Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

F.A. E DIELA 26 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord. VITI A.

MË 1-10-2023

UNGJILLI: Mt. 21, 28 – 32.

28 “Më thoni si e mendoni këtë gjë: një njeri kishte dy djem. Iu drejtua të parit e i tha: ‘Biro, dil sot e puno në vresht!’
29 Ai iu përgjigj: ‘Nuk dua!’ Pastaj ndërroi mendim dhe shkoi.
30 Atëherë iu drejtua të dytit po ashtu. Ai iu përgjigj: ‘Po shkoj, imzot!’, por nuk shkoi.
31 Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?”
I thanë: “I pari!”
“Përnjëmend po ju them: ‑ vazhdoi Jezusi ‑ tagrambledhësit e laviret para jush hyjnë në Mbretërinë e Hyjit.
32 Sepse, erdhi Gjoni ndër ju udhës së drejtësisë e ju nuk i besuat, tagrambledhësit e laviret i besuan, ndërsa ju, edhe pasi i patë këto, nuk u penduat për t’i besuar”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Shëmbëlltyra që dëgjojmë sot, u tregua nga Jezusi pas një mosmarrëveshjeje me krerët e priftërinjve dhe me pleqtë; ata e kishin parë duke dhënë mësim në tempull, ndoshta nën portikun e Solomonit, atë portik që shtrihej në pjesën lindore të oborrit të tempullit, vendi ku rabinët dhe skribët uleshin për të dhënë me autoritet interpretimet e tyre biblike dhe udhëzimet e tyre .
Pastaj, këta autoritete supreme fetare iu afruan Jezusit dhe e pyetën:
“Me ç’pushtet je duke bërë kështu? Kush ta dha këtë pushtet?” (Mt. 21,27). “Me çfarë autoritet e vendos veten për të dhënë mësim në tempull? Ti nuk ke asnjë titull, asnjë autorizim për ta bërë këtë!”
Jezusi përgjigjet me një kundërpyetje…
“Do t'ju bëj gjithashtu një pyetje: nga kush e mori Pagëzuesi autoritetin për të folur? A e kishte marrë nga Zoti apo nga njerëzit?”
Ata nuk mund të përgjigjen sepse nëse do të kishin thënë: "Nga njerëzit", do të kishin pasur kundërshtime menjëherë nga njerëzit që e konsideronin Gjon Pagëzuesin një njeri të Zotit; ata nuk mund të përgjigjen: "Nga Zoti" sepse Jezusi e kishte një pyetje tjetër gati ...
"Nëse predikimi i tij erdhi nga Perëndia, pse nuk e pranuat dhe nuk u kthyet?"
Bashkëbiseduesit e kohës së Jezusit ishin njerëz të devotshëm, që respektonin edhe porositë më të vogla: gjithçka që Zoti kishte vendosur, gjithçka që mësonte tradita e respektonin në mënyrë të përsosur, ata gjithmonë i kishin thënë "po" Zotit.
Ata që thanë "jo", nuk ishin izraelitët, ata ishin popujt paganë: në fakt ka një shëmbëlltyrë shumë interesante sepse, rabinët thoshin, se para se t'i ofronte Tevratin Izraelit, Zoti ua kishte propozuar atë popujve të tjerë.
Ai ishte paraqitur para idumeasve, bijve të Esaut, atyre që banonin në jug të fisit të Judës dhe u kishte thënë atyre:
"Ja, a e doni ju Tevratin?"
E kontrolluan Tevratin dhe panë se aty shkruhej: “Mos vrit”... “Jo, nuk e pranojmë, thanë ata, ne jemi njerëz që luftojmë vazhdimisht”.
Pastaj Zoti ua kishte ofruar Moabitëve, Amonitëve, bijve të Lotit: ata shikuan Tevratin dhe kuptuan se ai "e ndalonte kurvërinë"; ata kishin një jetë mjaft të korruptuar dhe thanë:
"Jo, ne nuk e duam atë."
Zoti ishte kthyer te ismaelitët, ata beduinët e shkretëtirës... e panë që thoshte: "mos vidh" dhe thonë:
"Ne jemi sulmues të shkretëtirës, ne nuk e duam atë".
Të gjithë thanë jo!
Izraelitët, nga ana tjetër, janë njerëzit që i thanë po Perëndisë, në kapitullin 5 të Ligjit të Përtërirë është përgjigja e tyre ndaj Zotit:
"Të gjitha ato që ka thënë Zoti, ne do t’i bëjmë dhe do t’i dëgjojmë".
Ata thanë po, kjo është çështja!
Gjendja e tyre nuk është e ndryshme nga ajo e shumë të krishterëve të sotëm, sepse farisenjtë e kohës së Jezusit tashmë kanë vdekur, por shëmbëlltyra është ruajtur në Ungjill për ne të krishterët sot, në mënyrë që të mendojmë për vlerën e marrëdhënieve tona me Zotin dhe për mënyrën me të cilën e dëgjojmë Fjalën e tij... pse? Për shkak se ekziston rreziku që edhe një besimatar i krishterë të mbetet i mbyllur në një lloj sigurie për të cilën ndihet i drejtë me Zotin, por pastaj zemërohet nëse ka ndonjë ftesë për të rishikuar jetën e tij që të bëhet më e përshtatshme me mesazhin ungjillor i cili shpesh herë është shumë i ndryshëm nga ajo që u bë gjithmonë dhe që u mendua gjithmonë.
Është pikërisht për të ndihmuar këta njerëz që e gjejnë veten në një gjendje të rrezikshme - dhe po u flas të krishterëve - në këtë moment, sepse është për ne që kjo shëmbëlltyrë e Jezusit është ruajtur.
Zoti dëshiron të hapë zemrat e këtyre të krishterëve refraktarë për të rishikuar pozicionin e tyre fetar dhe shëmbëlltyra paraqitet me një pyetje:
"Çfarë mendoni?"
Është pikërisht një ftesë për të rimenduar marrëdhënien tonë me Perëndinë, për ta rishikuar atë. Le të dëgjojmë shëmbëlltyrën:
28” Çfarë mendoni? Një burrë kishte dy djem. Ai u kthye nga i pari dhe tha: "Bir, shko të punosh sot në vresht". 29 Dhe ai u përgjigj: "Nuk dua". Por pastaj u pendua dhe shkoi atje. 30 Ai u kthye nga i dyti dhe tha të njëjtën gjë. Dhe ai u përgjigj: "Po, zotëri". Por ai nuk shkoi. 31 Cili nga të dy e përmbushi vullnetin e babait?”. Ata u përgjigjën: "I pari".

Shëmbëlltyra paraqet personazhe të tjerë, i pari është një baba dhe kur rabinët filluan një shëmbëlltyrë duke thënë: "Ishte një baba", kjo tregonte menjëherë Zotin edhe sepse ky baba, Zoti, kishte një djalë, Izraelin; Profeti Ozea e thotë këtë në kapitullin 11:
"1 Kur Izraeli ende ishte djalë unë e doja e prej Egjiptit e thirra birin tim.
2 Por, sa më shumë i thirrja, aq më tepër largoheshin prej meje; baalëve fli u flijonin, idhujve u digjnin kem”.
Dhe kur Zoti i flet Faraonit ai i thotë: "22 ‘Kështu thotë Zoti: Izraeli është i parëlinduri biri im’. 23 Unë po të them: Ma lejo birin tim të më shërbejë. Po nëse nuk do të ma lejosh të shkojë, unë do ta vras të parëlindurin tënd” (Dal. 4,2-23).
Në shëmbëlltyrë shfaqet një djalë i dytë dhe autoritetet fetare nuk e prisnin këtë sepse Zoti ka vetëm një djalë, popullin e Izraelit!
Ata duhet të kenë pyetur veten: "Ndoshta Jezusi fillon t'i referohet Ismaelit, djalit që Abrahami pati nga skllava Hagar?".
Tashmë kemi një mesazh në këtë hyrje të shëmbëlltyrës: ne jemi të krishterë, ndoshta jemi të bindur se jemi fëmijët e vetëm të Zotit, me pagëzimin bëhemi fëmijë të Zotit, dhe pyesim veten:
"A nuk janë njerëz të tjerë fëmijë të të njëjtit At?"
Çdo njeri ka një gjurmë të pashlyeshme të imazhit dhe ngjashmërisë së Atit tonë qiellor, ne duhet ta kujtojmë gjithmonë këtë të vërtetë sepse na bën të ndihemi si vëllezër për të gjithë.
Pali e thotë këtë në letrën drejtuar Galatasve, 3, 26-29:
" 26 Prandaj, të gjithë jeni bijtë e Hyjit në fuqi të fesë në Jezu Krishtin,
27 sepse, gjithsa jeni pagëzuar në Krishtin ‑ me Krishtin jeni veshur.
28 Nuk ka më: hebre ‑ grek!
Nuk ka më: skllav ‑ i lirë!
Nuk ka më: mashkull ‑ femër!
Të gjithë ju jeni NJË në Krishtin Jezus!
29 Nëse jeni të Krishtit, jeni pasardhësit e Abrahamit, trashëgimtarë në fuqi të premtimit. Nuk ka as hebre, as grek, as burrë, as grua, as skllav, as i lirë"
Duhet mbajtur mend gjithashtu se ne nuk jemi fëmijë nga meritat e fituara: askush nuk bëhet bir sepse ka merita, dhurata e birësisë natyrore është falas, por ajo e Atit në qiell është e lirë dhe është për të gjithë njerëzit, prandaj të gjithë janë fëmijët e të njëjtit At... edhe ata të pamaturit. Gabimet që bëjmë, na shpërfytyrojnë imazhin e Atit në ne, por nuk e fshijnë identitetin tonë si fëmijë: ne do të mbetemi fëmijë të Zotit përgjithmonë
Këtë nuk duhet ta harrojmë, sidomos kur gjykojmë ata që janë të ndryshëm nga ne, si nga pikëpamja kulturore, por edhe nga ajo fetare: jemi të gjithë vëllezër, bij të një Ati!
Tani vijmë tek sjellja e dy fëmijëve. Në secilin prej të dyve ka një mesazh për ne sepse ne i respektojmë të dy këta fëmijë, herë sillemi si fëmija i parë, herë si fëmija i dytë.
Do të shohim se nënkuptohet edhe një bir i tretë, për të cilin Jezusi nuk flet, por na lë të kuptojmë qartë se edhe ne, ndonjëherë, jemi si djali i tretë.
Le të fillojmë me të parën.
Babai “iu drejtua të parit... këtu ka rëndësi folja e përdorur, nuk është: “iu drejtua të parit” por “u afrua tek i pari”, “proselfon”...afrohet.
Kjo është shëmbëlltyra e Zotit që nuk urdhëron nga lart, nuk jep urdhra të të cilëve nuk kuptohet kuptimi, pas të cilëve duhet të ulet koka, me bindje se përndryshe nuk do ta marret shpërblimi, por ndëshkimi... mjaft me këtë imazh të Zotit tone që kalon kohë duke dhëne shpërblim ose ndëshkim!
Del nga kjo shëmbëlltyrë një imazh i Atit që na afrohet, që na merr për krahun sepse dëshiron të na tregojë se ajo që na sugjeron të bëjmë, vjen nga dashuria e tij.
Në fakt ai e quan bir, por nuk e quan bir në greqisht me fjalët "pais ose yiós": ai e quan "tecnon" që vjen nga folja "tíkto", folia që përdoret kur një grua shtatëzënë lind një fëmijë". Pra mbi këtë bir ka edhe dashuria, butësia, ëmbëlsia amtare e këtij babai që i vë krahët mbi supe të birit për t'i thënë:
"Shiko, ke diçka të bukur për të bërë sot!"
“Çfarë?” i thotë ai.
"Shko dhe puno në vresht sot"
Ti i përket një familjeje dhe tani do të të tregoj se si ta kalosh ditën tënd të bukur dhe kuptimplotë për të gjithë familjen: me sjelljen tënde duhet të sigurosh që sot të ketë gëzim në shtëpi.
Ai përfaqëson qartë sugjerimin që Zoti na jep për t'i dhënë kuptim jetës tonë, të sotmes tonë në këtë botë; ti i përket një familjeje dhe për këtë je thirrur të punosh në këtë vresht.
Fjala “vreshti” tregon se çfarë duhet prodhuar që kjo familje të jetë e lumtur; vera është simboli i gëzimit: ajo që Zoti dëshiron të mbretërojë në shtëpinë e tij është vetëm gëzim dhe vetëm ata që prodhojnë gëzim po përmbushin vullnetin e Atit.
Përgjigja e këtij djali:
"Nuk dua!"
Një reagim negativ shumë i ashpër!
Zgjedhja me të cilën ai përballet është: “A dëshiron ta kalosh ditën kotë, duke mos bërë asgjë, duke ecur sa andej këndej, duke ia dalë mbanë, duke jetuar si të jetohet apo dëshiron të angazhohesh për të bërë diçka të bukur dhe kuptimplotë në jetën tënde?”
Ky propozim na bëhet neve të përfaqësojmë këtë bir që tha jo.
Çfarë i thotë babai?
"Shko dhe puno në vresht sot"
Ky propozim na bëhet neve që përfaqësojmë këtë bir që tha jo.
Çfarë do të thotë kjo jo?
Është shenjë e refuzimit të natyrës sonë njerëzore, sepse propozimi që na bën Ati, kërkon angazhim nga ana jonë dhe natyra jonë njerëzore, e shënuar nga ajo që dikur e quanim mëkati origjinal, reagon sepse duhet të bëjë një zgjedhje dashurie që nuk na vjen spontane nga jeta jonë biologjike, por vjen vetëm nga Shpirti, nga jeta hyjnore që na është dhënë.
Nëse dikush përgjigjet menjëherë po, do të thotë se nuk e ka kuptuar se çfarë po i kërkohet atij, sepse Jezusi, si lexojmë në një pjesë tjetër të Ungjillit, thotë: "Duhet ta harrosh veten, moho vetveten"...
Të mendosh vetëm për dashurinë, për t'u bërë të lumtur të tjerët me veprat e tua të mira (sepse kjo është e neveritshme për natyrën tonë), nëse thua po, do të thotë se nuk e ke kuptuar se çfarë kërkohet prej teje.
Le të kujtojmë Pjetrin, kur nuk kuptonte thoshte po, kur kuptonte thoshte jo.
Por dalëngadalë mund ta lëmë veten të futemi në logjikën që është ajo e dashurisë, ajo e Zotit!
Por më pas, duke e parë prapa, ky fëmijë i parë ishte zhdukur.
Si e ndryshoi mendjen?
Është një rrugë që jemi thirrur ta ndjekim, sepse nëse kuptojmë se çfarë kërkohet prej nesh në përkim, me natyrën tone njerëzore, duhet të themi jo, duhet të ndjejmë jo-në, zmbrapsjen e natyrës sonë të shënuar nga mëkati!
Por ka një rrugë tjetër, ka rruga që duhet ndjekur për të ndryshuar mendjen, për të ndryshuar pozicionin tonë... është reflektimi mbi imazhin e Atit.
Ky bir ka filluar të kuptojë, Ati nuk është mjeshtër, ai është dikush që më merr për krahun dhe më tregon se si të jem i lumtur, si t'i jap kuptim ekzistencës sime në këtë familje të cilës e kam kuptuar se i përkas.
Është ndryshimi i imazhit të Atit që nuk shihet më siç sugjeroi gjarpri...Pra me këtë ndryshimi Ati nuk është dikush që nuk më do të lumtur, që më jep urdhëra të pakuptimta... me të vërtetë shpesh herë ne kuptojmë dhe mendojmë mjerisht së ai është një Zot i ashpër që komandon dhe imponon urdhërime kryerja e të cilëve ka nevojë, kërkon shumë sakrifica nga ana jonë. Por tani fillojmë të kuptojmë që nuk është kështu: Ati na drejton vetëm fjalët të bukura dhe inkurajuese në mënyrë që të jemi të lumtur dhe të bëjmë të lumtur të gjithë rreth nesh.
Një gabim që ne ndonjëherë bëjmë në katekizëm është të paraqesim urdhërimet që duhet të respektohen... ky ishte qëndrimi i farisenjve që duheshin të përkuleshin para Zotit dhe t'i bindeshin, për të merituar pëlqimin e tij.
Në katekezë duhet para së gjithash të prezantojmë se kush po na thotë këto fjalë, sepse nëse Hyji është një Atë që më do, atëherë e kuptoj që duhet të kapërcej instinktin tim natyror dhe t'i përmbahem propozimit të tij të jetës.
Ky është fëmija i parë që ka këtë mesazh për ne, sepse herë jemi si fëmija i parë, herë si fëmija i dytë.
Babai i afrohet këtij djali të dytë dhe i thotë të njëjtën gjë, e ky bir i përgjigjet: "Po Zot" në greqisht. “Ego kūrye”,… por më pas nuk shkoi.
Ky reagim pozitiv i ekzagjeruar do të thotë se ai nuk ka kuptuar, nuk e ka kuptuar atë që Ati kërkon prej tij.
Ai thotë se po, do të bëjë atë që ka në mendje, atë që mendon se dëshiron Ati, por a e ka kuptuar se ku dëshiron Ati ta vendosë atë që të jetë i lumtur?
Si përgjigjet, nuk thotë: “Po baba”, thotë: “Ego kyrie”!
Ai thotë: "Po, Zot", për të Zoti nuk është Atë, ai është një mjeshtër që jep urdhër dhe pastaj të paguan në fund të ditës; ai je një person që pret një shpërblim, një rrogë, nuk ndihet sikur i përket një familjeje vëllezërish dhe nuk e ndjen Zotin si një Atë që e do.
Kë përfaqëson? Ata që ishin përballë Jezusit në Tempull, farisenjtë, përfaqësonin këtë grup, këtë sekt që kishte edukuar shpirtërisht të gjithë njerëzit për t'iu bindur traditave.
Ata thanë po, duke mos kuptuar se çfarë donte Zoti, por atë që kishin në mendje: në fakt institucioni farise i kishte shpikur të gjitha ritet, praktikat fetare, shfaqjet e patëmetë të pastrimit, por ishte ajo që mendonin vetë, sepse ata kurrë nuk e kishin pyetur veten:
"A është vërtet kjo, ajo që dëshiron Zoti?"
Ai kërkon dashuri dhe drejtësi: Në Psalmin 50 Zoti thotë:
“Ju ofroni olokauste dhe flijime të përsosura, nuk kam çfarë të them, por kush ju kërkoi për to? Unë dua vetëm një gjë, që ky vresht të prodhojë rrush, verë, gëzim, nuk dua asgjë tjetër”.

Në fakt, profeti Isaia në kapitullin 29 thotë:
“13 …ky popull më afrohet vetëm me fjalë,
e më nderon vetëm me buzë,
kurse zemra e tyre është larg meje,
frika e tij ndaj meje nuk është tjetër,
veç një rregullore njerëzish, e mësuar,
14 këndej, pra, unë do të vazhdoj
të sillem çuditshëm me këtë popull,
në mënyrë të çuditshme e të sterçuditshme:
do të zhduket urtia e të urtëve të tij,
do të errësohet mençuria e të mençurve të tij.”
Kjo është arsyeja pse Jezusi është shumë i shqetësuar: edhe midis dishepujve të tij, mbretëron ky imazh i një djali që thotë që është gati të kryejë vullnmetin e Atit, por më pas nuk kryen atë që dëshiron Zoti, por atë që ai ka shpikur vetë.
Tani ka një ftesë për reflektim, për të rimenduar, të cilën Jezusi ua drejton atyre që janë përballë tij, por na drejtohet edhe neve:
“Cili nga të dy bëri vullnetin e Atit?
Përgjigja është: "I pari"
Prandaj, Jezusi na thotë edhe neve të krishterëve të sotme:
“Kini kujdes, jini të vëmendshme, rimendoni jetën tuaj në dritën e Fjalës sime, sepse nuk është ai që thotë; “Zot, Zot”, domethënë thotë po pa e kuptuar se çfarë do. Të kërkoj të harrosh egoizmin tënd dhe të hapesh zemrën tënde për t'i dhënë jetën vëllait tënd".
Dy djem, ne përfaqësojmë herë të parën, herë të dytin, por ka një djalë të tretë për të cilin Jezusi nuk flet por na lë të hamendësojmë... është Ai, është djali që thotë po dhe jep jetën.
Unë do të thosha se edhe ne jemi këta tre fëmijë, sepse herë themi jo sepse na kushton të hyjmë në vresht për të dhënë jetën, herë themi po dhe pastaj bëjmë atë që kemi në mendje, por ndonjëherë jemi edhe si djali i tretë, edhe ne i japim me gëzim jetën tonë, dashurinë tonë vëllait tonë.
Tani Jezui u drejtohet drejtpërdrejt udhëheqësve fetarë të popullit të tij dhe e zbaton shëmbëlltyrën. Le të dëgjojmë:
Dhe Jezusi u tha atyre: “Përnjëmend po ju them: ‑ vazhdoi Jezusi ‑ tagrambledhësit e laviret para jush hyjnë në Mbretërinë e Hyjit. Sepse, erdhi Gjoni ndër ju udhës së drejtësisë e ju nuk i besuat, tagrambledhësit e laviret i besuan, ndërsa ju, edhe pasi i patë këto, nuk u penduat për t’i besuar” (21,31-32).
Le të përpiqemi të mos keqinterpretojmë thënien e Jezusit sepse ekziston rreziku të thuhet se taksambledhësit dhe prostitutat janë të mira dhe të krishterët janë të këqij, ata që shkojnë në kishë janë më të keqij se të tjerët...
Nuk eshte e vertete!
Tagrambledhësit dhe prostitutat nuk bëjnë vullnetin e Zotit, ata janë mëkatarë dhe ne nuk duhet të sillemi si ata, megjithatë, të paktën ata e dinë se po bëjnë gabime; nuk e lehtësojnë dot ndërgjegjen, të gjithë ua vënë në dukje se janë jashtërrugë, janë objekt i fajit universal.
Jezusi u kishte bërë një pyetje autoriteteve fetare, kishte pyetur se nga kush vinte autoriteti i Gjon Pagëzuesit... nga Zoti apo nga njerëzit?
Dhe ata nuk u përgjigjën.
Tani Jezusi përgjigjet:
"Autoriteti i Gjon Pagëzuesit erdhi nga Perëndia".
Dikush e pranoi predikimin e tij dhe u konvertua, por ju nuk e ndryshuat jetën tuaj, nuk e lejuat veten të konvertoheshit sepse u fshehët pas letrave tuaja me vlerë, atë fe që kishit shpikur për veten tuaj dhe kur, nëpërmjet Gjon Pagëzuesit, erdhi thirrja në konvertimin e vullnetit të vërtetë të Perëndisë, ju thatë jo.
Përpara kishit thënë po, duke dhënë përshtypje që ishit gati të kryeni vullnetin e Zotit, për atë që mendonit se ishte vullneti i Zotit. Por pastaj keni thënë: “jo”.
Këta njerëz të përbuzur, mëkatarët pranuan predikimin e Gjon Pagëzuesit dhe u kthyen në besim. Ishin si fëmija i parë që e dinte se ishte larg Zotit, por ai nuk e mashtroi vetëm për të kryer vullnetin e vet: ai ishte i vetëdijshëm se kishte thënë jo.
Këta mëkatarë as nuk u përpoqën të mashtrojnë veten duke përmbushur porositë e shpikura nga njerëzit, ata nuk e qetësuan ndërgjegjen e tyre me praktika që nuk kanë asgjë të përbashkët me fenë e vërtetë, ata ishin të vetëdijshëm se ishin të varfër, të dobët, të brishtë dhe kjo i predispozonte të ishin të parët që e mirëpritën lajmin që erdhi nëpërmjet Gjon Pagëzuesit dhe ata ndryshuan jetën e tyre.
Mesazhi për ne sot si të krishterë.
Duke qenë të krishterë të pagëzuar, ne i kemi thënë po Zotit, por është koha të bëhemi të vetëdijshëm se ndoshta pas këtij po nuk ka një aderim i ndërgjegjshëm i dikujt që e ka kuptuar se çfarë do të thotë angazhimet e pagëzimit; ndoshta ne kenaqemi, fshihemi akoma pas ndonjë praktike fdetare dhe Zoti sot, nëpërmjet kësaj shëmbëlltyre, na thërret të hapim zemrat tona ndaj asaj që Ai pret me të vërtetë prej nesh.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord. VITI A

MË 1 – 10 – 2023


LEX. I PARË: Ez. 18,25-28.

Kështu thotë Zoti:
25 Ju thatë: ‘Nuk është e drejtë udha e Zotit’. Dëgjoni, pra, shtëpia e Izraelit: A thua mënyra e sjelljes sime vërtet s’është e mirë? Apo më parë mënyra e veprimit tuaj është e keqe?
26 Sepse, kur i drejti e lë drejtësinë e vet e bën padrejtësinë, ai do të vdesë: për shkak të padrejtësisë që bëri, do të vdesë. 27 E kur i paudhi kthehet prej paudhësisë së vet që e ka bërë, e bën të drejtën e drejtësinë, ai ia kthen jetën vetvetes: 28 ai pleqëron imët dhe kthehet nga të gjitha padrejtësitë që i ka bërë, këndej do të jetojë e, jo, nuk do të vdesë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


ÇFARË ËSHTË DREJTËSIA E ZOTIT?

Për të kuptuar këtë predikim të Ezekielit, duhet të kujtojmë kontekstin: Ezekieli është një nga banorët e Jeruzalemit të dëbuar në Babiloni nga ushtritë e Nabukodonozorit, në 597 para Krishtit. Është një katastrofë: Izraelitët përjetuan të gjitha mizoritë e një lufte, dhe tani, në Babiloni, larg vendit, larg nga Toka e Premtuar e famshme, në të cilën supozohej të rridhte qumësht dhe mjaltë, thuhej... larg Jeruzalemit të shkatërruar, larg tempullit të grabitur, popullsia u shkatërrua, humbi gjithçka.
Tundimi është i madh për t'u rebeluar kundër Perëndisë; të mërguarit ankohen dhe thonë: "Sjellja e Zotit është e çuditshme",
që do të thotë qartë: "Çfarë i kemi bërë Zotit të Mirë që ta meritojmë një dënim të tillë?".
Sepse, në atë kohë, të mërguarit ishin të bindur se ekziston një lidhje midis sjelljes sonë të mirë apo të keqe dhe ngjarjeve të jetës sonë, të lumtura apo të palumtura. Të mirët gjithmonë shpërblehen, të këqijtë gjithmonë ndëshkohen. Pra, nëse na ndodh diçka e keqe, është se kemi bërë një gabim.
Por ky brez në trazira nuk është më i keq se ai i mëparshmi. Dhe njerëzit kanë ende përshtypjen se po paguajnë për të gjitha gabimet e së shkuarës, gabimet e grumbulluara të brezave të mëparshëm, sikur vazoja e zemërimit të Zotit të ishte tejmbushur befas. Dhe filloi të përhapet thënia:
“‘Etërit hëngrën rrushin e thartë e të bijve u mpihen dhëmbët’” (Ez. 18, 2).
Përkthejeni: brezi ynë po paguan për të gjithë ata që erdhën para tij. Ky është konteksti në të cilin flet Ezekieli. Dhe këtu ai na ofron një meditim të tërë mbi drejtësinë e Zotit.
Kjo çështje e drejtësisë së Zotit ishte e pranishme në të menduarit e popullit të Izraelit gjatë gjithë historisë së tij. Dhe përgjigja ka ndryshuar me kalimin e kohës. Prandaj, predikimi i Ezekielit që lexojmë sot, u bë në një moment të saktë në këtë udhëtim të gjatë. Dhe do të përbëjë një hap të rëndësishëm në këtë zhvillim.
Ashtu si të gjithë bashkëkohësit e tij, Ezekieli arsyeton në një logjikë shpërblimi/ndëshkimi, atë që ne e quajmë "logjika e ndëshkimit". Dhe në këtë pikë specifike, nuk sjell asgjë të re. Çdo faj merr një dënim: e tillë, besohet, është drejtësia e Zotit. Por, nga ana tjetër, predikimi i Ezekielit sjell diçka të re në temën e kësaj thënieje të famshme për rrushin e thartë.
“ ‘Etërit hëngrën rrushin e thartë e të bijve u mpihen dhëmbët’”(Ez 18:2), sipas të cilës brezi aktuale do të paguante për të gjithë ata që erdhën para tij.



ASKUSH NUK NDËSHKOHET PËR FAJIN E NJË TJETRI.

Risia e sjellë nga Ezekieli konsiston në këtë: thënia për rrushin e thartë është e rreme. Ne nuk paguajmë për gabimet e atyre që erdhën para nesh. Përkundrazi, secili shpërblehet për sjelljen e tij. Disa rreshta përpara tekstit të sotëm, Zoti i kërkoi profetit të tij të thoshte: “3 Pasha jetën time ‑ thotë Zoti Hyj ‑ kurrë më s’do ta përsëritni këtë fjalë në Izrael! 4 Ja, çdo jetë është imja: si jeta e babait, ashtu edhe jeta e birit është imja, njeriu që do të mëkatojë, ai do të vdesë” (Ez. 18,3-4).
Dhe Ezekieli zhvillon një arsyetim të tërë për ta bërë të qartë se drejtësia është individuale dhe jo kolektive:
“26 Sepse, kur i drejti e lë drejtësinë e vet e bën padrejtësinë, ai do të vdesë: për shkak të padrejtësisë që bëri, do të vdesë. 27 E kur i paudhi kthehet prej paudhësisë së vet që e ka bërë, e bën të drejtën e drejtësinë, ai ia kthen jetën vetvetes: 28 ai pleqëron imët dhe kthehet nga të gjitha padrejtësitë që i ka bërë, këndej do të jetojë e, jo, nuk do të vdesë” (18, 26-28).
Pra, askush nuk dënohet për fajin e tjetrit.
Ky është padyshim një hap shumë i rëndësishëm në zbulimin e drejtësisë së Perëndisë, por është vetëm një hap. Më vonë, veçanërisht me librin e Jobit (në pjesën qendrore të librit), do të pranojmë se drejtësia e Zotit nuk është një çështje ndëshkimi: se nuk ka asnjë masë automatike midis veprimeve tona, të mira apo të këqija, dhe asaj që na ndodh, qoftë e mirë apo e keqe... se të mirët nuk shpërblehen domosdo si edhe të këqinjtë nuk ndëshkohen automatikisht. Të gjithë do të zbulojnë se nuk paguajnë kurrë asgjë, as për të tjerët, as për veten... sepse Zoti nuk ndëshkon kurrë.
Më vonë do të zbulojnë se Perëndia nuk është shkaku i drejtpërdrejtë i gjithçkaje që na ndodh. Për momentin, me Ezekielin, ne pushojmë së akuzuari Perëndinë se na detyron të paguajmë për gabimet e prindërve tanë. Ky është tashmë një hap i madh.
Ky tekst nga Ezekieli na sjell një lajm tjetër të mirë: një e ardhme është gjithmonë e mundur; asgjë nuk është vendosur kurrë përfundimisht. Ky mësim është vendimtar!... Për ne edhe sot në fakt. Sepse në të vërtetë, për sa kohë që ne besojmë se gjithçka është vendosur paraprakisht, ne tundohemi ta braktisim veten në dëshpërim. Tani Ezekieli, si çdo profet i mirë, nuk ka armik më të keq se dekurajimi. Ja përse duhet ta marrë seriozisht këtë fjali:
“27 E kur i paudhi kthehet prej paudhësisë së vet që e ka bërë, e bën të drejtën e drejtësinë, ai ia kthen jetën vetvetes: 28 ai pleqëron imët dhe kthehet nga të gjitha padrejtësitë që i ka bërë, këndej do të jetojë e, jo, nuk do të vdesë” (18,27-28). Nëse i pabesi largohet nga ligësia e tij për të praktikuar drejtësinë, ai do të shpëtojë jetën e vet. Ai hapi sytë dhe u largua nga krimet e tij. Është e sigurt, ai do të jetojë, nuk do të vdesë”.
Gjithmonë ka kohë për të ndryshuar sjellje ose rrugë, për të përdorur një imazh biblik. Të konvertosh, etimologjikisht, në hebraisht do të thotë "të kthehesh”.
Për rrjedhojë, Ezekieli lëshon një thirrje të gjallë për kthim në besim. Dhe, duke marrë parasysh të gjitha gjërat, është shumë e thjeshtë, pasi profeti e gjykon kthimin tonë në sjelljen tonë ndaj të tjerëve: sipas tij, për të ligun, të largohesh nga ligësia e tij, do të thotë të fillosh të praktikosh ligjin dhe drejtësinë.
Sa i përket të drejtit, “Nëse i drejti largohet nga drejtësia e tij, ai do të vdesë për shkak të së keqes së tij”. Por kjo nuk ka pse të na shqetësojë, askush prej nesh nuk shqetësohet, sepse asnjëri prej nesh nuk do të guxonte të pretendonte se ishte i drejtë!
- Mes nesh, duhet të pranojmë se edhe sot, në shekullin e njëzet e një, kjo fjali: "Çfarë i kemi bërë Zotit të Mirë që ta meritojmë një dënim të tillë?", na vjen spontanisht në gojë kur na ndodh fatkeqësia. Kujtojmë historinë e të verbrit të lindur në Shën Gjonin: kur e panë, dishepujt e Jezusit i bënë pyetjen klasike: "Kush mëkatoi, ai apo prindërit e tij, që lindi i verbër?" (Gjn. 9,2), me fjalë të tjera: “Kujt është faji? ".
- Jeta dhe vdekja në gjuhën biblike: teksti i Ezekielit mund të lexohet në një nivel të dytë, nëse kujtojmë se, për profetët, kur flasin për jetë ose vdekje, ata flasin për jetën shpirtërore dhe vdekjen shpirtërore.
Në këtë kapitull 18, Ezekieli flet shumë për jetën dhe vdekjen. Por ai synon diçka tjetër përveç jetës fizike dhe vdekjes. Mërgimtarët, për më tepër, flisnin për mërgimin e tyre si një situatë vdekjeje; e për këtë profeti ndërrhyn, me urdhërin e Zotit me këtë mësim:
“10 Kurse ti, biri i njeriut, thuaji shtëpisë së Izraelit: ju po i përsëritni këto fjalë: ‘Fajësitë tona e mëkatet tona peshojnë mbi ne dhe ne në to po shkrihemi. Si, pra, do të mundemi të mbetemi gjallë?’ 11 Ti thuaju: Pasha jetën time ‑ thotë Zoti Hyj ‑ nuk e dua vdekjen e të patenzonit, por dua që i patenzoni të kthehet nga rruga e ligë e të jetojë! Kthehuni, kthehuni nga rrugët tuaja të këqija! E pse të vdisni, o shtëpia e Izraelit!” (Ez. 33,10-11).
Në sytë e tyre, të privuar nga gjithçka që përbënte jetën e tyre dhe në veçanti nga praktika e besimit të tyre, mërgimi ishte një situatë e mosjetës, një lloj vdekjeje latente... Ata ende duhej të zbulonin atë "jetën e vërtetë"që është intimitet me Zotin; dhe kjo është e mundur kudo. Edhe në fatkeqësi, të jetosh në kuptimin e plotë të fjalës, domethënë në bashkim me Zotin, është gjithmonë e mundur.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord. VITI A.

MË 1-10-2023.

PSALMI: 25, 4-9.


4 Bëj t’i njoh, o Zot, udhët e tua
e m’i mëso shtigjet e tua.
5 Më drejto me të vërtetën tënde dhe më mëso,
sepse ti je Hyji im, Shëlbuesi im,
në ty shpresoj gjithmonë.

6 Të të bien në mend mëshirat e tua, o Zot,
dhe dashuria jote që është e amshueshme.
7 Mos i kujto fajet e rinisë sime e paudhësitë:
të të bie në mend për mua sipas dashurisë sate
‑ për hir të mirësisë sate, o Zot.

8 I ëmbël e i drejtë është Zoti,
mëkatarët i kthen në udhë të drejtë,
9 të përvuajtëve u prin në drejtësi,
të butëve ua mëson udhën e vet.


LECTIO DIVINA- MEDITIM-LUTJE.

TEMA E RRUGËS.

Keni dëgjuar fjalët "udhë", "rrugë", "shteg" dhe foljen "më drejto".
“4 Bëj t’i njoh, o Zot, udhët e tua
e m’i mëso shtigjet e tua.
5 Më drejto me të vërtetën tënde dhe më mëso,
sepse ti je Hyji im, Shëlbuesi im…
8 i ëmbël e i drejtë është Zoti,
mëkatarët i kthen në udhë të drejtë,
9 të përvuajtëve u prin në drejtësi,
të butëve ua mëson udhën e vet”! (vv.4-5.8-9)
Kjo temë e shtegut është tipike për psalmet e pendimit: Ligji i Perëndisë (urdhërimet) konsiderohet si kodi i autostradës në një farë mënyre; është një mëkatar që flet në këtë psalm, një mëkatar që është i vetëdijshëm se ka humbur rrugën, se ka marrë një kuptim të ndaluar; dhe ai kërkon të kthehet në rrugën e duhur. Ne e dimë se të "konvertohesh" në hebraisht do të thotë "të kthehesh".
Nuk është kurrë tepër vonë për t'u kthyer: në leximin e parë këtë të diel, Ezekieli pohoi se një e ardhme është gjithmonë e mundur: ne nuk jemi kurrë të dënuar përfundimisht. Kjo është arsyeja pse është gjithmonë koha për t'i thënë Zotit:
"Zot, më mëso rrugët e tua, më bëj të njoh rrugën tënde".
Mjafton të besosh në mëshirën e Zotit: "Zoti u tregon rrugën mëkatarëve, Ai u mëson të përulurve rrugën e tij"...
Në mënyrë implicite kjo është e vetmja gjë që kërkohet prej nesh, jo virtyti, por 'përulësia.
Me fjalën "i përulur" këtu përkthehet fjala hebraike "anavim", një fjalë shumë e zakonshme në Bibël: të “anawim” janë ata që ne i quajmë "të varfër në zemër", domethënë të gjithë ata që e njohin veten si të varfër, të paaftë, të pafuqishëm; ata nganjëherë quhen "shpine të kërrusura". Është secili prej nesh, kur na lejohet të lutemi vetëm duke thënë: "Ki mëshirë". Këtu lutja është një kërkesë për kthim në besim: "Zot, më mëso rrugët e tua".
Mëkatari që flet këtu nuk është i vetëm: është çështje e të gjithë njerëzve; ky psalm 25 sigurisht që u krijua për kremtimet e pendimit në Tempullin e Jerusalemit: por, edhe këtu, krahasimi i tij me tekstin e Ezekielit të propozuar për këtë të dielë të njëzet e gjashtë do të na lejojë të kuptojmë më mirë një aspekt të lutjes judaike. Është ky gërshetim i përhershëm i "unë" dhe "ne".
Si të gjithë psalmet, edhe ky flet në vetën e parë njëjës “Unë”, por duhet kuptuar si unë kolektive, në emër të të gjithë popullit. Nuk ka më pak individualistë se njerëzit e Biblës! Dhe përveç kësaj, nëse keni kureshtjen ta lexoni këtë psalm në tërësi, do të shihni se pasi të keni folur gjatë gjithë kohës në vetën e parë njëjës, ai përfundon duke thënë: "Çliro Izraelin, o Perëndia im, nga të gjitha ankthet".


LE TË JAPIM VENDIN E DUHUR INDIVIDIT,

DUKE MOS MOHUAR KOMUNITETIN.

Për shkak se ne kemi një ndjenjë shumë të fortë solidariteti që bashkon të gjithë anëtarët e së njëjtës familje, të të njëjtit fis, në hapësirë dhe në kohë, e shohim normale të thërrasim Zotin e etërve, Zotin e Abrahamit, Isakut dhe Jakobit. ... Ndër breza, një solidaritet i vërtetë bashkon patriarkun me pasardhësit e tij të largët dhe anasjelltas. Prandaj, ne e shohim krejtësisht normale që Besëlidhja e përfunduar me Noeun, me Abrahamin, me Moisiun ka të bëjë me të gjithë pasardhësit e tyre, të gjithë popullin.
Sot, ne e vëmë më shumë theksin tek individi, në dimensionin e lumturisë personale; deri në atë pikë sa ndonjëherë shoqëria jonë të jep përshtypjen e polarizimit në mbrojtjen e të drejtave individuale, në dëm të vlerave të komunitetit. Në fillim të historisë biblike, përkundrazi, gjithçka përqendrohej te populli: vetëm gradualisht u zbulua rëndësia e individit.
Është sigurisht një nga sukseset e mendimit biblik që ka mundur t'i japë vendin e tij individit pa mohuar komunitetin. Kështu, për shembull, libri i Ligjit të Përtërirë dhe tekstet profetikë shpesh përziejnë "ti" dhe "ju":
"1 Këto janë urdhërimet, ligjet e rregulloret që Zoti, Hyji juaj, më urdhëroi t’jua mësoj që t’i zbatoni në vendin që po kaloni për ta bërë pronë, 2 me qëllim që ta druash Zotin, Hyjin tënd, e t’i zbatosh të gjitha urdhërimet e ligjet e tija që po t’i paraqes ty, bijve e nipave të tu gjatë gjithë jetës sate, që të jesh jetëgjatë” (Dt 6,1-2).
Alternimi i "ti" dhe i "ju" mbetet i habitshëm. Tani kjo sigurisht nuk është një defekt stilistik, veçanërisht në këtë tekst, një nga më të nderuarit në Besëlidhjen e Vjetër, pasi është hyrja e të famshmit "Shema Israel" ("Dëgjo Izraelin, Zoti, Perëndia ynë, është Një).
Ne e dimë se disa tekste nga libri i Ligjit të Përtërirë u përpiluan nga vënia përballë e pasazheve me origjinë të ndryshme; mund të mendohet se ky është rasti këtu: fjalitë e shkruara në "ti" do të ishin përballur me fjalitë e shkruara në "ju". Është e mundur, por nëse është kështu, fakti mbetet se redaktori përfundimtar nuk ka kërkuar të harmonizojë tekstin: duke mbajtur kështu qëllimisht dimensionin e dyfishtë individual dhe komunitar.
Kjo është një mënyrë e habitshme për të shprehur shkallën në të cilën fati ynë personal është i lidhur me atë të komunitetit. Ne jemi thellësisht të solidarizuar me njëri-tjetrin, e dimë mirë; dhe progresi në komunikim dhe globalizimi i ekonomisë, për të cilin flasim kaq shumë, na e dëshmojnë këtë çdo ditë. Megjithatë, ne nuk jemi të shkrirë në një tërësi të madhe dhe secili prej nesh ruan një kufi lirie dhe përgjegjësie.
Për t'u rikthyer te Psalmi 25, ky mëkatar që është edhe i përulur dhe i sigurt, është si rrjedhim i pandashëm: secili prej nesh, individualisht, dhe i gjithë komuniteti besimtar.
Vërejtje e fundit: psalmi paraqet një sërë variacionesh mbi temën e kujtimit dhe harresës. "Kujto, Zot, butësinë tënde... Harro revoltat... Mos më harro". Është edhe guxim edhe përulësi! Në thelb, i lutemi Zotit të ketë një kujtesë selektive: “Harroji revoltat, mëkatet e rinisë sime” dhe përkundrazi: “Kujto, o Zot, butësinë tënde, dashurinë tënde të përjetshme”. Kjo është guximi që lejon Aleanca me Perëndinë "i butë dhe i mëshirshëm, i ngadalshëm në zemërim dhe plot dashuri" (Eks. 34,6). Sigurisjt, patjetër besimtarët izraelitë nuk pritëm që Besëlidhja e Re të zbulonte se Perëndia është “Ati ynë”!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 26 Ord VITI A

MË 1-10-2023.


UNGJILLI: Mt. 21,28-32.

Në atë kohë,
“Më thoni si e mendoni këtë gjë: një njeri kishte dy djem. Iu drejtua të parit e i tha: ‘Biro, dil sot e puno në vresht!’ 29 Ai iu përgjigj: ‘Nuk dua!’ Pastaj ndërroi mendim dhe shkoi. 30 Atëherë iu drejtua të dytit po ashtu. Ai iu përgjigj: ‘Po shkoj, imzot!’, por nuk shkoi. 31 Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?”
I thanë: “I pari!”
“Përnjëmend po ju them: ‑ vazhdoi Jezusi ‑ tagrambledhësit e laviret para jush hyjnë në Mbretërinë e Hyjit. 32 Sepse, erdhi Gjoni ndër ju udhës së drejtësisë e ju nuk i besuat, tagrambledhësit e laviret i besuan, ndërsa ju, edhe pasi i patë këto, nuk u penduat për t’i besuar”.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

CILI ISHTE VULLNETI I ATIT?


“Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?” (v. 31). Me sa duket, pyetja është e thjeshtë, tepër e thjeshtë. Si të dielën e kaluar, me shëmbëlltyrën e punëtorëve të orës së njëmbëdhjetë, jemi në një vresht; nga dy djemtë e kërkuar për të shkuar, i pari refuzon dhe përfundon gjithsesi; i dyti shpejt thotë po... dhe nuk bën asgjë. Dhe Jezusi u bën një pyetje në dukje shumë të thjeshtë krerëve të priftërinjve dhe pleqve: “Cili prej të dyve e kreu vullnetin e të atit?”.
Nëse Jezusi u bën atyre këtë pyetje, padyshim që nuk është për kënaqësinë e lojës se kush mund të gjejë përgjigjen e duhur! Është për të hapur sytë e tyre. Sepse u tha atyre: ju, krerët e priftërinjve dhe pleqtë, domethënë me qëllimet më të mira në botë, ju jeni si djali i dytë: ai tha "Po, po, Imzot", por ai nuk shkon në vresht. Si mund të kuptojmë, ka njerëz që janë shumë më pak të mirë se ju, por që janë më të gatshëm se ju për të dëgjuar fjalën e Atit dhe për të kryer vullnetin e tij .
Vullneti i Atit ishte që populli i tij, duke filluar nga autoritetet fetare, të mirëpriste të Dërguarin e tij, Mesinë e tij, Jezusin. E gjithë drama e Pasionit është aty: më të zjarrtët në Izrael, ata që e prisnin me padurim ardhjen e Mesisë dhe iu lutën Zotit çdo ditë që ta përshpejtonte ardhjen e tij, janë ata që refuzuan ta njohin.
Tagrambledhësit dhe prostitutat janë mëkatarë publikë, kuptohet; dhe kjo nuk është ajo për të cilën Jezusi i komplimenton ata; ata janë si djali i parë; filluan duke refuzuar të punonin në vresht; deri tani asgjë e admirueshme! Vetëm këtu: Gjon Pagëzuesi predikoi dhe ata e dëgjuan fjalën e tij. Ata nuk hyjnë në Mbretëri sepse janë mëkatarë; por sepse i besuan fjalës së Gjon Pagëzuesit. Ndërsa ju, profesionistët e fesë, nuk pranuat të besoni fjalën e Gjonit.
Këtu, Jezusi ndoshta i referohet asaj që ndodhi të Dielën e Larit: në fillim të këtij kapitulli 21, Mateu tregoi hyrjen triumfale të Jezusit në Jerusalem dhe turmat e njohën atë si Mesia. Ata lëshuan për të brohoritjen e rezervuar për mbretin e pasardhësve të Davidit:
“Hosana Birit të Davidit!
Bekuar qoftë ai që vjen në Emër të Zotit!
Hosana në qiejt më të lartët” (v. 9).
Por kjo pritje që iu bë nga njerëzit e thjeshtë, nuk u përsërit nga priftërinjtë dhe pleqtë; krejt e kundërta. Menjëherë pas kësaj: "Kur Jezusi hyri në Tempull e aty po mësonte, iu afruan kryepriftërinjtë e pleqtë e popullit dhe i thanë: “Me ç’pushtet je duke bërë kështu? Kush ta dha këtë pushtet?”(Mt. 21,23). Nënkuptohet: kush të dërgoi? Zoti ? apo, më mire, ke ardhur për vullnetin tënd?


MËKATI I MJAFTUESHMËRISË

Siç ndodh shpesh, Jezusi nuk u përgjigj drejtpërdrejt: ai donte që bashkëbiseduesit e tij ta zbulonin vetë përgjigjen; dhe kështu ai u dërgoi atyre një pyetje tjetër, por kjo kishte të bënte me Gjon Pagëzuesin: “Pagëzimi i Gjonit, nga erdhi? Nga qielli apo nga njerëzit?” Dhe ata nuk guxuan të përgjigjeshin, nga frika se mos e gjykonin veten gabim, ata që kishin preferuar të shpërfillnin Gjon Pagëzuesin. Kështu Jezusi u ofron atyre këtë shëmbëlltyrë të dy djemve për t'i ndihmuar ata të bëhen më të vetëdijshëm; është si një apel përfundimtar që ai u drejton atyre. Jezusi nuk ka preferencë për njërën apo tjetrën. Ai dëshiron shpëtimin e të gjithëve dhe nëse ndonjëherë duket se keqtrajton disa nga bashkëbiseduesit e tij, kjo ndodh sepse koha po ikën.
Por në fakt, çfarë tha Gjon Pagëzuesi? Ai tha:
“7 Pjellë shlligash, kush ju mësoi t’i ikni zemërimit që po vjen? 8 Bëni, pra, vepra të denja kthimi! 9 As mos t’ju bjerë në mend të thoni në vete: ‘Kemi atë Abrahamin!’ sepse unë po ju them: Hyji mund t’i nxjerrë Abrahamit bij edhe prej këtyre gurëve!"(Mt. 3, 7-8). Ndoshta ky ishte problemi me autoritetet fetare: një lloj vetëkënaqësie që na lejon të mos pyesim veten. Ndërsa taksambledhësit dhe prostitutat, ngaqë e dinin se ishin mëkatarë dhe kishin një ndjenjë shumë të mprehtë të padenjësisë, varfërisë së tyre, i kishin veshët dhe zemrat më të gatshme për t'u hapur.
Vështirësia, pikërisht, për krerët e priftërinjve dhe pleqtë, ishte të besonin në fjalën e Gjon Pagëzuesit, pastaj të Jezusit, domethënë dy individë pa legjitimitet, në sytë e tyre.
Dhe kjo është rrënja e problemit: në këtë shprehje "në sytë e tyre". Kjo do të thotë se, për ta, është kuptuar shkaku, ata e dinë se cilat janë gjërat e Zotit dhe nuk mund të shohin më asgjë tjetër përveç sigurive të tyre.
Nëse Jezusi u ofron një shëmbëlltyrë bashkëbiseduesve të tij, është pikërisht për t'i bërë ata të hapin sytë; por koha po ikën gjithnjë e më shumë pasi jemi tashmë në prag të Pasionit. Kjo shëmbëlltyrë e dy djemve shkon edhe më larg se ajo që dëgjuam javën e kaluar, ajo e punëtorëve të orës së njëmbëdhjetë; në shëmbëlltyrën e punëtorëve të orës së njëmbëdhjetë, Jezusi u tha bashkëbiseduesve: ju e konsideroni veten punëtorë të orës së parë dhe më gjeni shumë të butë ndaj të vonuarve... Në shëmbëlltyrën e dy djemve, ai shkon deri vini në dyshim qëndrimin e tyre fetar: a jeni i sigurt që keni shkuar të punoni në vreshtin tim?
A jeni vërtet të shqetësuar për t'iu përshtatur vullnetit të Atit?

[ninoenina]

F.A. E DIELA 27 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord, VITI A.

MË 8 – 10 – 2023


UNGJILLI: Mt. 21,33-43


33 “Dëgjojeni shëmbëlltyrën tjetër: Ishte një zot shtëpie që kishte mbjellë një vresht. E thuri me gardh, punoi shtrydhësin e rrushit, ndërtoi kullën, ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj.
34 Kur u afrua koha e të vjelave, dërgoi te vreshtarët shërbëtorët e vet për të marrë frytin që i takonte. 35 Vreshtarët i kapën shërbëtorët: njërin e rrahën, një tjetër e mbytën e një tjetër e vranë me gurë. 36 Prapë dërgoi shërbëtorë të tjerë, më shumë se të parët, porse edhe atyre ua bënë ashtu. 37 Në fund dërgoi të birin duke menduar: ‘Do të kenë nderim ndaj djalit tim!’ 38 Porse vreshtarët, kur e panë djalin i thanë njëri‑tjetrit: ‘Ky është trashëgimtari! Ejani ta vrasim dhe neve do të na mbesë pasuria e tij.’ 39 E kapën, e qitën jashtë vreshtit dhe e vranë. 40 Tashti, kur të vijë i zoti i vreshtit, çka do t’u bëjë këtyre vreshtarëve?” 41 Iu përgjigjën: “Të këqijtë do t’i shfaros keqas e vreshtin e vet do t’ua japë vreshtarëve të tjerë, të cilët do t’i japin frytin posa të vijë koha e të vjelave.”
42 Jezusi u tha: “A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’
43 Prandaj ‑ po ju them ‑ juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj!”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJA

Ata që vizitojnë Izraelin, shpesh mund të shohin kulla të rrënuara në fusha dhe disa janë shumë të lashta e datojnë që nga koha e Jezusit. Ato ishin shtëpi në të cilat fermerët mbanin veglat e punës dhe, gjatë kohës së vjeljes së rrushit, këto shtëpi gjithashtu u shërbenin atyre për të kaluar natën. Në çati kishte edhe pikën e vrojtimit nga ku prodhuesi i verës mbante një sy në vreshtin e tij.
Kishte vreshta me përmasa modeste, në nivelin familjar, dhe çdo familje në kohën e Jezusit kishte disa bimë hardhie pranë shtëpisë.
Por në atë kohë kishte edhe pronarë të mëdhenj që zotëronin vreshta të gjera. Ata jetonin në qytetet e mëdha të Perandorisë Romake, ku jetonin të qetë e të sigurtë dhe ua linin detyrën e kultivimit të vreshtit qiramarrësve dhe më pas në kohën e vjeljes qiramarresit ua dorëzonin pronarëve produktin.
Dhe Jezusi merr frymëzim nga ky realitet social dhe ekonomik i kohës së tij për të ndërtuar shëmbëlltyrën e tij dhe fillon duke vënë në skenë një nga këta pronarë tokash.
Kur një shëmbëlltyrë prezanton temën e vreshtit, të gjithë e kuptojnë kujt i referohet personi që e tregon: vreshti është Izraeli, i cili në Bibël quhet vresht i Zotit. Kujtojmë të famshmën "Kënga e vreshtit", kompozuar dhe kënduar nga Isaia, që flet për një verëbërës që përgatiti tokën, e punoi, pastaj e pastroi nga gurët, mbolli hardhi të vlefshme, më pas ndërtoi një kullë, gërmoi edhe kazanin dhe më pas, natyrshëm, priste që ajo të prodhonte rrush e verën për gëzimin e njerëzve. Por në vend të kësaj ai vreshti prodhoi rrushin e thartë e të pangrënshëm.
Është historia e trishtueshme e dashurisë së Zotit të pashpërblyer nga ky popull: Zoti nuk shpërblehet nga ky popull. Dhe Jezusi e njeh mirë këtë këngë të vreshtit, sepse në alegorinë e tij ai kujton të gjitha këto shqetësime të Zotit për popullin e tij.
Në analizën e kësaj shëmbëlltyre do të vazhdojmë në dy nivele.
Niveli i parë është më e menjëhershëm: kuptimi që Jezusi donte t'i jepte shëmbëlltyrës së tij, e cila u drejtohet autoriteteve më të larta fetare të kohës së tij. Ai është në tempull. Shëbëlltyra gjendet në fund të Ungjillit sipas Mateut dhe ungjilltari gjithashtu tregon për fund të jetës së Jezusit. Na thotë se autoritetet më e larta fetare janë gati të kryejnë një krim të madh dhe me këtë shëmbëlltyrë Jezusi dëshiron t'i bëjë ata të mendojnë për përgjegjësinë e tyre. Por atëherë do të kuptojmë se mesazhi është i vlefshëm jo vetëm për autoritetet fetare të popullit të Izraelit, por është i vlefshëm për komunitetet e krishtera të sotme, sepse vreshti ishte Izraeli dhe sot vreshti i Zotit është bashkësia jonë e të pagëzuarve, është kisha.
Dhe ne do ta pranojmë me mirënjohje këtë mesazh.
Verëbërësi përfaqëson qartë Zotin, i cili zbulon gjithë dashurinë e tij në këto mirësi.
Cilat janë këto shenja mirësie? Le të përpiqemi t'i kujtojmë ato.
E para: Ai ndërton një gardh sepse dëshiron të caktojë kufijtë e pronës së tij. Izraeli ishte izoluar nga popujt paganë që kishin pronarët e tyre, kishin perënditë e tyre që diktonin normat morale, merrnin sakrificat dhe përkuljet e thellë në shenjë nderimi.
Zoti kishte pronën e tij Izraelin dhe ai ia kishte caktuar atij kufijtë e sakta dhe të qarta. Si? Ai e kishte mbrojtur atë me një gardh, që ishte Tora, ligji i tij.
Libri i Eksodit thotë: "Ti do të jesh prona ime, midis gjithë popujve të tokës".
Zoti ka të njëjtat vëmendje për Kishën që jeton në botë, por që nuk i përket botës, e cila ndjek një logjikë dhe rregulla jete që nuk janë ato të botës. Kisha nuk ndjek budallallëqet që shumica ndoshta i merr si normë dhe si vlera maksimale të jetës.
Dhe gardhi që mbron komunitetin e krishterë është fjala e Ungjillit, e cila na mban gjithmonë vigjilentë dhe menjëherë identifikon nëse ka ndonjë bandit që ngjitet mbi gardh për të prishur vreshtin.
Shqetësimi i dytë: “Në të punoi edhe shtrydhësin” (Is. 5,2). Një mulli në kohën e Jezusit përbëhej nga dy tanke. Ka një tanke më të madhe, ku vendosej rrushi që pastaj shtypej. Sipër vendosej një tra, të cilit i lidhnin litarë që të mos rrëshqitnin atab që shtypnin rrushin, duke kërcyer e duke kënduar dhe Bibla u referohet edhe këtyre këngëve të gëzimit të korrjes, të shtypjes. Mushti u mblidhej në një rezervuar më të vogël.

Unë insistoj në këtë temë të rrushit, mushtit dhe verës, sepse ajo që do Zoti nga ky vresht, produkti që ai pret, është gëzimi dhe vetëm gëzimi.
Kisha në fakt u themëlua nga Zoti që të prodhonte gëzim dhe vetëm gëzim.
Nuk e di pse ungjilli u mbulua me trishtim, gjë që nuk ka absolutisht asnjë kuptim, sepse e vetmja gjë që dëshiron Zoti, është që të jemi të gëzueshëm dhe të lumtur. Kisha qe krijuar pikërisht për të futur logjikën ungjillore në botë, dhe nga kjo logjikë i vjen botës paqe dhe dashuri.
Dhe Kisha nuk duhet ta prodhojë këtë verë, këtë gëzim vetëm për vete. Jo, asaj i kërkohet që të jetë paqe dhe gëzim për të gjithë botën.
Shqetësimi i tretë i verëbërësit: Ndërtimi i një kulle.
Në çatinë e kullave që ishin në vreshta verëbërësi ndërton një pikë e vrojtimit që tregon vështrimin e Zotit që ndjek, me kujdes amnor do të thosha, vreshtin e tij, e ruan, e mbron nga hajdutët, nga grabitësit që vijnë vetëm për ta prishur atë. Ai ruante Izraelin dhe sot mbikqyr bashkësinë e krishterë.
Pasi ua besoi vreshtin bujqve, i zoti i vreshtit shkon në një vend të larg. Ai përfaqëson Zotin që tani i ka besuar popullit të tij misionin për të prodhuar gëzim.
Tani presim frutat. Çfarë do të prodhojë ky vresht?
Dëgjuesit e shëmbëlltyrës, të cilët janë udhërrëfyesit shpirtërorë të popullit, kryepriftërinjtë që drejtojnë liturgjitë solemne të tempullit, janë shumë të zellshëm dhe bëjnë që tempullli të funksionojë me kapacitet të plotë në kohën e Jezusit: esplanada është gjithmonë e mbushur me pelegrinët, nga besimtarët që ofrojnë sakrifica, temjan, holokauste. Këta udhërrëfyes shpirtërorë presin tani - sepse e kanë kuptuar që janë vreshtarët - presin lavdërime, sepse mendojnë se Zoti është i kënaqur me religjonin e tyre që i ofron kaq shumë lutje, kaq shumë këngë, kaq shumë muzikë, kaq shumë shenja adhurimi.
Është koha në të cilën edhe Kisha gjithashtu thirret të japë fryte, ato fruta që Zoti pret.

Tani le të dëgjojmë se çfarë ka prodhuar ky vresht:
33 “Dëgjojeni shëmbëlltyrën tjetër: Ishte një zot shtëpie që kishte mbjellë një vresht. E thuri me gardh, punoi shtrydhësin e rrushit, ndërtoi kullën, ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj.
34 Kur u afrua koha e të vjelave, dërgoi te vreshtarët shërbëtorët e vet për të marrë frytin që i takonte. 35 Vreshtarët i kapën shërbëtorët: njërin e rrahën, një tjetër e mbytën e një tjetër e vranë me gurë. 36 Prapë dërgoi shërbëtorë të tjerë, më shumë se të parët, porse edhe atyre ua bënë ashtu.
Jezusi po u flet krerëve të priftërinjve, njerëzve që i njohin mirë shkrimet dhe prandaj i kuptojnë menjëherë aludimet që Jezusi bën në shëmbëlltyrën e tij, kur flet për lajmëtarët e Zotit. Ata kujtojnë atë që thotë Zoti me anë të gojës së Jeremisë:
"24 Por nuk më dëgjuan as nuk e prirën veshin e vet, por shkuan sipas ëndjeve dhe mbrapshtisë së zemrës së vet të prishur edhe ma kthyen shpinën e jo fytyrën, 25 që nga dita kur etërit tuaj dolën nga toka e Egjiptit e deri në ditën e sotme. E unë ju dërgova të gjithë shërbëtorët e mi, profetët, si një ditë për ditë e me kujdes. 26 Por ata s’më dëgjuan as s’më vunë vesh dhe u bënë kokëfortë dhe vepruan edhe më zi se etërit e tyre Që nga dita që etërit tuaj dolën nga Egjipti e deri më sot, unë kam dërguar gjithmonë te ju shërbëtorët e mi, profetët. I kam dërguar me shumë kujdes, gjithmonë, por njerëzit nuk i kanë dëgjuar” (Jr.7,24-26).
Jezusi kujton dy nga këto dërgime, ndoshta duke iu referuar profetëve që u dërguan përpara Mërgimit dhe atyre që u dërguan pas Mërgimit. Pastaj profecia u shua në shekujt e fundit para Krishtit, sepse Zoti nuk dërgoi më profetë: njerëzit nuk i dëgjonin.
Për çfarë ishin thirrjet e këtyre shërbëtorëve të dërguar në Izrael?
Thjesht shfletoni librat e Profetëve dhe e kuptoni menjëherë se çfarë po kërkonin.
Ishte ajo që priste pronari i vreshtit.
Isaia në kapitullin e parë të librit e tij thotë:
"17 Mësoni të bëni vepra të mira:
kërkojeni drejtësinë,
ndihmoni të shtypurit,
jepini të drejtën bonjakut,
mbrojeni të vejën!” (Is. 1,17).
Këta janë frutat që donte Zoti dhe e thotë me gojën e profetit të tij.
Në këngën e vreshtit, që e përmenda më parë, në fund Isaia thotë:
"Prita të ushtrojnë virtytet, dhe ja, vetëm paudhësi, drejtësinë prita, ja ofshamat!” (Is. 5,17).
Zoti priste drejtësi por u derdh gjak, ai priste drejtësi dhe ja klithma e të shtypurve.
E vërteta është se profetët e dërguar nuk i gjetën kurrë këto fruta. Çfarë gjetën ata? Liturgji solemne, kurban qengjash, olokauste, temjan. Por profetët i denoncuan këto praktika fetare si të padobishme, pa asnjë vlerë.
Në fillim të librit të profetit Isaia, Zoti thotë:
"11 “Ç’më duhen flitë tuaja të panumërta?”
‑ thotë Zoti. ‑
“Jam ngopur me fli shkrumbimi deshësh,
me dhjamë bagëtish të majura;
e gjak demash,
qengjash e cjepsh nuk dua!
12 Kur donit të dilni përpara meje,
kush i kërkoi këto prej duarve tuaja
që të shëtitni nëpër tremet e mia?
13 Pushoni së më sjelluri fli të padobi;
inat e kam kemin.
Hëna e re, e shtuna dhe tubimet...” (Is. 1,11-13).

Në kapitullin 58 të Isaisë, profeti flet për agjërimin:
“4 Ja, ju njinoni për t’u fjalosur e grindur,
e rraheni me grushte si të patenzonë.
Mos agjëroni më si sot,
nëse doni të dëgjohet zëri juaj këtu lart.
5 Pse, a i tillë është agjërimi që unë zgjodha,
dita kur njeriu bën vetëmohim?
Të ulësh porsi zunkthi kokën tënde,
të shtrosh grathore edhe hi?
A thua këtë do ta quash agjërim
e ditë që i pëlqen Zotit?
6 Vallë, a s’është agjërimi që unë zgjodha:
t’i këputësh verigat e padrejtësisë,
t’i zgjidhësh leqet e zgjedhës,
t’i lëshosh të lirë të ndrydhurit,
të copëtosh çdo zgjedhë?
7 A jo ta ndash bukën tënde me të uriturin,
t’i shtiesh në shtëpinë tënde skamnorët e të pastrehët?
Kur ta shohësh të zhveshurin, vishe
dhe mos e përbuz farefisin tend” (Is.58,4-7).
Duke qenë se ata këmbënguleshin shumë me këto thirrje, profetët i mërzitën drejtuesit e vreshtit dhe çfarë u bënë këtyre profetëve? I rrahën, i vranë, i vranë me gurë.
Vetëm shikoni se çfarë i ndodhi Jeremisë, profetit që klasa priftërore kundërshtoi dhe torturoi më shumë, profetit që i ngjan më shumë Jezusit të Nazaretit: atë e vunë në zinxhirë dhe e hodhën në një sternë; Uriahu goditet nga shpata; Zakaria vritet me gurë në oborrin e tempullit.
Le të shohim se çfarë ndodh në vreshtin e Zotit, në Kishën tonë sot.
Kisha vazhdon të dërgojë shërbëtorët e tij, profetët, dhe çfarë bëjnë këta profetë? Ata gjithmonë bëjnë thirrje për një jetë më ungjillore, sepse logjika dhe mendimet e botës depërtojnë lehtësisht në komunitetin e krishterë dhe profetët përkundrazi zgjojnë gjithmonë ndjeshmërinë ungjillore që duhet të ketë çdo komunitet.
Profetët, shërbëtorët, janë ata që denoncojnë edhe fenë hipokrite që qetëson ndërgjegjet, por që nuk është ajo që donte Zoti.
Profetët janë ata që nxjerrin në pah edhe mospërputhjen e disa praktikave të devotshmërisë, të disa traditave që nuk kanë asnjë lidhje me fjalën e Zotit. Profetët e vërtetët gjithmonë i bezdisin kësaj devotshmërisë.
Ne i kemi parë edhe ata profetët, kohët e fundit. Le të mendojmë për një Don Mazzolari, një Oscar Romero, një Tonino Bello, për martirët shqiptarë që kisha i ka lumturuar, që mërzitën shumë.
Por ka shenja që na lejojnë të dallojmë se kush është dërguar nga Zoti dhe kush flet vetë. Do të përpiqem të përmend disa kritere që mund të jenë të dobishme për ne:
Kriteri i parë: Lajmëtarët e Zotit nuk kërkojnë kurrë përfitime personale, ata nuk veprojnë për të marrë merita ose njohje: fjalët e tyre diktohen gjithmonë vetëm nga një pasion i madh për kauzën e Ungjillit.
Kriteri i dytë. Thirrjet e tyre përqendrohen gjithmonë te frytet që pret Zoti: dashuria, vëllazëria, drejtësia, vëmendja ndaj të varfërve. Në fakt, ata janë gjithmonë në anën e më të varfërve dhe gjithashtu kanë gjithmonë probleme me strukturat e pushtetit politik dhe gjithashtu me strukturat fetare, kur këto janë shprehje pushteti dhe jo shërbim ndaj komunitetit.
Një kriter i fundit. Janë ata që paguajnë gjithmonë personalisht, me sacrificë të jetës së tyre.
Ja, Zoti e do shumë vreshtin e tij dhe vazhdon të dërgojë profetët e tij.
Nëse këta lajmëtarë, këta profetë, nuk dëgjohen - vazhdon shëmbëlltyrën Jezusi - pronari i vreshtit e do këtë vresht aq shumë sa dërgon djalin e tij.
“37 Në fund dërgoi të birin duke menduar: ‘Do të kenë nderim ndaj djalit tim!’ 38 Porse vreshtarët, kur e panë djalin i thanë njëri‑tjetrit: ‘Ky është trashëgimtari! Ejani ta vrasim dhe neve do të na mbesë pasuria e tij.’ 39 E kapën, e qitën jashtë vreshtit dhe e vranë” (v.21, 3739)”.
Çfarë erdhi djali për të pyetur drejtuesit e vreshtit?
Të njëjtat fruta që kishin pretenduar të dërguarit para tij, profetët. Dhe çfarë gjeti?
Kjo na thuhet në Ungjijtë Sinoptik me një shëmbëlltyrë tjetër, atë të fikut shterpë, atij fiku që prodhonte vetëm gjethe. Gjethet tregojnë pamjen, dukjen e fesë, gjethet që mashtrojnë, që gënjejnë, sepse fshehin mungesën e frutave, që është i vetmi produkt që pret Zoti.
Fiku është një tjetër imazh i popullit të Izraelit, jep fryte shumë të ëmbël dhe janë këto fruta që Zoti pret nga kjo bimë, Izraeli.
Si rezultat i kërkesave të bëra nga i biri: ashtu siç hoqën lajmëtarët e parë, profetët, drejtuesit e vreshtit e përzunë djalin dhe e vranë.
Shëmbëlltyra përshkruan qartë atë që parashikoi Jezusi: ai e kuptoi se autoritetet fetare ishin gati ta largonin, ta dëbonin nga vreshti, Jezusi në fakt ekzekutohet jashtë Qytetit të Shenjtë, sikur të ishte dikush që e kontaminoi atë.
Çfarë donin këta vreshtarë? Ata donin të ruanin pozicionin e tyre prestigjozë, avantazhet e tyre ekonomikë të bazuara në naivitetin e njerëzve të devotshëm.
Vetëm mendoni për të ardhurat e mëdha nga ofertat e tregut në të cilat tempulli ishte reduktuar. Le të kujtojmë gjestin e bërë nga Jezusi për të përzënë të gjithë shitësit: këto nuk ishin frytet që Zoti priste nga populli i tij.
Sot, në bashkësinë tonë të krishterë, le të jemi të kujdesshëm, sepse rreziku i dëbimit të djalit nga vreshti është i pranishëm edhe tek ne. Biri, Ungjilli, rreziku, tundimi për ta përzënë Ungjillin nga jeta jonë, nga jeta kishtare dhe nga jeta jonë në botë, është gjithmonë një tundim shumë aktual.
Para së gjithash, do të thoja për ata që janë përgjegjës kryesorë për vreshtin në kishë: edhe ata mund të tundohen të lënë mënjanë Ungjillin, të menaxhojnë jetën kishtare sipas kritereve njerëzore. Ata mund të mendojnë se vreshti është i tyre, se janë zotëruesit e tij, pa e pasur Fjalën e Mjeshtrit si pikën e tyre të vetme të referimit. Ky tundim ishte tashmë aty që nga fillimi i bashkësive të krishtera: le të kujtojmë kapitullin 5,1-4 të letrës së Pjetrit, kur ai thotë:
“1 Eprorëve, pra, që janë tek ju u jap vërejtje unë, epror edhe vetë bashkë me ta, dëshmitar i mundimeve të Krishtit dhe pjesëtar i Lavdisë që do të zbulohet: 2 ruajeni grigjën e Hyjit që ju është lënë në kujdes, mbikëqyreni jo përdhuni, por vullnetarisht, si do Hyji; jo për hir të fitesës së ndytë, por me shpirt gatishmërie, 3 jo si zotërues mbi ata që ju janë besuar, por si shembull i grigjës. 4 E kur të shfaqet Kryebariu, do të merrni kurorën e lavdisë, që kurrë nuk vyshket”.
Kur kujtojmë historinë e Kishës, kuptojmë se vreshti i Zotit është menaxhuar shumë herë nga drejtues të vreshtave që kanë përzënë birin, Ungjillin nga jeta kishtare. Ata janë mëkatet e komunitetit tonë të krishterë.
Por këtu nuk po flasim vetëm për hierarkitë kishtare, të cilat sigurisht kanë përgjegjësi nëse jeta e Kishës nuk paraqitet si ungjillore autentike, por të gjithë besimtarët mund ta bëjnë këtë mëkat të përjashtimit të Ungjillit nga jeta kishtare.
Le të mendojmë për shembull: kur administrohen të mirat tokësore, cilat janë kriteret që ndjekin të krishterët?
Është ligji i tregut apo është Ungjilli që i drejton, apo e lënë mënjanë Ungjillin?
Kur një trashëgimi duhet të ndahet, nëse dikush kujton Ungjillin, çfarë do të përgjigjen shumë të krishterë? Lëreni të qetë Ungjillin, atje janë ligjet e shtetit!
Pra, le të mendojmë si paganë, sikur të mos na kishte thënë Krishti që të mos grumbullojmë mallra në këtë tokë, por në parajsë ku hajdutët nuk vjedhin!
Kur jetojmë si në qoftë Ungjilli të mos ekzistonte, a nuk është e vërtetë që po e nxjerrim birin, Jezusin nga vreshti.
Në mënyrën e konceptimit të familjes monogame, dëshmitar i dashurisë besnike dhe pa kushte, mentaliteti aktual ndonjëherë bashkëndahet edhe nga të krishterët që kështu largojnë Krishtin dhe Ungjillin e tij nga ky vizion i dashurisë bashkëshortore.
Edhe në shoqëri, Ungjilli është përzënë që kur Nietzsche shqiptoi frazën e famshme që ka vazhduar të qarkullojë: "Zoti ka vdekur, ne e kemi vrarë". Pasojat e kësaj vrasjeje, të dëbimit të Krishtit nga jeta e një shoqërie, janë aty për t'i parë të gjithë.
Ne shohim se çfarë prodhon njeriu kur shkëputet nga vlerat ungjillore: lufta, monstruoziteti, vetmia, mungesa e kuptimit të jetës, nihilizmi, shkatërrimi i krijimit.
Ja, le të kemi kujdes pse kjo shëmbëlltyrë është edhe për ne: sot le të hapim sytë, le ta njohim djalin, le ta mos e nxierrim nga vreshti!
Dhe shëmbëlltyra përfundoi me një skenë dramatike, atë të vrasjes së djalit. Ka mbaruar?
A ka arritur e keqja fitoren përfundimtare? Le të dëgjojmë:
“40 Tashti, kur të vijë i zoti i vreshtit, çka do t’u bëjë këtyre vreshtarëve?”
41 Iu përgjigjën: “Të këqijtë do t’i shfaros keqas e vreshtin e vet do t’ua japë vreshtarëve të tjerë, të cilët do t’i japin frytin posa të vijë koha e të vjelave.”
42 Jezusi u tha: “A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’
43 Prandaj ‑ po ju them ‑ juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj!”
Pasi tregoi shëmbëlltyrën, Jezusi u drejtohet drejtpërdrejt dëgjuesve të tij, të cilët janë kujdestarët e vreshtit, dhe i pyet ata: çfarë do të bënit tani në vend të pronarit?
Përgjigja është ajo që do të japim edhe ne: ndëshkim, copëtim të atyre kriminelëve.
Jezusi shpall një çudi, jo dënimin, por, nëpërmjet krimit më të madh që njerëzit kanë kryer, Perëndia ka ndërtuar kryeveprën e tij të dashurisë dhe shpëtimit.
Zoti nuk deshi që i biri të vdiste, por duke dërguar një qengj mes ujqërve, fati i djalit të tij u vulos. Por çfarë u zbulua në këtë mëkat të kryer nga njerëzit?
Dashuria e pafundme e Zotit! Sepse në kryq çfarë tha Zoti me gojën e të birit? Çfarëdo që të më bësh, nuk mund të mos të dua.
Nuk mund të ketë zbulim më të madh të dashurisë së Zotit sesa nëpërmjet këtij krimi, të kryer nga njerëzit.
Përfundimi i shëmbëlltyrës paraqitet me një imazh dramatik: nëse dikush bie mbi këtë gur do të vdesë dhe nëse ky gur bie mbi dikë do ta dërrmojë. Çfarë kuptimi kanë?
Janë imazhe të tmerrshme, por mesazhi është i mrekullueshëm, gëzimi.
Guri është Krishti, ky gur u hodh poshtë nga ndërtuesit, por Zoti e vendosi atë, në Pashkë, si gur themeli i një ndërtimi të jashtëzakonshëm.
Çfarë do të thotë kjo përplasje me këtë gur? Guri është Krishti, manifestimi i dashurisë së Zotit.
Ne mendojmë se dashuria është më e dobët se egoizmi. A do të fitojë apo do të mposhtet dashuria në botë? Sepse me egoizëm ne instinktivisht mendojmë për veten tonë.
Dashuria është një logjikë që vjen nga lart, të cilën Zoti e ka vendosur në zemrat tona.
Pra, kush do të fitojë mes egoizmit dhe dashurisë?
Jezusi thotë: nëse dikush bie kundër këtij guri duket i dobët, por dashuria është më e fortë se egoizmi, qengji duket i dobët, por është më i fortë se ujqërit.
Prandaj, nuk është një thënie kërcënuese që Jezusi përdor për të përfunduar mesazhin e tij, por është një shpallje gëzimi dhe shprese: Dashuria është më e fortë se e keqja në botë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord VITI A.

MË 8 – 10 – 2023


LEXIMI I PARË. Is. 5,1-7

1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk.
3 Tani, banorë të Jerusalemit
e ju burrat e Judesë,
ndajeni këtë pleqëri
mes meje e vreshtit tim.
4 Ç’u desh tjetër të bëj për vreshtin
që s’e bëra?
Shpresoja se do të më jepte rrush,
përse më bëri veç larushk?
5 Juve tani po ju dëftoj
ç’do t’i bëj unë vreshtit tim:
do ta shthur gardhin e tij,
që të bëhet djerr
do t’rrëzoj ledhet e tij
që të shkelmohet.
6 Le të mbesë shkretë
mos të kihet as mos të mihet,
le ta mbulojnë halluga e ferra;
reve unë do t’u urdhëroj
një pikë shi mbi të të mos bjerë.
7 Vreshti i Zotit të Ushtrive
është shtëpia e Izraelit,
fidanët e zgjedhur të tij
janë banorët e Judesë.
Prita të ushtrojnë virtytet,
dhe ja, vetëm paudhësi,
drejtësinë prita, ja ofshamat!


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NJË KËNGË PËE VJELJEN E RRUSHIT BËHET KËNGË DASME

Fillon si një këngë për vjeljen e rrushit:
“1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk” (Is. 5,1-2).
Në vresht, në Izrael, është një gjë me vlerë! Dhe të gjithë e dinë se çfarë kujdesi të durueshëm dhe të vëmendshëm kërkon nga vreshtari. Aq sa një këngë vjelje që lavdëronte shqetësimin e vreshtarit, ishte bërë një këngë dasme: burri i ri ishte i ftuar të kujdesej sa më shumë për gruan e tij.


DASMA, IMAZHI I BESËLIDHJES SË ZOTIT ME POPULLIN E TIJ.

Profeti Isaia, nga ana tjetër, përsërit të njëjtën këngë, por këtë herë për të folur për Besëlidhjen midis Zotit dhe Izraelit. Nga kënga e vjeljes së rrushit që u bë këngë dasme, ai nxori një shëmbëlltyrë të vërtetë. Prandaj dëgjuesit e tij nuk do të gabojnë: kjo nuk është një këngë e thjeshtë korrjesh, as edhe vetëm një këngë për një festë për dasmat!
Për më tepër, është vetë profeti që e deshifron shëmbëlltyrën.
"7 Vreshti i Zotit të Ushtrive
është shtëpia e Izraelit,
fidanët e zgjedhur të tij”
Sa për frutat, Isaia është po aq i qartë: rrushi i mirë që pritet është i drejtë dhe drejtësi; rrushi i keq është ajo që ai e quan "krim dhe klithma".


FRUTAT E KEQE TË KËSAJ VRESHTI.

Në pjesën tjetër të këtij kapitulli, ai saktëson qortimet e tij:
“8 Mjerë kush shtëpisë i shton shtëpi
kush i shton arës arë deri në skaj të vendit!
A thua ju të vetmit do të jetoni këtu mbi dhe?” (Is. 5,8).
Këtu synohet ndjekja egoiste e parave dhe pronës. Dhe kjo pakujdesi e të pasurve për fatkeqësinë e të varfërve karakterizon shpesh periudha të begata:
“11 Mjerë ata që në mëngjes herët
vrapojnë pas pijeve dehëse
dhe pinë natën deri vonë,
prej verës të përvëluar.
12 Harpa e kitara,
lodra e fyej në gosti me verë,
s’janë në kujdes për veprim të Zotit
as s’i shikojnë veprat e duarve të tij” (Is 5,8.11-12).
Më keq akoma, është humbja e të gjithë moralit dhe çoroditja e drejtësisë:
“20 Vaj për ata që të keqen e quajnë të mirë
e të mirën të keqe,
që terrin e mbajnë për dritë
e që dritën e mbajnë errësirë,
që të idhtën e mbajnë për të ëmbël
e të ëmblën e mbajnë për të idhtë!
21 Mjerë ata që në sytë e vet
e mbajnë veten se janë të urtë,
që për të mençur e çmojnë veten!
22 Mjerë ata që janë trima për të pirë verë,
të parët për të përzier pije të forta,
23 që për dhurata e shfajësojnë të shtrembëtin
e të drejtit ia mohojnë të drejtën!” (Is. 5, 20-23).
Çfarë bën vreshtari i shpërblyer keq për përpjekjet e tij? Ai përfundimisht pranon se toka është shumë e keqe dhe e braktis biznesin. Sheshi i bukur dhe i rregulluar mirë do të kthehet shpejt përsëri në një djerrinë ku do të rriten gjemba dhe ferra, siç thotë Isaia.
Është gjithmonë i njëjti mësim: sapo largohemi nga besnikëria ndaj urdhërimeve, marrim rrugën e gabuar dhe njerëzit të krijuar në mënyrë që të gjithë të jenë të lumtur dhe të lirë, bëhen mbretërimi i të gjitha egoizmit dhe të gjitha veseve; dhe gjithmonë gjithçka përfundon keq. Ashtu si një copë e bukur hardhish e lënë e braktisur bëhet pre e kafshëve të egra.


ZEMËRIMI I VRESHTARIT.

Ajo që është shqetësuese, edhe një herë, në këtë mesazh të profetit, është se Isaia ia atribuon ushtrimin e ndëshkimit vetë Perëndisë: vreshtari në shëmbëlltyrën e Isaisë nuk është i kënaqur të lërë që gjithçka të vazhdojë të shkojë si gjithmonë më parë. Është vetë ai që heq gardhin dhe hap një çarje në mur, në mënyrë që hardhitë të shkelen dhe të gllabërohen nga kafshët...
Në realitet, si të dielën e kaluar, me profetin Ezekiel, jemi në një fazë të pedagogjisë së Zotit. Me Isainë, ne jemi edhe përpara Ezekielit, pra në një kohë kur themi me gatishmëri se Zoti i ndëshkon veprimet tona të këqija; sidomos në një kohë kur ne nuk jemi të çliruar nga idhujtaria: prandaj për profetin, mbi të gjitha është çështje e pohimit se ka vetëm një fuqi në botë; asnjë hyjni tjetër nuk duhet pasur frikë. Në çdo gjë që na ndodh, ne duhet t'i drejtohemi Perëndisë së Izraelit. Ai, i Shenjti i Izraelit, është krejtësisht i huaj për të gjitha poshtërsitë dhe padrejtësitë e njerëzve. Prandaj, ata nuk kanë asnjë shans për të mbijetuar nëse nuk ndryshojnë jetën e tyre.
Këtu Isaia bën zërin e madh, mund të thuhet, por të mos harrojmë se i njëjti Isaia, më vonë, kur të jetë e nevojshme të ngrihet morali i trupave, do të rifillojë këngën e tij të vreshtit me vargje të tjera:
“2 Atë ditë do të jetë një vresht i ëmbël:
këndojini atij!
3 Unë, Zoti, atë e ruaj,
çdo kohë vetë e ujis,
roje i rri natë e ditë,
që askush të mos e dëmtojë.
4 Kundër tij nuk jam zemëruar” (Is. 27,2-4a).
Fati ynë, dy mijë e pesëqind vjet më vonë, është të dimë se Zoti nuk zemërohet kurrë!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord. VITI A

MË 8-10-2023.


PSALMI: 80, 9.12, 13-14, 15-16a, 19-20.

9 Vreshtin nga Egjipti e nxore
e, për ta mbjellë atë, paganët i dëbove.
12 pinjollët e tij arritën deri në det,
shermendet i hodhi deri në Lumë.
13 Gardhin pse ia theve
që ta vjelë çdo kalimtar?
14 E dëmtoi derri i egër,
e kulloti çdo egërsirë.
15 Kthehu, Hyji i ushtrive,
shikoje nga qielli e shihe,
eja, shihe këtë vreshtë
16 dili zot se ti vetë e mbolle:
19 Kurrë më nuk do të largohemi prej teje:
na përtërij e do ta thërrasim Emrin tënd.
20 O Zot, Hyji i ushtrive, deh ti, na përtërij,
kthjelle fytyrën tënde e na shpëto!


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

VRESHTI I ZOTIT ËSHTË IZRAELI.

Për ata që kanë dëgjuar këngën e vreshtit të Isaisë, në leximin e parë të kësaj të diele të njëzet e shtatë, ky psalm është jehona e përsosur. Tema është e njëjtë: Izraeli krahasohet me një vresht, vreshtari i të cilit është Perëndia. Ai ka bërë për vreshtin e tij gjithçka që mund të bëjë një vreshtar; e kujdesi, e mbrojti, e mbajti... mjerisht, hardhia nuk prodhoi asgjë:
“1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk.
3 Tani, banorë të Jerusalemit
e ju burrat e Judesë,
ndajeni këtë pleqëri
mes meje e vreshtit tim” (Is. 5,1-2).
E dimë fundin e këngës: vreshtari zemërohet:
“5 Juve tani po ju dëftoj
ç’do t’i bëj unë vreshtit tim:
do tà shthur gardhin e tij,
që të bëhet djerr
do t’rrëzoj ledhet e tij
që të shkelmohet.
6 Le të mbesë shkretë
mos të kihet as mos të mihet,
le ta mbulojnë halluga e ferra;
reve unë do t’u urdhëroj
një pikë shi mbi të të mos bjerë” (Is. 5,5-6).


HISTORIA E KËTIJ VRESHTI ËSHTË HISTORIA E IZRAELIT

Është e qartë se metafora e vreshtit u kuptua në mënyrë të përkryer kur ky psalm u këndua në tempullin e Jerusalemit, sepse fatkeqësitë e Izraelit shprehen me të njëjtat imazhe. Për shembull, ne i themi Zotit:
“13 Gardhin pse ia theve që ta vjelë çdo kalimtar? 14 E dëmtoi derri i egër, e kulloti çdo egërsirë” (v.13-14).
Përktheni, jemi në një periudhë pushtimi të huaj; kafshët e egra janë armiqtë e momentit. Në një varg tjetër, thuhet ende:
“17 Ata që e dogjën dhe e prenë
le të sharrojnë prej kërcënimit të fytyrës sate.
18 Dora jote qoftë mbi njeriun e të djathtës sate,
mbi birin e njeriut që për vete e rrite” (v.17-18).
Atje ku ishte vreshti, gjithçka u shkatërrua, është djegur” dhe gjithashtu:
“7 Na bëre shkak grindjeje për fqinjët tanë
e armiqtë tanë po qeshen me ne” (v.7).
Cilët armiq janë pikërisht këta? Nuk mund ta themi. Fatkeqësisht, të gjitha luftërat dhe të gjitha pushtimet e huaja, kudo në sipërfaqen e globit, sjellin me vete të njëjtin procesion mizorish dhe fatkeqësish. Një fjali tjetër thotë:
“5 O Zot, Hyji i ushtrive, deri kur do të hidhërohesh
në lutjen e popullit tënd?
6 Deri kur do të na ushqesh me bukë lotësh,
e do të na japësh të pimë ujë lotësh me shumicë?” (v. 5-6).
Kjo nuk mjafton për të gjetur rrethanat konkrete që e kanë frymëzuar këtë lutje; prandaj është e pamundur të dihet se kur është shkruar ky psalm; ishte në kohën kur fuqia e madhe asiriane pushtoi të gjithë rajonin, duke filluar nga mbretëria veriore? Kjo do të na çonte shumë përpara mërgimit në Babiloni, midis shekujve të nëntë dhe të shtatë para Krishtit (që kur kryeqyteti i Mbretërisë Veriore, Samaria, u shtyp në 721). A ishte shumë më vonë, pas pushtimit të Jerusalemit nga Babilonia, domethënë në shekullin e gjashtë? Dhe ka ende hipoteza të tjera të mundshme. Në çdo rast, pavarësisht rrethanave konkrete në të cilat lindi ky psalm, populli i Izraelit mundi ta thoshte përsëri disa herë. (Dhe, sot, në sipërfaqen e globit, ne njohim disa njerëz që mund ta rishpiknin atë për llogari të tyre).



PËRBËRJA SHUMË E KUJDESSHME E KËTIJ PSALMI

Kur e lexojmë këtë psalm në tërësi, ai shfaqet si një këngë e përbërë nga katër vargje dhe katër refrene; vargjet tregojnë historinë e Izraelit: vreshti i zgjedhur nga Perëndia dhe i marrë nga Egjipti; me fjalë të tjera, njerëzit që Zoti zgjodhi, të cilët i mblodhi, i çliroi nga skllavëria në Egjipt dhe i solli në Tokën e Premtuar:
“Vreshtin nga Egjipti e nxore
e, për ta mbjellë atë, paganët i dëbove.
Tokën ia përgatite,
lëshoi rrënjë dhe e mbushi token” (v. 9-10).
Dhe tani kjo vresht është në një situate të mjerueshme, është e shkretë, kur e marrim në konsiderata, e kuptojmë që ne mund vetëm të qajmë.
Refreni është fraza:
“Zot, Perëndi i gjithësisë, na kthe;
le të shkëlqejë fytyra jote dhe ne do të shpëtojmë”.
Shprehja "na kthe" është tipike për festimet e pendimit: fjala "kthim" do të thotë "të konvertohesh", të kthehesh. Sepse ne e dimë mirë se nëse hardhia ka dhënë fryt të keq, nuk është faji i vreshtarit; mjaft e kishin thënë profetët, ndër të tjera edhe Isaia! Frytet e mira që priste Perëndia ishin e drejtë dhe drejtësia; siç thotë Mikea në një fjali të mrekullueshme: "O njeri, ti je bërë të njohësh se çfarë është e mirë, çfarë kërkon Zoti prej teje: asgjë tjetër veçse të respektosh drejtësinë, të duash besnikërinë dhe të përkushtohesh për të ecur me Perëndinë tënd" (Mi. 6,8).
Edhe pse u paralajmëruan, besimtarët, të çliruar nga Zoti që do që njeriu të jetë i lirë, megjithatë ata i dërrmuan të varfërit dhe e kthyen vëllanë në skllavëri. Ata nuk kultivuan drejtësi, ata kultivuan pasuri egoiste.



ZOTI I GJITHËSISË, KTHEHU… NA KTHE!

Prandaj kori është një kërkesë për falje. Ajo që është mbresëlënëse është se formula luhatet mes "Zoti i universit, kthehu!" » dhe “Zoti i universit, na kthe!” » Kur i lutemi Zotit të kthehet duke thënë “Zot, kthehu”, nënkuptojmë “kthehu dhe na shpëto”: padyshim, ne e dimë mirë se ai nuk është larguar; por është një thirrje për ndihmë; formula e dytë “Zoti i universit, na kthe” thotë qartë se kthimi në besim është edhe vepër e Zotit edhe e njeriut, është kthesa e njeriut e kthyer nga Shpirti i Zotit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 27 Ord. VITI A

MË 8 – 10 – 2023.


UNGJILLI: Mt.21, 33-43.


33 “Dëgjojeni shëmbëlltyrën tjetër:
Ishte një zot shtëpie që kishte mbjellë një vresht. E thuri me gardh, punoi shtrydhësin e rrushit, ndërtoi kullën, ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj.
34 Kur u afrua koha e të vjelave, dërgoi te vreshtarët shërbëtorët e vet për të marrë frytin që i takonte. 35 Vreshtarët i kapën shërbëtorët: njërin e rrahën, një tjetër e mbytën e një tjetër e vranë me gurë. 36 Prapë dërgoi shërbëtorë të tjerë, më shumë se të parët, porse edhe atyre ua bënë ashtu.
37 Në fund dërgoi të birin duke menduar: ‘Do të kenë nderim ndaj djalit tim!’ 38 Porse vreshtarët, kur e panë djalin i thanë njëri‑tjetrit: ‘Ky është trashëgimtari! Ejani ta vrasim dhe neve do të na mbesë pasuria e tij.’ 39 E kapën, e qitën jashtë vreshtit dhe e vranë.
40 Tashti, kur të vijë i zoti i vreshtit, çka do t’u bëjë këtyre vreshtarëve?”
41 Iu përgjigjën:
“Të këqijtë do t’i shfaros keqas e vreshtin e vet do t’ua japë vreshtarëve të tjerë, të cilët do t’i japin frytin posa të vijë koha e të vjelave.”
42 Jezusi u tha:
“A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’
43 Prandaj ‑ po ju them ‑ juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj!”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

SHËMBËLLTYRA E VRESHTIT


Ne njohim menjëherë në këtë shëmbëlltyrë të Jezusit huazimet që ai bën nga kënga e vreshtit të profetit Isaia:
“1 Do t’ia këndoj të dashurit tim
këngën e mikut tim
mbi vreshtin e tij.
Miku im kishte vreshtin
në një kodër pjellore.
2 E thuri,
ia qëroi gurët,
e mbëltoi me hardhi të zgjedhura,
në mes të tij e ndërtoi kullën,
në të punoi edhe shtrydhësin.
Priste se do t’i bënte rrush,
por i bëri vetëm larushk” (Is. 5,1-2).
Pronari e rrethon vreshtin e tij me të njëjtin kujdes si vreshtari i Isaisë; por ngjashmëritë mbarojnë me kaq. Në ungjill, shëmbëlltyra merr një kthesë të re dhe për këtë arsye ofron një mësim të ri. Kjo do të thotë se Jezusi mori temën e shëmbëlltyrës së vreshtit nga Isaia, por modifikoi simbolikën, e cila është një mënyrë shumë e zakonshme për autorët biblikë. Mjafton të shohim sesi metaforat biblike (si ajo e gurthemelit, për shembull) evoluojnë nga një autor te tjetri.
Gjykimi që Jeremia u dha tashmë popullit të Izraelit mund të na ndriçojë: “22 Sepse unë nuk u kam thënë as nuk u kam urdhëruar etërve tuaj ditën që i nxora nga toka e Egjiptit në lidhje me flitë e shkrumbimit e të theroreve. 23 Porse unë u kam dhënë këtë urdhër: Dëgjojeni zërin tim dhe unë do të jem Hyji juaj e ju do të jeni populli im. Ecni vazhdimisht udhës që do t’ju urdhëroj që të jeni të lumë. 24 Por nuk më dëgjuan as nuk e prirën veshin e vet, por shkuan sipas ëndjeve dhe mbrapshtisë së zemrës së vet të prishur edhe ma kthyen shpinën e jo fytyrën, 25 që nga dita kur etërit tuaj dolën nga toka e Egjiptit e deri në ditën e sotme. E unë ju dërgova të gjithë shërbëtorët e mi, profetët, si një ditë përditë e me kujdes. 26 Por ata s’më dëgjuan as s’më vunë vesh dhe u bënë kokëfortë dhe vepruan edhe më zi se etërit e tyre. 27 Ti thuaju të gjitha këto fjalë, por ata s’do të dëgjojnë; do t’i thërrasësh, por ata s’do të të përgjigjen. 28 Atëherë thuaju: Ky është një popull që nuk e dëgjon zërin e Zotit, Hyjit të vet, e nuk e pranon mësimin. U zhduk besnikëria, u zhduk nga goja e tyre” (Jr.7,22-28). Mateu e shkroi Ungjillin e tij në fund të shekullit të parë, në një kohë kur refuzimi i hebrenjve për të njohur Mesinë favorizoi hyrjen e paganëve në Kishë. Prandaj nuk është për t'u habitur të gjesh në tekstet e kësaj periudhe një avantazh polemik kundër atyre që e shtynë popullin hebre të refuzonte Krishtin.
Në Isaïe, pronari është në të njëjtën kohë edhe vreshtari; vreshti përfaqëson popullin e Izraelit, një vresht i rrethuar me kujdes, por që zhgënjen sepse prodhon vetëm fryte të këqija.
Në shëmbëlltyrën e Jezusit, pronari nuk është vreshtari, ai nuk e shfrytëzon drejtpërdrejt vreshtin e tij, ai ua beson atë vreshtarëve të tjerë; le të dëgjojmë Shën Mateun:
“… ua dha vreshtarëve ta punojnë për gjysmë dhe shkoi në vend të huaj” (v. 33).


KUSH ËSHTË VRESHTI? DHE KUSH JANE VRESHTARËT?

Se kush është vreshti dhe kush janë vreshtarët, nuk është e qartë. Ka dy hipoteza: hipoteza e parë, vreshti përfaqëson Izraelin, si te Isaia, dhe vreshtarët janë krerët e priftërinjve dhe farisenjtë. Ata ishin në krye të vreshtit, populli i Izraelit, dhe ata i udhëhiqnin keq, pasi i keqtrajtuan të gjithë profetët dhe, në fund të fundit, ata po refuzojnë Birin e Dashur të Atit.
Hipoteza e dytë, vreshti përfaqëson Mbretërinë e Zotit dhe vreshtarët përfaqësojnë gjithë popullin e Izraelit, që kishte marrë përgjegjësinë për Mretërinë e Zotit. Është kjo hipoteza e dytë e cila është ndoshta e sakta, pasi Jezusi përfundon duke thënë:
“Juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj” (v.43).



MBRETËRIA E PERËNDISË DO T’JU HIQET DORE JUVE.

Kjo fjali e fundit e Jezusit është e tmerrshme:
“Juve do t’ju hiqet dore Mbretëria e Hyjit e do t’i jepet një populli që i prodhon frytet e saj” (v.43).
A duhet të konkludojmë se populli i Izraelit do të refuzohej? Pyetje serioze që ka helmuar dialogun midis hebrenjve dhe të krishterëve për njëzet shekuj; dhe të cilën Shën Pali, çifuti, tashmë e përballoi me dhimbje në letrën drejtuar Romakëve. Përfundimi i tij ishte se, në një mënyrë misterioze, por të sigurte, Izraeli mbetet populli i zgjedhur në shërbim të botës, sepse Perëndia nuk mund ta refuzojë veten:
“28 Në lidhje me Ungjillin, ata janë armiq, por për të mirën tuaj; por, si popull i zgjedhur, janë të dashur prej Hyjit për arsye të etërve, 29 sepse dhuratat dhe grishja e Hyjit nuk tërhiqen” (Rm. 11,28-29).
Nga ana tjetër, nuk duhet të harrojmë se një shëmbëlltyrë nuk është kurrë një vendim, por një thirrje për konvertim; është e vërtetë se nga një shëmbëlltyrë në tjetrën, në këtë fazë të fundit të jetës së Jezusit, toni ngrihet, por kjo ndodh sepse nevoja e ardhjes së Mesisë dhe të njohjes së tij si Mesisë bëhen urgjente. Jemi në prag të Pasionit. Nuk duhet të harrojmë kurrë faktin se dëshira e vazhdueshme e Jezusit është të shpëtojë njerëzit, jo t'i dënojë ata; dhe se, nëse i shëron të lindurit e verbër, dëshiron edhe më shumë t'i shërojë bashkatdhetarët e tij nga verbëria. Prandaj, ne kemi këtu një përpjekje të fundit të Jezusit për të paralajmëruar farisenjtë; fjalët e tij janë të rënda, por nuk përbëjnë një gjykim përfundimtar.
Ky nuk është në asnjë mënyrë një gjykim përfundimtar i popullit hebre në tërësi apo edhe i udhëheqësve të tyre; kjo gjë do të ishte në kundërshtim me të gjithë ungjillin. Për më tepër, njoftimi më i rëndësishëm nuk është se atyre u hiqet Mbretëria: ajo që ka rëndësi është se, pavarësisht nga pengesat e ngritura nga njerëzit, Mbretëria prodhon frytet e saj. Nuk është vreshtari ai që ka rëndësi, është rrushi.



GURI I REFUZUAR NGA NDËRTUESIT

Por mbi të gjitha është komenti i Jezusit ai që na jep çelësin e shëmbëlltyrës:
“A nuk e lexuat asnjëherë në Shkrimin e shenjtë:
‘Guri që ndërtuesit e qitën jashtë përdorimit
u bë guri i këndit;
kjo është vepër e Zotit,
sa mrekulli në sytë tanë!’” (v. 42).
Zoti është mësuar me këto përmbysje të situatave. Tashmë, në librin e Zanafillës, djemtë e Jakobit kishin thënë për vëllain e tyre Jozefin "ja ku është i dashur, ta vrasim"... nuk e imagjinonin që ai që donin të eliminonin, ishte ai që do t’i kishte shpëtuar ata dhe gjithë njerëzit (Zn. 37,20). Në një farë mënyre, Jezusi shpall Ringjalljen e tij këtu: ai, guri i hedhur poshtë do të bëhet gurthemeli i ndërtesës; kjo fjali përkthehet: njerëzit e rinj do të jenë të gjithë ata që mblidhen rreth Jezusit, pavarësisht nga origjina e tyre. Dhe askush nuk përjashtohet: të gjithë vreshtarët përfshihen në frazën e Jezusit në kryq "O Atë, fali ata, ata nuk dinë se çfarë bëjnë".

[ninoenina]

F.A. E DIELA 28 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28 Ord. VIT A.

MË 15 – 10 – 2023


UNGJILLI: Mt. 22,1 – 14.

1 Jezusi filloi prapë t’u flasë në shëmbëlltyra. Thoshte:
2 “Mbretëria e qiellit është e ngjashme me mbretin që bëri dasmë për djalin e vet. 3 Mbreti dërgoi shërbëtorët e vet për të grishur të ftuarit në dasmë. Por ata nuk deshën të vijnë. 4 Dërgoi përsëri shërbëtorë të tjerë duke thënë: ‘Thuajini të ftuarve: gostinë e kam gati: i preva demat e mi e bagëtitë e majura! Gjthçka është gati! Ejani në dasmë!’
5 Por ata nuk ia vunë veshin e shkuan: kush në arën e vet e kush në tregti të vet. 6 Të tjerët, pastaj, i zunë shërbëtorët e tij, i munduan e i vranë. 7 Për këtë punë mbreti u zemërua, dërgoi ushtrinë e vet, i vrau ata gjakësorë dhe e dogji qytetin e tyre.
8 Atëherë u tha shërbëtorëve të vet: ‘Dasma njëmend është gati, por të ftuarit nuk qenë të denjë. 9 Shkoni, pra, në udhëkryqe e, këdo që të gjeni, thirreni në dasmë!’
10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar.
11 Atëherë hyri edhe mbreti për t’i parë të ftuarit. Vuri re aty njërin që s’e kishte veshur petkun e dasmës. I tha: 12 “Mik, si hyre këtu pa pasur petkun e dasmës?” Ai s’e çeli gojën. 13 Atëherë mbreti u tha shërbëtorëve: ‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ 14 Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Shoqëria e Izraelit në kohët biblike përbëhej nga barinj dhe fermerë që bënin një jetë mjaft të vështirë. Ata ishin njerëz të thjeshtë, të cilëve u duhej të punonin gurishte. Midis tyre po qarkullonte një histori që thoshte se Zoti, kur krijoi botën, kishte katër kova me gurë, tre prej të cilave i përdori për Izraelin dhe një për pjesën tjetër të botës.
Fushat e mëdha pjellore ishin në duart e pronarëve të tokave dhe, për të siguruar një vakt të lirë të përditshëm për familjen, fermeri duhej të punonte për orë të tëra nën një diell përvëlues dhe me mjete shumë rudimentare.
Këta të varfër të vendit organizonin edhe ata disa festime, por banketet e bollshme ishin rezervuar vetëm për të pasurit.
Profetët i kanë denoncuar vazhdimisht këto orgji që ishin të mundshme për të pasurit, me argëtimet, lakminë dhe padrejtësitë e tyre.
Ka pasur një moment në historinë e Izraelit veçanërisht të vështirë për të varfërit e vendit, pas mërgimit, kur grupe të ndryshme mërgimtaresh u kthyen nga Babilonia.
Ata ishin njerëz të varfër të shpronësuar që nuk kishin arritur të bënin një vend për veten e tyre në Mesopotami dhe, kur mbërritën në Izrael, panë se shtëpitë e tyre dhe fushat e tyre ishin pushtuar nga të tjerët. Kështu ata u detyruan të viheshin në shërbim të pronarëve të tokave që i shfrytëzonin dhe kryenin lloj-lloj abuzimesh e padrejtësish ndaj tyre.
Cila do të kishte qenë e ardhmja e tyre? Ata nuk mund të kishin shpresa se diçka do të ndryshonte, sepse ata që ishin në pushtet, ishin të pasurit dhe donin që gjërat të vazhdonin siç ishin: të pasurit festonin dhe të varfërit përpiqeshin të mbijetonin.
Në këtë kohë - jemi në shekullin e V para Krishtit. – fillon një lëvizje teologjike shumë e rëndësishme, ajo që ne e quajmë lëvizje apokaliptike.
Ata nuk e dinin se ishin apokaliptikë, kështu i quajmë ne.
Ata ishin njerëz të thjeshtë, por njerëz të vëmendshëm dhe të ndjeshëm ndaj gjendjes së mjerueshme të më të varfërve dhe filluan, pikërisht në emër të Zotit, të rrënjosnin guximin tek këta njerëz të shtypur. Ata thanë:
“Zoti nuk mund ta pranojë këtë realitet, njerëzit nuk janë në gjendje ta ndryshojnë atë, por vetë Zoti do të ndërhyjë për të nisur një botë krejtësisht të re”.
Dhe një nga këta profetë apokaliptikë kompozoi atë poezi të vogël që prezantohet në liturgjinë e sotme në leximin e parë. Është një poezi e shkurtër në të cilën epoka e re përshkruhet si një festë e madhe, e paraqitur me imazhin e një banketi që Zoti do të përgatisë në malin e tempullit në Jerusalem dhe e përshkruan me detaje: "Do të ketë ushqime të pasura, verëra të shkëlqyera, ushqime të shijshme, verëra të rafinuara”. Prandaj, ushqimi do të jetë jo vetëm i mjaftueshëm, por edhe i tepërt. Do të ketë verë e cila nuk është e nevojshme për jetën, por është thelbësore që festa të zhvillohet. Dhe atëherë jo vetëm izraelitët do të marrin pjesë në këtë banket, por të gjithë popujt do të ftohen. Jemi në shekullin e 5-të para Krishtit.
Në shekujt në vijim, këta profetë apokaliptikë vazhduan t'i inkurajonin njerëzit dhe thanë:
“Bota e tanishme, në hebraisht olam azè, kjo në të cilën jetojmë, është plot mjerim, dhimbje, lot, por bota e ardhshme, olam abba në hebraisht, do të jetë një festë e përjetshme”.
Pikërisht në këtë kontekst të pritjes për këtë banket të organizuar nga Zoti, Jezusi tregon shëmbëlltyrën e tij. Le të shohim se si fillon:
“1 Jezusi filloi prapë t’u flasë në shëmbëlltyra. Thoshte:
2 “Mbretëria e qiellit është e ngjashme me mbretin që bëri dasmë për djalin e vet. 3 Mbreti dërgoi shërbëtorët e vet për të grishur të ftuarit në dasmë. Por ata nuk deshën të vijnë. 4 Dërgoi përsëri shërbëtorë të tjerë duke thënë: ‘Thuajini të ftuarve: gostinë e kam gati: i preva demat e mi e bagëtitë e majura! Gjthçka është gati! Ejani në dasmë!’
5 Por ata nuk ia vunë veshin e shkuan: kush në arën e vet e kush në tregti të vet. 6 Të tjerët, pastaj, i zunë shërbëtorët e tij, i munduan e i vranë.
Premtimi i festës dhe i gostisë që përmenda më pare, ishte i njohur përmendësh nga të gjithë izraelitët, sepse të gjithë e prisnin këtë festë dhe shpeshherë e përmendnin rabinët, të cilët thanë: "Kjo banket do të organizohet nga Zoti në jetën e përtejme për ata që do të sillen mirë në këtë anë.” Jezusi mbërrin dhe thotë: “Po çfarë jete e përtejme? Është në jetën e përtejme që Zoti dëshiron të organizojë këtë festë të madhe dhe e organizon atë për dasmën e djalit të tij".
Mbreti përfaqëson qartë Zotin dhe dhëndri është Jezusi, e thotë këtë që në fillim të Ungjillit të tij, kur i pyesin kundërshtarët: "Po dishepujt e tu, pse nuk agjërojnë?" dhe Ai përgjigjet: "Po si mund të agjërojnë kur kanë me vete dhëndrin?"
Ai është dhëndri që ka ardhur të marrë nusen, gjithë njerëzimin që Zoti e do marrëzisht!
Cilat janë karakteristikat e kësaj bote të re, e cila përfaqësohet në Bibël me imazhin e banketit?
Karakteristika e parë e botës së re do të jetë gëzimi. Është një festë!
Në botën e vjetër, në këto bankete kishte kënaqësi, marrëzi, hedonizëm, vulgaritet... Nuk mund të kishte gëzim sepse në një banket për pak njerëz kur jashtë ka uri, mjerim, dhimbje dhe vdekje nuk mund të ketë gëzim!
Karakteristika e dytë e botës së re është se në të gjithçka është falas.
Të gjithë janë mysafirë, të gjithë janë të ftuar, askush nuk është mjeshtër. Pronari i ushqimit të nevojshëm për këtë banket, domethënë për jetën e atyre që kanë ardhur në banket, është Zoti.
Zoti ka përgatitur një botë të bukur për fëmijët e tij dhe dëshiron që të gjithë të kenë ushqimin e nevojshëm, domethënë gjithçka që u nevojitet, në mënyrë që jeta e tyre të jetë e denjë për një fëmijë të Zotit.
Në botën e vjetër, kriteri nuk ishte të qenët falas, por ai i tregut; njerëzit, në botën e vjetër, ndiejnë se janë zotër të asaj që të tjerët është e nevojshme dhe zotërojnë këto të mira që kanë arritur t'i marrin me aftësitë e tyre ose shpesh me dinakërinë e me padrejtësitë e tyre. Ata i grumbullojnë këto të mira dhe thonë se të gjithë duhet të bëjnë si të bëjnë sipas në kushteve të tyre dhe të tjerët janë miq nëse mund të më ndihmojnë të grumbulloj gjithnjë e më shumë. Kjo logjikë e botës së vjetër, e shpikur nga njerëzit, nuk është e Krijuesit dhe mund të çojë vetëm në luftëra, mosmarrëveshje, urrejtje, inat dhe kurrë në gëzim dhe paqe.
Megjithatë, nëse heqim dorë nga kjo gënjeshtër që është tipike e atyre që ndihen si zotërinj, dhe pranojmë të vërtetën - domethënë se gjithçka i përket Zotit dhe se ne jemi vetëm administratorë të këtyre të mirave - atëherë gjithçka ndryshon, hyn logjika e të bërit mirë falas, ia dorëzojmë vellait gjithçka i nevojetet sepse Zoti i ka vënë në dorë këto të mira dhe unë nuk i dorëzoj sepse jam i mire, por sepse janë të tijat dhe janë të destinuara për të.
Por edhe unë kam nevojë për atë që Zoti ka vendosur në duart e tij.
Zoti na bëri të mirë, na detyroi të duam, jo të mbajmë për vete atë që kemi, por t'i shkëmbejmë këto të mira.
Njeriu është bërë i aftë për të dashur vëllezërit e tij, të ketë vëmendje ndaj vëllait të tij!
Karakteristika e tretë: konvivialitet, gjendje e hareshme që krijohet në një gostinë nga e për të gjithë.
Në botën e re njerëzit nuk hanë më si të babëzitur për të cilët kam folur më pare që vetëm ngopen dhe... kaq!
Jo! Tani ka gjallëri, kujdesi dhe vëmendje ndaj të tjerëve!
Banketi i mbretërisë së Perëndisë është vendi ku ne dialogojmë, ku shkëmbejmë pasuritë e zemrës, ku interesohemi për të tjerët, për dhimbjet, gëzimet, shpresat e tyre.
Karakteristika e katërt e botës së re: një botë miqësie.
Çdo mosmarrëveshje përjashtohet nga gostia e mbretërisë së Perëndisë, sepse mosmarrëveshja lind gjithmonë kur nuk pranohet logjika e të qenit falas dhe të dashurisë. Vetë aty ku njerëzit janë të mirëpritur me pasurinë dhe varfërinë e tyre, miqësia mund të mbretërojë gjithmonë.
Tani vjen ftesa: "A e pranoni këtë botë të re apo dëshironi të vazhdoni me banketet e lashta?"
Dikush mund të jetë i interesuar për banketet e lashta!
Tani vijnë tre grupe shërbëtorësh që i dërgon zotëria për të ftuar njerëzit të marrin pjesë në këtë festë, në këtë banket. Dhe le të bëjmë kujdes sepse sot mund të kemi vështirësi të pranojmë logjikën e re që është ajo e banketit.

Grupi i parë i shërbëtorëve. Ne nuk e dimë se kush ishte dërguar, por ne e dimë se këta shërbëtorë përfaqësojnë profetët e Besëlidhjes së Vjetër që u dërguan për të përgatitur festën për ardhjen e dhëndrit. Grupi i parë të cilit i dërgohen dhe që përgjigjet jo, mund të jenë ata të cilëve natyrshëm profetët iu drejtuan fillimisht, domethënë autoritetet fetare, udhërrëfyesit shpirtërorë të popullit, priftërinjtë, skribët dhe farisenjtë.
Ata thanë jo, ata preferuan banketin e vjetër. Feja që praktikonin dhe mësonin ishte e mirë për ta, ishte gostia e tyre, që ata përgatitnin duke ngarkuar shpatullat e njerëzve me barra të padurueshme që nën indifereencën e tyre nuk denjonin t'i lëviznin këto barra, as me një gisht.
Ishte ai banket në të cilin ata mund të gllabëronin shtëpitë e të vejave, ai në të cilin ata luteshin për një kohë të gjatë për t'u dukur dhe për t'u bërë të besueshëm në sytë e njerëzve. Këto janë fjalët e Jezusit!
Feja e tyre ua qetësoi ndërgjegjen, i bëri të ndiheshin të qetë me Zotin, por një marrëdhënie autentike me Zotin nuk e kishin.
Ata thanë jo sepse donin të vazhdonin me banketin e vjetër, nuk e mirëpritën festën e re, botën e re.
Të jemi të kujdesshëm, sepse mund të gjendemi në situatën e refuzimit të propozimit të realitetit të ri, nëse ndoshta jemi në favor të një fejer të përbërë nga respekte, shpërblime, ndëshkime, merita... kjo ishte ajo e farisenjve.
Le të përpiqemi të mos preferojmë banketin e vjetër, sepse në atë të ri na ofrohet gëzimi i një realiteti shpirtëror krejtësisht të ri, ai i dashurisë që Zoti që është dashuria, na jep falas.

Grupi i dytë që dërgohet.
Këta shërbëtorë thonë: “Banketi është përgatitur, qetë, kafsha e majmur janë bërë kurban, gjithçka është gati... ejani në dasmë!”.
Të ftuarit refuzojnë sepse janë të interesuar për fushën e tyre, për biznesin e tyre dhe dikush i merr shërbëtorët, i keqtrajton, i shan dhe disa edhe I vranë.
Kush janë ata të grupit të dytë që thonë jo?
Janë ata që janë të mbyllur ndaj realiteteve materiale, këta kanë tezgat e tyre, interesat e tyre, dyqanet e tyre, investimet në progres, ata kanë shtëpi, vila, prona të mëdha, parcela toke për të vizituar. Ata kanë festën e tyre, dinë të ngopen, të shuajnë urinën e tyre!
Në këtë banket norma është që të gjithë ia dalin mbanë, kush është mirë, le të jetë i lumtur me fat e tij dhe të tjerët le të përpiqen të zgjidhin problemet e tyre.
Dhe sa më shumë njeriu të jetë i zhytur në bankete materiale, aq më pak është i gatshëm të mirëpresë ftesën për festë në banketin e ri!
Njeriu i pasur, megjithatë, mashtron veten duke menduar se mund të plotësojë me pasuri dhe kënaqësi nevojën për gëzim të pafund për të cilin është krijuar çdo njeri.
Pra, ka nga ata që nuk janë të interesuar për ftesën, vazhdojnë të interesohen për biznesin e tyre dhe gjithashtu janë të mërzitur nga këta lajmëtarë që duan të ndryshojnë botën që u pëlqen atyre. Këta pushtetmbajtës, në një moment të caktuar, mund të largojnë edhe ata që i fyejnë, ata profetë që dënoncojnë padrejtësinë, gënjeshtrat e kësaj bote të ndërtuara mbi egoizmin dhe jo mbi të vërtetën.
Përballë këtij refuzimi, le të dëgjojmë se çfarë bën mbreti:
7 Për këtë punë mbreti u zemërua, dërgoi ushtrinë e vet, i vrau ata gjakësorë dhe e dogji qytetin e tyre.
8 Atëherë u tha shërbëtorëve të vet: ‘Dasma njëmend është gati, por të ftuarit nuk qenë të denjë.
9 Shkoni, pra, në udhëkryqe e, këdo që të gjeni, thirreni në dasmë!’
10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar”.
Përpara se të kalojmë në grupin e tretë të cilit i dërgohen shërbëtorët, duhet të sqarojmë interludin e çuditshëm të qytetit të djegur.
Ishte sigurisht një varg i prezantuar nga ungjilltari Mateu në shëmbëlltyrën e treguar nga Jezusi, është një varg që e ndërpret historinë; nëse e heqim, atëherë shëmbëlltyra duket plotësisht pa probleme. Në fakt, me këtë varg, është e vështirë të imagjinohet një banket që fillon, pastaj në një moment të caktuar ndërpritet për të filluar një luftë dhe më pas banketi rifillon në mënyrë paqësore!
Ky varg u fut nga ungjilltari Mateu, me çfarë qëllim?
Kur shkruhet ky Ungjill, qyteti i Jeruzalemit tashmë është shkatërruar, ungjilltari e interpreton këtë ngjarje si një ndëshkim nga Zoti: le të përpiqemi të kuptojmë se çfarë nënkuptohet me këtë gjuhë arkaike, sepse është një interpretim që fyen ndjeshmërinë tonë.
Ne e dimë mirë që Zoti nuk dënon, Zoti nuk është përgjegjës për këto fatkeqësi, është pamendësia jonë që i shkakton ato!
Tashmë në Besëlidhjen e Vjetër kjo gjuhë arkaike përdorej për të thënë se ishte një ndëshkim nga Zoti që në realitet ishte pasojë e gabimeve të bëra nga njerëzit që nuk donin të ndiqnin atë që tregoi Zoti, por preferonin të bënin si u pelqente atyre dhe pasojat ishin gjithmonë dramatike.
Çfarë dëshiron të na thotë ungjilltari Mateu? Do të thotë se populli i Izraelit, i udhëhequr nga këta udhërrëfyes shpirtërorë, të cilët nuk ishin në gjendje të kuptonin mesazhin e profetëve që kishin përgatitur ardhjen e dhëndrit, e refuzuan këtë banket të ri, këtë shoqëri të re. Dhe pasoja ishte që, duke iu drejtuar dhunës, duke mos pranuar logjikën e re, prodhuan dhe shkaktuan këtë fatkeqësi.
Prandaj nuk do të ishte besnike ndaj Tekstit të Shenjtë dhe do të ishte fondamentalizëm i pakuptimtë të përsërisnim fjalë për fjalë sot këto shprehje që nuk i përkasin më gjuhës sonë dhe që shtrembërojnë kuptimin që duhet t'i japim këtij vargu.
Prandaj do të na duhet ta riformulojmë këtë imazh, për ta bërë të kuptueshme për njeriun e sotëm. Ndoshta mund ta përkthenim me këto terma: ata që refuzojnë ftesat urgjente të Zotit për të marrë pjesë në banketin e mbretërisë së Perëndisë, e bëjnë veten përgjegjës për një botë ku abuzimi, dhuna, luftërat dhe shkatërrimi do të jenë të pashmangshme.
Tani kemi ardhur te dërgimi i tretë i shërbëtorëve.
Këta shërbëtorë nuk dërgohen tani në shtëpitë e të pasurve, të atyre që kanë prona, që janë të interesuar për biznesin e tyre dhe as te njerëzit e devotshëm, te priftërinjtë, rabinët, sepse të gjithë këta tashmë kanë thënë jo; përshtaten me botën e vjetër!
Këta shërbëtorë dërgohen, teksti thotë fjalë për fjalë: "ku bashkohen shtigjet" dhe ku bashkohen shtigjet? Ku takohen? Në tregje, në sheshe, pra ku mblidhen njerëzit e thjeshtë.
Ftesa e tretë u drejtohet të margjinalizuarve socialë dhe fetarë: taksambledhësve, prostitutave dhe të gjithë atyre që kryejnë veprimtari tregtare të përbuzura dhe nuk bëhen përjashtime.
Kjo është një karakteristikë tjetër e kësaj banketi dhe e kësaj bote të re: nuk ka prioritete, askush nuk është më i lartë se të tjerët. Të gjithë janë fëmijë të një Ati, pa kasta, pa ata që janë superiorë, ata që janë inferiorë... jo! Këto janë të gjitha gjërat e botës së vjetër!
Në banketet e shoqërisë së asaj kohe, vendet vendoseshin rreptësisht: njerëzit e shquar, ata të rangut të lartë, uleshin pranë pritësit, pastaj gradualisht ata më pak të rëndësishëm, deri në të fundit.
Dhe ky konceptim u projektua edhe në marrëdhëniet me Zotin: kishte edhe shkallëzime të ndryshme të shenjtorëve dhe në fakt ne shohim në tempullin e Jeruzalemit se si u vendos afërsia me Zotin. Sovrani i madh, Zoti, jetonte në të Shenjtin e të Shenjtëve, në Devir, pastaj pas Tij, pranë tij, më i afërti ishte një kryeprift që mund të hynte në Shenjtin e të Shenjtëve, në Kippur, një herë në vit. Pas tij vinin priftërinjtë që mund të hynin në shenjtërore, pastaj më larg, izraelitët meshkuj, pastaj më larg, gratë dhe në fund, edhe më larg vinin paganët, johebrenjtë.
Shëmbëlltyra e hedh gjithë këtë rend shoqëror e fetar! Kushdo që e pranon këtë banket duhet t'i japë fund epërsisë, të gjithë janë fëmijë të Zotit, të gjithë kanë të njëjtin dinjitet!
Grupi i tretë që dërgohet, kush janë ata?
Ne kemi parë se dy grupet e para ishin profetët e Besëlidhjes së Vjetër deri tek Gjon Pagëzuesi; grupi i tretë janë apostujt dhe jemi ne.
Kush janë këta të dërguar?
Ata janë engjëjt në shërbim të planit të Zotit, domethënë janë ata që e kanë kuptuar se është një gëzim të presësh botën e re, janë njerëz që kanë hyrë me bindje në këtë sallë banketi dhe duke qenë se e kanë kuptuar se kjo është gezim, kjo është bota e denjë për njerëzit, ata shkojnë e ftojnë edhe njerëz të tjerë që duan të jenë të lumtur edhe ata.
Prandaj, kjo nevojë lind nga gëzimi që ndihet kur mirëpritet mbretëria e Perëndisë!
Dhe me kë kanë të bëjnë këta engjëj? Shëmbëlltyra e thotë: me të mirët e me të këqijtë, me njerëz të shkretë dhe duhet ta bëjnë këtë ftesë duke u drejtuar të gjithëve pa dallim, madje duke ua dhënë përparësi më të fatkeqve, atyre që nuk kanë asnjë meritë të tyren. Kjo është një mënyrë për të thënë se bota e re është plotësisht e lirë!
Pra, le të përpiqemi të reflektojmë, cilët do të jenë njerëzit që do të takohen nga këta engjëj?
Para së gjithash duhet të dinë se do të gjejnë njerëz të pavendosur që nuk duan të hyjnë në banket sepse nuk janë plotësisht të bindur: ata tashmë kanë banketet e tyre, gëzimet e tyre që janë ato të botës së vjetër dhe përpiqen të shtyjnë Zgjedhja: "Po, do të hyj, por jo menjëherë. Ndërkohë, do të vazhdoj jetën time dhe më pas, kur të dal në pension, do të interesohem për këto gjëra".
Le ta kemi parasysh këtë. Kushdo që dëshiron të jetë një engjëll duhet të jetë i durueshëm, edhe nëse nuk mund të bëjë që njerëzit menjëherë të kuptojnë se gëzimi ndihet kur hyhet në sallën e banketit.
Atëherë ata me siguri do të gjejnë njerëz që tashmë kanë hyrë dhe që kalojnë keq atje, sepse kanë dëgjuar se pronari i dërgon ata që mbeten jashtë në ferr, por ata e gjejnë veten brenda pak me forcë dhe kultivojnë një zili të fshehur keq për ata që mbeten jashtë dhe ndoshta mendojnë:
“Edhe unë mund të qëndroja jashtë dhe pastaj të hyja, ndoshta në fund”.
Le të kemi parasysh se ka edhe nga këta njerëz që nuk e kanë kuptuar se gëzimi është të jesh brenda.
Por do të takojnë edhe ata që e kanë kuptuar se mbretëria e Perëndisë është një festë dhe do të hyjnë të vendosur për të mos humbur asnjë çast gëzimi, sepse çdo çast që humbet është një gëzim i humbur që nuk mund të rikuperohet.
Këta engjëj duhet të dinë se edhe ata që hyjnë në mbretërinë e Perëndisë, nuk janë menjëherë të përsosur, nuk do ta pranojnë kurrë menjëherë dhe plotësisht logjikën e banketit, do të sjellin me vete mjerimin e tyre, dobësitë morale, dobësitë e tyre, shpesh do të preken akoma nga dëshirat egoiste, do të tentohen të marrin në zotërim ushqimin që duhet t'i takojë vëllait të tij.
Në popullin e Zotit presim të gjejmë njerëz të tillë, pak të mirë e pak të këqij, sepse në mbretërinë e Zotit do të ketë gjithmonë grurë dhe egjra.
Banketi i dasmës përfundon me dhomën plot me njerëz të shtrirë që do të thotë njerëz të lirë.
Përfundimi është i lëvizshëm sepse dhoma është plot, askush nuk mungon, të gjithë fëmijët tani janë ribashkuar dhe nëse engjëjt e kanë kryer mirë misionin e tyre, njerëzit nuk mund të mos tërhiqen nga propozimi i botës dhe i marrëdhënieve të reja të bëra nga këta engjëj.
Natyrisht, këta engjëj duhet të kenë kujdes që të mos paraqesin dënime, ferr për ata që nuk vijnë brenda, sepse në këtë mënyrë vetëm bëjnë që njerëzit të ikin.
Perdja mund të mbyllet në këtë skenë prekëse, por në vend të kësaj shëmbëlltyra vazhdon me një episod që duket se shkatërron gjithçka. Pse u prezantua nga ungjilltari?
Sepse ai dëshiron t'i përgjigjet një pyetjeje, kjo: "Do të mjaftojë t'i kemi thënë po ftesës dhe të kemi hyrë fizikisht në sallën e banketit - me pagëzimin - ose atëherë do të jetë e nevojshme të sillemi ndryshe nga mënyra se si vepruam kur merrnim pjesë në banketet e botës së vjetër?
A do të jetë e nevojshme të pranojmë një logjikë të re, atë të dashurisë së lirë, apo do të mund të vazhdojmë me egoizmin e mëparshëm?”

Le të dëgjojmë përgjigjen e dhënë për këtë pyetje përmes një shëmbëlltyre të dytë:
11 Atëherë hyri edhe mbreti për t’i parë të ftuarit. Vuri re aty njërin që s’e kishte veshur petkun e dasmës. I tha: 12 “Mik, si hyre këtu pa pasur petkun e dasmës?” Ai s’e çeli gojën. 13 Atëherë mbreti u tha shërbëtorëve: ‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ 14 Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur”.
Sjellja e mbretit këtu na trondit vërtet: nuk e njohim më! Fillimisht ishte bujar dhe i mirë ndaj më fatkeqit, pastaj për një mungesë të parëndësishme nervat e tij dështojnë dhe bëhet i ashpër dhe madje mizor.
Është menjëherë e qartë se kjo pjesë e ungjillit nuk është vazhdimi i shëmbëlltyrës së mëparshme. Nuk pajtohet me atë që është thënë sepse nuk do të ishte çudi: njerëzit ishin mbledhur në rrugë, në fusha, në sheshe, në tregje... çfarë duhet të presim? se të jenë veshur si për një festë?
Shpjegimi, megjithatë, është shumë i thjeshtë, është se kjo pjesë e dytë e Ungjillit është një tjetër shëmbëlltyrë që ka mesazhin e vet, prandaj duhet veçuar nga ajo e mëparshme dhe të interpretohet duke mos iu referuar shëmbëlltyrës që sapo komentuam.
Cila është tema që dëshiron të nxjerrë në pah ungjilltari? Ai është pastor i shpirtrave, ai e di që shumë njerëz kanë hyrë në sallën e banketit, janë pagëzuar, por duke qenë pastor shpirtrash, ai kupton se edhe ata që kanë hyrë, vazhdojnë të jenë ende të lidhur me logjikën e botës së vjetër. Pra ekziston mundësia e hyrjes në sallën e banketit vetëm me gjuhë dhe me fjalë.
Këta njerëz, thotë ungjilltari me këtë shëmbëlltyrë, rrezikojnë një dështim në jetë si ata që nuk hynë fare. Nëse hyni vetëm fizikisht në bashkësinë e re, por nuk i përmbaheni këtij propozimi të një bote të re që Krishti bën për ju në këtë shëmbëlltyrë të banketit, ju jeni si ata që mbeten jashtë.
Këtu është imazhi i veshjes. Jeta e re e të krishterit shpesh krahasohet në Besëlidhjken e Re me veshjen e re. Sa herë thuhet në letrat e Palit: "Vishuni Krishtin" dhe ne e dimë se në pagëzim ata morën pikërisht këtë imazh të një veshjes së re, të bardhë, që është simboli i dritës.
“I veshur në Krishtin” do të thotë se kushdo që të takon, vëren se jeta jote nuk është më si ajo e një pagani, duke thënë: Jo, ky është dikush që i përket botës së re, ai i ngjan Mjeshtrit, Jezusit të Nazaretit.
Veshja duhet ndërruar tërësisht, nuk mund të vishen leckat e jetës së lashtë, kurvëria, pandershmëria, dhuna, shthurja morale...! Dhe nuk mund të vishet vetëm një copë: veshja me të vërtetë duhet të ndryshohet rrënjësisht.
Çfarë bën mbreti? Tani fillojnë pamjet dramatike: thotë ai:
“‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ Këto imazhe i gjejmë vetëm te ungjilltari Mate, sepse ai u flet hebrenjve, ndoshta hebrenjve të komunitetit të Antiokisë, që janë shumë dhe predikuesit e tyre e kanë përdorur gjithmonë këtë gjuhë me imazhet e kohës, të lidhura me kulturën e popullit të Izraelit. Ky fakt duhet mbajtur parasysh për të mos krijuar një imazh absurd, madje blasfemuese për Zotin: një Zot pa zemër, pa mëshirë, nuk ekziston!
Ato janë imazhe dhe neve na mbetet vetëm të marrim mesazhin që shprehet me ato imazhe dhe që ne e transmetojmë sot me një gjuhë që është e jona.
Çfarë do të thotë ungjilltari me këtë shëmbëlltyrë? Ai thotë: "Kujdes, nëse hyni si të pagëzuar, por mos i ndërroni rrobat, ju ende i përkisni botës së vjetër."
Cila është situata në botën e vjetër? Ai thotë:
"‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’" (v.13).
Nëse nuk ndërroni rrobat, jetoni ende në botën e vjetër dhe atje jeta është skëterrë, është çnjerëzore, ka të qara dhe kërcëllim dhëmbësh. Nëse zgjedh ligjin e tregut konkurrues, jo atë të papagimit, mund të fitosh një ose dy herë, por mund të përfundosh edhe duke humbur e duke u shkatërruar, sepse jashtë logjikës së dhuratës nuk mund të ketë një parajsë tokësore, por një ferr…: nuk jeton në gëzimin e banketit të dasmës, por në lotët dhe ulërimat e një pakuptimi në jetë.

Përfundimi i pasazhit është një thënie e Zotit që u shtua këtu, u shqiptua nga Jezusi në një kontekst tjetër, por ungjilltari e vendos këtu:
“Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur” (v.14).
Është e qartë se nuk përputhet me atë që paraprin, sepse të gjithë janë zgjedhur atje, dhe vetëm një është nxjerrë jashtë.
Çfarë do të thotë Jezusi me këtë thënie "Shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur"?
Ai po thotë çfarë ndodh: të gjithë janë të ftuar në banket, por sa janë në të vërtetë ata që e mirëpresin plotësisht gëzimin e botës së re?
Ai thotë "pak" për të na tundur pak ndërgjegjen dhe për të na bërë të rishikojmë jetën tonë për të parë nëse jemi vërtet brenda apo kemi ende një këmbë jashtë sallës së banketit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28 Ord. VITI A

MË 15 – 10 – 2023.



LEXIMI I PARË: Is. 25,6-10a

6 Zoti Hyji i Ushtrive
do të bëjë përmbi këtë mal
një gosti për të gjithë popujt:
me mish të majmë e me verë të moçme,
me mish të majmë plotë me palcë,
me verë të kulluar, të qartë si loti.
7 Në këtë mal ai do ta shqyejë
velin që ua mbulonte fytyrë
të gjithë popujve,
mbuluesin që i mbulonte
të gjithë popujt.
8 Përgjithmonë do ta zhdukë vdekjen,
Zoti Hyj nga çdo fytyrë
do të fshijë lotin,
nga çdo vend Ai do ta zhdukë
turpin e popullit të vet,
sepse Zoti kështu ka thënë.
9 Dhe do të thuhet po atë ditë:
“Ja, ky është Hyji ynë!
Në të shpresuam, Ai na shpëtoi!
Ky është Zoti, në Të shpresuam:
le të gëzojmë, të galdojmë
për shpëtimin që na e solli,
10 sepse dora e Zotit mbi këtë mal pushon!”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NJË FESTË PËR TË GJITHË POPUJT.


Një festë: kjo është imazhi që profeti Isaia zgjodhi për të përshkruar kulmin e projektit të Zotit. Ky projekt, ne e dimë mirë, është një njerëzim më në fund i bashkuar, më në fund i qetësuar: të ulesh në të njëjtën tryezë, të ndash të njëjtën vakt, të festosh së bashku, është me të vërtetë një imazh paqeje.
"Zoti Hyji i Ushtrive do të bëjë përmbi këtë mal një gosti për të gjithë popujt: me mish të majmë e me verë të moçme, me mish të majmë plotë me palcë, me verë të kulluar, të qartë si loti” (v. 6).
ZOTI i universit do të përgatisë për të gjithë njerëzit, në malin e tij, një festë me mishra të yndyrshëm dhe verëra të shijshme, një festë me mish të shijshëm dhe verëra të dekantuara.
Sigurisht, ky evokim është poetik, simbolik: Isaia nuk kërkon të përshkruajë në mënyrë realiste atë që do të ndodhë konkretisht. Ai dëshiron të na thotë: “Jo më luftëra, jo më vuajtje, jo më padrejtësi”, dhe shkruan: “Të gjithë njerëzit do të festojnë”. Dhe nëse ky kapitull është shkruar, siç besohet, gjatë ose pas mërgimit në Babiloni, kuptojmë se ëndrra e festimit përkthehet në imazhe të pasurisë.
Nuk e dimë saktësisht se kur mund të jetë shkruar ky tekst, por duket qartë se ka qenë në një periudhë të vështirë! Nëse profeti e sheh të dobishme të shpallë:
“Ja, ky është Hyji ynë! Në të shpresuam, Ai na shpëtoi! Ky është Zoti, në Të shpresuam: le të gëzojmë, të galdojmë për shpëtimin që na e solli, sepse dora e Zotit mbi këtë mal pushon!” (v. 9-10), duhet të themi se ai po përpiqet të ngrejë moralin e bashkatdhetarëve të tij! Dhe ne duhet të përkthejmë: “Ejani vëllezërit e mi, thuajini vetes se pas njëfarë kohe nuk do të pendoheni që keni besuar... dhe unë do t'ju tregoj fundin e tregimit: ne po ecim ngadalë, por me siguri drejt ditës së paqes përfundimtare; do të mund të ngrini kokën”.
Vërej se premtimet e shpëtimit nuk janë të rezervuara vetëm për popullin e Izraelit: festa e përgatitur në mal është për të gjithë popujt:
"Zoti Hyji i Ushtrive do të bëjë përmbi këtë mal një gosti për të gjithë popujt: me mish të majmë e me verë të moçme, me mish të majmë plotë me palcë, me verë të kulluar, të qartë si loti. Në këtë mal ai do ta shqyejë velin që ua mbulonte fytyrën të gjithë popujve” (v. 6-7).
Kjo vetëdije për universalizmin e projektit të Zotit erdhi vonë në Izrael, por këtu është shumë e qartë.


ËSHTË AI QË E PREMTOI.

Dhe e vetmja arsye e vërtetë e mirë për ta besuar këtë, është se premtimi vjen nga Perëndia: "Zoti ka folur", thotë Isaia. Kjo është fjalia qendrore e tekstit, për profetin, ajo që justifikon optimizmin e tij të pandërprerë. Profeti është dikush që di, që ka përjetuar punën e pandërprerë të Zotit për të çliruar popullin e tij. Njeriu nuk mund të jetë profet (ose thjesht dëshmitar i besimit) nëse nuk e ka përjetuar, në një mënyrë apo në një tjetër, veprën e Zotit personalisht ose kolektivisht.
Tani populli i Izraelit kujdeset shumë për të rimbushur përherë besimin e tij në kujtimin e veprës së Perëndisë. Dhe kjo është për shkak se ai nuk e harron atë që ai mund të kalojë me orë të tëra provash. Zoti e çliroi popullin e tij nga zinxhirët e Egjiptit, dhe ai vazhdon t'i çlirojë ata gjatë shekujve; megjithatë, zinxhirët më të këqij të njeriut janë paaftësia për të jetuar në paqe, për të praktikuar drejtësinë, për të qëndruar në Aleancën e Zotit. Nëse Zoti e shtyn punën e tij deri në fund (dhe Isaia nuk ka dyshim se do ta bëjë), do të vijë dita kur të gjithë popujt do të jetojnë në paqe dhe në besnikëri ndaj Besëlidhjes. Sepse është ai (Zoti) që e ka premtuar.


AI DO TA BËJË TË ZHDUKËT VDEKJA PËRGJITHMONË.

Mbetet një fjali e vështirë: “Ai do ta zhdukë vdekjen përgjithmonë”; e vështirë... pikërisht sepse duket shumë e lehte! “Ai do ta bëjë të zhduket vdekja përgjithmonë”: kur e lexojmë këtë fjali sot, tundohemi ta lexojmë nën dritën e besimit tonë të krishterë sot dhe për këtë arsye t'i atribuojmë profetit mendime që nuk ishin të tijat. Perëndia e di vetëm, padyshim, atë që Isaia kishte në mendje, por me siguri ky nuk është ende një pohim i Ringjalljes në kuptimin e krishterë të termit; Populli i Izraelit zbuloi gradualisht, edhe para Krishtit, besimin në ringjalljen e mishit, por shumë vonë, shumë kohë pasi libri i Isaisë ishte shkruar përfundimisht.
Për cilën vdekje po flet Isaia? A flet për vdekje fizike apo për vdekje shpirtërore? Vdekje individuale apo vdekje kolektive, domethënë zhdukja e popullit të Izraelit?
Për njeriun e Biblës, vdekja biologjike individuale është pjesë e horizontit; është e pritshme, e pashmangshme, por jo e trishtueshme kur zakonisht ndodh në fund të një jete të gjatë të përmbushur. Për individin, e vetmja vdekje që e druajmë, është zhdukja e parakohshme e të rinjve ose vdekja brutale, për shembull në luftë. Isaia mund t'i referohet kësaj këtu. Kjo do të thotë: nuk do të ketë më kurrë një vdekje të papritur apo vdekje të parakohshme. Isaia e tretë thotë pikërisht këtë.
Ndoshta ai po mendon edhe për vdekjen shpirtërore, sepse ndonjëherë në Bibël flitet për vdekjen dhe jetën në një kuptim që nuk është biologjik: për besimtarin e asaj kohe, të jetosh plotësisht, është të jetosh në tokë në Aleancë me Zotin (sot do të thoshim në bashkësi me Zotin). Dhe ajo që quhet vdekje është thyerja e besëlidhjes me Zotin. Dhe kështu, ajo që Isaia parashikon është Dita kur ne do të jetojmë në paqe me Perëndinë dhe me veten tonë; do të shkatërrohen forcat e vdekjes, urrejtja, padrejtësia, lufta.
Hipoteza e tretë, ndoshta Isaia, këtu, nuk flet së pari për individë, ai flet për njerëzit, rënia e tanishme e të cilëve ngjan me një vdekje të planifikuar. Falë besimit të tij në premtimet e Perëndisë, Isaia e di se ky popull do të rilindë.
Që nga Ringjallja e Krishtit, në çdo rast, vdekja biologjike ka ndryshuar fytyrën e saj. Nuk na ndalohet të mendojmë: “Isaia nuk mendoi se e kishte thënë kaq mirë!”.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28Ord. VITI A

MË 15 – 10 – 2023.


PSALMI. 23, 1-6.

1 Zoti është bariu im,
asgjë nuk më mungon.
2 Më pushon kullotave të gjelbra,
më prin në ujëra të qeta,

3 shpirtin ma përtërin.
Ai më prin shtigjeve të drejta
në saje të dashurisë së Emrit të vet.

4 Po edhe në kalofsha nëpër luginën e hijes së vdekjes,
s’trembem nga e keqja
sepse ti je me mua:
thupra jote dhe kërraba
për mua janë ngushëllim.

5 Ti ma shtron tryezën përpara
ndër sy të armiqve të mi,
me vaj erëmirë kokën ma lyen,
gotën ma mbush plot e përplot.

6 Hiri dhe mirësia do të më përcjellin
në të gjitha ditët e jetës sime,
do të banoj në shtëpinë e Zotit
derisa të jem gjallë.

LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJA


ZOTI ËSHTË BARIU IM.


Ky psalm 23 (të cilin ne e dimë mirë se kemi kënduar "Zoti është bariu im, asgjë nuk mund të më mungojë", ky psalm ka një ajër të vogël bukolik që është plotësisht mashtrues! Në fakt, në vetëm disa rreshta, meqë sapo e kemi dëgjuar të plotë, trajton të gjitha aspektet e jetës sonë; ndryshe nga sa duket, nuk flet vetëm për një një shëtitje në një vend të bukur në kohë të pushimit; ka të bëjë me jetën dhe vdekjen; me frikën nga armiqtë dhe besim në Zot më i fortë se të gjitha kërcënimet. Dhe është shumë sugjeruese të dëgjosh këtë psalm, duke i bërë jehonë leximit të parë të kësaj të diele të njëzet e tetë, leximi i parë i marrë nga libri i Isaisë.
Ky psalm flet vetëm për jetën në Besëlidhjen me Perëndinë dhe ne kemi parë me Isainë se vetëm kjo jetë e meriton emrin "Jetë"; çdo situatë shkëputjeje nga Zoti quhet “Vdekje”, të paktën nga ata që janë besimtarë.

UNË DO TË BANOJ NË SHTËPINË E ZOTIT.


Shtëpia e Zotit është tempulli në Jeruzalem. Vetëm një klasë njerëzish mund të thoshte me të vërtetë: "Unë do të banoj në shtëpinë e Zotit tërë ditët e jetës sime", vetëm Levitët mund të thoshnin këtë me të vërtetë.
Të gjithë ne e njohim institucionin e Levitëve; sipas librit të Zanafillës, Levi është një nga dymbëdhjetë bijtë e Jakobit, këta dymbëdhjetë bij që u dhanë emrat e tyre dymbëdhjetë fiseve të Izraelit; por fisi i Levit ka pasur një vend të veçantë që në fillim: në kohën e ndarjes së tokës së premtuar midis fiseve, ky fis nuk pati një territor, që t'i kushtohej tërësisht shërbimit të adhurimit. Thuhet se vetë Zoti është trashëgimia e tyre.
Levitët banonin të shpërndarë në qytetet e fiseve të tjera, duke jetuar nga të dhjetat që u jepeshin dhe ngjiteshin çdo vit në Jeruzalem për të kryer shërbimin e tyre me radhë. Në Jerusalem, ata ishin të përkushtuar për shërbimin e Tempullit dhe e ruanin atë natë e ditë.
Prandaj, ky psalm ngjall gëzimin që banon në Levitin, që ia kushton gjithë jetën Perëndisë:
“Hiri dhe lumturia më shoqërojnë gjatë gjithë ditëve të jetës sime; unë do të banoj në shtëpinë e Zotit deri sa të jetoj".
Por, në realitet, nëse flasim për Levitin, është për të shprehur më mirë përvojën e të gjithë popullit.




POPULLI I IZRAELIT SI NJË LEVIT.

Një nga modelet e jetës në bashkësi me Perëndinë, në Besëlidhjen e Vjetër, ishte Leviti. Thuhej se është vetë Perëndia që është trashëgimia e tyre: një shëmbëlltyrë që ne e njohim mirë sepse është marrë në një psalm tjetër:
“5 Zoti është pjesa e trashëgimit tim dhe gota,
në dorën tënde është fati im!
6 Shorti më ra në më të mirën tokë:
pjesa e trashëgimit tim më pëlqen shumë!
7 E bekoj Zotin që më dha kuptim,
edhe natën veshkat e mia më mësojnë.
8 Zotin e kam gjithmonë para sysh,
më rri në të djathtë, nuk kam sesi të rrëzohem!
9 Prandaj galdon zemra ime, gëzon shpirti im,
mbarë trupi im pushon në qetësi” (Ps.16,5-9).
Ne e dimë më mirë, ndoshta, Psalmin 16 në formën që mori në një “shpiritual” të Afro-americanëve”: “Ti je, Zot, pjesa e zemrës sime, ti je trashëgimia ime: në ty, o Zot, unë vendos lumturinë time, me njeri-ptjetrin ne e ndajmë jetën tone”.
Ashtu si Leviti ka një fat të veçantë midis popullit të Izraelit, ashtu edhe Izraeli ka një fat të veçantë midis kombeve. Është misteri i “Zgjedhjes së Zotit” që zgjodhi këtë popull specifik, për asnjë arsye tjetër të dukshme veç lirisë së tij sovrane: çdo brez mrekullohet me këtë zgjedhje, me këtë Aleancë të propozuar. Ne të gjithë e dimë këtë pasazh nga Ligji i Përtërirë:
32 “Shqyrtoji kohët e lashta që qenë para teje, që prej ditës kur Zoti e krijoi njeriun përmbi tokë, shqyrto prej një skaji të rruzullit në tjetrin: A ka ndodhur ndonjë gjë kaq e madhe? A është dëgjuar një gjë e tillë? 33 A ka ndokund ndonjë popull që e ka dëgjuar Hyjin duke folur prej mesit të zjarrit, siç e dëgjove ti dhe të ketë mbetur gjallë? 34 Ose, a ka sprovuar ndonjë herë Hyji të hyjë e të marrë për vete një komb në mes të një populli tjetër me provë, me shenja e me mrekulli, me luftë, me dorë të fortë, me krah të ngritur e me tmerr të madh siç i bëri të gjitha këto ndër sytë tuaj për ju Zoti, Hyji juaj, në Egjipt?! 35 Kjo t’u dëftua ty që ta dish se Zoti është vetë Hyji dhe se nuk ka tjetër përveç atij”(Dt. 4, 32-35).
Këtij populli të zgjedhur lirisht nga Zoti, iu dha të hynte së pari në intimitetin e Zotit, sigurisht jo për ta shijuar atë me egoizëm, por për t'u hapur derën të tjerëve. Në fund të fundit, siç na kujtoi Isaia, është i gjithë njerëzimi ai që do të hyjë në intimitet me Perëndinë. E lexuam në leximin e parë këtë të diel: festa në malin e Zotit është përgatitur për të gjithë njerëzit.
Kjo festë për të cilën flet Isaia, ne tashmë patëm një shije paraprake në vaktet e kungimit që pasuan sakrificat e falënderimit në tempullin e Jerusalemit: kjo vakt mori pamjen e një feste të gëzueshme mes miqsh me një "kupë të tejmbushur" në erën e “parfume” (v. 5): “Ti ma përgatit tryezën... Më derdh parfumin në kokë, kupa po më mbushet”.



POPULLI IZRAELIT SI DELE


Mbetet që për momentin historik, kur këndohet ky psalm në tempullin e Jeruzalemit, është vetëm një parashijim i lumturisë së premtuar për fundin e kohës. Ne duhet ende të perballemi shumë sfida. Ndër këto shqetësime, le të mos shqetësohemi: e kemi një strehe në besim.
Pra, ne i drejtohemi një imazhi tjetër: Izraeli krahasohet me një dele: bariu i tij është vendosur; këtu gjejmë një temë të zakonshme në Bibël: në gjuhën e oborrit të Lindjes së Afërt, mbretërit quheshin barinj të popullit; profeti Ezekiel mori këtë imazh: ai foli për “barinjtë” e Izraelit dhe të gjithë e kuptuan se ata ishin mbretërit.
Tani, që nga mbretërit Saul dhe David, Populli i Zhgjedhur ka pasur shumë barinj, e shumë pak prej tyre kanë qenë të mirë sipas mendimit të Zotit. Në fakt vetëm ai që ua kushton veten nevojave të vërteta të kopesë së tij e meriton vërtet emrin e bariut:
“1 Zoti është bariu im, asgjë nuk më mungon. 2 Më pushon kullotave të gjelbra, më prin në ujëra të qeta, 3 shpirtin ma përtërin. Ai më prin shtigjeve të drejta në saje të dashurisë së Emrit të vet”.
Çfarë mund të dëshirojë më shumë një dele?


NË MES VËSHTIRËSIVE TË BOTËS

Edhe kur “kapërcen” luginat e vdekjes, siç thotë psalmi, populli i Izraelit e di se Zoti, si një bari, e çon te ujërat e qeta dhe bën të jetë igjallë». Sepse ka shumë rreziqe të tjera në rrugën e gjatë të historisë, këta janë armiqtë e shumtë... por çfarëdo që të ndodhë, ai nuk ka frikë nga asgjë. Zoti është me të:
“Po edhe në kalofsha nëpër luginën e hijes së vdekjes, s’trembem nga e keqja sepse ti je me mua: thupra jote dhe kërraba për mua janë ngushëllim… 5 Ti ma shtron tryezën përpara ndër sy të armiqve të mi”(v.4-5).
Kjo siguri e qetë e besimtarit bazohet në të gjithë përvojën e tij të kujdesit të Perëndisë për popullin e tij gjatë kaq shumë shekujve. Në ditët e shkurajimit, ai përsërit fjalët e Isaisë:
"Atë ditë (që do të thotë fundi i kohës) njerëzit do të thonë:
“Ja, ky është Hyji ynë!
Në të shpresuam, Ai na shpëtoi!
Ky është Zoti, në Të shpresuam:
le të gëzojmë, të galdojmë
për shpëtimin që na e solli” (Is 25,9).

[ninoenina]

07. PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 28 Ord. VITI A

MË 15-10-2023


UNGJILLI: Mt 22,1-14.

1 Jezusi filloi prapë t’u flasë në shëmbëlltyra. Thoshte:
2 “Mbretëria e qiellit është e ngjashme me mbretin që bëri dasmë për djalin e vet. 3 Mbreti dërgoi shërbëtorët e vet për të grishur të ftuarit në dasmë. Por ata nuk deshën të vijnë. 4 Dërgoi përsëri shërbëtorë të tjerë duke thënë: ‘Thuajini të ftuarve: gostinë e kam gati: i preva demat e mi e bagëtitë e majura! Gjthçka është gati! Ejani në dasmë!’
5 Por ata nuk ia vunë veshin e shkuan: kush në arën e vet e kush në tregti të vet. 6 Të tjerët, pastaj, i zunë shërbëtorët e tij, i munduan e i vranë. 7 Për këtë punë mbreti u zemërua, dërgoi ushtrinë e vet, i vrau ata gjakësorë dhe e dogji qytetin e tyre.
8 Atëherë u tha shërbëtorëve të vet: ‘Dasma njëmend është gati, por të ftuarit nuk qenë të denjë. 9 Shkoni, pra, në udhëkryqe e, këdo që të gjeni, thirreni në dasmë!’
10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar.
11 Atëherë hyri edhe mbreti për t’i parë të ftuarit. Vuri re aty njërin që s’e kishte veshur petkun e dasmës. I tha: 12 “Mik, si hyre këtu pa pasur petkun e dasmës?” Ai s’e çeli gojën. 13 Atëherë mbreti u tha shërbëtorëve: ‘Lidheni këmbësh e duarsh e hidheni jashtë në errësirë, ku do të jetë vaj e kërcëllim dhëmbësh!’ 14 Sepse, shumë janë të grishur, por pak janë të zgjedhur”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


BESËLIDHJA MES ZOTIT DHE NJERËZIMIT I PËRNGJAN DASMËS.

Këtu janë dy shëmbëlltyra që pasojnë njëra-tjetrën dhe nuk janë të ngjashme! Ajo e ftesës për darkën e dasmës dhe ajo e shkarkimit, e largimit të njeriut që nuk kishte veshur veshjen e nusërisë. Disa mendojnë se këto dy shëmbëlltyra nuk ishin të lidhura fillimisht: do të ishte kontradiktore të kërkosh veshje ceremoniale nga dikush që merrej në rrugë; por nëse Mateu qëllimisht i vendos ato përballë, kjo ndodh sepse ka një mësim për të nxjerrë nga kjo lidhje. Le t'i marrim ato një nga një.
"Një mbret festoi dasmën e djalit të tij." Dhe nuk është një mbret i rëndomtë, pasi që në fillim jemi paralajmëruar, flitet për "Mbretërinë e Qiellit": vetëm kjo shprehje na sugjeron në mënyrë të papërmbajtshme se është 'Besëlidhja midis Perëndisë dhe njerëzimit, Besëlidhja që përmbushet në Jezu Krishtin; ai vetë në ungjij e paraqet veten si dhëndër. Dhe përveç kësaj, fjala "dasmë" kthehet shtatë herë në këtë shëmbëlltyrë.
Kjo simbolikë e dasmave nuk është shumë e zakonshme në gjuhën tonë të krishterë sot dhe megjithatë pikërisht në këto terma tekstet e fundit të Biblës flasin për projektin e Zotit për njerëzimin. Nga profecitë e fundit të Isaisë e deri në Zbulesën, nga Kënga e Solomonit dhe librat e Urtësisë, për të përmendur vetëm disa, dashuria e Perëndisë për njerëzimin përshkruhet në termat e dashurisë martesore. Dhe kjo është arsyeja pse Shën Pali thotë se martesa është "imazhi më i mirë i marrëdhënies së Zotit me njerëzimin".



POPULLI IZRAELIT I THIRRUR I PARË.

Por, në Besëlidhjen e Vjetër, ishte e qartë se ky njoftim dhe realizimi i shpëtimit universal të njerëzimit kaloi përmes Izraelit; njerëzit e zgjedhur ishin në një mision për mbarë njerëzimin. Është në këtë kuptim që ne mësuam t'i lexonim fjalinë e Perëndisë për Abrahamin:
"Në ty do të bekohen të gjitha fiset e tokës”!(Zn. 12,3).
Për t'u kthyer te krahasimi i dasmës, do të themi se hebrenjtë ishin të ftuarit e parë në dasmë; dhe Zoti mbështetej tek ata që më pas të bënin ftesën dhe të sillnin pas vetes gjithë njerëzimin.
Por ne e dimë pjesën tjetër: shumica dërrmuese e hebrenjve refuzuan ta njihnin Jezusin si Mesia. Në shëmbëlltyrë, ata përfaqësohen nga këta të ftuar që refuzojnë të vijnë në dasmë dhe shkojnë aq larg sa të keqtrajtojnë shërbëtorët që erdhën në vreshtin për t'i marrë frytat që i takonin pronarit e tyre. Çfarë do të ndodhë? Në shëmbëlltyrë, shërbëtorët e mbushin dhomën me mysafirë të ftuar në minutën e fundit. Në letrën drejtuar Romakëve, Pali komenton duke thënë se ky refuzim i Izraelit, jo vetëm që nuk do të pengojë dasmën, por edhe do të favorizojë hyrjen e të gjithë njerëzve në sallën e banketit. "10 Shërbëtorët dolën nëpër udhë dhe i sollën të gjithë ata që gjetën: të mirë e të këqij. Kështu salloni i dasmës u mbush me të ftuar” (v. 10).
- Pasi të ftuarit e parë e refuzuan ftesën, hyjnë të tjerët: edhe historikisht, kështu ndodhi: në Veprat e Apostujve, ne shohim të njëjtin skenar të përsëritur disa herë: sa herë që i afrohet një qyteti të ri, Pali së pari shkon në sinagogë dhe fillon duke u shpallur judenjve se Jezusi është Mesia i pritur; disa e besojnë atë dhe bëhen të krishterë; por kur suksesi i Palit fillon të shkojë përtej kufijve të sinagogës dhe paganët bëhen të krishterë nga ana e tyre, ata hebrenj që nuk e kanë lejuar veten të binden, frikësohen dhe e përzënë Palin. Kjo është pikërisht ajo që ndodhi në Antiokinë e Pisidisë:
“46 Atëherë Pali e Barnaba u thanë plot guxim: “Më së pari është dashur t’u shpallet juve fjala e Hyjit. Por, pasi ju e përbuzni dhe veten nuk e çmoni të denjë për jetën e pasosur, atëherë ne po u drejtohemi paganëve. 47 Sepse kështu na ka urdhëruar Zotëria: ‘Të kam caktuar të jesh dritë për paganët, që ta çosh shëlbimin deri në skajin e tokës”(Vp. 13, 46).
Në Ikon, më vonë në Selanik, e njëjta gjë ndodhi (Veprat e Apostujve 14,1); dhe është për shkak se apostujt u ndoqën nga qyteti në qytet që Ungjilli u përhap nga qyteti në qytet. Një nga mësimet e shëmbëlltyrës së parë është se refuzimi i Izraelit nuk e pengon përfundimisht projektin e Perëndisë. Ashtu si prostitutat dhe taksambledhësit zunë vendin e autoriteteve fetare në kohën e Jezusit, po ashtu, disa vite më vonë, kur Mateu po shkruante Ungjillin e tij, paganët hyjnë masivisht në Kishë falë refuzimit të hebrenjve. Zoti gjithmonë nxjerr të mirën nga e keqja.



VESHJA E DASMËS.

Le të kalojmë te shëmbëlltyra e dytë: një burrë, i ftuar i orës së fundit, hyn pa rrobë dasme; ai është fare i paaftë për t'iu përgjigjur pyetjes: "Miku im, si hyre këtu, pa pasur petkun e dasmës?" Kështu ai është përzënë. Kjo sigurisht nuk do të thotë se ai duhej të plotësonte një kërkesë sjelljeje, sepse veshja e dasmës mund të simbolizonte çdo meritë... Sapo flasim për "meritë", shtrembërojmë hirin e Zotit, i cili, sipas definicionit, është falas! Me Zotin nuk ka kushte për t'u plotësuar. Shëmbëlltyra e parë thotë se të gjithë mundën të ktheheshin, si të këqijtë ashtu edhe të mirët.
Pra, çfarë mund të thotë kjo shëmbëlltyrë e dytë? Le të shohim turmën që hyn në sallën e dasmës. Të mirë e të keqij, të gjithë ishin të ftuar, të gjithë pranuan edhe veshin e ditës së festës: dinin ta pranonin ftesën e papritur dhe përgatiteshin për të. Vetëm njëri nuk e konsideroi të dobishme ta bënte këtë: ai nuk ishte në gjendje të vlerësonte dobinë e këtij propozimi të papritur dhe ta priste me mirënjohje. Në pyetjen “si hyre këtu, pa rrobën e dasmës?”, do të mjaftonte një fjalë falje apo keqardhjeje, por ai hesht. Të mos përgatitesh për një banket është të tallesh me të dhe të përçmosh atë që na fton. Në thelb, ashtu si mysafirët e parë, ai mëkatoi nga indiferenca ose vetëkënaqësia. Përfundim: virtyti i parë që kërkohet prej nesh është përulësia.
- Veshja e nusërisë: një interpretim tjetër i mundshëm: në fjalorin e Besëlidhjes së Re, ne e dimë, kjo veshje e nusërisë është ajo e të pagëzuarit; ne e dimë mirë se ajo që ne e quajmë sot “veshje e bardhë e pagëzimit” është në të vërtetë “fustan nusërie”! Prandaj, shëmbëlltyra e dytë do të kishte të bënte me të pagëzuarit: ata janë ata që hynë në sallën e dasmës. Por rrobat nuk bëjnë murg, ne e dimë këtë. Ajo që Jezusi do të kujtonte këtu janë kërkesat që rrjedhin nga Pagëzimi ynë. Siç thotë ai vetë: “Jo secili që më thotë: ‘O Zot, o Zot!’ do të hyjë në Mbretërinë e qiellit, por ai që kryen vullnetin e Atit tim që është në qiell”(Mt. 7,21).

[ninoenina]

F. A. E DIELA 29 Ord. VITI A

PËTGATITJA E LITURGJISË

MË 22 – 10 – 2023


UNJGJILLI: Mt 22,15-21

15 Atëherë farisenjtë u ndanë në një anë dhe u këshilluan si ta zënë gabim në fjalë. 16 Dërguan nxënësit e vet bashkë me herodianë për t’i thënë: “Mësues, ne e dimë se ti gjithmonë flet të vërtetën dhe se me të vërtetë mëson udhën e Hyjit pa marrë parasysh kush është kush: ti nuk shikon ç’pozitë kanë njerëzit! 17 Na thuaj, pra, si mendon ti: a është e lejueshme t’i paguhet Cezarit tatimi apo jo?”
18 Jezusi, duke e njohur mirë djallëzinë e tyre, tha:
“Shtiracakë, pse po më sprovoni? 19 Ma tregoni monedhën e tatimit!”
20 Ata ia sollën një denar.
“E kujt është ‑ u tha ‑ kjo fytyrë e ky mbishkrim?”
21 “E Cezarit!” ‑ iu përgjigjën ata.
Atëherë Jezusi u tha:
“Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit.”
22 Kur e dëgjuan përgjigjen, u habitën, e lanë dhe shkuan.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Thënia e Jezusit: " “Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit” (v. 21) është një nga më të njohurat dhe gjithashtu një nga më të cituara, për fat të keq shpesh në mënyrë të papërshtatshme.
E kemi dëgjuar të përmendet nga ata që mbajnë pushtetin politik, kur duan të ftojnë hierarkinë kishtare të qëndrojë në vendin e saj dhe të mos përzihet në çështjet politike dhe ata që mbrojnë me të drejtë laicitetin e shtetit e përdorin si slogan. Është turp që edhe në një shtet laik kjo fjali citohet në mënyrë të pavend...
Më pas e dëgjuam të kujtohej nga autoritetet kishtare, të cilët u kujtojnë pushtetarëve sepse kërkojnë prej tyre të drejtat që i takojnë autoriteteve fetarë. Në të kaluarën, ajo u kujtua më pas nga autoriteti kishtar kur mendoi se kishte të drejtën të sakralizonte disa institucione politike dhe gjithashtu të justifikonte fuqinë e përkohshme të kishës.
Më banale, sot dikush e përdor për të ftuar ata që i detyrohen diçka: jepi Cezarit, çfarë është e Cezarit.
Le të përpiqemi të vendosim episodin në kontekstin në të cilin Jezusi e shqiptoi këtë frazë, kështu që do ta kuptojmë më mirë mesazhin që ai dëshiron të na japë dhe që është shumë i rëndësishëm.
Jezusi ka qenë në Jeruzalem për disa ditë, ai tashmë ka pasur një sërë mosmarrëveshjesh shumë të ashpra me krerët fetarë, më pas bëri një gjest provokues: i përzuri shitësit e tempullit.
Kjo nënkuptonte sulmin e drejtpërdrejtë të kastës priftërore, e cila prekej nga interesat e saj ekonomike.
Me pak fjalë, u krijua një situatë shumë e tensionuar mes Jezusit dhe kundërshtarëve të tij dhe sot ne gjendemi sërish përballë një debati mes Tij dhe këtyre autoriteteve. Për të krijuar skenën, duhet t'i kushtojmë vëmendje situatës politike.
Judea ishte një rajon i njohur në Perandorinë Romake për turbulencat e saj, ata nuk ishin kurrë të qetë, por vitet e jetës publike të Jezusit kaluan të qetë. Kishte pasur revolta, por njëzet e tridhjetë vjet më parë, revolta që ishin mbytur menjëherë në gjak dhe u pasuan me kryqëzime.
Ajo që ndodhi në Sephoris është e famshme. Kur Jezusi ishte tre vjeç, pati një revoltë që Varus e kishte mbytur në gjak duke kryqëzuar 2000 rebelë disa kilometra larg Nazaretit. Ishte i njëjti Quintilius Varus që humbi jetën në betejën e famshme të Teutoburgut.
Dhjetë vjet më vonë, pas kësaj revolte, pati edhe një tjetër, ajo e Judës Galileasit, e cila mbahet mend edhe në Veprat e Apostujve dhe që u zhvillua gjatë regjistrimit të Kuirinit. Jezusi ishte 13 vjeç kur ndodhi kjo revoltë dhe kjo u pasua me kryqëzime. Por në kohën e jetës publike të Jezusit, situata ishte e qetë, sepse ende nuk ishin shfaqur Zelotët, ata që do të provokonin revoltën që do të çonte në shkatërrimin e qytetit të Jeruzalemit në vitin 70 pas Krishtit.
Prandaj, në Palestinë, njerëzit jetonin të nënshtruar ndaj Romës edhe nëse ishin të detyruar të duronin një sistem taksash jashtëzakonisht të rëndë. Kishte taksa për gjithçka: mbi tokën, për ndërtesat, për transaksionet, taksat për profesionet, tarifat në rrugë gjatë transportit të mallrave… Shkurt: Ata u përpoqën të bënin llogaritë: 50% e fitimeve përfundonin në taksa.
Por kishte një taksë që ishte më e urryera nga të gjithë, dhe ishte ajoo që quhej në latinisht: tributum capitis, domethënë haraçi i një denari vjetor, që duhej të paguanin të gjithë. Gratë nga mosha 12 vjeçe, burrat nga mosha 14 deri në 65 vjeçe. Dhe pikërisht kësaj takse i referohet episodi i sotëm ungjillor.
Është e qartë se kontestimi i taksave ishte gjëja më e rrezikshme, sepse u akuzuat për rebelim dhe kjo do të jetë gjithashtu një nga akuzat që do t'i bëhen Jezusit, në mënyrë delikate, ajo e nxitjes së njerëzve që të mos paguajnë taksa ndaj Cezarit.
Na kujtohet ndër akuzat që iu bënë Jezusit përballë Pilatit.
Epo. Pikërisht në këtë kontekst kundërshtarët e Jezusit i ngrenë kurth, sepse duan të gjejnë një arsye për ta denoncuar dhe për ta dënuar.

Le të dëgjojmë:
15 Atëherë farisenjtë u ndanë në një anë dhe u këshilluan si ta zënë gabim në fjalë. 16 Dërguan nxënësit e vet bashkë me herodianë për t’i thënë:
“Mësues, ne e dimë se ti gjithmonë flet të vërtetën dhe se me të vërtetë mëson udhën e Hyjit pa marrë parasysh kush është kush: ti nuk shikon ç’pozitë kanë njerëzit! 17 Na thuaj, pra, si mendon ti: a është e lejueshme t’i paguhet Cezarit tatimi apo jo?”
Dy grupe, që zakonisht janë kundër Jezusit, hyjnë në skenë.
Ata janë farisenjtë, të cilët ne i njohim shumë mirë sepse shfaqen vazhdimisht në ungjij: ata janë udhërrëfyesit shpirtërorë, ruajtësit e traditës së Izraelit, janë ata që vendosin se çfarë është e drejtë dhe çfarë është e gabuar, ata e njohin besëlidhjen e Vjetër. Pra, janë njerëzit të lidhur me aspektin shpirtëror të popullit të Izraelit.

Grupi i dytë janë Herodianët: ne i njohim më pak, por shfaqen edhe këta në Ungjij. Jezusi do të paralajmërojë kundër majasë, si nga farisenjtë ashtu edhe nga herodianët. Kjo aleancë e dy grupeve është e çuditshme, sepse farisenjtë dhe herodianët ishin të pozicionuar politikisht në anët e kundërta.
Farisenjtë e konsideruan të pandershme mbështetjen e pushtimit romak, sepse romakët ishin paganë që përdhosën Tokën e Shenjtë me idhujt e tyre dhe jetën e tyre imorale.
Herodianët, nga ana tjetër, ishin miq të Herodit, nga i cili morën emrin. Është Herod Antipas, ai që Jezusi e quan dhelpër, që nuk do të thotë i zgjuar, do të thotë kukull, pa personalitet, nën gishtin e madh të perandorit Tiberius, tiranit të ditës. Në fakt, 10 vjet më parë ai kishte ndërtuar kryeqytetin e ri; fillimisht ai banoi në Sephoris, afër Nazaretit, pastaj kur ndërtoi kryeqytetin e ri, e quajti atë,. natyrisht, Tiberiades, një përkulje ndaj perandorit Tiberius.
Herodianët ishin miqtë e tij, pra bashkëpunëtorë të pushtuesve romakë.
Ne i gjejmë këta dy grupe aleate kundër Jezusit dhe arsyen e kësaj aleance të panatyrshme do ta gjejmë në pasazhin e sotëm ungjillor, sepse, me mesazhin e tij, Jezusi do të prekë të dy grupet.
Mblidhen dhe fillojnë me një hyrje të gjatë, me një lavdërim, që është eulogjia më e bukur e Jezusit që shfaqet në ungjij: kundërshtarët e tij e bëjnë këtë elozh.
“Dhe ata thonë:...je i sinqertë, nuk ke frikë, të gjithë e dinë, ti mëson rrugën e Zotit, nuk ke frikë nga askush dhe nuk shikon askënd në fytyrë”.
Prandaj ata e kuptojnë se Jezusi refuzon kompromise dhe ka guximin të thotë atë që mendon.
E pra, në buzët e farisenjve dhe herodianëve, këto fjalë të turpshme kanë një qëllim të vetëm, ta detyrojnë Jezusin të mos devijojë, të mos devijojë në arsyetim. Duan që ai të thotë: Po ose Jo, sepse e kishin studiuar mirë kurthin e tyre.
Çfarëdo që të përgjigjej Jezusi, ai do të kishte hyrë në telashe.
Nëse do të kishte thënë: “Po, është e ligjshme t'i paguhet taksë Cezarit”, atëherë ai do të bëhej mik i romakëve, bashkëpunëtor i tyre, do të bëhej i papëlqyer nga të gjithë njerëzit.
Nëse ai do të kishte thënë: Jo, mjerë, atëherë Herodianët ishin aty, duke e denoncuar atë si subversionist dhe anti-romak.
Gjithmonë duhet t'i kushtojmë vëmendje lavdërimit, sepse ata që na lavdërojnë gjithmonë kanë një objektiv të tyren, sigurisht që duan të na kenë në dorë, të na kenë në krah ose duan të na kërkojnë një nder.
Epo, pas lavdisë, hedhin pyetjen: ”Na thuaj menjëherë mendimin tënd, ose po ose jo, mos u largo nga argumenti: a është e ligjshme t'i bësh haraç Cezarit?”.
Ne dëgjojmë përgjigjen e Jezusit:
18 Jezusi, duke e njohur mirë djallëzinë e tyre, tha:
“Shtiracakë, pse po më sprovoni?
19 Ma tregoni monedhën e tatimit!”
20 Ata ia sollën një denar.
“E kujt është ‑ u tha ‑ kjo fytyrë e ky mbishkrim?”
21 “E Cezarit!” ‑ iu përgjigjën ata.
Atëherë Jezusi u tha:
“Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit”.
Para se t'i përgjigjet pyetjes, Jezusi u thotë farisenjve dhe herodianëve: ja, e kuptoj që po më ngreni një kurth, por nuk kam ndërmend të përgjigjem në mënyrë evazive ose qëllimisht enigmatike, në mënyrë që secili të mund të interpretojë si të dojë Fjalët e mia.
Jo, dua të shkoj në thelbin e problemit.
Dhe të themi mirë, besoj se sot, shumë predikues do të insistojnë në detyrimin për të paguar taksat, që është gjithmonë një rekomandim i duhur, por Jezusi sot nuk flet për këtë detyrë për të paguar taksat. Do të jetë Pali, në letrën drejtuar Romakëve, ai që do të shprehet shumë qartë për këtë temë, kur t'u shkruajë të krishterëve që jetojnë në kryeqytet. Çfarë do t'u thotë - jemi në kohën e Neronit, në fillim të mbretërimit të tij, ky perandor është njëzet vjeç, e në fillim ishte i butë, i moderuar.
E pra, Pali u shkruan këtyre të krishterëve dhe thotë:
"1 Çdo njeri le t’i nënshtrohet autoritetit që ka mbi vete. Sepse, nuk ka pushtet që nuk vjen prej Hyjit: ato që janë i ka vënë Hyji. 2 Prandaj, ai që i kundërshton pushtetit, i kundërshton rendit të vendosur prej Hyjit; ata që i kundërshtojnë, dënojnë vetveten. 3 Sepse eprorët nuk kanë pse të druhen kur veprohet mirë, por kur veprohet keq. A dëshiron të mos e druash pushtetin? Bëj të mirën dhe do të fitosh lëvdata prej pushtetit! 4 Sepse pushteti është shërbëtor i Hyjit ‑ për të mirën tënde. Përkundrazi, nëse bën keq, trembu! Nuk e mbart kot shpatën! Shërbëtori i Hyjit është: shfren hidhërimin e Hyjit në atë që bën të keqen. 5 Prandaj, duhet të nënshtrohemi, jo vetëm për shkak të frikës së ndëshkimit, por edhe për arsye të ndërgjegjes. 6 Po për këtë arsye duhet të paguani edhe tatimet: sepse ata që merren me këtë gjë janë nëpunësit e Hyjit. 7 Jepni gjithkujt çka i përket: tatimtarit tatimin, doganierit doganën, atij që është për t’u druajtur, drojën, atij që është për nderim, nderimin. Të gjithë duhet t'i nënshtrohen autoriteteve të vendosura, në fakt, nuk ka autoritet përveçse nga Zoti dhe ato që ekzistojnë janë të vendosura nga Zoti dhe kushdo që e kundërshton autoritetin, kundërshton një rend që dëshiron Zoti” (Rm. 13, 1-7).
Njeriu është i shoqërueshëm dhe prandaj duhet dikush që organizon dhe strukturon këtë shoqëri dhe Pali më pas nxjerr pasojat: Ne duhet t'i nënshtrohemi këtij autoriteti, jo sepse kemi frikë nga ndëshkimi, por nga një detyrë ndërgjegjeje dhe prandaj rekomandon: "Jepni secilit. çfarë i takon: kujt i detyrohen taksat, i jepen taksa, kujt frike, frike; kujt respekt, respekt”.

Dhe Pali flet për këtë, si diçka e dukshme në vetvete: nuk kishte nevojë të vinte Biri i Hyjit të na thotë se duhet të paguajmë taksa. Secili ka për detyrë të kontribuojë në mbarëvajtjen e jetës shoqërore sipas mundësive të tij dhe në këtë i krishteri duhet të jetë qytetar shembullor, sepse duhet të dojë. Dhe të duash nuk do të thotë të duash vetëm ata që kanë nevojë, ata që janë afër tyre, por është një manifestim i dashurisë duke dashur që kjo shoqëri të strukturohet në atë mënyrë që të gjithë të mund të jetojnë si bijtë e vërtetë të Zotit.
Prandaj problemi është tjetër dhe paraqitet shumë mirë në pyetjen që bënin farisenjtë dhe herodianët: a është e ligjshme apo jo t'i paguhet haraç perandorit?
Të paguash haraçin do të thotë të njohësh Tiberin si mbret, kur i vetmi mbret i Izraelit është Zoti.
Jezusi i përgjigjet: "Ma tregoni monedhën e tatimit!” (v.19), dhe ata i japin atij një denar. Është interesante që Jezusi u kërkon t'i tregojnë monedhën: do të thotë se ai nuk e ka dhe ata e kanë; dhe Jezusi nuk i qorton ata se kanë monedha. E fusnin dorën jo në xhep, se në atë kohë rrobat nuk kishin xhepa, por monedhat i mbanin në një qese, nën mantel, e nxjerrin xhepin dhe e tregojnë monedhën.
Jezusi i quajti hipokritë, për çfarë arsyeje?
Sepse të gjithë këta zakonisht përdorin këto monedha kur dalin në treg, sepse të gjitha monedhat e pastra, pa imazhe, kishin shkuar në tempull vetëm për të bërë oferta, jashtë nuk vlenin absolutisht asgjë.
Dhe ishte një gjë e mirë që njerëzit përdornin këto monedha, Jezusi nuk shqetësohet për këtë: mos kini skrupuj për përdorimin e monedhave kur shkoni për të bërë blerje, unë nuk i kam ato, për fat të keq, por ato që kam marrë, kur ofrova edhe ndonjë shërbim 'i kam përdorur, nuk është ky problemi. Dhe është interesante se ata kanë vetëm skrupuj për përdorimin e tyre për të paguar taksat.

Epo, kur e ka monedhën në dorë, Jezusi pyet dy gjëra.
Pse i bën këto pyetje?

Që të kuptojmë se ku dëshiron të na çojë, pyet: kujt janë imazhet dhe mbishkrimi i kujt është?
Ata i përgjigjen: “…e Cezarit”.
Kjo monedhë haraç për një çifut të devotshëm është e neveritshme vetëm për ta parë atë.
Per cfare arsye?
Sepse ne e dimë shumë mirë se çfarë vendosi libri i Ligjit të Përtërirë dhe libri i Eksodit: izraelitët nuk mund të bëjnë imazhe të vetvetes.
Arsyeja dhe rreziku është se këto shëmbëlltyra më pas bëhen idhuj, që i thërrasin, tamam siç bëjnë paganët. Dhe Zoti i Izraelit është unik dhe xheloz, ai nuk dëshiron që pranë tij të ketë idhuj të nderuar.
Le të shohim këto para të prera nga Tiberius: në njërën anë ka përshkrimin e perandorit të Romës dhe mbishkrimin Tiberius Caesar, biri i Augustit hyjnor.
Dy herë Augustus Sebastos kujtohet si hyjnor. Dhe pastaj në anën e pasme ka titullin - pontifex maximus - pontifi suprem Tiberius - dhe imazhi i një gruaje të ulur është simboli i paqes.
Ndoshta është Livia, nëna e Tiberius, gruaja e tretë e Oktavianit dhe ata janë portretizuar, ai si Jupiter dhe ajo si Juno.
Unë po thosha se kur hebreu i devotshëm e sheh këtë monedhë, ai e gjen veten përballë idhujtarisë së plotë.
Ky është problemi, jo nëse duhet të paguash apo jo taksa, por kjo idhujtari.
Pra, le të përpiqemi të kuptojmë se ku dëshiron ta drejtojë Jezusi tani diskutimin.

Jezusi pyet: ku e vendosi perandori Tiberius figurën e tij? Rreth parave. Dëshironi të dini se si duket Tiberius? Ju duhet të përqendroheni te paraja. Është përfaqësuesi i tij në tokë, përfaqësuesi suprem i këtij Zoti që është paraja. Është ai që menaxhon kultin e parasë, idhullin që të gjithë adhurojnë në perandorinë e tij. Janë paratë që drejtojnë jetën e perandorisë dhe Tiberius është kryeprifti i kësaj feje.
Dhe Jezusi, kujtojmë, e vuri kultin e Zotit të vërtetë dhe kultin e parasë në kundërshtim të papajtueshëm:
“13 Asnjë shërbëtor nuk mund t’u shërbejë njëkohësisht dy zotërinjve: Sepse, ose do ta urrejë njërin e tjetrin do ta dojë, ose pas njërit do të shkojë e tjetrin do ta përbuzë. Nuk mund t’i shërbeni Hyjit dhe pasurisë” (Lk. 16,13).
Askush nuk është ateist, në Bibël nuk përmendet ateizmi, rreziku është idhujtaria! Sepse të gjithë kanë një Zot, ata gjithmonë kanë dikë ose diçka që përbën pikën e referimit për të gjitha mendimet, të gjitha vendimet, të gjitha zgjedhjet. Ai ose ajo gjë që ju sugjeron axhendën.
Për shembull: nëse Perëndia që keni në mendje dhe që ju udhëheq është Perëndia i Jezusit të Nazaretit, Ai do t'ju tregojë në çdo kohë se si mund ta bëni dikë të lumtur. Nëse Zoti që adhuroni është i suksesshëm, karriera juaj do të jetë ky idhull, i cili do t'ju tregojë se cilat miqësi duhet të kultivoni, cilat hile t'i drejtoheni, kujt t'i bëni lajka... Natyrisht, atëherë çdo zot i bën premtimet e tij për adhuruesit e tij, dhe ne e dimë se zoti i parave premton shumë dhe gjithashtu realizon shumë, prandaj ka shumë adhurues.
Duhet të kemi kujdes sepse urdhrat që na jep ky zot i parasë janë edhe urdhëra kundër njeriut.
Këtu Tiberius ka vënë figurën e tij, imazhin e tij, mbi paratë dhe ai është kryedprift suprem i atyre që adhurojnë paranë.
Pikërisht mbi këtë kult çnjerëzor, Jezusi dëshiron të përqendrojë vëmendjen, jo nëse duhet të paguajë apo jo taksat, apo nëse do ta përdorë apo jo këtë monedhë në tregje.
Ai tërhoqi vëmendjen te imazhi dhe mbishkrimi dhe thotë: kthejini Cezarit atë që është e Cezarit! Nuk thotë: “Jepi Cezarit”. Pyetën: “A lejohet dhënia?” Dhe Jezusi përgjigjet: “Kthe, jo jep”.


Kthejeni…çfarë?
Le të përpiqemi të mos jemi hipokritë, thotë Jezusi: problemi është mospërdorimi ose përdorimi i monedhës së Cezarit, por bëhuni të vetëdijshëm se edhe ju, hipokritë, jeni plotësisht të përfshirë në filozofinë që qëndron pas këtij imazhi dhe këtij mbishkrimi.
Ëahtë kjo filozofia mbi të cilën bazohet bota pagane që adhuron antizotin.
Nuk është paraja ajo që është djallëzore. Djalëzor është kulti i parasë që e vendos njeriun në shërbim të saj.
Në një shoqëri të udhëhequr nga një perandor, i cili vulos fytyrën e tij në para, kush ka rëndësi? Rëndësi kanë ata që kanë para dhe për aq kohë sa ata prodhojnë para. Aty ku adhurohet paraja, i varfëri vlen si një palë sandale, thotë profeti Amos, 2, 6-7; ose: "Më pak se një dele e vogël", tha Jezusi.
Epo, çfarë thotë Jezusi?
Kthejeni këtë idhull Cezarit: ai e futi në Izrael, ai nuk i përket identitetit shpirtëror të popullit të Izraelit. Ruajeni pastërtinë tuaj si popull i kushtuar Zotit të vetëm dhe kthejeni fenë e tij idhujtare Cezarit pagan.
Jezusi dëshiron që ata të arrijnë në thelbin e problemit.
Gjëja e dytë që Jezusi thotë: "Kthejini Perëndisë atë që është e Perëndisë". Biseda vazhdon mbi imazhin dhe mbishkrimin: Tiberius vendosi imazhin e tij dhe mbishkrimin mbi para.
Ku e vendosi Hyji imazhin dhe mbishkrimin e tij?
Të gjithë e dimë përgjigjen, ajo vjen menjëherë: Ai ka vendosur imazhin e tij te njeriu. Është tek njeriu që vendosi mbishkrimin e tij, emrin ed tij: “Hyji tha: “Le ta bëjmë njeriun në shëmbëlltyrën e në përngjasimin tonë që të jetë zotërues…” (Zn. 1, 26) dhe Jezusi identifikon veten me ata që kanë uri, etje…(Mt. 25) dhe me ata që Sauli përsekutonte (Vap. 9).
Thuhet për Rabinin e madh Hillel, mësuesin e famshëm, i cili jetoi një brez para Jezusit, thuhet për të - dhe ishte një histori e njohur nga të gjithë, madje edhe nga fëmijët, në kohën e Jezusit - se, në fund të një mësim, dishepujt e tij e pyetën mësuesin: “Ku po shkon?”. Dhe ai u përgjigj: “Unë do të përmbush një Mitzvah, një urdhër”. Por cilin Mitzvah do të përmbushësh?
Ai u përgjigj: “Po shkoj të lahem”. Dishepujt thanë: “Por ne kurrë nuk kemi dëgjuar se ekziston një Mitzvah që urdhëron të lahem”.
Rabini i madh Hillel përgjigjet: “Imazhet e mbretërve që janë në teatro, në cirk, i kanë ata që i lajnë, i mbajnë të pastër dhe paguhen për këtë. Kushdo që fyen njërën nga këto statuja, e prek drejtpërdrejt perandorin. Epo, ne që u krijuam sipas shëmbëlltyrës dhe ngjashmërisë së Perëndisë - siç thotë Shkrimi i Shenjtë - sa më shumë duhet t'i mbajmë trupin tonë të pastër dhe të larë për të nderuar Krijuesin që ngjasojmë?”

Kjo histori, po thosha, ishte e njohur nga të gjithë. Ja çfarë do të thotë imazhi.
Kjo është tema në të cilën Jezusi dëshiron që dëgjuesit e tij të përqendrohen: Kthejeni këtë imazh të zotit, që është ai i Tiberit, gjë që e bën kryepriftn e kultit të parasë.

Dhe tani le të shohim se çfarë duhet t'i kthehet Zotit.
Duhet të kthehet njeriu, në të cilin ka imazhin e Zotit dhe ka mbishkrimin e Zotit mbi vetveten. Në librin e Ligjit të Përtërirë, por vazhdimisht në Besëlidhjen e Vjetër, thuhet: “Ku e ka vënë emrin e vet Zoti?”
Dhe përgjigja është: “Mbi Izraelin ai vendosi emrin e tij". Në kapitullin 43 të Isaisë lexojmë: "Ata janë izraelitët që mbajnë emrin tim".
Dhe në Apokalips, kapitulli 14: "Ata 144.000 kanë nënshkruar në ballë emrin e qengjit, emrin e babait të tij".
Është mbi njeriun që Zoti vendosi imazhin dhe mbishkrimin e tij dhe duhet t'i kthehet Zotit. Ne nuk mund ta zotërojmë njeriun, sepse të gjitha krijesat na përkasin neve, jo njeriu! Njeriu i përket vetëm Zotit.
Pra, konkretisht, çfarë duhet të japin dy grupet me të cilat ndodhet Jezusi përballë?
Tani le ta lëmë Cezarin të qetë, çfarë kanë për t'i kthyer Zotit?
Herodianët janë bashkëpunëtorë të pushtetit despotik të Tiberit, i cili e ka pushtuar njeriun, e shfrytëzon, e robëron. Perandoria Romake është plot me skllevër dhe këtë e justifikon Zoti i parasë, i cili e poshtëron njeriun dhe i heq lirinë. Dhe nëse njeriu nuk është i lirë, nuk mund të jetë vetvetja, nuk i ngjan më Zotit. Aty ku supermenët e momentit duan të ndërtojnë kullat e tyre që arrijnë deri në qiell, atëherë saktësisht çfarë kanë thënë rabinët për ndërtimin e kullës së Babelit? Ata thanë se kur një njeri binte nga kulla, askush nuk i kushtoi vëmendje, por kur u thye një tullë, të gjithë shpërthyen në lot.
Faraonët mund të përdorin kuaj, karroca, qetë, por jo njeriun, sepse njeriu nuk është i tyre, ai është i Zotit, ai duhet të kthehet te Zoti!
Kjo është ajo që Jezusi dëshiron që ne të kuptojmë: njeriu, i nënshtruar idhujve dhe tiranëve, nuk është njeri.

Pra, Herodianët, që mbështesin këtë strukturë politike që e shtyp njeriun, e dinë se duhet t'ia dorëzojnë atë Zotit dhe se kushdo që mendon si ata, duhet të pastrojnë ndërgjegjen e tyre, sepse kushdo që dominon mbi njeriun, është herodian.
Edhe farisenjtë duhet t'ia dorëzojnë njeriun Perëndisë. Me ta katekeza nuk ishte për t'ia paraqitur njeriun Perëndisë, por për ta paraqitur atij një idhull që ata e kishin shpikur. Një idhull sepse kërkonte flijime, temjan, olokauste... një Zot që u jepte favoret atyre që përkuleshin para tij, që iu bindën urdhrave të tij dhe ndëshkoi ashpër shkeljet.
Ai nuk është Perëndia autentik, ai nuk është Perëndia i Jezusit të Nazaretit. Ky është një idhull i shpikur nga njerëzit, i cili përputhet me arsyetimin, kriteret e tyre. E shpikën, e krijuan, këtë zot! Ai nuk është Perëndia i vërtetë, Perëndia i dashurisë. Këta farisenj kanë imazhin autentik të Perëndisë para syve të tyre: ai është njeriu Jezusi i Nazaretit. Ai e riprodhon këtë imazh në mënyrë të përsosur, kushdo që i përmbahet këtij imazhi të njeriut i është përmbajtur Zotit të vërtetë. Por farizenjtë nuk e kanë njlhur as si mesi as si Zot.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 29 Ord VITI A

MË 22-10-2023


LEXIMI I PARË: Is. 45,1-6.

1 Kështu thotë Zoti për Cirin,
të shuguruarin e vet:
“Ia kapa të djathtën e tij
për t’i shtruar para tij popujt,
për t’i vënë në arrati mbretërit,
për t’i hapur para tij dyert;
edhe dyert para tij s’do të mbyllen.
2 Para teje unë do të ec,
malet do t’i rrafshoj,
dyert e bronzta do t’i thyej,
shulat e hekurt do t’i copëtoj.
3 Do t’i jap thesaret e fshehta,
pasuritë mirë të fshehura
që ta dish se unë jam Zoti,
Hyji i Izraelit, që të thirra me emër.
4 Për dashuri të shërbëtorit tim Jakobit
e të Izraelit, të të zgjedhurit tim,
të thirra ty me emrin tënd,
të shënova megjithëse s’më njihje.
5 Unë jam Zot e tjetër s’ka:
përveç meje Hyj tjetër nuk ka!
Të ngjesha në armë, megjithëse s’më njihje
6 që të dihet prej lindjes në perëndim,
se pos meje, askush tjetër s’është”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

FJALA E ZOTIT PËR MBRETIN KIRIN.


Kur Isaia shkroi këtë tekst, judenjtë kishin qenë në mërgim në Babiloni për gati pesëdhjetë vjet; pasi, në vitin 587, ushtritë e Nabukodonozorit pushtuan Jerusalemin, plaçkitën dhe shkatërruan Tempullin dhe morën të mbijetuarit, të cilët ishin ende të aftë për punë si robër lufte. Dhe tani, nga i gjithë rajoni, vijnë thashethemet për pushtimet e zotit të ri të botës, Kirit, mbretit të Persisë. Tani, çuditërisht, këto thashetheme janë një lajm i mirë për hebrenjtë e dëbuar në Babiloni: të gjithë e dinë se së shpejti i gjithë rajoni do t'i përkasë këtij perandori të ri Kirus, të cillit asgjë nuk mund t'i rezistojë.
Të gjithë e dinë gjithashtu, sepse është mjaft e pazakontë për t'u bërë përshtypje turmave, që ndryshe nga të gjithë sovranët e tjerë të kohës, ky praktikon një politikë humanitare: ai kursen jetën e të mundurve, nuk shkatërron, nuk plaçkit, nuk i zhvendëson popullsitë; në të gjitha vendet që pushton, ndeshet me popullsi të shpërngulur nga fitimtarët: (ky është rasti i hebrenjve të internuar në Babiloni nga Nabukonozori); çdo herë, ai i kthen ata në vendin e tyre, u kthen atyre mallrat e vjedhura nga pushtuesit e mëparshëm dhe madje u jep atyre mjetet për të rindërtuar vendin e tyre. Pa dyshim, ai e kuptoi se një perandor ka çdo interes të jetë zot i popujve të lumtur.
Është në këtë kontekst që Isaia shqipton këtë profeci që tingëllon si një besim i jashtëzakonshëm: ai fillon duke thënë:
"Kështu thotë Zoti për Cirin, të shuguruarin e vet”.
Në realitet, ai nuk flet drejtpërdrejt me Kirin, i cili nuk do të dëgjojë kurrë predikimin e një profeti të panjohur hebre: më shumë gjasa, mesazhi i Isaisë u drejtohet të mërguarve për t'u dhënë atyre shpresë, një shpresë që mbështetet në dy bindje:
Bindja e parë, Zoti i qëndron besnik Besëlidhjes së tij, ai nuk e braktis popullin e tij të zgjedhur: ky është kuptimi i shprehjes:
" Për dashuri të shërbëtorit tim Jakobit
e të Izraelit, të të zgjedhurit tim,
të thirra ty me emrin tënd,
të shënova megjithëse s’më njihje” (v. 4).
Të mos harrojmë se kjo fjali shqiptohet pikërisht në momentin kur mërgimtarët do të kishin çdo arsye për të dyshuar në këtë gjë. Nëse Izraeli mund të ketë rënë kaq poshtë, duke humbur gjithçka, jo vetëm pavarësinë e tij politike, por më keq lirinë e tij, tokën e tij, tempullin e tij, mbretin e tij... njerëzit ende mund kishin një arsye të pyesin veten nëse Zoti nuk e kishte braktisur popullin e tij... dhe disa pyesin këtë. Është pikërisht për ta që profeti Isaia shpall me gjithë forcën e tij "Jakobi është gjithmonë shërbëtori i Perëndisë, Izraeli është gjithmonë i zgjedhuri i tij".


ZOTI, I VETMI ZOT.


Bindja e dytë, Zoti mbetet Zot i ngjarjeve: "Unë jam Zoti, nuk ka tjetër: përveç meje, nuk ka Zot". Përkthe, vetë Kiri, mbreti i madh pagan, është në dorën e tij: shprehjet "jep një titull", "merr për dore", "hapi dyert e dyfishta" janë aludime për ritet e kurorëzimit të mbretërve: në të vërtetë, në ditën e kurorëzimit të tij, mbreti i ri mori emrin “biri i Perëndisë”, pastaj vajosja me vaj; tani e tutje ai ishte në dorën e Perëndisë; për të hyrë në dhomën e fronit, dyert u hapën, simbol i të gjitha dyerve të qyteteve armike, të cilat së shpejti do t'i lëshonin rrugën. Isaia i shumëfishon aludimet për kurorëzimin e mbretërve të Izraelit sikur vetë Zoti të kishte zgjedhur dhe shenjtëruar Kirin si mbret në shërbim të tij. Por është Zoti që mban iniciativën.
Prandaj, ky tekst, pavarësisht nga dukja, nuk është një himn për lavdinë e mbretit Kir. Mund të themi, përkundrazi, se ai e vendos atënë vendin e tij! Sepse tundimi për idhujtari ishte i vërtetë në mjedisin babilonas. Dhe i njëjti kapitull 45 i Isaisë përmban paralajmërime të tjera të forta kundër idhujtarisë dhe pohime të përsëritura se Perëndia është Një. Prandaj, pikërisht në momentin kur Kiri fluturon nga fitorja në fitore, Isaia i kujton popullit hebre se Zoti është i vetmi Zot i vërtetë: vetë Kiri është në dorën e tij: Zoti do të dijë ta kthejë suksesin e këtij mbreti pagan në dobi të popullit të tij të zgjedhur. Dhe ky mbret pagan nuk do ta dijë as vetë se po u shërben në mënyrë të pavullnetshme planeve të Perëndisë; Isaia këmbëngul: “Për hir të shërbëtorit tim Jakob, të zgjedhurit tim të Izraelit, të thirra me emër, të dhashë një titull, megjithëse nuk më njihje... Të bëra të fuqishëm kur ende nuk më njihje”. Në fund të fundit, fjalia është shkruar në atë mënyrë që njerëzit e zgjedhur të duken më të rëndësishëm, edhe pse janë në një situatë të dëshpëruar në dukje.
Por ky është pikërisht besimi i profetit: shpresa që mbështetet në këto dy bindje mund të përkthehet: “Meqë Zoti mbetet Zot për gjithmonë dhe ai nuk ju harron, atëherë mbani guxim! Nga ky dominim, nga kjo eksperiencë e huaj, Zoti do të dijë të nxjerrë të mirën. Asnjë fuqi njerëzore, sado e madhe, nuk i reziston Perëndisë.
Ne e dimë se çfarë ndodh më pas: e ardhmja dëshmoi se Isaia kishte të drejtë; Kiri e pushtoi Babiloninë në vitin 539. Ai i lejoi judenjtë që në vitin 538 të ktheheshin në Jerusalem, duke u kthyer atyre mallrat e vjedhura nga Nabukodonozori dhe duke u dhënë atyre një ndihme për të rindërtuar Tempullin në Jerusalem.
Shënimi i fundit: Kiri quhet "Mesia" sepse ai u zgjodh nga Perëndia për të çliruar popullin e tij. Megjithatë, ai nuk është as mbret, as prift, as profet në Izrael, por më e rëndësishmja është puna që ai kryen. Nga kjo mund të nxjerrim përfundimin se sa herë që dikush vepron në drejtim të një çlirimi të vërtetë të njerëzve, ai kryen veprën e Perëndisë.
Nuk mund të themi se historia përsëritet gjithmonë! Një profet hebre shkoi aq larg sa tha se një mbret i Iranit ishte Mesia! Kohët kanë ndryshuar...
Sigurisht, mes dëgjuesve të Isaisë, disa zbuluan se ai po e çonte guximin pak larg. Kjo na jep një përgjigje të shkëlqyer nga profeti (disa rreshta më poshtë në të njëjtin kapitull 45): është Zoti ai që flet:
“A ju përket të më pyetni mbi të ardhmen e bijve të mi, e të më urdhëroni mbi veprën e duarve të mia?”(Is. 45, 11). Për punën e kryer nga duart e mia, a do të më jepnit rastësisht urdhër?
Këmbëngulja në "Unë jam Zoti, nuk ka zot përveç meje" që është vënë në provë edhe sot nga tundime të panumërta të pistave të rreme, është jashtëzakonisht aktuale edhe sot.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 29 Ord. VITI A

MË 22-10-2023

PSALMI: 96, 1.3, 4-5, 7-8, 9-10ac


1 Këndoni Zotit një këngë të re!
Mbarë toka le t’i këndojë Zotit!
3 Kumtojeni ndër paganë lavdinë e tij,
ndër mbarë popujt mrekullitë e tija!
4 Sepse i madh është Zoti,
‑ tejet i denjë për t’u lavdëruar,
më i përfrigueshëm se të gjitha hyjnitë!
5 Një asgjë janë të gjithë zotat e paganëve,
kurse Zoti e ka krijuar qiellin.
7 Jepni Zotit, familjet e popujve,
jepni Zotit nder e fuqi,
8 jepjani Zotit nderin e Emrit të tij!
Kushtoni dhurata e hyni në pallatet e tija,
9 adhuroni Zotin në stoli të shenjtë!
Dridhu, o rruzull, para fytyrës së tij!
10 Shpallni ndër paganë: “Mbret është Zoti”!
Ai e mban botën që të mos shkatërrohet; i
gjykon popujt me drejtësi.



LECTIO DIVINA – MEDITIM- LUTJE

SI TË ISHTE TASHME FUNDI I BOTËS.

Një lloj drithërimash, ekzaltimi kalon poshtë gjithë këtyre vargjeve. Pse jemi të gjithë të gjallë? Është besimi ai që i bën këta njerëz të dridhen, ose më mirë është shpresa... që është gëzimi i besimit... shpresa që na lejon të pohojmë me siguri atë që nuk e posedojmë ende, siç thotë letra drejtuar Hebrenjve:
“Feja është një mënyrë të pasuri të gjërave që shpresohen, mjet të njihen gjërat që nuk shihen” (He. 11,1).
Sepse jemi në pritje të plotë: duhet të lexojmë vargjet e fundit për të kuptuar se ky psalm na çon tashmë në fund të botës, në këtë ditë të bekuar kur të gjithë njerëzit pa përjashtim do ta njohin Zotin si të vetmin Zot. Ja ku janë:
“11 Galdo, o qiell! Gëzo, o tokë!
Le të buçasë deti me ç’ka në të,
12 le të gëzojë fusha me ç’gjendet në të,
le të gërthasin me hare lëndët e pyjeve,
13 para fytyrës së Zotit, sepse Ai po vjen,
sepse po vjen për të gjykuar tokën!
Do ta gjykojë botën me drejtësi,
do t’i gjykojë popujt me të vërtetën e tij” (v.11-13).
Gëzim në qiell, në parajsë! Gëzohu tokën! Masat e detit gjëmojnë, i gjithë fshati është në festë. Pemët e pyjeve kërcejnë nga gëzimi përpara fytyrës së Zotit, sepse ai vjen, sepse vjen të gjykojë tokën. Ai do ta gjykojë botën me drejtësi dhe njerëzit sipas së vërtetës së tij! Është kjo ditë e bekuar që presim, për të cilën tashmë po këndojmë.
Le të imagjinojmë këtë skenë që na përshkruan psalmi: jemi në Jeruzalem... dhe më saktë në Tempull; të gjithë njerëzit, të gjitha kombet, të gjitha racat grumbullohen rreth Tempullit, esplanada është e mbushur me njerëz, shkallët e sheshit të Tempullit janë të mbushura me njerëz, qyteti i Jeruzalemit nuk mjafton... aq larg çfarë sheh syri, turmat dynden... vijnë nga kudo, vijnë nga skajet e botës. Dhe e gjithë kjo turmë e madhe këndon me sa zë kanë, është një simfoni; çfarë këndojnë? "Zoti mbretëron!"
Është një zhurmë e pamasë, madhështore, gjigante... Një zhurmë që i ngjan duartrokitjeve që i bëhen çdo mbreti të ri në ditën e kurorëzimit të tij, por këtë herë nuk është populli i Izraelit ai që thërret një mbret të tokës, është i gjithë njerëzimi ai që lavdëron mbretin e botës:
"I madh është Zoti, shumë i lavdëruar, i frikshëm" (të gjitha këto shprehje janë huazuar nga fjalori i oborrit).


KUR I GJITHË KOSMOSI HYN NË FESTË.


Në fakt, është shumë më tepër se njerëzimi: vetë toka po dridhet. Dhe tani në simfoni hyjnë edhe detet: duket sikur gjëmojnë. Dhe fshati i bashkohet festës, pemët kërcejnë. A kemi parë ndonjëherë pemë të kërcejnë? Epo po, atë ditë ata kërcejnë!
Sigurisht, nëse mendomë për këtë, kjo gjë është normale! Detet janë më pak budallenj se burrat! Ata e dinë se kush i ka krijuar, kush është Krijuesi i tyre! Ata ulërijnë për Të, ata e vlerësojnë Atë në mënyrën e tyre. Edhe pemët e pyjeve janë më pak budallenj se njerëzit: ata dinë ta njohin Krijuesin e tyre: mes grumbujve idhujsh, perëndive të rreme, nuk ka vend për gabime, pemët nuk e lënë veten të futen brenda.
Njerëzit e kanë lejuar veten të mashtrohen për një kohë të gjatë... Mjafton të kujtojmë këmbënguljen e Isaisë në leximin tonë të parë të kësaj të diele të njëzet e nëntë për të thënë: " Unë jam Zot e tjetër s’ka: përveç meje Hyj tjetër nuk ka!”
Gjë që dëshmon se, në kohën e Isaisë, idhujtaria, në një formë apo në një tjetër, nuk ishte zhdukur akoma! Ne dëgjojmë këtu të njëjtën pikë kundër idhujtarisë:
"Një asgjë janë të gjithë zotat e paganëve” (v.5).
Është e pabesueshme që njerëzve iu desh kaq shumë kohë për të njohur Krijuesin e tyre, Atin e tyre... saqë ishte e nevojshme t'u përsëritej njëqind herë ky fakt i qartë:
Se Zoti është “‑ tejet i denjë për t’u lavdëruar,
më i përfrigueshëm se të gjitha hyjnitë!” (v.4);
dhe se është “Zoti, (nënkuptohet "dhe askush tjetër") që e ka krijuar qiellin” (v. 4)".
Por këtë herë ndodhi! Dhe të gjithë vijnë në Jeruzalem për të lavdëruar Perëndinë sepse më në fund dëgjuan lajmin e mirë; dhe nëse kanë mundur ta dëgjojnë, është sepse u është shpallur atyre në vesh me shekuj! Po, "nga dita në ditë, Izraeli kishte shpallur shpëtimin e tij"... nga dita në ditë Izraeli kishte rrëfyer veprën e Zotit, mrekullitë e tij, punën e tij të pandërprerë të çlirimit... nga dita në ditë Izraeli kishte dëshmuar se Zoti e kishte çliruar fillimisht nga Egjipti, pastaj nga të gjitha llojet e skllavërisë: dhe skllavëria më e tmerrshme është të mashtrosh veten te Zoti, të besosh te vlerat e rreme, perënditë e rreme që vetëm mund të zhgënjejnë, idhujt..


THIRRJA E BESIMTARËVE.

Izraeli ka këtë fat të jashtëzakonshëm, këtë nder të pabesueshëm, këtë arsye për të qenë i lumtur:
E ka njohur Hyjin e vërtetë dhe ka qenë gjithmonë besnik ndaj dëshmisë së besimit të tij, duke shpallur qartë se Hyji i tij është i vetmi Perëndi; siç thotë besimi hebre, "Shema Yisrael":
"Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! (Dt. 6,4 ).
Është misteri i thirrjes së Izraelit që nuk pushon të jetë për një mrekulli të madh; siç thotë libri i Ligjit të Përtërirë, 4,32-34:
“32 Shqyrtoji kohët e lashta që qenë para teje, që prej ditës kur Zoti e krijoi njeriun përmbi tokë, shqyrto prej një skaji të rruzullit në tjetrin: A ka ndodhur ndonjë gjë kaq e madhe? A është dëgjuar një gjë e tillë? 33 A ka ndokund ndonjë popull që e ka dëgjuar Hyjin duke folur prej mesit të zjarrit, siç e dëgjove ti dhe të ketë mbetur gjallë? 34 Ose, a ka sprovuar ndonjë herë Hyji të hyjë e të marrë për vete një komb në mes të një populli tjetër me provë, me shenja e me mrekulli, me luftë, me dorë të fortë, me krah të ngritur e me tmerr të madh siç i bëri të gjitha këto ndër sytë tuaj për ju Zoti, Hyji juaj, në Egjipt?!”
Por Populli i Zgjedhur nuk harroi kurrë se nëse u kishte dhënë atyre mundësi për të parë, ishte që ata të mund ta bënin të ditur atë gjë.
Dhe pastaj, më në fund, lajmi i mirë u dëgjua deri në skajet e tokës... dhe të gjithë po nxitojnë të hyjnë në shtëpinë e Atit të tyre.
Jemi këtu në pritje të plotë! Ndërsa presin realizimin e kësaj ëndrre, populli i Izraelit i bën jehonë këtij psalmi për të ripërtërirë besimin dhe shpresën e tyre, për të marrë forcën për të bërë të dëgjuar lajmin e mirë për të cilin janë ngarkuar.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 29 Ord VITI A

MË 22-10-2022.


UNGJILLI: Mt 22,15-21

15 Atëherë farisenjtë u ndanë në një anë dhe u këshilluan si ta zënë gabim në fjalë. 16 Dërguan nxënësit e vet bashkë me herodianë për t’i thënë: “Mësues, ne e dimë se ti gjithmonë flet të vërtetën dhe se me të vërtetë mëson udhën e Hyjit pa marrë parasysh kush është kush: ti nuk shikon ç’pozitë kanë njerëzit! 17 Na thuaj, pra, si mendon ti: a është e lejueshme t’i paguhet Cezarit tatimi apo jo?”
18 Jezusi, duke e njohur mirë djallëzinë e tyre, tha:
“Shtiracakë, pse po më sprovoni? 19 Ma tregoni monedhën e tatimit!”
20 Ata ia sollën një denar.
“E kujt është ‑ u tha ‑ kjo fytyrë e ky mbishkrim?”
21 “E Cezarit!” ‑ iu përgjigjën ata.
Atëherë Jezusi u tha:
“Jepini, pra, Cezarit çka i përket Cezarit e Hyjit çka i përket Hyjit.”
22 Kur e dëgjuan përgjigjen, u habitën, e lanë dhe shkuan.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


NJË PYETJE KURTH.

“A lejohet t'i paguhet taksa perandorit?” Jezusi përgjigjet duke i quajtur pyetësit “hipokritë”! Pse "hipokritë"? Sepse kjo e ashtuquajtura pyetje nuk është një pyetje... Hipokritë për dy arsye: hipokritë, së pari sepse e kanë zgjidhur këtë pyetje shumë kohë më parë. Në Jeruzalem, ku zhvillohet skena, nuk bëhet fjalë për të vepruar ndryshe. Të gjithë dinin që ata që nuk i paguanin taksat, shkelnin ligjin, e meritonin një denim të rend, gjë që asnjëri prej tyre nuk e kishin ndërmend ta bënin, qofshin farisenj apo ndjekës të Herodit. Duke i paguar tatimin perandorit, "Duke i dhënë Cezarit atë që është e Cezarit", ata e kryenin dëtyrën e tyre si qytetarët, dhe Jezusi nuk i fajëson ata.
Por hipokritët, gjithashtu, sepse nuk bëjnë pyetje, por vendosin një kurth, kërkojnë të kapin Jezusin në gabim...Dhe toni fals respektues që i paraprin pyetjes, thekson më tej pikën:
"Mësues, ne e dimë, se ti je gjithmonë i vërtetë dhe e mëson rrugën e Perëndisë me të vërtetën”.
Të gjitha këto fjalë servile janë vetëm një parathënie e një pyetjeje mashtruese; dhe këtij kurthi, logjikisht,sipas kundërshtatëve e tij, Jezusi nuk duhet t'i shpëtojë; një nga dy gjërat: ose ai inkurajon bashkatdhetarët e tij të refuzojnë pagesën e taksës së vendosur në dobi të pushtuesit romak dhe atëherë do të ishte e lehtë ta denoncojnë atë tek autoritetet, si një luftëtar rezistence apo edhe si një revolucionar dhe ai do ishte dënuar...ose këshillon të paguajë taksën dhe në këtë rast do ta kishte diskredituar veten në sytë e njerëzve si bashkëpunëtor e pushtuesve romakë, gjë që shkonte mirë për kundështarëve të tij të keqij... por gjë më e keqe për Jezusin, ai do të kishte humbur çdo mundësi për t'u njohur si Mesia; sepse Mesia i pritur ishte një mbret i pavarur dhe sovran në fronin e Jeruzalemit. Një përgjigje e tillë do të kishte përfshirë domosdoshmërisht një revoltë kundër pushtuesve romakë. Dhe duke qenë se ai pretendoi se ishte Mesia, në sytë e njerëzve dhe autoriteteve fetare, ai do ta kishte merituar vdekjen, dhe në syte e popullit të tij, ai do të kishte qenë vetëm një mashtrues dhe një blasfemues.
Kurthi është hartuar mirë; në çdo rast ai do të kishte humbur dhe kjo është ajo që farizenjtë dhe erodianët kërkonin: do të kishin një argument e duhur për ta dënuar e për ta vrarë: Pasioni po duket tashmë në horizont, jemi në momentet e fundit në Jerusalem. Në përgjigjen e tij, Jezusi tregon qartë se kishte kuptuar gjithçka:
““Shtiracakë, pse po më sprovoni? Ma tregoni monedhën e tatimit!” (v. 18-19). Nuk gënjehet nga kurthi që po i bëhet...
Megjithatë, është e ndaluar të mendohet se ai mund të kërkojë të turpërojë bashkëbiseduesit e tij; Jezusi kurrë nuk u përpoq të turpëronte dikë ose t'i ngulte kurth dikujt; do të ishte e padenjë për Zotin, drita e të cilit ndriçon të mirët dhe të këqijtë.
Prandaj Jezusi nuk i përgjigjet kurthit me një kurth tjetër. Ai e trajton pyetjen si një pyetje dhe i përgjigjet sipas të vërtetës. Përgjigja e tij përbëhet nga tre pika:
“Jepini Cezarit atë që është e Cezarit”…
“Jepini Cezarit vetëm atë që është e Cezarit”…
“Jepini Zotit atë që është e Zotit”.


"JEPINI CESARIT ATË QË ËSHTË E CEZARIT"


Së pari, "Jepini Cezarit gjërat që janë të Cezarit", duke përfshirë pagimin e taksave. Kjo është thjesht duke pranuar se Cezari është aktualisht mbajtësi i pushtetit, që është e vërteta e pastër. Nuk ka lidhje me bashkëpunimin servil; përkundrazi, është pranimi i gjendjes faktike; nga këndvështrimi i Besëlidhjes së Vjetër konsiderohet se e gjithë fuqia vjen nga Zoti. Vetë Jezusi, gjatë mundimeve të tij, i tha Pilatit: "Ti nuk do të kishe asnjë pushtet mbi mua nëse nuk do ta kishe marrë nga lart" (Gj.19,11).
Nga ana tjetër, edhe Isaia na kujtoi në leximin tonë të parë këtë të diel, kur flitet për mbretin Kir, se Zoti mund ta kthejë të gjithë mbretëritë njerëzore në të mirën e popullit të tij... por farisenjtë tanë e dinë tekstin më mirë se ne. Prandaj ata e dinë shumë mirë se e gjithë pushteti, madje edhe pushteti pagan, është në dorën e Zotit. Le të vërejmë kalimthi se Cezari i momentit në të vërtetë quhej "Tiberius". (Emri “Cezar” ishte bërë titull).
Së dyti, "Jepini Cezarit vetëm atë që është e Cezarit": kur Cezari (d.m.th. perandori romak) kërkon taksa, ai është brenda të drejtave të tij, por kur kërkon të quhet Zot, kur kërkon që të adhurohet nga njerëzit, ai i ekspozon ata idhujtarisë; e kjo me të vërtetë i tejkalon drejtat e tij në një fushë në të cilën nuk duhet të bëhet kompromis. Në kohën kur Mateu shkroi Ungjillin e tij, kjo hipotezë ishte një realitet. Shumë martirë e paguan me jetën e tyre këtë refuzim për të adhuruar perandorin romak.



"JEPINI ZOTIT ÇFARË ËSHTË E ZOTIT"

Së treti, "Jepini Perëndisë gjërat që janë të Perëndisë". Pyetja e vërtetë është: A je i sigurt se po ia jep Perëndisë atë që është e Perëndisë? Në këtë rast, bëhet fjalë për të njohur në Jezusin atë që vjen nga Zoti, atë që “është i Zotit”.
Ne mund të mbajmë nga ky ungjill edhe një herë një mësim mahnitës për lirinë. Cezari është vetëm Cezari; mbretërit e tokës janë në të vërtetë vetëm mbretërit e tokës. Mbretëria e tyre është e përkohshme dhe mbretëria e Perëndisë është e një rendi krejt tjetër: është brenda çdo mbretërie të tokës që çdo vepër dashurie dhe vëllazërimi bën që Mbretëria e Zotit, e vetmia vërtetë dhe të amshueshme, të rritet.

[ninoenina]

F.A. E DIELA 30 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord VITI A/

MË 29 – 10 – 2023.



UNGJILLI: Mt 22, 34-40.

34 Farisenjtë, kur morën vesh se ua mbylli gojën saducenjve, u bashkuan
35 dhe njëri prej tyre [mësues Ligji], për ta vënë në provë, e pyeti:
36 “Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?” 37 Jezusi u përgjigj:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!” (v. 37-39). Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ 40 Në këto dy urdhërime varet i tërë Ligji dhe Profetët”


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Ai iu përgjigj:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’ 40 Në këto dy urdhërime varet i tërë Ligji dhe Profetët” (v.37-40).
Duke dëgjuar Ungjillin e të dielave të fundit, sigurisht që do të kemi kuptuar se rreth Jezusit po krijohej një klimë shumë e tensionuar; autoritetet fetare ishin gjithnjë më armiqësore ndaj tij dhe përpiqeshin në çdo mënyrë të gjenin një arsye për ta akuzuar dhe dënuar.
Kujtojmë se si kryepriftërinjtë ishin shfaqur para tij ndërsa ai po mësonte, ndoshta nën portikun e Solomonit, dhe me fytyra të ashpra kishin pyetur:
“Kush të ka autorizuar të japesh mësim këtu, ne jemi përgjegjës për ruajtjen e rendit dhe festimin e liturgjive në këtë vend. Cfare po ben ketu?"
Më pas kujtojmë se të dielën e kaluar e kishin provokuar në fushën politike, duke tentuar ta bënin të bjerë me atë pyetje për pagesën e taksës.
Më pas pati një mosmarrëveshje të tretë me saducenjtë. Nuk lexohet këtë vit kjo pjesë e Ungjillit, por ky sekt ishte paraqitur për të tallur besimin në ringjallje, duke paraqitur atë histori të famshme të gruas që kishte pasur shtatë burra.
Pasazhi i sotëm paraqet një mosmarrëveshje të katërt, një sulm tjetër ndaj Jezusit: këtë herë ai është sjellë në fushën teologjike ku skribët dhe farisenjtë janë veçanërisht të përgatitur; ata i njohin Shkrimet, traditat dhe e konsiderojnë Jezusin heretik, dikë që përmbys fenë, që nuk sillet sipas traditës, nuk agjëron, nuk kryen pastrime, për më tepër ai frekuenton shtëpitë e tagrambledhësve dhe flet për një Zot që i do të gjithë, edhe mëkatarët, me pak fjalë... është një heretik nga i cili duhet të paralajmërohet populli, sepse skribët dhe farisenjtë janë udhërrëfyesit shpirtërorë të popullit.
Skribët dhe farizenjtë mendonin që ishtë një dëtyrë për ta të paralajmërojnë popullin kundër këtij personazhi të rrezikshëm: le të dëgjojmë se çfarë plani po studiojnë: “Farisenjtë, kur morën vesh se ua mbylli gojën saducenjve, u bashkuan 35 dhe njëri prej tyre [mësues Ligji], për ta vënë në provë, e pyeti: 36 “Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?”
Farisenjtë mësojnë se Jezusi u ka mbyllur gojën saducenjve dhe ky është një burim gëzimi i madh për ta, sepse farisenjtë dhe saducenjtë nuk mund ta duronin njëri-tjetrin.
Saducenjtë ishin priftërinjtë e tempullit, njerëz të pasur, nuk besonin në ringjalljen: atyre u pëlqente kjo jetë tokësore dhe nuk mendonin për një jetë tjetër.
Pastaj pranuan vetëm pesë librat e parë të Biblës, nuk besonin në engjëj, në shpirtra, me pak fjalë... ata kishin koncepte teologjike të kundërta me farisenjtë, të cilët vlerësoheshin nga njerëzit për devotshmërinë e tyre, besnikërinë e tyre ndaj ligj shpirtëror fetar, ndërsa saducenjtë nuk gëzonin vlerësimin e popullit.
Ne kemi gjithashtu prova që këto dy grupe nuk mund ta duronin njëri-tjetrin në Veprat e Apostujve: kur tribuni Lisia e merr Palin dhe e sjell në Sinedrin, sepse ai dëshiron të dijë se për çfarë akuzohet, Pali, në një moment të caktuar të mbrojtjes, duke e ditur se Sinedrin përbëhej nga farisenj dhe saducenjtë, thotë: "Unë jam farise dhe jam këtu për shkak të besimit tim në ringjalljen!"
Le ta mos kishte thënë këtë! Filloi një përleshje dhe ata filluan të luftonin më njeri tjetrin deri në atë pikë sa Lisia duhej të kapte Palin dhe ta merrte me vete për ta shpëtuar.
Çfarë po ndodh tani?
Dy grupet normalisht nuk e durojnë dot njëri-tjetrin, por ndodh diçka e bujshme: mblidhen bashkë sepse kanë të njëjtin kundërshtar! Dhe çfarë bëjnë ata në këtë takim?
Zgjedhin mes tyre rabinin më të mire, një “Nomicos”, një doctor të drejtësisë, në studiues ndër më të mirëve të Biblës që kishin, sepse thonë:
“Këtë herë ne shkojmë te Jezusi dhe arrijmë të vërtetojmë se ne kemi të drejtë dhe ai e ka gabim, të gjithë njerëzit do ta kuptojnë se ai është një personazh i rrezikshëm, që largon njerëzit nga e vërteta.” Ata duan të tregojnë e dëshmojnë se mendimin e tyre është i drejtë, por kanë edhe interesa materiale për të cilat ndoshta as nuk janë të vetëdijshëm: nuk e kanë qartë arsyen për të cilën marrin vendim për të mbrojtur absolutisht pozicionin e tyre; kanë në fakt avantazhe, prestigj para popullit, shpërblime dhe më pas edhe tarifa të konsiderueshme kur konsultohen për probleme ligjore.
Megjithatë, ata janë njerëz me mirëbesim, sepse, që kur ishin fëmijë, atyre u ishte rrënjosur bindja se kushdo që i qëndron besnik kësaj tradite, është një çifut i vërtetë që i pëlqen Zotit. Të përballur me risinë e sjellë nga Jezusi, nga Ungjilli i tij, ata mbyllen në vetveten për të mbrojtur atë që janë të bindur se është e vërteta.
Të jemi të kujdesshëm sepse ajo që u ndodhi atyre, ndodh edhe sot!
Disa besime, madje edhe ato fetare, të pranuara që në fëmijëri, kur përballen me risinë e ungjillit, përpiqen të vetëmbrojten, nuk e lejojnë veten të preken nga Fjala e Mjeshtrit... të gjitha këto natyrshëm bëhen me mirëbesim.
Çfarë bëjnë ata atëherë?
Ata i paraqiten Jezusit së bashku me këtë studiues të shquar biblik, i cili i bën Jezusit pyetjen që ata kanë përgatitur:
“Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?” (v. 36).
Le t'i kushtojmë vëmendje pyetjes: ata nuk pyesin se cili është më i madhi nga të gjitha urdhërimet.
U bë ky diskutim sepse urdhërimet që ata kishin nxjerrë nga Bibla ishin 613 dhe po debatonin se cili ishte më i madhi; disa madje u përpoqën të zvogëlonin numrin e tyre, disa rabinë të tjerë, si "Shammai" i rrahën ata që i pyesnin nëse nuk mund të sintetizoheshin.
Por kjo nuk është pyetja që bën ky rabin dhe nuk është një pyetje e pafajshme apo dashamirëse, është shumë e saktë, ata e pyesin Jezusin:
"Cili është urdhërimi i madh". (Në greqisht: Poia entole megale en to nomo).
Ata e dinë që Jezusi e njeh atë, sepse të gjithë, që kur ishin fëmijë, mësuan se urdhërimi i madh është ai që Zoti zbaton gjithashtu.
Në fillim të kapitullit të dytë të Zanafillës thuhet se pas gjashtë ditësh pune, ditën e shtatë, Zoti pushoi.
Kështu ai bekoi dhe shenjtëroi të shtunën që të gjithë duhet ta respektojnë, madje kishte edhe dënim me vdekje për këdo që shkelte të shtunën.
“2 Të shtatën ditë Hyji e kreu punën e vet që kishte bërë. Të shtatën ditë pushoi nga çdo punë që kishte bërë. 3 Hyji e bekoi të shtatën ditë dhe e shenjtëroi, sepse atë ditë kishte pushuar prej çdo pune që Hyji kishte bërë duke krijuar” (Zn. 2,2-3).
Pyetja nuk është aspak e pafajshme: ku duan të shkojnë?
Unë do t'ju jap një shembull të parëndësishëm: nëse po shkoj pak shpejt në qendër të qytetit, një polic më ndalon dhe më pyet: “Sa është shpejtësia në zonat e banuara?”
Nuk eshte se dyshon se nuk e di sa eshte shpejtësia e lejueshme në një qytet.Por ai pret që të jap pergjigjen dhe më pas më pyet: "Pse ti po shkoje me një shpejtësi shumë më të madhe?" E pastaj ai më jep gjobën.
Është e njëjta gjë që ata presin nga Jezusi, d.m.th. se ai do të pranonte se urdhërimi i madh është ai i Shabatit. Atëherë ata kishin gati kundërpyetjen: "Pse nuk e zbaton?"
Le të dëgjojmë përgjigjen që jep Jezusi:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim” (v. 37-38). Ndoshta një përkthim më I qartë e korrekt të vargut 38 mund të ishte: Ky është urdhërimi i madh dhe i parë. Entole megale en to nomo.
Jezusi nuk hyn në mosmarrëveshje me këta njerëz që iu paraqitën atij me qëllime keqdashëse, ai nuk dëshiron t'i poshtërojë dhe të mposhte ata, ai dëshiron t'i lirojë sepse i do, ai dëshiron t'i bëjë ata të largohen nga ai konceptim që kanë për fenë e Zotit, e të pranojnë risinë që ai çoi në një marrëdhënie të re me Zotin.
Marrëdhënia që ata kishin, ishte ajo e nënshtrimit, e frikës, sepse ata që nuk respektonin urdhërimet, ndëshkoheshin; Jezusi dëshiron t'i bëjë ata të kalojnë nga ky konceptim në atë të vetëdijes për dashurinë e pakushtëzuar të Zotit dhe për përgjigjen që ai pret.
Vetëm kjo marrëdhënie mund t'ju bëjë vërtet të lumtur!
Kjo është arsyeja pse Jezusi dëshiron t'i çlirojë këta njerëz dhe t'i fusë në horizontin e kësaj dashurie. Në fakt, ai nuk përgjigjet siç e prisnin, me urdhërimin e madh, respektimin e së shtunës… në të vërtetë, ai i vë në vendin e dytë, në vbendin që u takon atyre të gjitha urdhërimet, sepse pikërisht prej andej lind marrëdhënia e gabuar me Zotin.
Ai përgjigjet: “Duaje”…
Asnjë urdhërim nuk fillon kështu, por është pikërisht kjo botë e re që Jezusi dëshiron të prezantojë tani.
Kjo folje “të duash”, në hebraisht rrënja "ahav", shfaqet 248 herë në Beesëlidhjen e Vjetër, por ajo që ndoshta mund të na habisë është se, në librat më të lashtë, ky emocion i butë dhe i ëmbël nuk i atribuohet Zotit.
Zotit i atribuohen vetëm pasione të forta: ai pendohet, indinjohet, hidhërohet, urdhëron, komandon, bën aleanca...
Ekziston edhe një arsye pse Izraeli ishte alergjik ndaj atribuimit të foljes "ahav" për të dashur Perëndisë, sepse kishte ngjyrime erotike në këtë folje; paganët ua atribuonin këtë folje “ahav” hyjnive të tyre dhe për Izraelin këto gjëra ishin të pakonceptueshme.
Pasoja e këtij imazhi të Zotit të cilit nuk i atribuohej ndjenja e ëmbël e dashurisë ishte frika.
Në Librin e Eksodit, populli i Izraelit i thotë Moisiut: “Ti fol me ne dhe ne do të të dëgjojmë. Mos të na flasë Zoti, përndryshe do të vdesim".
Për shkak se ky Zot kërkonte bindje ndaj porosive të tij, njeriu duhej të ulte kokën, të shërbente, të frikësohej... më pas mbërritën Profetët, të cilët futën imazhe të tjera në marrëdhënien me Zotin; shumë i ëmbël, u prezantua nga Hosea imazhi i martesës!
Me Ozen nuk përdoret më imazhi i marrëdhënies së e punonjësit që duhet të bindet, por i marrëdhënies e dashurisë së lirë të nuses ndaj dhëndrit; një dashuri që nuk udhëhiqet nga urdhra apo nga dënimët, por nga dëshira, nga gatishmëria për të bërë gjithçka që është e këndshme për ta bërë të dashurin të lumtur.
Pas imazhit të ëmbël të dhëndrit dhe nuses, u prezantua nga profetët edhe ai i babait dhe nënës... Isaia në kapitullin 49,14-16, citon atë që thanë izraelitët:
"14 Tha Sioni: “Zoti më la,
më harroi Zoti!”
15 E harron ‑ thua ‑ gruaja foshnjën e vet,
që të mos ketë dhimbje për bamin e barkut të vet?
Po edhe nëse ndonjëra do të harronte,
unë ty kurrë nuk të harroj!
16 Shih, të kam shkruar në duart e mia,
muret e tua gjithmonë para sysh i kam”.

Këto janë imazhe të shijshme! Jezusi i do këta kundërshtarë të tij, të cilët janë ende të mbërthyer në imazhet arkaike të Perëndisë, ata ende nuk i kanë hapur zemrat e tyre ndaj gëzimit të ndjenjës së dashurisë pa kushte nga Zoti.
Prandaj, Jezusi nuk jep asnjë urdhërim, por por u përkujton kundërshtarëve të vet shpalljen e besimit që çdo ditë, dy herë, çdo izraelit e përsërit në mëngjes dhe në mbrëmje; pastaj është një herë e tretë në të cilën ata e përsërisin këtë shprehje të besimit dhe është para se të bien në gjumë:
Flitet për të famshëm “Shemà Israel”:
“4 Dëgjo, Izrael! Zoti, Hyji ynë, është një Zot i vetëm! 5 Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë fuqinë tënde! 6 Këto urdhërime që po t’i jap sot unë, mbaji gjithmonë në zemrën tënde! 7 Ua përsërit fëmijëve të tu! Fol për to kur të jesh në shtëpi e kur të jesh duke udhëtuar; kur të biesh në shtrojë e kur të ngrihësh nga shtroja. 8 Lidhi në dorën tënde si shenjë dhe le të jenë si vjerrës ndërmjet syve të tu! 9 Shkruaji mbi ballëzinat e dyerve të tua dhe në dyer të tua!” (Dt. 6,4-9).
Në Ungjillin e Mateut, Jezusi thotë edhe "me gjithë mendjen tënde";
Nga ana tjetër, Luka dhe Marku na ruajnë edhe “me gjithë forcën” që do të thotë “me gjithë të mirat e tua”, por më pas shtojnë edhe “me gjithë mendjen, me gjithë zgjuarsinë”.
Çfarë do të thotë të duash Perëndinë me gjithë pasurinë tënde?
Do të thotë që gjithçka që ke, duhet të përdoret për të dashuruar, për të dhënë dashuri!
Dashuria absolute për Zotin do të thotë që të gjitha të mirat e tokës, të gjitha të mirat tuaja personale, të gjitha dhuntitë tuaja natyrore, duhet të përdoren për të dhënë dashurinë. Ky është plani i Zotit!
Por kjo nuk përmendet në Ungjillin sipas Mateut.
Jezusi thotë: "Duaje Zotin … me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde!”.
Nuk tregon ndjenja, emocione, jo. Për një semit, zemra, ne e dimë, është qendra e të gjitha zgjedhjeve; ata vendosën me zemër, ne ivendosim me kokën tonë.
Do të thotë se Zoti është ai që udhëheq të gjitha vendimet tuaja, zgjedhjet tuaja... jo idhujt!
Zemra jote nuk duhet të jetë e dyfishtë; pason pak Zotin dhe pak pasionët e veta, çfare më pelqen mua... jo! Çifutët thoshnin: "Zemra është zemër", nuk ka dy zemra, duhet të këtë vetëm një zemër: një zemër e pastër, një dhe e vetme për Zotin. Dhe pastaj "me gjithë shpirt", do të thotë me gjithë jetën. Nuk ka hapësira, momente në jetë që mund të menaxhohen për të kënaqur idhujt e tyre, jo!
Gjithçka duhet bërë vetëm për të kënaqur Zotin, për t'i dhënë kënaqësi Zotit dhe ai është i lumtur kur ne ndjekim udhëzimet e tij, sepse janë ato që na bëjnë të jetojmë ekzistencën tonë në maksimum.
Pastaj Jezusi në ungjillin e Mateut shton: "me gjithë mendjen tënde". Është një kualitet tjetër të një dashurie që duhet të jetë totale e që nuk përmendet në Besëlidhjen e Vjetër. Ata që duan kanë vetëm një mendim: të zbulojnë gjithnjë e më shumë bukurinë e personit që duan.
Në rastin tonë i gjithë interesi duhet vendosur në zbulimin e bukurisë së Zotit!
Ai është i dashuri që nuk mendon për askënd përveç personit që do! Dashuria ndaj Zotit duhet të përfshijë mendjen, ajo duhet të jetë fryt i një zgjedhjeje të vetëdijshme, të arsyeshme, të mirëmenduar. Besimi i vërtetë duhet të jetë i arsyeshëm!
Duhet të jesh në gjendje të tregosh se zgjedhja e besimit është një zgjedhje e bërë me arsye, nuk mund të duash atë që nuk e di, dashuria mund të lindë vetëm nga zbulimi i bukurisë së të dashurit dhe e njëjta gjë ndodh me zgjedhjen. e besimit. Me ndihmën e Zotit, zhgjedhim besimin më e bukur, më e përshtatëm për ne.
Nëse nuk e njeh Krishtin, Ungjillin e tij, aderimi me të është shumë i varfër dhe i brishtë, ndoshta mjafton vetëm një problem i vogël dhe ky besim zhduket; besimi në Krishtin, i bazuar në ndonjë emocion kalimtar, në njëfarë përkushtimi, është shprehja e një zgjedhjeje që është e destinuar të vihet në krizë në çdo moment.
Si të gjitha dashuritë që nuk kanë për bazë inteligjencën, që kanë qenë zgjedhje të bëra vetëm me emocione, nuk zgjasin, shumë shpejt bëhen copë-copë.
Ata që nuk i kushtojnë kohë studimit të Fjalës së Zotit, ata që nuk janë të interesuar për temat teologjike, për problemet kishtare, do të thotë se nuk duan; kushdo që nuk është në gjendje të japë arsyet e besimit të tij, nuk mund të pretendojë se e do Zotin me gjithë mendjen e tij!
Ky është urdhërimi i madh dhe i parë!
Prandaj, imazhi i njeriut të ri, të birit të Perëndisë, nuk duhet të bazohet në bindjen ndaj parimeve.
Jezusi nuk flet kurrë për bindje, madje as për bindje ndaj Zotit, termi "bindje" nuk ekziston në Ungjij; Jezusi nuk thotë kurrë se ne duhet t'i bindemi Perëndisë; Demonët i binden Jezusit, mani, dallgët, era i binden Jezusit... Në Ungjijtë kurrë nuk thuhet se njërëz duhet t’i binden Jezusit!
Jezusi nuk thotë se ne duhet t'i bindemi Perëndisë, ai thotë se ne duhet t'i ngjajmë Perëndisë, ne duhet të duam siç do Ai, sepse ai ka vendosur brenda nesh farën e tij të jetës, Shpirtin e tij, vetë aftësinë e tij për të dashur.
Kundërshtarët e Jezusit duhet të kenë qenë shumë të befasuar dhe të shqetësuar nga përgjigja e dhënë nga Jezusi, duhet të ketë pasur një moment konfuzioni dhe Jezusi përfiton prej tij për të shtuar një urdhërim të dytë aq të madh sa i pari, le të dëgjojmë:
“E dyta është e ngjashme me këtë: do ta duash të afërmin tënd si veten. Nga këto dy urdhërime varet i gjithë Ligji dhe Profetët”
Me urdhërimin e parë, Jezusi donte t'i lironte farisenjtë dhe saducenjtë nga marrëdhënia me Zotin e karakterizuar nga varësia, nënshtrimi, detyra për t'iu bindur urdhrave, porosive dhe mbi të gjitha nga frika se mos ndëshkoheshin nëse rastësisht shkelnin urdhrat e Zotërisë.
Jezusi donte t'i prezantonte veten dhe mesazhin e tij me një mënyrë të re, atë të gëzimit të ndjenjës së dashurisë pa kushte nga Perëndia.

Tani Jezusi e di se kjo dashuri për Perëndinë dhe për njerëzit nuk mjafton për të qenë të lumtur.
Ne nuk jemi vetëm marrëdhënia me Zotin, për të qenë vetvetja duhet të lidhemi me ata që jetojnë me ne, me ata që janë si ne; atëherë cili do të jetë urdhërimi që duhet të rregullojë këto marrëdhënie?
Ka një rregull që na vjen natyrshëm, të cilin e konsiderojmë të drejtë: e mbaj veten, nuk lëndoj askënd, natyrisht nuk dua që të tjerët të më lëndojnë dhe përpiqem t'u bëj mirë atyre që mundem, sidomos atyre që më bëjnë mirë.
Duke qenë se Jezusi dëshiron që ne të jemi të lumtur, ai na tregon më pas një urdhërim të dytë, i cili është po aq i madh sa i pari... "Duaje"!
Dashuria është rregulli që duhet ndjekur për të qenë njerëz!
Ai që nuk dashuron nuk është një njeri!
Me dashuri nënkuptojmë gatishmërinë për t'i bërë mirë dhe vetëm të mirë atyre që jetojnë me ne.


Ku shkoi Jezusi për të marrë këtë urdhërim të dytë?
Ne pamë që i pari e mori nga “Shema Izraeli”, këtë të dytë e merr nga Levitiku në kapitullin 19, ku Zoti i thotë popullit të tij:
"Nuk do të mbash mëri kundër bijve të popullit tënd, por do ta duash të afërmin tënd që është si ti, sepse si ti është i popullit tënd, prandaj do ta duash: Duaje të afërmin tënd porsi vetveten. Unë jam Zoti" (Lv.19,17). Është mirë të lexohet Lv. 19, nga fillimin e deri në fund.
Është hapi i parë që na largon nga drejtësia e ftohtë e kritereve njerëzore dhe fut logjikën e dashurisë, por është një dashuri ende e kufizuar tek fqinji ynë, i cili është populli të cilit i përkisnin të gjithë në Izrael; por dashuria siç e kupton Jezusi nuk ndalet këtu.
Testamenti i Vjetër tashmë kishte bërë një hap përpara, e kishte nxjerrë këtë dashuri jashtë kufijve të Izraelit, në fakt Zoti thotë:
“Zoti e do të huajin dhe i jep bukë e rroba. Prandaj edhe ju doni të huajin, sepse edhe ju ishit të huaj në vendin e Egjiptit".
Por kur Jezusi flet për dashurinë, ai nuk ndalet në këtë nivel të dytë, atë të dashurisë edhe të të huajit, ai shkon më tej dhe do të thotë në Ungjill:
“Unë ju jap një urdhërim të ri: ta doni njëri-tjetrin ashtu si unë ju kam dashur juve”.
Dashuria e tij nuk ka kufi, ajo arrin çdo njeri pa dallim!
Në gojën e Jezusit, dashuria për të afërmin përfshin të gjithë njerëzit, sepse të gjithë janë vëllezër, fëmijë të një Ati.
Ka mbetur edhe një hap për të kuptuar se deri ku shkon kjo kërkesë për dashuri ndaj vëllait, është më i vështiri, ai i dashurisë për armikun. “Tani po ju them, duajini armiqtë tuaj, bëni mirë me ata që ju përndjekin, lutuni për ata që ju urrejnë”.
Për Jezusin, dashuria ndaj Zotit nuk është reale nëse nuk përkthehet në dashuri për vëllanë.

Urdhërimi i dytë është i lidhur pazgjidhshmërisht me të parin dhe pa këtë dashuri për vëllanë nuk zbatohet urdhërimi i madh.
Gjoni e thotë mirë në letrën e tij të parë në kapitullin 4:
“Nëse dikush thotë se e dua Zotin, por nuk e do vëllanë e tij, ai është gënjeshtar. Sepse kush nuk e do vëllanë e vet që e sheh, si mund të thotë se do Perëndinë që nuk e sheh? Ky është urdhërimi që kemi prej tij: kush e do Perëndinë është edhe vëlla i tij".

Në këtë pikë, megjithatë, ka një kundërshtim që të gjithë e kemi dëgjuar: a nuk mjafton të zbatosh urdhërimin e dytë të madh që është dashuria për të afërmin?
Dëgjojmë që thuhet: sa ateistë bëjnë mirësi të pamasë pa asnjë lidhje me Zotin!
Dhe është e vërtetë, sepse kushdo që dashuron është i prekur nga Shpirti shenjt, nga jeta hyjnore që ka marrë dhe, edhe nëse nuk e kupton atë, ai jeton si një fëmijë i Zotit!
Por le të kemi kujdes... para së gjithash sepse shpesh e mira që u bëhet të tjerëve mund të ketë edhe motive të tjera që nuk janë të lidhur me atë dashuri që jepet falas, sepse pas shumë akteve të bujarisë mund të fshihet edhe krenaria, dëshira për t'u ndjerë më mirë se të tjerët, ose ndonjëherë edhe pendim; le të mendojmë për shembull kur u bëjmë mirë atyre në botën e tretë... kemi diçka për të kompensuar.
Le të kemi parasysh se është shumë e vështirë të duam vëllanë tonë pa iu referuar dashurisë për Perëndinë; ata që nuk kanë besim dhe dashuri për Zotin, do të kenë shumë më tepër vështirësi të dashurojnë në situata të caktuara: të falin bashkëshortin që i tradhtoi, t'u bësh mirë atyre që më kanë bërë një gabim të madh, të mbështesin njerëz të pakëndshëm dhe mbi të gjitha të shkëputin zemra nga malli për t'i vënë ato në dispozicion të kujtdo që ka nevojë, edhe sikur të ishte armiku im.
“Nga këto dy urdhërime varet i gjithë ligji dhe të gjithë profetët.”
Çfarë do të thotë Jezusi?

Folja shumë e rëndësishme që përdoret, në greqisht "kremanûmi", do të thotë "varet", është sikur të ishte një grep, një pikë fikse që mban të gjithë Ligjin dhe të gjithë Profetët.
Kjo pikë fikse është dashuria për Zotin, është dashuria për vëllanë, i gjithë Shkrimi duhet të interpretohet duke u nisur nga kjo dashuri.
Çfarë u përgjigjën farisenjtë dhe saducenjtë që kishin ardhur te Jezusi me qëllime keqdashëse?
Pasazhi i Ungjillit nuk raporton reagimin e tyre, por nga ngjarjet në vijim, ne e dimë se as Jezusi nuk ishte në gjendje t'i shkëputtë ata nga besimet e tyre, ata vazhduan të preferonin katekizimin e tyre mbi Zotin dhe njeriun.
Le të jemi të kujdesshëm sepse kjo lidhje me pozicionet tona është shumë e rrezikshme sepse edhe kur të vijë drita e Ungjillit, edhe me mirëbesim, ne mund të mbyllemi dhe atëherë do të humbasim mundësinë për t'u përfshirë në dashurinë në të cilën dëshiron Jezusi. për të na prezantuar.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord. VITI A

MË 29-10-2023.


LEXIMI I PARË: Dal. 22,20-26.

20 Mos e shfrytëzo as mos e shtyp të huajin, sepse edhe ju qetë të huaj në dheun e Egjiptit.
21 Mos e dëmtoni vejushën as bonjakun. 22 Nëse do t’i nëpërkëmbëni, ato do të kërkojnë ndihmë prej meje e unë do ta dëgjoj ankimin e tyre.
23 Atëherë hidhërimi im do të ndizet flakë e do t’ju pres me shpatë. Gratë do t’ju mbesin të veja e fëmijët bonjakë.
24 Nëse do t’i huajosh para ndokujt prej skamnorëve të popullit tim, që është me ty, mos u sill me të si t’i ishe kamatar: mos i merrni kamatë.
25 Nëse për peng ia ke marrë të afërmit tënd gunën, ktheja para perëndimit të diellit. 26 Sepse ajo është i vetmi petk me të cilin e mbështjell trupin dhe s’ka tjetër në të cilin të bjerë të flejë. Nëse ankohet para meje, do ta dëgjoj, sepse kam dhembshuri.



LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

LIGJET E MOISIUT.

Libri i Eksodit përmban disa tekste ligjesh që të gjitha i atribuohen Moisiut: në realitet, vetë Moisiu shpalli vetëm një grup të parë ligjesh; më pas gjatë gjithë jetës së popullit të Izraelit, ligjet e reja të përshtatura me kushtet e reja shoqërore dolën dhe u futën në librin e Eksodit, pas grupit të parit. Ashtu si Kodi ynë Civil ose Penal modifikohet, plotësohet rregullisht dhe megjithatë është i njëjti libër dhe vazhdon të mbajë të njëjtin emër. Por ligjet e reja pasqyrojnë kontekstin e ri në të cilin u miratuan; ata u përgjigjen pyetjeve të reja, formave të reja të krimit: i gjithë ligji është gjithmonë rrethanor!
Në fakt, të gjitha ligjet e dhëna nga Moisiu dhe pasardhësit e tij, në kohë të ndryshme, në kushte të ndryshme jete, u mblodhën atje pas Dekalogut (ose Dhjetë Fjalëve të Sinait), sepse ato ishin vazhdimi logjik, gjatë shekujve dhe evolucionit historik të Izraelit.

ÇFARË KA TË RE NË IZRAEL?

Izraeli nuk është as i pari dhe as i vetmi popull që ka shpallur ligje; Kode shumë më të vjetra të ligjit janë gjetur në Lindjen e Mesme: në Ur, për shembull, (atdheu i Abrahamit), ne dimë për një kod që daton nga viti 2050 para Krishtit. ; dhe kodi i famshëm i Hamurabit (i cili ndodhet në Muzeun e Luvrit) daton rreth vitit 1750, ende p.e.s. Këta kode kanë një sërë pikash të përbashkëta: në të gjitha qytetërimet, ligji është bërë për të mbrojtur të dobëtit: prandaj nuk është për t'u habitur që ligji i Izraelit, si të tjerët, mbron interesat e vejushës, të "jetimit", të emigrantit, të huamarrësit. Por ajo që është e re këtu është themeli i Ligjit.


NË EMËR TË ZOTIT ÇLIRIMTAR

Themeli i Ligjit të Izraelit është çlirimi nga Egjipti: ose, më saktë, është përvoja e dyfishtë e skllavërisë në Egjipt dhe çlirimit nga Zoti. Dhe për shkak se Zoti është shfaqur si ai që dëgjon ankesat e të poshtëruarve, që u jep atyre lirinë dhe dinjitetin e tyre, shumë logjikisht, ai vazhdon përmes Ligjit të mbrojë të poshtëruarit. Aq shumë sa të gjitha ligjet biblike janë të mbushura me përkujtime: kujtime të vuajtjeve të duruara kur ishim skllevër, të poshtëruar... kujtime të punës së Zotit që çliroi popullin e tij. Për shembull, fjalët e para të Dekalogut nuk janë ende një urdhër, por një kujtesë: "Unë jam Zoti, Perëndia yt, që të nxori nga vendi i Egjiptit, nga shtëpia e skllavërisë" (Dal. 20, 2); ose “E ke parë atë që i kam bërë Egjiptit, si të kam mbajtur si mbi krahët e shqiponjës dhe të solla tek unë” (Dal. 19,4).
Dhe nëse Zoti e liroi popullin e tij, kjo ndodh sepse dëgjoi thirrjen e të pafatit: “Nga thellësia e skllavërisë së tyre, bijtë e Izraelit rënkonin dhe bërtitën. Nga thellësia e skllavërisë së tyre, thirrja e tyre u ngrit te Zoti. Zoti e dëgjoi ankesën e tyre; Perëndia e kujtoi besëlidhjen e tij me Abrahamin, Isakun dhe Jakobin..." (Eks 2, 23-24). Po kështu në episodin e shkurret që digjet: "ZOTI tha: "Kam parë, po, kam parë mjerimin e popullit tim që është në Egjipt dhe kam dëgjuar britmat e tyre nën goditjet e mbikëqyrësve. Po, i di vuajtjet e tij. Unë kam zbritur për ta çliruar” (Eks. 3, 7).
Ky është themeli i të gjithë Ligjit në Izrael: Perëndia që dëgjon britmën e të pafatit, që njeh vuajtjet e tyre dhe për këtë arsye merr mbrojtjen e tyre. “Sepse jam i mëshirshëm” thotë fjalia e fundit e tekstit tonë.
Për këta njerëz që kanë përjetuar poshtërim, nuk është e vështirë të vihet në vendin e të poshtëruarit: “Nuk do ta shfrytëzoni emigrantin, nuk do ta shtypni, sepse ishit ju, madje edhe emigrantë në vendin e Egjiptit”. Përkthe: sepse ti e di se çfarë është të poshtërohesh, nuk do të poshtërosh askënd. Nuk është çështje arsyetimi, ndjenjash të këndshme, është çështje eksperience, diçka si ‘ti e di si është, ndaj vendos veten në vendin e tyre’.
Sqarim i vogël kalimthi: emigranti në fjalë është i huaji me banim të përhershëm në vend, që vendoset atje; nuk bëhet fjalë për të huajin që kalon, turistin, i cili përfitoi nga mikpritja proverbiale në Orient.

RREGULLI I ARTË: VËNË VETEN TUAJ NË VEND

Të gjitha urdhërimet e pakta në tekstin e sotëm ndjekin të njëjtën logjikë: vëre veten në vendin e të varfërit, të huamarrësit, të vejushës, të jetimit; mos i keqtrajto, sepse Perëndia e dëgjon britmën e tyre; ne jemi ende në fillimin e Zbulesës biblike (edhe nëse këto tekste vijnë pas Moisiut), por ne tashmë e dimë se Zoti është i shqetësuar për vuajtjet njerëzore dhe se ai u vjen në ndihmë të varfërve dhe të poshtëruarve.
Për fat të keq, për momentin, duhet ende të kërcënosh që të respektohet ligji: “Do të më ndezë zemërimi dhe do të të vras me shpatë”. Do të vijë një ditë, e dimë, kur njeriu i edukuar pak nga pak nga Zoti dhe nga Ligji nuk do të ketë më nevojë për kërcënime, sepse do të ketë mësuar të shohë në çdo njeri një vëlla.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord. VITI A

MË 29-10-2023.


PSALMI, 18, 2-3, 4. 20, 47. 51ab



2 Të dua, o Zot, fuqia ime!
3 Ti, o Zot, je Qeta ime, Kështjella ime, Streha ime, Shpëtimtari im!
Perëndia im, Ndihmëtari im, në Të shpresoj!
Ai është Mbrojtësi im, fuqia e shpëtimit tim, ndorja ime!

4 Në ndihmë do ta thërras Zotin tejet të lavdishëm,
dhe do të shpëtoj nga armiqtë e mi.

20 Ai më qiti në vendin e shpëtimit,
më shpëtoi sepse më kishte për zemër.

47 Është Zoti! Qoftë bekuar Qeta e strehimit tim!
Qoftë madhëruar Hyji, Shpëtimtari im!

51 Zoti ia shumon fitoret mbretit të vet,
e përkrah të shuguruarin e vet,
Davidin e pasardhësit e tij deri në amshim!


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE


KUR E THIËRRAS, AI MË SHPËTON.

Për të kuptuar këtë psalm, duhet të dihet historia e Davidit: ne e dimë se në disa raste, ai u ndoq nga mbreti Saul. Dhe Zoti e ndihmoi. Ju kujtoj historinë e tij. Kjo ndodhi pak para vitit 1000 p.e.s.. Në kohën mbreti legjitim i Izraelit, i zgjedhur nga Perëndia dhe i shenjtëruar me vajosjen me vaj të profetit Samuel, nuk ishte Davidi (ende jo), por Sauli, mbreti i parë i Izraeli.
Por ai nuk e përmbushi më misionin e tij; mbretërimi i tij, i cili filloi mirë, përfundoi keq. Në vend që ta dëgjonte profetin, ai me vetëdije i shkeli urdhrat e tij dhe profeti Samuel e mohoi atë. Pikërisht atëherë Profeti Samuel zgjodhi Davidin, i cili ishte ende shumë i ri, për t'u stërvitur në gjykatë dhe që më vonë do të pasonte Saulin. Prandaj Sauli mbeti mbreti në fuqi deri në vdekjen e tij, por iu desh të duronte duke parë Davidin, rivalin e tij gjithnjë e më popullor dhe të suksesshëm, të rritej në oborr. Aq sa një urrejtje e egër mbushi gradualisht zemrën e Saulit dhe ai u përpoq disa herë, por më kot, të hiqte qafe Davidin. Një herë, ndër të tjera, Sauli po ndiqte Davidin dhe Davidi gjeti strehë në një shpellë. Prandaj shprehja: "O Zot çlirimtari im, shkëmbi që më strehon..." I zgjedhur, për habinë e tij të madhe, për të qenë mbreti i ardhshëm, Davidi e dinte se mund të mbështetej në mbrojtjen e Perëndisë: "Kur i kërkoj Zotit, unë jam i shpëtuar nga të gjithë armiqtë e mi”. Ose përsëri: “Zot, mburoja ime, fortesa ime, arma ime e fitores!”
Libri i dytë i Samuelit thotë se Davidi e këndoi këtë psalm për të falënderuar Perëndinë që e çliroi nga të gjithë armiqtë e tij, duke filluar nga Sauli; dhe nëse jemi kuriozë, mund të konsultojmë librin e dytë të Samuelit në kapitullin 22, e do ta gjeni tekstin e këtij psalmi 18 pothuajse identik. Kjo nuk vërteton se, historikisht, Davidi i tha fjalë për fjalë këto fjalë, por se shkrimtari i fundit i librit të Samuelit mendonte se ky psalm zbatohej veçanërisht mirë për Davidin.
Por, sigurisht, tema e vërtetë e psalmit, si gjithmonë, nuk është ndonjë personazh i veçantë, madje as mbreti David: është i gjithë populli. Dhe kur populli dëshiron të falënderojë Perëndinë për mbështetjen dhe shqetësimin e tij gjatë shekujve, ai e krahason veten me mbretin David të ndjekur nga Sauli.


SHKEMBI I IZRAELIT

I gjithë populli i Izraelit, gjithashtu, mund t'i thotë këto vargje me gjithë të vërtetën: "Zot, shkëmbi im... Zoti çlirimtari im, shkëmbi që më strehon... Më ka çliruar sepse ai më do mua. Rroftë Zoti! Qoftë i bekuar Shkëmbi im! ...”. Para së gjithash, shumë kohë përpara Davidit, populli izraelit kishte përjetuar se një shpellë në një shkëmb mund të ishte një vend strehimi; libri i Gjykatësve jep shembuj: të themi se Zoti është Shkëmbi ynë, do të thotë së pari të themi se ai është ndihma jonë, mbështetja jonë më e sigurt. Për shembull, tek Ligji i Përtërirë gjejmë këngën e famshme të Moisiut në Shkëmbin e Izraelit: “3 T’ Zotit Emrin do t’lëvdoj: lartësoni Hyjin tonë! 4 I qetë është Ai, n’vepra i përsosur, udhët e tij janë drejtësi: Hyj besnik, pa asnjë t’keqe, krejt i drejtë e i patëmetë” (Dt 32,3-4).
Ky është përkthimi i Simonit Filipaj. Por në një përkthim tjetër gjendet: “Është emri i Zotit që unë thërras; Perëndisë tonë tregoji madhështinë. Ai është Shkëmbi: puna e tij është e përsosur; të gjitha rrugët e tij janë drejtësi. Zoti i së vërtetës, jo i tradhtisë, ai është i drejtë, është i shejntë”. Në një kohë kur mendohej se çdo popull kishte perëndinë e tij mbrojtës, pranohej edhe se popujt e tjerë mund të kishin “shkëmbin” e tyre, por ky nuk ishte me të vërtetë si Hyji i Izraelit; gjejmë në të njëjtën këngë këtë fjali të mrekullueshme: “Shkëmbi i armiqve tanë nuk është si Shkëmbi ynë” (Dt. 32, 31).


SHKEMBI I MASËS DHE MERIBËS.

Moisiu, kur flet për shkëmbin, sigurisht i jep atij një kuptim tjetër; sepse këtu kemi, fare qartë, një jehonë të çlirimit të Egjiptit (“Zoti më ka liruar sepse më do”) dhe gjithashtu të Eksodit, të marshimit të gjatë për në Sinai; gjatë gjithë këtij udhëtimi sprovues, në vapë, uri, etje, mes akrepave dhe gjarpërinjve që digjeshin, prania e Zotit, ngushëllimi i tij ishte ndihma e njerëzve; një shqetësim që shkoi aq larg sa bëri që uji të rrjedhë nga Shkëmbi: ky është pasazhi i famshëm i Masës dhe Meribës; ku kishin aq etje sa kishin frikë të vdisni dhe u akuzua Moisiu se donte vdekjen e popullit... Historia e kësaj revolte e përndjek kujtesën e Izraelit, sepse është tipike për dyshimet që sulmojnë besimtarin; por këtu, nuk është revolta ajo që ngjallet, është mirësia e Zotit që i përgjigjet revoltës me një dhuratë edhe më të madhe:
“3 Në këtë vend populli hoqi keq për ujë dhe nynykatte kundër Moisiut: “Përse na bëre të dalim prej Egjiptit për të na vrarë ne, fëmijët tanë dhe bagëtitë tona”? 4Moisiu iu drejtua Zotit me këto fjalë: “Çfarë të bëj me këtë popull? Edhe pak dhe do të më vrasin me gurë”. 5 Zoti i tha Moisiut: “Shko para popullit; merr me vete disa prej pleqve të Izraelit, merre në dorë shkopin, me të cilin e godite lumin dhe nisu! 6 Ja, unë do të qëndroj para teje përmbi qetën e Horebit. Ti bjeri shkëmbit e prej tij do të shpërthejë uji që populli të pijë”. Moisiu bëri ashtu ndër sy të pleqve të Izraelit” (Dal. 17, 3-67).
Quand le peuple d’Israël chante ce psaume, il rappelle donc cette présence fidèle depuis toujours à ses côtés de Celui dont le Nom même est « Je suis avec vous » ; mais ce rappel est aussi la source de son espérance ; car tout comme David, ce peuple attend la réalisation des promesses du Dieu fidèle, la venue du Messie qui libèrera définitivement l’humanité. « Vive le SEIGNEUR ! Béni soit mon Rocher ! Qu’il triomphe, le Dieu de ma victoire. Il donne à son roi de grandes victoires, il se montre fidèle à son Messie ».
Prandaj, kur populli i Izraelit këndon këtë psalm, ai kujton këtë prani besnike gjithmonë pranë Atij, emri i të cilit është "Unë jam me ty"; por ky përkujtim është gjithashtu burimi i shpresës së tij; sepse ashtu si Davidi, edhe këta njerëz presin përmbushjen e premtimeve të Zotit besnik, ardhjen e Mesisë që do ta çlirojë përfundimisht njerëzimin. “Rroftë Zoti! Qoftë i bekuar Shkëmbi im! Le të triumfojë ai, Zoti i fitores sime. Ai i jep mbretit të tij fitore të mëdha, ai tregohet besnik ndaj Mesisë së tij”.
Ju kujtohet edhe lufta midis Davidit dhe Goliathit: Davidi i armatosur me një hobe të thjeshtë u përball me gjigantin e pajisur nga koka te këmbët dhe i armatosur deri në dhëmbë; i ofenduar nga veshja tepër e thjeshtë e rivalit të tij, i tha Goliath: “A mendon se jam unë qen që po vjen kundër meje me shkop?”, dhe shau filisteu Davidin e zotat e tij, 44 dhe i tha Davidit: “Eja tek unë e do t’ua jap mishin tënd shpendëve të ajrit e egërsirave të pyllit”. 45 E Davidi i ktheu përgjigje filisteut: “Ti po më sulmon me shpatë, me heshtë e me patërshanë, kurse unë sulem kundër teje në emër të Zotit të Ushtrive, Hyjit të aradheve të Izraelit, të cilët i ngacmove ti. 46 Ty sot Zoti të lëshoi në dorën time: do të të vras e do të ta këpus kokën tënde e do ta marr, kurse kufomën tënde dhe kufomat e taborreve të filistenjve do t’ua jap sot shpendëve të ajrit e egërsirave të pyllit, që ta dijë mbarë bota se ka Hyj në Izrael. 47 Le ta dijë mbarë kjo bashkësi se Zoti nuk shpëton as me shpatë as me heshtë: zotërues i luftës është ai! Ai do t’ju lëshojë në duar tona”!(1 Sam. 17, 43-47).

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 30 Ord VITI A

MË 29-10-2023.


UNGJILLI: Mt. 22, 34-40

34 Farisenjtë, kur morën vesh se ua mbylli gojën saducenjve, u bashkuan 35 dhe njëri prej tyre [mësues Ligji], për ta vënë në provë, e pyeti:
36 “Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?”
37 Jezusi u përgjigj:
“Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! 38 Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. 39 I dyti është i barabartë me të: ‘Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!’
40 Në këto dy urdhërime varet i tërë Ligji dhe Profetët”.




LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


MËSUES ,NË LIGJ CILI ËSHTË URDHIËRIMI I MADH?

“Mësues, në Ligj, cili është urdhërimi i madh?” Farisenjtë i bëjnë Jezusit një pyetje që ishte klasike për ta. Ne e dimë se ligji përmban gjashtëqind e trembëdhjetë urdhërime; dhe ata debatonin gjatë gjithë kohës se cili urdhër ishte më i rëndësishmi. Kur lindte një konflikt detyrash, ishte e nevojshme të jepeshin përparësi urdhërimeve të ndryshme. Përgjigja e Jezuit do t'i habisë duke i marrë përtej çështjeve ligjore.
Konteksti këtu është i rëndësishëm: ne jemi, te Shën Mateu, në fazën e fundit të jetës tokësore të Jezusit, midis hyrjes së tij triumfale në Jerusalem dhe mundimit të tij. Diskutimet pasojnë njëra-tjetrën midis atij që turma e njohu si Mesia dhe autoriteteve fetare, të cilët, sipas tyre, kanë legjitimitet vetëm për të njohur Mesinë e vërtetë. Jezusi tregoi tre shëmbëlltyra (ajo e dy djemve, ajo e vreshtarëve vrasës dhe së fundi ajo e banketit të dasmës dhe e rrobës së dasmës). Tashmë është radha e autoriteteve fetare që t'i bëjnë tre pyetje, me synimin për ta futur në kurth: atë për taksën që duhet t'i paguhet Cezarit, atë për ringjalljen e të vdekurve dhe në fund, atë të sotmen: " Mësues, në Ligj, cili është urdhërimi i madh?”


JO NJË URTDHËR, POR DY!

Jezusi pyetet për Ligjin, përgjigjen e nxjerr nga Ligji; por ai refuzon të vendosë një hierarki midis gjashtëqind e trembëdhjetë urdhërimeve të Ligjit: ai citon dy urdhërime të regjistruara në Ligjin e Izraelit dhe i vendos në të njëjtin nivel: Duaje Zotin, duaje të afërmin tënd.
"Duaje Zotin, Perëndinë tënd me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd dhe me gjithë mendjen tënde": është në Librin e Ligjit të Përtërirë në kapitullin 6, është pjesë e besimit judaik, Shema Israel; "Duaje të afërmin tënd si veten" është në librin e Levitikut (Lv. 19,18). Dhe thotë se këto të dyja u japin kuptim gjithë të tjerëve: “Nga këto dy urdhërime varet i gjithë Ligji, si dhe Profetët”.
Është e vërtetë që Ligji, por edhe Profetët tashmë i lidhin shumë fort këto dy urdhërime; për Ligjin, mjafton të rilexojmë Dekalogun, atë që ne i quajmë dhjetë urdhërimet: urdhërimet në lidhje me sjelljen ndaj Zotit pasohen menjëherë nga urdhërimet në lidhje me sjelljen ndaj të tjerëve. Dhe të gjithë Ligjin e gjejmë me tekstin e librit të Eksodit që na ofrohet në lexim të parë, që diktonte sjellje ndaj të tjerëve, veçanërisht ndaj të varfërve, të vejave, jetimëve, emigrantëve. Këta urdhërime vijnë në emër të Zotit të Besëlidhjes, Zotit që duhet dashur me gjithë zemër dhe me gjithë shpirt...
Për sa i përket profetëve, ata kujtuan vetëm këtë lidhje midis dy urdhërimeve: Isaia, për shembull: “Agjërimi që më pëlqen, a nuk është ky: të heqësh zinxhirët e padrejtë, të zgjidhësh lidhjet e zgjedhës, t'i japësh lirinë të shtypurve. , thyej të gjitha zgjedhat? (Is. 58,6). Ose përsëri Mikea: “O njeri, je bërë të njohësh çfarë është e mirë, çfarë kërkon Zoti prej teje: asgjë tjetër veçse të respektosh drejtësinë, të duash besnikërinë dhe të përpiqesh të ecësh me Perëndinë tend” (Mi. 6, 8).
Si përmbledhje, në Ligj si në Profetët, mësimi i madh ishte 'nëse doni të jeni bijtë e Zotit që ju çliroi nga robëria e Egjiptit, bëhuni çlirimtarë nga ana juaj'. Që do të thotë se shprehja “do të të pëlqejë” përfshin sjellje konkrete, shumë më tepër se një ndjenjë.



DALIMI NGA LEGALIZMI.


Duke vepruar kështu, Jezusi i fton bashkëbiseduesit e tij të largohen nga fryma legaliste: ai i thërret ata në një konvertim rrënjësor: me Perëndinë ne nuk jemi në fushën e llogaritjes, të asaj që duhet të bëjmë për të qenë në rregull; ne jemi nën ligjin e vetëm të dashurisë. Shën Pali, ish-fariseu skrupuloz, i cili përjetoi këtë konvertim, do të thotë në letrën drejtuar Romakëve:
“…mëkati s’do të zotërojë më me ju, pasi nuk jeni nën Ligj, por nën ndikimin e hirit” (Rm. 6, 14). Dhe nëse hyjmë në logjikën e dashurisë, këto dy urdhërime janë të ngjashme, thotë Jezusi, janë të së njëjtës natyrë; sigurisht, sepse nuk ka dy lloje dashurie! Ajo me të cilin do të donim Zotin dhe ajo me të cilin do të donim vëllezërit tanë; e dyta është verifikimi i të parit; siç thotë Shën Gjoni:
"Nëse ndokush thotë: E dua Hyjin, e këndej e urren vëllain e vet, është gënjeshtar. Sepse kush nuk e do vëllain e vet që e sheh, Hyjin që nuk e sheh, s’mund ta dojë. Prej tij e kemi edhe këtë urdhër: Kush e do Hyjin, duhet ta dojë edhe vëllain e vet” (1 Gj. 4,20).

Këtu, pra, Jezusi i paralajmëron farisenjtë: ka mënyra për të zbatuar ligjin që e tradhtojnë atë; është dhënë nga Zoti që të jetë një rrugë e lirisë dhe e jetës, por ne mund ta bëjmë fare mirë atë të një skllavërie dhe madje ndonjëherë një rrugë vdekjeje: për shembull kur urdhërimi i pushimit sabatik të shtyn të braktisësh një të sëmurë ose që vdes, ligji që dikton shërbimin e vëllait është tradhtuar.
Pra, ajo që Jezusi po përpiqet t'i bëjë farisenjtë të kuptojnë është se ata rrezikojnë, në emër të Ligjit, të harrojnë urdhërimin e dashurisë.
Është e sigurt se kjo është një temë e dashur për Shën Mateun: ai, i vetmi nga ungjilltarët që citoi dy herë frazën e profetit Hozea “Unë dua besnikëri, jo sakrificë” (Oz. 6, 6); edhe ai është i vetmi që tregoi shëmbëlltyrën e gjykimit të fundit: “ ‘Për të vërtetë po ju them: çkado bëtë për njërin ndër këta vëllezërit e mi më të vegjël, e bëtë për mua’” (Mt. 25, 40).
Mateu citon këtë fjali nga profeti Ozea për herë të parë në historinë e thirrjes së tij (Mt. 9,13); hera e dytë, ishte pikërisht me rastin e një polemike mes Jezusit dhe farisenjve për një pyetje të ngjashme me atë të kësaj të diele. Ky është episodi i kallinjve të këputur nga një arë me grurë nga dishepujt në një ditë të shtunë. Farisenjtë e qortojnë Jezusin për këtë dështim:
“1 Në atë kohë ‑ një të shtunë ‑ Jezusi kaloi nëpër të mbjella. Nxënësit e tij të uritur, filluan të këpusin kallinj e të hanë. 2 Kur i panë farisenjtë, i thanë:
“Ja, nxënësit e tu po bëjnë çka s’është e lejueshme të bëhet të shtunën!”
3 Jezusi u përgjigj:
“Vallë a nuk keni lexuar ç’bëri Davidi kur u urit ai dhe shoqëruesit e tij? 4 Si hyri në Shtëpinë e Hyjit dhe i hëngrën bukët e kushtuara, që nuk ishte e lejueshme t’i hante as ai as shoqëruesit e tij, por vetëm priftërinjtë? 5 Apo nuk keni lexuar në Ligj se priftërinjtë e prishin të shtunën në Tempull në ditë të shtuna e nuk bëjnë mëkat? 6 E unë po ju them: është këtu diç më e madhe se Tempulli! 7 Ta kishit kuptuar se ç’do të thotë fjala: ‘Dua mëshirën e jo flinë’, nuk i kishit dënuar këta njerëz që s’po bëjnë faj. 8 Biri i njeriut është me të vërtetë i zoti i të shtunës” (Mt 12:1-8).