Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 31 ORD VITI B.

MË 3-11-2024.

LEXIMI I PARË. Dt. 6, 2 – 6


1 Këto janë urdhërimet, ligjet e rregulloret që Zoti, Hyji juaj, më urdhëroi t’jua mësoj që t’i zbatoni në vendin që po kaloni për ta bërë pronë,
2 me qëllim që ta druash Zotin, Hyjin tënd, e t’i zbatosh të gjitha urdhërimet e ligjet e tija që po t’i paraqes ty, bijve e nipave të tu gjatë gjithë jetës sate, që të jesh jetëgjatë. 3 Dëgjo, o Izrael, mbaj e zbatoji që të jesh mirë e që gjithnjë të shtohesh në vendin që rrjedh qumësht e mjaltë siç ta ka premtuar Zoti, Hyji i etërve të tu.
4 Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm!
5 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde! 6 Këto urdhërime që po t’i jap sot unë, mbaji gjithmonë në zemrën tënde!



LECTIO DIVINA – MEDITIMI – LUTJE.

Ky është një nga tekstet më të mëdhenj të Besëlidhjes së Vjetër! Ai ende luan një rol shumë të rëndësishëm në fenë dhe lutjen e Izraelit sot.
Vetë libri i Ligjit të Përtërirë është një ndër librat të parë të Biblës sonë aktuale, por në realitet është një libër që u shkrua disa shekuj pas lirisë si Popullit të Zgjedhur nga Egipti, pra shumë vonë; është rezultat i gjithë reflektimit të disa shekujve pas daljes nga Egjipti. Për të hyrë realisht në këtë tekst, duhet njohur (sa të jetë e mundur) historinë e librit të Ligjit të Përtërirë: me Moisiun dhe daljen nga Egjipti, jemi rreth vitit 1250 para Krishtit. Instalimi në Tokën e Premtuar ndodhi rreth 1200 vitet para Krishstit; dymbëdhjetë fiset i ndajnë vendet dhe do ta pushtojnë territorin e tyre, secili për veten; por ata ruajnë lidhjen e besimit të tyre të përbashkët në Perëndinë që i çliroi nga Egjipti. Moisiu nuk ka shkruar asgjë gjatë jetës së tij: Populli kishte vetëm rasat e Ligjit, të shruara në gur; me vemendje dhe dashuri besimtaret i përsërisnin fjalët e këtyre rasave për t'i nguluar thellë mësimet e tyre në zemrën, e i përcjllnin nga babai te biri, brez pas brezi.
Me kalimin e shekujve u ndje nevoja për të vënë në shkrim elementët më të rëndësishëm të meditimit të historisë së lirimit të populli me ndërhyrjen e Zotit. Në varësi të vendndodhjes, këto dokumente, të cilat po shfaqeshin gradualisht, secili ka karakteristikat e veta. Ajo që është shkruar në oborrin e mbretit Solomon në shekullin e dhjetë ka thekse të tjera nga ajo që filloi dyqind vjet më vonë në shekullin e tetë në mbretërinë veriore, ku kumbojnë zëra po aq kërkues sa ato të profetëve Amos ose Ozea. Ishte në bashkësitë e tyre që ka shumë ngjarë të ketë lindur thelbi i asaj që është sot libri i Ligjit të Përtërirë. Në kohën e shkatërrimit të mbretërisë veriore nga Asirianët, Levitët e Veriut u strehuan në Jeruzalem, duke marrë me vete atë që kishin më të çmuar, rrotullat që përmbajnë mësimet e Moisiut në gjendje në të cilën profetët i kishin trashëguar. Ata së shpejti do t'i shtojnë mësimet që kanë nxjerrë nga tragjedia që ndodhi në veri: mendonin se në qoftë se vëllezërit e tyre në Jug do të kishin pasur mundësinë të dëgjonin mësimet e Moisiut dhe të profetëve, nuk do të kishin vuajtur ata fatkeqësinë që e shkattëroi krejt mbretërinë e veriut, mbretërinë e tyre.
Më vonë, këto dokumente do të përjetojnë shumë aventura të tjera: të fshehura në tempullin e Jeruzalemit, nën sundimin e një mbreti sakrileg, për ta shpëtuar, ato do të gjenden pothuajse rastësisht, në vitin 622, nën mbretërimin e Josias, i cili do të bazohet në mësimet e këtij dokumenti për të filluar një reformë të madhe fetare. Ai ishte një besimtar i vërtetë. Dhe pastaj, kur katastrofa do të kishte ndodhur edhe në mbretërinë jugore (Jerusalemi u pushtua nga Nabukodonozor në 587), do të jetë koha për të nxjerrë edhe mësime për kthimin nga Mërgimi: Toka e premtuar nga Zoti duhet fituar. Prandaj theksi i fjalës "dëgjo" në këtë libër, theksi që është ai i një predikimi, madje edhe i një thirrjeje zgjimi. Kështu lindi, ndoshta, gjatë shekujve dhe historisë së trazuar të popullit të zgjedhur, ky libër i Ligjit të Përtërirë që kemi përpara (dhe emri i të cilit, në greqisht, do të thotë "Ligji i dytë", pasi është, në një farë mënyre një ripërtëritje e mësimeve të Moisiut.
Pra mund të thuhet se dihet miaft tani për të kuptuar tekstin e sotëm. Prandaj është një rilexim i Eksodit dhe i mësimeve të Moisiut, shumë kohë pas vdekjes së këtij të fundit, në një kohë kur mbretërisë jugore duhet t'i kujtohen urgjentisht kërkesat e Besëlidhjes dhe kthimi në besim, në thellësi që është thelbësore: Izraeli, ti do të dëgjosh, ti do të kujdesesh të vish në praktikë atë që do t'ju sjellë lumturi dhe frytshmëri... ashtu siç ju ka premtuar Zoti, Perëndia i etërve tuaj. “Dëgjo, Izrael, Zoti, Perëndia ynë, është i vetmi "
I gjithë fati i Izraelit është aty, ndoshta, në kuptimin e këtyre dy fjalëve ("Dëgjo" dhe "Izrael"): Izraeli, Populli i Zgjedhur, por që e ka marrë emrin nga një luftë e paharrueshme, nëse ju kujtohet! Sepse ishte pas natës së betejës së tij me engjëllin (në kalimin e Jabokit, në një degë të Jordanit në Jordaninë e sotme) që Jakobi mori nga kundërshtari i tij këtë emër të ri: "Izrael", që do të thotë saktësisht: "Ai që luftoi kundër Zotit”!
“Nuk do të quhesh më Jakob, por Izrael:
sepse luftove me Perëndinë e me njerëz
dhe ngadhënjeve” (Zn 32, 29).
Pikërisht këtij populli, gjithmonë të tunduar për t'u ngritur kundër Zotit, për të luftuar me Zotin ("njerëz me qafë të fortë", tha Moisiu) autori i librit të Ligjit të Përtërirë ia kujton se ai duhet përkundrazi "të dëgjojë" Zotin... Është pikërisht ai Popull që vazhdimisht sfidohet me këtë nevojë për t'u nënshtruar dhe dëgjuar, nëse dëshiron të fitojë lumturinë dhe lirinë e vet.
Kjo frazë: "Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm!" është bërë lutja e përditshme e judenjve. Është e famshmja “SHEMA ISRAEL” që recitohet në mëngjes dhe në mbrëmje nga mosha tre apo katër vjeç. Pjesa tjetër e tekstit këmbëngul që të mos e harrohet kurrë ky profesion i besimit: ja disa vargje që pasojnë dhe që janë kaq të bukura:
"Këto urdhërime që po t’i jap sot unë,
mbaji gjithmonë në zemrën tënde!
Ua përsërit fëmijëve të tu!
Fol për to kur të jesh në shtëpi
e kur të jesh duke udhëtuar;
kur të biesh në shtrojë
e kur të ngrihësh nga shtroja.
Lidhi në dorën tënde si shenjë
dhe le të jenë si vjerrës
ndërmjet syve të tu!
Shkruaji mbi ballëzinat e dyerve të tua
dhe në dyer të tua!" (v. 6-9).
Mënyrë e bukur për të thënë se është në çdo kohë, në zemër të çdo profesioni të tij që besimtari duhet të qëndrojë i lidhur me gjithë qenien e tij pas këtyre urdhërimeve që i janë dhënë për lumturinë e tij.
Kjo shenjë në dorë dhe në ballë dhe në dyert e shtëpive e të qyteteve, dihet që ndiqet fjalë për fjalë; dihet se quhen "filateritë" (në aramaisht, tefillin): këto kubikë të vegjël prej lëkure të zezë, që besimtarët i lidhin, në ballë dhe në krah (në lartësinë e zemrës), gjatë lutjes të përditshme; në këto kubikë të vegjël, pikërisht, janë të mbyllura rrotulla në të cilat është shkruar ndër të tjera teksti i "Shema Israel":
"Ju do të bëni një shenjë të saj
të ngjitur në dorën tuaj,
ju do të bëni një shenjë të saj
të vendosur midis syve tuaj".
Po kështu, Ligji i Përtërirë thotë:
"Do t'i shkruani në shtalkat e shtëpisë tuaj,
do t'i shkruani në hyrje të qytetit tuaj”.
Pastaj në kornizën e derës së përparme të shtëpisë besimtarët varin një kuti të vogël (mezuzah) që përmban Shema Israel; po kështu, ekziston një mezuzah i varur nga porta e qytetit (në murin e qytetit të vjetër të Jeruzalemit, për shembull). Kështu edhe sot besnikëria e Populli të Zgjedhur është pjesë e praktikës së tyre të përditshme. Izraeli nuk e ka harruar kurrë thirrjen e Ligjit të Përtërirë.
Duke lexuar këtë, do të kemi vënë re rëndësinë e transmetimit familjar të besimit: "Ti do të kesh frikë nga Zoti, Perëndia yt, gjatë gjithë ditëve të jetës sate, ti, si dhe biri yt dhe biri i birit tënd..." Shprehja: "Perëndia i etërve tuaj" që takojmë këtu, si në shumë tekste të Besëlidhjes së Vjetër, ka ngjallur gjithashtu këtë transmetim për shekuj me radhë. Ky është sigurisht një nga sekretet e mbijetesës së besimit hebre gjatë historisë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXI ORD. VITI B.

MË 3-11-2024.


Ps.18, 2-3, 4, 47.51ab.

2 Të dua, o Zot, fuqia ime!
3 Ti, o Zot, je Qeta ime, Kështjella ime,
Streha ime, Shpëtimtari im!
Perëndia im, Ndihmëtari im, në Të shpresoj!
Ai është Mbrojtësi im, fuqia e shpëtimit tim, ndorja ime!
4 Në ndihmë do ta thërras Zotin
tejet të lavdishëm,
dhe do të shpëtoj nga armiqtë e mi.
47 Rroftë Zoti! Qoftë bekuar Qeta e strehimit tim!
Qoftë madhëruar Hyji, Shpëtimtari im!
51 Zoti ia shumon fitoret mbretit të vet,
e përkrah të shuguruarin e vet,
Davidin e pasardhësit e tij deri në amshim!


LECTIO DIVINA-MEDITIM-LUTJE.

ZOTI TREGOHET BESNIK NDAJ MESISË SË TI.

"Zoti tregohet besnik ndaj Mesisë së tij": këtu fjala "Mesia" do të thotë thjesht "mbret". Psalmisti bën që të flasë mbreti David. Dhe Zoti e ndihmoi.
Le të kujtojmë historinë. Kjo ndodh pak para vitit 1000 para Krishtit. Në atë kohë mbreti legjitim i Izraelit, i zgjedhur nga Zoti dhe i shenjtëruar me vajosjen e vajit nga profeti Samuel, nuk ishte Davidi (ende jo), por Sauli, mbreti i parë i Izraelit .
Por ky nuk e përmbushi më misionin e tij: mbretërimin e tij, i cili kishte nisur mbarë, përfundoi keq. Në vend që ta dëgjonte profetin, ai me vetëdije i theu urdhrat e tij dhe profeti Samuel e mohoi atë. Pikërisht atëherë ai profet e kishte zgjedhur Davidin, kur ishte ende shumë i vogël, për t'u stërvitur në oborr mbretëror dhe për të pasuar Saulin më vonë. Kështu Sauli mbeti mbret në fuqi deri në vdekjen e tij, por atij iu desh të duronte në oborr të vet rritjen e Davidit, rivalit të tij gjithnjë e më të popullarizuar dhe të suksesshëm. Dhe ndër kohë një urrejtje e ashpër e mbushi gradualisht zemrën e Saulit dhe ai u përpoq disa herë, por më kot, të hiqte qafe Davidin. Një herë ndër të tjera, Sauli po ndiqte Davidin dhe Davidi gjeti strehë në një shpellë. Prandaj shprehja:
"Zoti çlirimtari im,
shkëmbi që më strehon ...".
I zgjedhur, për habinë e tij të madhe, për të qenë mbreti i ardhshëm, Davidi e dinte se mund të mbështetej në mbrojtjen e Zotit:
"Në ndihmë do ta thërras Zotin
tejet të lavdishëm,
dhe do të shpëtoj nga armiqtë e mi" (v.4)
"Ose përsëri:
"Zot, mburoja ime,
fortesa ime,
arma ime e fitores! "
ose:
"O Zot, je Qeta ime, Kështjella ime,
Streha ime, Shpëtimtari im!
Perëndia im, Ndihmëtari im, në Të shpresoj!
Ai është Mbrojtësi im, fuqia e shpëtimit tim, ndorja ime!" (v. 3).
Libri i dytë i Samuelit thotë se Davidi e këndoi këtë psalm për të falënderuar Perëndinë që e çliroi nga të gjithë armiqtë e tij, duke filluar nga Sauli; dhe nëse ne kemi kureshtjen të konsultohemi me këtë libër të dytë të Samuelit, në kapitullin 22 do të gjejmë atje tekstin e këtij psalmi 18 pothuajse identik. Kjo nuk dëshmon se Davidi historikisht e tha fjalë për fjalë këtë psalm, por se redaktori i fundit i Librit të Samuelit mendonte se ky psalm ishte veçanërisht mirë për të shqaruar situatën e Davidit.
Por, sigurisht, tema e vërtetë e psalmit, si gjithmonë, nuk është ndonjë personazh i veçantë, madje as mbreti David: është i gjithë Populli i Zgjedhur. Dhe kur Populli i Zgjedhur dëshiron të falënderojë Perëndinë për mbështetjen dhe shqetësimet e tij gjatë shekujve, ai e krahason veten me mbretin David të përndjekur nga Sauli.


SHKEMBI I IZRAELIT

I gjithë populli i Izraelit, gjithashtu, mund t'i thotë këto vargje me gjithë të vërtetën:
"Zot, shkëmbi im... Zoti çlirimtari im,
shkëmbi që më strehon...
Më ka liruar, më ka bërë të gjerë,
më ka çliruar sepse ai me dashuron.
Rroftë Zoti! Qoftë i bekuar Shkëmbi im! ... ".
Së pari, shumë kohë përpara Davidit, u përjetua se një shpellë në një shkëmb mund të jetë një vend strehimi; libri i Gjyqtatrëve jep shembuj për këtë; të thuash se Zoti është Shkëmbi ynë do të thotë para së gjithash të thuash se ai është ndihma jonë, mbështetja jonë më e sigurt. Për shembull, te Ligji i Përtërirë gjejmë këngën e famshme të Moisiut për Shkëmbin e Izraelit:
“T’ Zotit Emrin do t’lëvdoj:
lartësoni Hyjin tonë!
I qetë është Ai, n’vepra i përsosur,
udhët e tij janë drejtësi:
Hyj besnik, pa asnjë t’keqe,
krejt i drejtë e i patëmetë” (Dt 32, 3-4).
Në një kohë kur mendohej se çdo popull ka Perëndinë e tij mbrojtës, pranohej se popujt e tjerë mund të kenë “shkëmbin” e tyre, por Shkëmbi i Izraelit vlen shumë më shumë se shkëmbet e tjerë; ne gjejmë në të njëjtin tekst këtë frazë madhështore: "Shkëmbi i armiqve tanë nuk është si Shkëmbi ynë" (Dt 32:31).


SHKËMBI I MASËS DHE MERIBËS.

Moisiu, kur flet për shkëmbin, sigurisht i jep atij një kuptim tjetër; në fjalët e tij ka padyshim një jehonë të çlirimit nga Egjipti ("Zoti më liroi sepse më do") dhe gjithashtu të Eksodit, ecjes së gjatë në Sinai; gjatë gjithë këtij udhëtimi sprovues, nën vapën, me urinë, etjen, mes akrepave dhe gjarpërinjve që digjeshin, prania e Zotit, kujdesi i tij ishin ndihma e njerëzve; një përkujdesje që shkoi aq larg, sa bëri që uji të rrjedhë nga Shkëmbi: është pasazhi i famshëm i Masës dhe Meribës, ku kishin aq etje sa kishin frikë të vdisnin dhe akuzuan Moisiun se donte vdekjen e popullit... Historia e kësaj revolte e përndjek kujtesën e Izraelit, sepse është tipike e dyshimeve, e tundimeve që sulmojnë besimtarin; por këtu nuk evokohet kjo revoltë kundër Zotit dhe Moisiut , por mirësia e Zotit që i përgjigjet revoltës me një dhuratë edhe më të madhe:
“Në këtë vend populli hoqi keq për ujë dhe nynykatte kundër Moisiut: “Përse na bëre të dalim prej Egjiptit për të na vrarë ne, fëmijët tanë dhe bagëtitë tona”? Moisiu iu drejtua Zotit me këto fjalë: “Çfarë të bëj me këtë popull? Edhe pak dhe do të më vrasin me gurë”. Zoti i tha Moisiut: “Shko para popullit; merr me vete disa prej pleqve të Izraelit, merre në dorë shkopin, me të cilin e godite lumin dhe nisu! Ja, unë do të qëndroj para teje përmbi qetën e Horebit. Ti bjeri shkëmbit e prej tij do të shpërthejë uji që populli të pijë”. Moisiu bëri ashtu ndër sy të pleqve të Izraelit" (Dal 17,3-6).
Kur populli i Izraelit e këndon këtë psalm, e kujton këtë prani besnike, kujton se Zoti është gjithmonë pranë tij, që emri i Zotit është "Emmanuel-Unë jam me ty"; por ky përkujtim është gjithashtu burimi i shpresës së Popullit; sepse ashtu si Davidi, këta njerëz presin përmbushjen e premtimeve të Zotit besnik, ardhjen e Mesisë që do ta çlirojë përfundimisht njerëzimin:
“ Rroftë Zoti! Qoftë bekuar Qeta e strehimit tim!
Qoftë madhëruar Hyji, Shpëtimtari im!
Zoti ia shumon fitoret mbretit të vet,
e përkrah të shuguruarin e vet,
Davidin e pasardhësit e tij deri në amshim! (v. 47 e 51).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXI ORD. VITI B

MË 3-11-2024.


LEXIMI I DYTË: Hb. 7,23-28

23 Për më tepër asi priftërinjsh qenë shumë, sepse vdekja nuk i linte të qëndronin përgjithmonë.
24 Kurse Ai, pasi mbetet përgjithmonë, ka priftërinë që nuk kalon kurrë.
25 Këndej edhe mund t’i shëlbojë plotësisht ata që nëpër Të i afrohen Hyjit - sepse gjithmonë jeton për të ndërmjetësuar për ta.
26 Vërtet, një Kryeprift i tillë edhe na lypej ta kishim: i shenjtë, i pafajshëm, i panjollë, i ndarë nga mëkatarët dhe më i madhërueshëm se qiejt
27 - i cili s’ka nevojë, sikurse ata kryepriftërinjtë e tjerë, të kushtojë si një ditë për ditë fli më parë për faje të veta dhe pastaj për faje të popullit. Këtë Ai e bëri njëherë e përgjithmonë kur flijoi vetveten.
28 Ligji në të vërtetë, vë për kryepriftërinj njerëz të nënshtruar dobësive, kurse fjala e betimit - që vjen pas Ligjit - vë Birin që u bë i përsosur për amshim.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NGA BESIDHJA E VJETER NË BESËLIDHJEN E RE.


Letra drejtuar Hebrënjve gjithmonë do të na hutonte: e shkruar ndoshta nga një hebre që u bë i krishterë dhe e drejtuar për të tjerë hebrenj që u bënë të krishterë, ajo mban një stil shumë të zakonshëm për hebrenjtë, por ndonjëherë e habitshme për ne. Në veçanti, ajo shumëfishon antitezat të cilat, në fund të fundit, të gjitha lidhen me një të vetme, domethënë dallimin midis Besëlidhjës së Vjetër dhe Besëlidhjës së Re. Në tekstin e kësaj të diele, kjo krahasim nuk është shkruar me të gjitha shkronjat, por ajo del në sipërfaqe nën të gjitha linjat: në të kaluarën, gjatë Besëlidhjes së Vjetër, "shumë priftërinj janë pasuar, sepse vdekja nuk i lejonte të qëndronin përgjithmonë" (v. 23); priftërinjtë e mëdhenj ishin "njerëz të mbushur me dobësi" (v. 28); sepse ata ishin mëkatarë, ata kishin "nevojë për të ofruar çdo ditë flijime, së pari për mëkatet e tyre personale, pastaj edhe për ato të popullit" (v. 27).
Vargu tjetër na tregon anën tjetër të antitezës: priftërinjtë e Besëlidhjes së Vjetër ishin të vdekshëm, Jezusi, ai, "qëndron për gjithmonë"; priftëria e tyre ishte e përkohshme, e tij "nuk kalon". Ata ishin "të ndarë", sigurisht, nga njerëzit e tjerë, me ritualin e shenjtërimit të tyre, por ata ishin mëkatarë; Ai është "i shenjtë, i pafajshëm, i pastër" dhe, për këtë arsye, ai është "i ndarë nga mëkatarët"; ata ishin të mbushur me dobësi, Ai është i mbushur me fuqi: ai është "i aftë për të shpëtuar" (v. 25); ata u emëruan nga ligji i Moisiut, ai është emëruar nga vetë Zoti si Biri i tij (v. 28).
Nga Besëlidhja e Vjetër, e papërfunduar, e papërsosur, Jezusi i çon besimtarët në Besëlidhjen e Re, të përsosur, të përfunduar: fjala “përmbushje” nuk shfaqet në këto pak rreshta, por tema është e pranishme kudo; mjafton të vërehet bollëku i shprehjeve “për përjetësi”, “një herë e përgjithmonë”, “në mënyrë përfundimtare”. Ja çfarë shpalli Jeremia:
"Ja, po vijnë ditët ‑ është fjala e Zotit ‑ kur do të lidh me shtëpinë e Izraelit e me shtëpinë e Judës një Besëlidhje të re. Jo si Besëlidhja që e pata bërë me etërit e tyre, atë ditë kur i mora për dore, për t’i nxjerrë nga toka e Egjiptit. Këtë Besëlidhje qenë ata që e thyen. Atëherë unë u dëftova se jam zotëria i tyre ‑ është fjala e Zotit” (Jer 31,31-32).
E kalimthi, autori evokoi temat kryesore të besimit të krishterë: Ringjallja dhe Eukaristia: “Jezus, ai mbetet përjetësisht... jeton përgjithmonë” (v. 24-25), është Ringjallja; sa i përket Eukaristisë, ajo evokohet nga referenca ndaj flijimit të Jezusit “duke u ofruar një herë e përgjithmonë” (v. 27); ne dëgjojmë fjalët e Krishtit që rezonojnë këtu në mbrëmjen e vaktit të tij të Pashkëve: “Kjo kupë është Besëlidhja e Re në gjakun tim të derdhur për ju” (Lk. 22,20).
Më tej, autori do të shpaloset gjatë mbi sakrificën e Krishtit (10,1-10; shih të dielen e tridhjetë e tretë të zakonshme B); le të kujtojmë vetëm se në sytë e të krishterëve, është gjithë jeta e Jezusit (dhe jo vetëm vdekja e tij), e dhënë lirisht për të shfaqur deri në fund dashurinë e Atit, që përbën një "sakrificë" (veprim të shenjtë). Kur Jezusi, gjatë darkës së Pashkëve, shqiptoi frazën "Kjo kupë është Besëlidhja e Re në gjakun tim të derdhur për ju", dishepujt nuk rrezikuan të imagjinonin një sakrificë njerëzore: ata e dinin që shprehja "derdhja e gjakut të tij" do t’i referohej dhuratës së jetën e tij për shërblimin e mekatëve tona.


JEZU KRISHTI, PRIFT I VETËM PËR GJITHMONË.

Vargu i fundit ngre një pyetje: "Kur Zoti merr një vendim “me betim”, ai e dërgon Birin e tij që e qe i përsosur përgjithmonë"; nuk kthehem tek fjala "përsosur": ne e dimë që ajo fjalë i referohet shugurimit priftëror të priftit të madh; por për çfarë "betimi" bëhet fjalë? Kjo fjalë është një aluzion në Psalmin 110; ky psalm kishte një rëndësi të madhe si për Hebrënjt ashtu edhe për të krishterët, sepse citohet disa herë në Besëllidhjen e Re; letra jonë për Hebrenjtë kthehet shpesh në të, përfshirë edhe në këtë kapitull 7.
Prandaj, për të kuptuar tekstin tonë të sotëm, duhet ta kemi këtë psalm në mendje; këtu janë disa vargje të këtij psalmi:
“I tha Zoti Zotit tim: “Rri në të djathtën time,
derisa t’i vë armiqtë e tu shtrojë për këmbët e tua”!
Skeptrin e pushtetit tënd Zoti do ta shtrijë nga Sioni:
sundo mes armiqve të tu!
Ty të përket më i larti pushtet
në ditën e fuqisë sate
në shkëlqime të shenjta
nga kraharori para Yllit të Dritës
unë të linda.
Zoti u përbetua, assesi s’do të pendohet:
“Ti je prift për amshim
në mënyrën e Melkizedekut” (Ps. 110, 1-4).
Nga një skaj në tjetrin, bëhet fjalë për Mesinë e ardhshëm, mbretin e premtuar për pasardhësit e Davidit (ai është ai që merr titullin e zotit). Dita kur ai do të ngjitet në fron, ai do të ulet në të djathtën e Perëndisë, pasi pallati ndodhet në jug të tempullit (pra në të djathtë nëse jemi të kthyer nga lindja); dhe ai do të dëgjojë të gjitha dëshirat për sukses që do të shqiptohen për të, si për shembull: "Zotëro deri në zemrën e armikut. "Për më tepër, në shkallët e fronit, janë të gdhendura kokat, ato të armiqve të supozuar: "Do t'i bëj armiqtë e tu shkallë për fronin tënd".
Deri këtu, asgjë e re, është kopja e një ceremonie për kurorëzimin; lajmi i madh qëndron në vargun vijues:
"Zoti e ka betuar me betim të pandryshueshëm: Ti je prift përgjithmonë sipas rendit të mbretit Melkizedek". Pra, këtu kemi një Mesi, mbret, pasardhës i Davidit (pra i fisis të Judës) i cili në të njëjtën kohë mban titullin e priftit; diçka e pamundur nëse respektohet ligji i Moisiut (pasi priftërinjtë duhet domosdoshmërisht të jenë nga fisi i Levit). Vërehet se ky psalm ndriçonte meditimin e të krishterëve të parë që vinin nga judaizmi: për ta, Jezusi ishte ky Mesi që mblidhte në vetveten titujt e mbretit dhe të priftit; kjo është kuptimi i frazës: "Kur Perëndia angazhohet me betim, ai e tregon Birin e tij". Sa na u përket neve, në mëngjesin e Ringjalljes, mund t'i themi atij edhe këtë varg tjetër nga psalmi 110:
"Ty të përket më i larti pushtet
në ditën e fuqisë sate
në shkëlqime të shenjta
nga kraharori para Yllit të Dritës
unë të linda” (Ps. 110,3).
Në Ditën kur shfaqet fuqia jote, ti je princ, i mbushur me shenjtëri.
Pyetja e dytë e ngritur nga ky varg 28, "Perëndia e solli në përsosmëri përjetë": autori ynë mban këtë pohim pasi kthehet në të tre herë në letër të tij: "Perëndia e solli (Krishtin) në përsosmëri përmes vuajtjeve" (2, 10); "Si bir që ishte, ai mësoi nëpërmjet vuajtjeve bindjen, dhe duke u çuar deri në përsosmërinë e tij, ai u bë shkak i shpëtimit të përjetshëm për të gjithë ata që i binden atij." (5, 8-9). Dhe këtu: "Perëndia e solli në përsosmëri përjetë".
Jezusi a kishte nevojë për të qenë i përsosur, në kuptimin e zakonshëm të fjalës? Patjetër që jo, pasi ai sapo është njohur si "i shenjtë, pa njollë, pa asnjë faje" (v. 26). Por fjala "përsosmëri" e përdorur këtu në greqisht përcaktonte shenjtërimin e priftit të madh; autori vazhdon projektin e tij duke provuar për lexuesit e origjinës hebraike që Jezusi është me të vërtetë prifti i madh i vetëm dhe përfundimtar; por ai nuk u "shenjtërua" (do të thuhej sot "u urdhërua"), i thonë atij; po, përgjigjet autori: mbi kryq; vuajtja e tij është momenti i shenjtërimit të tij priftëror; kjo është ajo që e bëri të bëhej ndërmjetësi midis Zotit dhe njerëzve: prandaj këmbëngulja në vuajtje për të vendosur Pasionin, dhe në bindjen e Krishtit, tërësisht në harmoni me vullnetin e Atit, tërësisht i kushtuar misionit të tij, i dorëzuar plotësisht në dispozicionin e projektit të Zotit. Në të njëjtin kuptim, Luku raporton frazën e Jezusit, prifti, ndërmjetës, mbi kryq: "Atë, falja atyre, sepse ata nuk e dinë se çfarë bëjnë" (Lk 23,34); Mateu, nga ana tjetër, vëren që mbështjellja me të cilën Jozef nga Arimatea e mbuloi pas vdekjes së tij ishte prej liri, si tunika e priftërinjve të mëdhenj (Mt 27,59). Këtu, autori nxjerr pasojën: nga tani e tutje, "Jezusi është në gjendje të shpëtojë përfundimisht ata që shkojnë te Zoti nëpërmjet tij, sepse ai jeton përgjithmonë për të ndërmjetësuar në favor të tyre." Atëherë, mos frikësohemi më siç thotë autori pak më lart (4,16): "Le të afrohemi pra me guxim të plotë te froni i hirit...”

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXI ORD. VITI B

MË 3-11-2024.

UNGJILLI: Mk 12, 28b-34

28 Një nga skribët që kishte dëgjuar rragatjen e tyre, duke parë se Jezusi u përgjigj mirë, iu afrua dhe e pyeti:
“Cili urdhërim është i pari i të gjitha urdhërimeve?”
29 Jezusi iu përgjigj: “I pari është: ‘Dëgjo, Izrael! Zoti Hyji ynë, është një Zot i vetëm.
30 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë mendjen tënde e me gjithë fuqinë tënde!’
31 Urdhri i dytë është: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ Tjetër urdhër më të madh se këta nuk ka.”
32 Skribi u përgjigj: “Mirë fort, Mësues! U përgjigje ashtu siç është e vërteta! Ai është i Vetmi, e pos tij s’ka tjetër.
33 Të duash Atë me gjithë zemër, me gjithë mendje, me gjithë fuqi e të duash të afërmin tënd porsi vetveten, ’ vlen më shumë se të gjitha flitë e shkrumbimit e theroret.”
34 Jezusi, duke parë se u përgjigj me urti, i tha: “Nuk je larg prej Mbretërisë së Hyjit”. Dhe askush s’pati më guxim të hyjë me të në rragatje.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

CILI ËSHTË I PARË NGA TË GJITHA URDHËRIMET?

Skribi që doli përpara, nuk ishte keqdashës, përkundrazi pyetja e tij ishte klasike, një temë e zakonshme bisede, me sa duket: po të numëroheshin të gjitha detajet e ligjit hebre, ishin gjashtëqind e trembëdhjetë urdhërime: problemi i zgjedhjes së përparësisë në mënyrë të pashmangshme, u ngrit. Prandaj pyetja: “Cili është i pari nga të gjitha urdhërimet?".
Si gjithmonë, Jezusi përgjigjet duke iu referuar vetë Shkrimit; dhe si çdo shkrues i mirë, ai di t'i bashkojë tekstet. Këtu ai citon dy tekste, jashtëzakonisht të njohur:
“I pari është: ‘Dëgjo, Izrael!
Zoti Hyji ynë është një Zot i vetëm.
Duaje Zotin, Hyjin tënd,
me gjithë zemrën tënde,
me gjithë mendjen tënde
e me gjithë fuqinë tënde!’
Urdhri i dytë është:
‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’
Tjetër urdhër më të madh se këta nuk ka”.
I pari nuk është asgjë tjetër veçse i famshmi "Shema Israel", përmbledjja e besimit hebre në një farë mënyre (Dt 6, leximi ynë i parë); e dyti është një pasazh nga libri i Levitikut, i njohur mirë nga autoritetet fetare (Lev 19,18).
Këto dy urdhërime janë urdhërime për dashuri dhe Jezusi nuk po u shton asgjë ende atyre. "Shema Izraeli" urdhëron dashurinë ndaj Perëndisë, dhe vetëm atë: ishte një temë shumë e zakonshme në Besëlidhjen e Vjetër: të duash Perëndinë në kuptimin e "lidhjes" me të, duke përjashtuar ndonjë perëndi tjetër, që do të thotë, me gjuhë të thjeshtë, të refuzosh çdo idhujtari. Kjo dashuri për Zotin është për më tepër vetëm një përgjigje ndaj dashurisë së Zotit, ndaj zgjedhjes që ai bëri për këtë popull:
"Arsyeja që Zoti ju ka për zemër dhe ju ka zgjedhur, nuk është pse ju ua kaloni
të gjithë popujve të tjerë për nga numri; jo, pasi ju jeni më të pakët se të gjithë
popujt e tjerë: por pse Zoti ju do dhe pse e mban përbetimin që u bëri etërve
tuaj. Kjo qe arsyeja që ju nxori me dorë të fuqishme
dhe ju shpëtoi prej shtëpisë së skllavërisë,
prej dorës së faraonit, mbretit të Egjiptit" (Dt 7,7-8) ..
"Kjo t’u dëftua ty që ta dish se Zoti është vetë Hyji dhe se nuk ka tjetër përveç
atij. Prej qiellit bëri ta dëgjosh zërin e tij që të mësonte; përmbi tokë ta ka
dëftuar zjarrin e vet të madh dhe i dëgjove fjalët e tija prej mesit të zjarrit,
sepse i deshi etërit e tu dhe i zgjodhi për vete pasardhësit e tyre.
Ai të nxori me fuqinë e vet prej Egjiptit dhe me një forcë të madhe,
juve ju është dhënë të shihni, që të dini se është Zoti ai që është Perëndia, nuk
ka asnjë tjetër përveç tij. (Dt 4,35-37).
Por a mund të kontrollohet dashuria? Vrulli i dashurisë, jo; por besnikëria, po, dhe këtu bëhet fjalë për këtë: që ta bësh dashurinë ligj, do të thotë të relativizosh çdo ligj tjetër: tani e tutje, ligji, sido që të jetë, është në shërbim të dashurisë së Zotit: ai nuk mund ta zëvendësojë atë; por diskutime të pafund mbi rendin e përparësisë së urdhërimeve, mund të shpërqendrojë nga gjëja kryesore, nga vetë dashuria.
Sa i përket urdhërimit të dytë të cituar nga Jezusi, "Duaje të afërmin tënd si veten tënde", ai shfaqet në librin e Levitikut, në atë pjesë që quhet: "Ligji i shenjtërisë", që fillon me këto fjalë:
“Fol me mbarë bashkësinë izraelase e thuaju:
Jini të shenjtë, sepse unë jam i shenjtë (Lev 19,2).
Megjithatë, çuditërisht, ky kapitull që duket të përqendrohej te shenjtëria e Perëndisë, renditi me saktësi një seri të tërë urdhërimesh për dashurinë për të afërmin. Kjo do të thotë qartë se shumë kohë përpara Jezu Krishtit, në idealin e Izraelit, dy dashuritë e Perëndisë dhe të afërmit, ishin një urdhër i vetëm. Tabelat e Ligjit pasqyronin të njëjtën kërkesë pasi urdhërimet në lidhje me marrëdhënien me Perëndinë sapo u paraprinë urdhërimeve në lidhje me të afërmin.


DUA MËSHIRË, JO FLIJIME.

Profetët i kishin zgjeruar shumë kërkesat për dashurinë ndaj të afërmit (dhe skribët e kohës së Jezusit, ndryshe nga saducenjtë, zakonisht lexonin tekstet profetike). Për të përmendur vetëm një gjë shumë të famshme në kohën e Jezusit, le të kujtojmë këtë fjali të profetit Ozea:
" Dua dashurinë e jo flinë, njohjen e Hyjit më se holokaustet.
Unë dua mëshirë, jo flijime, njohjen e Zotit, jo olokauste" (Ozea 6,6).
Skribi ynë është padyshim në këtë linjë mendimi; Marku shënon:
"Skribi u përgjigj:
“Mirë fort, Mësues!
U përgjigje ashtu siç është e vërteta!
Ai është i Vetmi, e pos tij s’ka tjetër.
Të duash Atë me gjithë zemër,
me gjithë mendje, me gjithë fuqi
e të duash të afërmin tënd porsi vetveten’
vlen më shumë se të gjitha flitë e shkrumbimit e theroret” (v. 32v.).
Jezusi përfundon me një frazë inkurajimi, që duket një "lumturi": "Ti nuk je larg nga Mbretëria e Perëndisë" (nënkuptohet: je "i lumtur" sepse nuk je larg nga Mbretëria e qiellit).
Është tani rasti interesant të theksohet se predikimi i zakonshëm i Jezusit nuk ishte një mësim i tipit: "Është e nevojshme, duhet...", por një zbulesë mbi thellësinë e asaj që po jetohet: sepse e kuptove se më e rëndësishmja është të duash, je i lumtur, je shumë afër Mbretërisë. Kështu, Jezusi e mbyll këtë seri polemikash me një notë pozitive, e cila është unike për Markun: «Ti nuk je larg nga Mbretëria e Hyjit".
Mbeten dy pyetje: e para, duke pasur parasysh këtë marrëveshje të habitshme midis Jezusit dhe skribit, pse nuk u shmangën Mundimet? Përgjigja e Markut është si vijon: bashkëkohësit e Jezusit në përgjithësinë e pranuan mësimin e Jezusit, por nuk e kuptuan dhe nuk e pranuan personin e tij. "Me çfarë autoriteti" po vepronte? Cili ishte misteri i tij? Këtu gjejmë problemin e paraqitur në sinagogën e Nazaretit (6,1-6; krh. e diela e katërmbëdhjetë): kush mendon se është djali i marangozit?
Për sa i përket pyetjes së dytë, ajo është si vijon: Në fund të fundit, cili është kontributi origjinal i Jezusit? A nuk ishte gjithçka tashmë në Ligjin? Po, gjithçka ishte në germë në Ligjin e Izraelit, por Jezusi vjen për të shpallur dhe përmbushur fazën e fundit të Zbulesës: së pari, ai arrin të zgjerojë pafundësisht nocionin e fqinjit; Marku na tregon vazhdimisht Jezusin duke luftuar kundër çdo përjashtimi; së dyti, Jezusi vjen në tokë për të jetuar në vetvete këto dy dashuri të pandashme, atë të Zotit, e atë të tjerëve pa përjashtim; më në fund, Jezusi vjen të na mundësojë të duam si Ai duke na dhënë Shpirtin e tij: “ Nëse e doni njëri‑tjetrin, të gjithë do t’ju njohin se jeni nxënësit e mi”(Gj 13,35).
Dhe Jezusi tha edhe: " Duajeni njëri‑tjetrin!
Sikurse unë ju desha ju, duajeni edhe ju njëri‑tjetrin!
Duani njëri tjetrin si edhe unë ju kam dashur ju" (Gj. 13,34).
Jezusi sapo i dha skribit përkufizimin më të mirë të Mbretërisë: Mbretëria e Perëndisë është atje ku mbretëron dashuria: dashuria e Perëndisë ushqen dashurinë për të tjerët.

[ninoenina]

F. A. E DIELA XXXI ORD. VITI B. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXI ORD. VITI B.

MË 3-11-2024.

UNGJILLI: Mk. 12,28-34.

28 Një nga skribët që kishte dëgjuar rragatjen e tyre, duke parë se Jezusi u përgjigj mirë, iu afrua dhe e pyeti:
“Cili urdhërim është i pari i të gjitha urdhërimeve?”
29 Jezusi iu përgjigj:
“I pari është: ‘Dëgjo, Izrael! Zoti Hyji ynë, është një Zot i vetëm. 30 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë mendjen tënde e me gjithë fuqinë tënde!’
31 Urdhri i dytë është: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ Tjetër urdhër më të madh se këta nuk ka.”
32 Skribi u përgjigj:
“Mirë fort, Mësues! U përgjigje ashtu siç është e vërteta! Ai është i Vetmi, e pos tij s’ka tjetër. 33 Të duash Atë me gjithë zemër, me gjithë mendje, me gjithë fuqi e të duash të afërmin tënd porsi vetveten, ’ vlen më shumë se të gjitha flitë e shkrumbimit e theroret.”
34 Jezusi, duke parë se u përgjigj me urti, i tha:
“Nuk je larg prej Mbretërisë së Hyjit.”
Dhe askush s’pati më guxim të hyjë me të në rragatje.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Në Ungjillin e javës së kaluar, kujtoni (?), ne dëgjuam tregimin e shërimit të Bartimeut të verbër të Jerikos, i cili, pasi rikuperoj shikimin, filloi të ndiqte Jezusin përgjatë rrugës.
Qëllimi i udhëtimit të Jezusit ishte Jerusalemi ku do të jepte shenjën më të madhe të dashurisë: dhuratën e jetës.
Si u prit ai në ardhjen e tij?
Jemi në javën para Pashkëve dhe Qyteti i Shenjtë, sheshi i Tempullit, vlon nga pelegrinët.
Disa e njohin, shumë të tjerë kanë dëgjuar vetëm për të, por e respektojnë sepse e dinë se Ai ka shëruar të sëmurët, prandaj Jezusi është i dashur nga populli; është me institucionin fetar që është ngritur konflikti: shkribet, rabinët, farisenjtë e konsiderojnë atë një mashtrues të popullit, një heretik që është në lidhje me Belzebulin sepse mëson doktrina kundër traditës. Prandaj, që prej kohësh, kanë vendosur ta eliminojnë.
Tani ai është në Jeruzalem, që është qendra e institucionit fetar, dhe ungjilltari Marku tregon se si ai kaloi javën e fundit në Qytetin e Shenjtë.
Sapo mbërriti, ai hyri në Tempull, shikoi përreth, vëzhgoi gjithçka. Pastaj, duke qenë vonë, ai doli nga Tempulli me dymbëdhjetë e shkoi të kalonte natën në Bethani.
Të nesërmën në mëngjes u kthye në Tempull dhe bëri një gjest dramatik: u sul për tregtarët dhe blerësit, përmbys tryezat e shkëmbyesve të parave, hodhi poshtë stolët e shitësve të pëllumbave dhe i dëboi të gjithë jashtë duke thënë:
"Mos e bëni këtë shtëpi të lutjes një shpellë të hajdutëve!"
Pse ai u soll në këtë mënyrë?
Një gjest që na lë të shokuar edhe sot.
Ishte vetëm për të treguar zemërimin e tij për bashkimin e praktikës fetare me interesat ekonomikë, paratë, që qartësisht Zoti nuk i toleron?
Për këtë po, por jo vetëm për këtë.
Gjesti i Jezusit kishte një kuptim shumë më të fortë: ishte dënimi i marrëdhënies tregtare me Zotin.
Çfarë kam ndërmend të them?
Çfarë ndodhte në Tempull?
Udhëheqësit shpirtërorë kishin mësuar se për të marrë hile dhe begati nga Zoti, pjellorinë e fushave, të kafshëve, shëndetin e mirë, mbrojtjen nga fatkeqësitë ... duhej t'i ofrohej atij diçka, olokaustet, flijimet, temjanet dhe priftërinjtë kryenin funksionin e ndërmjetësve, pra nuk ishte se populli mund t'ia ofronte atij Zot, duhet të kalonte nëpërmjet priftërinjve të Tempullit.
Jezusi mësoi se nuk ka asgjë për t'i ofruar Perëndisë sepse Ati i qiellit u jep falas të gjithëve, madje edhe të këqijve, begatitë e tyrej.
Kryepriftërinjtë të Tempullit u bënë të vetëdijshëm se nëse Perëndia është dashuri falas dhe e pakushtëzuar, siç predikon Jezusi, profesioni i tyre nuk kishte më arsye për të ekzistuar, kulti i Tempullit ishte i destinuar të zhdukej.
Të jemi të kujdesshëm sepse ideja e marrëdhënies tregtare me Perëndinë është ende e pranishme tek ne: nuk i ofrojmë më qengjat dhe dhentë, jo, por mendojmë se për të marrë favore nga Perëndia, hirin e tij, shpërblimin e tij edhe në Parajsë, është e nevojshme t'i ofrojmë veprat tona të mira, lutjet tona….
Jezusi jep falas gjithçka!
Perëndia i Jezusit të Nazaretit është kështu, është dashuri e pakushtëzuar!
Nëse bëjmë vepra të mira duhet ta falënderojmë Hyjin, sepse duke ndjekur dritën që Ai na jep, ne bëhemi më të bukur. Kur bëjmë vepra të mira ngjajmë gjithnjë e më shumë me Jezuin, jemi fëmijë të vërtetë të Perëndisë, për këtë duhet ta falënderojmë, nuk është se marrim favore, mjaft me marrëdhënien tregtare me Perëndinë, ne nga Perëndia marrim vetëm dhe duhet vetëm ta falënderojmë.
Është në këtë pikë, pas veprimit të kryer nga Jezusi, që konflikti me autoritetin fetar bëhet i papajtueshëm dhe në të vërtetë, pasi tregoi këtë skenë të parë, Marku vazhdon rrëfimin e tij duke prezantuar shtatë mosmarrëveshje në të cilat Jezusi është i përfshirë, mosmarrëveshje që ndodhin të gjitha në Tempull.
Kryepriftërinjtë, skribët, pleqtë i bënin pyetje kapërdinëse Jezusit, e peshonin çdo fjalë të tij, sepse dëshironin ta akuzonin; le të kujtojmë... ata i tendosin atë kurth, e pyesin:
"A është e ligjshme të paguhen tatimet Cezarit?"
Ata lëviznin nga inati ndaj Jezusit.
Ungjilli i sotëm duhet të vendoset në këtë kontekst polemik, na prezanton në fakt të pestën nga këto shtatë mosmarrëveshje, është një mosmarrëveshje megjithatë e ndryshme nga të tjerët.
Dëgjojmë: “28 Një nga skribët që kishte dëgjuar rragatjen e tyre, duke parë se Jezusi u përgjigj mirë, iu afrua dhe e pyeti: “Cili urdhërim është i pari i të gjitha urdhërimeve?”
Ne kemi thënë se kjo është e pesta nga shtatë mosmarrëveshjet që na janë treguar nga Ungjilltari Marku dhe ka një rabin që ka ndjekur katër mosmarrëveshjet e mëparshme dhe ka mbetur i mahnitur nga mënyra e bukur me të cilën Jezusi iu përgjigj atyre që i bënin pyetje dhe i kundërshtonin.
Ai, ndryshe nga kolegët e tij, nuk ushqen inat ndaj Jezusit, është i sinqertë, kërkon vetëm të vërtetën dhe pastaj shkon përpara sepse dëshiron të dijë mendimin e Jezusit për një çështje që diskutohej mes tyre: cili është urdhërimi që është i pari i të gjithëve?
Pse u vendosën në këtë problem?
Për shkak se nga Torah ata kishin nxjerrë 613 urdhërime, bëhej fjalë për të vendosur se nga cili urdhërim rrjedhin të gjithë të tjerët, nuk ishte një çështje e kotë, e cila është e rëndësishme edhe për ne sot.
Le të provojmë të mendojmë: edhe ne kemi një urdhëresë të parë nga e cila varen të gjitha të tjerat, të gjitha vendimet që marrim në jetën tonë.
Nëse urdhëresa juaj e parë është “ju duhet të fitoni para”, të gjitha urdhëresat e tjera rrjedhin nga kjo.
Pra do të rrjedhë urdhëresa: duhet të punosh, duhet të angazhohesh, duhet të ngrihesh herët në mëngjes, pastaj nëse është e nevojshme duhet edhe të mashtrosh, të shfrytëzosh, të vjedhësh, të bësh të çmendur.

Por urdhëresa e parë mund të jetë edhe “duhet të jesh gjithmonë i mirëpritur, i dashur nga të gjithë” dhe atëherë ndryshojnë urdhëresat që vijnë pas saj, që rrjedhin nga kjo; pra urdhëresat do të jenë… të jesh i mirë, i sjellshëm, i gatshëm, i shërbishëm, i besueshëm, të zgjedhësh profesionin ku mund të bësh më të lumtur njerëzit që janë pranë teje.
Secili prej nesh mund të bëjë me sukses këtë pyetje të thjeshtë, të thjeshtë:
“Cila është urdhëresa e parë që ti ke në jetë, ajo nga e cila varen të gjitha zgjedhjet që bën?”
Sot ne do të dëgjojmë Jezusin që na sugjeron atë që sipas tij duhet të jetë urdhëresa e parë dhe do të jetë e rëndësishme që edhe ne të zgjedhim atë urdhëresë dhe të bëjmë që të gjitha urdhëresat tona në jetë të rrjedhin nga ajo urdhëresë që ai na tregon si e parë.
Në kohën e Jezusit qarkullonin opinione të ndryshme mes rabinëve në lidhje me këtë problem, disa mendonin se urdhëresa e parë ishte ajo e mos pasurit zota të tjerë, vetëm “Adonai” është “Zoti”;
Pastaj kishte mendimin e Rabinit Hillēl, i cili thoshte:
“Urdhërimi i parë është: atë që nuk dëshiron që të të bëhet, mos ia bë të tjerëve. Ky është i gjithë ligji, e gjithë pjesa tjetër është koment”.
Një mendim shumë i bukur, por shumë i brishtë sepse mungon e gjithë pjesa pozitive: bëji të tjerëve gjërat e bukura që ti dëshiron që të të bëhen;
Rabini Akiva mësonte: “Urdhërimi i parë është: dashuro të afërmit tënd si veten, ky është parimi kryesor i Torës".
Tani dëgjoni çfarë mendon Jezusi sepse do të jetë e rëndësishme edhe për ne që ta vendosim atë urdhërim si të parin dhe të nxjerrim prej atij urdhërimi të gjithë përshkrimet që pastaj i japim vetes në jetë.
Dëgjo: “I pari është: ‘Dëgjo, Izrael! Zoti Hyji ynë, është një Zot i vetëm. 30 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë mendjen tënde e me gjithë fuqinë tënde!’
Rabini priste që Jezusi të tregonte një nga urdhërimet e Moisiut. Në vend të kësaj ai tha se përshkrimi nga i cili varen të gjithë të tjerët gjendet në deklaratën e besimit që të gjithë hebrenjtë, edhe sot, e recitojnë dy herë në ditë, është marrë nga kap. 6 e Librit të Deuteronomit dhe fillon kështu:
“Dëgjo Izrael! “Shema Israel!” pesë herë.
Në Librin e Ligjit të Përtërirë, Zoti e përsëriti këtë thirrje:
“ ‘Unë jam Zoti, Hyji yt, që të nxora nga dheu i Egjiptit, prej shtëpisë së skllavërisë.
7 Mos ki tjetër zot pos meje!
8 Mos bëj idhull as figurë të gjërave që janë lart në qiell, as poshtë në tokë, as të atyre që janë në ujë nën dhe!
9 Mos i adhuro ato as mos u shërbe: sepse vetëm unë jam Zoti, Hyji yt, unë jam Hyj ziliqar, që e ndëshkoj fajin e etërve ‑ të atyre që më urrejnë ‑ në fëmijë deri në të tretin e të katërtin brez, 10 por edhe që nuk kursej mëshirë në mijëra brezni ndaj atyre që më duan e që i zbatojnë urdhërimet e mia” (Dt. 5,6-10).
Dëgjo, Izrael, dëgjo Zotin, Perëndinë tënd, ai është Zoti i vetëm! Mos dëgjo perëndi të tjerë, mos i kushto vëmendje asaj që të thonë idhujt”.
Ndoshta ne mendojmë se është e lehtë të dëgjojmë… nuk është kështu. E lehtë është të dëgjosh, të ndjesh: aparati ynë dëgjimor aktivizohet automatikisht kur dikush flet, por dëgjimi është diçka tjetër, do të thotë të lejohesh të përfshihesh emocionalisht me atë që na flet.
Sigurisht që ju ka ndodhur të shihni një hebre në lutje që mbulon sytë me duart e tij ose me një vello, e bën këtë kur reciton Shema Israel, deklaratën e fesë.
Pse mbyll sytë? Sepse izraeliti nuk është ai që e sheh Perëndinë e tij, por ai që e "dëgjon" Perëndinë e tij dhe mbyll sytë për të mos u shpërqendruar, për t'u përqendruar në atë që Zoti i thotë.
Edhe ti, nëse nuk i mbyll sytë, do të jesh shpërqendruar nga modelet e jetës që qarkullojnë rreth teje. Nëse nuk krijon heshtjen në brendësinë tënde, nëse nuk bën për një moment të heshtin idetë e tua, bindjet e tua, nëse nuk e dëgjon vetëm për një moment veten tënde, nuk e krijon kushti për të dëgjuar zërin e Zotit që të flet: do ta dëgjosh, por nuk do ta përvetësosh Fjalën e tij.
Të dëgjosh do të thotë të lejosh dikë të hyjë në jetën tënde me fjalët e tij, me sugjerimet e tij. Për këtë arsye duhet të jemi të kujdesshëm për atë që dëgjojmë, sepse pastaj ne bëhemi ajo që dëgjojmë, bëhemi ajo që kemi vendosur të lejojmë të hyjë në zemrën tonë, në mendjen tonë.

Dhe Jezusi na thotë se kujt duhet t'i dëgjojmë:
“Dëgjo Izrael, Zoti, Perëndia ynë, është i vetmi Zot”.
Adonai duhet të jetë i vetmi Perëndi që ti dëgjon, jo perëndi të tjerë.
Nëse ti dëgjon perëndi të gabuar, idhullin, nëse e lejon që të hyjë brenda teje, idhulli të shkatërron. Mos e dëgjo; nëse dëgjon paratë, nëse i lejon të hyjnë në mendjen tënde, në zemrën tënde, propozimet e tij të shkatërrojnë.
Dhe tani Jezusi tregon se si duhet të përfshihemi në këtë dëgjim.
Dëgjojmë:
“ ‘Dëgjo, Izrael! Zoti Hyji ynë, është një Zot i vetëm. Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë mendjen tënde e me gjithë fuqinë tënde!’” (v.29-30).
“Do ta duzash me gjithë zemrën tënde”.
Asgjë intime! Zemra për semitët, e dimë, është po ashtu vendbanimi i ndjenjave, por është mbi të gjitha qendra nga ku nisin të gjitha zgjedhjet, ku merren të gjitha vendimet.
Pra, dashuria për të cilën flitet këtu tregon përfshirjen e jetës së plotë me Perëndinë, siç ndodh midis bashkëshortit dhe bashkëshortes. Nusja e dorëzon veten, të gjithë jetën e saj bashkëshortit, sepse e di që është i dashur dhe e di që vetëm ai mund ta bëjë të lumtur.
Të dashurosh Perëndinë me gjithë zemrën do të thotë të jesh gjithmonë në sinqeritet të plotë në sintoni me mendimet e tij, me planet e tij.
Dhe kjo dashuri duhet të jetë totale, "me gjithë zemrën" sepse Zoti Perëndi i Izraelit, Adonai, nuk është si perënditë pagane, të cilët nuk janë xhelozë.
Një person mund të adhurojë Jupiterin, por edhe Saturnin dhe edhe Merkurin, mbrojtësin e hajdutëve dhe ata nuk janë xhelozë ndaj njëri-tjetrit.
Perëndia i Izraelit nuk duron dashnorë tjerët. Sa herë përsëritet në Bibël "Ani el kanna", unë jam një Perëndi xheloz! Të dua shumë dhe e di që nëse ti, përveç meje, ke në zemrën tënde dashnorë tjetër, për shembull paratë, nuk mund të jesh i lumtur.
Dhe pastaj "me gjithë shpirtin".
Në hebraisht ekziston termi "nefesh" i cili nuk tregon shpirtin, por personin, të gjithë jetën. Çdo moment të jetës tënde duhet të drejtohet nga drita që vjen nga i dashuri yt, jo nga idhujt; jeta konkrete duhet të shpenzohet e tërë në realizimin e asaj që është plani i Perëndisë mbi ty. Nuk ka momente ku ti mund të bësh zgjedhje të sugjeruara nga idhujt.
Dhe pastaj "me të gjitha forcat".
Çfarë janë këto forca?
Teksti hebraik thotë “bekolmehodecha”: fjalë për fjalë do të thotë "me gjithë shumësinë tënde".
Ti ke shumë dhurata në duar, shumë dhurata që të vijnë nga Zoti, mirë, duhet t’i vësh të gjitha në dispozicion të planit të tij të dashurisë.
Në këtë pikë Jezui bën një shtesë në profesionin e besimit të popullit të tij.

Ai thotë: “Do ta duash me gjithë mendjen”.
Nëse dëshirohet që bashkimi me Perëndinë të jetë autentik, i fortë, i patundur, nuk mund të bazohet në emocione kalimtare, ta bësh atë të varet nga ndonjë përkushtim i devotshëm.
Duhet të përfshijë mendjen, arsyen, inteligjencën, duhet të jetë fryt i një zgjedhjeje të vetëdijshme, të peshuar mirë, duhet të kënaqë arsyen time, arsyeja ime duhet të jetë e ngopur sepse arsyen ma ka dhënë Perëndia: Pastaj kur gjithçka është e arsyeshme (jo racionale, e arsyeshme), atëherë bëje zgjedhjen që është frymësuar nga dashuria. Ki besim në Zotin dhe për këtë arsye zgjedhja e besimit autentik nuk ka asgjë për të ndarë me besimet e verbëra, me supersticionet, me disa praktika të përkushtuara: mendojmë për disa përkujtime, për relike që nuk ndryshojnë shumë nga lidhja me amulete ose talismane të atyre që janë besëtytë, sypërsticiozë.
Le tëjmi të kujdesshëm: besimi ynë duhet të jetë i arsyeshëm, jo racional, i arsyeshëm.
Atëherë ai që nuk i dedikon kohë studimit të Fjalës së Perëndisë, ai që nuk është në gjendje të japë përgjigje atyre që e pyesin për arsyet e zgjedhjes së tij të besimit, nuk mund të pohojë se e do Perëndinë me të gjithë mendjen.

Dhe tani, pa asnjë kërkesë nga ana e skribit, Jezusi bën një shtesë në këtë urdhërim të parë.
Dëgjoni: “31 Urdhri i dytë është: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ Tjetër urdhër më të madh se këta nuk ka” (v.31).
Dashuria do të thotë të mbash anën e jetës.
Kur vendos të bësh diçka, duhet gjithmonë të pyesësh veten:
“Ajo që jam duke bërë është për jetën ose është shkak i vdekjes?”
Provoni të i nënshtroni këtij pyetjeje të gjitha momentet e jetës tuaj personale dhe sociale: fjalët e tua për shembull, ajo që po thuash, ajo që po mendon, a do të japë jetë, gëzim ose do të shkaktojë dhimbje, do të marrë jetë?”
Dhe duhet të duash të tjerët “porsi vetveten”.

Jezusi nuk i flet një dishepulli, i flet një hebreu, është një rabin që njeh shumë mirë masën maksimale të dashurisë tëë parashikuar nga Testamenti i Vjetër. Në kapitullin 19 të Levitikut shkruhet:
“Ti nuk do të hakmerresh, nuk do të mbash zemërim ndaj vëllait tënd, por do të duash të afërmit tënd si veten”.
Nuk është ky horizonti përfundimtar i dashurisë: Jezui do të shkojë përtej kësaj mase të dashurisë kur thotë:
“Duani njëri-tjetrin sikurse unë ju kam dashur ju”
Pra, ashtu siç e kam bërë unë.
Duhet të jeni të gatshëm edhe ju të dashuroni edhe armikun, edhe atë që ju bën keq.
Përtej këtij horizonti të dashurisë është absolutisht e pamundur të shkosh... të dashurosh edhe atë që është i gatshëm të të marrë jetën…
Ti qëndro në anën e jetës së tij dhe dëshiro vetëm jetën e tij, përtej është e pamundur të shkosh.
Mbetet në këtë pikë të sqarohet çfarë lidhjeje ka mes dy urdhërimeve, të parit dhe të dytit.
Dashuria ndaj njeriut kërkon përkushtim për të bërë që askujt të mos i mungojnë ato që janë të nevojshme për jetën, por ky përkushtim nuk duhet të bëjë që detyrimet ndaj Zotit të kalojnë në plan të dytë: lutja, Mësha e dielës, praktikat fetare... prandaj një pjesë e kohës duhet t'i kushtohet punës, familjes dhe miqve, por mos i vjedh Zotit atë që i takon atij.
E di që nuk ju pëlqen kjo interpretim që është shumë i përhapur, por është i rrezikshëm.
Pse?
Të kuptuar në këtë mënyrë, dy urdhërimet janë në kundërshtim me njëri-tjetrin, i vendosin Zotin dhe njeriun në konkurrencë sepse ajo që i jepet njërit i hiqet tjetrit dhe në fund asnjëri prej tyre nuk është plotësisht i kënaqur.
Kjo nuk është interpretimi i vetëm urdhërimit të dashurisë që përfshin Zotin dhe njeriun në një dashuri të vetme. Në fakt mbajeni parasysh që vetëm Marku na tregon që ekziston një urdhërim i parë dhe një urdhërim i dytë, Mateu i referohet përgjigjes së Jezusit në një mënyrë më të hollë, dhe thotë:
"I dyti është i ngjashëm me të parin, prandaj nuk është inferior";

e Luca non accenna a un primo e un secondo, dice:
“C'è un solo comandamento:
“ama il Signore Dio tuo e il prossimo tuo come te stesso” ... unico comandamento.

Bene, in tutto il resto del Nuovo Testamento non si parla più di due comandamenti, ma di un solo comandamento e qual è questo unico comandamento?
L'amore all'uomo.
Nel Vangelo di Giovanni Gesù dice:
“Questo è il mio unico comandamento, amatevi gli uni gli altri come io vi ho amato”;
Paolo nella lettera ai Romani dice:
“Tutti i precetti: non commettere adulterio, non uccidere, non rubare, non desiderare e qualsiasi altro comandamento si riassumono in queste parole: ama il prossimo tuo come te stesso, pieno compimento della legge è l'amore”;
E poi scrivendo ai Galati è ancora più chiaro, dice:
“Tutta la legge trova la sua pienezza in un solo precetto: amerai il prossimo tuo come te stesso”.
I due comandamenti, dunque, non possono essere separati perché sono la manifestazione di un unico amore che coinvolge Dio e tutti i suoi figli, è lo stesso amore di Dio che attraverso di noi giunge al fratello, Dio rimane l'unico fondamento dell'amore al prossimo, difatti se eliminiamo Dio è molto difficile trovare un fondamento solido all'amore incondizionato per il fratello, un amore che giunge anche a chi ti fa del male.
Se eliminiamo Dio è difficile porre un fondamento dell'amore.
Sentiamo adesso la risposta del Rabbino:

Lo scriba gli disse: "Hai parlato in modo bello, Maestro.
E Luka nuk flet për një të parë dhe një të dytë, ai thotë:
“Ka vetëm një urdhërim:
“Duaje Zotin, Perëndinë tënd dhe të afërmit tënd si veten tënde”...Ka një urdhërim i vetëm.

Mirë, në të gjithë pjesën tjetër të Testamentit të Ri nuk flitet më për dy urdhërime, por për një urdhërim të vetëm dhe cili është ky urdhërim i vetëm?
Dashuria ndaj njeriut.
Në Ungjillin e Gjonit Jezusi thotë:
“Ky është urdhërimi im i vetëm, që të doni njëri-tjetrin ashtu si unë ju kam dashur”;
Pavli në Letrën drejtuar Romakëve thotë:
“Të gjitha urdhërimet: mos kryej adulter, mos vras, mos vjedh, mos dëshiro dhe çdo urdhërim tjetër përmbledhën në këto fjalë: dashuro të afërmit tënd si veten tënde, përmbushja e plotë e ligjit është dashuria”;
Dhe më pas, kur shkruanr letrën drejtuar Galatasve është akoma më i qartë. Ai thotë:
“Të gjithë ligji gjen plotësinë e tij në një urdhërim të vetëm: Duaje të afërmit tënd si veten tënde”.
Dy urdhërimet, pra, nuk mund të ndahen sepse ato janë shprehja e një dashurie të vetme që përfshijn Perëndinë dhe të gjithë fëmijët e tij: e njëjta dashuri e Perëndisë përmes nesh arrin te vëllai. Perëndia mbetet themeli i vetëm i dashurisë ndaj të afërmit. Në fakt nëse e eliminojmë Perëndinë, është shumë e vështirë të gjesh një bazë të fortë për dashurinë e pakushtëzuar ndaj vëllait, një dashuri që arrin edhe tek ai që të bën të keqe.
Nëse e eliminojmë Perëndinë është e vështirë të kemio një bazë, një shkëmb mbi të cilin mund të mbështetet dashuria për të afërmin.
Dëgjojmë tani përgjigjen e Rabinit:
“Mirë fort, Mësues! U përgjigje ashtu siç është e vërteta! Ai është i Vetmi, e pos tij s’ka tjetër. Të duash Atë me gjithë zemër, me gjithë mendje, me gjithë fuqi e të duash të afërmin tënd porsi vetveten, ’ vlen më shumë se të gjitha flitë e shkrumbimit e theroret”(v.31-32).
Duke parë që ai kishte përgjigjur si një njeri i urtë, Jezusi i tha:
“Nuk je larg prej Mbretërisë së Hyjit”
Dhe askush s’pati më guxim të hyjë me të në rragatje” (v. 34).

Le të kërkojmë të bëjmë edhe ne rrugën shpirtërore të këtij rabini, mund të jetë historia jonë.
Hapi i parë që ai bën për t'u afruar në Mbretërinë e Perëndisë është se ai, ndryshe nga kolegët e tij rabinë, nuk tregon paragjykime ndaj Jezusit.
Ai i afrohet Atij sepse kërkon të vërtetën dhe për këtë arsye një njeri me zemër të pastër.
Jemi të kujdesshëm, nëse dikush kultivon ide paragjykuese ndaj Ungjillit, nuk do të bëjë as këtë hap të parë, do të mbetet gjithmonë larg Mbretërisë së Perëndisë.
Hapi i dytë
Ai është një që kur ka filluar të marrë të vërtetën, nuk është i kënaqur, kërkon gjithmonë të dijë më shumë. Në fakt i drejtohet Jezusit për t'i pyetur "cili është urdhërimi i parë nga i cili unë mund të bëj të varur të gjitha zgjedhjet e jetës sime", dhe ia bën këtë pyetje Jezusit sepse ka kuptuar që fjalët e tij janë të vërteta, thotë gjëra të bukura.


Terzo passo
Dopo che Gesù gli ha indicato il comandamento dell'amore come quello dal quale far dipendere tutta la propria vita, lui riconosce di nuovo:
“Hai parlato in modo bello Maestro, hai pronunciato parole vere, hai ragione, è da questo comandamento dell'amore che devono derivare tutte le scelte della mia vita”.
Quindi lui ha interiorizzato la risposta di Gesù, l'ha accolta nel proprio cuore.

Ultimo passo che lui compie:
Opera una rottura con la concezione diffusa in Israele dove si riteneva che il rapporto con Dio avveniva attraverso il culto, i riti, i sacrifici.
Lui ha capito che si entra in armonia con il Signore quando si ama.

È a questo punto che Gesù gli dice:
“Non sei lontano dal Regno di Dio”.
Cosa gli manca?
Non ci viene detto.
Ripeto: questa potrebbe essere la nostra storia.
È già molto se siamo arrivati vicini al Regno di Dio.
Cosa manca?
La decisione di accogliere in pienezza la proposta di mondo nuovo che Gesù ci fa… entrare noi dandogli la nostra adesione.
Non lo sappiamo se il rabbino ha fatto questa scelta.

Hapi i tretë.
Pasi Jezusi i tregoi atij urdhrin e dashurisë si ai nga i cili varet e gjithë jeta e tij, ai e pranon përsëri:
“Ke folur bukur Mësues, ke thënë fjalë të vërteta, ke të drejtë, nga ky urdhër i dashurisë duhet të rrjedhin të gjitha zgjedhjet e jetës sime”.
Pra ai e ka përvetësuar porositë e Jezusit, i ka pranuar në zemrën e tij.

Hapi i fundit që ai bën:
Ai shkatërron konceptet e përhapura në Izrael ku besohej se marrëdhënia me Zotin ndodhte përmes kultit, riteve, sakrificave.
Ai ka kuptuar se hyjmë në harmoni me Zotin kur duam.

Pikërisht në këtë pikë Jezusi i thotë atij:
"Nuk je larg Mbretërisë së Perëndisë".
Çfarë i mungon?
Nuk na thuhet.
Përsëris: kjo mund të jetë historia jonë.
Është shumë nëse kemi arritur afër Mbretërisë së Perëndisë.
Çfarë i mungon?
Vendimi për të pranuar plotësisht propozimin e botës së re që Jezusi na bën… të hyjmë edhe ne duke i dhënë atij aderimin tonë.
Nuk e dimë nëse rabini e ka bërë këtë zgjedhje.

[ninoenina]

F.A. JAVA. E DIELA XXXI ORD. VITI B. TRE LEXIME.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXI ORD. VITI B.

MË 3 – 11- 2024


A mund të urdhërohet zemra?
Faraoni ishte i dashuri i perëndisë Ra. Që në kohët më të hershme, perëndia Ra i motivoi ndërhyrjet e tij në favor të sovranit me formulën: “Për dashurinë që kam për ty”.
Perëndia i Izraelit nuk e dinte këtë ndjenjë të ëmbël dhe delikate. Në tekstet më të vjetra të Biblës, atij i atribuohen vetëm pasione të forta: ai pendohet, përbuz, pikëllohet (Zn. 6, 6-7), kultivon besnikërinë krenare ndaj besimtarve të tij, por jo dashurinë. Prandaj kuptohet se, në mëshirën e frikës,
“18 mbarë populli…i trembur e i frikësuar nga tmerri, qëndroi larg.
19 Ata i thanë Moisiut: “Fol ti me ne e do të të dëgjojmë, e të mos na flasë Hyji që të mos vdesim”!
20 Atëherë Moisiu i tha popullit: “Mos kini frikë: Hyji erdhi për t’ju vënë në provë e që ta keni gjithherë frikën e tij me qëllim që të mos mëkatoni”(Dal. 20,19).
Hyji e kundroi krijimin dhe “pa që ishte një gjë e mirë”, por emocionin e tij të gëzimit nuk e tregoi; aleancat e tij me Noeun dhe Abrahamin raportohen, por do të ishte një gjë e kotë të kërkohej në tekstin e shenjtë, si arsye për zgjedhjen e tij, një frazë si: “sepse i donte”. Zoti dëgjon vajtimin e popullit të tij të shtypur në Egjipt, kujton besëlidhjen e tij, shikon, mendon për të: “23 Mirëpo, pas një kohe të gjatë, vdiq mbreti i Egjiptit. Izraelitët ende dënesnin në skllavëri. Klithnin të mjerët prej vuajtjeve të robërisë, dhe klithjet e tyre për ndihmë arritën te Hyji. 24 Hyji i dëgjoi klithjet e tyre dhe iu kujtua besëlidhja që e lidhi me Abrahamin, me Izakun e me Jakobin. 25 Zoti i pa izraelitët dhe u kujdesua për ta. Ai iu dëftua atyre (Dal. 2,23-25), por edhe këtu nuk përmendet dashuria. Izraeli hezitoi t'i atribuonte Zotit foljen ‘aheb, dashuri, për shkak të ngjyrimeve erotike.
Ishte Hozea ai që prezantoi imazhin e dashurisë martesore dhe pas tij nuk u anashkalua asnjë shprehje e kësaj dashurie, madje as më e guximshme. Ai shërbeu për të shprehur dashurinë, emocionet, butësinë e Perëndisë ndaj njeriut. Dashuria e tij për patriarkët u zbulua (Dt. 4,37), Abrahami u njoh si “miku i tij (Is. 41, 8), Atij iu atribuua dashuria viscerale e babait (Ps. 103,13) dhe betoi:
“10 Malet mund të zhduken,
kodrat mund të tranden,
porse dashuria ime s’do të zhduket prej teje
as besëlidhja e paqes sime nuk do të trandet,
thotë Zoti që pati mëshirë për ty“(Is 54.10).
Vetëm pasi e kuptoi këtë dashuri të përhershme dhe të lirë, Izraeli ndjeu nevojën t'i përgjigjej dhe kuptoi se një Zot që e do këstu, pa kushte, ka të drejtë të urdhërojë edhe zemrën dhe të kërkojë edhe atë që njerëzve duket e pamundur:
“21 Nëse armiku yt është i uritur, jepi të hajë,
nëse është i etur, jepi të pijë” (Pr. 25,21).

Për të përvetësuar mesazhin, do të përsërisim:
“Vetëm ata që e kanë kuptuar se Zoti është dashuri, bëhen të aftë për të dashur”.


LEXIMI I PARË: Dt. 6,2-6.

1 Këta janë urdhërimet, ligjet e rregulloret që Zoti, Hyji juaj, më urdhëroi t’jua mësoj që t’i zbatoni në vendin që po kaloni për ta bërë pronë, 2 me qëllim që ta druash Zotin, Hyjin tënd, e t’i zbatosh të gjitha urdhërimet e ligjet e tija që po t’i paraqes ty, bijve e nipave të tu gjatë gjithë jetës sate, që të jesh jetëgjatë. 3 Dëgjo, o Izrael, mbaj e zbatoji që të jesh mirë e që gjithnjë të shtohesh në vendin që rrjedh qumësht e mjaltë siç ta ka premtuar Zoti, Hyji i etërve të tu. 4 Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! 5 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde! 6 Këto urdhërime që po t’i jap sot unë, mbaji gjithmonë në zemrën tënde!


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

Djemtë e Hagarës, banorë të shkretëtirës së Arabisë, ishin të njohur për fjalët e urta dhe thëniet e tyre të urta; tregtarët e Merrës dhe Temanit ishin transmetues të këtyre fjalëve, në token e tyre u dukën gjigantët e famshëm të kohëve të lashta, të gjatë në shtat, ekspert në luftë ishin shfaqur në tokën e tyre. Megjithatë, asnjë nga këta popuj nuk ishte zgjedhur nga Perëndia; asnjërit prej tyre nuk i kishte shpallur rrugën e urtësisë (Bar. 3,23-27). Në Sinai ai ia kishte dorëzuar rrugën e urtësisë Moisiut dhe që nga ajo ditë Izraeli e konsideronte veten kujdestar, në botë, të urtësisë dhe inteligjencës dhe thirri:
“Mos ja jep tjetërkujt nderin tend,
Denjësinë tënde një populli tjetër.
Jemi të lumtur, o Izrael,
Sepse na u zbulua çka i pëlqen Hyjit” (Bar. 4, 3-4).
Edhe sot, në lutjen e mëngjesit, çdo çifut falënderon Perëndinë kështu:
“Je i bekuar ti, Zot, që na zgjodhe nga të gjitha kombet dhe na ke dhënë ligjin tend”.
Pikërisht në kuadrin e kësaj krenarie të justifikuar kombëtare duhet vendosur leximi io sotëm.
Fillon (v. 2-4) me nxitjen për t'u frikësuar nga Zoti. Nuk është ftesa për të pasur frikë: frika presupozon një imazh të Zotit të papajtueshëm me zbulesën biblike. Të kesh frikë nga Zoti do të thotë të vendosësh veten para tij në një qëndrim braktisjeje totale, do të thotë gatishmëri për të mirëpritur me butësi vullnetin e tij të mirë.
“Mos e ço dorën tënde mbi fëmijën tënd dhe mos i bëj farë dëmi! Tani po e shoh se ia ke drojën Hyjit dhe për shkakun tim nuk e kurseve as djalin tënd të dëshirit” (Zn. 22,12).
Ai donte të thoshte: “Tani e di që je besnik ndaj Zotit dhe i bindesh atij në çdo gjë. Të devotshmit janë ata që janë të nënshtruar ndaj tij dhe janë të gatshëm të bëjnë gjithçka që ti kërkon, jo sepse kanë frikë nga dënimet e tua, por sepse, duke qenë të sigurt për dashurinë tënde, i besojnë verbërisht”.
Në pjesën e dytë të leximit (v. 4-6) prezantohet teksti i famshëm të cilin çdo izraelit i devotshëm e përsërit, edhe sot, tri herë në ditë:
“4 Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! 5 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde! 6 Këto urdhërime që po t’i jap sot unë, mbaji gjithmonë në zemrën tënde!...”.
Fillon me shpalljen e besimit në njëshmërinë e Perëndisë: “Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm” (v. 4).
Tundimi më delikat nuk është ateizmi, por politeizmi, zgjedhja për të ndërtuar viça “të artit” dhe për të lidhur zemrën me idhujt që mashtrojnë, premtojnë kënaqësi, qetësi dhe paqe, por më pas tradhtojnë, skllavërojnë, çnjerëzojnë ata që i nderojnë. I vetëdijshëm për këtë rrezik, çdo izraelit ndjen nevojën t'i kujtojë vazhdimisht vetes të vërtetën themelore të besimit të tij: Zoti është vetëm një.
Pastaj vjen rekomandimi:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde!” (v. 5).
Në librin e Ligjit të Përtërirë, fjalët frikë dhe dashuri janë të këmbyeshme dhe të dyja shprehin një lidhje ekskluzive me Zotin.
Dashuria e Zotit nuk duhet të identifikohet me praktikimin e detyrave fetare, me pjesëmarrjen në akte adhurimi. Për të fituar favorin e perëndive, popujt e Lindjes së Mesme të lashtë ofronin olokauste kafshësh dhe frutat e para të të korrave, të bindur se, nëse era e ëmbël e viktimave nuk do të ishte ngjitur rregullisht në parajsë, perënditë do të ishin zemëruar dhe do të dërgonin plagë, thatësira dhe zi buke.
Për një kohë të gjatë, Izraeli gjithashtu e konceptoi marrëdhënien e tij me Zotin në terma kultikë. Ai besonte se mund të merrte favoret e Perëndisë së tij duke i ofruar, si paganët, flijime dhe olokauste.
Nuk është kështu që Zoti dëshiron që t’i shfaqet dashuria. Janë të dhunshme kërkesat e profetëve kundër ritualizmit fetar:
"10 Dëgjojeni fjalën e Zotit, o prijës të Sodomës! Dëgjoje urdhrin e Hyjit tonë, o populli i Gomorrës! 11 “Ç’më duhen flitë tuaja të panumërta?” ‑ thotë Zoti. “Jam ngopur me fli shkrumbimi deshësh, me dhjamë bagëtish të majura; e gjak demash, qengjash e cjepsh nuk dua! 12 Kur donit të dilni përpara meje,kush i kërkoi këto prej duarve tuaja që të shëtitni nëpër tremet e mia? 13 Pushoni së më sjelluri fli të padobi; inat e kam kemin. Hëna e re, e shtuna dhe tubimet.s’duroj dot paudhëri e festime bashkë! 14 Hënat e reja e festimet tuaja i urren shpirti im, u bënë barrë e rëndë për mua, s’mund t’i duroj më! 15 Kur i shtrini duart tuaja në lutje, unë i largoj sytë e mi prej jush; edhe nëse i shumoni lutjet tuaja, unë nuk ju dëgjoj. Duart tuaja pikojnë gjak. 16 Lahuni, pastrohuni, Hiqeni fajësinë tuaj prej syve të mi, pushoni të bëni keq! 17 Mësoni të bëni vepra të mira: kërkojeni drejtësinë, ndihmoni të shtypurit, jepini të drejtën bonjakut, mbrojeni të vejën! 18 “Atëherë, ejani të pleqërohemi” ‑ thotë Zoti. Edhe në qofshin mëkatet tuaja kuq si gjaku, do të bëhen bardhë si bora edhe në qofshin të kuqe si purpuri, do të bëhen porsi leshi. 19 Nëse doni të më dëgjoni, do t’i gëzoni frytet e tokës; 20 nëse s’do të doni e do të më ngacmoni të hidhërohem, shpata do t’ju përpijë!” (Is 1,10-20; krh. Am 5,21‑25).
Dashuria që Zoti kërkon nuk është një ndjenjë e shpejtë, një emocion i përkohshëm, një deklaratë dashurie e bërë me buzët, por bashkimi i plotë me të në përmbushjen e asaj që i pëlqen atij.
Për semitët zemra ishte vendbanim jo vetëm i emocioneve, por edhe i racionalitetit dhe vendimeve. Të duajmë Zotin me gjithë zemrën do të thotë t’i dorëzojmë atij kontrollin e të gjitha zgjedhjeve dhe të të gjitha ndjenjave. Do të thotë gjithashtu të ruajmë një zemër të papjesëtuar, një zemër ku të mos ketë vend për idhujt. Nëse është Zoti që me fjalën e tij e mbush zemrën, dëshira për paratë, kapriciot, ambiciet nuk mund t’i jepet më ndonjë peshë në vlerësimin e asaj që duhet të bëhet, të thuhet ose të dëshirohet.
Me gjithë shpirtin. Shpirti në Bibël është i barabartë me jetën. Asnjë moment nuk mund të kalohet në mosmarrëveshje me planin e Zotit. Rabinët mësonin: Izraeliti i vërtetë e do Zotin gjithmonë, edhe kur i merr jetën.
Me gjithë fuqinë do të thotë të përdorësh të gjitha energjitë dhe aftësitë e tua për realizimin e planeve të Zotit. Me termin "fuqi", izraelitët tregonin edhe pasuritë materiale, prandaj kanë qenë gjithmonë të gatshëm, kur ka qenë e nevojshme, të sakrifikojnë gjithçka që zotëronin si provë të përkushtuarisë së tyre ndaj fesë.


LEXIMI I DYTË: Eb. 7,23-28.

23 Për më tepër asi priftërinjsh qenë shumë, sepse vdekja nuk i linte të qëndronin përgjithmonë.
24 Kurse Ai, pasi mbetet përgjithmonë, ka priftërinë që nuk kalon kurrë.
25 Këndej edhe mund t’i shëlbojë plotësisht ata që nëpër Të i afrohen Hyjit - sepse gjithmonë jeton për të ndërmjetësuar për ta.
26 Vërtet, një Kryeprift i tillë edhe na lypej ta kishim: i shenjtë, i pafajshëm, i panjollë, i ndarë nga mëkatarët dhe më i madhërueshëm se qiejt 27 - i cili s’ka nevojë, sikurse ata kryepriftërinjtë e tjerë, të kushtojë si një ditë për ditë fli më parë për faje të veta dhe pastaj për faje të popullit. Këtë Ai e bëri njëherë e përgjithmonë kur flijoi vetveten.
28 Ligji në të vërtetë, vë për kryepriftërinj njerëz të nënshtruar dobësive, kurse fjala e betimit - që vjen pas Ligjit - vë Birin që u bë i përsosur për amshim.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

Hebrenjtë që u kthyen në Krishterimin, kultivonin një kujtim nostalgjik të traditës së tyre fetare të vjetër. Ata kujtonin ceremonitë madhështore në tempullin e Jeruzalemit, solemnitetin me të cilin bëheshin flijimet, rrobat e shkëlqyera të priftërinjve, aromat e temjanit, zëri melodioz i harpës, këngët që shoqëronin festimet liturgjike.
Pothuajse gjithmonë njerëzit janë shumë të lidhur me këto manifestime të jashtme të religjiozitetit, sepse ata komunikojnë ndjesinë e këndshme të dhënies së diçkaje Perëndisë.
Në fragmentin e sotëm autori i përgjigjet shqetësimit shpirtëror të këtyre hebrenjve nostalgjikë dhe pohon se shërbimi i Jezusit dhe kulti që ai ofron, janë të pafundëmisht superiorë.
Ja arsyet: para së gjithash priftërinjtë e tempullit ishin të shumtë sepse vdekja i pengonte ata të qëndronin për një kohë të gjatë dhe për këtë arsye duhej të zëvendësoheshin. Jezusi, nga ana tjetër, mbetet përjetë, ai ka një shërbim që nuk perëndon dhe, përballë Perëndisë, vazhdon të ndërmjetësojë për ne (v. 22-25).
Për më tepër, priftërinjtë e tempullit ishin mëkatarë dhe ofronin flijime shlyese jo vetëm për popullin, por edhe për veten e tyre. Jezusi, nga ana tjetër, është i pastër, i shenjtë dhe pa njollë; ai u tentua, si ne, por nuk u mposht kurrë nga e keqja (v. 26).
Në fund, Krishti është i lartë sepse nuk ofroi flijime materiale siç bënin priftërinjtë e tempullit, të cilët i paraqitnin Perëndisë lopë, pëllumba, qengja dhe fruta të tokës; këto flijime duhet të përsëriteshin vazhdimisht sepse ishin të paafta për të fituar shpëtimin. Jezusi, nga ana tjetër, ofroi jetën e tij një herë e përgjithmonë (vv. 27-28).
Autorit të letrës nuk u përgjigjet hebrenjve nostalgjikë, siç do të tentonte ndoshta dikush prej nesh të bënte: në kishat tona liturgjitë janë edhe më solemne se ato të tempullit, stolitë tona janë më të çmuara… ai deklaron se adhurimi i ofruar nga Krishti është krejtësisht i ndryshëm. Edhe flijimet e të krishterëve janë të ndryshme nga ato të tempullit, ato janë “spirituale”, përbëhen nga dhurata e jetës për të tjerët, ashtu siç bëri Krishti (Rm.12,1).



UNGJILLI: Mk. 12,28-34.

28 Një nga skribët që kishte dëgjuar rragatjen e tyre, duke parë se Jezusi u përgjigj mirë, iu afrua dhe e pyeti: “Cili urdhërim është i pari i të gjitha urdhërimeve?”
29 Jezusi iu përgjigj: “I pari është: ‘Dëgjo, Izrael! Zoti Hyji ynë, është një Zot i vetëm. 30 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë mendjen tënde e me gjithë fuqinë tënde!’
31 Urdhri i dytë është: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ Tjetër urdhër më të madh se këta nuk ka”.
32 Skribi u përgjigj: “Mirë fort, Mësues! U përgjigje ashtu siç është e vërteta! Ai është i Vetmi, e pos tij s’ka tjetër. 33 Të duash Atë me gjithë zemër, me gjithë mendje, me gjithë fuqi e të duash të afërmin tënd porsi vetveten, ’ vlen më shumë se të gjitha flitë e shkrumbimit e theroret”.
34 Jezusi, duke parë se u përgjigj me urti, i tha:
“Nuk je larg prej Mbretërisë së Hyjit”.
Dhe askush s’pati më guxim të hyjë me të në rragatje.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Është pak enigmatik përfundimi i këtij Ungjilli. Pse Jezusi nuk e fton skribën të shkojë pas tij? Pse nuk i sugjeron hapin e mëtejshëm për të hyrë në mbretërinë e Perëndisë? Të pasurin e kishte udhëzuar menjëherë për atë që i mungonte:
“Të mungon edhe një gjë: shko, shit çka ke, ndajua skamnorëve e do të kesh thesar në qiell; atëherë kthehu e eja pas meje!” 22 Djaloshi u prish kur e dëgjoi këtë fjalë e, i trishtuar, u largua, sepse kishte prona të shumta” (Mk 10,21-22).
Lë t’i lëmë për një moment në pezull këto pyetje dhe fillojmë të kornizojmë episodin për të kapur mesazhin e tij.
Prej tre ditësh Jezusi ndodhet në Jerusalem. Ai i ka dëbuar shitësit nga vendi i shenjtë (Mk. 11,15-18), gjest që e ka bërë tashmë të papajtueshëm dhe mundur konflikti i tij me autoritetin fetar. Priftërinjtë e lartë, skribët dhe plëqtë po studiojnë mënyrën për ta zënë në kurth: i bëjnë pyetje të kurdisura, i peshojnë çdo fjalë të tij me qëllim të kapin ndonjë pretest për të mundur ta akuzojnë dhe të mund ta denojnë për vdeljen. Ndërsa ai shëtit në tempull, i afrohen dhe i paraqesin një sërë çështjesh me karakter fetar dhe politik. Jezusi u përgjigjet të gjitha, me qetësi dhe me shumë aftësi, deri në pikën që edhe kundërshtarët e tij mbeten të habitur dhe të mahnitur (Mk. 11-12).
Ungjilli i sotëm vendoset në këtë kontekst polemik. Një skrib i cili ka ndjekur diskutimet e mëparshme, paraqitet dhe bën një pyetje: "Cili është i pari nga të gjithë urdhërimet?" Ndryshe nga kolegët që e kanë paraprirë, ai nuk është i motivuar nga inati kundër Jezusit, nuk ka për qëllim ta vë në provë; ka dëgjuar të flasin mirë për të dhe dëshiron të verifikojë përgatitjen e tij biblike.
Duke studiuar Shkrimet e Shenjta, rabinët kishin nxjerrë 613 urdhërime dhe i kishin ndarë në precepte negative (që tregonin veprimet që duhet të shmangëshin, që ishin 365 si ditët e vitit) dhe precepte pozitive (që impononin veprimet që duhet të bëheshin dhe që ishin 248 si anët e trupit njerëzor). Disa prej këtyre precepteve konsideroheshin të lehta, të tjera të rënda, por detyrimi për t’i zbatuar ishte po aq i rreptë. Gratë ishin të liruara nga 248 pozitivet, por, edhe për to, mbetëshinn me të vërtetë shumë. Debatohej nëse ishte e mundur t’i përmbledhëshin, t’i zvogëloheshin në thelbin e tyre. Disa rabinë nuk donin as të dëgjonin për një propozim të tillë. Rrëfehet se një ditë rabi Shammai goditi me shkop një pagan që, duke pasur nxitim për t’u bërë hebre, i kishte kërkuar një sintezë të ligjit të Perëndisë. Rabinë të tjerë ishin në vend të kësaj më të arsyeshëm; mbanin parasysh faktin që të varfërit e tokës kurrë nuk do të mund jo vetëm të respektojnë, por edhe të mësojnë kaq shumë precepte.
Shumë mësues e mbështesnin se më e rëndësishmi prej urdhërimeve ishte respektimi i ditës së të shtunës; të tjerë konsideronin se kryesor ishte ai që impononte të mos kesh perëndi të tjerë; opinioni i rabinit Hillel ishte i famshëm: "Çfarë nuk e dëshiron për veten tënde, mos ia bëj atij që është pranë teje; kjo është e gjitha ligji, pjesa tjetër është vetëm koment". Rabini Akiba mësonte: "Dashuro të afërmin tënd si veten tënde; ky është parimi i madh i ligjit" dhe Rabini Simon, i quajtur i drejti, pohonte: "Bota mbështetet në tre gjëra: ligjin, kultin dhe veprat e dashurisë".

Cili ishte pozicioni i Jezusit për këtë çështje kaq të diskutuar?
Ai jepte përshtypjen se ishte shumë i kuptueshëm ndaj mëkatarëve dhe dobësive të tyre, nuk ishte i papërkulur si rabin Shammai, prandaj duhet të kishte qenë i favorshëm ndaj sintezës. Herë të tjera ai u kishte dalë kundër "të mençurve" që e ndërlikonin jetën e njerëzve të thjeshtë, duke ngarkuar në shpatullat e tyre pesha të rëndë të përshkrimeve të hollësishme, praktikat e panumërta të imponuar nga tradita e të parëve.
Përgjigja që Jezusi i jep rabinit, rimerr lutjen më të njohur të popullit të tij:
“4 Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! 5 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde!” (Dt. 6,4-5). Pastaj, pa u kërkuar, ai shtohet një urdhërim të dytë, të marrë nga libri i Levitikut:
“18 Mos u hakmerr as mos ushqe hidhërim ndaj bijve të popullit tënd. Duaje të afërmin tënd porsi vetveten. Unë jam Zoti” (Lv. 19,18).
Siç mësuam nga leximi i parë, Perëndia duhet të dashurohet me zemër, shpirt dhe forcë (Dt. 6,4). Por për Jezusin nuk mjafton: këtyre tre fakulteteve, ai u shton edhe “me gjithë mendjen”.
Nëse dëshirohet që përkrahja ndaj Perëndisë të jetë e fortë dhe e patundur, nuk mund ta bazohet në emocione të shkurtra fetare ose të varet nga ndonjë devocion tëreheqës. Duhet të përfshijë mendjen, duhet të jetë fryt i një zgjedhjeje të vetëdijshme dhe të mirëmenduar, që e kënaq plotësisht edhe arsyen.
Ai që nuk i kushton kohë studimit të fjalës së Perëndisë, ai që nuk interesohet për temat teologjike dhe problemet e kishës, ai që nuk është në gjendje të japë arsyet e besimit të tij, nuk mund të pretendojë se e do Perëndinë me gjithë mendjen e tij.
Dashurisë për Perëndinë, pastaj i afrohet nga Jezusi dashurisë ndaj njeriut, në pikën që i bën të dy urdhërimet të pandashëm. Edhe pse nuk është gjithmonë e lehtë të përcaktohet në mënyrë konkrete çfarë është e përshtatshme për të bërë, është mjaft e qartë në çfarë qëndron dashuria për të tjerët: është gatishmëria për të bërë gjithmonë atë që është e mirë për tjetrin. Nuk është megjithatë krejtësisht e qartë se çfarë do të thotë të duash Perëndinë dhe cili është raporti midis dy urdhërimeve.
Dashuria ndaj njeriut kërkon përkushtim që askush të mos mbetet pa ushqim, rroba, ndihmë, arsim dhe gjithçka që është e nevojshme për jetën. Megjithatë, ky angazhim nuk duhet të lërë pas dore detyrimet ndaj Perëndisë: lutja, meshën e të dielës dhe praktikat fetare. Një pjesë e kohës pra duhet të dedikohet për punën, familjen, miqtë, por kujdes që t'i vjedhësh Perëndisë pjesën që i takon.
Ky interpretim, mjaft i përhapur, nuk është i kënaqshëm dhe është i rrezikshëm. Të kuptuar në këtë mënyrë dy urdhërimet janë në kundërshtim me njëri-tjetrin dhe e vënë Perëndinë dhe njeriun në konkurrencë, sepse ajo që i jepet njërit i hiqet tjetrit dhe askush nuk mund të jetë kurrë plotësisht i kënaqur.
Vërejmë se vetëm në ungjillin e Markut dy urdhërimet janë vendosur në një rend hierarkik: thuhet se ekziston një preceptë i parë, qartë më i rëndësishëm, dhe një i dytë.
Mateu raporton përgjigjen e Jezusit ndaj rabinit në një mënyrë më të hollësishme:
"39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’” (Mt 22,39), pra nuk është inferiore, siç dukej se rezulton nga versioni e Markut.
Në Lukë ka një hap tjetër, nuk përmendet një e parë dhe një e dytë, por një urdhër i vetëm:
“‘Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd, me gjithë fuqinë tënde, dhe me gjithë mendjen tënde edhe ‘të afërmin tënd porsi vetveten!’” (Lk. 10,27).
Në të gjithë pjesën tjetër të Testamentit të Ri nuk flitet më për dy urdhra që përmbledhin të gjithë ligjin, por për një të vetëm dhe ky është dashuria ndaj njeriut.
Në ungjillin e Gjonit Jezusi deklaron: "17 Këtë gjë ju urdhëroj; duajeni njëri‑tjetrin!”(Gv 15,17) dhe Pali pohon se ai që e do të afërmit e tij, ka përmbushur të gjithë ligjin.
"8 Askujt të mos i keni tjetër detyrim, përveç detyrimit që ta doni njëri‑tjetrin, sepse ai që e do tjetrin, e ka plotësuar Ligjin. 9 Sepse: ‘Mos bëj kurorëthyerje! Mos vra! Mos vidh! Mos lakmo!’e nëse ka edhe ndonjë tjetër urdhër ‑ është i përfshirë në këto fjalë: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ 10 Dashuria nuk i bën keq të afërmit. Dashuria, pra, është zbatimi i përsosur i Ligjit” (Rm. 13,8-9). Duke shkruar për Galatasit, është edhe më i qartë: "14 Sepse i tërë Ligji përmblidhet në këtë urdhër: “Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!” (Gal. 5,14).
Dy urdhërat, pra, nuk mund të ndahen, sepse janë shprehja e një dashurie të vetme, siç pohon Gjoni:
"Ai që thotë: Unë e dua Perëndinë dhe e urrej vëllanë e tij, është gënjeshtar. Sepse ai që nuk e do vëllanë e tij që e sheh, nuk mund ta dojë Perëndinë që nuk e sheh" (1 Gj. 4,20-21).
Të duash Perëndinë nuk do të thotë t'i japësh diçka (kohë, lutje, këngë ...), por të ndash projektin e tij në favor të njeriut, të pranosh dashurinë e tij dhe ta ndash atë tek të tjerët.
A mund të ketë rrezik të dashurosh njeriun pa dashur Perëndinë?
Një gjë e tillë është aq e pamundur saqë Bibla nuk e merr fare në konsideratë. Nëse dikush e do njeriun, patjetër që është i frymëzuar nga Shpirti, sepse dashuria mund të vijë vetëm nga Perëndia (1 Gj. 4,7).
Tani mbetet për të sqaruar se kush e kupton Jezusi për të afërm.
Që në librin e Levitikut, ndër personat për të dashur, përfshihet i huaji:
"33 Nëse jeton me ty i huaji në tokën tuaj, mos e shtypni; 34 por le të jetë ndër ju si vendas dhe duaje si vetveten: edhe ju keni qenë të huaj në dheun e Egjiptit. Unë jam Zoti, Hyji juaj"(Lv. 19,33-34). Dhe disa rabinë, duke u bazuar në pjesën e Zanafillës ku evidentohet që Perëndia e krijoi njeriun sipas shëmbëlltyrës së tij (Zn. 5,1), argumentonin që termi i afërm përfshihte të gjithë njerëzit. Në përgjithësi, megjithatë, urdhërimi i referohej vetëm anëtarëve të popullit të Izraelit ose, në maksimum, atyre që banonin brenda kufijve të Tokës së Shenjtë.
Jezusi i jep fund çdo diskriminimi dhe deklaron pa hezitim dhe në mënyrë të pakundërshtueshme: i afërm është kushdo që gjendet në nevojë, qoftë ai mik apo armik:
“43 “Keni dëgjuar se qe thënë: ‘Duaje të afërmin tënd’ e urreje armikun tënd. 44 E unë po ju them: Duajini armiqtë tuaj, lutuni për ata që ju salvojnë, 45 për t’u bërë bijtë e Atit tuaj që është në qiell, sepse Ai bën të lindë dielli i tij mbi të këqijtë e mbi të mirët e të bjerë shi për të drejtët e për të padrejtët. 46 Sepse, po qe se i doni vetëm ata që ju duan, çfarë shpërblimi meritoni? Pse a nuk bëjnë kaq edhe tagrambledhësit? 47 E nëse i përshëndetni vetëm vëllezërit tuaj, çfarë bëni të veçantë? A nuk bëjnë të njëjtën gjë edhe paganët? 48 Jini, pra të përkryer siç është i përkryer edhe Ati juaj që është në qiell!” (Mt 5,43-48).
Ai nuk ka vështirësi në shprehjen e gjykimit të tij, sepse, si një rabin i mirë, ai ka studiuar shkrimet dhe ka asimiluar mendimin e profetëve dhe të mençurve të Izraelit. Ai e di që:
"3 Të zbatohet mëshira dhe e drejta i pëlqen Zotit më tepër se flite” (Pr 21,3);
kujton thirrjen e psalmistit: "Sakrificë dhe ofertë ty nuk të pëlqejnë. Nuk ke kërkuar olocauste dhe viktimë për faj. Atëherë kam thënë: Unë do të bëj vullnetin tënd. O Zot, këtë unë dëshiroj, ligji yt është në thellësitë e zemrës sime" (Ps 40,7). Ai nuk ka dyshime: dashuria është shumë më e çmuar dhe e pëlqyeshme për Zotin sesa çdo ofertë.
Jezusi, duke cituar profetin Ose, iu drejtoi vazhdimisht farisenjve ftesën:
"Shkoni e mësoni çka do të thotë: ‘Më pëlqen mëshira e jo flia!’ Sepse unë nuk erdha të ftoj të drejtët, por mëkatarët” (Mt 9,13).
Nuk mund të mos gëzohet për ndjeshmërinë shpirtërore të bashkëbiseduesit të tij, për këtë shtohet: “Nuk je larg mbretërisë së Perëndisë" (v. 34).

Në këtë pikë mund të rimarrim pyetjet që u bëmë në fillim: pse Jezusi nuk i tregoi menjëherë skribit se çfarë i mungonte ende për të hyrë në mbretërinë e Perëndisë? Pse nuk e ftoi ai të vijë pas tij?
Arsyeja duhet të kërkohet në perspektivën teologjike të Markut, i cili e ka strukturuar ungjillin e tij si një udhëtim i Jezusit nga Galileja në Jerusalem.
Tani Mësuesi ka arritur në destinacion, nuk është më në rrugë. Ata që e kanë ndjekur, ata që kanë parë veprat e tij, kanë dëgjuar fjalët e tij dhe kanë kuptuar mesazhin e tij, ata që kanë lejuar të hapen sytë e tyre dhe, si i verbëri Bartimeu, janë bashkuar me dishepujt gjatë rrugës, janë përfundimisht në gjendje të bëjnë zgjedhjen e dhuratës së jetës së bashku me të.
Të tjerët – rabini i mençur i ungjillit të sotëm, izraelitët e devotshëm që zbatojnë Ligjin dhe të gjithë njerëzit e mirë dhe të ndershëm – janë vetëm pranë mbretërisë së Zotit. Për të hyrë në të, duhet t'i afrohen Krishtit, të studiojnë thellësisht mesazhin e tij, të vlerësojnë propozimin e tij dhe t'i japin atij pranimin e vet të vetëdijshëm dhe të vendosur. Për të arritur në këtë zgjedhje, së pari duhet të udhëtojnë me të rrugën që nga Galileja çon në Jerusalem.
Të lexosh ungjillin e Markut është e barabartë me bërjen e kësaj udhëtimi. Mund të ndodhë që, duke arritur në faqen e fundit, të mos keni ende guximin të ofroni jetën tuaj me Jezusin. Mund të ndodhë që të mos jeni ende plotësisht të bindur që propozimi i tij është ai i duhuri. Nuk ka arsye për të zhgënjyer për këtë, duhet të rifilloni udhëtimin me të, duke nisur përsëri nga Galileja. Një ditë, si i verbrit nga Betsaida, Jezui do të arrijë përfundimisht t'u hapë sytë të gjithëve.

[ninoenina]

F.A. E DIELA XXXII ORD. VITI B UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXII ORD. VITI B.

MË 10-11-2024.


UNGJILLI: Mk. 12,38-44.

38 Pastaj në mësimin e vet u thoshte:
“Ruajuni prej skribëve, të cilëve u pëlqen të shëtisin në petka të gjata, t’i përshëndesin të tjerët në sheshe, 39 të zënë selitë e para në sinagoga e kryet e vendit në gosti. 40Ata i përlajnë shtëpitë e vejushave, e bëjnë gjasme thonë uratë të gjata! Këta do të gjykohen veçanërisht rreptë!”
41 Pastaj u ul përballë arkës e vërente si populli qitte para në arkë. Shumë pasanikë qitnin shumë. 42 Erdhi gjithashtu një vejushë skamnore. Ajo qiti dy lepta, d. m. th. një të katërtën e asit. 43 Atëherë Jezusi i grishi nxënësit e vet dhe u tha:
“Për të vërtetë po ju them: kjo vejushë skamnore qiti më shumë se të gjithë të tjerët që hodhën para në arkë. 44 Sepse të gjithë qitën prej tepricës, kurse kjo prej skamjes së vet qiti gjithçka pati: gjithë sa pati për jetesën e vet”.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ungjillin e sotëm e njohim të gjithë. Është një nga më të njohurit, është ai i vejushës së varfër që shkon në Tempull për të hedhur dy monedha në arkën e Tempullit.
Një veprim që duket mjaft banal, por për Jezusin është shumë i rëndësishëm dhe në fakt i thërret dishepujt e tij pranë vetes, sepse dëshiron që edhe ata ta shohin e ta marrin në konsideratë.
Dishepujt janë larg nga Jezui, po shikojnë diku tjetër, po shikojnë atë që, siç do të dëgjojmë menjëherë, Jezus u rekomandon të mos shikojnë.
Ungjilltari Mark i jep rëndësi të madhe kësaj skene, në fakt e vendos në përfundim të ungjillit të tij, është episodi i fundit që rrëfehet në Ungjillin sipas Markut, pasi në fakt fillon tregimi i mundimeve të Jezusit.
Nëse është kaq i rëndësishëm, çfarë mesazhi dëshiron Jezusi që ne të kuptojmë nga veprimi i vejushës?
A ndoshta dëshiron t'u rekomandojë të krishterëve të sotëm të jenë më shumë bujarë në kontributin e tyre për nevojat e Kishës, të bashkësive të krishterë, të institucioneve bamirësie, të misioneve?
Mendoj se disa nga kolegët e mi priftërinj në Homili do të bëjnë disa aludime për të qenë të bujarë, sepse ka shumë nevoja në famullinë.
Ka shumë tekste biblike që nxisin të jemi të bujarë në ndihmën për të varfërit, qëë të bëlhemi njerëzit që janë në shërbim të komunitetit. Flet Pali për këtë në letër drejtuar Korintasve, në letër për Romakët. Por episodi i vejushës së varfër nuk mund të interpretohet në këtë kuptim, është shumë i rëndësishëm dhe ka një mesazh të fortë që Jezusi dëshiron t'u japë dishepujve të tij.
Dhe në fakt ky interpretim i një ftese për të qenë të bujarë në bërjen e ofertave kundërshton kontekstin në të cilin ndodh ky episod.
Në fakt, si është e mundur që Jezusi të miratojë atë që bën kjo vejushë që e heq veten nga e nevojshmja për të bërë oferten e saj dhe ta propozojë atë si model për t’u imituar?
Ajo heq veten nga e nevojshmja për të bërë një ofertë për kë?
Për një institucion religjioz të korruptuar që Jezusi e ka dënuar vazhdimisht, të drejtuar nga priftërinj të lartë që ai i ka quajtur vjedhësit dhe hajdutë, shfrytëzues të besimit naiv të njerëzve të thjeshtë, pikërisht si kjo vejushë.
Dhe pastaj le të kujtojmë atë që Jezusi bëri dy ditë më pare: hyri në Tempull dhe nxori të gjithë tregtarët dhe blerësit duke thënë:
“‘Shtëpia ime duhet të jetë shtëpi lutjeje për të gjithë popujt’
e ju e bëtë shpellë cubash!” (Mk. 11, 17).
Si është e mundur që Jezusi e paraqet si një shembull për t’u imituar këtë vejushë që hedh gjithë jetën e saj si ofertë për këtë institucion religjioz të korruptuar?
Pastaj, menjëherë pas këtij episodi, një dishepull do t’i afrohet Jezusit, do t’i tregojë bukurinë e Tempullit dhe Jezusi do të thotë:
“Do të vijë dita, kur, ndër të gjitha këto që po shikoni nuk do të mbetet as gur mbi gur pa u rrënuar” (Lk. 21,6).
Mirë, nëse ky është konteksti, si është e mundur që Jezusi të lavdërojë vejushën që bën ofertën e saj për një institucion religjioz të destinuar të zhduket së bashku me Tempullin e tij?
Këtu, ka një mesazh tjetër që Jezusi do që ne ta kuptojmë në atë që ka bërë kjo vejushë.
Ungjilli që komentoj, na ka futur në këtë kontekst polemik me një sulm nga Jezusi ndaj sjelljes së skribëve që janë një pjesë përbërëse e kësaj institucioni religjioz.
Le të dëgjojmë çfarë thotë Jezu Krishti për këta skribë:
38 “Ruajuni prej skribëve, të cilëve u pëlqen të shëtisin në petka të gjata, t’i përshëndesin të tjerët në sheshe, 39 të zënë selitë e para në sinagoga e kryet e vendit në gosti. 40 Ata i përlajnë shtëpitë e vejushave, e bëjnë gjasme thonë uratë të gjata! Këta do të gjykohen veçanërisht rreptë!” (v. 38-40).
Jezusi, në mësimin e tij, u tha dishepujve: Kini kujdes nga skribët, që duan të ecin me mantilla të gjata, të marrin përshëndetje në sheshe, të kenë vendet e para në sinagoga dhe vendet e para në festat.
"Kini kujdes nga skribët" jo "shikoni ata", "kini kujdes".
"Blepete" në greqisht është një folje në mënyrë urdhërore në kohën e tashme që përkthehet: "Vazhdoni duke ecur me sytë të hapur, mbani veten vigjilentë".
Jezusi ka vërejtur te skribët disa sjellje të papranueshme që janë në kontrast me imazhin e njeriut që Ai propozon.
Cili është shqetësimi i tij?
Që këto qëndrime të skribëve të ripërsëriten në komunitetin e dishepujve të tij.
Janë sjellje, siç do të shohim, të të cilave nuk e perceptojmë menjëherë rrezikshmërinë e tyre, përkundrazi, mund të duken lavdëruese, sepse, kush i përfshin, është një person që konsiderohet më i afërt me Zotin. Për këtë arsye, kurthi është më i rrezikshëm, më subversiv.
Kjo është arsyeja pse Jezu Krishti, për të na paralajmëruar nga ky rrezik, përdor një gjuhë të ndryshme nga e zakonshmja. Ai nuk tregon një shëmbëlltyrë, por i sulmon këto sjellje përmes satirës, ironies. I përçmon dhe dëshiron që dishepujt të mësojnë t'i konsiderojnë këto sjellje si qesharake. Dëshiron t'u thotë dishepujve: “Nuk dua që të bëheni qesharakë si këta skribë”.
Kush ishin ata?
Ishin në të gjitha vendet e Lindjes së Mesme të lashtë. Skribët ishin ata që ngarkoheshin për të shkruar dokumente të çdo lloji; në Izrael skribët kishin një karakteristikë të veçantë sepse ishin ata që studionin Librat e Shenjtë.
Në librin e Sirakidit, në kaptin 38-39, ka një faqe të paharrueshme ku bëhet lavdërimi i skribëve… lavdërimi natyrisht është përgatitur nga një skrib, që thotë:
“Ç’dije mund të fitojë ai që mban parmendën, që të tërë nderin e ka në thumbin e hostenit? Nget qetë e merret me punën rreth tyre e i takon të flasë vetëm për viça” (Sir. 38, 25). Si mund të jetë i mençur një njeri kaq ndryshe, nga ata që merren me studimin e Ligjit. Skribi, i cili kërkon mençurinë, studion profetët dhe pastaj ruan thëniet e njerëzve të njohur. Ai di të interpretojë enigmat, proverbat, shëmbëlltyrat, më pas udhëton jashtë vendit dhe kështu merr edhe mençurinë e popujve të tjerë dhe kur hap gojën, mençuria e tij zbret mbi ata që e dëgjojnë si shi. Skribi do të kujtohet nga brezi në brez.
Mirë, skribët i kushtonin të gjithë jetën studimit të Shkrimit të Shenjtë dhe kur arrinin në 45 vjet merrnin “vënien e duarve” me të cilën merrnin “Frymën e Moisiut” dhe nga ai moment ishin Fjala e Zotit të gjallë.
Kur kishte kontradiktë midis asaj që thoshte teksti dhe interpretimeve të tyre, duhej të mbaheshin interpretimet e tyre; autoriteti i tyre moral ishte madje më i lartë se ai i kryepriftit.
Para se të hyj në temë, megjithatë, dua të sqaroj mire diçka. Jezusi nuk po flet për skribët si persona, por për sjelljet e pranishme në disa ose në shumë skribë që Ai i paraqet në mënyrë shumë të detajuar sepse nuk do që ato të shfaqen aspak në Kishën e tij.
Prezantimi që Ai bën, është shumë i detajuar dhe edhe ne duam ta shqyrtojmë mirë për të verifikuar nëse ndonjëherë shfaqen dhe krijojnë problem në Kishën tonë... atëherë na duhet t’i kundërshtojmë me këmbëngulje sepse Jezusi nuk i duron ata.
Së pari sjellja: “Duan të ecin me rroba të gjata”, duan uniformat, veshjet... për çfarë arsye?
Sepse duan të dallohen nga të tjerët, duan të tregojnë me veshjen e tyre se nuk u përkasin njerëzve të zakonshëm: ata janë “të spikatur”, “ex gregis” domethënë “jashtë grigjës dhe mbi grigjën”. Veshja ime të tregon që unë i përkas një niveli më të lartë, jam më i shenjtë, më afër Perëndisë se ti.
Josef Flavius, historiani, i cili ishte gjithashtu një prift i Tempullit dhe e njihte shumë mirë si qëndronin gjërat, përshkruan kryepriftin kur është i veshur me paludamente gjatë festave të mëdha dhe thotë: “Kur populli e shihte i magjepsur, derdhte lote gëzimi sepse madje besonte se po shihte Perëndinë në atë përfaqësues të Tij në tokë”.
Në disa imazhët mund të admiroheshin detajet e veshave të Kryepriftit: “efodi” së pari, pra një rrobë, përparesa, me ngjyrë purpur; pastaj “hosheni”, gjerdani në të cilin ishin të vendosura dymbëdhjetë gurë të çmuar, simbol i dymbëdhjetë fiseve të Izraelit që kryeprifti i paraqiste Zotit; pastaj është e rëndësishme, mbi kokë kishte “diadem”, një pllakatë ari mbi të cilën shkruhej “Kaddo scen Adonai”, “Të shenjta, të shenjta për Zotin”; dhe pastaj, detaj që nuk është periferik, në fund të veshjes kishte varur disa zile, kështu që kur kryeprifti ecte drejt Shenjtërorës duke kaluar nëpër turmë, nëse dikush nuk e kishte vënë re, thirrej menjëherë nga tingulli i atyre zileve.
Kurioz... dy nga këto zile u gjetën në kanalet kullues të ujërave të Jeruzalemit.
Na thotë Jozef Flavius se gjatë shkatërrimit të qytetit në vitin 70, njerëzit ishin strehuar edhe në këto tunele, mirëpo edhe një nga kryepriftërinjtë duhet të ketë hyrë i maskuar dhe ka humbur ato zile.
Rabinjët nuk visheshin në këtë mënyrë, por ishin të kujdesshëm të dalloheshin nga populli, nuk vishnin një veshje të veçantë, por për lutjen, ata e vinin mbi supet “tallitin”, shali që përdoret edhe sot dhe që edhe Jezusi e kishte për lutje.
Cila ishte megjithatë karakteristika e “tallitin”?
Se ata fjongo, katër fjongo në katër qoshe që tregonin shiun e bekimeve që po binin mbi ta nga Zoti, ishin bërë nga materiale të veçanta, materiale të cilësisë superiore për t’u shfaqur.
Profetët nuk kishin veshje të caktuar, ata nuk donin të shiheshin, por të dëgjoheshin.
Këtu është pika, kjo dukje e paludatur është një mënyrë e pahijshme për Jezusin sepse ato veshje tërhiqnin vëmendjen e njerëzve, që harronin të dëgjonin me vëmendjen, është një kërkim i vanitetit.
Jezusi mori frymëzim nga këto sjellje të skribëve, të udhëheqësve shpirtërorë të kohës, për t'u thënë dishepujve të tij të sotëm se këto komedi, kjo shfaqje vaniteti Ai nuk e duron, nuk mund ta shohë.
Cila është terapia që sugjeron Jezusi?
E thjeshtë: “Kini kujdes” mos i shikoni, mos i ndiqni ata”.
Ata e kërkojnë pikërisht vëmendjen tuaj, duan të shihen, të merren në konsideratë.
Nëse vazhdoni t'i shikoni, jepni vazhdimësi komedisë, kësaj farse fetare. Nëse përkundrazi nuk tregoni interes, nuk jeni si spektatorë, komedianët duhet të ndërpresin shfaqjen. Mos i shikoni, kështu ata nuk do të vazhdojnë të luajnë komedinë e tyre.

Karakteristika e dytë: “T’i përshëndesin të tjerët në sheshe”.
Pra, jo vetëm me veshjen e tyre tërheqin vëmendjen, por gjithashtu me tituj nderi: përshëndetje, përkulje, respekt, puthje duarsh.
Njerëzit i trajtonin skribët me mijëra kujdes: u linin vend në rrugë; në treg shërbeheshin më mirë dhe më parë se të tjerët; nuk përshëndeteshin thjesht me shalom, kishte një ritual të tërë për t'u respektuar dhe kur ata nuk merrnin këto ndjesi të veçanta, indignoheshin.
Kjo është një rrezik, mjaft i kamufluar, sepse njerëzit e thjeshtë mund të mendojnë se disa forma të përshëndetjes janë një manifestim respekti, dashurie për Zotin, prandaj këto njerëz meritojnë më shumë respekt... le ta themi edhe ne, jo! Sepse çdo person meriton respekt maksimal, nuk ka më shumë ose më pak.
Nëse duam të vendosim “më shumë respekt” për disa, këta duhet të jenë ata që kanë ndonjë handicap, të varfrit, ata që janë në vështirësi. Për ta lejohet të kemi “më shumë respect”, por jo për ata që sillen me krenari si persona që mendojnë se janë më të mire dhe më të shenjtë.
Pra, dikush thotë:
“Mos e marrim shumë në qafë nëse në komunitetin tonëë të krishterë disa mbajnë tituj nderi, përkulje, puthje dorash, shfaqin veshje me të cilat duan të veçoheni, të shfaqen pak…, mos e marrim këtë për të keq, nuk janë gjëra të rëndësishme”.
Nuk duket se Jezusi i konsideron marginale këto sjellje,
Ai e ka ndaluar shprehimisht edhe titujt nderi:
“një është Ati, një është Mësuesi, një është Zot”.

Sjellja e tretë: “Të kenë vendet e para në sinagoga”.
Kur në ditën e shtunë arrinte një personazh i rëndësishëm, kreu i sinagogës e ftonte të ulej në vend të dukshëm, kishte në sinagoga vendet e para, pra ato për të cilat personi i ftuar për t'u shfaqur, ishte i orientuar drejt popullit, kështu që të gjithë mund ta admironin.
Ose ata që kishin bërë një ofertë pak më të rëndësishme, të shtunën ftoheshin të dilnin përpara dhe lëvdoeshin para të gjithëve.
Jezusi ka dëgjuar këto komedi dhe ka thënë: “Kanë marrë tashmë shpërblimin e tyre, kërkonin duartrokitjet, e morën ato, kështu që tani janë në rregull me Zotin, nuk presin më shpërblime nga Zoti”.
Ka një sjellje e katërt që Jezus nuk e duron: “Kërkojnë vendet e para në banketët”.
Vendi i parë është ai afër zotit të shtëpisë, pra, aty ku ata që ulen në trjezë, shërbehen më mirë dhe më shpejt se të tjerët.
Jezusi përdor ironinë për të denoncuar këtë që është një komedi fetare, dhe ne jemi të ftuar ta përdorim edhe ne këtë ironi pa frikë, për të kuruar këtë patologji nëse rastësisht shfaqet përsëri në komunitetin e krishterë; Jezusi ishte alergjik ndaj të gjitha uniformave sepse, siç sugjeron etimologjia, ato rrjedhin nga folja “të ndajë”: ata që ndajnë, krijojnë kastën, dhe kjo ndarje që bëhet, nuk është një mëkat i vogël sepse është një sulm frontal ndaj logjikës së Ungjillit, sepse në Ungjill na thuhet se i madhi nuk është ai që është “i shkëlqyer”, “jashtë grigjës”, por ai që zgjedh vendin e fundit për t’u shërbyer vëllazërve.

Megjithatë, ka një mëkat shumë më serioz që është bërë nga këto udhëheqës shpirtërorë.
Kjy është faji më i rëndë: të tjerët ishin komedi.
Vejat, jetimët dhe të huajt përbënin kategoritë e njerëzve më të varfër, të pambrojtur, pa mbështetje; të vjedhësh një veje nga ata që kishin para, prestigj, përbënte një mëkat të rëndë.
Në Librin e Eksodit, në kapitullin 22, thuhet:
“20 Mos e shfrytëzo as mos e shtyp të huajin, sepse edhe ju qetë të huaj në dheun e Egjiptit.
21 Mos e dëmtoni vejushën as bonjakun. 22 Nëse do t’i nëpërkëmbëni, ato do të kërkojnë ndihmë prej meje e unë do ta dëgjoj ankimin e tyre. 23 Atëherë hidhërimi im do të ndizet flakë e do t’ju pres me shpatë. Gratë do t’ju mbesin të veja e fëmijët bonjakë”.
Psalmi 68, 6: “Ati i bonjakëve, mbrojtësi i të vejave
është Hyji në banesën e vet të shenjtë”.
Psalmi 146: “Zoti mbron të huajt, Ai mbështet jetimin dhe vejën”.
Vejat në Izrael ishin shumë të varfra, vareshin totalisht nga ndjeshmëria dhe bujaria e fëmijëve, nuk u përkiste atyre trashëgimia e burrit.
Në kapitullin 27 të Librit të Numrave përcaktohet si duhej ndarë trashëgimia: i takonte djalit mashkull, nëse nuk kishte djalë mashkull, I takonte vajzës, nëse nuk kishte as djalë as bijë trashëgimia u kalonte vëllezërve të të ndjerit dhe nëse nuk kishte vëllezërit e të ndjerit, vëllezërve të babait të të ndjerit... vejave nuk u kalonte asgjë.
Ja, skribët akuzohen nga Jezu Krishti për të shkatërruar shtëpitë e vejave. Me siguri ata përfiteshin nga naiviteti, nga besimi i mirë i këtyre grave të thjeshta, të pambrojtura dhe arrinin, pasi kishin ndërtuar një reputacion si njerëz të devotshëm, fetarë, të emërohen ndoshta kuratorë të këtyre vejave dhe të ndonjë pasurie që ato kishin.
Në Librin e Deuteronomit, në kapitullin 14, vendoset që të ardhurat e Tempullit duhet të shërbejnë për të huajin, jetimin dhe vejën; këtu ne tani, së shpejti do të shohim se çfarë ndodh e kundërta… është një veje e varfër që shfrytëzohet nga ky institucion fetare: në thjeshtësinë dhe besimin e saj të mirë do të dorëzojë atë që është e nevojshme për jetën e saj.
Sjellja e fundit të këtyre skribëve: “Luten gjatë për t'u vënë re”.
Nëse duan të fitojnë vlerësimin dhe besimin e njerëzve, duhet të paraqiten si njerëz të devotshëm, të zellshëm, dhe kështu të bëjnë praktika fetare të panumeruara, kështu dukeshin për të gjithë si njerëz të besueshëm, të bekuar nga Zoti.
“Do të marrin një dënim të ashpër” thotë Jezusi.
Sulmi është shumë i ashpër, ai që sapo dëgjuam, ndaj atyre që shfrytëzojnë vejushat e varfra dhe të pafuqishme.
Dhe tani jepet një shembull konkret i këtij shfrytëzimi, le të dëgjojmë:
41 Pastaj u ul përballë arkës
e vërente si populli qitte para në arkë.
Shumë pasanikë qitnin shumë.
Jezusi është në tempull dhe skena që ai dëshmon ndodh në sallën e grave.
Ne e dimë shumë mirë se si është bërë tempulli sepse është përshkruar në detaje nga një dëshmitar okular, historiani Flavius Jozephus i cili ishte gjithashtu prift i Tempullit.
Ka një esplanadën e madhe të rrethuar me portik dhe të gjithë mund të hyjnë në këtë esplanadë, madje edhe paganët, por në një moment të caktuar paganët duhej të ndalonin.
Ka një balustrade: ishte një metër e gjysmë e lartë, në këtë balustradë kishte 13 mbishkrime në latinisht dhe greqisht, sepse mbishkrimi kishte të bënte me paganët; aty thuhej se paganët nuk mund të kalonin përtej asaj balustrade, mund të kalonin vetëm hebrenjtë, burra e gra.
Por menjëherë pas kësaj bëhet një zhgjedhje e dytë: gratë duhej të ndalonin në sallën e tyre, sallën e grave.
Në fund të kësaj salle kishte një derë, më e bukura nga dyert e tempullit, dera e artë, dera e Nikanorit.
Në këtë atrium të grave bëheshin festimet e mëdha. Pikërisht në shkallët përballë asaj dere të Nikanorit u shfaqëshin levitët që u binin borive, flautave, harpave, sistrumave, dajreve për të krijuar gëzimin e festës.
Në atë derë mund të kalonin vetëm izraelitët meshkuj që hynin në atriumin e izraelitëve, ku bëheshin ofertat dhe flijimet. Natyrisht vetëm priftërinjtë mund të hynin në shenjtërore.
Epo, Jezusi, thotë ungjilli i sotëm, është "ulur përballë thesarit": ai është në sallën e grave.
Nuk mund t'ju them se ku ndodhej sepse kishte shumë dhoma: thesari, dhurata kushtimi, oferta dhe taksa e tempullit ruheshin në këto dhoma.
Në botën e lashtë, në fakt tempujt kryenin edhe funksionin e bankave apo thesarit. Në fakt kur mbërrinin pushtuesit, vendi i parë që synonin, ishte thesari.
Në Librin e Dytë të Makabenjve, kap. 3, thuhet se "thesari i Jeruzalemit ishte i mbushur me pasuri të pamasë, aq sa shuma e shumave ishte e pallogaritshme".
Prandaj, Jezusi është ulur në sallën e grave dhe është një skenë e parë që Ai dëshmon.
"Shumë pasanikë qitnin shumë” (v. 41).
Kujtojmë... kutitë e ofertave u shpërndanë përgjatë mureve të atriumit të grave dhe kishte 13 kuti, kishin formën e borive dhe ishin prej bronzi, kështu që mund ta imagjinojmë sa bukur ishte t'i dëgjoje të kumbonin kur shumë monedha u hodhën së bashku.
Pra, ka nga këta të pasur që hedhin shumë monedha, ndoshta edhe për të tërhequr vëmendjen. Kur Jezusi thotë "mos i bini borisë", ndoshta ai po i referohej në mënyrë të fshehtë komedive që kishte parë atje në tempull kur të pasurit hodhën shumë monedha.
Vërejmë në këtë skenë të parë: të pasurit japin shumë para si ofertë, pra japin mbështetjen e tyre të bindur për institucionin fetar.
Pse të pasurit e mbështesin institucionin fetar?
Epo, le ta shpjegojmë shpejt.
Tashmë thashë se ishin 13 kuti dhe në secilën prej tyre tregohej objektivi i ofertës, pra mund të ishte për turtuj, pëllumba, dru, temjan, parfume dhe kishte një kuti, e trembëdhjetë që ishte për oferta falas.
Libri i Mishnahut, i cili është një libër i shenjtë për izraelitët, thotë se flijimet nuk duhej të hidheshin nga personi që donte të bënte ofertën, ai duhej t'ia dorëzonte paratë një prifti, ishte prifti që i hidhte blatimet në arkën.
Megjithatë, në kutinë e trembëdhjetë, atë të ofertave falas, të gjithë mund të hidhnin ofertën e tyre.
Këtu, Jezusi sheh çfarë bën një vejushë të varfër pikërisht kur ai po vëzhgon atë që ndodh në këtë kuti të trembëdhjetë.
Le të dëgjojmë:
“42 Erdhi gjithashtu një vejushë skamnore. Ajo qiti dy lepta, d. m. th. një të katërtën e asit.
43 Atëherë Jezusi i grishi nxënësit e vet dhe u tha:
“Për të vërtetë po ju them: kjo vejushë skamnore qiti më shumë se të gjithë të tjerët që hodhën para në arkë. 44 Sepse të gjithë qitën prej tepricës, kurse kjo prej skamjes së vet qiti gjithçka pati: gjithë sa pati”.
Pas të pasurit, në skenë hyn personazhi i dytë: një e ve e varfër dhe çfarë bën ajo?
Ajo drejtohet drejt kutisë së trembëdhjetë, asaj për ofertat falas, dhe hedh dy monedha në hebraisht "shteperuthot".
"Peruthot" është shumësi i "perutha" që ishte monedha hebreje prej bakri që nuk vlente asgjë: Ajo u përdor vetëm për të bërë ofertat në tempullin ku nuk mund të futeshin monedhat me figurën e perandorit që qarkullonin në tregjet e Jeruzalemit. Ata që donin të bënin ofertën duhej të merrnin "peruthotin" dhe shkonin te këmbyesit e parave.
Shumë nga këto "peruthot" u gjetën sepse po të binin, askush nuk do të ishte përkulur për t'i marrë, nuk vlenin asgjë.
Ungjilltari Marku, duke shkruar për dëgjuesit e tij romakë, sqaron se sa vlenin dy "peruthot" dhe thotë se vlenin "si një dial" që në Romë ishte monedha bronzi ose bakri me vlerën më të ulët.
Në kohën e Markut me një “dial” në Romë mund të blehet një hektogram buke; në kohën e Antoninus Pius, pra jemi në mesin e shekullit të 2-të, nuk mund të blehet më asgjë me një dial.
E veja shkoi aty deri në atë kuti të trembedhjete, hodhi monedhat e saj duke u përpjekur të mos tërhiqte vëmendjen e askujt, pa u vëne rë, por jo për perulesi, por sepse i vinte turp se nuk mund te jepte më shumë: gjithë të tjerët po hidhnin shumë monedha, ajo vetëm dy!
Ajo u përpoq të mos binte në sy, por atë ditë hoqi dorë nga një ektogram buke.

Si interpretohet ky episod?
E thashë tashmë.
Jezusi nuk kishte ndërmend t'ua paraqiste vejushën dishepujve si një model për ta imituar, kështu që nëse ajo dha pak, përpiquni të jepni më shumë... nuk është ashtu.
Jezusi nuk donte t'i inkurajonte njerëzit të favorizonin një kastë priftërore të korruptuar dhe një tempull që ishte i destinuar të zhdukej, Ai donte t'u tregonte dishepujve se deri në çfarë mase padrejtësia dhe hipokrizia fetare mund të arrijë kur bëhet fjalë për para: mund të shkojë aq larg sa të shfrytëzojnë besimin naiv të njerëzve të thjeshtë dhe madje ia nxjerrin bukën nga goja një të veje të varfër.
Nuk është për t'u habitur që disa ditë pas këtyre denoncimeve, krerët e priftërinjve Ana, Kajfa… shkuan aq larg sa të kërkonin dhe të vendosnin dënimin me vdekje të Jezusit.
Nuk dua të kujtoj momentet e dhimbshme në të cilat fatkeqësisht është kryer ky mëkat edhe në Kishë:
preferoj të kujtoj rekomandimin e urtë që gjejmë në faqen e parë të Didache në lidhje me lëmoshën.
Didache ishte katekizmi i parë që u shkrua edhe përpara Ungjillit të Mateut në komunitetin e hershëm të krishterë të Antiokisë në Siri.
Çfarë thuhet në këtë faqe të parë?
Didache para së gjithash i nxit të krishterët që t'u japin atyre që kanë nevojë dhe të mos kërkojnë dëmshpërblim, sepse Ati në qiell do që të gjithë fëmijët e tij të marrin pjesë në dhuratat e tij, prandaj rekomandimi është që të ndajnë të mirat me vëllezërit.
Më pas ai vazhdon duke paralajmëruar ata që marrin, sepse “nëse dikush merr dhe nuk ka nevojë, do të duhet të japë llogari për veprimet e tij”.
Rekomandimi i tretë, shumë i rëndësishëm kur jep lëmoshë, thotë:
“Le të mbetet lëmosha në duart ë tua derisa ta dish se kujt është më mirë ta jepësh”.
Pritni të jepni ndihmën tuaj, mendoni me kujdes se kujt po i jepni sepse mund të përdoret keq.
E veja që takuam në fragmentin e sotëm të Ungjillit, fatkeqësisht ia dha institucionit të gabuar. Ajo bëri një gabim në dhënien e lëmoshës.
Pra, jini bujarë në bërjen e ofertave tuaja, por së pari kontrolloni me kujdes se ku përfundojnë dhe si do të përdoren.

[ninoenina]

F. A. JAVA. E DIELA XXXII ORD. VITI B. TRE LEXIME,

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXII ORD. VITI B.

MË 10-11-2024


Sa vlen mbretëria e qiejve?
Nxitjet për lëmoshë janë të shpeshta në Bibël: "I drejti jep me dorëdhani" (Fu. 21,26); “Ndaje bukën tënde me të uriturve dhe veshjen tëndeme të zhveshurit. Gjithçka e ke tepër jepe lëmoshë dhe kur të bësh lëmoshë, në sytë e tu të mos ketë keqardhje” (Tb 4,16).
Nëse ka një çmim për të paguar për të hyrë në mbretërinë e qiejve, sa është ai? A do të mjaftojë të japësh diçka në lëmoshë?
Në një nga predikimet e tij të famshme (Hom. në Ev., 5,1-3), Papa Gregori i Madh (590-614) trajton temën dhe përgjigjet: “Mbretëria e Perëndisë nuk ka çmim; çdo gjë që zotëron, ia vlen”; pastaj ai e ilustron deklaratën e tij me disa shembuj të marrë nga ungjilli.
Në rastin e Zakeut, hyrja në mbretërinë e qiejve paguhej me gjysmën e pasurisë që zotëronte, sepse gjysma tjetër përdorej për t'i kthyer katërfish atyre që kishte mashtruar (Lk. 19,8).
Në rastin e Pjetrit dhe Andreas, mbretëria e qiejve ia vlente rrjetat dhe barkën, sepse dy vëllezërit nuk kishin asgjë tjetër (Mt. 4,20).
E veja e bleu për shumë më pak: vetëm dy qindarka (Lk. 21,2).
Madje dikush hyn duke ofruar vetëm një gotë ujë të ftohtë (Mt. 10,42).
Çmimi për t'u paguar është i lehtë për t'u vendosur: mbretëria e Perëndisë vlen gjithçka që zotëroni, qoftë pak apo shumë.

Për të përvetësuar mesazhin, ne do të përsërisim:
"Mbretëria e Perëndisë është një thesar i paçmuar, për ta marrë atë duhet të japësh gjithçka".


LEXIMI I PARË: 1 Mbr. 17,10-16.

8 Atëherë Elisë i qe drejtuar fjala e Zotit e i tha: 9 “Ngrihu e shko në Sareptën e sidonasve dhe qëndro atje. I kam urdhëruar një vejushe të të ushqejë”. 10 Elia u çua e shkoi në Sareptë. Kur arriti te dyert e qytetit, gjeti një grua të ve duke mbledhur dru. Elia e thiri e i tha: “Ma sill pak ujë në katrovë që të pi”. 11 Kur u nis ajo për t’i sjellë ujë, ky e thirri prapë dhe i tha: “Të lutem, më sill edhe një kafshatë bukë në dorë”! 12 Ajo iu përgjigj: “Pasha Zotin, Hyjin tënd, unë nuk kam bukë, por vetëm një grusht miell në tinar dhe pakëz vaj në qyp. Ja, po i mbledh dy‑tri dru e do të shkoj në shtëpi për ta gatuar për mua e per djalin tim, do ta hamë e do të vdesim”.
13 Por Elia i tha: “Mos ki frikë aspak, por shko e bëj siç the; porse më parë ma piq mua një kulaç të vogël me atë miell që ke e ma sill, dhe pastaj gatuaj për vete e për djalin tënd. 14 Sepse kështu thotë Zoti, Hyji i Izraelit:
‘Në tinar mielli s’do të mungojë,
në qyp vaji s’do të mbarojë
derisa të vijë dita
që Zoti të falë shi mbi tokë’”.
15 Ajo shkoi e bëri si i tha Elia. Dhe u ushqye ajo, Elia dhe familja e saj për shumë ditë. 16 Tinari i miellit nuk u mbarua as qypi i vajit nuk u pakësua sipas fjalës së Zotit që e tha me anë të Elisë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kananejtë, në vendin e të cilëve ishin vendosur izraelitët, adhuruan Baalin, zotin e shiut, dhe të pjellorisë. Selia e saj mitike ishte mali i Safonit, i cili, me majën e tij të mbështjellë gjithmonë me retë gri, shquhet në qiellin e Ugarit; armët e tij ishin vetëtimat dhe erërat që lëshojnë uragane që përplasin kedrat e Libanit, tundin pyjet dhe e bëjnë Hermonin të dridhetë:
“5 Ja, zëri i Zotit i copëton cedrat,
Zoti i thërmon cedrat e Libanit!
6 E bën të kërcejë si viç Libanin,
Sarionin si kotorr bizoni!
7 Ja, zëri i Zotit ‑ përhap flakë zjarri,
8 ja, zëri i Zotit e godet shkretëtirën,
e godet Zoti shkretëtirën Kades!
9 A ke ç’ndien? Prej tmerrit pjellin shutat,
zëri i Zotit i shkurton pyjet!
Ndërkaq në Tempullin e tij të gjithë thonë: “Lavdi”!
10 Zoti e ka fronin përmbi përmbytje,
Zoti mbretëron përgjithmonë e jetë!” (Ps 29,5).

Fija e përbashkët e të gjithë librave të Besëlidhjes së Vjetër përfaqësohet nga lufta e Zotit, Zotit xheloz të izraelitëve, kundër Baalit, kampionit të rendit kozmik të adhuruar nga të gjithë popujt e Lindjes së Mesme të lashtë.
Në kohën e profetit Elia, Izraeli, i joshur nga mbretëresha Jezabel, kishte dështuar në besimin e etërve të tij dhe i kishte gjunjëzuar Baalit, i bindur se prej tij do të merrte shira të bollshëm dhe korrje të begatshme. Këtu në vend të kësaj, sipas premtimit të bërë nga profeti Elia, tre vjet thatësirë, zi buke dhe murtaja. Siç ndodh gjithmonë, idhulli kishte joshur dhe zhgënjyer menjëherë.
Përballë mungesës së shiut dhe fatkeqësive që rezultuan, mbreti Akab thirri fallxhoret e tij dhe i udhëzoi ata të identifikonin përgjegjësit. Nuk kishte nevojë për praktika hamendjeje, fajtori u identifikua menjëherë: "Ishte Elia, profeti i Zotit - siguruan falltarët e oborrit - ai që nxiti indinjatën e Baalit".
Akab urdhëroi ta gjenin dhe ta vrisnin.
Pikërisht në këtë moment të historisë së Elisë duhet të futet episodi që lexohet sot në leximin e pare të meshes.
Për t'i shpëtuar zemërimit të mbretit, profeti iku. Ai u nis drejt bregut të Fenikisë dhe mbërriti në Sareptën, një qytet që ndodhet një duzinë kilometra në jug të Sidonit, i njohur për prodhimin e vjollcës. Në portën e qytetit ai takoi një të ve të varfër, e cila po mblidhte dru me të cilët do të gatuante grushtin e fundit të miellit që kishte lënë për të birin dhe për vete.
Duke e ndjerë gjendjen e saj të dëshpëruar, Elia nuk pati guximin t'i kërkonte asgjë tjetër përveç pak ujë, por ndërsa gruaja po largohej, ai iu lut: "Më merr edhe mua një copë bukë!". Ai e dinte se kjo ishte gjithçka që kishte, por guxoi ta pyeste dhe shtoi: "Kështu thotë Zoti: mielli në enë nuk do të mbarojë dhe kavanoza me vaj nuk do të zbrazet derisa Zoti të dërgojë shi mbi tokë (v. 14).
E veja i besoi profetit, i ofroi atë që kishte kërkuar dhe Zoti e bekoi bujarinë e saj; ai i dha ushqim asaj dhe djalit të saj gjatë gjithë kohës së thatësirës.
Nga kjo histori prekëse shkëlqen simpatia e Zotit dhe e autorit të shenjtë për këtë grua të varfër dhe të pambrojtur.
Midis të gjithë popujve të lashtë, pasuria, suksesi dhe mirëqenia konsideroheshin bekime nga perënditë, por në Izrael u kuptua shpejt se Zoti e ktheu shikimin e tij të dashurisë tek më të dobëtit, tek të huajt, tek jetimët dhe të vejat. Këta njerëz, duke mos pasur asgjë dhe askënd për t’i mbështetur, ia besuan veten Zotit dhe, në varfërinë e tyre, mundën të ofronin jo vetëm një pjesë të asaj që zotëronin, jo vetëm të tepërt, por gjithçka, madje edhe atë që ishte e domosdoshme për jetën e tyre.
E veja e Sareptes, një pagane që ende nuk e adhuronte Zotin, por e njihte vetëm si "Perëndia i Elisë", sillej si një izraelite autentike. Ajo i përkiste, pa e kuptuar, "njerëzve të përulur dhe të varfër që besojnë në emrin e Zotit", (Sof. 3,12: Do të bëj në mjedisin tënd të qëndrojë
populli i përvuajtur e i varfër!
Në emër të Zotit do të kërkojë strehim
Teprica e Izraelit “Bibla katolike);
realizoi idealin e izraelitit të devotshëm, të cilin psalmistët e shpallën të bekuar:
“9 Sprovoni e shihni sa i mirë është Zoti!
I lumi ai që shpreson në të!
10 Nderojeni Zotin, ju shenjtërit e tij,
s’u mungon gjë atyre që e druajnë.
11 Pasanikët u varfëruan dhe patën uri,
ata që kërkojnë Zotin do të kenë çdo të mire” (Ps 34,9-11).
“Lum njeriu që gjen strehë tek Zoti, atyre që kanë frikë prej tij nuk u mungon asgjë. Të pasurit varfërohen dhe janë të uritur, por atij që kërkon Zotin nuk i mungon asgjë”


LEXIMI I DYTË: Hb. 9,24-28.

24 Sepse Krishti nuk hyri në Shenjtëroren e Shenjtëroreve të punuar me dorë, që është vetëm shëmbëllesë e thjeshtë e asaj të vërtetës, por drejt në qiell: që tani të ndërmjetësojë për ne para fytyrës së Hyjit. 25 Jo veç, që shumë herë ta flijojë vetveten sikurse kryeprifti çdo vit hyn në Shenjtëroren e Shenjtëroreve me gjak të huaj; 26 - përndryshe do t’i ishte dashur të pësojë shumë herë që prejkrijimit të rruzullit. Por tani u dëftua një herë të vetme - në mbarimin e kohës - për ta asgjësuar mëkatin me anën e flijimit të vetvetes.
27 Dhe, sikurse njerëzve u duhet një herë të vdesin - e pastaj vjen gjyqi - 28 kështu edhe Krishti: u flijua vetëm një herë për të shlyer mëkatet e të gjithëve, kurse herën e dytë - jo më në lidhje me mëkate - do t’u duket atyre që e presin për t’u shëlbuar.

LECTIO DIVINA - MEDITIM – LUTJE.

Leximi i sotëm tregon dy arsye pse Jezusi është i vetmi prift i vërtetë.
Priftërinjtë e lashtë i ofruan olokaustet e tyre në një tempull material, të bërë me gurë, ndërsa Jezusi kryen shërbesën e tij në qiell, në një vend të shenjtë që nuk është ndërtuar nga dora e nje[riut (v. 24).
Më pas, priftëria e Besëlidhjes së Vjetër kishte si objektiv pastrimin e njerëzve nga mëkatet e tyre. Për të fshirë mëkatet, kryeprifti hynte çdo vit në pjesën më të shenjtë të tempullit dhe derdhte gjak kafshësh atje. Ai përsëriste të njëjtin rit çdo vit. Ky rit nuk ishte kurrë efektiv, ai nuk fitoi faljen e mëkatit. Njerëzit vazhduan të ishin të ligj dhe kishin nevojë për shlyerje.
Jezusi, nga ana tjetër, ofroi një sakrificë të vetme dhe të përsosur, ai nuk derdhi gjakun e kafshëve, por dha gjakun e tij dhe, me gjestin e tij të dashurisë, mundi përgjithmonë mëkatin (v. 25-27).
Kur të shfaqet përsëri, ai nuk do të vijë për të përsëritur një sakrificë, por për të marrë me vete njerëzit që flijimi i tij i vetëm i ka çliruar nga çdo faj.


UNGJILLI: Mk. 12,38-44.

38 Pastaj në mësimin e vet u thoshte:
“Ruajuni prej skribëve, të cilëve u pëlqen të shëtisin në petka të gjata, t’i përshëndesin të tjerët në sheshe, 39 të zënë selitë e para në sinagoga e kryet e vendit në gosti. 40Ata i përlajnë shtëpitë e vejushave, e bëjnë gjasme thonë uratë të gjata! Këta do të gjykohen veçanërisht rreptë!”
41 Pastaj u ul përballë arkës e vërente si populli qitte para në arkë. Shumë pasanikë qitnin shumë. 42 Erdhi gjithashtu një vejushë skamnore. Ajo qiti dy lepta, d. m. th. një të katërtën e asit. 43 Atëherë Jezusi i grishi nxënësit e vet dhe u tha:
“Për të vërtetë po ju them: kjo vejushë skamnore qiti më shumë se të gjithë të tjerët që hodhën para në arkë. 44 Sepse të gjithë qitën prej tepricës, kurse kjo prej skamjes së vet qiti gjithçka pati: gjithë sa pati për jetesën e vet.”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Rreziqet më serioze janë ato që janë të fshehura mirë dhe të maskuara më së miri, ato që ju kapin në befasi dhe papërgatitur. Nëse Jezusi u rekomandon dishepujve të tij, në mënyrë të përzemërt, të jenë të kujdesshëm, të jenë të kujdesshëm ndaj një grupi të caktuar njerëzish, kjo do të thotë se rreziqet që ata paraqesin, janë jashtëzakonisht serioze.
Pas një sërë polemikash me farisenjtë, saducenjtë dhe herodianët në tempullin e Jeruzalemit, Jezusi drejton një sulm të drejtpërdrejtë, të guximshëm dhe të saktë kundër skribëve dhe për ta bërë atë më të thellë ai përdor satirën, ironinë dhe gjuhën që duket tepër provokuese. Kjo tregon se sa i shqetësuar ishte ai që një sjellje e caktuar e poshtër mund të depërtonte gjithashtu në komunitetin e dishepujve të tij.
Skribët fillimisht ishin përgjegjës për hartimin e dokumenteve të të gjitha llojeve, por, pas mërgimit në Babiloni, ata ishin bërë interpretuesit zyrtarë të ligjit të Zotit (Ezd 7,11), ata përbënin autoritetin në fushën legjislative, ata ishin gjyqtarët e ngarkuar për të shqiptuar dënimet në gjykata.
Profesioni i tyre ishte legjitim, megjithatë Jezusi kishte arsye të ankohej për sjelljen e tyre.
Akuza e parë që ai bëri kundër tyre kishte të bënte me kotësinë dhe mashtrimin (v. 38-39). Ishin njerëz që u pëlqente të tregonin njohuritë dhe titujt e tyre dhe të tërhiqnin vëmendjen, për të mos u ngatërruar me njerëzit e thjeshtë, e të injorantë; ata donin të mos visheshin si të tjerët. Ata mbanin një uniformë, atyre “u pëlqen të shëtisin në petka të gjata, t’i përshëndesin të tjerët në sheshe” (v. 38).
Nga respekti për veshjen e tyre, njerëzit i trajtonin me shumë respekt, u hapën rrugëve, u rezervuan vendet e para në sheshe e sinagoga dhe u shërbenin atyre më mirë dhe para të tjerëve në treg. Ata nuk mund të priten me një shalom të thjeshtë; kërkonin harqe, puthje dhe heshtje fetare sa herë që hapnin gojën, qoftë edhe për të marrë frymë. Kur ata nuk morën këtë vëmendje respektuese, ata u indinjuan. Jezusi e konsideroi këtë një komedi qesharake dhe nuk e duroi dot; ai ishte alergjik ndaj uniformave të tyre sepse, siç sugjeron etimologjia, ato rrjedhin nga folja përçaj, krijoj kastën.

Më shumë se një mëkat, i tyre ishte një sëmundje, një patologji që mund të kurohej lehtësisht. Ajo që ushqeu kotësinë e skribëve, ishte servilizmi naiv i njerëzve, të cilët, duke i nderuar dhe respektuar, ishin të bindur se po i jepnin lavdi Zotit për t'i bërë ata të kthehen në grada dhe t'i gëzojnë gëzimin e të ndjerit si vëllezër; do të kishte mjaftuar që të gjithë të ishin sjellë si Jezusi, i cili nuk rezervoi ndonjë respekt të veçantë për ta; ndaj miqësisë së tyre ai preferoi atë të mëkatarëve dhe të margjinalizuarve, nuk iu drejtua rekomandimeve të tyre, nuk kërkoi mbështetjen e tyre.
Përballë sjelljes dhe fjalëve shumë të qarta të Jezusit, mund të pyesin veten se si mund të ndodhë që ndonjëherë në kishë ende nuk e kuptojmë se sa anti-ungjillore është gara për vendet e para, për tituj nderi dhe kërkimi i duartrokitjeve dhe privilegjeve. Bota e strukturuar në një hierarki piramidale u dënua përfundimisht nga Krishti dhe dëshira për ta rikthyer atë nuk është një mëkat i poshtër, por një sulm frontal kundër logjikës ungjillore.
Ka një mëkat më të rëndë që Jezusi ua ngarkon rabinëve: "Ata gllabërojnë shtëpitë e të vejave" (v. 40).
Të vejat, së bashku me jetimët dhe të huajt, ishin njerëzit që Perëndia kishte vënë nën mbrojtjen e vet (Ps 146,9). Mjerë keqtrajtimi i tyre, mjerë kryerja e padrejtësive ndaj tyre. Zoti kishte vendosur:
“20 Mos e shfrytëzo as mos e shtyp të huajin, sepse edhe ju qetë të huaj në dheun e Egjiptit.
21 Mos e dëmtoni vejushën as bonjakun. 22 Nëse do t’i nëpërkëmbëni, ato do të kërkojnë ndihmë prej meje e unë do ta dëgjoj ankimin e tyre. 23 Atëherë hidhërimi im do të ndizet flakë e do t’ju pres me shpatë. Gratë do t’ju mbesin të veja e fëmijët bonjakë.
24 Nëse do t’i huajosh para ndokujt prej skamnorëve të popullit tim, që është me ty, mos u sill me të si t’i ishe kamatar: mos i merrni kamatë.
25 Nëse për peng ia ke marrë të afërmit tënd gunën, ktheja para perëndimit të diellit. 26 Sepse ajo është i vetmi petk me të cilin e mbështjell trupin dhe s’ka tjetër në të cilin të bjerë të flejë. Nëse ankohet para meje, do ta dëgjoj, sepse kam dhembshuri. Mos e ngacmoni të huajin. Nuk do të keqtrajtoni vejushën ose jetimin. Nëse e keqtrajton, kur më thërret për ndihmë, unë do ta dëgjoj britmën e tij, sepse jam i mëshirshëm” (Dal. 22. 20-26).
Skribët akuzohen nga Jezusi se "gllabërojnë shtëpitë e të vejave". Ata ndoshta kanë përfituar nga naiviteti i këtyre grave të thjeshta dhe të pambrojtura për të vjedhur lëmoshën e tyre, ose kanë kërkuar tarifa të tepruara për të mbrojtur çështjet e tyre në gjykata.
Shfrytëzimi i njerëzve më të dobët është parimi mbi të cilin bazohet bota jonë konkurruese dhe grindavece dhe nga ky parim lind shoqëria e të zgjuarve, e cila është e kundërta e asaj ungjillore. Edhe të varfërit, megjithatë, kur dëshirojnë të zënë vendin e atyre që i shtypin, nuk ëndërrojnë për një botë të re, ata vetëm aspirojnë të përjetësojnë të vjetrën. Ata nuk duan t'i japin fund mentalitetit të "skribëve", por të zëvendësojnë "skribët", dëshirojnë shkëmbimin e roleve, ndërsa Jezusi dëshiron që vepra teatrale që është shfaqur gjithmonë në botë të hidhet në koshin e plehrave (Mt 15,28; Mc 7,24-30).
40 Ata i përlajnë shtëpitë e vejushave, e bëjnë gjasme thonë uratë të gjata! Këta do të gjykohen veçanërisht rreptë!”
Akuza e tretë është edhe më e rëndë:
“40 Ata i përlajnë shtëpitë e vejushave, e bëjnë gjasme thonë uratë të gjata! Këta do të gjykohen veçanërisht rreptë!”
Ata bëjnë “komedi” duke bërë lutje të gjata” (v. 40). Ata nuk janë vetëm shfrytëzues të të dobëtve, por interpretojnë një komedi: kryejnë praktika të patëmetë fetare, demonstrojnë devotshmëri të madhe, për të bindur të gjithë se Zoti është gjithashtu në anën e tyre. T'i gjykosh, t'i kundërshtosh, të mos i nënshtrohesh vullnetit të tyre, të mos u bësh nderet që ata kërkojnë, do të thotë që njerëzit e thjeshtë dhe të sinqertë nuk mund ta durojnë këtë fe hipokrite dhe në një moment ata lodhen dhe madje mund ta braktisin besimin. Kush e ka fajin për këto dezertime?
Në ndryshim nga skribët, që janë njerëzit që dominojnë në shoqëri, në pjesën e dytë të fragmentit (v. 41-44) paraqitet një model i fesë autentike: një e ve e varfër.
Nuk është hera e parë që në Ungjillin e Markut shfaqen gra të cilat Jezusi i shikon me simpati dhe admirim. Tashmë e ka takuar atë që, duke vuajtur nga hemorragjia, i ishte afruar për t'i prekur cepin e mantelit dhe Jezusi e kishte njohur besimin e saj, duke thënë: "Bijë, besimi yt të shpëtoi" (Mk 5,34); madje mbeti i mahnitur nga besimi i gruas siro-fenikase, e cila kishte deklaruar se “edhe këlyshët hanë nën tryezë dromcat e fëmijëve!”, ishte e kënaqur me thërrimet që bien nën tryezën. I prekur, Jezusi iu përgjigj:
“O grua, e madhe është feja jote! Le të bëhet ashtu si dëshiron!” (Mt 15,28).
Këto dy gra të para janë modele besimi; modele të bujarisë totale janë e veja e Ungjillit të sotëm dhe ajo që pak ditë më vonë do ta lyente kokën “me vaj të parfumuar prej nardo të vërtetë, me vlerë të madhe” (Mk 14,3).
Ato janë katër figura shembullore, të zgjedhura nga Marku për të treguar sesi gratë, të cilat të gjithë i konsideronin të fundit, ishin në vend të parë (Mk. 10,31).

Ato ilustrojnë me jetën e tyre se si duhet të jetë një dishepull i vërtetë.
Karakteristika e parë vihet në pah sot nga sjellja e vejushës, e cila, ndryshe nga rabinët që hodhën në pah besimin e tyre, e kryen gjestin e saj pa tërhequr vëmendjen e askujt, pa rënë në sy.
Kjo grua nuk e njihte Jezusin, nuk i dëgjoi mësimet e tij, nuk iu përgjigj thirrjes së tij dhe nuk është nxënëse e tij. Ajo nuk e ndoqi atë, siç bënë të Dymbëdhjetët dhe shumë gra të tjera që e shoqëruan gjatë tre viteve të jetës publike (Lk. 8,1-3), megjithatë ajo sillet në mënyrë ungjillore, siç rekomandoi Jezusi:
"1 “Ruajuni të mos i bëni veprat tuaja të mira në sy të njerëzve për t’u parë prej tyre! Përndryshe nuk do të keni farë shpërblimi te Ati juaj që është në qiell.
2 Prandaj, kur të ndash lëmoshë, mos i bjer borisë para vetes, siç bëjnë shtiracakët në sinagoga dhe në rrugë të madhe për t’u nderuar prej njerëzve. Për të vërtetë po ju them: u ndanë me atë shpërblim! 3 Ndërsa ti, kur të bësh lëmoshë, të mos dijë e majta çfarë bën e djathta, që lëmosha jote të jetë e fshehtë, 4 e Ati yt që sheh në fshehtësi, do ta shpërblejë” (Mt. 6,1-4).
Kjo vejushë është imazhi i atyre që edhe sot, edhe pse nuk kanë lexuar kurrë një faqe të Ungjillit, të bindur ndaj shtysave të Shpirtit, jetojnë në mënyrë ungjillore.
Karakteristika e dytë e dashurisë së vërtetë është se ajo është totale. Dashuria për Zotin duhet të përfshijë të gjithë personin:
"‘Dëgjo, Izrael! Zoti Hyji ynë, është një Zot i vetëm. 30 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë mendjen tënde e me gjithë fuqinë tënde!’” (Mk 12, 30) dhe bëhu edhe dashuri për të afërmin pa rezerva.
E veja paraqitet si model i kësaj dashurie. Ndryshe nga pasaniku që “hodhi shumë monedha në thesar”, ajo nuk fut shumë, hedh gjithçka që ka, në të vërtetë, siç specifikon teksti greqisht, “kjo prej skamjes së vet qiti gjithçka pati: gjithë sa pati për jetesën e vet” (v. 44). .
Dishepulli nuk është ai që vë në lojë një pjesë të tij ose atë që ka, por shet gjithçka që ka për t'ua dhënë të varfërve dhe ofron gjithë jetën e tij siç bëri Mjeshtri.
Edhe ata që janë të varfër, si e veja në Ungjillin e sotëm, thirren të japin gjithçka. Nuk ka njeri aq të varfër sa të mos ketë diçka për të ofruar dhe askush aq i pasur sa të mos ketë nevojë të marrë nga të tjerët. Zoti i ka mbushur fëmijët e tij me dhurata që, duke ndjekur shembullin e Atit që është në qiell, të mos i mbajnë për vete, por t'i vënë në dispozicion të të tjerëve.
Për tërësinë e dashurisë së saj, e veja bëhet kështu jo vetëm shëmbëlltyra e dishepullit të vërtetë, por edhe e Perëndisë dhe e Jezu Krishtit, i cili - siç thekson Pali - "ndonëse ishte i pasur, u bë i varfër" për të na pasuruar nëpërmjet varfëria e tij (2 Kor. 8,9).
Vendi i zbulimit maksimal të fytyrës së Zotit është Kalvari. Pikërisht aty Zoti tregoi identitetin e tij. Ai nuk kërkon, ai ofron, ai ia jep të gjithë veten njeriut. Ai nuk dëshiron që njerëzit të përulen para tij, por ai dëshiron që ata të gjunjëzohen para vëllezërve të tyre. Ai nuk kërkon që t'i japin jetën e tyre, por që, me të, t'ua vënë në dispozicion vëllezërve të tyre.
E veja është një shëmbëlltyrë e Zotit dhe e Krishtit, sepse ajo zhveshi gjithçka që zotëronte dhe ua dha të tjerëve.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXII ORD. VITI B

MË 10-11-2024.


LEXIMI I PARË: 1 Mbr. 17,10-16.

8 Atëherë Elisë i qe drejtuar fjala e Zotit e i tha: 9 “Ngrihu e shko në Sareptën e sidonasve dhe qëndro atje. I kam urdhëruar një vejushe të të ushqejë”. 10 Elia u çua e shkoi në Sareptë. Kur arriti te dyert e qytetit, gjeti një grua të ve duke mbledhur dru. Elia e thiri e i tha: “Ma sill pak ujë në katrovë që të pi”. 11 Kur u nis ajo për t’i sjellë ujë, ky e thirri prapë dhe i tha: “Të lutem, më sill edhe një kafshatë bukë në dorë”! 12 Ajo iu përgjigj: “Pasha Zotin, Hyjin tënd, unë nuk kam bukë, por vetëm një grusht miell në tinar dhe pakëz vaj në qyp. Ja, po i mbledh dy‑tri dru e do të shkoj në shtëpi për ta gatuar për mua e per djalin tim, do ta hamë e do të vdesim”.
13 Por Elia i tha: “Mos ki frikë aspak, por shko e bëj siç the; porse më parë ma piq mua një kulaç të vogël me atë miell që ke e ma sill, dhe pastaj gatuaj për vete e për djalin tënd. 14 Sepse kështu thotë Zoti, Hyji i Izraelit:
‘Në tinar mielli s’do të mungojë,
në qyp vaji s’do të mbarojë
derisa të vijë dita
që Zoti të falë shi mbi tokë’”.
15 Ajo shkoi e bëri si i tha Elia. Dhe u ushqye ajo, Elia dhe familja e saj për shumë ditë. 16 Tinari i miellit nuk u mbarua as qypi i vajit nuk u pakësua sipas fjalës së Zotit që e tha me anë të Elisë.


LECTIO DIVINA -MEDITIM – LUTJE.

PROFETI ELIA, I PASIONUAR I ZOTIT.

Pse profeti EliA është këtu, larg vendit të tij? Ai është profet në mbretërinë e Veriut, dhe kjo ndodhi diku tjetër, në Sarepta, një qytet në bregdetin fenikas, një rajon që në atë kohë bënte pjesë në mbretërinë e Sidonit dhe jo aspak në mbretërinë e Izraelit. Qartë, profeti i madh ka lënë atdheun e tij që është vendi i misionit të tij për t'u strehuar jashtë shtetit: ai është në mërgim vullnetar, mund të thuhet. Çfarë po ndodh atëherë në atdheun e tij?
Jemi në shekullin e nëntë para Krishtit, pasi bëhet fjalë për profetin e madh Eli, dhe më saktë gjatë mbretërimit të mbretit Akab dhe mbretëreshës Jezabel (rreth vitit 870). Por Jezabelja nuk është vajzë Izraelite, ajo është vajza e mbretit të Sidonit; duke u martuar me të, Akabi ka praktikuar një politikë aleancë (çka mbretërit bëjnë shpesh), por ai ka marrë një rrezik; sepse martesa me një të huaj (pra pagane) është hapi i parë drejt apostazisë, e dimë mirë. Ja pallati, qyteti, së shpejti populli, të hapur ndaj idhujtarisë! Sepse mbretëresha e re pagane ka sjellë me vete zakonet e saj, lutjet e saj, statujat e saj, priftërinjtë e saj; tani katërqind priftërinj të këtij kulti idhujtar shfaqen në pallat dhe pretendojnë se Baali është zoti i vërtetë i pjellorisë, shiut, rrufeve dhe erës. Sa për mbretin Akab, shumë i dobët, ai e lejon këtë, më keq, tradhëton fenë e tij dhe e ka çuar apostazinë deri në ndërtimin e një tempulli të Baalit në kryeqytetin e tij, Samaria.
Për profetin Eli dhe besimtarët e Zotit, kjo është turp! Sepse i pari i urdhërimeve ishte: "3 Mos ki tjetër Zot, përveç meje. 4 Mos bëj kurrfarë idhulli” (Dal,20.3-4). Ishte A, B, C-ja në një farë mënyre e Aleancës me Perëndinë e Moisiut: Vetëm Perëndia është Perëndi, të gjitha idhujtë nuk shërbejnë për asgjë.
Sigurisht, nëse Elia luante rolin e tij si profet, ai nuk mund të bënte gjë tjetër veçse të kundërshtonte mbretëreshën Jezabel, e kundërshtimi i tij nuk ka munguar! Por si provohet që idhujtë nuk janë gjë tjetër veçse statuja të pafuqishme? Ishte në atë kohë që ndodhi një thatësirë e madhe në Izrael; Elia e shfrytëzoi rastin: pretendoni se Baali është perëndia e shiut? Mirë, unë, Elia, do t'ju tregoj që Perëndia i Izraelit është i Vetmi dhe që gjithçka, shiu apo thatësira, vjen nga ai dhe nga askush tjetër. Do të shohim se çfarë do të ndodhë.
Teksti ynë i sotëm ndodhet në atë moment; i njoftuar nga Perëndia, Elia deklaroi solemnisht, në prezencën e Akabit:
“Pasha jetën e Zotit, Hyjit të Izraelit, në shërbimin e të cilit jam unë : në këto vite s’do të bjerë as vesë as shi, përveç në thënça unë” (1 Mbr. 17,1).
Përkthehet, për të kuptuar: Perëndia është i vetmi zot i elementeve, Baalet tuaj nuk mund të bëjnë asgjë. Pastaj ai u largua për t'u fshehur sepse Perëndia i tha:
"3 Largohu prej këndej e shko në lindje dhe fshihu në përroin Kerit, që është përballë Jordanit. 4 Kështu do të mund të pish ujë nga përroi, kurse korbave u kam urdhëruar të ta sjellin ushqimin atje”(1 Mb. 17,3-4).
“7 Pas do kohe, përroi shteri, sepse nuk binte shi. 8 Atëherë Elisë i qe drejtuar fjala e Zotit e i tha: 9 “Ngrihu e shko në Sareptën e sidonasve dhe qëndro atje. I kam urdhëruar një vejushe të të ushqejë” ( v.7-9).
Sigurisht, Elia u bind dhe ja ku është në Sareptë.


DUHET BESIMI.

Ja pra profeti i madh, lypësi, (i udhëhequr nga Perëndia, është e vërtetë, por lypësi prapëseprapë) dhe i detyruar t'i kërkojë një të panjohure:
“Ma sill pak ujë në katrovë që të pi”. 11 Kur u nis ajo për t’i sjellë ujë, ky e thirri prapë dhe i tha: “Të lutem, më sill edhe një kafshatë bukë në dorë”! 12 Ajo iu përgjigj: “Pasha Zotin, Hyjin tënd, unë nuk kam bukë, por vetëm një grusht miell në tinar dhe pakëz vaj në qyp. Ja, po i mbledh dy‑tri dru e do të shkoj në shtëpi për ta gatuar për mua e per djalin tim, do ta hamë e do të vdesim” (v.10-12). (Nënkuptohet: ky do të jetë vakti ynë i fundit, pasi këto janë furnizimet e mia të fundit).
Por pasi Zoti ka folur, duhet të tregohet guximit të besimit; është roli i profetit për ta kujtuar këtë:
" Por Elia i tha: “Mos ki frikë aspak, por shko e bëj siç the; porse më parë ma piq mua një kulaç të vogël me atë miell që ke e ma sill, dhe pastaj gatuaj për vete e për djalin tënd. 14 Sepse kështu thotë Zoti, Hyji i Izraelit:
‘Në tinar mielli s’do të mungojë,
në qyp vaji s’do të mbarojë
derisa të vijë dita
që Zoti të falë shi mbi tokë’”.

15 Ajo shkoi e bëri si i tha Elia. Dhe u ushqye ajo, Elia dhe familja e saj për shumë ditë. 16 Tinari i miellit nuk u mbarua as qypi i vajit nuk u pakësua sipas fjalës së Zotit që e tha me anë të Elisë” (v. 13-16).
Por për të bërë këtë, ishte e nevojshme që e veja e Sareptës, e cila ishte një pagane, të luante jetën e saj (meqë ajo gjithçka që ka mbetur) mbi fjalën e Perëndisë së Izraelit. Qëllimi i autorit të tekstit është i qartë: populli që përfitoi nga të gjitha kujdeset e Perëndisë do të bënte mirë të merrte shembull nga disa paganë! Ndërsa populli i zgjedhur vdes nga uria dhe fatkeqësia, në tokën e tij që është kthyer në idhujtari, paganët mund të përfitojnë nga bujaria e Perëndisë, thjesht sepse kanë besim. Dhe gruaja e Sareptës madje e dëgjoi Perëndinë t'i fliste (duke i urdhëruar ta furnizonte profetin e saj): kjo do të thotë: Fjala e Perëndisë, vëllezërit e mi, gjithashtu tingëllon në tokë pagane, le të thuhet! Më vonë, Jezusi nuk do t'i kënaqë bashkëkombësit e tij duke i kujtuar këtë episod (Lk. 4, 25-26). Në tekstet e vonshme të Besëlidhjes së Vjetër (dhe libri i parë i Mbretërve është pjesë e tij), paganët shpesh jepen si shembull: kuptohej mirë që shpëtimi i Perëndisë është premtuar për të gjithë njerëzimin dhe jo vetëm për Izraelin.
Mësimi i madh i këtij leximi, në fund të fundit, është kujdesi i Perëndisë për ata që i besojnë atij: profeti që beson mjaftueshëm për të kundërshtuar Akab e Jezabel ... e veja që merr rrezikun të zhveshë veten nga gjithçka që i ka mbetur ... Njëri dhe tjetri janë në dorën e Perëndisë. Njëri dhe tjetri do të plotësohen përtej pritjes së tyre.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXII ORD. VITI B.

MË 10-11-2024.


PSALMI: 146. 6c-7, 8-9a, 9bc-10


6,c: Zoti e mban besnikëri për amshim.
7 u jep të drejtën të nëpërkëmburve,
U jep ushqimin të uriturve,
Zoti i çliron robërit.
8 Zoti u jep dtitën e syve të verbërve.
Zoti i ndreq të kërrusurit,
Zoti i do të drejtët,
9a Zoti i mbron ardhacakët

9bc Zoti u ndihmon bonjakëve e të vejave
ndërsa mëkatarëve ua pështjellon udhët.
10 Zoti do të mbretërojë për jetë,
Hyji yt, o Sion,
nga breznia në brezni.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

KUR IZRAELI E RISHIKON HISTORINË E VET.


“Zoti u jep të drejtën të nëpërkëmburve,
U jep ushqimin të uriturve,
Zoti i çliron robërit.
8 Zoti u jep dtitën e syve të verbërve” (v.7-8).
Kur populli i Izraelit këndon këtë psalm, ai tregon historinë e vet. Dhe i jep falënderime për mbrojtjen e pandryshueshme të Perëndisë; populli i ka përjetuar të gjitha këto situata: shtypja në Egjipt, për të filluar, nga e cila Perëndia e çliroi “me dorë të fortë dhe krah të shtrirë” siç thonë ata; dhe, më vonë, shtypja në Babiloni dhe, përsëri, Perëndia ndërhyri. Dhe ky psalm, për më tepër, është shkruar pas kthimit nga robëria në Babiloni, ndoshta për shugurimin e Tempullit të rivendosur. Tempulli ishte shkatërruar në vitin 587 p.e.s. nga trupat e mbretit të Babilonisë, Nabukodonosorit. Por Kiri, mbreti i Persisë, nga ana e tij (në vitin 539 p.e.s.) dhe, që nga viti 538, u lejoi Judenjve, të cilët ishin skllevër në Babiloni, të ktheheshin në Izrael dhe të rindërtonin Tempullin e tyre. Shugurimi i këtij Tempulli të rindërtuar u festua me gëzim dhe me fervor. Libri i Esdras tregon:
“16 Atëherë bijtë e Izraelit ‑ priftërinj, levitë e të tjerët të riatdhesuar nga mërgimi me gëzim të madh e bënë kushtimin e kësaj Shtëpie të Hyjit”(Esd 6,16).
Ky psalm, pra, është i mbushur me gëzimin e kthimit në vend. Për një herë tjetër, Perëndia sapo ka provuar besnikërinë e tij ndaj Besëlidhjes së tij: ai e ka çliruar popullin e tij, ai ka vepruar si i afërmi i tij më i ngushtë, hakmarrësi i tij, “shpenguesi” i tij, siç thotë Bibla. Kur Izraeli e lexon përsëri historinë e tij, ai mund të dëshmojë se Perëndia e ka shoqëruar atë gjatë gjithë luftës së tij për lirinë:
“Zoti u jep të drejtën të nëpërkëmburve,
U jep ushqimin të uriturve,
Zoti i çliron robërit” (v. 8).
Izraeli ka përjetuar urinë, gjithashtu, në shkretëtirë, gjatë Ekzodit, dhe Perëndia dërgoi manën dhe shkurtat për ushqimin e tij: “Zoti u jep ushqimin të uriturve”. Dhe, pak nga pak, u zbulua ky Perëndi i cili, sistematikisht, merr anën e drejtimit të të shtypurve dhe ngritjes së të vegjëlve të çdo lloji.
Ata janë të verbër, ata, të cilëve Zoti u hap sytë, të cilëve Zoti u zbulon veten gradualisht, përmes profetëve të tij, që nga shekujt; ata janë të shtypurit që Zoti i ngre pa ndërprerje, që Zoti i bën të qëndrojnë në këmbë; ata janë ky popull në kërkim të drejtësisë që Zoti e udhëheq: "Zoti i do të drejtit".
Pra, kjo është një këngë mirënjohjeje që ata këndojnë këtu: "ZOti u bën drejtësi të shtypurve / Të uriturve, ai u jep bukë / Zoti u hap sytë të verbërve / Zoti i ngre të shtypurit / Zoti i do të drejtit / Zoti i mbron të huajt / ai i mbështet të vejat dhe të jetimët. Perëndia yt, o Sion, përgjithmonë".
Keni vënë re këmbënguljen në emrin "Zoti": këtu, ai përkthen emrin e famshëm të Perëndisë, EMRI i zbuluar Moisiut në kaqubën e ndezur: katër shkronjat "YHVH" që flasin për praninë e përhershme, aktive, çliruese, të Perëndisë në çdo moment të jetës së popullit të tij.
Po rikthehem në vargun e fundit të sotëm, "Perëndia yt, o Sion, përgjithmonë". "Zoti është Perëndia yt": në Bibël, shprehja "Perëndia im" (ose "Perëndia yt") është gjithmonë një kujtim i Aleancës, e gjithë aventure të mahnitshme e Aleancës midis Perëndisë dhe popullit të tij të zgjedhur: Aleancë me të cilën Perëndia nuk ka ndonjëherë dështuar.
"Perëndia yt përgjithmonë": së pari, edhe një herë, vërej se lutja e Izraelit është e orientuar drejt të ardhmes; ajo e kujton të kaluarën vetëm për të forcuar pritjen e saj, shpresën e saj. Dhe për më tepër, kur Perëndia i kishte thënë emrin e tij Moisiut, ai ia kishte thënë në dy mënyra: këtë emër të famshëm, të paprononcueshëm në katër shkronja, YHVH që e gjejmë shpesh në Bibël, dhe veçanërisht në këtë psalm, dhe që ne e përkthejmë "Zoti"; por edhe, dhe për më tepër, ai kishte filluar me këtë, ai kishte dhënë një formulë më të zhvilluar, "Ehiè asher ehiè" që përkthehet në shiqen si njëkohësisht një e tashme "Unë jam ai që jam" dhe një e ardhme "Unë do të jem ai që do të jem". Mënyrë për të thënë praninë e tij të përhershme dhe për gjithmonë pranë popullit të tij.


NJË MODEL PËR T'U NDJEKUR.

Pastaj, insistimi në të ardhmen, "përjetë" synon gjithashtu për forcimin e angazhimit të popullit. Është shumë e dobishme të përsëritet ky psalm jo vetëm për të njohur thjesht të vërtetën e veprës së Zotit në favor të Popullit të tij, por edhe për të dhënë vetes një vijë drejtimi: sepse, në fund të fundit, ky inventar është gjithashtu një program i jetës: nëse Zoti ka vepruar kështu ndaj Izraelit, ky i fundit ndihet i detyruar të bëjë të njëjtën gjë për të tjerët; të gjithë të përjashtuarit nga bota (dhe nga shoqëritë tona) nuk do të njohin dashurinë që Zoti e ka për ta, vetëm nëpërmjet sjelljes së atyre që janë dëshmitarët e parë të saj.
Prandaj, insistimi i Ligjit të Moisiut dhe i Profetëve mbi këtë pikë. Për të filluar, Ligji ishte përshkruar për të edukuar popullin që t'i përshtatet pak nga pak mëshirës së Zotit: për këtë arsye, ai përfshinte shumë rregulla për mbrojtjen e veja, të jetimëve, të huajve. Për shkak se Zoti e çon pa lodhje popullin e tij, dhe nëpërmjet tij, të gjithë njerëzimin, në një rrugë të gjatë lirie, Ligji kishte vetëm një qëllim: të bënte Izraelin një popull të lirë, respektues të lirisë së të tjerëve.

Sa i përket profetëve, qëndrimi i tyre ishte kryesisht ndaj të varfërve dhe të dëshpëruarve të çdo lloji që gjykonin besnikërinë e Izraelit ndaj Besëlidhjes. Nëse bëjmë inventarin e fjalëve të profetëve, ne jemi të detyruar të pranojmë se kujtimet e tyre për rendin mbahen kryesisht në dy pika (të cilat ndoshta na befasojnë): një luftë e ashpër kundër idhujtarisë, nga njëra anë, (e pamë me Elia në leximin e parë) dhe thirrjet për drejtësi dhe kujdes për të tjerët, nga ana tjetër. Deri në pikën që Hyji guxon të thotë: "Mëshirën e dua, e jo flijimet, njohjen e Zotit, e jo olokaustet." (Oz 6,6); ose edhe:
“T’është dëftuar ç’është e mirë, o njeri,
e çka Zoti kërkon prej teje:
s’kërkon tjetër pos të zbatosh drejtësinë,
të duash mirësinë,
të jetosh kujdesshëm me Hyjin tënd!” (Mi 6,8).

Për të përfunduar, ju e dini frazën nga libri i Ben Sirakut:
"Lotët e vejushave rrjedhin mbi faqet e Zotit" (Sir 35,18).
Populli i Izraelit është i sigurt për këtë, janë të gjitha lotët e të gjithë atyre që vuajnë që rrjedhin mbi fytyrën e Zotit... Por atëherë, nëse ne jemi mjaft pranë Zotit, logjikisht, ato lotët duhet të rrjedhin edhe mbi fytyrat tona! ... Kjo është ndoshta kuptimi fjalisë, të jemi në imazhin dhe në përngjasimin e Zotit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXII ORD. VITI B.

MË 10 -11- 2024.


LEXIMI I DYTË: Hb. 9, 24-28.

24 Sepse Krishti nuk hyri në Shenjtëroren e Shenjtëroreve të punuar me dorë, që është vetëm shëmbëllesë e thjeshtë e asaj të vërtetës, por drejt në qiell: që tani të ndërmjetësojë për ne para fytyrës së Hyjit.
25 Jo veç, që shumë herë ta flijojë vetveten sikurse kryeprifti çdo vit hyn në Shenjtëroren e Shenjtëroreve me gjak të huaj;
26 - përndryshe do t’i ishte dashur të pësojë shumë herë që prejkrijimit të rruzullit. Por tani u dëftua një herë të vetme - në mbarimin e kohës - për ta asgjësuar mëkatin me anën e flijimit të vetvetes.
27 Dhe, sikurse njerëzve u duhet një herë të vdesin - e pastaj vjen gjyqi –
28 kështu edhe Krishti: u flijua vetëm një herë për të shlyer mëkatet e të gjithëve, kurse herën e dytë - jo më në lidhje me mëkate - do t’u duket atyre që e presin për t’u shëlbuar.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

VENDI I TAKIMIT.

Autori i letrës drejtuar Hebrenjve, siç e kemi parë këto javë, iu drejtohet të krishterëve me prejardhje hebreje që mund të kenë ndonjë nostalgji për kultin e vjetër; në praktikën e krishterë, nuk ka më tempull, nuk ka më flijime të përgjakshme; a është kjo ajo që Zoti dëshiron? Atëherë autori ynë rimarrë një nga një të gjitha realitetet, të gjitha praktikat e fesë hebreje dhe ai demonstron që të gjitha këto janë të vjetra.
Këtu, bëhet fjalë kryesisht për Tempullin, i quajtur "shenjtërorja"; autori sqaron: duhet të bëhet dallimi ndërmjet shenjtërores së vërtetë në të cilën Zoti banon, domethënë vetë qielli, dhe tempulli i ndërtuar nga njerëzit që natyrisht është vetëm një kopje e zbehtë. Hebrenjtë ishin veçanërisht krenarë, dhe me të drejtë, për tempullin e tyre të mrekullueshëm në Jerusalem. Megjithatë, ata kurrë nuk e harruan që çdo ndërtim njerëzor mbetet njerëzor për nga përcaktimi dhe prandaj, i dobët, i papërsosur, i shkatërrueshëm. Për më tepër, askush në Izrael nuk pretendonte të mbyllte praninë e Zotit në një tempull, edhe pse ishte i madh. Ndërtuesi i parë i tempullit në Jerusalem, mbreti Salomon thoshte tashmë: "A mund të banojë vërtet Zoti në tokë? Qiejt vetë dhe qiejt e qiejve nuk mund të të përmbajnë! Sa më pak kjo Shtëpi që unë ndërtova!" (1 Mbr. 8,27).
Pra kështu, ne e kemi ditur gjithmonë, që nga Dhiata e Vjetër, se Prania e Zotit nuk ishte e kufizuar në Çadrën e Takimit gjatë Eksodit, as, më vonë, në tempullin e Jeruzalemit. Por ne e pranuam këtë vend lutjeje si një dhuratë: në mëshirën e tij, Zoti kishte pranuar t'i jepte popullit të tij një shenjë të dukshme të Pranisë së tij.
Tani, për të krishterët, tempulli i vërtetë, vendi ku takohen me Zotin nuk është më një ndërtesë: mishërimi i Jezu Krishtit i ka ndryshuar gjërat: tani vendi i takimit midis Zotit dhe njeriut është Jezu Krishti, Zoti bërë njeri. Në një formë tjetër, kjo është ajo që Shën Gjoni u shpjegon lexuesve të Ungjillit të tij, në episodin e shitësve të larguar nga Tempulli: ishte pak kohë para festimeve hebreje të Pashkëve, Jezusi që kishte shkuar në Jeruzalem me dishepujt e tij, ishte lejuar të dëbonte nga oborri i Tempullit të gjithë ndryshuesit e monedhave dhe tregtarët e bagëtive për sakrificat. Dhe Gjoni, më vonë, e kishte kuptuar: brenda pak kohësh, të gjitha këto do të ishin të vjetruara. Një dialog, ose më mirë një grindje, kishte filluar midis Judëve dhe Jezusit: Judët i kishin pyetur: "Çfarë shenje do të na tregosh që të veprosh në këtë mënyrë?" (përkthejeni "në emër të kujt mund të lejohesh të bësh revolucionin?") Dhe Jezusi kishte përgjigjur: "Shkatërroni këtë tempull dhe, në tre ditë, do ta ngre sërish." Më vonë, pas Ringjalljes, dishepujt e kishin kuptuar: "Tempulli për të cilin ai po flet, ishte trupi i tij." (Jn 2,13-21).


ZOTI NË MES TË NJERËZVE

Kthehem te teksti ynë. Letra për Hebrenjët thotë të njëjtën gjë: letë mbetemi të mbjellë në Jezus Krishtin, le të ushqehemi me trupin e tij, kështu ne jemi të vendosur në praninë e Perëndisë; ai hyri një herë e përgjithmonë në shenjtëroren e vërtetë dhe ai "qëndron përballë fytyrës së Perëndisë" (këto janë termat që përdoren për të folur për priftërinë). "Krishti nuk hyri në një shenjtëror të ndërtuar nga dora e njeriut, figurë e shenjtërorit të vërtetë; ai hyri në qiellin e vërtetë, për të qëndruar tani për ne përballë fytyrës së Perëndisë".
Kur hyri ai? Sigurisht, me vdekjen e tij. Përsëri, ne shohim vendin qendror të kryqit në misterin e krishterë, për të gjithë autorët e Testamentit të Ri. Pak më larg (Hb 10), autori i letrës për Hebrenjë do të saktësojë se kjo vdekje e Krishtit është vetëm kulmi i një jete të tërë të dhënë dhe se kur flitet për sakrificën e tij, duhet të kuptohet "akti i shenjtë që ishte e gjithë jeta e tij" dhe jo vetëm orët e fundit të Pasionit.
Për momentin, teksti që kemi para syve flet vetëm për pasionin e Krishtit dhe sakrificën e tij, pa specifikuar më tej. Ai krahasoln sakrificën e Krishtit me atë që ofroi prifti i madh i Izraelit, çdo vit në ditën e Yom Kippur (fjalë për fjalë "Dita e Faljes"): këtë ditë, prifti i madh hynte vetëm në Shenjtërorin e Shenjtorëve: duke shqiptuar Emrin e Shenjtë (YHVH) dhe duke derdhur gjakun e një demi (për mëkatet e veta) dhe gjakun e një bicki (për mëkatet e popullit), ai rinovonte solemnisht Besëlidhjen me Perëndinë. Në daljen e priftit të madh nga Shenjtërorja e Shenjtorëve, populli i mbledhur jashtë e dinte që mëkatet e tij ishin falur. Por kjo rikonfirmim i Besëlidhjes ishte i brishtë, dhe duhej të përsëritej çdo vit: "Prifti i madh, çdo vit, hynte në shenjtërore duke ofruar një gjak që nuk ishte i tij".

Ndërsa Aleanca që Jezu Krishti e ka lidhur me Atin në emrin tonë është e përsosur dhe përfundimtare: në fytyrën e Krishtit në kryq, besimtarët zbuluan fytyrën e vërtetë të Perëndisë që i do të vetët deri në fund; tani ata nuk gabojnë më për Perëndinë, ata e dinë se Perëndia është Ati i tyre, ashtu siç është Ati i Jezusit; ata më në fund mund të jetojnë me të gjithë zemrën e tyre Aleancën që Perëndia u ofron; e gjithë kjo është risia, Aleanca e Re e sjellë nga Krishti.

Atëherë, ne nuk frikësohemi më nga gjykimi i Perëndisë: ne besojmë dhe pohojmë se "Jezusi do të kthehet për të gjykuar të gjallët dhe të vdekurit" (në Besimin tonë), por ne tani e dimë që, në Perëndi, gjykimi është sinonim i shpëtimit: "Krishtu, pasi u ofrua vetëm një herë për të hequr mëkatet e shumë njerëzve, do të shfaqet një herë të dytë, jo për shkak të mëkatit, por për shpëtimin e atyre që e presin".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXII ORD. VITI B.

MË 10-11-2024.


UNGJILLI: Mk. 12, 38-44.

8 Pastaj në mësimin e vet u thoshte:
“Ruajuni prej skribëve, të cilëve u pëlqen të shëtisin në petka të gjata, t’i përshëndesin të tjerët në sheshe, 39 të zënë selitë e para në sinagoga e kryet e vendit në gosti. 40Ata i përlajnë shtëpitë e vejushave, e bëjnë gjasme thonë uratë të gjata! Këta do të gjykohen veçanërisht rreptë!”
41 Pastaj u ul përballë arkës e vërente si populli qitte para në arkë. Shumë pasanikë qitnin shumë. 42 Erdhi gjithashtu një vejushë skamnore. Ajo qiti dy lepta, d. m. th. një të katërtën e asit. 43 Atëherë Jezusi i grishi nxënësit e vet dhe u tha:
“Për të vërtetë po ju them: kjo vejushë skamnore qiti më shumë se të gjithë të tjerët që hodhën para në arkë. 44 Sepse të gjithë qitën prej tepricës, kurse kjo prej skamjes së vet qiti gjithçka pati: gjithë sa pati për jetesën e vet”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


PAMJA E JASHTME?

“Kujdes…” Kjo është një fjalë e papritur nga goja e Jezusit! Jemi në kapitullin e fundit të Ungjillit të Markut, para pasionit dhe ringjalljes së Krishtit. Jezusi u jep këshillat e tij të fundit dishepujve të tij. Disa vargje më lart, ai u tha atyre:
“KIni besim tek Zoti (11,22) …”Çdo gjë që kërkoni në lutje, besoni se e keni marrë dhe do t’ju jepet”. Pak më tej, ai do t’u këshillojë edhe një herë: “Vëriani mendjen të mos ju gënjejë kush! 6 Sepse do të vijnë shumë njerëz në emrin tim e do t’ju thonë: ‘Unë jam!’ dhe do të gënjejnë shumëkënd. 7 Por edhe kur të dëgjoni për luftëra e për lajme luftërash, mos u shqetësoni! Këto duhet të ndodhin, por as atëherë ende nuk është mbarimi” (13,5-7).
Këtu, është diçka si “Mos ia jepni besimin tuaj kujtdo!”. Bëhet fjalë për disa skribë. Ne mund të jemi të befasuar nga kjo fuqia e Jezusit, por ajo rrjedh nga stili profetik: sa herë kemi parë se profetët përdorin një gjuhë shumë të ashpër për të stigmatizuar disa qëndrime; megjithatë, nuk bëhet fjalë për Jezusin që të bëjë një proces në mënyrë të përgjithshme për të gjithë skribët.
Skribet gëzonin një konsideratë të madhe në kohën e Jezusit, dhe kjo konsideratë zakonisht ishte e justifikuar. Kush ishin ata? Laikë që kishin studiuar Ligjin e Moisiut në shkolla të specializuara, të diplomuar të Ligjit (siç do të thuhej sot "doktorë të teologjisë"). Ata kishin të drejtën të komentonin Shkrimin dhe të predikonin. Ata merrnin pjesë në SInedrin, gjykatën e përhershme të Jeruzalemit e cila mblidhej në Tempull dy herë në javë. Më të mirët prej tyre quheshin "Mësues të Ligjit". Respekti që u jepte atyre ishte në të vërtetë ai që ndihej për vetë Ligjin. Libri i Ben Sirakut (ose Siracid) i kushton një faqe të tërë (Si. 38,34 - 39,11) lavdërimit të shkribëvet:
"Ai që me shpirt i kushtohet frikës së Hyjit, që përsiat në ligjin e të Tejetlartit, që shqyrton urtinë e të gjithë të vjetërve dhe i kushtohet huluntimit të profecive ...dhe dëpërton në hollësitë e shëmbëlltyrave. Kërkon vështrimin e fshehtë të Fjalëve të U dhe thëllohet në fshehtësitë e shëbëlltyrave" (Si 39,1 ... 3). Por kjo njohje popullore mund të ngjitej në kokën e disave: në sinagogat, ata kishin vende të rezervuara në rreshtat e para, dhe gjuhët e këqija vërenin se këto vende, në mënyrë të çuditshme, i ktheheshin shpinën Tabelave të Ligjit dhe ishin të vendosura përballë publikut!
Jezusi manifeston një liri shumë të madhe ndaj tyre: në vargjet e mëparshme, ai i ka nderuar njërin prej tyre: Marku na tregon se “Jezusi, duke parë se ai kishte bërë një vërejtje të mençur, i tha: Nuk je larg Mbretërisë së Perëndisë” (12,34). Këtu, nga ana tjetër, ai duket se i merr në pyetje më në përgjithësi; në të vërtetë, kjo është vetëm një përgjigje ndaj ngacmimit që ai ka pësuar nga disa prej tyre, që nga fillimi i jetës së tij publike, dhe që e ka bërë të vetëdijshëm për xhelozinë e tyre ndaj tij. Në fakt, Marku ka treguar me bollëk, gjatë gjithë ungjillit, mosbesimin e rritur të skribëve kundër Jezusit.
Duhet t’i lexojmë (ose t’i lidhim) të gjitha këto episode: shërimin e paralizuarit të Kafarnaumit (2,6-7); darka te Levi (2,16); akuzat se ai është një ndihmës i djallit, gjë që do të shpjegonte fuqinë e tij: “Skribët që kishin zbritur nga Jeruzalemi thanë: “Ai ka Beelzebulin në vetvete dhe: Është me anë të kryetarit të demonëve që ai i dëbon demonët”(3,23). Ose diskutimi mbi mosrespektimin e traditave (7,5).
Xhelozia e tyre u kthye ngadalë në urrejtje dhe lindi në mendjen e tyre ideja për ta vrarë atë: pasi ai i dëboi shitësit nga Tempulli: "Kur dëgjuan kryepriftërinjtë e skribët, kërkonin mënyrën si ta vrisnin; por e druanin, sepse populli mbarë ishte i ngazëlluar me mësimin e tij" (11,18: në thelb është xhelozia e profesorëve). Pas episodit të shitësve, pikërisht, ata do t'i kërkojnë atij të justifikojë autoritetin e tij: "27 Prapë erdhën në Jerusalem. Ndërsa Jezusi po ecte nëpër Tempull, iu afruan kryepriftërinjtë, skribët e pleqtë 28 e i thanë: “Me ç’pushtet i bën ti këto? Ose kush ta dha ty pushtetin të veprosh kështu?”(11,27-28). Në fakt, në momentin e Pasionit, Pilati nuk do të bëjë gabim: Marku shënon: "10 Sepse e dinte mirë se kryepriftërinjtë e kishin dorëzuar prej smire. 11 Por kryepriftërinjtë e nxitën turmën t’ua lëshojë më mirë Barabën” (15,10-11).
Jezusi është plotësisht i vetëdijshëm për urrejtjen që është objektivë, por kjo nuk është ajo që u përgojon atij; në sytë e tij, ka diçka më të rëndë: "Ata i gëlltisin pasuritë e vejave"; me këtë, ai u përgojon disave që përfitojnë nga funksioni i tyre; mund të supozohet se skribët, duke dhënë konsulta, vejat ndoshta u kërkonin këshilla ligjore (të cilat nuk ishin falas, duket!) "Ata i gëlltisin pasuritë e vejave dhe, për pamjen, bëjnë lutje të gjata: do të gjykohen edhe më rëndë". Frazë e ashpër, por plotësisht në stilin profetik: ne e dimë mirë se fortësimi i zemrës vjen ngadalë nëse nuk kujdesemi; ata që përmenden këtu "bëjnë lutje të gjata, për pamjen", por kjo lutje e rrejshme nuk është natyrisht një lutje e vërtetë, sepse më pas, ata i vjedhin njerëzit e varfër ... lutja e tyre nuk i afron ata me Zotin; (përkthejeni ata vetë e përjashtojnë veten nga shpëtimi).


GUXIMI I DHËNSHMËRISË.

Dhe ja që një e veja shfaqet, pikërisht për të bërë ofertën e saj. Ajo është e varfër, pa dyshim, Marku e thotë tre herë (v.42, 43 “e veja e varfër”; v. 44 "varfëria"): kjo ishte fatkeqësisht e zakonshme, sepse ato nuk kishin të drejtë për trashëgiminë e burrit të tyre dhe fati i tyre varet kryesisht nga bamirësia publike. Prova e varfërisë së tyre është në insistencën e veçantë të Ligjit për mbështetjen që duhet t'i jepet vejës dhe jetimëve, gjë që një shkrimtar nuk mund ta injorojë, ai, specialisti i Ligjit. E veja shkon prapë për të lënë dy monedha të vogla; dhe është ajo që Jezusi i jep si shembull dishepujve të tij: "Amen, po ju them: kjo e veja e varfër ka hedhur më shumë në arkë se të gjithë të tjerët. Sepse të gjithë kanë hedhur nga teprica e tyre, por ajo ka hedhur nga varfëria e saj: ajo ka dhënë gjithçka, gjithçka që kishte për të jetuar". Ungjilli nuk thotë më shumë, por reflektimi i Jezusit për të lë të kuptohet që besimi i saj do të shpërblehet... Lidhja me leximin e parë të kësaj të dielë (veja e Sareptës) është sugjestive: siç e veja e Sareptës i dha ushqimin e saj të fundit profetit Eli, kjo e tempullit të Jeruzalemit i jep monedhat e saj të fundit. Besimi i saj në Zot shkon deri atje. Deri në marrjen e maksimumit të rrezikut, heqjen e plotë.
Këto këshilla të fundit të Jezusit për dishepujt e tij do të marrin disa ditë më vonë një lehtësim shumë të veçantë. Nga ana e tyre, do të duhet të zgjedhin sjelljen e tyre në Kishën e sapoformuar. Modeli që Zoti i tyre u ka caktuar, nuk është shfaqja e disa shkrimtarëve, kërkimi i tyre për nderime... por bujaria e fshehtë e vejës dhe guximi i rrezikut të plotë.

[ninoenina]

PËRGATITIA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITII B.

MË 17-11-2024.

LEXIMI I PARË: Dan. 12,1-3.

1 Në atë kohë do të ngritet Mikaeli, Princi i Madh, që i mbron bijtë e popullit tënd. Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë! Në këtë kohë populli yt do të shpëtojë: secili që do të gjendet i shkruar në Libër.
2 Një numër i madh i atyre që flejnë në tokën e pluhurit do të zgjohen: disa për jetën e pasosur e disa për turpin e përhershëm.
3 Dijetarët do të shkëlqejnë porsi kthjelltësia e kupës qiellore, e ata që ua kanë mësuar shumë njerëzve drejtësinë, do të shkëlqejnë porsi yjet në amshimin e përhershëm.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NË TURBULLIRËN E PËRNDJEKJES.

Ka të paktën dy pohime shumë të rëndësishme të profetit Daniel në këto pak rreshta: së pari, një fjalë ngushëllimi për bashkëkohësit e tij që po kalojnë një periudhë të tmerrshme; së dyti, dhe kjo është një risi shumë e madhe, një shpallje e besimit në Ringjalljen e të vdekurve.
Së pari, një fjalë ngushëllimi për bashkëkohësit e tij që po kalojnë një periudhë të tmerrshme… Kur Daniel thotë: “Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë!” (V.1).
Do të jetë një kohë shtrëngimi, siç nuk ka pasur kurrë, flitet për të ardhmen, por kjo është vetëm një pamje: sepse jemi në një periudhë pushtimi dhe persekutimi, në të cilin nuk mund të qarkullojnë libra kundërshtimi të pafshehur; atëherë autorët i shkruan librat me foljen në kohën e kaluar, ose në kohën e të ardhmën, asnjëherë në kohën e tashme. Por lexuesit nuk gabohen. Ata e dinë shumë mirë, ata që libri i Danielit e kanë në duar: e dinë që gjithçka lexohet në të, tregon realitetin e kohës së tyre, që i përket atyre menjëherë. Dhe kjo është ajo për të cilën kanë nevojë.
Jemi në shekullin e dytë para Krishtit. Që nga pushtimet e mëdha të Aleksandrit të Madh, vendi është nën pushtim grek; Aleksandri dhe pasuesit e tij të parë u treguan liberalë ndaj popullsive të vendeve të pushtuara, por koha ka kaluar që nga Aleksandri; dhe pasuesi i tij në pushtet në vendin e Judenjve, në kohën e librit të Danielit, domethënë rreth vitit 170 para Krishtit, ishte një personazh i njohur, Antioku Epifan, i famshëm në kujtesën hebreje.

Antiokusi përfshihet në një persekutim të tmerrshëm kundër hebrenjve: ai ndalon çdo praktikë fetare dhe kërkon që t'i bëhen atij nderimet që deri më tani i bëheshin vetëm Perëndisë; ai, tani, është qendra e Tempullit dhe e jetës fetare; për hebrenjtë, zgjedhja është e qartë: duhet të nënshtrohen ose të mbeten besnikë ndaj fesë së tyre, duke përballuar, në këtë rast, torturën dhe vdekjen. Dhe në egërsi, Antiokusi e di punën e tij. Si gjithmonë në këto raste, do të shihen dy qëndrime: disa do të përkulen: sprova është shumë e vështirë; por shumë hebrenj kanë zgjedhur besnikërinë dhe e kanë paguar me jetën e tyre. Për të qëndruar besnikë ndaj fesë së etërve të tyre, ndaj Aleancës së Perëndisë thjesht…
Në këtë kohë, profeti Daniel merr fjalën. Mesazhi i tij i parë është një fjalë ngushëllimi për të gjithë ata që përballen me rastin e tmerrshëm të ndërgjegjes:
"Në atë kohë do të ngritet Mikaeli, Princi i Madh, që i mbron bijtë e popullit tënd. Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë! Në këtë kohë populli yt do të shpëtojë” (v. 1).
"Koha e vështirësisë, siç nuk ka pasur kurrë", është ajo që po përjetojnë hebrenjtë në këtë moment, është një përndjekje aq e ashpër që i tejkalon në tmerr të gjitha ato që kombi ka përjetuar më parë.
Danieli u tha atyre në thelb: Mikeli, kreu i Engjëjve, kujdeset për ju... duket se në tokë, ajo në të cilën banoni, miqtë e mi, ajo që po përjetoni, është dështimi, vdekja e të mirëve, tmerri... fitorja e atyre që mbjellin të keqen dhe terrorin. Por, në fund, ju jeni fituesit e mëdhenj! Lufta zhvillohet si në tokë ashtu edhe në qiell: ju, shihni vetëm atë që po ndodh në tokë, por në qiell, mbani mend, ushtritë qiellore tashmë e kanë fituar fitoren për ju.
Kjo është një tipar i librit të Danielit që përfaqëson historinë e njerëzimit dhe këtu të popullit të Aleancës, si një luftë gjigante: një luftë për të cilën tashmë e dimë fituesin.


LINDJA E BESIMIT NË RINGJALLJE.

Ja pra mesazhi i ngushëllimit të Danielit për të gjallët. Por ka të gjithë ata që vdiqën në këtë tragjedi: ata bënë sakrificën e jetës së tyre për të mos e tradhtuar Perëndinë e gjallë... Paradoks!... Atëherë, për Danielin, kjo bëhet e qartë: Perëndia nuk mund t'i braktisë përjetësisht ata që pranuan të vdesin për të. Ata vdiqën, është e vërtetë, por ata do të ringjallen. Dhe ja një fitore e re e zbulimit: atij i takon Danieli nderi që të jetë i pari që e ka parë këtë dritë të jashtëzakonshme të besimit.
Pas dy mijë vjetësh të krishterimit, fjala "Ringjallje" është pjesë e fjalorit tonë të përditshëm. Por deri tani nuk ishte folur për të kurrë. Si gjithmonë, duhet të vendosim veten në kontekstin e historisë së gjatë të pedagogjisë biblike dhe zhvillimit progresiv të besimit të Izraelit. Për shekuj me radhë, çështja e ringjalljes individuale nuk u ngrit asnjëherë: interesi ishte për popullin dhe jo për individin, për të tashmen dhe të ardhmen e popullit, por jo për ditën e nesërme të individit.
Për të besuar në ringjalljen individuale, duhet të kombinojmë dy elementë: së pari, të interesohemi për fatin e individit, për veten e tij (dhe jo vetëm të popullit); së dyti, të besojmë në një Perëndi besnik që nuk të lë të braktisur në vdekje. Në pikën e parë, interesi për fatin e individit shfaqet vetëm gradualisht në historinë e Izraelit; kjo ka qenë një pushtim, një përparim shumë i vonuar. Dihet mirë që nocioni i përgjegjësisë individuale daton vetëm nga mërgimi në Babiloni (në shekullin e gjashtë para Krishtit). Në pikën e dytë, besimi në besnikërinë e Perëndisë nuk mund të vinte vetëm nga përvoja, dhe prandaj gradualisht edhe ajo. Siguria se Perëndia interesohet për njeriun dhe nuk i dëshiron asgjë tjetër përveç të mirës, dhe se prandaj nuk e braktis kurrë, është zhvilluar në ritmin e ngjarjeve konkrete të historisë së Popullit të Zgjedhur. Është përvoja historike e Besëlidhjes që ka ushqyer besimin e Izraelit.
Një ditë, ata arritën në përfundimin se Perëndia që dëshiron njeriun të lirë nga çdo skllavëri, nuk mund ta lë atë në zinxhirët e vdekjes. Pak nga pak kjo bindje doli në dritë: dhe ajo u shfaq pikërisht në ditën kur disa besimtarë ishin kaq besnikë ndaj Perëndisë të gjallë, saqë sakrifikuan jetën e tyre për të. Në mënyrë paradoksale, vdekja e tyre ishte për vëllezërit e tyre burimi i besimit në jetën e përjetshme.
"Dijetarët do të shkëlqejnë porsi kthjelltësia e kupës qiellore, e ata që ua kanë mësuar shumë njerëzve drejtësinë, do të shkëlqejnë porsi yjet në amshimin e përhershëm” (v. 3).
Për martirët, pra, është e qartë: ata do të ringjallin për jetën e përjetshme; por për të tjerët? Një nga frazat e Danielit tingëllon pak si një lloj verdikti pa apel:
"Një numër i madh i atyre që flejnë në tokën e pluhurit do të zgjohen: disa për jetën e pasosur e disa për turpin e përhershëm” (v.2).
Për momentin, autori i librit të Danielit e sheh ringjalljen vetëm për të drejtin; por do të ketë hapa të tjerë në zbulimin e projektit të Zotit. Sot dihet se ringjallja është premtuar për çdo mish; sepse njerëzimi nuk është i ndarë në dy: të mirët dhe të këqijtë; askush nuk është krejtësisht i mirë, askush nuk është krejtësisht i keq. Është në secilin prej nesh që do të bëhet ndarja. Gjithçka që është në rendin e dashurisë vjen nga Zoti dhe për këtë do të jetojë përjetësisht.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11-2024.

PSALMI: 16, 5.8, 9-10, 11.

5 Zoti është pjesa e trashëgimit tim dhe gota,
në dorën tënde është fati im!
8 Zotin e kam gjithmonë para sysh,
më rri në të djathtë, nuk kam sesi të rrëzohem!

9 Prandaj galdon zemra ime, gëzon shpirti im,
mbarë trupi im pushon në qetësi.
10 S’do të ma lësh shpirtin në Nëntokë,
as s’do të lejosh që Shenjti yt të kalbet në dhe.

11 Ti do të ma tregosh udhën e jetës,
gëzimin e plotë para fytyrës sate,
kënaqjen e amshueshme në të djathtën tënde.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SFIDA E MADHE.

Në këta vargjet që na janë paraqitur sot, gjithçka duket kaq e thjeshtë! Perëndia, je ti dhe vetëm ti, Perëndia im, unë të dua vetëm Ty… “Martesa” është e përsosur…! (në njëfarë mënyre). Dhe ju njihet kënga e zezakëve që është frymëzuar prej këtij psalmi:
"Ti je, Zot, shpërblimi i zemrës sime, Ti je trashëgimia ime, Në Ty, Zot, unë kam vendosur lumturinë time, Ti, i vetmi je trashëgimia ime”. Në realitet, nën këtë pamje kaq të thjeshtë, ky psalm përkthen një luftë të tmerrshme, atë të besnikërisë ndaj fesë së vërtetë: pikërisht ajo që u diskutua në leximin e parë, kur Danieli i inkurajonte vëllezërit e tij të mos e mohonin besimin e tyre pavarësisht persekutimit nga ana e mbretit grek Antioku Epihani.

Kjo luftë e besnikërisë ka qenë fati i Izraelit që nga fillimi. Nëse Moisiu, që nga periudha e Eksodit, është treguar kaq i vendosur për këtë, është sepse rreziku i idhujtarisë ishte shumë real: kujtojeni episodin e viçit të artë (Eks 32). Me pretendimin se Moisiu vononte pak shumë të zbriste nga mali, populli u nxitua të harronte të gjitha premtimet e tij të bukura; ishte premtuar:
“Do të bëjmë gjithçka tha Zoti” (Dal. 19,7)
Dhe Perëndia tha qartë të mos krijojnë statuja, është shumë e rrezikshme... Pse është e rrezikshme që njerëzit të bien në idhujtari? Sepse gjithçka do të mbarojë me të vërtetë duke besuar se ekzistojnë perëndi të tjerë të cilëve mund t’u besojnë. Po, por, është shumë e pakëndshme, ky Perëndi i papërkufizuar, i largët; ne nuk e dimë asgjë për të, nuk kemi ndikim mbi të. Prandaj, pasi Moisiu vonoi, u bë shpejt për të bindur Aaronin dhe u ndërtua një statujë e bukur, një viç i gjithë ari.
Dhe pastaj, përsëri, kur hyrën këtë njerëz në Kanaan, rreziku i idhujtarisë ka qenë i vazhdueshëm: kur gjithçka nuk shkon siç duam, kur shfaqen lufta, uria, epidemia... ndoshta nuk besohet se dy mundësi, dy siguri janë më të mira se një? Dhe pastaj, kush na thotë që Perëndia ynë, ai që na shoqëroi në Sinain, ka fuqi këtu, në Kanaan? A nuk është Baal, perëndia i Kananejve, që mbretëron këtu?
Kjo është arsyeja pse profetët kanë çuar një luftë të ashpër kundër idhujtarisë gjatë gjithë historisë biblike. Sepse Perëndia na do të lirë dhe idhujtaria është skllavëria më e keqe: prova? ajo çon në vepra mizore që nuk kanë më asgjë njerëzore (si flijimet e fëmijëve). Ky psalm, pra, përkthehet në formën e lutjes së predikimit të profetëve: ai tingëllon pak si një rezolutë e besimtarëve ndaj këtij predikimi, dhe në të njëjtën kohë lutja e drejtuar te Perëndia për të na ndihmuar të qëndrojmë fort. Ja disa vargje që nuk i lexojmë këtë të diel: "Ruajmë, o Perëndia im, unë e kam bërë ty strehën time. I kam thënë Zotit: Ti je Perëndia im! Nuk kam ndonjë lumturi tjetër përveç teje. Të gjithë idhujt e vendit, këta perëndi që unë i kam dashur, nuk pushon së përhapur shkatërrimin e tyre, dhe njerëzit vrapojnë pas tyre. (Jo) Unë nuk do të shkoj t'u ofroj gjakun e flijimeve; emri i tyre nuk do të dalë nga buzët e mia! "(v. 1-4).
“Të gjithë idhujt e vendit, këta perëndi që unë i adhuroja, vazhdojnë të përhapin shkatërrimin e tyre, dhe njerëzit nxitojnë pas tyre” : kjo do të thotë që rreziku është i vërtetë; madje edhe më të mirët duket se bien pre e tij. “Nuk do të shkoj t'u ofroj atyre gjakun e flijimeve; emri i tyre nuk do të dalë nga buzët e mia” : kjo flet fillimisht për flijimet njerëzore, sigurisht, por jo vetëm: në Izrael çdo gjest, çdo praktikë fetare duhet të drejtohet ekskluzivisht te Perëndia i Besëlidhjes dhe vetëm te ai, thjesht sepse ai është Perëndia i vetëm i gjallë, ai që është i vetmi në gjendje të udhëheqë popullin e tij në rrugën e vështirë të lirisë. Gjatë shekujve, është kuptuar më mirë se Perëndia është Perëndia i vetëm, jo vetëm për Izraelin, por për të gjithë popujt. Dhe është bërë e qartë se kërkesa e ekskluzivitetit të Perëndisë ndaj popullit të tij është kundrapesha e Besëlidhjes, e zgjedhjes së Izraelit: Perëndia e zgjodhi këtë popull dhe e zbuloi veten si Perëndia i vetëm i vërtetë; nëse Izraeli i përgjigjet me dinjitet kësaj thirrjeje duke u lidhur ekskluzivisht me Perëndinë e tij, atëherë, vetëm atëherë, ai do të jetë në gjendje të përmbushë misionin e tij si dëshmitar i Perëndisë së vetëm para kombeve të tjera. Por nëse ai lejon veten të bëjë nderime ndaj perëndive të tjera, çfarë dëshmie do të mund të japë? Nga kjo vjen kërkesa e madhe e profetëve.


Dhe pastaj, përsëri, kur Populli i Zgjedhur hyri në Kanaan, rreziku i idhujtarisë ka qenë i vazhdueshëm: kur gjithçka nuk shkon siç duam, kur shfaqet lufta, uria, epidemia... nuk besoni se dy siguri janë më të mira se një? Dhe pastaj, kush na thotë që Perëndia ynë, ai që na shoqëroi në Sinain, ka fuqi këtu, në Kanaan? A nuk është Baal, perëndia i Kananejve, ai që mbretëron këtu?



NË IMAZHIN E LEVITIT.

Në këtë psalm, Izraeli ilustron statusin e tij shumë të veçantë si popull i zgjedhur duke u krahasuar me një levit: "Zot, pjesa ime dhe kupa ime: prej teje varet fati im. Pjesa që më takon më jep kënaqësi; unë kam madje edhe trashëgiminë më të mirë". Këto shprehje "pjesë, kupa, trashëgimi ..." janë aludime në situatën e veçantë të levitëve: në kohën e ndarjes së Tokës së Izraelit midis fiseve të pasardhësve të Jakobit, anëtarët e fisit të Levit nuk kishin marrë pjesë nga territori: pjesa e tyre ishte Shtëpia e Perëndisë (Tempulli), shërbimi i Perëndisë.. jeta e tyre e tërë ishte kushtuar shërbimit të kultit; ekzistenca e tyre ishte e siguruar nga dhjetëzat (sot, do të thonim taksa e Kishës) dhe nga një pjesë e korrjeve dhe mishit që ofroheshin në sakrificë. Duke reflektuar, pozicioni i Izraelit si popull i kushtuar Perëndisë në mesin e njerëzimit, është i ngjashëm me statusin shumë të veçantë të levitëve në Izrael. Kjo besnikëri (e levitëve dhe aq më shumë e popullit të Izraelit), ky shenjtërim në shërbim të Zotit, është burim i gëzimit të madh: "Perëndia im, të kam bërë ty strehën time, më mëso rrugën e jetës: para fytyrës sate, më mbush me gëzim! Në të djathtën tënde, përjetësi e kënaqësive!"
Unë ndalem te kjo frazë e fundit: “Në të djathtën tënde, përjetësi e kënaqësive!” Pas leximit të parë të kësaj të diele (Dn. 12) që shpallte Ringjalljen e trupave, mund të mendohet se bëhet fjalë për të njëjtën gjë këtu; por, në të vërtetë, përjetësia për të cilën flitet këtu nuk është një konfirmim i ringjalljes individuale; të mos harrojmë që subjekti i vërtetë i të gjithë psalmeve nuk është kurrë një individ i veçantë por gjithmonë i gjithë populli i Izraelit. Populli është i sigurt se do të mbijëtojë përjetësisht pasi është i zgjedhuri i Perëndisë së gjallë. Dhe dihet mire se, kur u përbë ky psalm, shumë kohë para librit të Danielit, askush nuk imagjinonte ende mundësinë e një Ringjalljeje individuale.
Në të njëjtën mënyrë vargu "Nuk mund të më lësh të bie në vdekje, as të mos lejosh që shenjti yt të shohë kalbëzim" nuk është një shpallje besimi në Ringjalljen individuale, por një thirrje për mbijetesën e popullit; sigurisht, më vonë, kur, me profetin Daniel (leximi i parë), filluan të besonin në Ringjalljen e të vdekurve, e lexuan këtë varg në këtë kuptim. Më vonë, e aplikuan këtë varg në Jezus: tani, me Jezu Krishtin, ne mund të themi me bindje: "Zemra ime gëzon, shpirti im gëzon ... Ti nuk mund të më lësh të bie në vdekje ... Në të djathtën tënde, pres një përjetësi e kënaqësive".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11-2024.

LEXIMI I DYTË: Hb. 10,11-14.18.

Në Besëlidhjen e Vjetër,
11 ndërsa çdo prift tjetër qëndron qëndron gati çdo ditë për pët të bërë shërbësën e kultit e shpesh kushton po të njejtat fli, të cilat assesi s’mund t’I shlyejnë mëkatet, 12 Krishti përkundrazi duka pasë kushtuar për mëkate vetëm një flit të vetme, rri përgjithmonë në të djathën e Hyjit, 13 dhe qysh atëherë prit vetëm që armiqtë e tij të vihen shtrojë e këmbëve të tija. 14 Dhe vërtetisht, me një kusht të vetëm i përsosi për amshin të shenjtëruarit…18 Tashti aty ku u falën mëkatet, nuk ka më kushte për to.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

AI QË E ÇLIRON NJERËZIMIN NGA FATALITETI I MËKATEVE

Një nga qëllimet kryesore të letrës drejtuar Hebrenjve, si dhe të të gjitha teksteve të Testamentit të Ri, është t’i bëjë të kuptuarit se Jezusi është Mesia i pritur; por disa nga lexuesit e kësaj letre drejtuar Hebrenjve prisnin me padurim një Mesi që do të ishte një Prift. Pra, bëhet fjalë për të treguar se si Jezusi është pikërisht ky Mesi-prift i pritur; prandaj, priftëria judaike është tejkaluar: priftërinjtë e Besëlidhjes së Vjetër kanë plotësuar rolin e tyre; nga tani, jemi në një regjim të ri, atë të "Besëlidhjes së Re" dhe nuk ka më veçse një prift, Jezu Krisht.
Kjo është arsyeja pse autori ynë zhvillon gjatë të gjitha karakteristikat e priftërinjve të kohës së tij dhe i krahason ato me Jezu Krishtin. Krahasimi, sot, ka të bëjë me dy pika: së pari, liturgjia e priftërinjve të Besëlidhjes së Vjetër ishte ditore dhe ata ofronin pa pushim të njëjtat sakrifica; Jezusi, nga ana e tij, ofroi një sakrificë unike; së dyti, kulti i priftërinjve hebrenj ishte i pafrytshëm, pasi sakrificat e tyre nuk patën kurrë mundësi të çlironin nga mëkatet. Ndërsa përmes sakrificës së tij unike, përmes jetës që dha, Jezusi e hoqi një herë e mirë mëkatin nga bota.
Të jemi të sinqertë, ky lloj arsyetimi na është mjaft i panjohur; por për mjedisin hebre dhe kristian të kohës, të gjitha këto shqetësime ishin shumë të rëndësishme.
Le të fillojmë me shprehjen "heqja e mëkateve" sepse ndoshta është ajo që na befason më shumë në këtë tekst: dhe megjithatë autori e do me siguri këtë shprehje sepse fjala mëkat përsëritet disa herë në këto disa fraza. Sigurisht, as ju, as unë, asnjë njeri nuk mund të pretendojë se nuk është bërë asnjë mëkat prej vdekjes dhe ringjalljes së Krishtit. Por të thuash se Jezusi ka hequr mëkatin e botës, do të thotë se mëkati nuk është më një fatkeqësi sepse Shpirti Shenjt na është dhënë.
Ky është kuptimi i frazës: "Ai i ka çuar drejt përsosmërisë ata që e shenjtërojnë." Le të kuptojmë mirë: fjala "përsosmëri", këtu, nuk ka një kuptim moral; ajo do të thotë më shumë "përmbushje, përfundim". Ne jemi udhëhequr nga Krishti në përmbushjen tonë, kjo do të thotë se ne përmes tij jemi përsëri bërë njerëz dhe gra të lirë: të lirë për të mos rënë në urrejtje, dhunë, xhelozi; të lirë për të jetuar si bijtë dhe bija të Zotit dhe si vëllezër dhe motra mes nesh.
Kjo është arsyeja pse, në çdo Euharisti, ne vazhdojmë të themi: “Ja, qëngji i Hyjit, ja ai që i shlyen mëkatet e botës”. Është një revolucion i vërtetë, për njëfarë mënyre! Është pikërisht ajo që e paralajmëruan profetët: Jeremia, për shembull, kur fliste për Besëlidhjeen e Re:
“31 Ja, po vijnë ditët ‑ është fjala e Zotit ‑ kur do të lidh me shtëpinë e Izraelit e me shtëpinë e Judës një Besëlidhje të Re. 32 Jo si Besëlidhja që e pata bërë me etërit e tyre, atë ditë kur i mora për dore, për t’i nxjerrë nga toka e Egjiptit. Këtë Besëlidhje qenë ata që e thyen. Atëherë unë u dëftova se jam zotëria i tyre ‑ është fjala e Zotit. 33 Por ja Besëlidhja që unë do ta lidh pas këtyre ditëve me shtëpinë e Izraelit ‑ është fjala e Zotit ‑ : Në shpirtin e tyre do ta fus Ligjin tim, do ta shkruaj në zemrën e tyre. Atëherë do të jem Hyji i tyre e ata do të jenë populli im” (Jer. 31,31-33).
Dhe Ezekieli:
“26 Unë do t’ju jap një zemër të re, një shpirt të ri do ta fus në ju, do ta nxjerr nga mishi juaj zemrën e gurtë e do t’ju jap një zemër mishi. 27 Shpirtin tim do ta fus në ju e do të bëj që të ecni urdhërimeve të mia e t’i zbatoni e t’i vini në veprim gjyqet e mia” (Ez. 36,26-27).
Lumturia e madhe e të parëve të krishterë ishte pikërisht kjo siguri se Jezusi kishte përmbushur këtë premtim të madh të Zotit. Tani e tutje, ne mund ta lejojmë Shpirtin Shenjt të drejtojë jetët tona. Sigurisht, kjo nënkupton që ne të qëndrojmë gjithmonë të ngjitur ngushtë pas Jezusit, si dega mbi hardhinë.
Një formulë tjetër befasuese në këtë tekst: “Jezu Krishti u ul përgjithmonë në të djathtën e Zotit dhe qysh atëherë pret vetëm që armiqtë e tij të vihen shtrojë e këmbëve të tija”. Në të vërtetë, ajo i drejtohet një kategorie tjetër të lexuesve të letrës ndaj Hebrenjve, ata që prisnin një Mesi-mbret.


U UL NË TË DJATHËN E ATIT.

Shpjegohem: shprehja: “i ulur në të djathtë të Zotit” ka qenë për shekuj një titull mbretëror në Izrael: përse? Sepse, shumë konkretisht, nëse vendoseshit prapa tempullit të Jerusalemit dhe pallatit mbretëror (në kohën kur të dy ishin ende në këmbë), dhe shikonit drejt Lindjes, pallati mbretëror ishte vërtet në të djathtë të Tempullit, poshtë: që do të thotë se froni i mbretit ishte në të djathtën e asaj që mund të quhej froni i Zotit. Në mënyrë të drejtpërdrejtë, në ditën e shugurimit të tij, kur merrte pronësinë mbi fronin e tij, mbreti i ri u ul në të djathtën e Zotit. Prandaj shohim se çfarë do të thotë: “Jezusi Krisht u ul përgjithmonë në të djathtën e Zotit”. Është thjesht një pohim që Jezusi është vërtet mbreti-Mesia që prisnin.
Fjala e mëposhtme thotë saktësisht të njëjtën gjë: “Ai tani pret që armiqtë e tij të vendosen nën këmbët e tij”. Po ashtu, duhet të vendosim veten në kontekst: në shkallët e fronit të mbretërve në atë kohë, ishin të gdhendur ose të skulptuar silueta të burrave të lidhur në pranga; ato figura përfaqësonin armiqtë e mbretërisë; duke u ngjitur shkallëve të fronit të tij, mbreti shkelte këto figura, ai simbolikisht i shkelte armiqtë e tij. Kjo nuk ishte një egersirë e paarsyeshme, por një garanci sigurie për nënshtruarit e tij.
Sigurisht që tani nuk e shohim më fronin e mbretërve të Jeruzalemit, por froni i Tutankhamon në Muzeun e Kajros ka saktësisht këto skulptura të njëjta. Në Izrael, e vetmja gjurmë që na ka mbetur është fraza që profeti e thoshte në emër të Zotit për çdo mbret të ri, në ditën e kurorëzimit të tij, dhe citohet në psalmin 110:
“1 I tha Zoti Zotit tim: “Rri në të djathtën time,
derisa t’i vë armiqtë e tu shtrojë për këmbët e tua”!
2 Skeptrin e pushtetit tënd Zoti do ta shtrijë nga Sioni:
sundo mes armiqve të tu! Ulu në djathtën time, që të bëj armiqtë e tu shkallë të këmbëve tua” (Ps. 110, 1-2).
Për autorin e letrës së Hebrenjve, është një mënyrë e figurshme për të na thënë se Jezu Krishti është vërtet Mesia, ai që prisnin, mbreti përjetshëm, pasardhës i Davidit. Dhe nëse Jezusi është vërtet Mesia, atëherë, nga tani e tutje, bota e vjetër ka mbaruar.
- Ka mbetur një pyetje: pse flasim për sakrificën e Meshës? Autori i Letrës drejtuar Hebrenjve, vetë, na thotë: “Kur falja jepet, nuk ofrohet më sakrifice për mëkatin”. Në fakt, ne e kemi ruajtur fjalën “sacrifice” por, me Jezus Krishtin, kuptimi i saj ka ndryshuar plotësisht: për të, “të sakrifikosh” (sacrum facere, të kryesh një akt të shenjtë) nuk do të thotë të vrasësh një ose një mijë kafshë, por të jetosh në dashuri dhe të bësh të jetojë vëllanë tënd. Profeti Hosea e thoshte tashmë (në shekullin e tetë para Krishtit) në emër të Zotit:
“Dua dashurinë e jo flinë,
njohjen e Hyjit më se holokaustet” (Os 6,6).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD.. VITI B.

MË 17-11-2024.

UNGJILLI: Mk. 13,24-32.

24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden.’
26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit.”
28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë.”
32 “Sa për atë ditë e për atë orë, s’di askush, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

STILI APOKALIPTIK.

Jezusi s’na kishte mësuar shumë pak mbi këtë lloj diskursi! Papritmas, stili i tij fillon të ngjajë me një letërsi shumë të lulëzuar në kohën e tij, por shumë të huaj për mendësitë tona aktuale. Duhet të kujtojmë se shekujt e fundit para epokës së krishterë kishin përjetuar një eferveshencë të madhe intelektuale, jo vetëm në Izrael, por në Egjipt, Greqi, Mesoopotami. Letërsia Aapokaliptike dhe të parashikimit të të ardhmës u bë e pasur; në të gjitha civilizimet, në të gjitha fetë, pyetjet ishin gjithmonë dhe kudo të njëjtat: kush do të ketë fjalën e fundit? A po shkon njerëzimi në mënyrë të pakthyeshme në humnerë? Ose mirë do të triumfojë? Çfarë do të ndodhë në fund të botës?
Pak nga pak, një stil lindi në të gjithë Lindjen e Mesme për të trajtuar këto tema: kudo shihen të njëjtat imazhe: trazira kozmike, errësira të diellit ose hënës, personazhe qiellore, engjëj apo demonë; ajo që është interesante për ne, është se si besimtarë, hebrenj e pastaj të krishterë, morën format e këtij stili të kohës së tyre, duke e mbushur atë me mesazhin e tyre, shpalljen hyjnore. Kjo është arsyeja pse, në Bibël, ky stil letrare quhet “apokaliptik” sepse sjell një “shpallje” nga ana e Zotit (literalisht, folja greke “apocaluptô” do të thotë “të heqësh një cep të perdeve”, “të shpallësh”). Në kuptimin e “të heqësh perden që mbulon historinë e njerëzve”.
Kjo lloj gjuhe na është mjaft e huaj sot, por në kohën e Jezusit, ajo ishte e qartë për të gjithë. Ishte një gjuhë e koduar: në sipërfaqe, flitet për diellin, yjet, hënën dhe për gjithçka që mund të parashikoje ndryshime. Por në të vërtetë, bëhet fjalë për diçka krejt ndryshe! Bëhet fjalë për fitoren e Perëndisë dhe të fëmijëve të tij në luftën e madhe që ata zhvillojnë kundër së keqes që prej fillimit të botës. Ky është një aspect i veçantë të besimit judeo-kristian. Është prandaj një keqkuptim të përdorësh fjalën "Apokalips" në lidhje me ngjarje tmerruese: në gjuhën e besimtarëve, hebre ose kristiane, është pikërisht e kundërta. Zbulesa e misterit të Perëndisë nuk ka për qëllim kurrë të frikësojë njerëzit, por e kundërta, t'u mundësojë atyre të përballen me të gjitha trazirat e historisë duke ngritur cepin e perdeve për të ruajtur shpresën.


PËR TË SHPALLUR SHPËTIMIN.

Çdo herë që profetët e Testamentit të Vjetër duan të njoftojnë Ditën e madhe të Zotit, fitoren e tij përfundimtare kundër të gjitha forcave të së keqes, hasim të njëjtin gjuhë, të njëjtat imazhe. Për shembull, profeti Joel:
“ 10 Para tij u trand toka,
u tund qielli,
u errësuan dielli e hëna,
edhe yjet zunë të mos ndritin!
11 Edhe Zoti bëri të dëgjohet
zëri i tij në krye të ushtrisë së vet.
Vërtet është e madhe ushtria e tij,
e fortë edhe zbatuese e urdhrit të tij!
Vërtet është e madhe Dita e Zotit,
shumë e tmerrshme, kush mund t’i bëjë ballë?” (Jl 2,10-11).
Ose më tej:
“ 1 E pas këtyre:
Do ta ndikoj Shpirtin tim
mbi çdo njeri
e do të bëhen profetë bijtë e bijat tuaja,
pleqtë tuaj ëndrra do të shohin,
jelmoshat tuaj do të kenë vegime.
2 Madje edhe mbi skllevër të mi ‑ burra e gra,
në ato ditë do ta ndikoj Shpirtin tim.
3 Do të bëj shenja të bindshme në qiell e në tokë:
gjak e zjarr e shtylla tymi!
4 Dielli do të kthehet në terr
e hëna në gjak
para se të vijë dita e Zotit
e madhe dhe e tmerrshme!
5 Do të ndodhë:
Gjithkush që ta thërrasë emrin e Zotit
do të shëlbohet,
sepse shpëtimi do të jetë
në Malin Sion e në Jerusalem
‑ sikurse tha Zotynë ‑
e ndër të mbeturit gjallë ata
që Zoti t’i thërrasë” (Jl 3, 1-5).
Dhe në kapitullin 4:
“ 15 U terratisën diell e hënë,
yjet e humbën shkëlqimin e vet!
16 Ulërin Zoti nga Sioni,
i jehon zëri nga Jerusalemi;
dridhen qielli edhe toka!
Për popull të vet strehim është Zoti,
fortesë për bij të Izraelit!” (Jl 4,15-16).
Të gjithë këto tekste kanë një pikë të përbashkët: ato nuk janë bërë për të shqetësuar, përkundrazi, pasi njoftojnë fitoren e Zotit të dashurisë. Çrregullimi kozmetik që ata përshkruajnë me kënaqësi, nuk është gjë tjetër veçse një imazh i përmbysjes plotësisht të situatës; mesazhi është: “Zoti do të ketë fjalën e fundit”. E keqja do të shuhet përfundimisht; për shembull, Isaia përdor të njëjtat imazhe për të shpallur gjykimin e Zotit:
“ 10 Të qiellit yjet e yjësitë e tij
s’do ta lëshojnë dritën e vet,
posa të lindë do të erret dielli,
as hëna s’do të bëjë dritë më!”(Is 13,10).
Është i njëjti Isaia që, disa vargje më lart, shpall shpëtimin e bijve të Zotit:
“1 Atë ditë thuaj:
”Të falënderoj, o Zot,
se, megjithëse ishe zemëruar kundër meje,
u qetësua hidhërimi yt
e ti më ngushëllove.
2 Ja, Hyji Shëlbuesi im,
kam besim e nuk kam frikë,
sepse fuqia ime e mburrja ime është Zoti,
Ai është shpëtimi im” (Is 12,1-2).
Dhe ju keni dëgjuar Joel: “Kushdo që do të thërrasë emrin e ZOTIT, do të shpëtohet... ZOTI është një strehë për popullin e tij”.
Në stilin apokaliptik, krejtësisht konvencional, pra, shpallja e besimit është ‘Zoti është zot i historisë dhe dita vjen kur e keqja do të zhduket’. Nuk duhet të flasim për “fundin e botës” por për “transformimin e botës” për “ndryshimin e botës”, për “rinovimin e botës”.
Në Besëlidhjen e Re, e cila gjithashtu herë pas here përdor stilin apokaliptik, për shembull në Ungjillin e Markut të këtij të diele, mesazhi i besimit mbetet afërsisht i njëjtë, me këtë sqarim megjithatë: fjala e fundit, fitorja përfundimtare e Zotit kundër së Keqes, është për tani, në Jezu Krisht. Prandaj, nuk është e çuditshme që disa ditë para Pashkës së tij të fundit në Jeruzalem, Jezusi e përdor këtë gjuhë, këto imazhe: lufta midis Krishtit dhe forcave të së Keqes është në pikun e saj dhe në këtë tekst, nëse dimë të lexojmë midis rreshtave, kemi një mesazh ekuivalent me frazën e Jezusit në Ungjillin e Gjonit:
“ 33 Jua thashë këto që ta keni paqen në mua.
Në botë keni vuajtje,
por mos u trembni
‑ unë e munda botën!”(Gjn 16,33).

[ninoenina]

F.A. E DIELA XXXIII ORD. VITI B. UNGJILLI.

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11-2024.

UNGJILLI: Mk.13,24-32.

24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden.’
26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit.”
28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë.”
Dita dhe ora e panjohur
32 “Sa për atë ditë e për atë orë, s’di askush, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Nëse ne lexojmë pa ndërprerje Ungjillin sipas Markut, kur arrijmë në kapitullin 13, ne bllokohemi, na del përpara një gjuhë të errët, misterioze, të vështirë, ndryshe nga e gjithë pjesa tjetër e Ungjillit.
Ungjilli që lexohet sot është pikërisht nga ky kapitull.
Do të dëgjojmë Jezusin që flet për luftëra, tërmete, fatkeqësi, epidemitë, do të shpallë errësimin e diellit, do të thotë që hëna nuk do të japë më dritën e saj, yjet do të bien nga qielli.
Dhe interpretimi që na vjen menjëherë në mendje është se Jezu Krishti po bën parashikime të errëta për të ardhmen tonë, madje për fundin e botës.
Ta themi menjëherë, Jezu Krishti nuk po flet fare për fundin e botës, madje po na jep një lajm të bukur... po lind bota e re.
Dhe për të shmangur këto interpretimet e gabuara që akoma qarkullojnë dhe pastaj për të kapur mesazhin e gëzimit dhe shpresës, është e nevojshme të bëjmë një përmendje të kontekstit historik në të cilin Evangelisti Marku e ka përbërë këtë kapitull.
Ungjilli i tij është shkruar rreth vitit 68, ky kapitull disa vjet më vonë.
Cila është situata e komunitetit të Romës?
Është një komunitet ende traumatizuar nga përndjekja e Neronit që sapo kishte përfunduar, e cila ka zgjatur nga viti 64 deri në vitin 68.
Shumë vëllezër janë vrarë në një mënyrë të egër, siç tregon historiani Tacit, në një faqe të paharrueshme të Annaleve të tij.
Është emocionuese për ne si krishterë të lexojmë se çfarë kanë përjetuar vëllezërit tanë të besimit.
Me këta martirë kanë humbur jetën gjithashtu dy kolonat e Kishës së Parë, Pjetri dhe Pali, por plagë më e dhimbshme ka qenë ndarja që është krijuar brenda këtij komuniteti gjatë përndjekjes: përsëri Taciti na thotë se ka pasur krishterë që i kanë denoncuar vëllezërit e tyre.
Pastaj, një kohë kaosi, pas vdekjes së Neronit ka ndodhur disa muaj në të cilët perandoria dukej si në prag të kolapsit: luftëra të dhunshme, civile, kanë sjellë në pushtet me një vazhdimësi të shpejtë tre perandorë: Galbon, Otonin, Vitellin, deri sa më pas Vespasiani mori pushtetin.
Dhe gjithmonë Taciti na njofton se kishte një konfuzion të madh në perandori, qarkullonin zëra të ndryshëm, fantastikë për fundin e Neronit; disa thoshin se ai ishte ende gjallë dhe se do të shfaqej sërish pas pak.

Pastaj vijnë vitet e pestilencave, katastrofave, urisë dhe sidomos në vitin 70 Jeruzalemi u shkatërrua dhe Tempulli u shkatërrua.
Është në këtë moment dramatik që të krishterët e Romës ndihen të shqetësuar dhe pyesin:
“Ku po shkon bota?
Si pajtohen këto ngjarje të frikshme me shpresat që Ungjilli ka zgjuar në të gjithë ne?
Ku është ajo botë e re që duhej të ishte shfaqur? Janë kaluar dyzet vjet nga Pashka dhe ne shohim që në botë vazhdojnë garat, dhunat... çfarë kuptimi ka gjithçka që po ndodh?
Ka një mister që mbulon këto ngjarje dhe askush nuk zbulon kuptimin që mund të ketë jeta jonë”.
Kur ka këto kohë kaotike, ka një rrezik që përballet dhe ne e përjetojmë edhe sot sepse shfaqen gjithmonë disa fanatikë të ndezur që bëjnë parashikime katastrofikë për të ardhmen dhe pastaj ka njerëz naivë që u besojnë atyre.
Për çfarë arsye?
Sepse ata premtojnë, për ndjekësit e tyre, se do të shpëtojnë nëse i dëgjojnë atë që ata sugjerojnë dhe nëse kërkojnë edhe para, njerëzit besojnë akoma më shumë sepse thonë: “Kështu ne blejmë këtë shpresë të shpëtimit”.
Ja përse Marku e nis këtë faqe duke na referuar një rekomandimi të sinqertë nga Jezusi.
Kujdesuni sepse mund të mashtroheni dhe të lexoni në mënyrë të gabuar ngjarjet e historisë dhe kështu të bëni zgjedhje të pavërteta.
Të dëgjojmë se çfarë rekomandon Jezusi:
“5 Atëherë Jezusi nisi t’u flasë: “5 Vëriani mendjen të mos ju gënjejë kush! 6 Sepse do të vijnë shumë njerëz në emrin tim e do t’ju thonë: ‘Unë jam!’ dhe do të gënjejnë shumëkënd. 7 Por edhe kur të dëgjoni për luftëra e për lajme luftërash, mos u shqetësoni! Këto duhet të ndodhin, por as atëherë ende nuk është mbarimi. 8 Sepse, do të ngrihet popull kundër popullit, mbretëri kundër mbretërisë, do të ndodhin tërmete në vende të ndryshme e do të ketë uri. Ky është fillimi i vështirësive të tmerrshme. 9 Por ju kujdesuni për veten: do t’ju dorëzojnë gjyqeve, do t’ju frushkullojnë ndër sinagoga, do t’ju qesin para qeveritarëve e para mbretërve për shkak timin, që të dëshmoni para tyre. 10 Por më parë duhet t’u shpallet Ungjilli të gjithë popujve” (Mk. 13,5-10).
Duke dëgjuar këto fjalë misterioze të Jezusit, ndoshta edhe ne si shumë të tjerë, u nxitëm të mendojmë se Ai po aludonte për fundin e botës.
Nëse megjithatë reflektojmë pak, ne pyesim: “Por a tha ndonjë gjë të çuditshme apo të re?”
Përgjigjja është jo.
Ai thjesht po paraqiste atë që ndodhte në kohën e tij, atë që më parë ndodhi në kohën e Neronit dhe atë që ndodh gjithmonë, edhe sot.
Kur ndodhi ndonjëherë në histori që të mos kishte luftëra, popuj kundër popujve, mbretër kundër mbretërve?
Kur ndodhi ndonjëherë që të mos kishte tërmete, fatkeqësi, katastrofa? Jezusit nuk po i shpallte katastrofa të jashtëzakonshme, mjafton të hapësh gazetat dhe ne gjejmë se Jezusit po fliste për aktualitetin, për atë që ndodh gjithmonë, për atë që ndodh edhe sot dhe është në sytë e të gjithëve.
Qëllimi i tij atëherë nuk ishte të bënte parashikime për të ardhmen, por të na mësonte të lexonim të tashmen me sytë e Zotit, të kuptonim se çfarë kuptimi ka ajo që ndodh, të jepnim interpretimin e duhur, sepse nëse interpretohen ngjarjet në mënyrë të gabuar, bëhen zgjedhje të gabuara, sepse pyesim se si mund të përfshihen në planin e Zotit disa drama në të cilat jemi të angazhuar dhe do të dëshironim që dikush të hiqte perdhën që e mbulon me mister të keqen, dhimbjen.
Edhe sot përballë luftërave, padrejtësive, dhunës që i nënshtrohen të pafajshmit, shumë përfundojnë se bota është nën ndikimin e të keqes, do të shkojë gjithmonë më keq, nuk ka asgjë për të bërë, njerëzit do të drejtohen gjithmonë nga dëshirat e tyre, lakmitë, egoizmat...
Pasoja e kësaj leximi të gabuar është se humbet shpresa dhe përfundohet: mbretëria e Zotit ishte një ëndërr e bukur që kishte në mendje Jezusi, por nuk do të realizohet kurrë.
Ky është leximi i gabuar dhe pasoja e humbjes së shpresës, së dorëzimit... të mos mendojmë, reflektojmë, që të të merremi vetëm me punët tona.

Jezusi na fton të lexojmë ndryshe historinë tonë dhe e bën këtë me një frazë që mund të keqkuptohet: Thotë:
“Kjo do të jetë fillimi i dhimbjeve”.
Për cilat dhimbje po flet?
Dhimbje të tjera përveç atyre që tashmë i ka njoftuar: luftëra, katastrofa, tani s'di se çfarë na pret.
Kjo nuk është kuptimi i frazës së përdorur nga Jezusi.
“Fillojnë dhimbjet”.
Për cilat dhimbje bëhet fjalë?
Janë dhimbjet e lindjes, shenja e lindjes së një jete, të një bote të re, jo shenja të vdekjes.
Jezusi ka përdorur tashmë këtë imazh të mrekullueshëm gjatë darkës së fundit: na referon Gjoni, se përballë trishtimit të dishepujve, Ai thotë:
“20 Ju do të trishtoheni,
por trishtimi juaj do të kthehet në gëzim.
21 Gruaja, kur i lind fëmija, është në trishtim,
sepse i erdhi ora e saj,
porse, pasi i lind fëmija,
nuk i bie më ndërmend vuajtja
prej gëzimit që lindi një njeri në botë.
22 Kështu edhe ju: tani jeni të trishtuar,
por unë prapë do të vij t’ju shoh
e zemra juaj do të galdojë
dhe askush s’do t’jua marrë gëzimin tuaj” (Gj.16.20-22).
Ja si na fton Jezusi të lexojmë këto ngjarje dramatike të historisë, është historia,, gjithçka që ndodh gjithmonë, si shenjat e dhimbjes gjithashtu, por që paraprijnë lindjen e një bote të re.
Dhe tani Jezusi vazhdon të na hapë mendjen për këtë interpretim autentik të asaj që ndodh dhe e bën këtë duke përdorur një gjuhë që nuk është e jona, është gjuha apokaliptike.
Apokaliptik është një përemër që rrjedh nga folja greke “apocalyptein” e cila nuk ka aspak kuptimin që zakonisht i jepet kur gazetarët thonë “një tërmet apokaliptik”, duke e shndërruar plotësisht kuptimin që ka ky përemër fillimisht.
“Apocalyptein” do të thotë “të heqësh velin” dhe kjo është ajo që Jezusi dëshiron të bëjë, të heqë velin që na pengon të kuptojmë kuptimin e asaj që ndodh, të japim interpretimin e duhur.
Dhe tani ne do të ndjejmë se Ai e heq këtë vel dhe e bën me imazhe që ne duhet t'i dekodifikojmë sepse janë ata imazhe të quajtura apokaliptike.
Le t’i dëgjojmë:
24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden’” (v. 24-25).
Në ato ditë, pas atyre mundimeve, dielli do të errësohet, hëna nuk do të japë më dritën e saj, yjet do të bien nga qielli dhe fuqitë që janë në qiell do të tronditën.
“Pas këtyre mundimeve”, për çfarë po fliste Jezusi?
Për shkatërrimin e qytetit të Jeruzalemit dhe të Tempullit të tij.
Jezusi e kishte parashikuar, Izraeli kishte refuzuar propozimin e tij për një botë paqeje dhe dashurie universale dhe duke vepruar kështu kishte shpallur vetë shkatërrimin e tij; duke qënë në Malin e Ullinjve, duke kundruar atë qytet të destinuar për shkatërrim, Jezusi kishte shpërthyer në lot.
Çfarë do të ndodhë pas kësaj katastrofe?
Për Izraelin ishte fundi i gjithçkaje, shpresat e shkaktuara nga premtimet e profetëve ishin zhgënjyer, do të ishte fundi i gjithçkaje, një dorëzim total pa kushte.
Jezusi thotë jo!
Pas asaj tragjedie do të jemi dëshmitarë të lulëzimit të diçkaje të mrekullueshme, pozitive: dhe çfarë?
Na thuhet me imazhe apokaliptike.
E para: “dielli do të errësohet”.
Nuk është fjala për diellin material sepse nëse ai errësohet, është një fatkeqësi.
Të gjitha popujt e Lindjes së Mesme të lashtë besonin që yjet e qiellit ishin zota dhe besonin se nga ata vareshin të gjitha ngjarjet e botës, sepse mund të ishin në favor të jetës, të bimësisë ose të sillnin fatkeqësi dhe katastrofafa të ndryshme, dhe për këtë arsye u ofronin këtyre hyjnive të qiellit lutje dhe sakrifica.
Dielli, në të gjithë Lindjen e Mesme të lashtë, adhurohej si “Zoti Diell”. Në Egjipt, ka relievi të famshëm me Amenofis IV, Akhenaton dhe gruan e tij të njohur si Nefertiti. Ata mbajnë në duar vajzat e tyre; mbi ta është disku diellor Aton, “Zoti Diell”.
Por në Mesopotami është e njejta gjë: le të mendojmë për “Zotin Assur”, i paraqitur si shkëlqim i diellit: Zoti Assur, Zoti më brutal që historia mban mend, u paraqit gjithashtu si një disk diellor.
Dhe pastaj, imazhi i dytë apokaliptik: “Hëna nuk do të japë më dritën e saj” dhe shkëlqimin e saj.
Një vulë të mijëvjeçarit të tretë p.e.s., tregon mbretin Ur-Nammu, të cilit i paraqiten disa dignitarë.
Na intereson hëna e re, që është mbi ata. Është Zoti Sin që adhurohet në të gjithë Lindjen e Mesme të lashtë, sepse nga hëna varej më pas bimësia, dhe transhumanca e tufave.
Mirë, këto imazhe Jezusi nuk i ka shpikur, këto imazhe apokaliptike ndodhin te profeti Isaia, Isaia thotë në kapitullin 13 dhe në kapitullin 34:
“Të qiellit yjet e yjësitë e tij
s’do ta lëshojnë dritën e vet,
posa të lindë do të erret dielli,
as hëna s’do të bëjë dritë më!” (Is. 13,10).
Dhe gjithmonë te Isaia në kapitullin 34, 4:
“U shkatërrua mbarë ushtria e qiellit,
u shrrotullua porsi libër qielli,
shkëputen, bien të gjithë yjet e tij,
siç bie gjethi i hardhisë,
porsi gjethi i thatë i fikut”.
Ja këtu imazhet apokaliptike që merren nga Jezusi.
Çfarë do të thotë kjo errësim i hyjve të qiellit? Do të thotë Jezusi: me shkatërrimin e Jeruzalemit do të fillojë një botë krejtësisht e re.
Me fillimin e predikimit të Ungjillit, këto hyjë që kishin tërhequr njerëzimin, hyjë që justifikonin skllavërinë, korrupsionin moral, shtypjen e popujve, mizoritë, të gjithë këta trupa qiellore janë mbaruar, do të humbin shkëlqimin e tyre, aty ku arrin drita e Ungjillit, gjithçka tjetër errësohet.

Kush ishin këto yje?
Të gjithë sunduesit, nga Faraoni te perandorët e Mesopotamisë e deri te mbretërit, të gjithë e mendojnë veten si yje të qiellit.
Thotë Jezusi: të gjitha këto yje tani po bien, po vijnë në tokë, qëndrojnë në vendin e tyre.
Le të kujtojmë kapitullin 14 të Isaisë: “Vajtimi për Nabukodonozorit”, thotë në këtë këngë profeti:
“Si paske rënë nga qielli, ti, ylli i mëngjesit, biri i agimit, shiko si je reduktuar tani, je përfunduar në Sheol”;
Mbretit të Tirit i referohet profeti Ezekieli: thotë:
“Ti që doje të ngjitesh në qiell, të jesh i barabartë me të Lartin, por ti nuk je Zot, je njeri”.
Në antikitet, mbretërit, perandorët, faraonët ishin në qiell, ishin yjet që të gjithë duhet të kontemplonin, admironin, nga të cilët deshironin të thërriteshin.
Thotë Jezusi: të gjitha këto yje nuk duhet të qëndrojnë në qiell, nuk janë hyjni.
Ja, thotë Jezusi, çdo regjimi, çdo shtypje të njeriut, çdo pushtet i bazuar në dominim duhet të zhduket.
Ja njoftimi i gëzimit që Jezusi po jep.
Pra, mesazhi i Jezu Krishtit është krejtësisht ndryshe nga katastrofizmi, është njoftimi i një tërmeti që do të shembë të gjitha mbretëritë e kësaj bote, mbretëritë e padrejtësive, të gënjeshtrave, të hipokrizisë, ata pushtete të fuqishme që varfërojnë popujt dhe që ne mendojmë se nuk do të bien kurrë.
Thotë Jezusi: jo, ato do të bien nga qiej, nuk janë ato që duhet të udhëheqin historinë.
Mund të rendisim disa nga këto yje që bien dhe shpresojmë se do të bien sa më shpejt, sepse janë tashmë për një kohë shumë të gjatë në qiell dhe kanë shtyrë shumë njerëz të jenë si ata.
Një nga këto yje… “Zoti hakmarrës”, është një hyjni false, është një idhull i krijuar nga ligësia e njerëzve. Kur shohim këtë imazh të Zotit që po zbehet, i cili ka bërë tashmë shumë telashe, sepse si fëmijë të Tij ne pastaj mundohemi të ngjajmë me Të... mirë, për këtë perëndi që zhduket, duhet të gëzohemi.
Kur shohim yjet e falsifikimit të botës që ngashënjëin, që gënjejnë shumë njerëz me premtimet e tyre të rreme për sukses, yje që shkëlqejnë në panairin e vanitetit të cilin e ndjekim çdo ditë... kur tregohet brishtësia dhe paqëndrueshmëria e tyre, duhet të gëzohemi sepse do të jenë idhuj gjithnjë e më pak të adhuruar, idhuj që të dehumanizojnë kur ti dëshiron të ngjash me ta... karrierë, garë për të pasur, për grumbullim, për pushtet, arritur me çdo mjet duke shkelur këdo; kur këta idhuj bien nga qielli, le të gëzohemi.
Dhe në këtë pikë, Jezusi prezanton një imazh të ri apokaliptik, dëgjojmë:
“26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (v.26)

Për të kuptuar imazhin apokaliptik të Birit të njeriut, ne duhet të kthehemi tek profeti Danieli. Në kapitullin 7 ai paraqet radhitjen e katër perandorive me imazhin e kafsheve të egra.

E para: “luani”.
E para është luani. Luani që ndodhet në derën e Ishtar në Babiloni, përfaqëson perandorinë babilonase, ajo që me Nabukodonosor shkatërroi qytetin e Jeruzalemit. Ka zgjatur deri sa kishte forcën të ishte mbi popujt të tjerë, por në një moment luani u shkatërrua nga një “ariu”, perandoria e Medëve.
Pastaj edhe Medët u përmbysën nga një kafshë tjetër që ishte një “leopardi”. Leopardi përfaqëson perandorinë e Persëve, leopardi i shpejtë që u shtriu në të gjithë botën antike arriti deri në Greqi.
Në fund ka një kafshë e katërt e keqe që as nuk identifikohet me emër, aq sa është bestiale. Thuhet se është e pangopshme, e pamëshirshme deri sa nuk mund të përshkruhet, nuk gjen as një krahasim për të thënë se çfarë kafshe është kjo e katërta, është “Aleksandri i Madh”, dhe pas tij “Seleucidët” që udhëhoqën Sirinë e Palestinë.
Asnjë nga këto perandori nuk ka qënë njerëzore, për çdo perandori ka pasuar një tjetër që ishte më e keqe dhe më çnjerzore e më e egër se e mëparshmja.
Pas këtyre katër perandorive bestiale - premton Danieli - nuk do të ngrihet një perandori e pestë bestiale, por Zoti do t’i dorëzojë mbretërinë jo një kafshe më të fuqishme dhe të aftë për të fituar ato të mëparshmet, por një personazhi me zemër njerëzore dhe mbretërimi i tij do të jetë e amshueshme, nuk do të kalojë dhe mbretëria e tij nuk do të shkatërrohet kurrë.

Mirë, kush ishte ky Bir i Njeriut që do të shfaqej dhe që u njoftua nga profeti Daniel?
Jezusi për 80 herë në Ungjij e paraqet veten si këtë Bir të Njeriut, është Ai që filloi në botë pas mbretërive të bishave që përpiqeshin të mbizotërojnë njëra-tjetrën sepse ishin të udhëhequr nga instikti që i paguante për të konkuruar, për të mbizotëruar të gjithë, tani ka ardhur Ai që paraqitet si njeriu autentik, njeriu i suksesshëm sipas Zotit.
Ja mesazhi i madh shpresëdhënës që Jezusi dëshiron të japë me këto imazhe apokaliptike, na thotë: mos u frikësoni nga dramat e historisë sepse të gjitha pushtetet çnjerëzore janë destinuar të bien.
Pastaj thotë se ky bir i njeriut “do të dërgojë engjëjt për të mbledhur të zgjedhurit e tij nga katër erërat, nga skaji i tokës deri në skajin e qiellit”.
Dhe ne ndoshta mendojmë se do të dërgojë engjëjt për të zgjuar të vdekurit dhe për t'i sjellë ata për gjyqin e përjetshëm… ai po flet për diçka tjetër: le të mos lexohet nën hyjen e kapitullit 25 të Mateut.
Sensi i figurës së engjëjve që mbledhin të zgjedhurit nga katër erëra, nuk është shpallja e gjykimit, nuk ka përmendje të ndëshkimeve apo gjë tjetër. Mesazhi është një përgjigje ngushëlluese që Marku po u jep komuniteteve të tij, atyre besimtarëve që janë të tentuar të dorëzohen.
Marku kujton premtimin e Jezusit:
“Biri i njeriut nuk do të lejojë që dishepujt e tij të shpërndahen në katër erëra”.
Persekutimi në kohën e Markut, kur shkruan këtë kapitull, ende ndihej fortë drama, kishte shpërndarë komunitetin, ja, thotë Marku, duke rikujtuar premtimin e Jezusit, engjëjt do të dërgohen për t’i mbledhur ata nga katër erëra. Simboli është ai i katër pikave kardinale, kështu që këta engjëjt do të mbledhin të gjithë ata që janë shpërndarë. Le të identifikojmë këta engjëj që Biri i njeriut do t’i dërgojë.
Termi engjëll nuk përfaqëson domosdoshmërisht një qenje të frymëzuar, me krahë ndoshta, siç e imagjinojmë zakonisht ne.
Engjëll në Bibël tregon çdo ndërmjetës të shpëtimit, të butësisë së Perëndisë, aplikohet në Bibël për secilin që bëhet instrument në duar të Zotit në dobi të njeriut, dhe këtu flitet për një shpërndarje që ka ndodhur dhe nga katër erëra duhet të mblidhen këta të shpërndara.
Dhe janë engjëjt e dërguar nga Zoti që kryejnë këtë mision. Cilat janë erërat dhe stuhitë? Dhe ato janë gjithashtu sot dhe shpërndajnë të zgjedhurit që duhet të ribashkohen. Le të mendojmë për atë që ka ndodhur në komunitetet tona dhe që ende po ndodh.
Erërat e sekularizmit, lehtësisë, koncepti pagan i seksualitetit, humbja e vlerave referuese, indiferentizmi religjioz, mentaliteti hedonistik sipas të cilit ligji është: “është mirë dhe është e drejtë ajo që më pëlqen”.
Janë këto erëra që kanë zbrazur kishat tona dhe kanë sjellë shumë vëllezër në devijim nga besimi.
Këto erëra na kapën të papërgatitur, mbi baza të brishta ishte e ndërtuar besimi ynë, besimi i cili nuk ishte i rrënjosur në Fjalën e Zotit por shpesh i themeluar në besëprishuri.

Ky besim nuk ka qëndruar ndaj erërave dhe shumë janë shpërndarë. Këta janë engjëjt që tani Biri i njeriut dërgon për të ribashkuar këta të zgjedhur?
Janë ata vëllezër që kanë ditur të mbeten të besueshëm ndaj Krishtit dhe Ungjillit dhe tani angazhojnë gjithë jetën e tyre për të ribashkuar vëllezërit që kanë braktisur komunitetin kristian.
Dhe tani me një parabolë të shkurtër Jezusi dëshiron të na japë këtë shpresë.
Le ta dëgjojmë:
“28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë” (v. 28-31).
Fiku është i fundit nga pemët që vë gjethe. Kur ato fillojnë të shfaqen, bujqit ndjejnë se vera po afrohet dhe gëzohen, sepse ka ardhur sezoni i korrjeve.
Mësoni nga bujku, thotë Jezusi: Çfarë duhet të mësojmë nga ky imazh?
Jezusi është me ne sot.
Cilat janë bisedat që dëgjojmë mes besimtarëve?
Përbëjnë ato ndoshta një pesimizëm të madh?
Ata pyesin se çfarë ndikimi ka sot në shoqërinë tonë Ungjilli që shpallim, njerëzit interesohen për diçka tjetër, vlerat që ata referohen, nuk janë ato ungjillore, por paratë, kënaqësia, suksesin, dhe ata që nuk përshtaten me mendimin dominuese dhe modat e reja, etiketohen si të prapambetur ose si njerëz që jetojnë akoma në mesjetën.
Pastaj është bota laiçiste që shpall me këmbëngulje mendimin që ne, Kishë, tashmë duhet të nënshtrohemi vullnetit të tyre sipas të cilit për ne nuk ka më vend në këtë botë, e që duhet të zhdukemi, dhe disa madje besojnë në këto shpresa të botës laiçiste.
Në këtë shoqëri që po kthehet në paganizmin, shumë të krishterë marrin pamjen e atyre që nuk arrijnë të kapin asnjë shenjë shprese në të ardhmen.
Çfarë na thotë Jezusi?
Çfarë thotë Jezusi për këta njerëz?
Hapni sytë sepse ka shenja evidente që bota e re, të cilën unë e kam filluar, po zhvillohet dhe avancon mes shumë kontradiktave dhe vështirësive, mësoni të kapni këto shenja të pranverës së re që po afrohet.
Këta të krishterë duhet të mësojnë të marrin shikimin e vëmendshëm të bujkut që di të shohë shenjat e stinës së re.
Hapni sytë... kur ndonjëherë, dua të jap disa shembuj, kur ndonjëherë ka pasur kaq shumë interes për Fjalën e Zotit? Ata thonë: njerëzit nuk shkojnë në kishë.
Por tani besimi është i ndërtuar mbi Fjalën e Zotit, jo më mbi besime të cilat janë të paqëndrueshme.
Ne e kemi vënë re se shpallja e Ungjillit sot bëhet në një mënyrë ndryshe nga e kaluara, zgjedhja e besimit është më shumë e besueshme, është e paraqitur në gjithë arsyeshmërinë e saj dhe këto janë themele të forta për besimin tonë.
Dhe në fakt, ka gjithnjë e më shumë krishterë të pjekur që dinë të paraqesin arsyet e besimit të tyre, që nuk kanë frikë të krahasojnë humanizmin që ata kanë mësuar nga Jezu Krishti me çdo humanizëm tjetër që ata e respektojnë, por janë të lumtur me zgjedhjen që kanë bërë.
A nuk po rritet sot gjithnjë e më shumë ndjeshmëria për vëllazërimin universal, për solidaritetin, vëmendja për ata që janë të emargjinuar, që janë të lënduar, që vuajnë?
Mirë, a nuk janë këto disa nga shenjat e kësaj bote të re që po avancon, le t'i kapim dhe të gëzohemi dhe të shpresojmë.
Kini kujdes që të mos mashtroheni - thotë Jezusi - nga bisedat pesimiste, mos lejoni të të joshin parimet që rregullojnë botën e vjetër, ato të idhujve, ato të yjeve që përmenden dhe admirohen në qiell si të ishin hyjni, janë hyjni pagane, janë yje që bien, mos i ndjqni.
Të siguroj - thotë Jezu - se bota e vjetër është e destinuar të zhduket, mos e vënë jetën tuaj në lojë mbi vlerat e saj, orientoni jetën tuaj në mbretërinë e Birit të njeriut, sepse atij i përket e ardhmja.

Dhe Jezusi e përfundon mësimin e tij duke thënë:
“Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë” (v.31).
Beso në mua, nëse do të jesh ndërtues i historisë që mbetet, ndërtues i mbretërisë së Zotit, beso në fjalët e mia.

[ninoenina]

F. A. JAVA. E DIELA XXXIII ORD. VITI B. TRE LEXIME

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIII ORD. VITI B.

MË 17-11- 2024.

LE TË SHIKOJMË MË LART.

Përparimi shkencor dhe teknologjik po bëhet në botë, ndjeshmëria ndaj vlerave më të larta po rritet, por padrejtësitë planetare, luftërat dhe trazirat politike, ekonomike dhe sociale ngjallin ankth dhe shqetësim. Ideologjitë e konsideruara si kolaps të përjetshëm, siguritë zhduken, figurat politike zhduken nga skena, atletët dhe yjet e argëtimit harrohen sapo të fiken prozhektorët dhe kamerat që i inkuadrojnë. Gjithçka vihet në pikëpyetje. Edhe dogmat rilexohen dhe riinterpretohen; disa praktika fetare që dukeshin të domosdoshme dhe të pazëvendësueshme rezultojnë të jenë të vjetra dhe të vjetruara, kanë kaluar ditën e tyre dhe janë braktisur.
Përballë këtyre “përmbysjeve”, disa rebelohen, disa japin dorëheqjen, shumë dekurajohen dhe mendojnë se i ka ardhur fundi çdo gjëje, edhe besimit.
Si të vlerësohen këto realitete? Si të merremi me ngjarjet më alarmante? Si të përfshihemi në historinë e botës: me ankth dhe frikë apo me përkushtim dhe shpresë?
Shqetësimet, dhimbjet, ankimet e atij që po vdes, janë një prelud i vdekjes së afërt: dhimbjet e një gruaje që lind, lajmërojnë fillimin e një jete të re.
Jezusi tregoi këndvështrimin e duhur: "Kur të fillojnë të ndodhin këto, drejtohuni dhe çojeni kokën lart dhe dijeni se është afër çlirimi juaj!” (Lk. 21,28).
Në një botë që duket e dënuar të rrënohet nga deliri i saj dhe nga dhuna, jobesimtari ul shikimin drejt tokës dhe dëshpërohet, i bindur se fundi po i afrohet. Dishepulli qëndron i palëkundur në sprovë, ngre kokën dhe në çdo klithmë dhimbjeje ai percepton rënkimin e krijimit që "vuan deri më sot në dhembjet e lindjes" (Rm 8,22). Në gjithçka që ndodh, ai kap preludin jo të vdekjes, por të një ngjarjeje të lumtur: lindjen e një njerëzimi të ri.
Për të përvetësuar mesazhin, ne do të përsërisim:
"Fati i botës është në duart e Zotit, prandaj unë shikoj lart".


LEXIMII I PARË: Dn. 12,1-3.

1 Në atë kohë do të ngritet Mikaeli, Princi i Madh, që i mbron bijtë e popullit tënd. Kjo do të jetë një kohë ngushtice të madhe. E tillë nuk qe që kur filluan të jetojnë popujt e deri në atë kohë! Në këtë kohë populli yt do të shpëtojë: secili që do të gjendet i shkruar në Libër.
2 Një numër i madh i atyre që flejnë në tokën e pluhurit do të zgjohen: disa për jetën e pasosur e disa për turpin e përhershëm. 3 Dijetarët do të shkëlqejnë porsi kthjelltësia e kupës qiellore, e ata që ua kanë mësuar shumë njerëzve drejtësinë, do të shkëlqejnë porsi yjet në amshimin e përhershëm.


LECTIO DIVINA – MEDITIM, - LUTJE.

Duke filluar nga shekulli II para Krishtit, në Izrael u përhap një lëvizje kulturore, e njohur si apokaliptike, e karakterizuar nga interesimi për historinë botërore dhe reflektimi për fatin e të gjitha perandorive. Apokaliptikët kultivuan besimin se ngjarjet nuk po ktheheshin për mirë, por për keq dhe se kjo botë ishte e destinuar, mes konvulsioneve të tmerrshme, drejt vdekjes dhe korrupsionit. Nga hiri i tij, Zoti do të krijonte një botë të re, e cila do të ishte fati i të devotshmëve. Do të fillonte një epokë e re, epoka e artë e mitologjisë greke, epoka e paqes, bekimit dhe prosperitetit, në një mbretëri të sunduar drejtpërdrejt nga Zoti.
Kjo shpallje gëzimi dhe shprese, që përbën mesazhin qendror të letërsisë apokaliptike, komunikohet nga autorët apokaliptikë përmes një gjuhe të errët dhe misterioze në të cilën gjithçka ka vlerë simbolike: numrat, ngjyrat, bishat, llojet e veshjeve, pjesët e trupit, personazhet. Zbulimet e tyre përcillen përmes vizioneve, alegorive dhe imazheve që nuk duhen marrë kurrë fjalë për fjalë (siç bëjnë Dëshmitarët e Jehovait), por duhet të deshifrohen me kujdes.
Përdorimi i kësaj gjuhe pati momentin kulmor në kohën e Jezusit, prandaj nuk duhet të ngjall habi që edhe Mjeshtri e përdori atë dhe se ajo gjendet në të gjithë librat e Besëlidhjes së Re, jo vetëm në të fundit që mbart emri i Apokalipsit.
Libri i Danielit, nga i cili është marrë pjesa e sotme, konsiderohet i pari nga librat apokaliptikë. Është shkruar në një epokë më të trazuar për Izraelin, atë të përplasjes midis kulturës helenistike, të imponuar me forcë nga mbreti Antiokus IV, dhe traditave të atdheut, të mbështetura nga lëvizja makabeane. Kjo luftë u bë simboli i duelit midis forcave të së mirës dhe së keqes.
Si të gjithë apokaliptikët, autori i librit të Danielit u drejton një ftesë njerëzve të përndjekur dhe të shtypur që të qëndrojnë të palëkundur në sprovë dhe shpall një mesazh shprese: mbretërisë së të keqes i ka ardhur fundi dhe mbretëria e qiejve është gati të ngrihet. .
Leximi fillon me një referencë për ankthin e madh në të cilin njerëzit po luftojnë, të vetëdijshëm se, që nga ngritja e kombeve, nuk ka pasur kurrë një kohë më të palumtur (v. 1).
Pastaj është njoftimi për ndërhyrjen e princit të madh, Mikaelit (v. 1).
Besohej se Zoti kishte oborrin e tij në qiell të përbërë nga engjëj, të quajtur "bij të Perëndisë" (Dt 32,8) ose gjithashtu "ushtria e qiellit" (Dt 4,19). Secilit prej tyre iu besua një popull me detyrën për t'i mbrojtur dhe garantuar drejtësinë.
Mikaeli ishte engjëlli mbrojtës i Izraelit dhe ishte simboli i forcave të së mirës që luftonin kundër atyre të së keqes. Në librin e Danielit ai u shfaq tashmë si një mbrojtës i popullit të tij në një konflikt me engjëllin kujdestar të Persisë:
“21 Përnjëmend do të të lajmëroj çfarë shkruan në Librin e së vërtetës. Askush nuk më ndihmon kundër këtyre përveç Mikaelit, princit tuaj” (Dn. 10,21).
Ne përballemi qartë me imazhe që duhen deshifruar për të kuptuar kuptimin e tyre.
Mikael do të thotë: "Kush është si Zoti?". Përgjigja është e qartë: "Askush!". Nuk ka asnjë tjetër që mund të barazohet me Zotin, Perëndinë e Izraelit. Përkujtimi shpesh përsëritet në Bibël:
"11 Unë, e vetëm unë jam Zot, përveç meje Shëlbues tjetër s’ka!”(Is 43,11).
Dhe Osea, 13,4, ripërsërit:
“ 4 “E pra, unë jam Zoti, Hyji yt,
që prej dheut të Egjiptit,
tjetër Hyj mos njih pos meje,
shëlbues tjetër pos meje nuk ka”.
Askush nuk është në gjendje të çojë në shpëtim përveç Zotit dhe Izraeli e ka përjetuar këtë. Sa herë që e braktiste Zotin dhe u besonte perëndive të tjera, ai pati ndryshime: dekretoi rrënimin e tij, u kthye në skllavëri, u internua në mërgim, u mposht toka e tij.
Bota e re do të lindë vetëm kur Mikaeli të ketë dorën e sipërme në botë, domethënë kur njerëzit të hedhin poshtë të gjithë idhujt dhe të jenë të bindur se askush nuk është si Zoti.
Me vështrimin e profetit, autori i librit të Danielit shikon në të ardhmen dhe sheh ardhjen e epokës së re, atë në të cilën të gjithë perënditë do të asgjësohen dhe fuqia e tyre do t'i dorëzohet Zotit të vërtetë dhe të vetëm, simbolizuar në figurën e Mikaelit.
Mbretëria qiejve do të shfaqet, por një enigmë mbetet e pazgjidhur: çfarë do të bëhet me ata që, për të mos tradhtuar besimin e tyre, u vranë nga persekutuesi? Kjo është pyetja e bërë nga izraelitët, të cilët në shekullin II p.e.s., pësuan ngacmimet e Antiokut IV.
Shikuesi përgjigjet: Të gjithë të drejtët që flenë në pluhurin e tokës do të zgjohen dhe do të marrin pjesë në gëzimin e mbretërisë së Perëndisë (v. 2) dhe ata që kanë shpallur të vërtetën dhe kanë mbrojtur drejtësinë do të shkëlqejnë si yjet e qiellit (v. 3).
Kjo është deklarata e parë e qartë e ringjalljes që gjendet në Bibël.
Asnjë përpjekje nuk do të jetë e kotë; asnjë lot, asnjë dhimbje, asnjë sakrificë nuk do të humbasë.



LEXIMI I DYTË: Hb. 10,11-14.18.

Në Besëlidhjen e Vjetër,
11 ndërsa çdo prift tjetër qëndron gati çdo ditë për pët të bërë shërbësën e kultit e shpesh kushton po të njejtat fli, të cilat assesi s’mund t’I shlyejnë mëkatet, 12 Krishti përkundrazi duka pasë kushtuar për mëkate vetëm një flit të vetme, rri përgjithmonë në të djathën e Hyjit, 13 dhe qysh atëherë prit vetëm që armiqtë e tij të vihen shtrojë e këmbëve të tija. 14 Dhe vërtetisht, me një kusht të vetëm i përsosi për amshin të shenjtëruarit…18 Tashti aty ku u falën mëkatet, nuk ka më kushte për to.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Që nga kohët e lashta, mëkati ka shkaktuar trazira të thella të brendshme te njerëzit; shkelja e normave morale ka qenë gjithmonë shkak shqetësimesh dhe ankthi. Sëmundjet, fatkeqësitë, dhe pikërisht fatkeqësitë natyrore dhe vdekja i atribuoheshin shkeljes së dispozitave të hyjnisë.
Për t'u çliruar nga njollosia e fajit, vendoseshin ritet, larja në lumenj të shenjtë dhe spërkatja me ujë ose gjak kafshësh.
Izraeli trashëgoi shumë nga këto praktika nga traditat e popujve të tjerë. Në tempull, priftërinjtë i ofronin vazhdimisht flijime Perëndisë për të shlyer mëkatet e njerëzve. Por a ia arritën qëllimit? Jo, përgjigjet leximi i sotëm. Pastrimi nuk mund të arrihej sepse gjaku i kafshëve nuk mund të pastrojë zemrën e njeriut (v. 11).
Vetëm sakrifica e Krishtit është në gjendje të prodhojë këtë pastërti. E ofruar një herë për gjithmonë, ai vërtet e ka çliruar njerëzimin nga fajet e tyre (v. 12).
Para këtij pohimi të qartë, mund të pyesim se si është e mundur që mëkati vazhdon të jetë prezent jo vetëm midis paganëve, por edhe midis të të krishterëve?
Autori i Letrës drejtuar hebrenjve jep përgjigjen e tij: edhe pse fati të të gjithë armiqve të të mirëve tashmë është vulosur një rregull, ata ende nuk janë vënë plotësisht nën këmbët e Krishtit (v. 13); duhet të pritet që fitorja e tij të shfaqet në plotësinë e saj.
Megjithatë, ai që është i bindur se e keqja tashmë është mposhtur nga vdekja dhe ringjallja e Krishtit nuk mund të shqetësohet, edhe nëse është i detyruar të pranojë se në botë vazhdojnë të ekzistojnë mjerime, ligësi dhe mëkate. Ai që e lë veten të kapet nga paniku përballë një armiku të mposhtur, tregon se ka një besim shumë të brishtë (vv. 14.18).


UNGJILLI: Mk. 13,24-32.

24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden.’
26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit”.
28 “Mësoni prej shëmbëlltyrës së fikut:
Posa i lëngëzohen gemat e qet gjethe, e dini se vera është afër. 29 Kështu edhe ju, kur të shihni se po ndodhin këto, ta dini se është afër ‑ te dera! 30 Përnjëmend po ju them: nuk do të kalojë kjo brezni pa u bërë të gjitha këto. 31 Qielli e toka do të kalojnë, e fjalët e mia nuk do të kalojnë”.
32 “Sa për atë ditë e për atë orë, s’di askush, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur Marku shkruan këtë faqe të ungjillit të tij, perandoria romake është e trazuar nga luftërat, epidemitë, fatkeqësitë dhe uria. Komunitetet e krishterë janë prekur nga persekutimi dhe, thellësisht të shqetësuar, nuk arrijnë më të kuptojnë në thellësinë atë që po ndodh. Situata kritike ndez fantazinë e disa fanatikëve që, duke iu referuar paralajmërimit për shkatërrimin e tempullit të Jeruzalemit të bërë nga Jezusi, përhapin parashikime për një katastrofë të afërt, për fundin e gjithë krijimit dhe për kthimin e Krishtit mbi retë e qiellit.
Ekuilibri i komuniteteve është i trazuar dhe ungjilltari ndjen se duhet të ndërhyjë. Për të ndihmuar të krishterët të vendosin ngjarjet në perspektivën e duhur, ai fut në librin e tij një kapitull, të trembëdhjetin (i cili ndoshta nuk ishte planifikuar fillimisht), në të cilin tregon fjalët ndriçuese të Mësuesit për këtë temë apokaliptike.
Së pari, ai kujton këshillën për të mos u mashtruar nga fjalët pa kuptim të atyre që predikojnë fundin e afërt të botës:
5 “Vëriani mendjen të mos ju gënjejë kush! 6 Sepse do të vijnë shumë njerëz në emrin tim e do t’ju thonë: ‘Unë jam!’ dhe do të gënjejnë shumëkënd. 7 Por edhe kur të dëgjoni për luftëra e për lajme luftërash, mos u shqetësoni! Këto duhet të ndodhin, por as atëherë ende nuk është mbarimi. 8 Sepse, do të ngrihet popull kundër popullit mbretëri kundër mbretërisë, do të ndodhin tërmete në vende të ndryshme e do të ketë uri. Ky është fillimi i vështirësive të tmerrshme" (Mk. 13,5-8).
Nuk do të jetë fundi, por fillimi i dhimbjeve. Çfarë pritej: një përkeqësim i mëtejshëm i dhimbjes? Një agoni dramatike e botës, paralajmërimi i vdekjes e krijimit ose një lindje e re pas mundimeve të lindjes?
Kësaj pyetjeje, Marku i përgjigjet me fjalët e Mësuesit të cilat na janë referuar në ungjillin e sotëm.
Shkëputja hapet me imazhet tipike të letërsisë apokaliptike:
“24 “Porse, në ato ditë, pas asaj vështirësie,
‘dielli do të terratiset,
hëna nuk do ta lëshojë dritën e vet,
25 yjet do të bien prej qiellit
e trupat qiellorë do të lëkunden’” (v. 24-25).
Të gjithë popujt e Lindjes së Mesme antike e konsideronin si hyjni yjet e firmamentit, mendonin se ngjarjet e botës vareshin nga ata dhe se mund të favorizojnë jetën ose të shkaktojnë fatkeqësi dhe katastrofa, prandaj u ofronin atyre lutje dhe sakrifica.
Moisiu e kishte rekomanduar popullin e tij:
“19 Dhe që, duke ngritur sytë në qiell, të shikosh diellin, hënën e yjet ‑ mbarë ushtrinë qiellore ‑ dhe të mos tradhtohesh prej gabimit e t’i adhurosh e t’u shërbesh! Këto gjëra ua dha Zoti, Hyji yt, të gjithë popujve që janë nën qiell, 20 kurse ju Zoti ju nxori nga furrënalta e hekurit të Egjiptit, që t’ju ketë popull pronë, siç jeni edhe sot e kësaj dite” (Dt. 4,19).
Profetët e kishin dënuar ashpër adhurimin e yjeve, perëndive mashtruese, idhuj që tërhiqnin shikimin e habitur të njeriut dhe e bënin atë të përkulet me gjunjë në adhurim. Ata kishin shpallur shuarjen e tyre dhe siguruar rënien e tyre:
“10 Të qiellit yjet e yjësitë e tij
s’do ta lëshojnë dritën e vet,
posa të lindë do të erret dielli,
as hëna s’do të bëjë dritë më!” (Is 13,10), dhe akome më shumë nga Isaia 34,4-5:
“U shkatërrua mbarë ushtria e qiellit,
u shrrotullua porsi libër qielli
shkëputen, bien të gjithë yjet e tij,
siç bie gjethi i hardhisë,
porsi gjethi i thatë i fikut.
5 Sepse dehur është në qiell shpata ime,
ja, po bie përmbi Edom,
për të bërë gjyq mbi popull të truar mallkimit”.

Ato nuk ishin shenja të fatkeqësisë, por orakuj të destinuar të japin gëzim dhe shpresë. Isaia nuk kishte për qëllim të pohonte se forcat kozmike do të ishin tronditur, por se bota pagane, e përfaqësuar nga këto yje, do të shuhej dhe njerëzit nuk do të ishin më të nështruar para idhujve.
Jezusi e merr këto imazhe jo për t’i frikësuar dishepujt, por për t’i ngushëlluar. Mjerimet, uritë, dhunat dhe ndjekjet me të cilat përballen, janë shenja të një bote ende të dominuar nga e keqja, megjithatë fundi i kësaj realiteti të dhimbshëm është vendosur tashmë dhe rënia e tij ka filluar.
Menjëherë pas errësirës së këtyre idhujve shtypës, ja, shfaqet, me re të qiellit dhe me shumë fuqi e lavdi, Biri i njeriut për të ngritur mbretërinë e re:
“Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (v. 26-27).
Jashtë metaforës: çdo idhull që shembet, shënon një tërheqje të ligut dhe një hap përpara në mbretërinë e Zotit; çdo dritë mashtruese që shuhet, është një fitore e njeriut mbi të pafundin.
Në këtë pikë, Jezu Krishti paraqet një imazh të ri apokaliptik: Biri i njeriut “do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (v. 27).
Duket si një parapërgatitje për skenën e gjykimit të fundit që përshkruhet në Ungjillin e Mateut. Qëndrohet pothuajse me frymën pezull, në pritje që Jezu Krishti të vazhdojë:
“Dhe Biri i njeriut do t'i ndajë njëri nga tjetri, ashtu si bariu ndan delet nga dhi…” (Mt 25,31-46).
Kuptimi i imazhit të engjëjve që mbledhin të zgjedhurit nga katër skajet e botës është krejtësisht ndryshe. Nuk është njoftimi i një gjykimi, nuk ka asnjë përmendje të ndonjë ndëshkimi; mesazhi është absolutisht ngushëllues, është përgjigjja ngushëlluese që Marku u jep komuniteteve të tij që po kalojnë një moment dramatik. Ata janë të përndjekur dhe përballen me dhuna. Shumë të krishterë po vriten dhe fatkeqësisht ndër ta ka - dhe kjo është pjesa më e dhimbshme e ngjarjes - edhe kundërshti dhe ndarje; madje ka edhe ata që tradhtojnë vëllezërit e besimit, i denoncojnë dhe i akuzojnë përpara gjykatave pagane. Koha kur dishepujt “ishin një zemër e vetme dhe një shpirt i vetëm” (At 4,32) është larg; tani ata ndihen të përballuar me forcat e ligut, si gjethe të rrahura larg nga erërat e forta (Iz 64,5), janë të tronditur dhe të paaftë për të reaguar.
Atëherë këtyre krishterëve të ndikuar për të hequr dorë, Marku u kujton premtimin e bërë nga Jezusi: Biri i njeriut nuk do të lejojë që të shpërndahen; përmes engjëjve të tij do t’i mbledhë nga të katër pika të horizontit dhe kështu do t’i mbledhë nga të gjithë toka.
Imazhi është biblik, e ka përdorur tashmë Moisiu:
“3 atëherë Zoti, Hyji yt, do të ndryshojë fatin tënd, do të ketë mëshirë për ty, dhe përsëri do të të bashkojë prej të gjithë popujve nga të shpërndau më parë. 4 Po edhe nëse do të kesh qenë humbur deri në skajin e botës, edhe atje Zoti, Hyji yt, do të vijë të të marrë e do të të kthejë 5 dhe do të të shtjerë në tokën që e patën për pronë etërit e tu, dhe do ta marrësh. Do të të bëjë më të lumtur e më të shumtë se ç’qenë etërit e tu” (Dt. 30,3-4).
Mbledhja e dishepujve nuk do të jetë për dhënjen e llogarive për veprimtarinë e tyre, por për shpëtimin e tyre.
Engjëjt duhet të identifikohen në përputhje me referencat biblike. Termi engjëll nuk e përcakton patjetër një qenie shpirtërore, siç imagjinohet zakonisht; nënkupton çdo ndërmjetës të shpëtimit të Perëndisë; në Bibël aplikohet për çdokush që bëhet instrument në duar të Zotit në dobi të njeriut. Moisiu, që udhëhoqi Izraelin në shkretëtirë, quhet “engjëll” (Ex 23,20.23), dhe Gjon Pagëzuesi paraqitet në fillim të Ungjillit të Markut si një “engjëll” (Mc 1,2). Engjëjt e Zotit janë të gjithë ata që bashkëpunojnë me planin e Perëndisë.
Shpëtimi i vëllezërve nga besimi I brishtë dhe nga shpërndarja nuk ndodh përmes një ndërhyrje të habitshme të Zotit, por përmes ndërmjetësimit të engjëjve, dishepujve që, në momentin e provës, kanë ditur të qëndrojnë të fortë në besim. Ata janë engjëjt e ngarkuar për t'i rikthyer vëllezërit në unitetin e kishës.
Mesazhi është pra plot gëzimi dhe shprese për të gjithë: asnjë nga të zgjedhurit nuk do të harrohet, askush nuk do të humbasë.
Imazhi intrigues i stuhisë së dhunshme, që frikëson dhe shpërndan zoigjtë pulash, që i thërrasin ata te vetja dhe i vendosin në siguri nën krahët e tyre (Mt 23,37), është ndoshta ilustrimi më i mirë i këtij mesazhi.
Pjesa e dytë e fragmentit (vv. 28-32) përgjigjet pyetjes që shfaqet shpontane pas dëgjimit të njoftimit ngushëllues se mbretëria e së keqes i ka ardhur fundi dhe se biri i njeriut do të mbledhë të zgjedhurit në mbretërinë e tij: kur do të ndodhë kjo?
Njerëzimi është lodhur nga vuajtjet, nga durimi i padrejtësive të të këqijve, nga verifikimi se e keqja vazhdon të mbizotërojë në botë dhe në çdo njeri.
Përgjigja jepet me imazhin e fikut (v. 28),që është pema e fundit midis pemëve që nxjerr gjethe. Kur këto fillojnë të dalin, fermeri ndjen se vera po i afron dhe gëzohet duke menduar për korrjet e bollshme.
Vetëm Ati dhe askush tjetër e di ditën dhe orën kur mbretëria e Zotit do të ketë përmbushjen e saj të plotë (v. 32). Sidoqoftë, ka shenja evidente që tregojnë se momenti vendimtar po afrohet. Krishterët kultivojnë ndjeshmërinë dhe vëmendjen e fermerit që di të kapë në çdo gjë që ndodh shenjat e sezonit të ri.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET VITI B.

MË 24-11-2024.


LEXIMI I PARË: Dn. 7, 13-14.

Unë, Daniel,
13 Unë po shikoja kështu në vegimin e natës:
dhe ja, në retë e qiellit,
po vinte dikush si Biri i njeriut!
Arriti deri tek i Tejetlashti i motit
dhe qe paraqitur para tij.
14 Ai i dha pushtetin, nderin e mbretërinë.
Të gjithë popujt, fiset e gjuhët
u shtruan nën shërbimin e tij:
pushteti i tij pushtet i amshuar
që kurrë s’do të merret,
mbretëria e tij
kurrë nuk do të prishet.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NJË SKENË KURORËZIMI.

Profeti Daniël na përshkruan një skenë të vërtetë kurorëzimi. Kjo ndodh, na thotë ai, në "retë e qiellit", domethënë në botën e Zotit. Dhe ja që një "bir njeriu" (domethënë një qenie njerëzore) shkon drejt të Vjetrit që përfaqëson Zotin.
Që nga fjalët e para, jemi të paralajmëruar: profeti Daniël na përshkruan një vision:
"Unë po shikoja kështu në vegimin e natës: dhe pashë".
Dhe çfarë sheh ai? Ai sheh "retë e qiellit", fillimisht; kjo do të thotë se ai ndjek atë që ndodh atje lart, në botën e Zotit. Daniëli, këtu, nuk e përdor fjalën Zot, por flet për një të Vjetër dhe, disa vargje më lart, e ka përshkruar atë të ulur në një fron. Dhe të gjithë kuptojnë se bëhet fjalë për vetë Zotin. Dhe ja që një "bir i njeriut" shkon drejt të Vjetrit: "bir i njeriut", në hebraisht, do të thotë thjesht "njeri".
I rimarr këto vargje të para: "Unë, Daniëli, shikoja, gjatë vizioneve të natës, dhe pashë të vinte, me retë e qiellit, si një Bir njeriu; ai arriti tek i Vjetri, dhe u çua përpara tij". Dhe ai shkon për t’u shuguruar mbret. Është dita e kurorëzimit të tij në njëfarë mënyre!
" Unë po shikoja kështu në vegimin e natës: dhe i Tejetlarti (I Vjetër) i dha Birit të njeriut sundim, lavdi dhe mbretëri; të gjithë popujt, të gjitha kombet dhe të gjitha gjuhët e shërbyen. Sundimi i tij është një sundim i përjetshëm, që nuk do të kalojë, dhe mbretëria e tij, një mbretëri që nuk do të shkatërrohet". Pra, është një mbretëri universale dhe e përjetshme. Vërej se ai nuk e merr atë, nuk e fiton atë me forcë: Daniëli thotë, nga njëra anë, se ai çohet përpara fronit të Zotit (ai nuk i afrohet me iniciativën e vet), dhe, nga ana tjetër, "iu dha" sundim, lavdi dhe mbretëri”.
Leximi ynë i kësaj të diele mbaron këtu; por për ta kuptuar mirë, duhet të shkojmë pak më tej. Sepse Danieli vazhdon rrëfimin e vizionit të tij. Ja pra vijimi që ndoshta do të na habit, sepse do të zbulojmë se ky bir njeriu nuk është, siç e menduam spontanisht, një individ i veçantë, është një popull: "Tmerri ma mbuloi shpirtin. Mua Danielin më tmerruan këto gjëra. Vegimet që më vlonin në mend më morën mendsh. Iu afrova njërit prej atyre që ishin aty e kërkova të ma thotë të vërtetën lidhur me të gjitha këto. Ai m’u përgjigj e ma dha shpjegimin e këtyre gjërave:… derisa arriti i Tejetlashti i motit dhe u dha të drejtën Shenjtërve të të Tejetlartit. Erdhi koha dhe Shenjtërit e fituan mbretërinë dhe do të zotërojnë mbretërinë përgjithmonë e përjetësisht". Dhe i njëjti interpretues qiellor përsërit disa vargje më tej: "Mbretëri e pushtet e madhëria e mbretërive
do t’i jepen popullit
të Shenjtërve të të Tejetlartit,
mbretëria e të cilit
është mbretëri e amshueshme
dhe të gjithë mbretërit atij do t’i shërbejnë,
atë do të dëgjojnë ’“.
Kjo do të thotë se biri i njeriut është në të vërtetë populli i Shenjt i të Tejetlartit. "Populli i Shenjtit të Tejetlartit", në gjuhën biblike, do të thotë Izraeli ose të paktën, në kohë persekutimi, Teprica e vogël dhe besnike të këtij populli.

Mos e harrojmë se Danieli e pati këtë vizion në një moment veçanërisht të dhimbshëm të historisë së Izraelit: gjatë pushtimit grek, nën sundimin e Antiokut Epifanit rreth vitit 165 p.e.s. Dhe ai u drejtohet atyre që i mbeten besnikë fesë hebraike në zemër të persekutimit. Ai u thotë atyre "Ju jeni ky popull i Shenjtë i Tejetlartit që së shpejti do të marrë mbretërinë". Ky vizion pra, jehon si një mesazh ngushëllimi: duke folur qartë, ai ka thënë hapur: “Vëllezërit e mi, për momentin, jeni të shtypur, por çlirimi juaj po afrohet dhe do të jetë përfundimtar”.
Predikimi i profetit Daniel i ka inkurajuar padyshim vëllezërit e tij që të qëndrojnë të fortë, të ruajnë shpresën, ashtu siç predikoi edhe Ringjallja e të vdekurve që e lexuam të dielën e kaluar. Dhe dihet se, pak kohë pas, Judenjtë u rebeluan kundër Antiokut Epifan dhe arritën ta detyrojnë atë të largohet. Dhe paqja u kthye. Por vazhduan ta lexonin Danielin dhe ta lexonin, këtë herë, si një profeci për të ardhmen. Dhe disa, ndër Judenj, filluan të mendonin se Mesia, mbreti ideal i pritur për fundin e kohërave nuk do të ishte një individ i veçantë, por një popull. Deri në atë pikë sa, në kohën e lindjes së Jezusit, nëse të gjithë në Izrael e prisnin me padurim Mesinë, jo të gjithë e imagjinonin në të njëjtën mënyrë: disa prisnin një njeri, të tjerë prisnin një Mesi kolektiv, të cilin e quanin Tepricën e vogël të Izraelit (një shprehje që i takon profetit Amos), ose birin e njeriut, pikërisht, në referencë me këtë fjalë të profetit Daniel.


KUSH ËSHTË BIRI I NJERIUT?

Jezusi i Nazaretit e përdorte shumë shpesh shprehjen "Biri i Njeriut"! (Ajo lexohet më shumë se tetëdhjetë herë në ungjij) dhe, shumë dukshëm, në shumë raste, ishte për t’iu referuar vetes.
Por kjo ngriti menjëherë disa pyetje.
Së pari, Jezusi e përdor shpesh shprehjen "Biri i njeriut", dhe, siç u tha sapo, shumë dukshëm, është për t’iu referuar vetes; por ai është i vetmi! Askush tjetër nuk i atribuon atij këtë titull, dhe kjo nuk është për shkak të injorancës sepse libri i Danielit ishte shumë i njohur. Por pikërisht, nëse ishte shumë i njohur, me siguri nuk mund ta njihnin këtë titull te Jezusi: së pari, sepse ky Bir i njeriut që vjen mbi retë e qiellit e tregonte Mesinë. Pra, kur Jezusi përdorte këtë shprehje duke folur për veten, ai pretendonte njëkohësisht të ishte Mesia! Por, në sytë e të afërmve të tij, ai nuk mund të ishte: bashkëkohësit e tij me siguri nuk ishin të tunduar të identifikonin Jezusin e Nazaretit, drunjtarin, me "popullin e Shenjtërve të Tejetlartit"!
Së dyti, Jezusi solli një ndryshim thelbësor në përfaqësimin klasik të Birit të njeriut. Ai i përsërit fjalët e librit të Danielit: "26 Atëherë do ta shohin ‘Birin e njeriut duke ardhur mbi re’ me fuqi të madhe e me lavdi. 27 Ai do t’i dërgojë engjëjt e vet e do t’i bashkojë të zgjedhurit (e vet) nga katër anët e botës ‑ prej skajit të tokës deri në skaj të qiellit” (Mk 13,26), por ai i shton edhe një aspekt të vuajtjes: (gjithmonë te Marku) "Ai i mësonte dishepujt e tij dhe u thoshte: Biri i njeriut do të dorëzohet në duart e njerëzve; ata do ta vrasin..." (Mk 9,31).
Pas Ringjalljes së tij, gjithçka u bë e ndritshme për dishepujt e tij: nga njëra anë, ai e meriton plotësisht këtë titull të Birit të njeriut mbi retë e qiellit, ai që është njëkohësisht njeri dhe Zot; nga ana tjetër, Jezusi është i parëlinduri i njerëzimit të ri, Kreu i këtij njerëzimi, dhe ai na bën një Trup të vetëm: në fund të historisë, ne do të jemi aq të bashkuar sa do të jemi me të si "një njeri i vetëm"! ... Me të, të shartuar tek ai, ne do të jemi "populli i Shenjtërve të Tejetlartit".
Së treti, përfundimisht, Jezusi sjell një ndryshim të vogël gramatikor: ai flet për "Birin e njeriut" ndërsa Danieli thoshte "një Bir i njeriut"; biri i njeriut donte të thotë "një njeri", por kur themi "njeriu", mendojmë "Njerëzimin" dhe kështu "Biri i Njeriut" do të thotë Njerëzimi; duke e zbatuar këtë titull te vetja, Jezusi zbulohet si bartësi i fatit të të gjithë njerëzimit.
Atëherë zbulojmë mrekullinë në të cilën mezi guxojmë të besojmë: "plani i mirë" i Zotit është të na bëjë një popull mbretërish ...! Ky është projekti i tij, që nga fillimi, kur ka krijuar njerëzimin. Libri i Zanafillës e thoshte tashmë këtë:
"27 Hyji krijoi njeriun në përngjasimin e vet,
e krijoi në përngjasimin e Hyjit;
i krijoi mashkull e femër.
28 Hyji i bekoi dhe u tha:
“Shtohuni e shumohuni e mbusheni tokën
dhe sundojeni atë!”
(Zn. 1,27-28).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

E DIELA XXXIV KRISHTI MBRET.VITI B.

MË 24-11-2024.


LEXIMI I DYTË: Zb. 1,5-8.

…paçi hir dhe paqe
prej Atij që është, që ishte dhe që po vjen
dhe prej shtatë shpirtrave që janë para fronit të Tij
5 dhe prej Jezu Krishtit, Dëshmitarit besnik, të Parëlindurit ndër të vdekur, Sunduesit të mbretërve të tokës!
Atij që na do, që na çliroi nga mëkatet tona me gjakun e vet,
6 që na bëri Mbretëri, priftërinj për Hyjin, Atin e vet,
- Atij i qoftë lavdi dhe pushtet në shekuj [të shekujve].
Amen
7 Ja, po vjen me re
dhe do ta shohë çdo sy
edhe ata që e shporuan
dhe të gjitha fiset e tokës do të vajtojnë për shkak të Tij.
Po! Amen!
8 Unë jam Alfa dhe Omega - thotë Zoti Hyj, - Ai që është, që ishte dhe që po vjen, i Gjithëpushtetshmi.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

PAÇI HIR DHE PAQE PREJ JEZU KRISHTIT.

“Paçi hir dhe paqe…” është dëshira e madhe e Gjonit për Kishat e Azisë së Vogël, të cilave ai u drejtohet; është thjesht dëshira e tij për të parë më në fund që realizohet projekti i Zotit, që letra ndaj Efesianëve e quan “qëllimi i tij i mirësisë”:
“ 14 Lavdi Hyjit në më të lartin qiell
e paqe mbi tokë njerëzve,
që i ka për zemër!” (Lk. 2,14) këndonin zërat qiellorë natën e Krishtlindjeve.
Pastaj konstatohet që qëllimi i Zotit për njerëzimin është realizuar në Jezu Krishtin:
“Paçi hir dhe paqe prej Jezu Krishtit…”.
Vështirësia e këtij teksti vjen nga densiteti ekstrem i fjalive të tij: ato evokojnë të gjithë misterin e Krishtit: “Dëshmitarit besnik, të Parëlindurit ndër të vdekur, Sunduesit të mbretërve të tokës”(v. 5).
Çdo fjalë, çdo shprehje shpreh një aspekt: “Jezus”, është emri i një njeriu të thjeshtë nga Nazareti, por ai tashmë do të thotë “Perëndia shpëton”; “Krist”, do të thotë Mesia, i mbushur me Shpirtin e Hyjit; “dëshmitari i besueshëm” i përgjigjet deklaratës së Jezusit para Pilatit (që po e dëgjojmë këtë të dielë): “… unë linda dhe erdha në botë
për të dëshmuar të vërtetën.
Kush e do të vërtetën,
ai e dëgjon fjalën time” (Gj. 18, 37); “I Parëlinduri ndër të vdekur” (v.5): gjithë besimi i të Krishterëve të parë është këtu; ky njeri, të cilin Zoti e ka ringjallur, është vdekjeprurës si të tjerët dhe tani ai tërheq pas vetes të gjithë vëllezërit e tij, ai që është i pari i një gjinie të gjatë; “mbreti i mbretërve të tokës”: një konstatim i ri që ai është Mesia (dhe se ka vënë të armiqtë e tij shtrojë për këmbët e tij, siç thotë psalmi 110, 1).
Në kalim, është vënë re se numrimi ka tre cilësi, “1 dëshmitar i besueshëm, 2 i parëlinduri ndër të vdekur, 3 mbreti i mbretërve të tokës”: në Apokalips, numrat janë gjithmonë simbolikë; shprehjet ternare janë të rezervuara për Zotin, përdorimi i tyre për Jezusin, do të thotë që ai është i barabartë me Zotin, që ai është Zot.
Fraza e dytë ripërsërit dhe amplifikon të parën:
“Atij që na do, që na çliroi nga mëkatet tona me gjakun e vet, 6 që na bëri Mbretëri, priftërinj për Hyjin, Atin e vet, - Atij i qoftë lavdi dhe pushtet në shekuj [të shekujve.
Amen” (v. 5-6).
Edhe këtu ne gjejmë shprehjet tradicionale të besimit: dashuria e Krishtit për njerëzimin, jeta e tij e dhënë (kjo është kuptimi i shprehjes “gjak i derdhur”) për të na çliruar nga e keqja; në Krishtin Jezus u realizua premtimi i largët i librit të Eksodit: “6 Ju do të jeni për mua një mbretëri priftërinjsh, e një popull i shenjtë. Këto janë fjalët që do t’ua thuash bijve të Izraelit” (Dal. 19,6).
Këta dy paragrafë janë në formë dëshire: në fillim: “Paçi hir dhe paqe” dhe në fund: “Atij i qoftë lavdi dhe pushtet në shekuj”.
Mund të pyesim: “Pse këta urime janë në mënyrë nënshkruese? Për të dytën, është e qartë: Shën Gjoni na fton të japim lavdi Zotit, por gjithashtu duhet ta bëjmë këtë. Por për të parën, është më befasuese: “Paçi hir dhe paqe...” A mundet Zoti të mos na japë hir dhe paqe? Ne shpesh hasim urime të tillë në mënyrë nënshkruese në liturgji: për shembull: “Zoti qoftë me ju dhe ju bekoftë”; ato gjithmonë thonë të njëjtën gjë: siç ndodh në çdo mënyrë nënshkruese, ka një dëshirë, ajo për të parë realizimin e një ngjarjeje të dëshirueshme, por jo të sigurt; dëshira në fjalë nuk ka të bëjë me veprën e Zotit, sepse ajo, është e sigurt. Zoti na jep vazhdimisht hirin e tij, paqen e tij, bekimin e tij; dëshira na përket neve: mjafton që ne të jemi të ndjeshëm ndaj këtij rrezatimi të vazhdueshëm të hirit... “Paçi hir dhe paqe…”, kjo do të thotë se hiri dhe paqja na ofrohen, por na mbetet të pranojmë dhuratën që na është bërë!
“Ja, po vjen me re”: këtu njihet Biri i Njeriut për të cilin fliste Danieli në leximin tonë të parë të sotëm, ky Bir i Njeriut afrohet pranë fronit të Zotit për të marrë mbretërinë universale. Kjo është ana e parë e mbretërisë së Krishtit, ana e triumfit, nëse mund ta themi.


DO TA SHOHIN EDHE ATA QË E SHPORUAN.

Dhe ja ana e dyta, ana e dhembjes:
“7 Ja, po vjen me re
dhe do ta shohë çdo sy
edhe ata që e shporuan
dhe të gjitha fiset e tokës
do të vajtojnë për shkak të Tij.
Po! Amen!”
Është ky një aludim për kryqin e Krishtit dhe goditjen me shpatë nga ushtari.
Shen Gjon, këtu, i referohet një fjale të profetit Za. 12,10 dhe 13,1
“10 Mbi shtëpinë e Davidit e mbi banorët e Jerusalemit do ta ndikoj shpirtin e hirit e të lutjes, e ata do t’i drejtojnë sytë kah unë. Do ta vajtojnë atë që e shporuan siç vajtohet djali i dëshirit, do të gjëmojnë mbi të siç bëhet gjëma mbi djalin e parëlindur… 1 Në atë ditë do të jetë kroi rrjedhës për shtëpinë e Davidit e për banorët e Jerusalemit për larje të mëkateve e të papastërtive. 2 Atë ditë do të ndodhë ‑ është fjala e Zotit të Ushtrive ‑ do t’ua zhduk emrat idhujve mbi tokë, s’do të përmenden më. Do t’i zhduk profetët e rremë dhe shpirtin e papastër përmbi tokë(Za 12,10; 13,1-2).
Duke folur për një “shpirt i hirit e të lutjes”, Zaharia mendon për një transformim të zemrës së njeriut: duke e ngritur sytë drejt atij që e kanë shporuar, njerëzit do të shohin një të pafajshëm të ekzekutuar padrejtësisht, nën një pretekst të rrejshëm, vetëm sepse e shqetësonte autoritetet fetare të momentit!... Dhe duke e parë atë, njëherë e një kohë, sytë dhe zemrat e tyre do të hapen.
Ezekieli, ai gjithashtu, parashikonte këtë transformim të zemrës së njeriut kur shpallte zëvendësimin e zemrave të gurit me zemra mishit. Zemra e gurit është ajo që ngul këmbë të mbetet e fortë; zemra e mishit është zemra që ndien keqardhje, ajo që "gëzohesh" (siç thotë teksti ynë) përpara shkatërrimeve të urrejtjes që shtyn për të torturuar dhe vrarë një të pafajshëm, duke besuar se e bën këtë në emër të Zotit.
- Jezusi kishte shpallur dhuratën e jetës së tij "për shumicën". Apokalipsi thekson shumë fort këtë, edhe në këtë tekst, si duket, mbi këtë aspekt:
"7 Ja, po vjen me re
dhe do ta shohë çdo sy
edhe ata që e shporuan
dhe të gjitha fiset e tokës do të vajtojnë për shkak të Tij.

Po! Amen!” (v. 7).
- Shprehja "Ai që është, që ishte dhe që vjen" (v. 8) është një nga përkthimet e EMRIT të Zotit (YHVH, Dal. 3, 14) në komentet hebraike (Targumi i Jeruzalemit).
Madhështia mbretërore e Krishtit do të jetë përfundimtare kur në fund zemra e të gjithë njerëzve do të transformohet: vetëm kjo hapje e zemrës sonë do të na bëjë të hyjmë në hirin dhe paqen e parashikuara për ne nga Zoti për gjithmonë: “‘Ejani të bekuarit e Atit tim! Merrni në pronë Mbretërinë që u bë gati për ju që prej fillimit të botës! 35 Sepse pata uri e më dhatë të ha, pata etje e më dhatë të pi, isha shtegtar e më përbujtët, isha i zhveshur e më veshët, 36 i sëmurë e erdhët të më shihni, isha në burg e erdhët tek unë’”(Mt. 25,34-36).