i ashpër, i aftë vetëm për grabitje, dhunë, plaçkitje, brutalitet, tortura, ekzekutime pa gjyq, mizori të tmerrshme dhe të pakufizuara".
Ai jetonte në Cezare dhe gjendej në Jerusalem në ato ditë me rastin e Pashkëve, kishte ardhur me 500 ushtarë për të mbajtur rendin.
Le të shohim të lokalizojmë "pretoriumin" për të cilin na flet Ungjilli, vendbanimin e tij, atë ku ndodhi takimi me Jezusin.
Ishte padyshim ai pallat që ishte ndërtuar nga Herodi i Madh dhe në të cilin, Herodi i Madh, kishte shkuar të jetonte që nga viti 23 p.e.s.; përbëhej nga dy ndërtesa të mrekullueshme të cilëve Herodi i Madh iu kishte dhënë emrin Cezarion, në nder të Cezarit August, mikut të tij të madh dhe mbrojtësit, dhe Agripeion në nder të Mark Agripës, dhëndrit të Cezarit August, i cili ishte martuar me Julinë, vajzën e Cezarit August, gjithashtu mikut të madh të Herodit.
Për të kuptuar atë që na tregon ungjilltari Gjoni, le të vëzhgojmë atë derë që gjendet në qendër të oborrit që ndan dy ndërtesat e mrekullueshme.
Ishte dera që dilte në “Agoran”, në tregun e lartë të qytetit të Jeruzalemit dhe prandaj mund të imagjinojmë se, duke qenë vigjilja e Pashkëve, ai treg fillonte të gjallërohej.
Për shkak të ndërgjegjes së tyre fetare, Pilati do të duhet të hyjë e të dalë nga ajo derë, për të takuar akuzuesit, që ishin mbledhur në agoran dhe për të komunikuar me Jezusin në brendësinë të pallatit ku ai e kishte çuar Jezusin. Dhe brenda këtij pallati do të ndodhë, me Jezusin, dialogu rreth temës së mbretërisë.
Që nga viti 1800 kishin vënë re se ky shkuar-ardhur i Pilatit midis derës që del në Agora dhe brendësisë së pallatit, jep origjinë shtatë skenave: ato që ndodhin jashtë pallatit dhe ato që ndodhin brenda, ku Pilati bisedon me Jezusin.

Kur mbërrin në derë, Pilati pyet:
“Çfarë akuze sillni kundër këtij njeriu?”
Dhe Judenjtë përgjigjen thjesht:
“Po të mos ishte një keqbërës nuk ta kishim dorëzuar”.
Pra nuk ka një akuzë të saktë.
Në këtë pikë fillon skena e dytë, ajo e rrëfyer në ungjillin e sotëm.
Pilati kthehet me Jezusin në pallat dhe brenda pretoriumit tani ndodh përballja midis dy pushteteve, midis dy mbretërive: ajo e përfaqësuar nga funksionari romak Ponc Pilat dhe mbretëria e përfaqësuar nga Jezusi.
Pilati ka një shqetësim të vetëm, të verifikojë që Jezusi të mos jetë një kryengritës i aftë të shkaktojë trazira ose të vërë në diskutim pushtetin e perandorit: prandaj i drejton menjëherë Jezusit pyetjen që e shqetëson:
“A je ti mbreti i Judenjve?”
Jezusi nuk i përgjigjet dhe i bën një kundërpërgjigje. Le të dëgjojmë:
"34 Jezusi iu përgjigj:
“A e thua ti këtë prej vetvetes, apo ta thanë të tjerët për mua?”
Kjo kundërpërgjigje e Jezusit thjesht do të thotë:
“Ke hetuar vetë, ke mbledhur prova se unë jam një kryengritës apo thjesht të ka thënë dikush nga populli im?”
Pra: “Akuza vjen nga ti apo nga Judenjtë? Sepse përgjigjja ime do të jetë e ndryshme”.
Nëse pyetja vjen nga Pilati, atëherë "mbreti i Judenjve" do të thotë që Jezusi pretendon të ushtrojë pushtet politik mbi Judejtë. Nëse akuza vjen nga Judenjtë, atëherë "mbreti i Judeve" do të thotë diçka tjetër: do të thotë mbreti që ata presin, Mesia, i Vajosuri, ai për të cilin kanë folur profetët, një mbret që ka para së gjithash një dimension fetar, do të jetë ai që do t'i kthejë popullin te Zoti, ai që do të sjellë bekimet e Abrahamit për të gjithë popujt e tokës, ai që do të mbrojë të varfrin, të varfrit që nuk gjejnë ndihmë, do të ketë mëshirë për të dobëtit, do të shpëtojë jetën e të varfërve.
Qartë, Pilati përgjigjet:
"A jam unë Jude?"
"Unë flas si prokuror romak, jo si fetar jude; dua të di nëse je mbret i Judenjve, çështja e Mesisë, e profecive nuk më interesojnë fare, mua më intereson politika dhe siguria".
Kjo është ajo që do të thotë "a jam unë Jude?", lëre pas dore atë që mendojnë ata që i përkasin popullit tënd.
"Çfarë ke bërë?"
Jezusi mund t'i përgjigjej:
"Pyes popullin dhe ata do të të thonë se unë kam folur gjithmonë e vetëm për dashuri, për paqe, për drejtësi, për ndarjen e të mirave, për shërbimin ndaj të nevojshmeve, kam shëruar të sëmurët, kam mbrojtur të varfrit, kam ndihmuar ata që kanë gabuar në jetë; është e vërtetë që kam rrëzuar edhe tavolinat e shkëmbyesve të parave dhe kam dëbuar nga Tempulli shitësit dhe blerësit, por kjo ka të bëjë me fenë tonë, ty nuk të intereson sigurisht. Kam folur, është e vërtetë, për Mbretërinë e qiejve, por larg nga unë të dua të mbretëroj mbi Judenjtë".
Mund të kishte përgjigjur kështu Jezusi, por në vend të kësaj çfarë bën?
Zgjeron fjalimin sepse dëshiron që t'i bëhet e qartë Pilatit se çfarë kupton Ai me mbretëri dhe çfarë Mbretërie është ajo për të cilën ka folur gjithmonë gjatë gjithë jetës së tij publike.
Ai nuk ka folur kurrë për Mbretërinë e Judenjve, gjithmonë e vetëm për Mbretërinë e Zotit.
Dëgjojmë se si Jezusi e prezanton temën:
“36 Jezusi u përgjigj: “Mbretëria ime nuk është e kësaj bote. Po të ishte Mbretëria ime e kësaj bote, ushtarët e mi do të kishin luftuar që të mos u bija në dorë judenjve. Porse, Mbretëria ime nuk është prej këndej”.
"Mbretëria ime - i thotë Jezusi Pilatit - nuk është prej kësaj bote".
Pra, ai nuk e mohon se është mbret, por sqaron se është një mbretëri e ndryshme, që nuk vjen prej kësaj bote.
Të kushtojmë vëmendje përkthimit sepse ai nuk thotë se mbretëria e tij nuk është e kësaj bote, se nuk ka të bëjë me këtë botë, sepse kjo do të jepte idenë se Jezusi pastaj e ndërton mbretërinë e tij në një botë tjetër, në parajsë, e kështu gjërat mund të vazhdojnë me parime dhe vlera të ndryshme, jo.
Mbretëria e tij ka të bëjë me këtë botë, por është një mbretëri që ka një origjinë që nuk vjen prej kësaj bote.
Mbretëria e tij ka një origjinë të ndryshme, nuk lind spontanisht nga toka, nga natyra jonë materiale vijnë mbretëritë që i njohim mirë, ato që janë pasuar gjatë shekujve, mbretëri të drejtuara nga shtysa, që vjen nga natyra biologjike, e cila i shtyn njerëzit të konkurrojnë, të luftojnë, të përpiqen të mposhtin, të nënshtrojnë atë që është më i dobët.
Nga toka, nga natyra, vijnë mbretëritë e përshkruara nga profeti Daniel në kapitullin 7, mbretëri të kafshëve të egra, ato që janë pasuar gjatë historisë dhe që profeti i paraqet me imazhet e "luanit", Babilonasit, të cilët kanë sunduar, kanë shkatërruar popuj të tjerë; por pastaj erdhi një "ari", Medët shkatërruan luanin, i sunduan ata Babilonase, sipas parimeve të mbretërive që vijnë nga toka; dhe pastaj erdhi një "leopard" që shkatërroi “arin”, janë Persët që sunduan mbi të gjithë botën; por pastaj erdhi një kafshë tjetër e egër më e fortë, nuk thuhet as cila kafshë është sepse është më e keqe se të gjitha të tjerat...është Aleksandri i Madh.
Mirë, sot perandoritë mizore të përshkruara nga Danieli tentojnë të zhduken, por ngrihen të tjera, gjithmonë nga toka, gjithmonë të drejtuara nga të njëjtat parime, ndryshojnë emrat, por skenari që përsëritet është gjithmonë i njëjtë.
Cilat janë objektivat që orientojnë mbretëritë e reja që vijnë nga kjo botë?
Mbretëria e teknokratisë, mbretëritë e multinacionaleve, mbretëritë që kontrollojnë shfrytëzimin e lëndëve të para, mbretëritë që menaxhojnë financën botërore, janë mbretëri që rregullohen gjithmonë sipas parimeve dhe vlerave që rrjedhin nga kjo botë, nga toka.
Dhe edhe Jezusi është tentuar të fillojë një mbretëri të tij duke nisur nga këto parime botërore. I ligu, djalli i keq i tha atij:
“Shiko çfarë bëjnë të gjithë, nëse do të pushtosh botën duhet të përshtatesh, duhet të imponohesh në çdo mënyrë, edhe me gënjeshtër, padrejtësi, pa ndershmëri, madje edhe me dhunë nëse është e nevojshme, përndryshe në këtë botë ti humb, nuk mund të kesh sukses”.
Jezusi i shpjegon Pilatit:
“Nëse mbretëria ime do të ishte nga kjo botë, nga këto parime dhe vlera, edhe unë do të duhej të përdorja forcën dhe ndjekësit e mi do të përshtateshin me atë që bëjnë të gjithë, do të mbanin armët dhe do të luftonin për mua”.
Ka ndodhur gjithmonë kështu, hyjnë në logjikën e konkurrencës mes mbretërive që kërkojnë pushtetin dhe dominimin.
“Mbretëria ime – thotë Jezusi – ajo që unë kam filluar, nuk vjen nga kjo botë, nuk vjen nga natyra biologjike që na çon në një drejtim tjetër”.
Instinkti nuk na lë të harrojmë veten, dobinë tonë, interesin tonë për të kërkuar të mirën dhe jetën e vëllait: edhe sikur të jetë armik, edhe sikur të na ketë bërë padrejtësi, natyra nuk na çon të vëmë faqen tjetër, por t’ia kthejmë shuplakën.
Marrdhëniet e reja, ato të mbretërisë që Jezusi dëshiron të krijojë në këtë botë, mund të lindin vetëm nga lart, nga një jetë që nuk vjen nga toka, një jetë e re, një jetë krejtësisht e ndryshme që mund të jepet vetëm nga Zoti.
Kjo jetë është Shpirti që u shfaq në plotësi në Jezusin, që ishte dashuri dhe vetëm dashuri, Shpirti që na është dhënë dhe që na çon të duam në mënyrë të pakushtëzuar dhe falas, vetëm nga ky Shpirt lind bota e re dhe mbretëria që Jezusi dëshiron të vendoset në këtë botë dhe, meqë kjo mbretëri nuk ka asgjë të përbashkët me mbretëritë tokësore, nuk mund të imponohet aspak.
Në këtë pikë Pilati bie në një konfuzion të plotë, nuk mund të kuptojë atë që Jezusi po thotë sepse ai nuk e njeh asnjë mbretëri tjetër përveç asaj të ushtruar nga Tiberiu, sundimtari i botës.
Pilati megjithatë ka kuptuar se Jezusi paraqitet si mbret dhe i kërkon konfirmim.
Dëgjojmë:
“37 “Pra, ti qenke Mbret?”‑ i tha atëherë Pilati.
“Mirë thua! ‑ iu përgjigj Jezusi ‑ Unë jam mbret!
E unë linda dhe erdha në botë
për të dëshmuar të vërtetën.
Kush e do të vërtetën,
ai e dëgjon fjalën time”.
38 “Po çka është e vërteta?” ‑ i tha Pilati.
“Pra ti je mbret?” thotë Pilati dhe vërejmë se këtë herë nuk shton “i Judenjve”.
Sikur të kishte thënë “je ti mbreti i Judenjve”, këtë herë Jezusi do t’i kishte thënë “po, jam pikërisht unë, jo ai mbret që presin kryetarët e priftërinjve që më dorëzuan ty, por mbreti për të cilin kanë folur profetët; mbreti në ditët e të cilit do të lulëzojë drejtësia, do të përhapet paqja derisa të shuhet hëna; mbreti që do të çlirojë të mjerin që lutet dhe të varfrin që nuk gjen ndihmë; mbreti që do të ketë mëshirë për të dobëtin dhe të mjerin dhe do t’i shpëtojë nga dhuna dhe padrejtësia; mbreti që, siç thotë profeti Isaia:
“do ta rrahë të ligun jo me shpatë, por me Fjalën e tij”.
Do të jetë në fakt lajmi i Ungjillit të Jezusit që do të krijojë mbretërinë e re në botë.
Pilati këtë lloj mbretërie nuk e frikësohet, Jezusi në fakt ka thënë se refuzon përdorimin e armëve, dishepullit të tij ia hoqi nga dora shpatën, por Judenjve ky mbret nuk u pëlqen, ata presin një tjetër.
Dhe kur në fakt Pilati do të vendosë në kryq mbishkrimin “Jezusi Nazareni mbreti i Judenjve”, kryetarët e priftërinjve do të paraqiten aty te Pilati dhe do të thonë:
“Mos e shkruaj mbreti i Judeve, por që Ai tha se është mbreti i Judeve”.
Pilati do të përgjigjet:
“Atë që kam shkruar, e kam shkruar”.
Dhe këtu është e gjithë ironia e Ungjilltarit Gjon që vë në gojën e paganin lajmin se është Jezusi mbreti i Judenjve i lajmëruar nga profetët, mbreti Mesia dhe do ta shkruajë në hebraisht, në greqisht dhe në latinisht pikërisht sepse dëshiron që ky lajm të arrijë në botë të tërë, tek të gjithë popujt.
Dhe kthehemi tani në pretorium.
Pilati nuk e kupton mbretërinë e Jezusit dhe atëherë Jezusi i shpjegon: “Kam ardhur në botë për të dëshmuar të vërtetën”.
E vërteta në kuptimin biblik është e ndryshme nga koncepti që kanë grekët për të vërtetën dhe edhe nga ideja që kemi ne; për një hebre, e vërteta tregon për pajtueshmërinë me realitetin, me identitetin e vet, me jetën.
Edhe ne e përdorim në këtë kuptim mbiemrin “i vërtetë”, themi për shembull “ky është kafe e vërtetë”, duam të themi që nuk është një zëvendësues, një derivat, një nënprodukt, ose themi “ky po, është një prift i vërtetë, është një i krishterë i vërtetë”, duam të themi është i pajtueshëm me atë që mëson Ungjilli, nuk duam të themi që nuk flet gënjeshtra, por që i përgjigjet identitetit që ne presim që ai të mishërojë.
E vërteta për një semit është jeta, jo një realitet abstrakt. Mirë, “Jezusi erdhi të dëshmojë me personin e tij të vërtetën”.
Çfarë të vërtete?
Para së gjithash e vërteta për Zotin sepse qarkullojnë shumë gënjeshtra për Zotin, gënjeshtra të shpikura nga njerëzit.
E vërteta për Zotin që na e paraqet personi i Jezusit, është Zoti që e do botën në një mënyrë të pakushtëzuar dhe besnike, Zoti nga i cili mund të presësh vetëm përqafimin edhe për fëmijët që janë të pamëshirshëm.
Jezusi e bën të pranishëm këtë Zot të vetëm të vërtetë, të tjerët janë idhuj që janë krijuar nga njerëzit dhe janë zëvendësues të Zotit, Jezusi me personin e tij, dëshmon fytyrën e Zotit që në kartën e tij të identitetit, në rubrikën personale ose profesionale, nuk shkruan zot, sundimtar, por shkruan shërbëtor, skllav i njeriut, skllav për dashuri.

Dhe pastaj erdhi Jezusi për të dëshmuar të vërtetën për njeriun.
Kush është njeriu i vërtetë?
A është një njeri i vërtetë jeriu i korruptuar, njeriu i shthurur, i dhunshëm, vrasësi? Jo, këta janë ende si kafshët! Me prezenzen personale e Tij Jezusi dëshmon se njeriu i vërtetë është ai që do, që është i gatshëm të japë jetën edhe për armikun, edhe për atë që i bën keq… ky është njeriu i vërtetë i dëshmuar nga personi i Jezusit: janë njerëz të vërtetë ata që dinë t’i bashkojnë veten kësaj propozimi të tij.
Ai na paraqet njeriun e vërtetë që bëhet qengj në mes të ujqërve. Duhet atëherë ta mbajmë mend kur kremtojmë Eukaristinë dhe në shenjën e bukës dhe të verës na paraqitet qengji i Zotit: kur ne hamë atë bukë dhe pimë atë Gjak, do të thotë se i bashkohemi propozimit të mbretërisë së re që është ajo e qengjave, që janë të gatshëm të japin jetën edhe për armikun.

Dhe pastaj Jezusi erdhi për të dëshmuar të vërtetën për mbretërinë, mbretërinë e vërtetë.
Mbretëritë e tjera që vijnë nga kjo botë, nga vlerat, nga parimet, nga logjika e botës, janë farsa, komedi, madje janë zgjatje të mbretërive të kafshëve, janë mbretëri jo njërzore.
Jezusi është mbret, por jo në kuptimin e Pilatit, Ai erdhi në botë për të mbretëruar, por mbretëria e tij është ajo e atij që bëhet shërbëtor, jo i atij që arrin të imponohet si zot.
Pilati në këtë pikë nuk kupton më asgjë. Nëse do të kishte arritur të kuptonte çfarë është mbretëria e re, do të bëhej edhe ai një njeri i vërtetë, i lirë, do të kishte kuptuar se njerëz të mëdhenj, të suksesshëm, të vërtetë janë ata që shërbejnë.
Dhe Jezusi nuk arriti t’ia bënte të kuptueshme Pilatit këtë gjë, ashtu siç nuk arriti t’ia bënte të kuptueshme Pjetrit. Do të kishin kuptuar që ishte duke ardhur në botë një tërmet që do ta shkundte atë, që do t’i rrëzonte të gjitha mbretëritë çnjerëzore dhe do të fillonte mbretëria e vërtetë.

E vazhdon Jezusi duke thënë:
“Ai që është nga e vërteta, e dëgjon zërin tim, ai që dëshiron të jetë një njeri i vërtetë më ndjek mua siç qengjat e ndjekin zërin e bariut të tyre”.
I përgjigjet Pilati:
“Çfarë është e vërteta?”
Pilati u qetësua nga fjalët e Jezusit, kuptoi se nuk është një element i rrezikshëm për interesat politike të Romës, megjithatë me pyetjen “çfarë është e vërteta?” tregon paaftësinë e tij dhe gjithashtu mosinteresimin e tij për të pranuar dritën e re të Jezusit.
Mund të priste të paktën përgjigjen, të ndalej për ta pyetur “çfarë ke parasysh me të vërtetën?”! Atëherë do të kuptonte se njerëzit e vërtetë nuk janë Sejani, Tiberi, sunduesit romakë, por njeriu i vërtetë është ai që ai e ka para syve, e vërteta është aty, është Jezusi i Nazaretit.
Për fat të keq Pilati nuk u përfshi nga kjo e vërtetë.
Ta mbajmë mend këtë sepse edhe ne mund të kemi në mendje të vërtetën tonë për Zotin, të vërtetën tonë për njeriun, të vërtetën tonë për shoqërinë.
T’i lëmë këto të vërteta tona, të cilat rrjedhin ose janë të ndotura nga kotësitë e jetës, të vënë në dyshim nga e vërteta që na paraqitet nga personi i Jezusit të Nazaretit dhe kur e kremtojmë Eukaristinë, vërtet shpallim se duam t’i bashkohemi kësaj mbretërie që Jezusi e solli në botë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E PARË E ARDHJES. VITI C.

MË 1-12-2024.

LEXIMI I PARË: Jer. 33,14-16.


14 Ja, po vijnë ditët ‑ është shpallje e Zotit ‑
e do ta çoj në vend fjalën e mirë
që ia premtova shtëpisë së Izraelit e shtëpisë së Judës:
15 Në ato ditë e po në atë kohë,
do të bëj të ngallitë për Davidin një pinjoll drejtësie,
Ai do ta çojë në vend të drejtën e drejtësinë mbi tokë.
16 Ndër ato ditë Juda do të shpëtojë
e Jerusalemi do të banojë në siguri.
Dhe ja, emri me të cilin do të quhet Qyteti:
‘Zoti është Drejtësia jonë’.”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJ.



NJË SHPALLJE QË NXIT NË SHPRESË.

“ Ja, po vijnë ditët ‑ është shpallje e Zotit ‑ e do ta çoj në vend fjalën e mirë që ia premtova shtëpisë së Izraelit e shtëpisë së Judës": Po vijnë ditët kur unë do të përmbush premtimin e lumturisë që i kam bërë shtëpisë së Izraelit dhe shtëpisë së Judës.
Predikuesi që flet kështu nuk është profeti Jeremia. Ai është biri i tij shpirtëror dhe për shkak se është biri i tij shpirtëror, predikimi i tij është ruajtur në vetë librin e Jeremisë. Në një kohë kur bashkëkohësit e tij tundohen të dëshpëruar për të ardhmen, ai u kujton atyre fjalët që Jeremia shpalli disa shekuj më parë. Ai u tha atyre: “Ju e mbani mend premtimin që ju dha Jeremia nga Perëndia; mirë, kini besim se do të realizohet së shpejti. Dhe çfarë premtoi Hyji nepërmjet Jeremisë?:
"Në ato ditë e po në atë kohë,
do të bëj të ngallitë për Davidin
një pinjoll drejtësie".
Në gjuhën biblike, kjo do të thoshte:
"Një mbret i ri, pasardhës i Davidit,
do të lindë dhe do të mbretërojë në Jerusalem".

Tashmë në kohën e Jeremisë, ishte e vështirë të besohej kjo gjë. Dhe në kohën e djalit të tij shpirtëror, ishtë edhe më shumë e vështirë.
Le të flasim fillimisht për ditët e Jeremisë. Mbreti David kishte vdekur shumë kohë më përpara dhe dinastia e tij (quhej Trungu i Jeseut) dukej se ishte zhdukur përgjithmonë: mbreti Nabukodonosor kishte deportuar me radhë dy mbretërit e fundit të Jeruzalemit në Babiloni (rreth 600 vjet para Krishtit). Tani qyteti ishte i pushtuar, tempulli dhe vendi u shkatërruan, popullsia u dhjetua gjatë luftës. Shumica e të mbijetuarve ishin zënë robë dhe ishin marrë në mërgim në Babiloni: pas marshimit të gjatë të detyruar midis Jerusalemit dhe Babilonisë, kolonia e vogël hebreje dukej e dënuar të vdiste atje, larg vendit. Dhe mund të bëheshin shumë pyetje: A do të eliminohet së shpejti Izraeli nga harta? Çfarë ishin bërë premtimet e bukura të profetëve? Që nga Natani, i cili u kishte shpallur Davidit dhe pasardhësve të tij një mbretëri të përjetshme, populli kishte ëndërruam për mbretin ideal që do të kishte vendosur siguri, paqe dhe drejtësi për të gjithë. A duhet të përmbahej përgjithmonë nga ëndrrat?
Në atë kohë, kur populli kishte filluar të humbë shpresën, pikërisht atëherë, Shpirti Shenjt i dha gjuhën e shpresës Jeremisë; ai filloi me këtë formulë të njohur: “Është shpallje e Zotit”. Do të ndalemi pak këtu: kur predikimi i një profeti fillon me këtë shprehje, duhet pasur kujdes i veçantë. Kjo do të thotë se gjithçka vijon, është e vështirë për t'u besuar ose kuptuar nga dëgjuesit. Nëse një profet merr mundimin të tregojë se Ai e shpall me të vërtetë fjalën e Zotit, dhe jo vetëm jalën e vet, kjo ndodh sepse bashkëkohësit e tij ishin shumë të dekurajuar, të dëshpëruar. Dhe çdo fjalë shprese atyre u duket një gënjeshtër e keqe! Pse janë të dekurajuar? Sepse kohët janë të vështira, sepse lumturia e premtuar nga Zoti për popullin e tij që nga Abrahami duket se po largohet çdo ditë e më shumë, sepse froni i Jeruzalemit është pashpresë, bosh...
Jeremia vazhdoi: "‘Zoti është Drejtësia jonë’”: “Po vijnë ditët kur unë do të nxjerr te Davidi një filiz drejtësie dhe ai do të ushtrojë të drejtën dhe drejtësi në vend. Në ato ditë Juda (domethënë krahina përreth Jeruzalemit) do të çlirohet dhe Jeruzalemi do të banohet i sigurt dhe në paqe; dhe ky është emri që do t'i vihet: Zoti është drejtësia jonë".
Prandaj, pikërisht në këtë moment kur popullit hebre nuk kishte më një mbret dhe kur mbretërimi (dhe Premtimi që i ishte bashkangjitur që nga koha e Davidit) dukej përfundimisht i zhdukur, profeti guxoi të shpallte, kundër çdo dukjeje, që premtimi që Perëndia ia kishte bërë Davidit, do të realizohej. Do të vijë një mbret i ri që do të bëjë të mbretërojë drejtësia. Dhe pastaj Jerusalemi, emri i të cilit do të thotë "Qyteti i Paqes", do të përmbushë thirrjen e tij. Profeti ynë shkoi edhe më tej, dhe foli për "premtimin e lumturisë që i kishte bërë shtëpisë së Izraelit dhe shtëpisë së Judës", sikur këto dy mbretëri të ishin një; megjithatë, në ditët e Jeremisë, mbretëria e Salomonit ishte ndarë prej kohësh në dy mbretëri të pavarura, më shpesh armiq se vëllezër, Izraeli dhe Juda; dhe kur Asiria pushtoi mbretërinë e Izraelit, kryeqyteti i së cilës ishte Samaria, kjo mbretëri kishte qenë fshirë nga harta. Dhe pas kësaj profeti ynë guxoi të fliste për ribashkim të mbretërive të Judës dhe të Izraelit! Ishtë një sfidë e madhe për gjykimin e shëndoshë, por ishtë besim i vërtetë! Një mësim i shkëlqyer për të ringjallur shpresën dhe një shembull i shkëlqyer i asaj që është një fjalë profetike: një fjalë që, në ditët e errëta, shpall dritën.


VETEM SEPSE ZOTI E PREMTOI.

Biri shpirtëror i Jeremisë, ai që ka shkruar leximin e parë e liturgjisë së sotme, predikoi në një kohë me turbullira të rënda. Kanë kaluar shekuj, por Mesia ende nuk e ka parë dritën e diellit. Në të vërtetë, nuk dihet me siguri kur janë shkruar këto rreshta, por besohet se kanë qenë predikimi i një autori shumë të vonë të Besëlidhjes së Vjetër, ndoshta në shekullin e dytë para Krishtit. (Më vonë fjalimi i tij u fut në kapitullin 33 të librit të profetit Jeremia).
Ai fillon me formulën për të cilën po flisja në fillim: “Është shpallje e Zotit” dhe ne tani e kuptojmë më mirë pjesën tjetër; ku ai tha: "Po vijnë ditët kur do ta çoj në vend fjalën e mirë që ia premtova shtëpisë së Izraelit e shtëpisë së Judës". Ky premtim lumturie është ai që paraardhësi i tij i shquar, profeti Jeremia, bëri në Jerusalem disa shekuj më parë, në një moment tjetër kur populli ishte dekurajuar dhe deshpëruar.
Prandaj, nuk dihet emri i këtij predikuesi që merr fjalët e Jeremisë disa shekuj pas tij. Ajo që është e admirueshme është se në një periudhë të re të zymtë, ky profet anonim u kujton bashkëkohësve të tij premtimet e Perëndisë të shpallura shekuj më parë nga Jeremia: “Ja, po vijnë ditët ‑ është shpallje e Zotit ‑ e do ta çoj në vend fjalën e mirë që ia premtova shtëpisë së Izraelit e shtëpisë së Judës". Premtimi i lumturisë do të përmbushet. Sekreti i shpresës së pamposhtur të besimtarëve qëndron në këto pak fjalë: pritshmëria jonë nuk është fusha e ëndrrës, por të premtimit të Zotit. Ai, besimtari, do të dijë të lindë një pinjoll i ri nga trungu i Jeseut.
Le të themi të vërtetën, të drejtën: kjo na ndodh edhe neve, të njohim dekurajimin. Për shekuj e shekuj, është gjithmonë e njëjta pyetje: pse paqja, harmonia, vëllazëria për të cilën ëndërrojmë, duken të paarritshme, me një fjalë pse Mbretëria e Perëndisë po vonon kaq shumë 'për të instaluar vetë? Është shumë e vërtetë që vonesa në ardhjen e mbretërisë së Perëndisë është një sfidë për besimin tonë dhe për besimin e të gjithë besimtarëve të të gjitha kohërave.
Le të jemi të qetë: besimi ynë bazohet në dy arsye absolutisht të pathyeshme: e para është se Zoti nuk mund të mos përmbushë një premtim... Por mbi të gjitha: dhe kjo është fjala e fundit e këtij teksti: "Zoti është drejtësia jonë". Kjo është arsyeja më e mirë për të mos hequr dorë kurrë nga shpresa. Nëse do të mbështetemi në forcat tona për të transformuar botën, puna do të dukej sikur e humbur kot paraprakisht... Por pikërisht, lajmi i mrekullueshëm i këtij teksti është se drejtësia që do të mbretërojë në Jerusalem dhe në mbarë tokën nuk do të jetë rezultati i përpjekjeve njerëzore: do të vijë nga vetë Zoti!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E PARË E ARDJES VITI C.

MË 1- 12 - 2024.

PSALMI: 25, 4-5, 8-9, 10. 14.

4 Bëj t’i njoh, o Zot, udhët e tua
e m’i mëso shtigjet e tua.
5 Më drejto me të vërtetën tënde dhe më mëso,
sepse ti je Hyji im, Shëlbuesi im,
në ty shpresoj gjithmonë.

8 I ëmbël e i drejtë është Zoti,
mëkatarët i kthen në udhë të drejtë,
9 të përvuajtëve u prin në drejtësi,
të butëve ua mëson udhën e vet.

10 Të gjitha udhët e Zotit janë mëshirë dhe e vërtetë
për ata që mbajnë Besëlidhjen e tij e urdhërimet.
14 Miqësisht sillet Zoti me ata që e druajnë,
për t’ua njoftuar Besëlidhjen e vet.


LECTIO DIVINA – MEDITIM– LUTJE.

NË KËRKIM TË RRUGËS TONË.

"I ëmbël e i drejtë është Zoti,
mëkatarët i kthen në udhë të drejtë".
Ky varg i thjeshtë na vendos në humor: jemi në një festë pendimi në tempullin e Jerusalemit. Fjalori i shtegut është tipik për psalmet pendestare. Sepse mëkati, në vetvete, është rruga e gabuar. Dhe ne e dimë se fjala "konvertim" do të thotë "kthesë". Në Bibël, mëkatari që konvertohet, bën një kthesë të vërtetë; thuhet se “po kthehet nga rruga e gabuar”. Moisiu po përdorte tashmë të njëjtën shëmbëlltyrë: ai i tha popullit: “Mbani, pra, e zbatoni të gjitha ato që jua ka urdhëruar Zoti, Hyji juaj. Mos e shmangni rrugën as djathtas as majtas, por ecni drejt udhës që jua ka urdhëruar Zoti, Hyji juaj, që të jetoni e të kaloni mirë e të shumohen ditët e jetës suaj në tokën e trashëgimit tuaj"(Dt 5: 32-33).
Të penduarit pranojnë se kanë gabuar ndonjëherë, dhe i luten Zotit që t'i kthejë në rrugën e duhur.
Cila është "rruga e drejtë"? Është thjesht mbajtja e Ligjit të Perëndisë.
Për ta pohuar këtë me shumë forcë, ky psalm është kompozuar në një mënyrë shumë të veçantë. Nëse do të shikohet mirë në Biblën tonë, do të shihet se përballë çdo fillimi të një vargu është një shkronjë nga alfabeti hebraik. Dhe vargu përkatës fillon me këtë shkronjë. Ky quhet një psalm alfabetik. Autori e ka kompozuar me qëllim si një akrostik. Dhe nëse shikojmë vetëm anën e bardha të faqes, ajo tregon të gjithë alfabetin hebraik nga lart poshtë. Në vetvete, ky proces kompozimi është një shpallje e vërtetë besimi: psalmet alfabetikë (sepse ky nuk është i vetmi) kanë gjithmonë të njëjtin temë: dashurinë e popullit të Izraelit për Ligjin e Perëndisë, njohjen se ai është e vetmja rrugë drejt lumturisë për njeriun. Në gjuhën shqipe më duket që mund të thuhet: "Kjo është fillimi e lumturisë"; në hebraisht, thuhet disi: "Ky është alfabeti i lumturisë".
Kjo është gjithmonë paksa befasuese për ne, të cilët tundohemi t'i shohim ligjet si kufizime dhe shkelje të lirisë sonë. Por të mos harrojmë se, për një çifut besimtar, Ligji është një dhuratë nga Perëndia, një provë shumë e madhe e butësisë së tij për njeriun. Vetë fjala "Ligj" (Torah) nuk vjen nga një rrënjë që do të thotë "të urdhërosh”, por nga folja "të mësosh". Ajo mëson mënyrën për të krijuar jetën paqësore dhe vëllazërore që të gjithë ëndërrojnë. Tema "më mëso rrugët e tua" është gjithashtu shumë e pranishme në këtë psalm. Sepse ne e dimë mirë se nëse Zoti i dha ligjin njeriut, është për lumturinë e tij: Ligji është mënyra e përdorimit të lirisë sonë, në mënyrë që ne të jemi të lumtur pasi Zoti nuk ka qëllim tjetër. Mund të thuhet se “Ligji” paraqet rregullat e rrugës drejt lumturisë. Ky është pikërisht kuptimi i vargut:
"Të gjitha udhët e Zotit janë mëshirë dhe e vërtetë
për ata që mbajnë Besëlidhjen e tij e urdhërimet"(v.10).


O ZOT, M’ I MËSO SHTIGJET E TUA!

Është e lehtë të kuptohet atëherë qëllimi i procesit alfabetik me të cilin ndërtohet një psalm alfabetik: ai është një pohim me zë të lartë dhe qartë të lidhjes tonë me Ligjin dhe të dëshirës tonë të sinqertë për t'u pajtuar me të. Pra, nuk është vetëm një profesion besimi, por edhe një vendim. Gjatë kësaj feste pendimi, populli i Izraelit pranon se e ka shkelur Besëlidhjen dhe se shumë nga fatkeqësitë e tij burojnë prej andej; në veçanti, pas kthimit nga Mërgimi në Babiloni, u mendua shumë për këtë fatkeqësi të madhe dhe mërgimi u pa si pasojë e pabesive të përsëritura. Dhe ky psalm është pikërisht një kërkesë për falje për këtë pabesi të përhershme, origjinale, mund të thuhet. Prandaj, si pasoje, populli merr vendimin të mos shkelë më Ligjin.
Në të njëjtën kohë, dihet mirë se besnikëria në të ardhmen do të jetë e mundur vetëm me ndihmën e Zotit. Kjo është arsyeja pse lutja është urgjente. Mund të lexohen vargje të tjera nga ky psalm, të cilat përcjellin shqetësim të vërtetë:
“ Ruaje shpirtin tim dhe më shpëto;
mos lejo të turpërohem pasi jam në ndoren tënde...
... Më shiko, o Zot, e ki dhembje për mua,sepse jam i vetmuar e i mjerë...
Lehtësoji dhembjet e zemrës sime... më nxirr nga vështirësitë e mia....
Ankthi rritet në zemrën time: më nxirr nga ankthi...
Shikoji armiqtë e mi: se ç’u shumuan dhe më urrejnë me urrejtje të tërbuar!"
Dhe vargu i fundit bashkon të gjithë këtë lutje:
"Shpëtoje, o Hyj, Izraelin
prej të gjitha vështirësive të tija" (v. 22)!

Këtu me siguri kujtohet eksperienca e tmerrshme e mërgimit.
Tani cili ishte mëkati kryesor i Izraelit? Kjo pyetje ndoshta është shumë serioze, pasi në mes të Psalmit, vargu 11 rrëfen:
"Pashë Emrin tënd, o Zot,
ma fal mëkatin: njëmend është i madh".
Më fal fajin, është i madh.
Tani, urdhërimi i parë i Ligjit ishte ndalimi i idhujve; me "idhujt" mund të kuptojmë perënditë e rreme që i bëjmë vetes dhe të cilëve u drejtojmë lutjet. Kjo nuk ka munguar në ditët e mërgimit babilonas. Por ka idhuj të tjerë, po aq të rrezikshëm, të cilët bëhen qendra kryesore e interesit të njerëzve që shpërqendrohen nga Zoti dhe të tjerët: mund të jetë pushteti, paraja ose ndonjë varësi tjetër që gradualisht pushton gjithë kohën dhe interesin tonë.
Kthimi i parë i kërkuar nga Izraeli është që të largohet nga idhujt dhe të kthehet te e vetme Perëndi e gjallë. Në këtë psalm, shprehja "sepse ti je Perëndia që më shpëton" është me të vërtetë shprehja e vendimit për t'u kthyer tani e tutje vetëm te Perëndia e Izraelit. Vargjet e tjera përsërisin këtë vendim të vendosur:
"Sytë e mi përherë i drejtoj te Hyji,
sepse ai i nxjerr këmbët e mia prej lakut.
Tek ty, o Zot, ngre shpirtin tim...
Sytë e mi janë kthyer nga Zoti".
A nuk është ky vendim më i mirë për këtë Ardhje që fillon?

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E PARË E ARDHJES VITI C.

MË 1-12-2024.


LEXIMI I DYTË: 1 Th. 3,12 -4,2.

12 Bëftë Zoti që të rritet e të shtohet përherë e më tepër dashuria juaj ndaj njëri‑tjetrit dhe ndaj të gjithë njerëzve siç është dashuria jonë ndaj jush!
13 i i forcoftë zemrat tuaja në shenjtëri të patëmetë para Hyjit dhe Atit tonë për Ardhjen e Zotit tonë Jezusit me të gjithë shenjtërit e tij.
1 Pastaj, vëllezër, ju lutemi ngrohtësisht dhe ju përbejmë në Zotin Jezus që, siç mësuat prej nesh si duhet të jetoni për t’i pëlqyer Hyjit, ashtu edhe jetoni që të përparoni edhe më tepër. 2 Patjetër i dini urdhërimet që ju kemi dhënë prej anës së Zotit Jezus.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

KOHA E ARDHJES: NJË SHQYRTIM NË PERSPEKTIVË.

Pali mbërriti në Selanik ndoshta në vitin 50, domethënë rreth njëzet vjet pas vdekjes dhe ringjalljes së Krishtit; Selaniku kishte një port shumë të rëndësishëm tregtar dhe ishte kryeqendra e provincës së Maqedonisë, e pushtuar nga Romakët. Aty jetonin shumë të huaj, duke përfshirë një koloni të madhe hebreje. Nga Veprat e Apostujve, ne e dimë se Pali bëri atje atë që bënte sa herë që mbërrinte në një qytet të ri: ai filloi duke shkuar në sinagogë të shtunën në mëngjes, për shërbesën e së shtunës; këtë herë ai shoqërohej nga Sila dhe Timoteu dhe Veprat e Apostujve na tregojnë se ata shkuan në sinagogë tre të shtuna me radhë. Predikimi i tij pati një sukses të caktuar, pasi libri i Veprave të Apostujve ende na thotë në 17, 2-4: “ 2 Pali, sipas zakonit të vet, hyri tek ata dhe për tri të shtuna rresht rragatej me ta në bazë të Shkrimit të shenjtë 3 duke ua shtjelluar e vërtetuar se Mesisë i është dashur të pësojë e të ngjallet prej së vdekuri. “Dhe Mesia ‑ u thoshte ‑ është Jezusi, të cilin unë jua predikoj”. 4 Disave prej tyre iu mbush mendja dhe u bashkuan me Palin e me Silën. Po ashtu bëri edhe një shumicë e madhe grekësh që besonin në Hyjin dhe jo pak gra të përmendura". Pra, edhe disa nga hebrenjtë e lejuan veten të binden dhe u bashkuan me Palin dhe Silën.
Ai i ktheu në besim edhe paganë të cilët deri atëherë kishin adhuruar idhujt, pasi në këtë letër Pali u tha atyre:
“…9 njerëzit vetë tregojnë për ne: ç’pritje na bëtë, si u kthyet kah Hyji prej idhujsh që t’i shërbeni Hyjit të gjallë e të vërtetë 10 dhe që ta prisni nga qielli Birin e tij, të cilin e ngjalli nga të vdekurit, Jezusin, që na shpëton nga hidhërimi i ardhshëm” (1 Th. 1, 9-10).
Por ky sukses i madh zgjoi zemërimin e hebrenjve, armiqëve ndaj Jezusit. Ata e denoncuan Palin dhe miqtë e tij para autoriteteve si armiq të perandorit. Dhe u duk më e kujdesshme ikja. Prandaj Pali u nis për në Berea, jo shumë larg Selanikut, më pas në Athinë dhe në fund në Korint. Nuk dihet saktësisht se sa kohë ai kaloi në Selanik, por është e qartë se ai la pas një komunitet të ri të krishterë për të cilin ishte i shqetësuar. Aq shumë, saqë, disa muaj më vonë, “i paaftë për të duruar” (këto janë fjalët e tij), ai dërgoi Timoteun në Selanik për të vizituar këtë komunitet dhe për ta mbështetur në besim.
Kapitulli 3, 1-5 i kësaj letre që lexojmë sot, fillon me këto fjalë:
“1 Prandaj, kur s’mundëm më të durojmë, vendosëm të qëndrojmë vetëm në Athinë 2 dhe dërguam Timoteun, vëllain tonë dhe bashkëpunëtorin e Hyjit në përhapjen e Ungjillit të Krishtit, që t’ju forcojë dhe t’ju japë zemër në fe, 3 në mënyrë që askush prej jush të mos lëkundet në këto vështirësi. Sepse edhe ju vetë e dini se jemi të caktuar për këtë: 4 vërtet, kur ishim ndër ju, ju kemi parakallëzuar se do të na ndodhin këso vështirësish, gjë që, siç e dini, edhe ndodhën. 5 Prandaj edhe vetë, duke mos mundur të duroj më, e dërgova që të mund ta di gjendjen e fesë suaj, prej frikës se mos ju ka tunduar Tunduesi dhe mos na ka shkuar mundi hupës”. Sprovat për të cilat ai flet, janë persekutimi që vazhdon nga ana e hebrenjve.
Tani Timoteu u kthye me një lajm të shkëlqyeshëm, dhe Palii shkruan:
“6 Por tani, kur u kthye Timoteu prej jush ndër ne dhe na solli lajmin e gëzueshëm të fesë dhe të dashurisë suaj dhe se na mbani në kujtim të mirë dhe dëshironi të na shihni ‑ sikurse edhe ne ju, 7 këndej, o vëllezër, në mes të këtyre vështirësive dhe provave që kemi, gjetëm në ju ngushëllim në saje të fesë suaj. 8 Jo, po, tani rijetojmë, pasi ju jeni të qëndrueshëm në Zotin! 9 Dhe, me ç’falënderim do të mund ta falënderojmë Hyjin për ju, për të gjithë këtë gëzim me të cilin galdojmë për shkak tuaj para Hyjit tonë. 10 Natë e ditë lutemi me gjithë afshin e zemrës që të mund ta shohim fytyrën tuaj dhe të plotësojmë çka ende i mungon fesë suaj” (1 Th. 3, 6-10).
Vargjet që lexuam këtë të diel janë në njëfarë mënyre reagimi i menjëhershëm i Palit, të prekur nga ky lajm i shkëlqyer. Çfarë mund të dëshironte më shumë? Thesalonikët janë në rrugën e duhur, ai gëzohet dhe u thotë diçka si: gjithçka që duhet të bëni, është të ngulmoni.


RUAJTJA E SHPRESËS.

Të ngulmosh deri kur? Deri në ditën e kthimit të Krishtit: është projekti i Perëndisë që i jep kuptim gjithë jetës sonë; këtu është një sfidë tjetër për sensin e shëndoshë, si ajo e Jeremisë në leximin e parë; në një botë që nuk e di më se ku po shkon, "sfida" e krishterë është të jetosh gjithë jetën "në perspektivë", është të qëndrosh në rrugën e shpresës. I gjithë mendimi i Palit dominohet nga kjo pritje e ardhjes së Krishtit në lavdi në Ditën e fundit.
Lutja që themi në të gjitha kremtimet tona liturgjike, Ati ynë, na drejton drejt këtij qëllimi: “Ardhtë mbretëria jote, u bëftë vullnesa jotë, u shenjtëroftë emri yt…” Ky është edhe kuptimi i lutjes që pason “Ati Ynë” në liturgjinë eukaristike: “Na liro, po të lutemi, o Zot, prej të gjitha të këqiave, dhe, për mirësinë tënde, na jep paqen në ditët tona, e, në sajë të mëshirëssate, do të lirohemi përgjithmonë prej mëkatit e do të jemi tësigurt prej çdo turbullimi: duke pritur shpresën e lume: ardhjen e Shëlbuesit tonë Jezu Krishtit”.
Të krishterët nuk janë të kthyer drejt së shkuarës, por drejt së ardhmes; dhe ne e dimë mirë se duhet të shkruajmë “NJË ARDHJE” me dy fjalë: është kjo “ARDHJE” që i jep kuptim jetës sonë sot. Kjo është pikërisht ajo që thotë Pali këtu: “Zoti i vendostë zemrat tuaja, duke i bërë të paqortueshme në shenjtëri përpara Perëndisë, Atit tonë, në ardhjen e Zotit tonë Jezus me të gjithë shenjtërit”.
Dhe kjo është çelësi i tekstit që na paraqitet këtu: ai i fton të krishterët të vendosin të gjithë ekzistencën e tyre në perspektivën e asaj “dite kur Zoti ynë Jezusi do të vijë me të gjithë shenjtërit”. Është e dukshme të vërejmë se, në këto rreshta të pakta, Pali lidh shumë fort tri realitete të jetës sonë të besimit: dashurinë, shenjtërinë, pritjen e ardhjes së Zotit (thënë ndryshe “shpresën”). Në praktikë, të vendosësh të gjithë jetën tënde “në perspektivë”, do të thotë ta jetosh atë tashmë duke vënë bast vetëm në vlerat e mbretërisë; dhe ja aspekti i dytë i “sfidës së krishterë”: gjithmonë e vetëm të vësh bast në dashuri. Kur Pali shkruan, siç e pamë, jeta në atë kohë nuk ishtë më rozë se sot. Për këtë arsye është vërtet një sfidë... Është aq shumë një sfidë sa nuk mund ta arrijmë vetë! Është një dhuratë e Zotit; Pali thotë mirë:
“12 Bëftë Zoti që të rritet e të shtohet përherë e më tepër dashuria juaj ndaj njëri‑tjetrit dhe ndaj të gjithë njerëzve siç është dashuria jonë ndaj jush! 13 i forcoftë zemrat tuaja në shenjtëri të patëmetë para Hyjit dhe Atit tonë për Ardhjen e Zotit tonë Jezusit me të gjithë shenjtërit e tij” (v.12-13).
Le të na japë Zoti, ndërmjet jush dhe ndaj të gjithë njerëzve, një dashuri gjithnjë e më intensive dhe të përmbushur… dhe kështu ai ju forcojë fort në një shenjtëri pa të meta…”. Kjo është të jesh i shenjtë: nuk ka shenjtëri tjetër, e dimë mirë, përveç asaj të dashurisë… pasi: “ Të dashur, ta duam njëri-tjetrin, sepse dashuria vjen nga Hyji, dhe, secili që ka dashuri, ka lindur prej Hyjit dhe Hyjin e njeh. 8 Kush nuk ka dashuri, nuk e ka njohur Hyjin, sepse Hyji është dashuri. Zoti është dashuri”, siç thotë Shën Gjoni… “Kushdo që do, është lindur nga Zoti dhe e njeh Zotin” (1 Gj. 4,7-8). Atëherë ne do të mund t’i “pëlqejmë Zotit”, siç thotë përsëri Pali, në Th. 4,1:
“1 Pastaj, vëllezër, ju lutemi ngrohtësisht dhe ju përbejmë në Zotin Jezus që, siç mësuat prej nesh si duhet të jetoni për t’i pëlqyer Hyjit, ashtu edhe jetoni që të përparoni edhe më tepër”.
Keni mësuar nga ne se si duhet të silleni për t’i pëlqyer Zotit; kjo gjë kthehet thjesht në plotësimin e thirrjes sonë si bij, në imazhin e Birit të dashur në të cilin Ai “gëzohet”.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E PARË E ARDHJES VITI C.

MË 1 – 12- 2024.

UNGJILLI: Lk, 21, 25-28, 34-36

25 “Do të ketë shenja në diell, në hënë e në yje. Mbi tokë popujt do të gjenden ngushtë, të tmerruar prej gjëmës së detit e prej valëve të tij.
26 Njerëzve do t’u dalë shpirti prej frikës dhe pritjes ç’do të ndodhë me botën, sepse ‘trupat qiellorë do të lëkunden’
27 e atëherë ‘do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me madhëri.
28 Kur të fillojnë të ndodhin këto, drejtohuni dhe çojeni kokën lart dhe dijeni se është afër çlirimi juaj!”
34 “Kini kujdes veten që zemrat tuaja të mos kalamenden prej grykësisë, prej shfrenisë e prej kujdeseve të jetës që ajo Ditë të mos ju vijë papritmas,
35 sepse ajo ditë do të vijë porsi kurth mbi të gjithë banorët e tokës mbarë.
36 Prandaj, rrini zgjuar e lutuni në çdo moment që të mund t’u shpëtoni të gjitha këtyre që do të ndodhin e të mund të qëndroni para Birit të njeriut”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

LETËRSIA APOKALIPTIKE NË BIBLËN.

Nëse merren fjalë për fjalë këto rreshta, ka diçka për t'u dridhur! Por ne kemi hasur tashmë tekste të këtij lloji: thuhet se janë në stilin “apokaliptik” dhe e dimë shumë mirë që nuk duhen të merren fjalë për fjalë por duhet të interpretohen duke njohur të dhënat e letërsisë biblike! Gjynah është se sot fjala "apokalips” si e kuptojnë shumica e njerëzve, bën të mendojmë për gjëra shumë të keqja që duhet të ndodhin! Në fakt, për ne është sinonim i tmerrit... kur është krejt e kundërta! Pra, le të fillojmë duke i dhënë fjalës "apokaliptike" kuptimin e saj të vërtetë: mos harroni se "apocaluptô", në greqisht, do të thotë "të heqësh velin", është e njëjta fjalë si "revelare", në latinisht - të zbulosh në gjuhën shqipe! Është e nevojshme të përkthehet shprehja "teksti apokaliptik" me "tekst i zbulesës". Tekstet apokaliptikë zbulojnë anën e fshehtë të gjërave.
Letërsia apokaliptike ka të paktën katër karakteristika shumë të veçanta:
Së pari, librat e njohur si apokaliptikë janë shkruar për kohë fatkeqësie, zakonisht tregojnë për luftërat dhe pushtime të huaja të shoqëruara me persekutim; kjo është veçanërisht e vërtetë për librin e Danielit të shekullit të dytë para Krishtit: në këtë rast, ata libra u referohen persekutuesve si përbindësha të shëmtuara; dhe kjo është arsyeja pse fjala "apokalips" është bërë sinonim i personazheve dhe ngjarjeve të tmerrshme.
Së dyti, për shkak se janë shkruar në kohë fatkeqësie, janë libra ngushëllimi: për t'i ngushëlluar besimtarët në besnikërinë e tyre dhe për t'u dhënë atyre, përballë martirizimit, terren për guxim dhe shpresë. Dhe ata libra u bëjnë thirrje besimtarëve që vetëm të qëndrojnë.
Së treti, librat apokaliptikë “zbulojnë”, pra “heqin velin”, “zbulojnë” anën e fshehtë të historisë. Ata shpallin fitoren përfundimtare të Zotit: prandaj, ata gjithmonë shikojnë nga e ardhmja; pavarësisht pamjeve, nuk flasin për një “fund të botës”, por për transformimin e botës, për instalimin e një bote të re, për “ripërtëritjen” e botës. Kur ata përshkruajnë një përmbysje kozmike, është vetëm një pamje simbolike e përmbysjes së plotë të situatës. Shkurtimisht, mesazhi i tyre është: “Zoti do ta ketë fjalën e fundit”. Këtë mesazh fitoreje, e dëgjuam të dielën e kaluar në librin e Danielit. Ai njoftoi se Biri i Njeriut, i cili nuk është askush tjetër veçse Populli i Zgjedhur të Hyjit të Shumë të Lartit, një ditë, do t'i shihte armiqtë e tij të mundur dhe do të merrte mbretërinë universale.
Së katërti, duke pritur këtë përtëritje të premtuar nga Zoti, librat apokalitikë i ftojnë besimtarët të mbajnë një qëndrim jo të pritjes pasive, por të vigjilencës aktive: jeta e përditshme duhet jetuar nën dritën e kësaj shprese.
Këto katër karakteristika të librave apokaliptikë gjenden në ungjillin tonë sot.
Atëherë, ungjilli që lexojmë në liturgjinë e sotme është një fjalë, një mesazh për kohën e fatkeqësisë: për këtë autori përshkruan shenja të frikshme, gjuhë të koduar për të njoftuar se bota e tanishme po kalon:
“Do të ketë shenja në diell, në hënë e në yje...
popujt do të gjenden ngushtë,
të tmerruar prej gjëmës së detit e prej valëve të tij...
Njerëzve do t’u dalë shpirti prej frikës...
‘trupat qiellorë do të lëkunden’”.
Një fjalë ngushëllimi, ajo i fton besimtarët të qëndrojnë të patundur:
“Shpëtimi juaj (përkthejeni çlirimin tuaj) po afron”.
Fjala që “ngre velin”, “zbulon” anën e fshehtë të historisë, shpall ardhjen e Birit të njeriut. Jezusi e përsërit këtë premtim dy herë këtu dhe padyshim që ai ia atribuon vetes titullin "Biri i njeriut", një mënyrë për të thënë se ai merr kokën e njerëzve të Shumë të Lartit, domethënë besimtarëve:
"Atëherë ata do të shohin Birin e njeriut
duke ardhur në re me fuqi të madhe dhe lavdi të madhe"...
" Ju do të gjykoheni të denjë të shpëtoni nga çdo gjë
që do të ndodhë dhe të qëndroni përpara Birit të njeriut".


SFIDA E BESIMTARËVE.

Më në fund, ndërsa presim këtë përtëritje të premtuar nga Zoti, teksti ynë i fton besimtarët të mbajnë një qëndrim jo të pritjes pasive, por të vigjilencës aktive:
“Kur të fillojnë këto ngjarje, drejtohuni dhe ngrini kokën"...
" Jini vigjilentë, që të mos ju rëndohet zemra...
rrini zgjuar dhe lutuni në çdo kohë.
Prandaj, rrini zgjuar e lutuni në çdo moment
që të mund t’u shpëtoni të gjitha këtyre
ë do të ndodhin e të mund të qëndroni para Birit të njeriut”...
"Ngrini kokën", është me të vërtetë një gjest kundërshtimi, siç na shpjegoi Jeremia në leximin e parë: është sfida e besimtarëve.
Fjala "besimtarë" nuk përdoret një herë këtu, por megjithatë është e qartë se Luka kundërshton nga njëri skaj në tjetrin dy qëndrime: atë të besimtarëve dhe atë të jobesimtarëve që ai i quan kombe ose njerëz të tjerë:
"Në tokë, kombet do të tmerrohen ...
njerëzit do të vdesin nga frika ...
por ju, drejtohuni dhe ngrini kokën",
nënkuptohet, sepse ju, ju jeni paralajmëruar dhe ju e dini kuptimin përfundimtar të historisë njerëzore: ora e çlirimit tuaj ka ardhur, e keqja do të mposhtet përfundimisht.
Mbetet një gjë paradoksale në këto rreshta: Dita e Zotit duket se bie papritur mbi botën dhe megjithatë besimtarët janë të ftuar të njohin paraprakisht fillimin e ngjarjeve; në fakt, dhe kjo është pjesë e gjuhës së koduar të librave apokaliptikë, ajo ditë duket se vjen papritur vetëm për ata që nuk qëndrojnë gati.
Le të kujtojmë fjalët e Palit drejtuar Thesalonikasve:
“Sepse vetë e dini mirë se Dita e Zotit
vjen pikërisht si vjen vjedhësi natën.
Ndërsa njerëzit do të thonë:
“Ç’paqe dhe ç’siguri!”, pikërisht atëherë,
porsi dhimbjet e lindjes së gruas shtatzënë,
do të vijë papritmas mbi ta rrënimi
dhe nuk do të mund të shpëtojnë.
Porse ju, o vëllezër, nuk jeni në terr
që Dita e Zotit t’ju vijë me befasi porsi vjedhësi:
sepse ju të gjithë jeni bijtë e dritës e të ditës!
Pra, nuk jemi të natës e të territ! ”(1 Th 5, 2-5).
Pali, ashtu si Luka, karakterizon dy qëndrime të ndryshme.
Si në të gjitha leximet e tjera të kësaj të diele, të krishterët, pra, ftohen këtu në një qëndrim dëshmitar: dëshmia e besimit në të cilën na ftoi profeti i leximit të parë në një situatë në dukje pa rezultat në pikëpamjet njerëzore; dëshmia e dashurisë në letrën drejtuar Thesalonikasve:
"Zoti ju dhëntë një dashuri gjithnjë më të fortë dhe më të madhe për të gjithë njerëzit";
dëshmia e shpresës kur gjithçka duket se po shkërmoqet në këtë ungjill:
"Çohu dhe ngre kokën...
Do të jesh i denjë...
Do të dalësh në këmbë përpara Birit të njeriut".
"Njerëzit do të vdesin nga frika", por ju do të qëndroni në këmbë sepse e dini se
"Jam plotësisht i bindur se as vdekja,
as jeta, as engjëjt, as pushtetet,
as e tashmja, as e ardhshmja,
as fuqitë, as forcat e lartësisë,
as ato të humnerës, dhe asnjë krijesë tjetër,
nuk do të mund të na ndajë
prej dashurisë së Hyjit,
që na u dëftua në Jezu Krishtin, Zotin tonë" (Rom 8, 39).

Kjo dëshmi e trefishtë është sfida e krishterë. Program i bukur për këtë Ardhje që fillon!

[ninoenina]

F.A. E DIELA E PARË E ARDHJES VITI C. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E PARË E ARDHJES VITI C.

MË 1-12-2024.

UNGJILLI: Lk. 21,25-28.34-36.

25 “Do të ketë shenja në diell, në hënë e në yje. Mbi tokë popujt do të gjenden ngushtë, të tmerruar prej gjëmës së detit e prej valëve të tij. 26 Njerëzve do t’u dalë shpirti prej frikës dhe pritjes ç’do të ndodhë me botën, sepse ‘trupat qiellorë do të lëkunden’ 27 e atëherë ‘do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me madhëri.
28 Kur të fillojnë të ndodhin këto, drejtohuni dhe çojeni kokën lart dhe dijeni se është afër çlirimi juaj!”…
34 “Kini kujdes veten që zemrat tuaja të mos kalamenden prej grykësisë, prej shfrenisë e prej kujdeseve të jetës që ajo Ditë të mos ju vijë papritmas, 35 sepse ajo ditë do të vijë porsi kurth mbi të gjithë banorët e tokës mbarë. 36 Prandaj, rrini zgjuar e lutuni në çdo moment që të mund t’u shpëtoni të gjitha këtyre që do të ndodhin e të mund të qëndroni para Birit të njeriut”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Fjala që dëgjojmë sot, është mbajtur nga Jezusi në ditët e fundit të jetës së tij. Gjendet në Tempull, ndërtesën e mrekullueshme e dëshiruar nga Herodi i Madh, një nga mrekullitë e botës antike, dhe disa prej të pranishmëve i afrohen Jezusit dhe e ftojnë atë të ndajë me ta admirimin për këtë Tempull që përbën lavdinë, krenarinë e popullit të Izraelit.
Përgjigjja e Jezusit është e papritur dhe tronditëse:
“Prej gjithçkaje që ju shikoni dhe admironi nuk do të mbetet gur mbi gur”.
Një pohim ky që për një izraelit të devotshëm, nuk është i pa kuptimtë, por është një blasfemi.
Në Shenjtëroren e Tempullit është e pranishme lavdia e Zotit: si mund të thotë Jezusi se Tempulli do të shkatërrohet?
Nëse Zoti është i paaftë të mbrojë banesën e vet, shemben të gjitha siguritë fetare, besimi mbetet pa bazë.
Për një izraelit fjalët e Jezusit janë njoftimi i fundit të botës.
Mirë, është pikërisht fundi i botës që Jezusi po e shpall, jo fundi i botës materiale, këtë as Ai nuk e di se kur do të ndodhë, por fundi i një bote të caktuar që nuk i pëlqen Zotit dhe as neve; pra nuk ka pse të hidhërohemi nëse një botë e caktuar zhduket, ka për të gëzuar sepse mbin një botë e re, ajo e dëshiruar nga Zoti.
Shkatërrimi i Tempullit - thotë Jezusi - duhet lexuar pikërisht në këtë kuptim, si shenjë se po realizohet një kalim epokal, nga një njerëzim i vjetër në dorë të forcave të ligësisë, të konkurrencës, të dhunës, të vdekjes, kalohet në një njerëzim të ri, i nxitur nga Shpirti i Zotit, Shpirti i dashurisë, i jetës.
Dëgjojmë me cilat imazhe Jezusi shpall lindjen e kësaj epoke të re:
25 “Do të ketë shenja në diell, në hënë e në yje. Mbi tokë popujt do të gjenden ngushtë, të tmerruar prej gjëmës së detit e prej valëve të tij. 26 Njerëzve do t’u dalë shpirti prej frikës dhe pritjes ç’do të ndodhë me botën, sepse ‘trupat qiellorë do të lëkunden’” (v. 25-28).
Çfarë na thotë Jezusi? Flet për njerëz që vdesin nga frika për gjithçka që po ndodh… nuk duket mënyra më e mirë për t'u përgatitur për gëzimin e Krishtlindjeve, për ardhjen e atij që do të japë fillimin e një njerëzimi të ri. Mirë, nëse mendojmë se Jezusi dëshiron të na trembë, nuk po e kuptojmë asgjë nga ajo që dëshiron të na thotë. Ai po përdor një gjuhë që dëgjuesit e tij e kuptojnë shumë mirë, përdor imazhe të cilat janë përdorur nga profetët para tij, imazhe që ne i quajmë “apokaliptike” dhe që mund t’i kuptojmë shumë mirë edhe ne, mjafton që të çlirohemi një herë e përgjithmonë nga interpretimi i përhapur dhe plotësisht i gabuar që i konsideron njoftime për fatkeqësi, për tmerr, për kaos… në fakt mbiemri “apokaliptik” në gjuhën e përditshme përdoret si sinonim i “katastrofik”; nëse ka një tërmet që shemb të gjitha shtëpitë flitet për një “tërmet apokaliptik”.
“Apokaliptik” nuk ka asgjë të përbashkët me katastrofat, fatkeqësitë, dënimet e Zotit; rrjedh nga një folje greke “apokàlypto” që do të thotë “zbulim”, heqja e velit që pengon të shihet ajo që ndodh poshtë.
Jezusi përdor këto imazhe pikërisht për të na zbuluar diçka që përndryshe do të mbetej e mbështjellë në mister, e mbuluar nga errësira.
Mendojmë për realitetin e botës sonë… shkon gjithçka mirë?
E kuptojmë kuptimin e gjithçkaje që ndodh apo disa ngjarje mbeten të mbështjella në mister?
Përse dhimbja, përse luftërat, përse padrejtësitë, dhunimet e pësuara nga të pafajshmit dhe në fund përse vdekja?
Duke vëzhguar tablon e famshme të Chagall-it, e kuptojmë britmën e dhimbjes së një populli përballë dramave të historisë që ka jetuar.
Ka kuptim gjithë kjo?
Ja, do të donim të kuptonim se si Zoti di të përfshijë në planin e Tij edhe të keqen që ekziston në botën që është para syve tanë.
Nëse nuk ka dikush që na zbulon planin e Zotit, ne humbasim shpresën dhe përfundojmë duke thënë disa shprehje si këto: “Bota është në dorë të forcave të pamposhtura të së keqes, prandaj gjithmonë do të shkojë keq, nuk ka asgjë për të bërë”… atëherë i lëmë duart poshtë dhe dorëzohemi.
Le të shikojmë çfarë na thotë Jezusi me imazhet apokaliptike që përdor, dhe lë t’i interpretojmë në mënyrën e duhur sepse janë krejt çka tjetër përveçse të tmerrshme.
Le të fillojmë nga shenjat që ndodhin në qiell, në diellin, në hënën, në yjet, thotë Jezusi se të gjitha forcat që lëvizin yjet e qiellit do të trazohen: “‘trupat qiellorë do të lëkunden’” (v. 26).
Çfarë do të thotë me këtë imazh?
Popujt e Lindjes së Mesme të lashtë e shikonin qiellin si ne dhe më shumë se ne dhe çfarë vëzhgonin?

Çfarë vërejmë edhe ne? që nëse ka diçka të qëndrueshme, të pamuajtshme është rrjedha e yjeve, zhvillimi ciklik i stinëve: nesër dielli do të lindë në Lindje, nuk do të vonojë asnjë sekondë, jemi të sigurtë. Aq shumë është e vërtetë sa kur psalmisti duhet të kompozojë një këngë për festën e martesës së Mbretit. Çfarë imazhi përdor për t'i uruar atij që mbretëria e tij do të jetë e qëndrueshme, e patundshme, dhe që askush nuk do t’ia marrë atë? Përdor imazhin e stabilitetit të qiellit, të lëvizjes së rregullt dhe të pamuajtshme të yjeve. Thotë:
“5 Ai do të jetojë sa dielli e hëna,
nga breznia në brezni.
6 Do të zbresë porsi vesa mbi bar,
porsi shiu që e lag tokën.
7 Në ditët e tija do të lulëzojë drejtësia
dhe paqe e madhe derisa të jetë hëna” (Ps.73, 5-7).
Mbretëria jote qoftë si dielli, si hëna për të gjitha shekujt, në mbretërinë tënde do të ketë paqe derisa të shuhet hëna. Hëna nuk do të shuhet kurrë. Çfarë dëshiron të thotë atëherë Jezusi kur pohon se:
“dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden?” (Mk. 13,24-25).
Është një imazh shumë efektiv për të na thënë se gjithçka që njerëzit e konsiderojnë të patundshme, të pamuajtshme, Zoti është në gjendje ta trazojë, ta shkatërrojë:
“10 Të qiellit yjet e yjësitë e tij
s’do ta lëshojnë dritën e vet,
posa të lindë do të erret dielli,
as hëna s’do të bëjë dritë më!” (Is. 13,10).
Çfarë është ajo që ne e konsiderojmë të patundshme? Mbretëria e të keqes... "është e paprekshme" themi. Jezusi na thotë: "Nuk është e vërtetë, nuk është e qëndrueshme si duket".
Shikojmë rreth e rrotull... si e përshkruajmë realitetin e botës sonë? Nga udhëhiqet? Thëmi nga fuqitë e mëdha, është i kushtëzuar nga ata që menaxhojnë sistemin mediatik botëror; ata mund t'ju bëjnë të besoni atë që duan, se lufta është e drejtë, se institucioni familjar është në perëndim, është i destinuar të japë vend bashkëjetesave të përkohshme, familjes së zgjeruar; ata mund t'ju bindin se shuarja e jetës së palindur mund të jetë një e drejtë.

Ja, si krijohet mendimi dominant.
Kush është në gjendje t'u kundërvihet këtyre fuqive, kush mund t'u kundërvihet prodhuesve të armëve?
Mbretëria e së keqes duket e paprekshme, e qëndrueshme si firmamenti.
Jezusi thotë: “nuk është e vërtetë, nuk është siç duket”.
Shpirti që Ai solli në botë është më i fortë se forcat e së keqes; mbretëria e të ligut – thotë Jezusi – fillon të japë shenjat e vogla të prishjes së saj: është e destinuar të shembet.
Ky është mesazhi i gëzimit që Jezusi dëshiron të komunikojë me imazhet apokaliptike.
Ka një tablo tjetër të Chagall-it që na ndihmon të kuptojmë arsyen pse ky fjalim apokaliptik i Jezusit mund të na përgatisë për gëzimin e Krishtlindjeve.
Ka një grua që mban në bark një fëmijë: është njeriu i ri, është ai që me lindjen e tij do të nisë njerëzimin e ri. Natyrisht ky njerëzim, le ta marrim parasysh, do të ketë vështirësi të implantohet dhe këtë Jezusi na e thotë me imazhe të tjera apokaliptike të marra këtë herë jo më nga qielli, por nga toka.
Çfarë ndodh në tokë?
Thotë Jezusi: “Mbi tokë popujt do të gjenden ngushtë, të tmerruar prej gjëmës së detit e prej valëve të tij” (v.25).
Çfarë po na thotë?
Deti, e dimë, në Bibël si dhe në të gjithë Lindjen e Mesme të lashtë, në të gjithë mitologjinë, është simbol i forcave të ligësisë, i gjithçkaje që i kundërvihet jetës.
Pse ky det është i trazuar?
Është bota e pamëshirshme, mbretëria e ligësisë që është e trazuar.
Pse është e trazuar?
Sepse ka ardhur një forcë nga qielli që e shkatërron, është zhurma e një të dëshpëruari që përpiqet të rezistojë për të mbijetuar.
Është imazhi i konfliktit midis forcave të mirës dhe atyre të ligësisë dhe kjo luftë nuk është çudi që gjeneron ankth, frikë, është frika jonë kur pyesim veten se ku po shkon bota jonë, kush do të fitojë, e mira apo e liga?
Ja ankthi, frika.
Jezusi thotë jo, janë dhimbjet e lindjes që paraprijnë lindjen e njerëzimit të ri të udhëhequr nga Shpirti i tij.
Dhe në këtë pikë Jezusi i referohet një teksti të famshëm të librit të profetit Daniel, dëgjojmë:
“Atëherë ata do ta shohin Birin e njeriut të vijë mbi një re me fuqi të madhe dhe lavdi.
Kur të fillojnë të ndodhin këto gjëra, ngrituni dhe ngrini kokën, sepse çlirimi juaj është afër”.
Citimi i profetit Daniel, i bërë nga Jezusi, gjendet në kapitullin 7, ku Danieli paraqet historinë e njerëzimit si një pasardhje mbretërish të egër: kanë ardhur Babilonasit, nuk ishin njerëz por “luanë” që copëtonin botën; pastaj erdhën Medët, ishin “arinj”; Medët u zëvendësuan nga Persët të cilët u sjellën si “leopardë”; në fund erdhi një kafshë më e keqe se të gjitha ato që e kishin paraprirë: “Aleksandri i Madh”.
Profeti e pyet… por historia do të vazhdojë gjithmonë kështu?
Bota do të jetë gjithmonë një mbretëri e kafshëve që konkurrojnë dhe copëtojnë njëra-tjetrën?
Shtysa që çon në konkurrencë, është e vjetër sa mbretëria shtazore nga e cila rrjedhim, por nëse e ndjekim këtë shtysë, bëhemi njerëz apo mbetemi kafshë?
Ja profecia e Danielit që Jezusi e citon:
“Zoti do të ndërhyjë, do të sjellë në botë një shtysë të re, atë të Shpirtit të Tij, që çon në dashuri, jo në konkurrencë, dhe vetëm shtysa që çon në dashuri të bën njeri kur e ndjekesh”.
Jezusi e citon këtë profeci që thotë se “Zoti do t'ua heqë pushtetin kafshëve dhe do ia japë birit të njeriut”.
“Biri i njeriut” është një shprehje hebraike “ben-adham”, do të thotë thjesht një njeri i vërtetë, dhe njeri i vërtetë është ai që do dhe do vetëm, dhe kjo mbretëri nuk do të shuhet kurrë.
Çfarë të bëjmë kur të fillojnë të ndodhin këto gjëra?
Jezusi thotë: dy gjëra duhen bërë.
E para: “Drejtohuni, mos ecni të përkulur nga frika”: sepse ju turpëroheni për shkak të mjerimeve tuaja, të mëkateve tuaja? Drejtohuni, sepse të gjitha frikat e Zotit kanë mbaruar, Zoti është dashuri e pakushtëzuar dhe vetëm dashuri!
Dhe mos u përkulni para mbretërisë së së keqes, para mbretërisë së kafshëve që është ende e pranishme, por që është e destinuar të zhduket, mos u përkulni para mendimit mbizotërues, mos u përkulni para propozimeve jomorale, mos u gjunjëzoni para atyre që bëjnë propozime vdekjeje, drejtohuni në këmbë para sundimtarëve të botës, mos i dorëzoheni asnjë skllavërie.
Gjëja e dytë që duhet të bëni: “Ngrini kokat tuaja”, mos mbani mendjen vetëm te realitetet e kësaj bote që janë të bukura, por janë të shkurtër, ngrini shikimin, mendoni për kuptimin e ekzistencës suaj, kuptimin e fundit të jetës suaj.
Po afrohet çlirimi juaj, lini veten të përfshiheni në njerëzimin e ri që kam nisur unë.
Dhe Jezusi e përfundon fjalimin e tij me dy rekomandime, dëgjojmë të parën:
“Kini kujdes veten që zemrat tuaja të mos kalamenden prej grykësisë, prej shfrenisë e prej kujdeseve të jetës që ajo Ditë të mos ju vijë papritmas, 35 sepse ajo ditë do të vijë porsi kurth mbi të gjithë banorët e tokës mbarë” (v. 34-35).
Jini të kujdesshëm me veten, që zemrat tuaja të mos rëndohen nga shpërqendrimet, nga dehjet dhe shqetësimet e jetës dhe që ajo ditë të mos ju zërë papritur; sepse si një lak, ajo do të bjerë mbi të gjithë ata që banojnë mbi faqen e të gjithë tokës.

Rekomandimi i parë: mbikëqyrni zemrat tuaja, bëni kujdes sepse mund të rëndohen.
Zemra për Semitët është qendra e të gjitha zgjedhjeve, e të gjitha vendimeve.
Ne mendojmë dhe vendosim me kokën, ata mendonin dhe vendosnin me zemër.
Ja - thotë Jezusi - nëse ti nuk bën kujdes zemra jote mund të rëndohet, pra të bëhet e paaftë, e pandjeshme kur bëhet fjalë për të dalluar mes asaj që është e drejtë, asaj që është e gabuar, asaj që ka vlerë dhe asaj që është e kotë, e pa kuptim, e shpejtëkalueshme, e parëndësishme.
Dhe Jezusi tregon edhe atë që e rëndon zemrën:
"Shthurjet dhe dehjet".
Nuk bëhet fjalë vetëm për pirjen e verës dhe të alkoolit, këtu shthurjet dhe dehjet tregojnë gjithçka që të çon në një botë joreale, iluzore, siç ndodh me atë që ka pirë dhe nuk di më ku është, nuk dallon mes asaj që është ëndërr dhe asaj që është realitet.
Jini të kujdesshëm - thotë Jezusi - sepse nuk deheni vetëm me verë, por edhe me gjëra që mund të të dehën dhe të të bëjnë të humbasësh kokën... mund t’ju të dehë suksesi profesional, mund të të mbytë në pikën që të bën të harrosh gjithçka, edhe familjen edhe Zotin; mund të të dehë paratë, dehja e parave të të mjegullon shikimin dhe ti nuk e sheh më të varfrin, ai që është pranë teje nuk të duket më si vëlla, por si një kundërshtar, një rival që ti duhet ta mposhtesh për të grumbulluar më shumë para; mund të të dehën lavdërimet e lajkaxhinjve që kështu mund të të mashtrojnë sepse ti je i marrosur nga lëvdata e tyre.
Ti mund të dehesh nga festat, nga gabimet, nga udhëtimet dhe nuk e vëren, nuk e kupton sepse je i dehur, por je duke jetuar në një botë iluzore, të papërshtatshme.
Bëni kujdes – thotë Jezusi – që ajo ditë të mos ju zërë të papritur si një grackë.
Çfarë është ajo ditë?
Është pika e mbërritjes së jetës sonë, është momenti kur duhet të bëjmë një bilanc të jetës sonë.
Mendo – thotë Jezusi – sepse në atë ditë ti mund të verifikosh se ke jetuar si i dehur në një botë iluzore… kujdes, sepse shihet në fund nëse ke jetuar në botën e vërtetë apo në botën iluzore.

Dëgjojmë tani rekomandimin e dytë:
“36 Prandaj, rrini zgjuar e lutuni në çdo moment që të mund t’u shpëtoni të gjitha këtyre që do të ndodhin e të mund të qëndroni para Birit të njeriut”.
Zgjohuni në çdo moment duke u lutur, që të keni forcën për t’i shpëtuar gjithçkaje që po ndodh, dhe për t’u shfaqur para Birit të njeriut.

“Zgjohuni në çdo moment duke u lutur”.
Ka vetëm një mënyrë për t’u mbajtur zgjuar: të vazhdosh në lutje, përndryshe bie në gjumë dhe nuk jeton më në realitet, por në një botë ëndrrash.
Jezusi nuk po rekomandon të recitohen shumë formula lutjesh, por të mbahesh në një dialog të vazhdueshëm me Të, siç ndodh në raportin e dashurisë mes bashkëshortit dhe bashkëshortes.
Në zemrën e atij që është i dashuruar, gjendet gjithmonë personi i dashur që mendon gjithmonë për tjetrin dhe dëshiron të bëjë vetëm zgjedhje të pëlqyera nga personi që do.
Lutja është frymëmarrja e jetës: nëse ti pushon së frymzuari vdes, nëse ti nuk lutet më, jeta hyjnore që është në ty, dobësohet, shuhet, prandaj është e nevojshme të lutesh gjithmonë, në çdo kohë, në çdo vend.
Në letrën e parë drejtuar Tesalonikasve, Pali rekomandon:
“Gëzohuni gjithmonë, lutuni pa pushim”
Domethënë, qëndroni vazhdimisht në dialog me Zotin.
Do të thoshnim ne sot, sikur të kishim gjithmonë celularin të ndezur në numrin e Tij, në mënyrë që të bënim gjithmonë zgjedhjet që Ai na sugjeron, ato të sugjeruara nga Ungjilli.
Dhe vazhdon, Jezusi, duke thënë:
“Kështu do të gjendeni të ngritur përpara Birit të njeriut”.
Ai që është i ngritur, është i gatshëm të presë personin që po vjen, prandaj nëse ju vazhdoni të luteni gjithmonë, gjendeni të ngritur kur ju vjen propozimi i botës së re që ju bëhet nga Biri i njeriut.
Ja çfarë donte të na thoshte Jezusi me këtë fjalim, nuk donte të bënte parashikime për fatkeqësitë e ardhshme, por të na ndihmonte të lexonim në mënyrë të saktë të tashmen, atë që po ndodh sot në historinë tonë.
Donte të na thoshte se ekziston një botë e së keqes, një njerëzim i lig që shumë herë na tremb. Ai na thotë që të mos dekurajohemi, që të mos frikësohemi… Bota e së keqes është e destinuar të zhduket. Në duhet të lejojmë të përfshihemi në njerëzimin e ri për të gjetur jetën.

[ninoenina]

F.A. JAVA E DIELA E PARË E ARDHJES VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA E PARË E ARDHJES VITI C.

MË 1 -12 – 2024.

Profetët e vërtetë na mbushin me shpresë.
Të ngrësh duart, të dorëzohesh para fuqisë së madhe të mëkatit që mbretëron në botë dhe në ne: është një tundim i rrezikshëm.
Profetët e fatkeqësisë janë ata që përsërisin: “Nuk ia vlen të angazhohesh, nuk do të ndryshosh asgjë”; “nuk ka asgjë për të bërë, e keqja është shumë e fortë”; “uri, luftëra, padrejtësi, urrejtje do të ekzistojnë gjithmonë”.
Mos i dëgjoni ata. Ai që, si Pali, “ka asimiluar mendimin e Krishtit” (1 Kor 2,16), e sheh realitetin me sy të ndryshëm, sheh botën e re që po lind dhe me optimizëm u shpall të gjithëve: “Pikërisht tani po mbin, nuk e vini re?” (Is 43,19).
Në jetën tonë personale përjetojmë dështime, mjerime, dobësi, pabesi. Nuk arrijmë t’u heqim dorë defekteve dhe zakoneve të këqija. Pasionet e çrregulluara na dominojnë, jemi të detyruar t’i përshtatemi një jete me kompromise të dhimbshëm dhe me hipokrisi poshtëruese. Frika, zhgënjimet, pendesat, përvojat e pakëndshme na bëjnë të paaftë të buzëqeshim. A do të jetë ende e mundur të rimarrim besimin në vetvete dhe tek të tjerët? Dikush a do të mund të na japë përsëri qetësinë, besimin dhe paqen?
Nuk ka gjendje skllavërie nga e cila Zoti nuk mund të na çlirojë, nuk ka thellësi faji nga e cila ai nuk dëshiron të na ngrejë. Ai pret vetëm që të bëhemi të vetëdijshëm për gjendjen tonë dhe t’i drejtojmë atij fjalët e psalmistit:
“1 Prej humnerës klitha tek ti, o Zot,
2 o Zot, dëgjoje britmën time!
Le ta dëgjojnë veshët e tu,
zërin e lutjes sime” (Ps. 130, 1-2)
Nga thellësia të thirrem ty, o Zot.

Për të thelluar mesazhin, do të përsërisim:
“Jam i sigurt: Zoti do t’i realizojë premtimet e mira që ka bërë”.


LEXIMI I PARË: Jr. 33, 14-16.

“14 Ja, po vijnë ditët ‑ është shpallje e Zotit ‑ e do ta çoj në vend fjalën e mirë që ia premtova shtëpisë së Izraelit e shtëpisë së Judës:
15 Në ato ditë e po në atë kohë,
do të bëj të ngallitë për Davidin një pinjoll drejtësie,
Ai do ta çojë në vend të drejtën e drejtësinë mbi tokë.
16 Ndër ato ditë Juda do të shpëtojë
e Jerusalemi do të banojë në siguri.
Dhe ja, emri me të cilin do të quhet Qyteti:
‘Zoti është Drejtësia jonë’”.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Rindërtimi i një shtëpie kur akoma ke para syve qymyrat e tymosur të shtëpisë së mëparshme, kërkon një forcë shpirtërore jo të zakonshme, sidomos nëse je i moshuar dhe nuk je i mbështetur nga perspektiva tërheqëse të ardhshme. Zhgënjimi dhe shpirtlligësitë e humbin entuziazmin dhe i bëjnë vështirësitë të pamundura për t’u kapërcyer.
Situata e Izraelitëve, të cilëve profeti iu drejton fjalët e përmbajtura në këtë lexim, mund të krahasohet me atë të atij që i trishtuar, vëren rrënojat e shtëpisë së tij.
Një grup i dëbuarish të kthyer nga Babilonia e gjen qytetin e Jeruzalemit në rrënoja. Toka e shkatërruar është bërë strehë e çakallëve (Jer 10,22). Hedhin një vështrim rreth e rrotull dhe nuk shohin veç shenja vdekjeje dhe shkatërrimi.
Fillon rindërtimi, por punimet ecin ngadalë. Një ndjenjë e zezë peshon mbi shpirtin e të gjithëve, edhe pse askush nuk dëshiron ta tregojë: “ne do të mbyllim sytë dhe do të bashkohemi me etërit tanë para se të shohim Jeruzalemin e ri”. Pyesin veten: pse jemi goditur nga fatkeqësi kaq të mëdha? A na ka braktisur Perëndia përgjithmonë? A ka harruar ndoshta Ai premtimet e bëra Abrahamit, Isakut, Jakobit, Davidit?
Këtyre njerëzve të shkurajuar profeti u drejton një mesazh shprese: pabesitë tona, ato që na kanë çuar në rrënim, nuk do të pengojnë se Zoti të realizojë premtimet e tij, sepse ai është gjithsesi besnik (v.14).
“Në ato ditë e po në atë kohë,
do të bëj të ngallitë për Davidin një pinjoll drejtësie,
Ai do ta çojë në vend të drejtën e drejtësinë mbi tokë” (v. 15).
Nëse gjykimi dhe drejtësia e Zotit do të ishin të llojit gjyqësor, izraelitët nuk duhet të presin një vendim dënimi. Por ai nuk vjen kurrë për të shpallur një dënim, ai vjen për të krijuar të drejtën dhe drejtësinë e tij që konsistojnë në përfshirjen e njeriut në projektin e tij të shpëtimit.
Ndryshimi i emrit të Jeruzalemit tregon suksesin e plotë të veprës së tij. Qyteti – imazhi i gjithë popullit – do të quhet “Zoti drejtësia jonë”, domethënë: Zoti ka arritur t’i fusë brenda nesh drejtësinë e tij (v.16).
Premtimet e profetit ngjallën tek shumë njerëz shpresën për një ndërhyrje të mrekullueshme të Zotit për të ngritur përsëri qytetin e shkatërruar. Mbetën të zhgënjyer. Rindërtimi i vendit ishte i ngadalshëm dhe kërkoi shumë sakrifica dhe shumë mundimet.
Premtimet vonuan të realizoheshin, por Zoti i mbajti ato.
Pinjolli i Davidit i pritur nga Izraelitët – sot e dimë – është dërguar: Jezusi nga Nazareti. Me të filloi mbretëria e paqes dhe e drejtësisë. Është ende një pemë e vogël që zhvillohet ngadalë dhe ka nevojë për angazhimin tonë dhe bashkëpunimin tonë.
Kush zhgënjehet, kush dorëzohet para vështirësive, kush bëhet i pa durueshëm me veten dhe me të tjerët, kush pretendon të marrë transformime radikale dhe të menjëhershme nuk i ka kuptuar ritmet e rritjes së mbretërisë së Zotit.
Profet i vërtetë është ai që ndihmon të kuptohen shenjat e botës së re që po lind, ai që mbjell besim dhe shpresë, ai që bën të kuptohet se për mbretërinë e së keqes nuk ka të ardhme, ai që, edhe në situata të dëshpëruara, di të tregojë një rrugë për të shëruar, për të rindërtuar një jetë që në sytë e njerëzve mund të duket e shkatërruar pa shpresë.


LEXIMI I DYTË: 1 Th. 3,12-4,2.

12 Bëftë Zoti që të rritet e të shtohet përherë e më tepër dashuria juaj ndaj njëri‑tjetrit dhe ndaj të gjithë njerëzve siç është dashuria jonë ndaj jush! 13 i forcoftë zemrat tuaja në shenjtëri të patëmetë para Hyjit dhe Atit tonë për Ardhjen e Zotit tonë Jezusit me të gjithë shenjtërit e tij. 1 Pastaj, vëllezër, ju lutemi ngrohtësisht dhe ju përbejmë në Zotin Jezus që, siç mësuat prej nesh si duhet të jetoni për t’i pëlqyer Hyjit, ashtu edhe jetoni që të përparoni edhe më tepër. 2 Patjetër i dini urdhërimet që ju kemi dhënë prej anës së Zotit Jezus.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Arsyeja pse ky fragment është zgjedhur si lexim i dytë të kësaj të diele të parë të kohës së ardhjes qëndron në faktin se në të flitet për ardhjen e Zotit Jezu me të gjithë shenjtërit e tij (3,13) dhe na thuhet gjithashtu se si duhet të përgatitemi për këtë ardhje.
Duke iu drejtuar të krishterëve të Selanikut, Pali pranon se ata janë shumë të mirë, por i kërkon Zotit që t’i bëjë të rriten edhe më shumë në dashurinë reciproke (v.12). Kjo – thotë – është rruga që çon në shenjtëri dhe është mënyra e vetme për të pritur me vigjilencë ardhjen e Zotit (v.13).
Fjalët e Apostullit janë të vlefshme edhe për komunitetet e sotme që po përgatiten të presin Zotin. Marrëdhëniet reciproke janë ndoshta tashmë mjaft të mira, por gjithmonë është e mundur t’i përmirësojmë. Ndoshta ka ende ndonjë keqkuptim për të kapërcyer, ka ndonjë konflikt që duhet zgjidhur, ndonjë tension për të lehtësuar. Kërkimi i marrëveshjes me të gjithë, praktika e dashurisë së ndërsjellë – që Pali ua rekomandon tesalonikasve – nuk mund të zëvendësohen nga asnjë praktikë e devocionit (edhe e mirë) me të cilën përpiqemi të përgaditemi për Krishtlindje.


UNJILLI: Lk. 21,25-28.34-36.

25 “Do të ketë shenja në diell, në hënë e në yje. Mbi tokë popujt do të gjenden ngushtë, të tmerruar prej gjëmës së detit e prej valëve të tij. 26 Njerëzve do t’u dalë shpirti prej frikës dhe pritjes ç’do të ndodhë me botën, sepse ‘trupat qiellorë do të lëkunden’ 27 e atëherë ‘do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me madhëri.
28 Kur të fillojnë të ndodhin këto, drejtohuni dhe çojeni kokën lart dhe dijeni se është afër çlirimi juaj!”
34 “Kini kujdes veten që zemrat tuaja të mos kalamenden prej grykësisë, prej shfrenisë e prej kujdeseve të jetës që ajo Ditë të mos ju vijë papritmas, 35 sepse ajo ditë do të vijë porsi kurth mbi të gjithë banorët e tokës mbarë. 36 Prandaj, rrini zgjuar e lutuni në çdo moment që të mund t’u shpëtoni të gjitha këtyre që do të ndodhin e të mund të qëndroni para Birit të njeriut”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Para shprehjeve dramatike dhe shumë të hapura me të cilat fillon Ungjilli i sotëm, shtyhemi të mendojmë se Jezusi po jep paraprakisht disa informacione rreth asaj që do të ndodhë në fund të botës.
Kështu është interpretuar shpesh teksti, jo vetëm nga fanatikët e sekteve fondamentaliste, por, në të kaluarën, edhe nga ndonjë predikatar në kishat tona.
Radhitja e ngjarjeve të rrëfyera është e tmerrshme: shenja në diell, në hënë e në yje, fuqitë e qiejve që trazohen dhe në tokë zhurma e tmerrshme e detit të trazuar nga një stuhi e tmerrshme.
Duket si pararendës ideal i skenës së engjëjve që me trombat e tyre vijnë të zgjojnë të vdekurit dhe si paraqitjes, në re të qiellit, të Krishtit gjyqtar. Gjyqtar i ashpër (e vështirë ta imagjinojmë ndryshe, duke ditur se cila ka qenë historia e njerëzimit, të paktën deri më sot) i ardhur për të shpallur vendimin e paanashkueshëm.
Njoftimi kërcënues i fundit të botës sot na frikëson gjithnjë e më pak: shqetëson psikologjikisht disa persona dhe i bën të tjerët të qeshin, ata që duhet t’i trondiste, t’i bënte të reflektonin, t’i kthenin në arsye.
Nëse synimi i Jezusit do të ishte të mbjellë frikë, ai nuk do ta kishte arritur qëllimin.
Jezusi nuk synon të shkaktojë frikë, por të arrijë pikërisht të kundërtën. Ai dëshiron të çlirojë nga frika, të shkaktojë gëzim, të mbjellë shpresë. Do ta shohim: ai nuk po kërcënon me katastrofa, por po njofton një ngjarje të gëzueshme.
Le të përpiqemi atëherë të kuptojmë mesazhin e ungjillit të sotëm, që është shumë i vështirë, sepse përdor një gjuhë që nuk është më gjuha jonë.
Për të përshkruar një ndryshim të madh, një transformim rrënjësor të botës, një ndërhyrje zgjidhëse të Perëndisë, Bibla zakonisht përdor imazhe mbresëlënëse – të ashtuquajturat imazhe apokaliptike – shumë të përdorura nga predikatarët dhe shkrimtarët e kohës së Jezusit.
Vërejmë, së pari, se elementet e përmendura (dielli, hëna, yjet, fuqitë e qiejve, deti) janë të njëjtat që shfaqen në rrëfimin e krijimit.
Libri i Zanafillës fillon me fjalët: “2 Toka ishte e shkretë dhe e zbrazët; terri e mbulonte humnerën dhe fryma e Hyjit endej përmbi ujëra” (Zn 1,2). Asnjë dritë, asnjë formë jete, gjithçka ishte çrregullim dhe errësirë derisa Zoti nuk ndërhyri me fjalën e tij. Pastaj u shfaqën dielli dhe hëna për të shënuar rregullisht ritmet e ditëve, të netëve dhe të stinëve.
Deti – i imagjinuar nga të lashtët si një monstër mitik – pushtonte tokën, por Zoti thoshte:
“8 Kush e mbylli brenda dyerve detin,
kur po dilte nga krah’rori i nënës?
9 Kur e vesha me re si me petka,
me errësirë si më shpërgenj e mbështolla?
10 Kur unë caqet atij ia vura,
e kyça me dyer e shula
11 dhe i thashë: ‘Deri këtu! Më tej mos shko!
Këtu le të thehen valët tua krenare!” (Jb 38,8-11).

Kështu u kalua nga kaosi në kozmos dhe toka u bë e banueshme për njerëzit, kafshët dhe bimët.
Në fragmentin tonë shpallet një lëvizje e kundërt: përshkruhet një kthim në kaosin fillestar. Thuhet se forcat që mbajnë rendin në univers janë të trazuara, regresionohen në një situatë të konfuzë, të paformë dhe të errët që ekzistonte para krijimit.
Pamjet apokaliptike të përdorura nga Jezusi nuk i referohen shpërthimeve të yjeve, përplasjeve katastrofike të yjeve dhe planeteve, por flasin për atë që ndodh sot. Është në botën tonë që bëhet e pamundur të jetojmë në paqe: kryhen dhunime dhe padrejtësi, ka urrejtje, dhunë, luftëra, kushte njerëzore të mjerueshme, vetë natyra po shkatërrohet nga shfrytëzimi i pakujdesshëm i burimeve dhe madje ritmet e kohës dhe të stinëve nuk janë më të rregullta.
Të shqetësuar njerëzit pyesin: çfarë do të ndodhë? Ku do të shkojmë?
Ja frika. Përballë të keqes që i mbulon dhe që nuk arrijnë t'i kontrollojnë, njerëzit dinë vetëm të frikësohen dhe të dridhen:
"Njerëzve do t’u dalë shpirti prej frikës dhe pritjes ç’do të ndodhë me botën, sepse ‘trupat qiellorë do të lëkunden’” thotë Ungjilli i sotëm (v.26).
Është tmerri që njerëzit provojnë përballë katastrofave që kanë shkaktuar me refuzimin e çdo ligji etik, me përbuzjen e vlerave më të shenjta, me humbjen e të gjithë pikave të referimit moral.
Historia e njerëzimit pra është nisur drejt një katastrofe të pashmangshme?
Jo – siguron Jezusi (dhe ky është mesazhi qendror i fragmentit) – por më tepër drejt një krijese të re. Atje ku shihen shenja të çrregullimit të shkaktuar nga mëkati, aty duhet pritur Biri i njeriut me fuqi dhe lavdi të madhe. Fuqia e tij do të lindë nga kaosi një botë të re (v.27).
Rreziku nga i cili Jezusi dëshiron të paralajmërojë, është frika dhe dekurajimi përballë së keqes. Ai fton të hapet zemra për shpresën: bota e dominuar nga padrejtësia, nga ligësia, nga egoizmi, nga mburrja ka arritur në fund dhe nga ajo ka dalë tashmë një gjë e re.
Çfarë të bëjmë në pritje? (v. 28).
Edhe pse kaosi që akoma ekziston, është i tmerrshëm, dishepulli nuk zhgënjehet. Nuk u përkul si njerëzit e tjerë të përkulur nga ankthi, “të tronditur nga frika”. Ai ngrihet dhe ngre kokën. Nuk pret një ndërhyrje të mrekullueshme të Zotit, nuk lulëzon në shpresën e kotë se diçka mund të ndryshojë papritmas për ndonjë rastësi të papritur të paraprogramuar nga qielli.
Bota e re mund të lindë nga çdo situatë kaotike, mjafton të lejohet të veprojë fjala e Zotit, siç ndodhi në fillim të krijimit.
Sa njerëz shohim të ecin “të përkulur”, të shtypur nga dhimbja dhe fatkeqësitë, të rrudhur nga frika. Nuk kanë forcën të ngrenë kokën sepse kanë humbur çdo shpresë: gruaja e braktisur nga burri, prindërit të zhgënjyer nga zgjedhjet e fëmijëve, profesionisti i shkatërruar nga injoranca e kolegëve, burrat viktima të urrejtjes dhe dhunës, njerëzit që ndjehen në dorë të instinkteve të tyre…
Ungjilli i sotëm i fton të gjithë të “ngrejnë kokën”. Nuk ka kaos nga i cili Zoti të mos mund të nxjerrë një botë të re dhe të mrekullueshme. Kjo botë lind në çastin e vetëm kur i lejohet Zotit të realizojë Ardhjen e tij në jetën tonë.
Përballë forcave të ligësisë që duken se gjithnjë kanë përparësi, përveç dekurajimit ekziston rreziku i arratisjes, i kërkimit të lehtësimeve, i zgjidhjeve të rreme (vv.34-35).
Luka – që ndoshta i ka nën vëzhgim sjelljen e disa të krishterëve të komuniteteve të tij – i rendit në një mënyrë të ashpër. Fillimisht përmend pijanecët, shtypjen e tepërt të verës. Ato janë simbol i të gjitha shpërdorimeve, të gjitha ikjeve dhe shpërqendrimeve me të cilat përpiqemi të bllokojmë zhgënjimet dhe dështimet. Këto ikje janë “një lak” (v.35), një kurth ku shumë njerëz bien, mbesin të kapur pa mundur më t’i shkojnë përpara Zotit që vjen.
Si të mbesim zgjuar, të kujdesshëm, të gatshëm të kapim momentin dhe vendin ku Zoti vjen? Është shumë e lehtë të ngatërrohesh, të mashtrrohesh, ta presësh aty ku ai nuk vjen dhe t’i bllokosh rrugën aty ku ai dëshiron të hyjë (në zakonet tona të këqija, në lidhjen tonë me pasuritë e kësaj bote, në planet tona për madhështi…).
Ka vetëm një mënyrë për të mbetur vigjilentë: lutja (v.36). Lutja – thotë Jezusi – do të ketë dy efekte: do të japë forcën për “t’u shpëtuar të gjitha atyre gjërave që po ndodhin”, pra, do të na bëjë të shohim me sytë e Zotit të gjitha ngjarjet dhe do të parandalojnë që të kapemi nga frika. Asgjë nuk do të na trembë sepse do të dimë të kapim në çdo ngjarje – të gëzuar, të trishtuar e madje edhe dramatike – Zotin që vjen, që vjen për të na rritur, për të na pjekur, për të na afruar pranë tij.
Lutja do të na lejojë gjithashtu të qëndrojmë në këmbë, domethënë, të presim pa frikë Birit të Njeriut. Do të na bëjë të gatshëm ta pranojmë dhe të nisemi me të drejt në ato hapësira të lirisë ku ai dëshiron të na çojë.
Është lutja që çliron nga mentaliteti i korruptuar i kësaj bote, që bën të shijohet dhe të provohet gjykimi i Zotit mbi historinë dhe që afron me njeriun.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.


E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.


MË 8 – 12- 2024.


LEXIMI I PARË: Ba. 5, 1 – 9

1 “Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tënd
e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm, që po të vjen prej Hyjit!
2 Mbështillu me mantelin e drejtësisë, që vjen prej Hyjit, vëre në krye kësulën e lavdisë së të Amshueshmit!
3 Sepse Hyji do t’ia dëftojë nderin tënd gjithkujt, gjithkund nën qiell”
4 Për amshim do ta qesë emrim:
“Paqjia e drejtësisë” , “Lavdia e hyjshërbimit”
5 Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
6 Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit,
7 sepse Hyji urdhëroi të rrafshohet çdo mal i lartë e qetë e thepisur,
të mbushën luginat e të barazohen me tokën
që të kthehet Izraeli i sigurt nën lavdinën e Hyjit!
8 Me urdhër të Hyjit Izraelit hije do t’i bëjnë pyjet
Dhe të gjitha pemët e erëndshme,
9 sepse Hyji me gëzim do t’i prijë Izraelit me dritën e lavdisë së vet
me mëshirë dhe me drejtësi që vijnë prej të Lumit.



LECTIO DIVINA – MEDITIMI – LUTJA.

“HIQE, JERUZALEM, PETKUN E TRISHTIMIT E TË MJERIMIT TËND.

Është i mrekullueshëm ky tekst! Por në të njëjtën kohë, ne kemi përshtypje që jemi duke lexuar diçka të njohur, që kemi lexuar në një libër tjetër të Biblës, që bën që të provojmë një ndjenjë tashmë të provuar! Nuk eshtë gjë për të na habitur fakti se në disa vende autori i librit të Barukut rikopjon fjali të tëra nga profeti Isaia. Ne nuk e dimë se kush ishte autori i librit të Barukut: ai ishte sigurisht një profet, që jetoi rreth shekullit të dytë para Krishtit; ne nuk dimë emrin e tij, por ai kishte admirim të pakufishëm për Jéréminë dhe mori emrin e sekretarit të Jeremisë, Barukut. Kjo bëhej në mënyrë rutinore në atë kohë. Dhe marrja e emrit të Barukut ishte mbi të gjitha një mënyrë për t'u regjistruar në linjën shpirtërore të Jeremisë, profetit të madh të shpresës. Sepse, në kohën kur profeti ynë po shkruan, tundimi ishte i madh për t'u dëshpëruar: a do të përmbushen një ditë të gjitha premtimet e bukura të Zotit, të përsëritura, si një jehonë, pa ndërprerje nga profetët e tij? Më shumë, e famshmja "Dita e Zotit" për të cilën foli Jeremia, ajo kohë e Besëlidhjes së Re, ajo kohë e mbretërimit të Zotit, duket se ishte në atë kohë një mirazh që largohej në mënyrë të pa shmangshme me kalimin e kohës.
Atëherë, për të rikthyer energjitë e bashkëkohësve të tij, autori nga ana e tij mori orakujt e mëdhenj të shpresës nga libri i Isaisë. Kjo nuk ishte plagjiaturë, ishte një profesion besimi në vlefshmërinë e premtimeve. Pikërisht këtë fenomen e kemi hasur javën e kaluar në një tekst të futur në librin e Jeremisë, shekuj pas vdekjes së tij.
Tekstet që autori i librit të Barukut kopjoi nga libri i Isaisë datojnë nga Mërgimi në Babiloni ose nga periudha pasuese dhe janë huazuar nga Isaia i dytë ose i tretë. Disa kanë të bëjnë me lavdinë e ardhshme të Jeruzalemit, të tjerët shpallin kthimin e të mërguarve. Le të fillojmë me premtimet e kthimit në vend: për të njoftuar se hebrenjtë e dëbuar në Babiloni nga Nabukodonozori do të lirohen së shpejti dhe do të marrin rrugën e kthimit, Isaia kishte thënë se shkretëtira që ndan Jerusalemin nga Babilonia do të bëhej një “autostradë” e vërtetë: këto janë fjalët e Isaisë:
" Një zë lëshon kushtrimin:
“Në shkretëtirë përgatiteni udhën e Zotit,
rrafshoni në stepë
shtigjet e Tenzot.
Le të ngritet çdo luginë,
le të ulet çdo mal e kodër,
rruga e shtrembër le të bëhet e drejtë,
e rrëpira le të bëhet e rrafshtë"(Is. 40, 3-4).
"Të gjitha malet e mia udhë unë do t’i bëj,
rrugët e mia do të lartësohen" (Is. 49,11).
Dhe Baruku bën jehonë:
"Perëndia ka vendosur që malet e larta dhe kodrat e përjetshme do të ulen dhe luginat do të mbushen; kështu toka do të rrafshohet, që Izraeli të mund të ecë i sigurt në lavdinë e Perëndisë".
Një tjetër imazh: në shkretëtirë, si mund të mendohet, nuk ka bimësi; për të shpallur kthimin, si një mrekulli të Zotit, Isaia tha:
"Në shkretëtirë do ta mbjell cedrin,
akacjen, mirtën e ullirin;
në shkretëtirë bredhin do ta mbjell,
bashkë me vidh e qiparis,
që të shohin e ta kuptojnë,
ta mendojnë e vesh ta marrin njëherësh,
se dora e Zotit këtë e bëri,
e krijoi Shenjti i Izraelit" (Is 41,19).
Baruku tha nga ana e tij:
“ Me urdhër të Hyjit Izraelit hije do t’i bëjnë pyjet
Dhe të gjitha pemët e erëndshme,
sepse Hyji me gëzim do t’i prijë Izraelit
me dritën e lavdisë së vet,
me mëshirë dhe me drejtësi
(Ba. 5,8-9).
Për sa i përket lavdisë së ardhshme të Jeruzalemit, Isaia i dytë tha:
“Zgjohu, zgjohu,
ngjeshu me fuqinë tënde, Sion,
veshi petkat ku i ke më të bukurat,
Jerusalem, qyteti i shenjtë,
sepse nëpër ty kurrë më nuk do të kalojë
i parrethprerë e i papastër!" (Is 52, 1).
Dhe ne dëgjojmë çdo vit për festën e Epifanisë të famshme:
"Ngrihu, shkëlqe, se po vjen drita jote,
mbi ty po lind Lavdia e Zotit!" (Is. 60, 1).
Çfarë mori Baruku për bashkëkohësit e ti nga libri i profetit Isaisë?:
“Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tënd
e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm,
që po të vjen prej Hyjit! ...
Sepse Hyji do t’ia dëftojë nderin tënd gjithkujt,
gjithkund nën qiell ...
Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje".



GUXIMI I BESIMTARËVE!

Ne duhet të gjejmë kohë për t'u ndalur në këto fraza të pabesueshme nëse duam të mendojmë rreth tyre:
"Veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm,
që po të vjen prej Hyjit!":
Është një fjali që na thotë, as më shumë e as më pak, që të bëhemi bartës të vetë shkëlqimit të Zotit!
Isaia shkroi përsëri:
"Çoji përreth sytë e tu e shiko,
të gjithë po bashkohen e po vijnë te ti!
“Pasha jetën time ‑ është fjala e Zotit ‑
të gjithë këta ti do t’i veshësh si stoli,
porsi nusja do të ngjeshesh me ta!” (Is. 49,18).
Ky është libri i dytë i Isaisë.
Dhe i treti thotë:
"Lartësoji përreth sytë e tu e shiko:
të gjithë këta po mblidhen, te ti po vijnë,
bijtë e tu po vijnë prej së largu,
bijat e tua para duarsh po i sjellin" (Is 60, 4).
Dhe, përsëri, në librin e Barukut ne mund të gjejmë një jehon të kësaj gjeje:
"Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit" (v. 5v).
Natyrisht, mund të shtrohet pyetja: nëse libri i Barukut është shumë më i vonshëm se ai i Isaisë, pse rifillimi i të gjitha këtyre premtimeve? Mërgimi babilonas ka kohë që ka mbaruar! Prandaj, ai nuk u premton më të dëbuarve të shekullit të gjashtë kthimin. Për kë i merr ai temat dhe madje fjalët e profetëve të së shkuarës? Në fakt, "të mërguarit" të cilëve u drejtohet janë hebrenjtë e dispersionit (ajo që quhet "Diaspora"), të gjitha ato komunitete hebreje të përhapura në të gjithë botën greko-romake dhe që ndihen si të mërguar nga Jeruzalemi. Profeti e di mirë se, pavarësisht peripecive të historisë, plani i Zotit për Jerusalemin dhe për mbarë njerëzimin do të realizohet.
Prandaj Baruku predikoi, ashtu si Isaia në një periudhë dekurajimi dhe zymtësie: këtu është një mësim i bukur besimi dhe shprese për ne: të gjitha dramat e kohës sonë, çfarëdo qofshin ato, nuk duhet të na zhytin në atë dëshpërim dhe dekurajim që bëjnë të humbim energjitë tona. Përkundrazi, në dramat dhe vështirësitë e jetës, si edhe në përsekutimet duhet t'i dhjetëfishojmë energjitë tona.

[ninoenina]

PËRTGATITJA E LITURGJISË


E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.


MË 8-12-2024.


PSALMI: 126, 1-6.

Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
2 Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!
Asohere thuhej ndër paganë:
“Zoti bëri për ta punë të mëdha”!
3 Vërtet Zoti bëri për ne mrekulli
e zemrat na u mbushën me gëzim!
4 Ktheji, o Zot, robërit tanë
porsi përrenjtë e mesditës!
5 Ata që mbjellin me lot,
deh, le të korrin me gëzim!
6 Në të shkuar ecnin e qanin
duke mbartur farën për ta mbjellë,
kurse në kthim do të vijnë plot gëzim
duke mbartur dorëzat e veta.



LECTIO DIVINA – MEDITIMI – LUTJE.


GJËRA TË MREKULLUESHME BËRI ZOTI PËR NE!


Këtij psalmi i paraprin titulli: "Kënga e ngjitjeve", që do të thotë se ai nuk këndohej në tempullin e Jeruzalemit, gjatë kohës së festës së Çadrave, por gjatë vetë rrugës së pelegrinazhit. Rruga nga Jeriko në Jerusalem ngjitet mjaftueshëm për të justifikuar këtë emërtim. Dhe një pelegrinazh, nga ana tjetër, është një ngjitje e vërtetë shpirtërore. Dy arsye të mira për t'i quajtur këto këngë pelegrinazhi, këngë të ngjitjeve.
Në këtë psalm flitet shumë për mërgimin në Babiloni dhe kthimin nga mërgimi, duke filluar me shprehjen: "Kur Zoti i ktheu robërit në Sion"; por fjalia është në kohën e shkuar: kur u këndua për herën e parë, mërgimi në Babiloni ishte përfunduar shumë kohë më parë e mirë, tempulli ishte rindërtuar; por atëherë pse flisnin përsëri për të? Ishte e nevojshme të nxirrej nga kjo përvojë e mrekullueshme forcën për të besuar ende në premtimet e tjera të Perëndisë:
“Kur Zoti i ktheu robërit e Sionit,
na dukej si të ishim në ëndërr.
Atëherë goja na u mbush me gaz
e gjuha jonë ia thoshte këngës së gëzimit!" (v. 1v).
Ky gëzim shumë i vërtetë i kthimit në shtëpi nuk ishte asgjë në krahasim me gëzimin që do të kishte mbushur zemrat e atyre që do të kishin qenë në ngjitjen e madhe përfundimtare në Jerusalem (në këtë psalm, Sion ose Jerusalem, është e njëjta gjë). Gjithashtu në Izrael, kur kujtohet koha e kaluara, sytë janë ngulur në të ardhmën. Zoti ka bërë tashmë "çudi-mrekulli" për popullin e tij: çlirimin e Egjiptit, së pari, më pas atë të Mërgimit, por ai do të bëjë shumë mrekulli të tjera: sepse ka ende shumë robër për t'u kthyer në Sion!
Mendohet për të gjithë ata që janë ende të shpërndarë nëpër vende të huaja, ata për të cilët është shkruar libri i Barukut, të cilin po e lexojmë këtë të diel në leximin e parë; por mbi të gjitha janë të gjithë robërit e botës: në zinxhirë dominimi të çdo lloji: dhune, urrejtjeje, padrejtësie apo përbuzjeje.
Duke rilexuar orakujt e vjetër, të mërguarit nga robëria e Babilonisë kuptuan se ata premtonin shumë më tepër dhe shumë më mirë sesa guxuan të besonin në fillim. Po, Perëndia premtoi kthimin e Mërgimtarve nga Babiloni, por gradualisht zbuluan se ishte nga të gjithë mërgimet tona që Hyji premtoi të na kthente. Sepse besnikëria e Perëndisë është e pakufishme, dhe gjithashtu sepse dashuria e tij nuk kufizohet te populli i tij. Kemi, pra, këtu një shembull i shkëlqyer i rileximit të teksteve gjatë shekujve, domethënë, ndërsa besimi i Izraelit piqet dhe hapet për një kuptim gjithnjë e më të madh të misterit të Perëndisë.
Ka qenë Zoti, nuk ka qenë njeriu që zgjodhi Jeruzalemin si pikë referimi për popullin e tij. Kjo është arsyeja pse lidhja e popullit hebre me Jerusalemin ka qenë dhe është edhe sot kaq e fortë, kaq pasionante: është sepse është qyteti i zgjedhur nga vetë Perëndia; sepse ishte me urdhër të Perëndisë, të transmetuar nga profeti Gad, që Davidi ndërtoi altarin e Zotit në kodrën ku ndodhet ende hapësira e tempullit të Jeruzalemit. Shpesh flasim për Jerusalemin ose kodrën e Tempullit, duke thënë "vendi që Zoti ka zgjedhur për të banuar emrin e tij". Dhe vetë Perëndia flet për Jeruzalemin, duke e quajtur atë: "Qyteti që kam zgjedhur". Kjo do të thotë pesha simbolike e akumuluar mbi emrin e Jeruzalemit ndër breza. Meqenëse është vendi i dukshëm i pranisë së Perëndisë, ai është veçanërisht Qyteti i Shenjtë; Qyteti i vetë Zotit, shumë më tepër se qyteti i popullit të tij!


ZOTI DO TË BËJË NË KËTË MAL NJË GOSTI PËR TË GJITHË POPUJT.

Dhe më pas, gjatë shekujve, besimi biblik do të vazhdojë të zhvillohet në drejtim të një hapjeje në rritje ndaj të gjithë njerëzimit: ndërsa zbulohet se zgjedhja e Izraelit është në shërbim të shpëtimit të njerëzimit, kuptohet edhe se Jerusalemi nuk është vetëm atdheu i bijve të Izraelit, por është edhe pika e fundit e tubimit të të gjithë popujve. Isaia shpesh hap perspektiva të tilla; për shembull:
"Në dritën tënde, do të ecin popujt
edhe mbretërit, në lindjen e shkëlqimit tënd.
Lartësoji përreth sytë e tu e shiko:
të gjithë këta po mblidhen, te ti po vijnë,
bijtë e tu po vijnë prej së largu,
bijat e tua para duarsh po i sjellin.
Atëherë do të shikosh, fytyra do të të ndriçojë,
zemra do të të rrahë e do të të zgjerohet,
sepse pasuritë e detit do të zbrazen te ti,
të mirat e popujve do të vijnë te ti.
Mori gamilesh do të të mbulojnë,
gamile njëgungëshe nga Madiani e Efa.
Të gjithë do të vijnë nga Saba,
ar e kem do të sjellin
e do t’i këndojnë lavde Zotit.
Të gjitha grigjat e Cedarit, do të grumbullohen për ty,
deshtë e Nabajotit, do të jenë në shërbim tënd;
do të ngjiten si fli e pëlqyeshme mbi lterin tim
dhe do ta lavdëroj Shtëpinë e Lavdisë sime.
Kush janë ata që po fluturojnë si retë,
porsi pëllumbat në çerdhet e veta?... ”(Is 60, 3. 5-8).
Dhe përsëri:
"2 Do të ndodhë në kohën e ardhshme:
mali i Shtëpisë së Zotit
do të vendoset mbi majën e maleve,
e do të ngallitë përmbi kreshta
dhe të gjithë popujt do të ngarendin tek ai.
3 Tek ai do të shkojnë shumë popuj
e do të thonë:
“Ejani të ngjitemi në malin e Zotit,
në Shtëpinë e Hyjit të Jakobit
që të na i mësojë udhët e tij
e të ecim shtigjeve të tij”
sepse nga Sioni do të dalë Ligji
dhe nga Jerusalemi fjala e Zotit....” (Is 2,2-3).
Dhe ky tekst tjetër i mrekullueshëm:
“Sepse, ja, unë po krijoj,
qiell të ri e tokë te re,
të kaluarat s’do të kujtohen,
më ndër mend nuk do të bien.
Por do të gëzohet e do të galdohet
përgjithmonë në ato që unë po krijoj:
Jerusalemin do ta bëj gëzim,
popullin e tij do ta bëj hare (Is. 65,17-18).
Aq sa kur psalmi ynë këndohet në rrugën që çon në Jerusalem, njerëzit janë të vetëdijshëm që ecin drejt qendrës së jetës së Izraelit, por edhe drejt kryerjes së planit të Zotit për të gjithë njerëzimin: sepse një ditë, nuk do të jenë më mërgimtarët e Babilonisë që do të marrin këtë rrugë, nuk do të jenë më pelegrinët e vetëm të Izraelit, do të jenë të gjithë popujt! Le të citojmë edhe një herë Isainë:
“Zoti Hyji i Ushtrive
do të bëjë përmbi këtë mal
një gosti për të gjithë popujt:
me mish të majmë e me verë të moçme,
me mish të majmë plotë me palcë,
me verë të kulluar, të qartë si loti.
Në këtë mal ai do ta shqyejë
velin që ua mbulonte fytyrën
të gjithë popujve,
mbuluesin që i mbulonte
të gjithë popujt" (Is 25,6-7).
I gjithë njerëzimi është ftuar në banketin e Zotit!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.

MË 8 – 12- 2024.


LEXIMI I DYTË: Fil. 1, 4-6. 8-11.

4 Gjithëherë e në çdo lutje që bëj, lutem me gëzim për ju të gjithë
5 për arsye të pjesëmarrjes tuaj në përhapjen e Ungjillit që prejditës së parë e deri tani.
6 Dhe jam plotësisht i bindur se Ai që në ju e filloi veprën e mirë, Ai edhe do ta kryejë deri në Ditën e Krishtit Jezus…
7 Dhe është e drejtë t’i kem këto ndjenja për ju! Për të vërtetë, unë ju mbaj në zemrën time, sepse ju të gjithë jeni pjesëtarët e hirit tim në prangat e mia, në mbrojtjen e në përforcimin e Ungjillit.
8 Po, Hyjin e kam dëshmitar se ju dua pa masë të gjithëve me dashurinë e Jezu Krishtit!
9 Dhe ja, për çka lutem: që dashuria juaj të shkojë duke u rritur përherë e më fort në njohuri e në kuptim të plotë,
10 që të mund të dalloni çka është më e mirë, që të jeni të pastër si dielli dhe pa farë të mete për Ditën e Krishtit, 11 plot me fryt drejtësie që vjen nëpër Jezu Krishtin ‑ për lavdi e nder të Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SFIDA E MISIONIT.

Pali e themeloi komunitetin e Filipit përpara asaj të Selanikut për të cilën folëm javën e kaluar; por në Filip, ai mundi të qëndrojë pak më gjatë. Pali shoqërohej nga Sila dhe Luka: ky i fundit që tregon këtë udhëtim në Veprat e Apostujve, thotë: "Në këtë qytet zumë vend disa ditë" (Vap. 16,12). Shumë shpejt u formua një komunitet i vogël rreth tyre; një grua e caktuar Lidia, tregtare e purpurit bëri pjesë në të, dhe i strehoi ata në shtëpinë e saj. Por Pali aty kryen një mrekulli që nuk ishte e pëlqyeshme për të gjithë; Luka na e tregon:
“16 Një ditë, ndërsa po shkonim për t’u lutur, na takoi një skllave që kishte shpirtin e magjisë, dhe, duke ushtruar mjeshtrinë e magjisë, zotërinjve të vet u sillte shumë fitesë. 17 Kjo skllave shkonte pas Palit e pas nesh dhe bërtiste: “Këta njerëz janë shërbëtorët e të Lartit Perëndi; këta ju shpallin udhën e shëlbimit!” 18 Bënte kështu për shumë ditë e dikur e mërziti Palin, ky u soll drejt saj dhe i urdhëroi shpirtit: “Po të urdhëroj në Emër të Jezu Krishtit, dil prej saj!” Dhe aty për aty doli prej saj” (Vap. 16,16-18).
Por, nëse shërbëtorja do të ndalonte veprimtarinë e saj të parashikimit, kjo nuk u pëlqente zotërinjve të saj! Prandaj, ata u hakmorën dhe denoncuan Palin dhe shokët e tij tek autoritetet romake me pretekstin se ata shkaktonin trazira në qytet dhe se cenonin moralin e mirë!
Më pas, Pali dhe Sila u rrahën keqas dhe u hodhën në burg, por u çliruan mrekullisht natën tjetër nga një tërmet: gjyqtarët e tyre panë në këtë një shenjë nga qielli dhe preferuan t'i lironin ndërsa i lutën me shumë respekt të largoheshin.
Veprat e Apostujve nuk do të flasin më për qytetin e Filipit; prandaj nuk do të dimë asgjë tjetër për të, përveç asaj që Pali thotë vetë në këtë letër. Është e qartë vetëm se ai ka lënë atje një pjesë të zemrës së tij: “Zoti është dëshmitar i dashurisë së thellë që kam për ju të gjithë, në butësinë e Krishtit Jezu". Dhe fjala "butësi" këtu, në greqisht, duhet të përkthehet me "brendësitë". Përsëri një herë, Pali është shumë pranë fjalorit hebraik. Vini re këtu rastësisht se ai flet për butësinë (e brendësive) të Krishtit Jezu. Është ai, Krishti Jezu, dhe jo ndonjë sentimentalitet, që është burimi i marrëdhënieve vëllazërore brenda komunitetit të krishterë.
Kthehemi te letra jonë: nuk e dimë as nga e shkruan Pali këtë letër për filipianët e tij të dashur: ai thotë se është në burg, por pasi që ai është burgosur disa herë, veçanërisht në Cezare dhe në Romë, dhe ndoshta në Efes, nuk mund të përcaktojmë as vendin as datën.
Në çdo rast, edhe pse në burg, Pali është në gëzim:
"17 Mu, përkundrazi, edhe në qoftë se duhet që gjaku im të derdhet si fli njomëse e shërbesës hyjnore për fenë tuaj, jam i kënaqur dhe galdoj bashkë me ju. 18 Po ashtu edhe ju gëzohuni dhe galdoni bashkë me mua!" (2,17-18).


Një MODEL LUTEJE

Dhe Pali detajon përmbajtjen e lutjes së tij, e cila mund të jetë një mësim për ne, kur lutemi për ata që i duam:
"Në lutjen time, kërkoj që dashuria juaj t'ju bëjë të ecni përpara gjithnjë e më shumë në njohurinë e plotë dhe në të gjithë kthjelltësinë për të dalluar atë që është e rëndësishme". E keni vënë re: dashuria është e para; është ajo që bën të ecësh përpara në njohuri: "Kërkoj që dashuria juaj t'ju bëjë të ecni përpara gjithnjë e më shumë në njohurinë e plotë"; dhe kur Pali flet për njohuri, ai e kupton atë në kuptimin biblik. Për më tepër, ai nuk përdor fjalën e zakonshme në greqisht (gnôsis), ai shpik një term (epignôsis) që tregon një njohuri të rendit më të lartë se ajo e inteligjencës. Ai do të përdorë saktësisht të njëjtën fjalë në letrën e parë drejtuar Timoteut: "Zoti ynë Shpëtimtari do që të gjithë njerëzit të shpëtohen dhe të arrijnë në njohjen e së vërtetës" (1 Tim 2,4). Dhe dihet mirë se duhet përkthyer: "Zoti ynë Shpëtimtari do që të gjithë njerëzit të shpëtohen, domethënë të arrijnë në njohjen e së vërtetës".
Sa i përket kthjelltësisë, qartësisë për të cilën flet Pali këtu, duhet ta kuptojmë edhe atë në kuptimin biblik: nuk bëhet fjalë për arsyetim intelektual, por për sytë e zemrës, mund të themi sytë e besimit. Ka gjithë një simbolikë të shikimit që është zhvilluar në Bibël; kjo fillon me Adamin, sytë e të cilit janë të shtrembëruar nga fjalët e gjarprit; dhe ka të gjithë bijtë e Adamit që kanë sy për të parë dhe nuk shohin, sipas shprehjes së profetëve; por ka edhe bijtë e Abrahamit që dinë "të ngrenë sytë drejt Zotit", siç thotë një psalm, domethënë ta duan, ta adhurojnë, t'i besojnë.
Kështu, me sytë të hapur mirë, besimtarët ecin pa u penguar drejt ditës së Krishtit; këtu, si në letrën drejtuar Tesalonikasve që e lexuam të dielën e kaluar, perspektiva e Palit është Dita e Krishtit. Krishteri është njeriu i pritjes... Ai pret Ditën e Krishtit, domethënë Ditën e triumfit të Dashurisë. E gjithë historia njerëzore dhe e gjithë historia personale marrin kuptimin e tyre prej saj.
Në këtë rritje të botës së re që nuk do të ndërtohet më veçse mbi dashuri, ne kemi rolin tonë për të luajtur: sepse vepra e Zotit dhe vepra e njeriut nuk janë në konkurrencë! Përkundrazi bëhet fjalë për një bashkëpunim. Çka do të thotë: ne bëjmë atë që mund të arrimë me aftësitë tona të vogla, Zoti bën pjesën tjetër.
Por a do të guxojmë të flasim për "bashkëpunim"? Është këtu, ndoshta, ku ne duhet ta rilexojmë edhe një herë këtë frazë të Palit: "Në lutjet e mia, unë kërkoj që dashuria juaj t'ju bëjë të ecni përpara gjithnjë e më shumë në njohuri të plotë dhe në të gjithë qartësinë për të dalluar atë që është e rëndësishme". Koha e ardhjes është një kohë e privilegjuar për t'u vendosur të "dallojmë atë që është e rëndësishme". Çka do të na çojë në mënyrë të pashmangshme për të vënë në pyetje të gjitha kotësi të ekzistencës sonë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C.

MË 8-12-2024.

UNGJILLI: Lk. 3,1-6.

1 Në të pesëmbëdhjetin vit të sundimit të Tiberit Cezar, kur Ponc Pilati ishte qeveritari i Judesë, kur Herodi ishte tetrark i Galilesë, Filipi, vëllai i tij, tetrark i krahinës së Ituresë e i Trakonitidës, Lizania tetrark i Abilenës;
2 kur Ana e Kajfa ishin kryepriftërinj, fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë.
3 Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve
4 në përkim me sa shkruan në librin e predikimeve të Isaisë profet:
“Zëri i atij që bërtet në shkretëtirë:
përgatitni udhën e Zotit;
rrafshoni shtigjet e tij!
5 Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
6 E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


VITI 15 I MBRETËRIMIT TË TIBERIT.


Le t'i kthehemi tekstit me radhë: Luka ka arsyet e tij, sigurisht, për t'u treguar kaq preciz, krejt papritur, më datën, vendet, personazhet për të cilët ai është duke folur. Vërejmë kalimthi se ata janë tashmë aktorët e dramës së mundimeve dhe të vdejes të Jezusit: kjo është një mënyrë për të na thënë ndër të tjera se koha e mundimeve të Jezusit tashmë po duket në horizont.
Fakti mbetet se data e dhënë, "viti 15 i mbretërimit të perandorit romak Tiberius" nuk është shumë e sigurt për ne, por nuk është faji i Lukës: asgjë nuk është më e vështirë se të rindërtosh datat e asaj kohe; gjithsesi, brenda pak muajsh, një gjë është e sigurt, ne jemi këtu në vitin 27 ose 28 pas Krishtit.
Luka paraqet edhe figurat politike, fillimisht figurat fetare, pastaj ata që kanë pjesë me dramën e Gjon Pagëzuesit, dhe pastaj me Jezusin. Një guvernator romak, Pilati, për Judenë (domethënë rajonin e Jeruzalemit), mbretër nga vendi për provincat e tjera. Pse Judea ka një regjim të veçantë? Thjesht, në mënyrë që Roma të ketë kontroll të drejtpërdrejtë mbi këtë provincë veçanërisht të vështirë për t'u qeverisur; dhe Pilati është i njohur për ashpërsinë e tij. Vërejtja e fundit, mbreti Herod në fjalë këtu, është Herod Antipa, i biri i Herodit të Madh; ky i fundit ishte në pushtet në kohën e lindjes së Jezusit, por në kohën e jetës së tij publike (si ajo e Gjon Pagëzuesit), ishte Herod Antipa.
Për sa u përket vendeve, Luka përmend dy provinca hebraike, Galilenë dhe Judenë, dhe tre provinca jo-hebreje, në veri të vendit: Iturea, Traconitide dhe Abilene; megjithatë, ai nuk mbulon të gjithë rajonin; por nuk kërkon të jetë shterues, nuk na jep një kurs për gjeografinë politike; ai dëshiron të na sugjerojë se shpëtimi që po vjen, ka të bëjë me judenjtë dhe johebrenjtë, gjë që do të jetë një theksim shumë i fortë në të gjithë ungjillin e tij. Nuk është për t'u habitur që Luka, ish-pagani i konvertuar, është veçanërisht i ndjeshëm ndaj pranisë të paganëve drejt shpëtimit.
Së fundi ai emëron autoritetet fetare, kryepriftërinjtë, Ana dhe Kajfa. Madje në tekstin grek ai thotë “kryeprifti, Ana dhe Kajfa”, një formulë mjaft kurioze! Është e vërtetë që nuk ka pasur kurrë më shumë se një kryeprift në detyrë. Ana ishte nga viti 6 deri në vitin 15 dhe dhëndri i tij Kajfa nga viti 18 deri në vitin 36; por Ana ushtroi një ndikim shumë të madh mbi dhëndrin e tij dhe kjo është ndoshta ajo që Luka donte të vinte në dukje. Të dy, për më tepër, do të luajnë një rol në gjyqin e Jezusit. Gjon në kapitullin 18,13 shkruan: " E çuan më parë tek Ana, sepse ishte vjehrri i Kajfës, që ishte kryeprifti i atij viti".



PREDIKIMI I GJON PAGËZUESIT.


Le të vazhdojmë të lexojmë tekstin: “Fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë". Fjalë për fjalë “Kishte një fjalë të Perëndisë mbi Gjonin”; tani është saktësisht e njëjta formulë që përdoret në Biblën Greke (Septuaginta) për Jereminë (Jer 11,1) dhe për Ozean (Hos 1,1); Luka e merr me dashje; ai dëshiron të na paraqesë menjëherë Gjonin (atë që ne e quajmë Gjon Pagëzuesin) si një profet autentik. Ai kishte treguar pak më parë në ungjillin e tij, lindjen e mrekullueshme të Gjonit, birit të Zakarisë dhe Elizabetës. Prandaj Gjon Pagëzuesi ishte bir i një prifti, një çështje e parëndësishme në atë kohë, por, si shumë hebrenj të devotshëm, ai u distancua nga tempulli në Jerusalem. Dhe ai i fton vëllezërit e tij që të bashkohen me të në shkretëtirë për të rizbuluar entuziazmin e Jozueut dhe të popullit hebre që kalonin Jordanin. Duke vepruar kështu, ai kreu një mision të vërtetë të një profeti: "Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve". Kthimi në besim ka qenë gjithmonë tema e preferuar e predikimit të profetëve. Ne do të flasim më gjerësisht për pagëzimin e Gjonit dhe pagëzimin e krishterë javën e ardhshme në lidhje me vargjet e mëposhtme nga Ungjilli i Lukës; për sot, le të vërejmë vetëm se Jezusi nuk e shpiku pagëzimin, pasi, para tij, Gjoni po pagëzonte tashmë!
Predikimi i Gjonit vihet nën “patronazhin” më të mirë të mundshëm: “Siç është shkruar në librin e profetit Isaia”; mënyra për të thënë: Gjon Pagëzuesi është një profet autentik, ai që ju hap sytë që të kuptoni se u për përmbushën premtimet e lashta. Sepse qëllimi i madh i shkrimeve të Besëlidhjes së Re është të zbulohet se Jezusi është me të vërtetë ai që përmbush planin e Perëndisë të shpallur në Besëlidhjen e Vjetër. Secili autor e bën në mënyrën e vet, me gjenialitetin e vet, por qëllimi është gjithmonë i njëjtë. Citimi i zgjedhur nga Luka është marrë nga kapitulli 40 i librit të Isaisë, pra nga Isaia e dytë, profeti që predikoi gjatë Mërgimit në Babiloni dhe shpalli besnikërinë e Zotit dhe kthimin në vend, me këto fjalë:
“Një zë lëshon kushtrimin:
“Në shkretëtirë përgatiteni udhën e Zotit,
rrafshoni në stepë shtigjet e Tenzot.
Le të ngritet çdo luginë,
le të ulet çdo mal e kodër,
rruga e shtrembër le të bëhet e drejtë,
e rrëpira le të bëhet e rrafshtë:
do të zbulohet hiri i Zotit,
atëherë të gjithë njerëzit së bashku do të shohin
se ka folur goja e Zotit!” (Is. 40, 3-5) .
Le të jemi të qartë: ky njoftim nga Isaia iu drejtua kryesisht bashkëkohësve të tij; shqetësimi i tyre i parë ishte i menjëhershëm; prandaj është një orakull rrethanash; të mërguarve që rrezikonin të besonin se ishin të braktisur nga Zoti, ai u tha: së shpejti do të merrni rrugën për në shtëpi. Ai e bëri këtë përmes imazheve jashtëzakonisht ekspresive për ta: çdo vit, për festën e madhe kombëtare, festën e perëndisë Marduk, skllevërit hebrenj të dëbuar në Babiloni detyroheshin të bënin punë të vërtetë të detyruar; ishte e nevojshme të vizatohej një “autostradë” në mes të shkretëtirës: të mbusheshin luginat, të rrafshoheshin kodrat, të drejtoheshin shtigjet dredha-dredha ... e gjithë kjo, fizikisht e dhimbshme dhe akoma më moralisht, pasi ishte për nder të një idhulli pagan. ! Tani çfarë tha Isaia? Tani e tutje është rruga e Zotit që do të kalojë në për shkretëtirën: përkthejeni, Zoti po udhëheq procesionin e kthimit triumfues në vend tuaj .
Gjon Pagëzuesi, duke rilexuar profecinë e atit të tij të largët shpirtëror, zbulon atje shpalljen e një rruge tjetër çlirimi: këtej e tutje jo vetëm të mërguarit në Babiloni, por çdo njeri do të shohë shpëtimin e Zotit.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E DYTË E KOHËS SË ARDHJES VITI C. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E DYTË E ARDHJES VITI C

MË 8-12-2024


DO TË THËRRAS ME NJË EMËR TË RI.

Statistikat thonë se 98% e grave nuk u pëlqen imazhi i tyre dhe tentojnë në çdo mënyrë (duke iu nënshtruar dietave, duke bërë aerobikë, duke zgjedhur një pamje të re, duke përdorur kirurgjinë estetike) për të përmirësuar imazhin e tyre. Të lashtët – për të cilët emri përbënte një tërësi me personin – do t’i quanin këto përpjekje kërkim për t’i dhënë vetes një emër të ri, tentativa për t’u rindërtuar më emrin edhe identitetin e tyre.
Zoti do të ndryshojë pamjen dhe emrin e njerëzve, qyteteve, popujve. Ai i thirri Abrahamin, Sarën, Jakobin, Simonin dhe u dha atyre një emër të ri. Ai e transformua Jeruzalemin – qytetin në rrënoja, "skllaven", "e veja e trishtuar dhe e tharë" – në një qytet të quajtur "Bukur", "Xhevahir", "Paqja e drejtësisë dhe lavdia e devotshmërisë".
Ne ndoshta ndihemi të zënë pashmangshëm në një emër që dimë se e meritojmë, edhe pse askush nuk na e ka drejtuar: "Alkoolik", "Narkoman", "Skllav i lojërave të fatit", "I korruptuar seksual", "I pabesë", "I pandershëm", "I papërgjegjshëm"... Është gjendja e pafat nga e cila Zoti dëshiron të na çlirojë. Ai vjen për të na zbuluar emrin me të cilin na thërret që nga e gjithë përjetësia.
Me cilin emër mund të identifikojmë kombin tonë, komunitetin tonë të krishterë, familjen tonë? A do t’i quanim: vend i paqes, i ndarjes, i drejtësisë, i vëllazërisë apo presim që Zoti t’i vizitojë ato dhe t’u japë atyre një emër të ri?
Duke i dhënë njeriut lirinë, Zoti ka rrezikuar shumë: është vendosur në gjendjen dhe në eventualitetin e të parit dashurinë e tij të refuzuar. Por nëse ka vendosur të luajë këtë lojë, është e vështirë të imagjinohet se mund të dalë i mundur. Një ditë do të thërrasë çdo njeri me emrin e ri që dashuria e tij do të ketë treguar.

Për të interiorizuar mesazhin, do ta përsërisim:
“Çdo njeri do të shohë shpëtimin e Zotit”.


LEXIMI I PARË: Bar 5,1-9.

1 “Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tënd
e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm, që po të vjen prej Hyjit!
2 Mbështillu me mantelin e drejtësisë, që vjen prej Hyjit, vëre në krye kësulën e lavdisë së të Amshueshmit!
3 Sepse Hyji do t’ia dëftojë nderin tënd gjithkujt, gjithkund nën qiell”
4 Për amshim do ta qesë emrim:
“Paqjia e drejtësisë” , “Lavdia e hyjshërbimit”
5 Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
6 Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit,
7 sepse Hyji urdhëroi të rrafshohet çdo mal i lartë e qetë e thepisur,
të mbushën luginat e të barazohen me tokën
që të kthehet Izraeli i sigurt nën lavdinën e Hyjit!
8 Me urdhër të Hyjit Izraelit hije do t’i bëjnë pyjet
Dhe të gjitha pemët e erëndshme,
9 sepse Hyji me gëzim do t’i prijë Izraelit me dritën e lavdisë së vet
me mëshirë dhe me drejtësi që vijnë prej të Lumit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

Në Izrael, gruaja që humbte bashkëshortin ose një fëmijë, mbante rrobat e zija, e mbulonte kokën me vello. E dëshpëruar nga dhimbja, ulej në tokë, nuk gatuante ushqim, nuk lahej dhe nuk vënte parfume. Kështu shprehte dëshpërimin e saj.
Leximi e krahasoi qytetin e Jeruzalemit me një e ve të trishtuar, të cilës, me një dhunë brutale, i janë rrëmbyer fëmijët nga duart: ulet e pikëlluar, e veshur me rrobat e zija dhe i refuzon të gjitha fjalët e ngushëllimit.
Referimi është te një nga ngjarjet më dramatike të historisë së Izraelit: shkatërrimi i qytetit të shenjtë, shkatërrimi i territorit të tij dhe deportimi i banorëve të tij. Si një nënë, Jeruzalemi i pa fëmijët e saj duke u larguar të zinxhiruar, të shtyrë nga ushtarë të egër, të bindur se nuk do t’i shihte më kurrë.
Kaluan shumë vite – ndoshta pesëdhjetë – dhe një ditë Zoti ngre midis të dëbuarve një profet të ngarkuar të çojë një mesazh gëzimi tek ai qytet që dikur “ishte e madhja ndër kombet, zonja ndër provinca” dhe që tani “është bërë si një e veja” (Lament 1,1).
I thotë: “Hiqe, Jeruzalem, petkun e trishtimit e të mjerimit tend e veshu me shkëlqimin e lavdisë së nderit të përhershëm, që po të vjen prej Hyjit!. 2 Mbështillu me mantelin e drejtësisë, që vjen prej Hyjit, vëre në krye kësulën e lavdisë së të Amshueshmit!” (v.1-2).
Nuk është parë kurrë një grua e moshuara dhe e fishkur të rinovohet dhe të kthehet sërish në një vajzë të bukur dhe të magjepsëse. Dhe megjithatë me Jeruzalemin kjo do të ndodhë – thotë profeti – mbi të do të shkëlqejë lavdia që vjen nga Zoti (v.1).
Të kushtohet vëmendje: jo lavdia që ne mendojmë se mund t’ia japim Zotit (sikur ai të ketë nevojë për duartrokitjet tona), por lavdia që vjen prej tij. Është shfaqja e dashurisë së tij nëpërmjet ndërhyrjes së tij në favor të të mërguarit, në favor të njerëzimit. Kjo është lavdia e tij: jeta e njeriut.
Transformimi i vajtimit në gëzim – thotë Baruhu – do të jetë para syve të të gjithëve. Zoti do të shfaqë shkëlqimin e Jeruzalemit të rinovuar: “çdo krijesë nën qiell” dhe kjo do të jetë shenja se asgjë nuk është e pamundur për dashurinë e Zotit, do të shfaqet e rinovuar.
Dhe Baruhu vazhdon:
“5 Ngrihu, Jeruzalem, e qëndro në maje.
Shiko përreth në lindjen,
shiko si janë bashkuar bijtë e tu
prej ku lind dielli e ku perëndon,
në urdhrin e Shenjtit,
plot gëzim për kujtimin e Hyjit!
6 Prej teje dolën të dëbuar nga armiku,
do t’i bierë te ti Hyji
të mbartur me nder porsi froni i mbretit” (v. 5-6),
Osea – profeti që i pari përdori imazhin e Izraelit si nuse e Zotit – aludoi në një mrekulli tjetër. Zoti – thoshte:
“Do të të bëj fatin tim të përhershëm,
do të të fejoj në drejtësi e në të drejtë,
me dhembshuri e dashuri.
Do të të fejoj në besnikëri
e ti Zotin do ta njohësh!” (Os 2,21-22).
E mundd të gjendhet edhe një përkthim tjetër: Zoti “do të fejohet përsëri me Izraelin, gruan e pabesë, do ta zhdukë plotësisht të shkuarën e saj, me dashurinë e tij do t’i kthejë madje virgjërinë”.
Si shenjë e transformimit të ndodhur, Jeruzalemi merr emra të rinj: quhet Paqja e drejtësisë dhe Lavdia e devotshmërisë (v.4).
Për një semit emri nuk është një fjalë e thjeshtë, një emërim konvencional, është gjithmonë i lidhur ngushtë me personin, identifikon madje me atë që e mban. Të bësh një regjistrim do të thotë të skllavërosh atë që regjistrohet (2 Sam 24), ndryshimi i emrit tregon atribuimin e një personaliteti të ri (Gn 17,5).
Jeruzalemi merr emra të rinj që tregojnë fatin e saj: do të bëhet vendi ku do të mbretërojë paqja e vërtetë, jo ajo e dukshme që është vetëm një shtypje e ligjshme, por ajo që është fryt i drejtësisë, pra nga realizimi i projektit të Zotit. Do të jetë “lavdia e devotshmërisë” sepse fama e saj nuk do të rrjedhë nga prestigji politik apo nga sukseset ushtarake, por nga devotshmëria e saj, pra, nga besnikëria ndaj Zotit të saj.
Baruku vazhdon: Jeruzalem, mos u ul më në pluhurin e tokës, vrapo shpejt deri në majën e malit, shiko drejt lindjes dhe shiko fëmijët e tu që po kthehen. Ti i ke parë duke u larguar këmbë, të përulur dhe të rrahur nga armiqtë, tani po kthehen në triumf; ata shoqërohen nga ish-turpëruesit e tyre që tani u japin nderime (vv.5-6).
Është mrekullia e kryer nga Zoti. Zoti vendosi të shesë çdo mal dhe të mbushi çdo luginë në mënyrë që Izraelitët të kthehen nga nëna e tyre, pa mundim. Edhe pemët që prodhojnë rrëshira aromatike përkulin degët e tyre për të bërë hije dhe për të mbrojtur nga rrezet e diellit grupet e të dëbuarve që kthehen. Vetë Zoti i udhëheq, ashtu siç i shoqëroi etërit e tyre kur dolën nga Egjipti.
Leximi është një ftesë për gëzim dhe shpresë sepse Zoti "vendosi të shesë çdo mal të lartë dhe shkëmbinjtë shekullorë, të mbushi luginat dhe të shesë tokën" (v.7). Vendosi, mori një vendim të pakthyeshëm. Nuk do të ketë paqe derisa të mos zhvendosë të gjitha malet, të copëtojë të gjithë shkëmbinjtë, të vizitojë të gjitha thellësitë.


LEXIMI I DYTË: Fil. 1, 4-6. 8-11.

4 Gjithëherë e në çdo lutje që bëj, lutem me gëzim për ju të gjithë
5 për arsye të pjesëmarrjes tuaj në përhapjen e Ungjillit që prej ditës së parë e deri tani. 6 Dhe jam plotësisht i bindur se Ai që në ju e filloi veprën e mirë, Ai edhe do ta kryejë deri në Ditën e Krishtit Jezus…
7 Dhe është e drejtë t’i kem këto ndjenja për ju! Për të vërtetë, unë ju mbaj në zemrën time, sepse ju të gjithë jeni pjesëtarët e hirit tim në prangat e mia, në mbrojtjen e në përforcimin e Ungjillit. 8 Po, Hyjin e kam dëshmitar se ju dua pa masë të gjithëve me dashurinë e Jezu Krishtit! 9 Dhe ja, për çka lutem: që dashuria juaj të shkojë duke u rritur përherë e më fort në njohuri e në kuptim të plotë, 10 që të mund të dalloni çka është më e mirë, që të jeni të pastër si dielli dhe pa farë të mete për Ditën e Krishtit, 11 plot me fryt drejtësie që vjen nëpër Jezu Krishtin ‑ për lavdi e nder të Hyjit.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur jemi në ndonjë vështirësi ne i drejtohemi Zotit dhe e lutëm që të na japë atë që na nevojitet.
Izraelitët nuk luten kështu; ata gjithmonë i fillojnë lutjet e tyre me një “bekim” në të cilin renditin arsyet pse duhet t’i japin lavdi dhe t’ia falenderojnë Zotin; vetëm pas kësaj i paraqesin atij edhe kërkesat e tyre. Thonë, për shembull: “I bekuar je ti Zot që ke mëshirë para dhimbjes së njeriut… Tani unë po vuaj…”.
Pjesa e letrës drejtuar Filipianëve e cila është sjellë në leximin tonë është shembull i një prej këtyre lutjeve judaike të përbëra nga dy pjesë.
Në të parën (v.4-6) Pali i falenderon Zotit. Ai e “bekon” atë për atë që ka realizuar në komunitetin e Filipit, komunitetit të parë Kristian në Evropë. Ky komunitet – thotë – është shumë bujare, ka ndihmuar edhe ekonomikisht shpallësit e Ungjillit, jeton një jetë të pastër dhe e mbush zemrën e tij me kënaqësi dhe gëzim.
Para se t’i drejtohet Zotit lutjen, ai nuk mund të mos shprehë emocionet e tij të brendshme para një dhënies së mëshirës kaq të bollshme. Ai shpreh dashurinë e tij për ata që janë kaq të dashur për të “në dashurinë e Krishtit Jezu” (v.8).

Në pjesën e dytë (v.9-11) i kërkon Zotit që të rrisë gjithnjë e më shumë tek Filipianët dashurinë dhe kuptimin e asaj që është vërtet e mirë dhe në përputhje me Ungjillin.
Ndoshta komuniteti ynë ndjen se nuk meriton lavdërimet që Pali i drejton atij të Filipianëve, megjithatë duhet të kultivojmë besimin dhe optimizmin. “Ai që e ka filluar në ne këtë vepër të mirë, do ta çojë patjetër deri në fund” (v.5), siç e ka bërë në Filipi. Është vepra e tij, jo jonë. Na kërkon vetëm që ta lëmë atë të veprojë, që të lejohemi të udhëhiqemi nga Fjala e tij.


UNGJILLI: Lk. 3,1-6.

1 Në të pesëmbëdhjetin vit të sundimit të Tiberit Cezar, kur Ponc Pilati ishte qeveritari i Judesë, kur Herodi ishte tetrark i Galilesë, Filipi, vëllai i tij, tetrark i krahinës së Ituresë e i Trakonitidës, Lizania tetrark i Abilenës; 2 kur Ana e Kajfa ishin kryepriftërinj, fjala e Hyjit i qe drejtuar Gjonit, birit të Zakarisë, në shkretëtirë. 3 Atëherë Gjoni e përshkoi mbarë krahinën e Jordanit duke predikuar pagëzimin e kthimit për falje të mëkateve 4 në përkim me sa shkruan në librin e predikimeve të Isaisë profet:
“Zëri i atij që bërtet në shkretëtirë:
përgatitni udhën e Zotit;
rrafshoni shtigjet e tij!
5 Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
6 E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit.”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Referenca kronologjike me të cilën Luka fillon rrëfimin e tij (v.1-2) është e saktë dhe e rëndësishme sepse lejon të datohet fillimi i jetës publike të Jezusit. Në Palestinë viti fillon më 1 tetor dhe atëherë viti i pesëmbëdhjetë i perandorisë së Tiberit vendoset midis 1 tetorit të vitit 27 dhe 30 shtatorit të vitit 28 pas Krishtit, datë që përputhet në mënyrë të përsosur me Gjn. 2,20.
Luka dëshiron të jetë e qartë për të gjithë se ai nuk po fillon të rrëfejë një përrallë, një mit ezoterik të lindur nga fantazia dhe imagjinata e çuditshme e një ëndërrimtari. Ai synon t’u referohet fakteve konkrete. Ndërhyrja e Zotit në historinë e njerëzimit ka ndodhur në një moment dhe në një vend të përcaktuar mirë. Megjithatë, nëse qëllimi i ungjilltarit do të ishte vetëm të tregonte datën e fillimit të jetës publike të Jezusit, ai mund të ndalej pas kësaj tregimi të parë. Në vend të kësaj ai vazhdon dhe shton të tjera: tregon emrat e guvernatorëve të Palestinës dhe të territoreve fqinje dhe ato të kryepriftërinjve Ana dhe Kajafas. Gjithsej 7 persona dhe për të arritur këtë numër duhet të fusë edhe Anën, kryepriftin që nuk është më në funksion, prej trembëdhjetë vitesh, edhe pse vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm.
Numri 7 ka qartë një kuptim simbolik: atë të tërësisë. Së bashku me emrat dhe detyrat e personave të përmendur, tregon se e gjithë historia – e shenjtë dhe profane, judaike dhe pagane – është e përfshirë në ngjarjen që po përshkruhet. Është një fillim që i përket të gjithë popujve dhe të gjitha institucioneve civile dhe fetare.
Pas hyrjes historike, ja që hyn solemnisht në skenë personazhi i parë, Gjon Pagëzuesi: “Fjala e Zotit zbriti mbi Gjonin, birin e Zakariasë, në shkretëtirë” (v.2). Këto janë fjalët me të cilat në Besëlidhjen e Vjetër paraqitet thirrja e profetëve të mëdhenj (Jer 1,1.4).
Gjithçka fillon në shkretëtirë (v.2), një vend i mbushur me kujtime dhe me jehonë të thella emocionale për Izraelitët. Në shkretëtirë ata kanë mësuar shumë gjëra: kanë mësuar të shkëputen nga çdo gjë e tepërt sepse përbën një peshë të panevojshme për t’u mbajtur gjatë rrugës, kanë mësuar të jenë solidarë dhe të ndajnë pasuritë e tyre me vëllezërit, kanë mësuar, mbi të gjitha, t’i besojnë Zotit.
Në kohën e Jezusit, është në shkretëtirë që tërheqen ata që duan të përsërisin përvojën shpirtërore të etërve të tyre, ata që duan të shpëtojnë nga hipokrizitë e një feje të bërë me formalitete dhe praktika të pastra të jashtme. Është në shkretëtirë ku shkojnë të jetojnë ata që refuzojnë shoqërinë e korruptuar, të padrejtë dhe opresive që është vendosur në tokën e tyre. Ndër këto persona “protestatarë” është edhe Gjoni, bir i Zakariasë (Lk 1,80).
Luka nuk thotë asgjë për mënyrën e tij të veshjes, nuk flet për ushqimin e tij, por, nga sa na tregon Mateu (3,4), dimë se Pagëzori nuk përdorte rrobën e gjatë të bardhë të priftërinjve të tempullit, mbante një rrobë të ashpër, siç bënte profeti Elia (2 Mbr. 2,13-14); nuk hante produktet e qytetit, ushqehej me atë që shkretëtira ofronte spontanisht. Pagëzuesi donte të ishte dhe të dukej i huaj në tokën e tij; ishte një izraelit, por sjellja e tij e dallonte qartë nga njerëzit e popullit të tij.
Ashtu si Gjoni, edhe të krishterët, edhe pse jetojnë në botë, e jetojnë përshpirtërinë e shkretëtirës. Në një botë ku konsiderohet normale përdorimi i dhunës, hakmarrjes dhe madje edhe i luftës, ata shprehin vetëm fjalë paqeje dhe faljeje; në një botë ku shpallen të bekuar ata që grumbullojnë pasuri edhe duke shfrytëzuar të dobëtit, ata shpallin shërbimin falas për të varfërit dhe ndarjen; në një botë ku kërkohet kënaqësia me çdo kusht, ata predikojnë heqjen dorë dhe dhurimin e vetes.
Nga shkretëtira, vendi i thirrjes së tij, Gjoni zhvendoset drejt rajonit të Jordanit, e kalon atë gjatë e gjerë duke shpallur një pagëzim pëshpëritjeje për faljen e mëkateve. Predikimin e tij – është mirë ta paraprijmë menjëherë për të mos keqkuptuar disa nga shprehjet e tij – ishte një mesazh gëzimi dhe ngushëllimi për të gjithë, siç do ta theksojë Luka pak vargje më tutje (Lk 3,18).
Në lashtësi lumi Jordan – që kalon nëpër një rajon të shkretë – nuk ka pasur kurrë rëndësi as si rrugë komunikimi (nuk është i lundrueshëm) as për ujitje. Asnjë qytet i madh nuk është ngritur kurrë përgjatë brigjeve të tij. Rëndësia e tij ka qenë gjithmonë ajo e krijimit të një kufiji midis popujve të ndryshëm. Për të marrë në zotërim tokën e premtuar, Izraeli, që vinte nga Egjipti, ka dashur ta kalojë atë (Js 3).
Është ky territor kufitar që zgjidhet nga Gjon Pagëzuesi për misionin e tij. Në ritin e pagëzimit që administron ai dëshiron që secili të përsërisë veprimin e hyrjes, duke kaluar Jordanin, në tokën e lirisë. Ai dëshiron të përgatisë një popull të gatshëm të pranojë shpëtimin e Zotit, të gatshëm të hyjë në Tokën e Vërtetë të Premtuar. Për këtë u kërkon të gjithëve të marrin vendimin e vendosur për të ndryshuar rrënjësisht mënyrën e të menduarit dhe të jetuarit.
Për të sqaruar më mirë detyrën që Gjoni është thirrur të kryejë, Luka përmend një frazë të profetit Isaia: “Zë i atij që bërtet në shkretëtirë: Përgatitni rrugën e Zotit, drejtoni shtigjet e tij” (v.4).
Nuk mund të mos vihet re një kundërthënie me atë që dëgjuam në leximin e parë. Atje Baruku pohonte: “Zoti ka vendosur të shesë çdo mal të lartë, të mbushi luginat dhe të shesë tokën, që Izraeli të ecë i sigurtë” (Bar 5,7). E tij ishte një këngë e besimit në shpëtimin që Zoti me siguri do ta sillte deri në fund.
Në librin e orakuleve të profetit Isaia në vend të kësaj u kërkohet Izraelitëve të përgatisin vetë rrugën e Zotit. Profeti u drejton atyre ftesën për t'u angazhuar për të ulur çdo kodër dhe për të sheshtëruar vendet e vështira. Shpëtimi vjen nga Zoti dhe është vetëm vepër e tij, por mund të fitohet vetëm nga ai që heq pengesat që i vijnë në rrugë ardhjes së tij.
Dy profetët nuk e kundërshtojnë njëri-tjetrin, por e plotësojnë njëri-tjetrin. I pari nënvizon veprën e pamundur të dashurisë së Zotit. Ai – thotë – do të arrijë gjithsesi, me dashurinë e tij besnike, ta kthejë popullin e tij nga toka e skllavërisë në liri (Bar 5,7-9). Është si një njeri i çmendur i dashuruar: asnjë pengesë nuk është e pamundur për të në rrugën që e çon në takim me të dashurën. Nuk ka mal të lartë, nuk ka luginë të thellë e të errët që mund t’ia pengojë realizimin e ëndrrës së tij të dashurisë.
Profeti i dytë vë në dukje veprën e njeriut. Është e vërtetë se suksesi i dashurisë së Zotit është gjithsesi i garantuar, por njeriu mund të humbasë shumë çaste, shumë ditë, shumë vite lumturie dhe gëzimi larg Zotit të tij. Për këtë është urgjente që ai ta hapë zemrën e tij, që të heqë sa më shpejt të gjitha pengesat që ndërhyjnë në takimin me të.
Ndryshe nga ungjilltarët e tjerë që kufizohen në përmendjen e një vargu nga Isaia, Luka vazhdon citimin:
“Çdo luginë le të mbushet,
çdo mal e kodër le të ulet;
udhët e shtrembëra le të bëhen të drejta
e ato gropa‑gropa le të bëhen të rrafshta.
E çdo njeri do ta shohë shëlbimin e Hyjit” (vv.5-6).
Nëse ai shton edhe këto vargje, do të thotë se i kanë prekur veçanërisht zemrën. Le të shohim të kuptojmë arsyen.
Luginat për t’u mbushur, malet për t’u sheshuar, kodrat për t’u ulur, udhët e shtrembëra t’u drejtuar dhe vendet e papërshkueshme për t’u sheshuar, pa dyshim duhen kuptuar jo në kuptim material, por si simbole të një realiteti tjetër.
Malet dhe kodrat përfaqësojnë, në gjuhën biblike, mburrjen, kryelartësinë, arrogancën e atij që dëshiron t’i imponohet, të dominojë mbi të tjerët (Krh. Is. 2,11-17). Mbretëria e Zotit është e papërputhshme me këto sjellje krenarë e mburravec, nuk mund të vijë aty ku mbretëron shpirti konkurrues, ku kërkohet në çdo mënyrë të shfrytëzohen të tjerët, ku pranohen kastat, ku kërkohen përkulje, prostracione, nderime, respekt. Në botën e re hyn vetëm ai që pranon logjikën e kundërt: dhurimin e vetes, shërbimin e përulur reciprok, kërkimin e vendit të fundit:
“Mbretërit e paganëve sundojnë me ta si zotërues; madje ata që sundojnë mbi ta kërkojnë të quhen ‘Bamirës’! Ju s’guxoni të bëni ashtu! Përkundrazi, më i madhi ndër ju të jetë si të ishte më i riu, kurse kryetari, sikur të ishte ai që shërben” (Lk. 22,26).
Pastaj janë thellësitë që duhen mbushur. Janë padrejtësitë e turpshme ekonomike të denoncuara nga profetët.
Hapat e lakuar në fund janë dinakëtë, zgjedhjet e pakuptimta, situatat e padrejta që duhet të rishikohen dhe të bëhen konforme me rrugët e Zotit:
“Ju thatë: ‘Nuk është e drejtë udha e Zotit’. Dëgjoni, pra, shtëpia e Izraelit: A thua mënyra e sjelljes sime vërtet s’është e mirë? Apo më parë mënyra e veprimit tuaj është e keqe?” (Ez. 18,25).
Konvertimi që kërkon Gjon Pagëzuesi është radikal. Si të shpresojmë që njeriu ta realizojë atë?
Në përkthimin në shqip foljet shfaqen në formë joveprore (“të mbushet”, “të ulet”, “të jenë të drejta”), sikur të ishte një urdhër.
Nëse ky është kuptimi i fjalëve të profetit, është njeriu që, me përpjekjet dhe angazhimin e tij, duhet të realizojë sipërmarrjen e pamundur. Kështu kemi arsye të forta për të menduar se ajo kurrë nuk do të përfundojë.
Në të vërtetë, në tekstin origjinal grek, foljet janë në kohën të ardhmen joveprore: “Çdo grykë do të mbushet, çdo mal e kodër do të ulet, dhe gjërat e lakuara do të bëhen të drejta…”.
Kështu – le ta pranojmë me gëzim! – diskutimi ndryshon. Nuk bëhet fjalë për urdhra të dhënë nga Zoti, por për një premtim që ai bën: bota e bazuar në parime të reja do të lindë, edhe pse për njerëzit mund të duket një iluzion, dhe do të jetë vepra ime.
Pjesa e fundit e citimit është veçanërisht e rëndësishme: Çdo mish do të shohë shpëtimin e Zotit! (v.6).
Jo “çdo njeri”, por “çdo mish” – thotë teksti origjinal. Mishi, në kuptimin biblik, nuk janë muskujt, por i gjithë njeriu i konsideruar në aspektin e tij si qenie e dobët, e brishtë, e ekspozuar ndaj kaq shumë dështimesh. Njeriu është mish sepse sëmuret, bën gabime, vuan nga vetmia dhe braktisja, plaket dhe vdes. Ja tani premtimi: në çdo dobësi të njeriut do të shfaqet shpëtimi i Zotit; nuk do të ketë thellësi faji aq të errët dhe të thellë sa të mos vizitohet dhe ndriçohet nga dashuria e tij.
Luka e vendos këtë pohim në fillim të Ungjillit të tij, e zgjedh pothuajse si titull të veprës së tij sepse përmban një deklaratë solemne: Zoti nuk e rezervon shpëtimin e tij për disa persona të privilegjuar, por dëshiron që të ofrohet për të gjithë. Askush nuk do të përjashtohet.

Është një jehonë e profecisë së Simeonit:
"Sepse me sytë e mi e pashë shëlbimin
që ti e bëre gati
në sy të të gjithë popujve:
32 Dritën që bën të të njohin Ty paganët
e që i jep nder popullit tënd, Izraelit” (Lk 2,30-32).