Përgatitja e liturgjisë së festave të urdhëruara. Komente postohen disa ditë përpara festave.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË


NATA 24 DHJETOR VITI A


MË 24-12- 2022


LEXIMI I PARË: Is. 9, 1-6.

1 Populli që ecte në errësirë,
pa një dritë të madhe;
për banorët, që jetonin në krahinën e hijes së vdekjes,
zbardhi për ta drita.
2 Ti e shtove gëzimin,
e madhërove harenë;
ata gëzohen në praninë tënde
si njerëzit që i gëzohen korrjes,
si gëzohen kur ndajnë prenë.
3 Sepse ti e thyeve si ditën e Madianit
zgjedhën e tij të rëndë,
lozën e krahut të tij,
e shkopin e atij që e dëbonte përpara.
4 Sepse të gjitha sandalet e luftës,
e çdo petk i lyer me gjak,
do të digjet, pre do të jetë e zjarrit.
5 Sepse na lindi një foshnjë,
fituam një djalë.
Në krahun e tij u vu shenja e mbretërisë.
Për emër do të quhet:
Këshilltar i mrekullueshëm, Hyj i fortë,
Atë i amshueshëm, Princ i Paqes.
6 E madhe do të jetë mbretëria e tij
dhe paqja s’do të ketë mbarim
mbi fronin e Davidit e mbi mbretërinë e tij,
që ai do ta forcojë e do ta bëjë të fuqishme
në të drejtë e në drejtësi.
Që tani e për amshim do ta bëjë këtë
dashuria e madhe e Zotit të Ushtrive.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

NDARJA E TOKSË SË PREMPTUAR NË DY MRETËRI.

Specialistët nuk dinë ta datojnë shumë mirë këtë tekst: a është shkruar në kohën e ngjarjeve për të cilat flet? Apo shumë më vonë? Nga ana tjetër, ne i dimë shumë mirë dy gjëra: 1) cilës situatë politike i referohet ky tekst (edhe nëse, ndoshta, është shkruar shumë më vonë)... 2) vetë kuptimi i kësaj fjale profetike, që do të thotë “që vjen nga Zoti”: bëhet fjalë për ringjalljen e shpresës së njerëzve.

Në kohën në fjalë, mbretëria e Izraelit ishte e ndarë në dysh: ju kujtoni që Davidi dhe pastaj Solomoni ishin mbretër të të gjithë popullit të Izraelit; por, nga vdekja e Solomonit, në vitin 933 para Krishtit, njësia u prish; dhe kishte dy mbretëri shumë të dallueshme dhe madje ndonjëherë në luftë me njëra-tjetrën: në veri, quhet Izrael, është ai që mban emrin e popullit të zgjedhur; kryeqyteti i saj është Samaria; në jug quhet Juda dhe kryeqyteti i saj është Jeruzalemi. Është ajo që është me të vërtetë mbretëria legjitime, sepse në fronin e Jeruzalemit pasardhësit e Davidit janë bartës të premtimeve të Perëndisë.
Isaia predikon në mbretërinë e jugut, por, çuditërisht, të gjitha vendet që përmenden këtu i përkasin mbretërisë së veriut: rruga për në det, toka përtej Jordanit dhe Galilesë...si në ditën e fitores mbi Madiani”: Zabuloni, Neftali, rruga për në det, vendi përtej Jordanit, Galilea, Madiani, këta janë gjashtë emra vendesh në veri; Zabuloni dhe Neftali: këta janë dy nga dymbëdhjetë fiset e Izraelit; dhe territori i tyre korrespondon me Galilenë, në perëndim të liqenit të Tiberiadës; me të vërtetë jemi në veri të Palestinës. Rruga për në det, siç tregon edhe emri i saj, është fusha bregdetare në perëndim të Galilesë; më në fund, ajo që Isaia e quan tokën përtej Jordanit është Transjordania.

Këto detaje gjeografike na lejojnë të hipotezojmë ngjarjet historike për të cilat aludon Isaia; sepse këto tre rajone, Galilea, Transjordania dhe fusha bregdetare, patën një fat të veçantë gjatë një pjese shumë të vogël të historisë, midis viteve 732 dhe 721 para Krishtit. Ne e dimë se në atë kohë fuqia në rritje në rajon ishte Perandoria Asiriane, kryeqyteti i së cilës ishte Ninive. Këto tre rajone ishin të parat që u aneksuan nga mbreti i Asirisë Tiglath-Pilezer III, në vitin 732. Më pas, në vitin 721, e gjithë mbretëria e Samarisë u aneksua (përfshirë vetë qytetin e Samarisë), dhe Perandori i Babilonisë mori kontrollin e rajonit.
Prandaj, me siguri Isaia i referohet kësaj pjese të historisë. Madje disa mendojnë se shprehja “Njerëzit që ecën në errësirë” është aludim për kolonat e të dëbuarve: të poshtëruar, shpesh me sytë e nxjerrë nga fitimtari, ishin fizikisht dhe moralisht në errësirë!


ISAIA PREMTON NJË PËRMBUSJE RADIKALE.


Është pikërisht në këto tre rajone që Isaia premton një përmbysje radikale të situatës: por më pas mbuloi me lavdi rrugën për në det, tokën përtej Jordanit dhe Galilenë, udhëkryqin e paganëve”.
Mbetet që Isaia predikon në Jerusalem; dhe padyshim mund të pyesim veten se si mund të interesojnë mbretërinë e Jugut këto lloj premtimesh për mbretërinë e Veriut.
Mund të përgjigjet se mbretëria e jugut nuk është indiferente ndaj asaj që ndodh në veri, të paktën për dy arsye: së pari, duke pasur parasysh afërsinë e tyre gjeografike, kërcënimet që rëndojnë mbi njërën, do të rëndojnë herët a vonë në tjetrën: kur Perandoria Asiriane merr në zotërim Veriun, Jugu ka gjithçka për t'u frikësuar. Nga ana tjetër, mbretëria jugore e interpreton përçarjen si një grisje në një fustan që duhet të kishte mbetur pa probleme: ajo ende shpreson për ribashkim, nën udhëheqjen e saj, natyrisht.
Tani, pikërisht, këta premtime për ngritjen e mbretërisë së Veriut rezonojnë në këtë nivel: “Njerëzit që ecnin në errësirë panë të lindte një dritë e madhe; mbi banorët e tokës së hijes ka ndriçuar një dritë”, këto janë dy fraza që ishin pjesë e ritualit të kurorëzimit të çdo mbreti të ri. Tradicionalisht, ardhja në pushtet e një mbreti të ri krahasohet me lindjen e diellit, pasi pritet të rikthejë madhështinë e dinastisë.
Prandaj bëhet fjalë për një kurorëzim mbretëror. Dhe ky mbret i ri do të garantojë sigurinë e mbretërisë jugore dhe ribashkimin e dy mbretërive.
Dhe vërtet, pak më poshtë, Isaia e shpreh të plotë: “Na ka lindur një fëmijë, një djalë na është dhënë...” dhe përfundon: “Ai do të jetë princi i paqes”; kuptimi i profecisë është i qartë: ajo që është e sigurt, në sytë e Isaisë, është se Zoti nuk do ta lërë popullin e tij në skllavëri për një kohë të pacaktuar. Pse kjo siguri që sfidon të gjitha provat e realitetit? Thjesht sepse Zoti nuk mund ta mohojë vetveten, siç do të thoshte më vonë Shën Pali: Zoti dëshiron të çlirojë popullin e tij nga çdo robëri e çdo lloji. Kjo është siguria e besimit.
Kjo siguri bazohet në kujtesën: Moisiu kishte këmbëngulur shpesh në të: "Kini kujdes të mos harroni atë që Zoti ka bërë për ju": sepse nëse e humbim atë kujtesë, ne jemi të humbur; kujton përsëri të njëjtin gjë Isaia që i tha mbretit Akazit: "Nëse nuk beson, nuk do të qëndrosh"; në çdo kohë sprove, errësirë, siguria e profetit se Zoti nuk do të dështojë në premtimet e tij, i dikton atij një profeci fitoreje.
Një fitore që do të jetë "Si në ditën e fitores mbi Madianit": një fitore e Gedeonit mbi Madianitët kishte mbetur e famshme: në mes të natës, një grushtnjerëzish, të armatosur vetëm me drita, me bori dhe mbi të gjitha, me besimim e tyre te Perëndia, e kishte shkatërruar kampin e Madianitëve.
Mesazhi i Isaias është: “Mos ki frikë. Zoti nuk do ta braktisë kurrë dinastinë e Davidit". Mund të përkthenim për sot: mos ki frikë, tufë e vogël: është nata që duhet të besojmë në dritë. Cilado qoftë errësira që mbulon botën dhe jetën e njerëzve, si dhe jetën e komuniteteve tona, le të zgjojmë shpresën tonë: Zoti nuk e braktis planin e tij të dashurisë për njerëzimin.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

KRISHTLINDHJE –NATËN 24- VITI A

MË 24 -12 -2022.


PSALMI: 96, 1-13.

1 Këndoni Zotit një këngë të re!
Mbarë toka le t’i këndojë Zotit!
2 Këndoni Zotit, bekojeni Emrin e tij,
shpalleni si një ditë për ditë shpëtimin e tij!

3 Kumtojeni ndër paganë lavdinë e tij,
ndër mbarë popujt mrekullitë e tija!
4 Sepse i madh është Zoti,
‑ tejet i denjë për t’u lavdëruar,
më i përfrigueshëm se të gjitha hyjnitë!

5 Një asgjë janë të gjithë zotat e paganëve,
kurse Zoti e ka krijuar qiellin.
6 Para tij është shkëlqimi e lavdia,
në Shenjtëroren e tij pushteti e bukuria!

7 Jepni Zotit, familjet e popujve,
jepni Zotit nder e fuqi,
8 jepjani Zotit nderin e Emrit të tij!
Kushtoni dhurata e hyni në pallatet e tija,

9 adhuroni Zotin në stoli të shenjtë!
Dridhu, o rruzull, para fytyrës së tij!
10 Shpallni ndër paganë: “Mbret është Zoti”!
Ai e mban botën që të mos shkatërrohet;
i gjykon popujt me drejtësi.

11 Galdo, o qiell! Gëzo, o tokë!
Le të buçasë deti me ç’ka në të,
12 le të gëzojë fusha me ç’gjendet në të,
le të gërthasin me hare lëndët e pyjeve,

13 para fytyrës së Zotit, sepse Ai po vjen,
sepse po vjen për të gjykuar tokën!
Do ta gjykojë botën me drejtësi,
do t’i gjykojë popujt me të vërtetën e tij.




LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.



TË GJITHË POPUJT DO TË MBLDHEN NË JERUZALEM.

Është shumë keq të lexojmë në liturgjinë e fjalës së kësaj nate vetëm disa vargje të këtij psalmi të mrekullueshëm 96; për këtë këtu është transkriptuar të plotë. Psalmi këndohet në Tempullin e Jerusalemit në një periudhë jo të mirë të historisë së mbretërisë së jugut! Por është besimi që bën që këta besimtarët që luten në Tempullin, të dridhen, ose më mirë të këndojnë shpresën e tyre... që është gëzimi i besimit... shpresa që i lejon të pohojnë me siguri atë që nuk kanë akoma, por që dëshirojnë të kenë përseri.
Sepse me të vërtëtë ata njerëz janë duke pritur gjithçka: psalmi tashmë na çon në fund të botës, në këtë ditë të bekuar kur të gjithë popujt pa përjashtim do ta njohin Zotin si të vetmin Zot. Ditën kur më në fund i gjithë njerëzimi do të ketë besuar vetëm tek ai, krijuesi i gjithsisë. Le të imagjinojmë këtë skenë që na përshkruan psalmi: jemi në Jeruzalem... dhe më saktë në Tempull; të gjithë popujt, të gjitha kombet, të gjitha racat grumbullohen rreth tempullit: esplanada është e mbushur me njerëz, shkallët e oborrit të tempullit janë të zënë me njerëz, qyteti i Jeruzalemit nuk mjafton... aq larg sa të çohet vështrimi, turmat vijnë nga kudo, vijnë nga fundi i botës. Dhe e gjithë kjo turmë e madhe këndon me gjithë fyt, është një simfoni; çfarë po këndojnë?:
“Zoti mbretëron!"
Është një zhurmë e madhe, e mrekullueshme, gjigante... Një zhurmë që i ngjan duartrokitjeve që i bëhen çdo mbreti të ri në ditën e kurorëzimit të tij, por këtë herë nuk është populli i Izraelit që lavdëron një mbret të një vendi, por i gjithë njerëzimi lavdëron mbretin e botës:
"Ai është i madh, Zoti, shumë i lavdëruar, i frikshëm"
(të gjitha këto shprehje janë huazuar nga fjalori i oborrit").

TOKA DHE GJITHÇKA AJO KA E LAVËDËROJNËN ZOTIN: NJERËZIT DISA HERË…


Në fakt, është shumë më tepër se njerëzimi: vetë toka po dridhet. Dhe tani në simfoni hyjnë edhe detet: duken sikur gjëmojnë. Dhe i bashkohen festës të gjithçka, edhe pemët kërcejnë. A keni parë ndonjëherë pemë duke kërcyer? Epo po, atë ditë ata do të kërcejnë! Sigurisht, nëse mendohet për këtë, është normale! Detet janë më pak budallenj se burrat! Ata e dinë se kush i ka bërë, kush është krijuesi i tyre! Ata ulërijnë për Të, ata e vlerësojnë Atë në mënyrën e tyre. Edhe pemët e pyjeve janë më pak budallenj se njerëzit: ata dinë të njohin krijuesin e tyre: midis grumbujve idhujsh, perëndish të rreme, nuk është e mundur të gabojnë, pemët nuk e lënë veten të futen në grupët e tyre.
Njerëzit, nga ana tjetër, e kanë lënë veten të mashtrohen për një kohë të gjatë... Le të mos harrohet lufta e profetëve kundër idhujtarisë ndër shekuj! Ne dëgjojmë këtu të njëjtën mësim e profetëve kundër idhujtarisë, kundër perëndive të kombeve". Është e pabesueshme që njerëzve iu desh kaq shumë kohë për të njohur Krijuesin e tyre, Atin e tyre... saqë ishte e nevojshme t'u përsëritej njëqind herë kjo dëshmi se Zoti është "i tmerrshëm mbi të gjithë perënditë"; se "është AI, Zoti, (duke nënkuptuar "dhe askush tjetër") që krijoi qiejt".
Por kjo gjë këtë herë ndodhi! Por tani të gjithë popujt vijnë në Jeruzalem për të lavdëruar Perëndinë sepse më në fund dëgjuan lajmin e mirë; dhe nëse mund ta dëgjonin, është sepse u ishte shpallur në vesh me shekuj! Po, "ditë për ditë Izraeli kishte shpallur shpëtimin e tij"... dita ditës Izraeli kishte treguar për veprën e Zotit, mrekullitë e tij, punën e tij të pandërprerë të çlirimit... dita ditës Izraeli kishte dëshmuar se Zoti e kishte liruar, fillimisht nga Egjipti, pastaj nga të gjitha llojet e skllavërisë: dhe skllavëria më e tmerrshme është të mashtrosh Zotin, të besosh te vlerat e rreme, të perënditë e rreme, idhujt...
Izraeli ka këtë shans të jashtëzakonshëm, këtë nder të jashtëzakonshëm, këtë fat të lumtur të dijë dhe të shpall se Zoti, Perëndia i tij i Përjetshëm, është i vetmi Perëndi, ai që vetëm ka kijuar qiellin e tokën; siç thotë besimi hebre, "Shema Israel": "Dëgjo, Izrael, Zoti, Perëndia yt, është Zoti". Është misteri i thirrjes së Izraelit që besimtarët izraelitë nuk kanë reshtur së mrekulluari; siç thotë libri i Ligjit të Përtërirë: “Juve ju është dhënë të shihni, që të dini se Zoti është Perëndia; nuk ka asnjë tjetër përveç tij”. Por Populli i Zgjedhur nuk ka harruar kurrë se nëse kishte pasur fatin të gëzohej dhe të përjetoej gjëra të mrrekullueshme, kjo gjë u jepej për ta parë, ishte që t’i shpallin gjithkund sepse të gjithë duhet të dinë çfarë bëri Zoti për Popullin e vet.
Dhe më në fund, lajmi i mirë u dëgjua deri në skajet e tokës...dhe të gjithë po kërkojnë të hyjnë në Shtëpinë e Atit të tyre. Janë këtu në pritje të plotë! Ndërsa presin realizimin e kësaj ëndrre, populli i Izraelit i tingëllon këtij psalmi për të ripërtërirë besimin dhe shpresën e tyre, për të marrë forcën për të bërë të dëgjuar lajmin e mirë që janë ngarkuar të shpallin gjithkund.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

24 NATËN VITI AMË 24-12-2022

Më 24-12-2022.


UNGJILLI: Lk, 2, 1 – 14.


Në atë kohë Cezari August dha urdhër të bëhej regjistrimi i popullsisë së mbarë botës. 2 Ky ishte regjistrimi i parë, kur Kuirini ishte qeveritari i Sirisë. 3 Të gjithë shkonin të regjishtroheshin, secili në qytetin e vet. 4 Kështu edhe Jozefi, pasi ishte prej shtëpisë dhe prej fisit të Davidit, u ngjit, prej qytetit të Nazaretit të Galilesë, në Jude, në qytetin e Davidit që quhet Betlehem, 5 për t’u regjistruar bashkë me Marinë, fatin e vet, që ishte shtatzënë.
6 Tashti, ndërsa ata po gjendeshin atje, i erdhi koha të lindë. 7 Ajo lindi djalin e vet ‑ të parëlindurin, e mbështolli në shpërgënj dhe e vendosi në grazhd, sepse në bujtinë nuk pati vend për ta.
8 Në atë vend ishin disa barinj, të cilët e kalonin natën përjashta për të ruajtur grigjën e vet. 9 Engjëlli i Zotit u afrua tek ata dhe lavdia e Zotit i shndriti e ata u trembën për së tepërmi. 10 Engjëlli u tha: “Mos kini frikë! Ja, unë po ju sjell një lajm të mirë: gëzim të madh për mbarë popullin! 11 Sot, në qytetin e Davidit ju lindi Shëlbuesi ‑ Krishti Zot! 12 Dhe, ja shenja për ta njohur: do të gjeni një foshnjë të mbështjellë me shpërgënj e të vënë në grazhd”.
13 Engjëllit menjëherë iu bashkua një ushtri e madhe qiellore, që madhëronte Hyjin e brohoriste: 14 Lavdi Hyjit në më të lartin qiell e paqe mbi tokë njerëzve, që i ka për zemër!”

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur profeti Isaia i shpalli kohë më të mira mbretit Akaz, falë lindjes së një mbreti të ardhshëm, ai i tha: "E madhe do të jetë mbretëria e tij dhe paqja s’do të ketë mbarim mbi fronin e Davidit e mbi mbretërinë e tij, që ai do ta forcojë e do ta bëjë të fuqishme në të drejtë e në drejtësi.
Që tani e për amshim do ta bëjë këtë dashuria e madhe e Zotit të Ushtrive” (Is 9,6).
Kjo frazë e fundit rezonon në mënyrë implicite në të gjithë Ungjillin e Lukës mbi lindjen e Jezusit.
Sepse nata e Betlehemit kumbon me një njoftim të mrekullueshëm: “Paqe mbi tokë njerëzve, që i ka për zemër!”(v.14). Paqe atyre që i do Perëndia. Megjithatë, nuk duhet ta keqkuptojmë: teksti nuk do të thotë se ka ata që i do Zoti dhe ata që Zoti nuk i do! Duhet të përkthehet padyshim: “Paqe njerëzve sepse Zoti i do ata”.
I gjithë plani i Zotit thuhet kuptohet në këtë përkthim të fundit, dhe edhe një here në një formë shumë të qartë në ungjillin e Gjonit:
“Vërtet, Hyji aq fort e deshi botën
sa që dha një të vetmin Birin e vet
kështu që, secili që beson në të,
të mos birret,
por të ketë jetën e pasosur” (Gj,3:16).
Pra, natyrisht, ne nuk kemi asgjë për t'u frikësuar: "Mos kini frikë", u thonë engjëjt barinjve: çfarë mund të kishin frikë nga një fëmijë kaq i vogël ? Po sikur Zoti, thjesht, ta kishte imagjinuar të lindte si foshnjë, në mënyrë që ne të linim përgjithmonë frikën tonë spontane për të?



“MOS KINI FRIKË”. ZOTI NUK ËSHTË NJË GJYQTAR I ASHPËR,

AS NJË XHELAT…

"ZOTI të jep të dish se ai vetë do të të bëjë një shtëpi . Kur të mbarojë jeta jote dhe të pushosh me etërit e tu, unë do të të jap një pasardhës në pasardhësit e tu, i cili do të lindë prej teje dhe do ta bëj të qëndrueshme mbretërinë e tij (2 Sam. 7, 11-14).
Prandaj rëndësia e detajeve të dhëna nga Luka mbi origjinën e babait të fëmijës: "Jozefi u largua gjithashtu nga qyteti i Nazaretit në Galile për t'u ngjitur në Jude, në qytetin e Davidit të quajtur Betlehem, sepse ishte nga shtëpia dhe pasardhësi i Davidi”.
Ne e dinim gjithashtu, për shkak të profecisë së Mikesë, se Mesia do të lindte në Betlehem: "Dhe ti, Betlehem Efrata, shumë i vogël për t'u numëruar në fiset e Judës, nga ti do të vijë për mua ai që duhet të qeverisë Izraelin. Ai do të qëndrojë dhe do të kullosë kopenë e tij, me fuqinë e Zotit, me madhështinë e emrit të Zotit, Perëndisë të tij... Ai vetë do të jetë paqja”(Mi 5, 1-4).
Prandaj është "lajm i mirë, i madh" që engjëjt u shpallin barinjve dhe ne e kuptojmë se ushtritë qiellore këndojnë lavdinë e Perëndisë. Por ajo që është më e habitshme këtu është kontrasti midis madhështisë së fatit të premtuar Mesisë dhe vogëlsisë së këtij fëmije të lindur në rrethanat më modeste. Për momentin, "forca hyjnore e krahut të Perëndisë" që çliron popullin e tij, për të cilën flet Isaia, qëndron në dy duar të vogla fëmijësh në një familje të varfër, mes shumë të tjerëve! Dhe kjo është ndoshta gjëja më e çuditshme: nuk ka asgjë të jashtëzakonshme në varfërinë krejt të zakonshme të çerdhes; por pikërisht, shenja e Zotit është aty: e ndeshim në banalitetin e përditshëm, madje edhe në varfëri. Ky është pikërisht misteri i Mishërimit.
Ai që Letra drejtuar Hebrenjve e quan "trashëgimtari i të gjitha gjërave" ka lindur mes të varfërve; ajo që Shën Gjoni e quan "drita e botës" lindi në gjysmëdritën e një stalle; dhe ai që është Fjala e Perëndisë që krijon botën duhej të sillet në botë si çdo krijesë dhe duhet, si gjithë të tjerët, të mësojë të flasë. Nuk është çudi që "populli i tij nuk e njohu"! As nuk është për t'u habitur që ishin të varfërit dhe të vegjlit ata që e mirëpritën më së miri mesazhin e tij. “I Mëshirshmi”, ai që tërhiqet nga gjithë varfëria, ka aq keqardhje për tonën, saqë duke na ftuar të përkulemi mbi këtë djep, na tregon mënyrën më të mirë për t'u bërë si ai. Kështu neve na jepet fuqia të “bëhemi fëmijë të Perëndisë”.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

NËNA E HYJIT VITI A

MË 1 – 1 – 2023.


LEXIMI I PARË: NR, 6, 22-27.


22 Zoti foli me Moisiun e tha:
23 “Thuaju Aronit dhe bijve të tij:
Kështu bekoni bijtë e Izraelit e thoni:
24 Zoti të të bekoftë e të të ruajtë!
25 Të të ndriçoftë Zoti me fytyrën e vet e pastë mëshirë për ty!
26 E sjelltë Zoti fytyrën e vet drejt teje e ta dhëntë paqen!
27 Kështu ata le ta thërrasin emrin tim mbi bijtë e Izraelit e unë do t’i bekoj”.


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE


Ja se si priftërinjtë e Izraelit, nga Aaroni dhe bijtë e tij, e bekonin popullin gjatë ceremonive liturgjike në tempullin e Jeruzalemit... Një formulë e cila tashmë është pjesë e trashëgimisë së krishterë: meqenëse kjo fjali nga libri i Numrave është ndër bekime të ceremonive solemne të propozuara për përfundimin e meshës. Ju keni vënë re frazën: “Emri im do të shpallet mbi bijtë e Izraelit”; është një mënyrë e të folurit, pasi, pikërisht aty, nuk e themi kurrë emrin e Zotit, për të shënuar respektin që kemi për të.
Ne e dimë se në çfarë mase, në këtë botë, emri përfaqëson vetë personin. Shqiptimi i emrit është një akt juridik që shënon posedim, por edhe angazhim për mbrojtje. Kur një luftëtar pushton një qytet, për shembull, thuhet se ai flet emrin e tij mbi të; dhe në ditën e dasmës, emri i burrit flitet mbi gruan e tij; përsëri, kjo nënkupton përkatësinë dhe një premtim vigjilence. (Vini re se gruaja nuk mban emrin e burrit të saj).
Kur Perëndia ia zbulon emrin e tij popullit të tij, ai e bën veten të arritshëm për lutjen e tyre. Anasjelltas, thirrja e emrit të Zotit zakonisht përbën një premtim bekimi. Për rrjedhojë, sulmet ndaj popullit ose tempullit të Perëndisë përbëjnë blasfemi ndaj emrit të tij, një fyerje personale. Si rezultat, ne e kuptojmë më mirë fjalinë e Jezusit: "Atë që i bëre më të voglit nga vëllezërit e mi, ma bëre mua". Mbi të gjithë njerëzit që do të takojmë këtë vit, do të jemi në gjendje t'i themi vetes se Zoti ia ka vënë emrin! Kjo do të na inkurajojë t'i hedhim një vështrim të ri!
Le të kthehemi te bekimi i Librit të Numrave. Unë ofroj katër komente:
Vërejtje e parë: formula e priftërinjve është në njëjës: “Zoti të bekoftë” dhe jo: “Zoti ju bekoftë”; por, në realitet, është një çështje e Izraelit në tërësi: ai është një njëjës kolektiv. Dhe, më vonë, populli i Izraelit e kuptoi mirë se kjo mbrojtje e Zotit nuk u rezervohet atyre, se i ofrohet gjithë njerëzimit.
Vërejtje e dytë: “Zoti të bekoftë” (v. 24) është në mënyrën dëshirore; shprehje kurioze kur e kuptojmë: a nuk mund të na bekojë Zoti? "Zoti le të shkëlqejë mbi ty fytyrën e tij... Zoti u përkul mbi ty..." Në të njëjtën mënyrë: "Kështu do të thërrasin emrin tim mbi bijtë e Izraelit dhe unë do t'i bekoj". (v. 27). Dikush prej nes mund të na pyesë: pse? përndryshe nuk do t'i bekonte ata? Ai që “bën të lindë dielli mbi të mirët dhe të këqijtë”, domethënë mbi të gjithë njerëzit, Ai që na thotë të duam edhe armiqtë tanë...? Natyrisht, ne e dimë përgjigjen: ne e dimë se Zoti na bekon vazhdimisht, se Zoti na shoqëron, se ai është me ne në të gjitha rrethanat.
E megjithatë kjo folje shpreh një dëshirë: por ka të bëjë me ne: Zoti na bekon pandërprerë, por ne jemi të lirë, me një liri të plotë mund të refuzojmë, të mos pranojmë bekimet e tij, pikërisht si kur shkëlqen dielli vazhdimisht, ne mund të kërkojmë hijen... Ne jemi të lirë të kërkojmë hijen... në të njëjtën mënyrë, ne jemi të lirë t'i shpëtojmë këtij veprimi të mirë të Zotit... Ai ose ajo që fillon të strehohet nga dielli, humbet çdo mundësi për t'u nxirë... Nuk do të jetë faji i diellit!
Pra, formula "Zoti ju bekoftë" shpreh dëshirën që ne ta vendosim veten nën bekimin e Zotit... Mund të themi: Zoti na ofron bekimin e tij, dhe nënkuptohet: na takon neve t'i lejojmë vetes ta bëjmë këtë apo jo. Kjo folje në mënyrën dëshirore, pikërisht, është aty për të manifestuar lirinë tonë.
Vërejtje e tretë, në formën e pyetjes: Në çfarë konsiston “bekimi” i Zotit? Çfarë po ndodh me ne? Të bekosh është një fjalë latine: “bene dicere”, “të flasësh mirë”... Zoti flet mirë për ne. Mos u çuditni që Zoti “flet mirë” për ne! Meqë na do... Na mendon mirë, flet mirë për ne... Tek ne sheh vetëm atë që është e mirë. Tani Fjala e Perëndisë është vepër: “Ai tha dhe u bë” (Zan. 1). Pra, kur Perëndia flet mirë për ne, Fjala e tij vepron në ne, na transformon, na shenjtëron, na bën mirë. Kur kërkojmë bekimin e Zotit, ne i ofrohemi veprimit të tij transformues.
Vërejtje e katërt: ky nuk është një shkop magjik! Të jesh "i bekuar" do të thotë të jesh në hirin e Perëndisë, të jetosh në harmoni me Perëndinë, të jetosh në Besëlidhje. Kjo nuk do të na kursejë vështirësitë, sprovat si gjithë të tjerët! Por ai që jeton në bekimin e Zotit, do t'i kalojë sprovat duke "kapur dorën e Zotit". “Ti do të jesh më i bekuar se çdo popull tjetër”, i premtoi Moisiu popullit të Izraelit (Dt. 7, 14). Populli i Izraelit është i bekuar, kjo nuk i pengoi ata të kalojnë kohë të tmerrshme, por në sprovat e tyre besimtari e di se Zoti është me të.
Në këtë festë të Marisë, Nënës së Zotit, e gjithë kjo merr një kuptim të veçantë. Kur engjëlli Gabriel, i dërguar te Maria për të lajmëruar lindjen e Jezusit, e përshëndeti, ai i tha: "Ave, hirplote", domethënë e mbushur me hirin e Zotit; ajo është par excellence ajo mbi të cilën është shqiptuar emri i Zotit, ajo që mbetet nën këtë mbrojtje shumë të ëmbël: “Ti je e bekuar ndër të gjitha gratë…”
Vërejtje e pestë: Fatkeqësisht, teksti në gjuhën shqipe nuk na jep të gjithë pasurinë e formulës origjinale në hebraisht; kjo për dy arsye. Para së gjithash, emri i Perëndisë, YHVH i përktyer këtu si "ZOTI", është ai që vetë Zoti i zbuloi Moisiut. Në vetvete, është një premtim i pranisë mbrojtëse, pikërisht ai që ka shoqëruar bijtë e Izraelit që nga dalja e tyre nga Egjipt. Sistemi verbal në hebraisht është shumë i ndryshëm nga sistemi verbal në shqip: për të qenë i plotë, do të ishte e nevojshme të përkthehej "ZOTI të bekon dhe të mban përgjithmonë, ai të bekon dhe të mban tani, dhe ai do të të bekojë dhe do të të mbajë përgjithmonë. I tillë është vërtet besimi ynë!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

NËNA E HYJIT VITI A

MË 1-1-2023.

PSALMI 67.


2 Hyji pastë mëshirë për ne e na bekoftë,
bëftë të ndriçojë fytyra e tij mbi ne,
3 që në tokë të njihet udha e tij,
në të gjitha kombet shpëtimi i tij.

5 Le të galdojnë e le brohorisin popujt,
sepse popujt i gjykon me drejtësi,
sepse kombet mbi tokë ti i sundon.

6 Të lavdërofshin mbarë popujt, o Hyj,
mbarë popujt e botës ty të lavdërofshin!
8 Na bekoftë Hyji!
Frikë e paçin mbarë skajet e botës!




LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Nuk mund të gjenim një përgjigje më të bukur se ky psalm 66 që i bën jehonë leximit të parë që na ofroi formulën e shkëlqyer të bekimit të raportuar nga libri i Numrave: “Zoti të bekoftë dhe të ruajtë! Zoti të bëftë të shkëlqejë mbi ty fytyrën e tij dhe të dhëntë në hir!” Zoti të kthejë fytyrën nga ti, të sjellë paqen! Psalmi ynë është me të vërtetë në të njëjtin ton.
Unë ofroj pesë vërejtje:
Vërejtje e parë: për vetë kuptimin e fjalës "bekim" në fillim. Ne gjejmë te profeti Zakaria këtë fjali: "Në ato ditë, dhjetë burra nga të gjitha gjuhët e folura nga kombet do të ngjiten pas një judeu nga cepi i rrobës së tij, duke thënë:
"Kështu thotë Zoti i Ushtrive:
Në ato ditë do ta kapin për kindit të petkut
dhjetë vetë prej çdo gjuhe të kombeve
do ta kapin hebreun e do t’i thonë:
“Po vijmë me ju, sepse kemi dëgjuar se Hyji është me ju”(Zak. 8,23).
Ky është një përkufizim shumë i bukur I fjalës"bekimit": të thuash se Zoti na bekon do të thotë të thuash se Zoti na shoqëron, se Zoti është me ne.
Për më tepër, ishte vetë Emri i Perëndisë i zbuluar në Sinai: YHVH, ky Emër i pashqiptueshëm, që përkthehet si "ZOT". Ne nuk dimë si ta përkthejmë, por vëllezërit tanë hebrenj e kuptojnë atë si një premtim të pranisë së përhershme të Zotit me popullin e tij.
Vërejtje e dytë: Kësaj radhe është populli që thërret veten, që kërkon bekimin e Zotit: “Hyji pastë mëshirë për ne e na bekoftë, bëftë të ndriçojë fytyra e tij mbi ne” (v.2).
Po, Zoti na pranon në hir dhe na bekon”; në lidhje me formulën e priftërinjve (bekimin e librit të Numrave), kisha këmbëngul në faktin se ne jemi të sigurt për bekimin e Zotit, por që jemi të lirë të mos e pranojmë: Kur prifti thotë “Zoti të bekoftë”, ai nuk shpreh dëshirën që Zoti të na bekojë...sikur Zoti mund të ndalojë befasisht të na bekojë! Prifti shpreh dëshirën që ne t'i hapim zemrat tona ndaj këtij bekimi të Zotit, i cili, nëse dëshirojmë, mund të veprojë në ne dhe të na transformojë. Fundi i këtij psalmi e thotë shumë mirë: Populli i Zgjedhur e shpreh dëshirën që të gjithë popujt ta lavdërojnë Hyjin, por nuk është e sigurtë që kjo do të ndodhë: “Perëndia, Perëndia ynë, na bekoftë”. Por është e sigurtë që Zoti na bekon, sepse ne, që e duam bekimin e tij, e pyesim në lutje: “Zoti na bekoftë...”
Këto dy fjali, pra, nuk janë kontradiktore: Zoti, që është dashuria, na bekon pandërprerë, është e sigurt (është fjalia e parë: “Zoti, Hyji ynë, e lavdëroshin të gjithë popujt); për t'u hapur ndaj veprimit të tij, mjafton ta dëshirojmë atë (kjo është fjalia e dytë: "Zoti na bekoftë").
Vërejtje e tretë: Kjo siguri për t'u përgjigjur edhe para se të formulohet një kërkesë, është karakteristikë e të gjithë lutjeve në Izrael. Besimtari e di se është i larë përgjithmonë nga bekimi, nga prania dashamirëse e Zotit. "Unë e di se ju gjithmonë më dëgjoni", tha Jezusi (Gjn 11).
Vërejtja e katërt: Populli i Izraelit nuk e kërkon këtë bekim vetëm për vete. Sepse ky bekim i shqiptuar mbi Izraelin do të rrezatojë, do të reflektohet mbi të tjerët:
"Do t’i bekoj ata që do të bekojnë ty,
do t’i mallkoj ata që do të mallkojnë ty.
Në ty do të bekohen të gjitha fiset e tokës”! (Zan. 12,3).
Në këtë psalm, gjejmë, si gjithmonë, dy temat e ndërthurura: nga njëra anë ajo që quhet zgjedhja e Izraelit, nga ana tjetër universalizmi i projektit të Zotit; puna e shpëtimit të njerëzimit kalon përmes zgjedhjes së Izraelit.
Zgjedhja e Izraelit është shumë e pranishme në shprehjen: "Zoti, Hyji ynë", e cila vetëm është një kujtesë e Besëlidhjes që Zoti përfundoi me njerëzit që ai zgjodhi. Universalizmi i projektit të Zotit pohohet gjithashtu shumë qartë:
"… në tokë të njihet udha e tij,
në të gjitha kombet shpëtimi i tij” (v.3).
Rruga jote do të njihet në tokë, shpëtimi yt midis të gjitha kombeve,
apo edhe: “Le të galdojnë e le brohorisin popujt" (v. 5).
Le të këndojnë kombet gëzimin e tyre.
Dhe përveç kësaj, do të keni vënë re refrenin e përsëritur dy herë, i cili thërret për ditën kur të gjithë popujt, më në fund, do të mirëpresin bekimin e Zotit:
“Të lavdërofshin mbarë popujt, o Hyj,
mbarë popujt e botës ty të lavdërofshin!” (vv. 4 e 6).
Popujt, o Zot, të falënderojnë; të falënderojnë të gjithë së bashku!
Izraeli e di se është zgjedhur për të qenë populli dëshmitar: drita që shkëlqen mbi të është reflektimi i Atij që duhet t'i bëjë të njohur botës. Për të thënë të vërtetën, ky kuptim i zgjedhjes së Izraelit si thirrje nuk ishte i menjëhershëm për njerëzit e Biblës. Dhe është mjaft e kuptueshme: që në fillim të historisë biblike, çdo popull imagjinonte se hyjnitë mbretëronin mbi territore: kishte hyjnitë e Babilonisë dhe hyjnitë e Egjiptit dhe ato të të gjitha vendeve të tjera. Ndoshta vetëm në shekullin e gjashtë populli i Izraelit e kuptoi se Perëndia i tyre, me të cilin ishte lidhur Besëlidhja e Sinait, ishte Perëndia i gjithë universit; zgjedhja e Izraelit nuk u shfuqizua, por mori një kuptim të ri. Teksti i Zakarisë, të cilin e lexuam më herët, është shkruar në këtë këndvështrim të ri. ("Në ato ditë, dhjetë burra nga të gjitha gjuhët që flasin kombet do të kapen pas një judeu nga cepi i rrobës së tij dhe do t'i thonë: "Duam të shkojmë me ty, sepse e kemi kuptuar se Hyji është me ty” (Zak. 8,23).
Nga ana jonë, ne jemi një popull dëshmitar: sa herë që marrim bekimin e Zotit, duhet të bëhemi reflektimet e dritës së tij në botë. Kjo është një dëshirë madhështore që mund t'ia formulojmë njëri-tjetrit në fillim të vitit: të jemi vektorë të dritës së Zotit për të gjithë ata që ajo ende nuk i ka verbuar.
Vërejtje e pestë: “Toka ka dhënë frytin e saj; Zoti, Hyji ynë, na bekoftë. Për shkak se Fjala e Perëndisë është veprim, ajo jep fryt. Zoti kishte premtuar një tokë pjellore ku rrjedh qumësht dhe mjaltë. Dhe Zoti e mbajti premtimin. A fortiori, të krishterët e rilexojnë këtë psalm duke menduar për lindjen e Shpëtimtarit: kur u plotësuan kohët, toka dha frytet e saj.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

NËNA E HYJIT VITI A.

MË 1-1-2023.

UNGJILLI: Lk, 2, 16-21.

15 Posa engjëjt u larguan prej tyre në qiell, barinjtë i thanë njëri‑tjetrit:
“Ejani të shkojmë, pra, deri në Betlehem e të shohim çka ndodhi ‑ngjarjen që na e kumtoi Zoti.”
16 Shkuan me nxitim dhe gjetën Marinë, Jozefin e Foshnjën të vënë në grazhd.
17 Kur e panë, u treguan ç’u tha engjëlli për Foshnjën.
18 Të gjithë ata që i dëgjuan, u mrekulluan nga ato që thanë barinjtë.
19 Maria i mbante mend me kujdes të gjitha këto ngjarje dhe i shoshiste në zemrën e vet.
20 Barinjtë pastaj u kthyen duke lëvduar e madhëruar Hyjin për gjithçka kishin dëgjuar e parë, pikërisht ashtu siç u tha engjëlli.
21 Kur u mbushën tetë ditë për të rrethprerë Foshnjën, ia ngjitën emrin Jezus, siç e quajti engjëlli para se të zihej në kraharor.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


Ky tregim në dukje anekdotik është në fakt thellësisht "teologjik". Që do të thotë se të gjitha detajet kanë rëndësi. Ju sugjeroj t'i lexoni ato një nga një sipas renditjes së tekstit.
Barinjtë, para së gjithash: ishin njerëz të pavlerë, të margjinalizuar, sepse profesioni i tyre i pengonte të frekuentonin sinagogat dhe të mbanin të shtunën. Megjithatë ata janë të parët që paralajmërohen për ngjarjen që sapo ka tronditur historinë e njerëzimit! Dhe kështu ata bëhen apostujt e parë, dëshmitarët e parë: ata tregojnë histori, dëgjohen, mahniten! Ata rrëfejnë këtë njoftim të çuditshëm nga i cili përfituan në mes të natës. Ky është rrëfimi i Lukës për atë natë të famshme:
“8 Në atë vend ishin disa barinj, të cilët e kalonin natën përjashta për të ruajtur grigjën e vet.
9 Engjëlli i Zotit u afrua tek ata dhe lavdia e Zotit i shndriti e ata u trembën për së tepërmi.
10 Engjëlli u tha: “Mos kini frikë! Ja, unë po ju sjell një lajm të mirë: gëzim të madh për mbarë popullin!
11 Sot, në qytetin e Davidit ju lindi Shëlbuesi ‑ Krishti Zot!
12 Dhe, ja shenja për ta njohur: do të gjeni një foshnjë të mbështjellë me shpërgënj e të vënë në grazhd.”
13 Engjëllit menjëherë iu bashkua një ushtri e madhe qiellore, që madhëronte Hyjin e brohoriste:
14 Lavdi Hyjit në më të lartin qiell
e paqe mbi tokë njerëzve,
që i ka për zemër!”(Lk, 2,8-14).
(nënkuptohet sepse Zoti i do ata). Ata i tregojnë të gjitha këto, me fjalët e tyre; dhe nuk mund të mos mendojmë për një frazë të famshme të Jezusit, rreth tridhjetë vjet më vonë:
“Po të bekoj, o Atë, Zotërues i qiellit e i dheut,
që i fshehe këto gjëra nga të dijshmit e nga të urtët,
e ua zbulove të vegjëlve.
Mirë, o Atë, pse të pëlqeu ty kështu" (Mt 11, 25-26).
Kjo filloi të ndodhte që në fillimet e jetës së tij.
E gjithë kjo ndodh në fshatin e vogël të Betlehemit: të gjithë e dinin në atë kohë, ishte qyteti që do të shihte lindjen e Mesisë, pasardhësit të Davidit. Betlehemi është gjithashtu qyteti emri i të cilit fjalë për fjalë do të thotë "shtëpia e bukës" dhe i porsalinduri është i shtrirë në një grazhd: një imazh i bukur për ata që vijnë për t'i dhënë vetes ushqim për njerëzimin.
“Maria i mbante mend me kujdes të gjitha këto ngjarje dhe i shoshiste në zemrën e vet” (2,19). Megjithatë, Maria i mbajti të gjitha këto ngjarje dhe i meditoi në zemrën e saj. Ndryshe nga barinjtë që ngjarja i bën të flasin, Maria sodit dhe mediton në zemrën e saj: A dëshiron Luka të krijojë një lidhje këtu me vizionin e birit të njeriut në profetin Daniel? Pas këtij vegimi, Danieli thotë:
“Mendimet e mia më munduan...
Unë, Danieli, mbeta shumë i turbulluar
në mendimet e mia, fytyra m’u zverdh,
por këto gjëra i ruajta në zemrën time” (Dan. 7,28). Kjo do të ishte një mënyrë që Luka të përshkruante para nesh fatin madhështor të këtij foshnja. Ne e dimë, së pari, se libri i Danielit ishte i mirënjohur në kohën e Jezusit dhe, së dyti, se ai shpallte një Mbret Mesia triumfues mbi të gjithë armiqtë e Izraelit.
Emri i fëmijës tashmë zbulon misterin e tij: "Jezus" do të thotë "Zoti shpëton" dhe nëse (ndryshe nga Mateu) Luka nuk e specifikon këtë etimologji, ai, disa vargje më parë, ka raportuar fjalinë e engjëllit:
"Një Shpëtimtar i ka lindur ti" (Lk 2,11).
Në të njëjtën kohë, ai jetoi plotësisht solidar me popullin e tij: si çdo fëmijë hebre, ai u rrethpre në ditën e tetë;
“Ai ishte nën sundimin e Ligjit të Moisiut
për të shpenguar ata që ishin nën sundimin e Ligjit", thotë Pali në letrën drejtuar Galatasve, 4, 4, në leximin e dytë të liturgjisë së sotme.
Tre ungjijtë e tjerë nuk flasin për rrethprerjen e Jezusit, gjëja ishte kaq e vetëkuptueshme.
“Do të jetë shenja e besëlidhjes mes meje dhe teje...
Besëlidhja ime do të bëhet
në mishin tënd një besëlidhje e përjetshme”,
i kishte thënë Zoti Abrahamit (Zan 17).
Dhe Libri i Levitikut kishte nxjerrë prej tij një ligj që çdo djalë duhej rrethprerë ditën e tetë. Jozefi dhe Maria thjesht u bindën: për çdo hebre të kohës, mendohej se zbatimi i Ligjit të Moisiut ishte mënyra më e mirë për të bërë vullnetin e Perëndisë. Ajo që është më e habitshme për ne, pra, nuk është vetë fakti i rrethprerjes së Jezusit, por këmbëngulja e këtij ungjilltari: dukshëm, shën Luka dëshironte të shënonte vullnetin e çiftit të ri për t'u përshtatur në të gjitha aspektet me Ligjin e Moisiut.
Ai i kthehet asaj disa rreshta më vonë, për të rrëfyer paraqitjen e fëmijës në tempull:
"Kur, sipas Ligjit të Moisiut,
u mbushën ditët e pastrimit të tyre,
e çuan në Jerusalem, për t’ia kushtuar Zotit,
‑ siç shkruan në Ligjin e Zotit:
‘Çdo i parëlindur mashkull le t’i kushtohet Zotit’
‑ dhe për të dhënë flinë siç thuhet në Ligjin e Zotit;
‘një palë turtuj ose dy zogj pëllumbash’(Lk 2, 22-24).
Më shumë se vullneti i mirë i një çifti të zjarrtë, Luka pa dyshim dëshiron të na tregojë solidaritetin e plotë të Jezusit me popullin e tij. Mbrëmjen e fundit, vetë Jezusi e pohoi:
“Sepse, unë po ju them:
në mua duhet të vërtetohet
fjala e Shkrimit të shenjtë:
‘U radhit ndër keqbërës!’
Vërtet, gjithçka u parafol për mua,
po shkon në vend”(Lk. 22,37).
Në fund, vërejtja e fundit, nuk mund të mos vërehet (dhe kjo vlen për katër leximet e kësaj feste) diskrecioni i personazhit të Marisë, edhe pse kjo liturgji i kushtohet asaj nën titullin "Maria, Nëna e Zotit". (Luka thotë vetëm:
"Megjithatë, Maria i mbajti
të gjitha këto ngjarje
dhe i meditoi në zemrën e saj".
Ndryshe nga barinjtë që janë bërë llafazanë nga ngjarja, Maria mediton dhe mediton në zemrën e saj; ndoshta pikërisht kjo heshtje e Marisë ka një mesazh për ne: lavdia e Marisë është pikërisht që thjesht ka pranuar të jetë nëna e Perëndisë, që ka qenë në gjendje ta vendosë veten tërësisht, me përulësi, në shërbim të përmbushjes së planit të shpëtimit të Perëndisë; nuk është qendra e projektit; qendra e projektit është Jezusi, emri i të cilit do të thotë "Zoti shpëton".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

PAGËZIMI I JEZUSIT VITI A

MË 8 – 1 – 2023.


LEXIMI I PARË: Is. 42, 1-4.6-7.

1 Ja, Shërbëtori im që unë e përkrah,
i Zgjedhuri im, në të cilin kënaqet shpirti im,
mbi të e kam ndikuar Shpirtin tim:
ai do t’ua japë të drejtën popujve.
2 Ai s’do të bërtasë, s’do ta ngrejë zërin,
zëri s’do t’i dëgjohet në sheshe.
3 Ai s’do ta thyejë as kallamin e copëtuar,
s’do ta ndalë as fitilin tymues
dhe pa u trembur ai do ta shpallë të drejtën.
4 S’do të lodhet as nuk do të pushojë
derisa ta ketë vendosur të drejtën në tokë.
Ishujt e presin me afsh mësimin e tij.
6 Unë, Zoti, të thirra në drejtësi
e për dore të kam marrë;
të kam trajtuar e caktuar besëlidhje të popullit
edhe dritë për të gjithë popujt:
7 që t’ua hapësh sytë të verbërve,
që t’i nxjerrësh të burgosurit nga burgu,
prej shtëpisë së burgut ata që rrinë në terr.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

PJESA E PARË: ZOTI NUK DËNON, ZOTI SHPËTON DHE ÇLIRON.

Vështirësia e këtij teksti vjen nga pasuria e tij! Si shumë predikime të profetëve, edhe ky është shumë i dendur: shumë gjëra thuhen në pak fjali. Do të përpiqem ta zbërthej tekstin.
Për të filluar, padyshim, ai ka dy pjesë: është Zoti ai që flet kudo, por në pjesën e parë ai flet për atë që ai e quan "shërbëtor i tij" ("Ja shërbëtori im të cilin unë e mbështes..."). ndërsa në të dytën i flet drejtpërdrejt shërbëtorit të tij ("Unë, Zoti, të kam thirrur").
Përqendrohem së pari në pjesën e parë: vërejtja e parë, mendoj që duhet të them: “habia e parë”, është që fjala “drejtë” (në kuptimin e gjykimit) del tre herë. Ai do t'u shpallë kombeve të drejtën... do t'ua shpallë të drejtën me të vërtetë. Ai nuk do të lëkundet derisa të vendosë të drejtën në tokë».
Ja, Shërbëtori im që unë e përkrah,
i Zgjedhuri im, në të cilin kënaqet shpirti im,
mbi të e kam ndikuar Shpirtin tim:
ai do t’ua japë të drejtën popujve.
dhe pa u trembur ai do ta shpallë të drejtën.
S’do të lodhet as nuk do të pushojë
derisa ta ketë vendosur të drejtën në tokë”.

Por këtu mund të kemi surpriza, sepse ky gjykim, çuditërisht, nuk duket si një vendim dënimi; megjithatë, në mënyrë spontane, për ne, fjala "gjykim" është shpesh ndjellëse e dënimit, veçanërisht kur bëhet fjalë për gjykimin e Zotit. Por këtu nuk bëhet fjalë për dënim, është vetëm çështje butësie dhe respekti për gjithçka që është e brishtë, “kallami i copëtuar”, “fitilli tymues”:
“Ai s’do të bërtasë, s’do ta ngrejë zërin,
zëri s’do t’i dëgjohet në sheshe.
Ai s’do ta thyejë as kallamin e copëtuar,
s’do ta ndalë as fitilin tymues” (v.2-3).
Një karakteristikë tjetër e këtij gjykimi është se ka të bëjë me të gjithë njerëzimin: i gjithë zhvillimi mbi gjykimin është i përshtatur nga dy pohime lidhur me kombet, domethënë me të gjithë njerëzimin.
Pohimi i parë është:
"Ai do t’ua japë të drejtën popujve” (v.1). Kombeve do t'u shpallë drejtësi.
Dhe i dyti është:
"Pa u trembur ai do ta shpallë të drejtën.
S’do të lodhet as nuk do të pushojë
derisa ta ketë vendosur të drejtën në tokë.
Ishujt e presin me afsh mësimin e tij" (v.3-4).
Nuk mund të thuhet më mirë se vullneti i Zotit është një vullnet shpëtimi, çlirimi dhe se ka të bëjë me gjithë njerëzimin. Ai pret me padurim "që Ishujt ta presin me afsh mësimin e tij”, të marrin ligjet e tij, domethënë shpëtimin e tij.
E gjithë kjo do të thotë se në kohën kur u shkrua ky tekst, kuptoheshin disa gjëra:
së pari, se gjykimi i Zotit nuk është një vendim dënimi, por një fjalë shpëtimi, çlirimi. (Zoti është ai "gjykatësi nga i cili nuk kemi pse të kemi frikë" siç thotë liturgjia e varrimit).
Së dyti, se vullneti i Perëndisë për shpëtim ka të bëjë me gjithë njerëzimin.
Pika e fundit shumë e rëndësishme, në kuadër të këtij misioni, shërbëtori sigurohet për mbështetjen e Zotit:
“Ja, Shërbëtori im që unë e përkrah,
i Zgjedhuri im, në të cilin kënaqet shpirti im,
mbi të e kam ndikuar Shpirtin tim” (v. 1).

PJESA E DYTË: ZOTI IA JEP MISIONIN SHËRBËTORIT.

Pjesa e dytë e tekstit trajton të njëjtat tema: është vetë Zoti që i shpjegon shërbëtorit të tij misionin që i beson:
"që t’ua hapësh sytë të verbërve,
që t’i nxjerrësh të burgosurit nga burgu,
prej shtëpisë së burgut ata që rrinë në terr” (v. 7).
Këtu, jo vetëm që nuk bëhet fjalë për dënim, por gjykimi është një “shkarkim” i vërtetë ose akoma më saktë një heqje e arrës! Imazhi është i fortë: keni dëgjuar lidhjen midis fjalës "birucë" dhe fjalës "errësirë". Më lejoni të shpjegoj: qelitë e burgut në atë kohë nuk kishin dritare; të dilje nga burgu do të ishte të gjeje sërish dritën e ditës, deri në atë pikë sa të verbohej prej saj ai që dilte nga burgu pas një kohe të gjatë të kaluar në errësirë.
Karakteri universal i misionit të shërbëtorit është gjithashtu i përcaktuar mirë. Zoti i tha:
"Unë të bëj dritën e kombeve".
Pastaj, kujtohet edhe mbështetja e Zotit:
“Unë, Zoti, të kam thirrur... Të marr për dore”.
Natyrisht, menjëherë lind një pyetje: për kë po flet Isaia? Një përshkrim i tillë i një shërbëtori të Zotit, i investuar me një mision shpëtimi për popullin e tij dhe për mbarë njerëzimin, dhe mbi të cilin qëndron shpirti i Zotit, ishte pikërisht përkufizimi i Mesisë që pritej në Izrael. Ishte ai që do të vendoste mbretërinë e Perëndisë në tokë dhe do t'u sillte lumturi dhe liri të gjithëve.
Kush është ky shërbëtor, i investuar me një mision të tillë? Profeti Isaia, i cili predikoi në shekullin e gjashtë para erës sonë, gjatë Mërgimit në Babiloni, nuk na tregon identitetin e këtij shërbëtori: pa dyshim kjo gjë ishte shumë e qartë për njerëzit e kësaj kohe, dhe për këtë arsye nuk ishte e nevojshme që të përsëritej. Për fatin tonë, kur Bibla hebraike u përkthye në greqisht, duke filluar nga shekulli III (këtë përkthim ne e quajmë Septuaginta), përkthyesit hebrenj e sqaruan këtë pikë.
Ja fillimi i tekstit tonë në Septuagintë:
"Kështu thotë Zoti:
Ja, shërbëtori im Jakob,
të cilin unë e mbështes,
i zgjedhuri im, Izraeli,
për të cilin gëzohem".
Pra, ne e kuptojmë më mirë qëllimin e profetit kur ai ua drejtoi këtë predikim bashkëkohësve të tij: autori (i cili quhet Isaia i dytë) jetoi dhe predikoi në kohën e Mërgimit në Babiloni, pra në shekullin e gjashtë para Krishtit. Ishte një kohë veçanërisht dramatike dhe populli i Izraelit besonte se ishte i dënuar të zhdukej dhe nuk kishte asnjë rol tjetër për të luajtur në histori. Kështu profeti Isaia ia kushtoi të gjitha forcat e tij për t'u dhënë kurajo bashkatdhetarëve të tij, aq sa vepra e tij quhet "libri i ngushëllimit të Izraelit". Megjithatë, një mënyrë e mirë për të rritur moralin e njerëzve ishte t'u thuhej atyre: duroni, Zoti po mbështetet ende tek ju: tëprica e vogël që ju formoni, populli juaj është akoma i zgjedhur që të jetë shërbëtori i Zotit i privilegjuar për të realizuar planin e tij për shpëtimin e njerëzimit.
Tashmë, profeti Mikea, në shekullin e tetë, kishte pasur intuitën se Mesia nuk do të kishte qenë një individ, por një qenie kolektive; tani, me këtë predikim të Isaisë, ideja e një Mesi kolektiv pohon veten gjithnjë e më shumë.
Ditën e pagëzimit të tij në Jordan, me fjalët e Atit të tij: “Ky është Biri im i dashur, me të cilin jam i kënaqur”, Jezusi u shugurua që të jetë në krye të popullit të tij.

Leximi liturgjik sotëm e shton në fillim këtë fjali: “Kështu thotë Zoti”, ndoshta për të kompensuar fshirjen e vargut 5 të psalmit, që nuk lexohet sot.
- Ja vargu 5: “5 Kështu thotë Zoti Hyj
që krijon qiejt dhe ata i shtrin,
që e bën të fortë tokën e çka prej saj mbin,
që u jep frymën popujve që e banojnë,
edhe shpirtin atyre që mbi të shkelin”.
Pjesa e dytë e librit të Isaisë (ajo e quajtur "Libri i ngushëllimit të Izraelit) është e pasur me evokime të shkëlqyera të Krijimit: është një periudhë shumë e vështirë për popullin në mërgim në Babiloni, dhe kjo temë e fuqisë krijuese të Zotit dhe të dashurisë së tij për krijesat ishte më e mirë për ruajtjen e shpresës. Fuqia e tij krijuese dhe besnikëria e tij janë garancia më e mirë e çlirimit të të mërguarve dhe të çlirimit tonë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

DEFTIMI I ZOTIT VITI A

MË 6 – 1 – 2023

UNGJILLI: Mt 2,1-12

1 Pasi Jezusi lindi në Betlehemin e Judesë, në kohën e mbretit Herod, ja, prej Lindjes ia behën në Jerusalem disa Dijetarë,
2 e pyetën: “Ku është foshnja e lindur, që do të bëhet mbreti i judenjve. Sepse e pamë yllin e tij duke lindur dhe erdhëm t’i shprehim nderimet tona.”
3 Mbreti Herod, posa i dëgjoi këto fjalë, u shqetësua vetë e me të edhe mbarë Jerusalemi. 4 I bashkoi të gjithë kryepriftërinjtë e skribët e popullit dhe i pyeti se ku duhej të lindte Mesia.

5 Ata iu përgjigjën: “Në Betlehemin e Judesë, sepse kështu ka shkruar profeti:
6 E ti, o Betlehem tokë e Judës,
ti nuk je kurrsesi më i parëndësishmi
ndër qytetet princërore të Judës,
sepse prej teje do të dalë prijësi,
që do ta udhëheqë popullin tim, Izraelin.”
7 Atëherë Herodi i thirri fshehtazi Dijetarët dhe me kujdes mori hetime prej tyre rreth kohës kur u ishte dukur ylli. Pastaj i dërgoi në Betlehem duke u thënë:
8 “Shkoni dhe bëni me kujdes kërkime rreth fëmijës. Kur ta gjeni, më lajmëroni që të vij edhe vetë e t’i shpreh nderimet e mia.”
9 Ata, si e dëgjuan mbretin, u nisën. Dhe ja, ylli që kishin parë në lindjen e tij, u shkonte përpara derisa zuri vend aty ku ishte fëmija.
10 Ata, kur e panë yllin, u bënë shend e verë. 11 E, si hynë në shtëpi, panë fëmijën me Marinë, të ëmën e tij, ranë përmbys dhe i shprehën nderimet e tyre. Pastaj hapën thesaret e veta e i dhuruan: ar, kem e mirrnë. 12 Të mësuar në ëndërr prej Hyjit të mos ktheheshin te Herodi, u kthyen një rruge tjetër në vendin e vet.

LECTIO DIVINA-MEDITIM-LUTJE

Sot është Epifania… pse e festojmë këtë festë më 6 janar?
Epifania, ne e dimë, rrjedh nga folja greke "epiphàino" që do të thotë "të shfaqësh veten".
Një referencë për origjinën e kësaj feste do të na ndihmojë të kuptojmë më mirë mesazhin e ungjillit që na është paraqitur sot.
Më 6 janar u kremtua epifania e dritës… e cilës dritë? Tropik I Gaforres – tropic i Brijapit.
E pra, në Lindje, qysh në shekullin e tretë para Krishtit, festohej "solstici dimëror", një festë kushtuar triumfit të dritës mbi errësirën.
Skena e Apollonit, perëndisë së diellit, në kuadrigën që triumfon mbi errësirën e natës, është përshkruar kudo në antikitet. Metopa e arkitrarit të tempullit të Athenës në Ilium të Trojës, është e vitit 300 p.e.s.
Solstici dimëror, ne e dimë se çfarë është…
Është kur, për disa ditë, duket se dielli ndalet në zbritjen e tij dhe pastaj fillon të lindë përsëri; duket sikur dielli shuhet në errësirë duke vazhduar të zbresë, por pastaj fillon të lindë përsëri… është fitorja e dritës mbi errësirën.
Kjo datë e solsticit dimëror, në kohët e lashta është llogaritur në mënyrë shumë të përafërt, për ne është 21 dhjetori, por në kohët e lashta, kur vërtet e kemi kuptuar se drita kishte fituar mbi errësirën, ishte në fakt 6 janari, nën sundimin e Tiberit, prandaj në kohën e Jezusit, solstici kremtohej në Aleksandri dhe në të gjithë Lindjen e Afërt, rreth 6 janarit.
Më pas kjo dritë e diellit u konsiderua si zot, si një fe në perëndinë e diellit, veçanërisht nga perandorët romakë Eliogabalus dhe Aurelian.
Ishte Aureliani ai që krijoi festën e “diellit të papushtuar” e cila festohej në data të ndryshme, por gjithmonë midis 25 dhjetorit dhe 6 janarit.
Çfarë ndodhi kur mbërriti Kostandini?
Kjo festë mbeti si festë e shfaqjes së dritës, e fitores së dritës mbi errësirën, por nuk ishte më kremtimi i fitores së diellit material mbi errësirën e natës, por fitorja e dritës që vinte nga qielli, që është Krishti, që ndriçoi errësirën e mendjeve tona, të zemrave tona, është Drita e re e ardhur nga qielli.
Kjo është Epifania që festohet nga ne sot.
Kujtojmë këngën e mrekullueshme të Zakarisë:
"I bekuar qoftë Zoti, Perëndia i Izraelit, që në saje të zemrës së dashur të tij na e dërgoi në pasi prej qiellit Diellin,
për të shndëritur ata që gjenden në errësirë dhe në hijen e vdekjes, për t’i drejtuar hapat tanë në udhën e paqes”.
Pra kjo Dritë udhëheq hapat tanë drejt paqes. Drita që shndërin në errësirë, çfarë paralajmëron-përfaqëson kjo Dritë...por për cilën Dritë po flasim?
Kjo Dritë paralajmëron-përfaqëson dashurinë e pakushtezuar të Zotit që zbriti nga qielli për të ndriçuar botën.
Njerëzit gjithmonë i kishin imagjinuar perënditë si kapriçioze, ndiheshin të pafuqishëm përballë këtyre hyjnive të paparashikueshme, përpiqeshin t'i qetësonin, t'i shfajësonin me dhurata, me sakrifica, madje arritën deri aty sa të ofronin flijime njerëzore, disa madje sakrifikuan fëmijët këtyre hyjnive dhe pastaj i konsideronin xhelozë, pavdekësinë e kishin mbajtur për vete, njerëzit i kishin caktuar për vdekje.
Butësia e dashurisë së këtyre perëndive ndaj njeriut ishte e panjohur.
Në Izrael ka pasur një zbulim progresiv të Zotit të dashurisë, kjo zbulesë që iu bë Izraelit ishte një përgatitje për të qenë në gjendje të mirëpriste më pas këtë Dritë që zbuloi dashurinë e pakushtëzuar të Zotit për njeriun, i cili do të vinte në botë me Krishtin.
Tani pyesim veten: a ka filluar të shkëlqejë Drita e re me Krishtin, ajo që ndriçon përfundimisht errësirën e botës... kush e ka parë këtë Dritë të shkëlqejë?
Kush e ka lënë veten të udhëhiqet dhe përfshihet nga Drita e qiellit dhe kush është shqetësuar nga kjo Dritë dhe madje do të kishte dashur ta shuante atë në lindjen e saj?
Pikërisht këtyre pyetjeve u përgjigjet tregimi i hartuar nga Mateu, i cili që në fillim të Ungjillit të tij dëshiron t'i shtyjë lexuesit të zbulojnë dhe mbi të gjitha t'i drejtojë ata të bashkohen, të mirëpresin këtë Dritë.
Le të dëgjojmë historinë e tij, duke pasur parasysh se nuk kemi të bëjmë me një faqe lajmesh, por me një kompozim të ungjilltarit.

Ne do të përpiqemi të nxjerrim në pah imazhet që ai përdori dhe referencat në Dhiatën e Vjetër, që të jemi në gjendje të kuptojmë mesazhin që ai dëshiron të na komunikojë:
“Jezusi lindi në Betlehem të Judesë, në kohën e mbretit Herod, ja, disa magjistarë erdhën në Jerusalem nga lindja dhe thanë: "Ku është ai që ka lindur, mbreti i Judenjve? E kemi parë të shfaqet ylli i tij dhe kemi ardhur ta adhurojmë”. Mbreti Herod, kur e dëgjoi këtë, u shqetësua dhe bashkë me të gjithë Jeruzalemi. Ai mblodhi të gjithë krerët e priftërinjve dhe skribët e popullit dhe i pyeti se ku do të lindte Krishti. Ata i thanë: "Në Betlehem të Judesë, sepse kështu ka shkruar profeti: "Dhe ti, Betlehem, një vendin e Judës, nuk je aspak më i rëndësishmi ndër krerët e Judës, sepse nga ti do të dalë një sundimtari që do të kullosë popullin tim, Izraelin". Kështu Herodi i thirri fshehurazi magjistarët dhe i kërkoi t'i tregonin saktësisht kohën kur ishte shfaqur ylli dhe i dërgoi në Betlehem duke thënë: «Shkoni dhe pyesni me kujdes për fëmijën dhe, kur ta gjeni, më njoftoni, sepse edhe unë po vij për ta adhuruar atë”.
Historia fillon me vënien në skenë të personazheve enigmatike: Magjistarët që erdhën nga Lindja në kërkim të Dritës që e panë duke ndriçuar në një yll dhe e identifikuan atë si lindjen e një mbreti të ri.
Tradita e krishterë ka rënë në dashuri me këta të urtë misterioz që kanë ardhur nga Lindja. Në katakombet romake ata përshkruhen, pranë Jezusit, 2 shekuj përpara barinjve që shfaqen vetëm në shekullin e IV dhe rreth këtyre magjistarëve, legjendat kanë lulëzuar pa fund.
E para nga legjendat ishte ngritja e tyre në dinjitetin mbretëror dhe ky ishte një hap që u inkurajua nga aludimi i Mateut për Psalmin 72: " 10 Mbretërit e Tarsisit edhe të ishujve
dhurata do të sjellin,
mbretërit e arabëve e të Sabës do të lajnë të dhjetat,
11 të gjithë mbretërit para tij përmbys do të bien
e popujt mbarë do t’i shërbejnë" .
Prandaj, menjëherë u mendua se ata që sollën dhurata, që i bënë homazhe Jezusit që lindi, ishin mbretër, ata mbretër të përmendur në Psalmin 72.
Hapi i dytë që u ndërmor ishte specifikimi i numrit të këtyre Magëve dhe numrat varionin nga 2 në 12, por më pas u vendosëm në numrin 3 sepse ishin 3 dhurata që ata i ofruan Jezusit që lindi.
Hapi i tretë është t'u japim emra këtyre Magëve, ne i njohim: "Melchior, Gaspare dhe Baldassarre".
Si përfundoi historia e tyre?
Tradita i donte aq shumë magjistarët, saqë donin t'i shoqëronin deri në fund të jetës së tyre me legjenda dhe në fakt, thuhet se pas shumë peripecive që patën në jetën e tyre për shkak të besimit në këtë mbret të ri, ata braktisën mbretëritë e bashkuara. të botës dhe ndoqën mbretin që kishin takuar.
Pas 60 vjetësh ata u takuan përsëri për të festuar Krishtlindjet në Sebaste në Armeni, bënë meshë dhe më pas vdiqën njëri pas tjetrit: Melchiorre më 1 janar, ai ishte 116 vjeç; Baldassarre më 6 janar dhe ishte 112 vjeç dhe më pas Gaspare më 11 janar, ishte më i vogli, 109 vjeç.

Pastaj reliket e ketyre mageve udhetuan me shume te vdekur se sa te gjalle, bile ne shekullin e kaluar, ne shekullin e njezete, keto relike te magjistareve ishin ende ne xhiro, ne e dime qe ishin edhe ne Milano dhe me pas i sollen ne Këln nga Barbarossa.
Mbyll ligjërimin e këtyre legjendave rreth Magëve, por është e rëndësishme të kihet parasysh se përkushtimi i krishterë është bashkuar me këta personazhe dhe arsyen do ta shohim së shpejti.
Ungjilltari Mateu i quan Magjistarë, ne kemi krijuar termin Magi për të ëmbëlsuar referencën e magjisë e cila nuk gëzon një emër të mirë sot dhe nuk e ka gëzuar as në të kaluarën, si në Izrael, ashtu edhe në botën romake; në fakt, magjistarët konsideroheshin më së shumti sharlatanë.
Kujtojmë Tacitin që përmend ndër absurditetet e modës në Romë, parashikimet e astrologëve, ritet e praktikuara nga magjistarët dhe leximin e ëndrrave.
Suetonius, duke folur për Tiberin, thotë se ai i kishte dëbuar të gjithë magjistarët nga Roma në vitin 19 pas Krishtit, pra pikërisht në kohën e Jezusit.
Pse Matteo i vendos Magjistarët në skenë? Ai mund të kishte folur për të urtët, studiuesit, astronomët, jo, ai i quan magjistarët… pse? Arsyeja është se ai aludon në një profeci të Dhiatës së Vjetër që u fol nga një magjistar nga lindja, emri i tij ishte Balaam.
Historia e shijshme e këtij magjistari tregohet në Librin e Numrave, mund ta lexoni nga kapitulli 22 deri në kapitullin 24.
Ky Balaam ishte thirrur nga Balaku, mbreti i Moabit, i cili i kishte parë izraelitët duke kaluar nëpër vendin e tij dhe duke shkaktuar telashe, kështu që ai donte të luftonte kundër këtyre izraelitëve, por izraelitët ishin të fortë dhe më pas gëzonin famën se kishin një Zot në krah. i pathyeshëm që i kishte mundur edhe egjiptianët.
Pra, çfarë bën Balaku? Thirr Balaamin, ai ishte një magjistar, për të bërë një mallkim kundër izraelitëve.
Ai e thërret, por çfarë ndodh që ky magjistar është ngritur në një mal dhe në vend që ta mallkojë Izraelin, ai e bekoi dhe pastaj Balaku e ngriti atë në një mal tjetër, por ai vazhdoi të bekonte Izraelin. Ai thotë: “Por unë ju paguaj për të mallkuar dhe ju bekoni atë.
Na intereson orakulli i katërt i këtij magjistari oriental, ai thotë: “Orakulli i Balaamit, birit të Beorit, orakulli i njeriut me sy depërtues – shikoni se si magjistarët, para se të shqiptojnë orakullin e tyre, krijojnë atë klimë misterioze – Orakulli që dëgjon fjalët e Zotit dhe njeh diturinë e të Plotfuqishmit, i cili sheh vizionin e të Plotfuqishmit dhe bie dhe i hiqet velloja nga sytë - prandaj ai sheh mirë - Unë e shoh atë, por jo tani, e mendoj, por jo nga afër. Një yll del nga Jakobi dhe një skeptër - domethënë një mbretëri e jashtëzakonshme - lind nga Izraeli".
Autori po i referohej një ylli që do të lindte në dinastinë Davidike, ky yll do të ishte mbreti Josia, pikërisht atij do t'i referohej kjo profeci.
Edhe ne përdorim një imazh të ngjashëm duke iu referuar botës së argëtimit, sportit, muzikës, themi: "Një yll i ri ka lindur", një yll i ri që i kalon të gjithë ata që i kanë paraprirë.
Mateu prezantoi magjistarët e Lindjes, të cilët panë yllin të ngrihej, sepse është ylli i shpallur nga Balaami, ata menduan se ishte mbreti Josia ai që përmendet në profecinë e Balaamit, Mateu na thotë jo!
Ylli i lindur në dinastinë e Davidit, ai që do të kishte nisur një mbretëri të pafund është Krishti, është Jezusi, prandaj ylli nuk ka asnjë lidhje me kometën e Halley-t, me lidhjen e Jupiterit dhe Saturnit. Mateu dëshiron të na thotë se dikush e njohu menjëherë Jezusin si yllin e shpallur nga Balaami.
Natyrisht, ne nuk duhet të hedhim yllin e djepit, por gjithashtu t'u shpjegojmë fëmijëve, djemve dhe nipërve se nuk është kometa e Halley-t, Jezusi është ylli, Ai është Drita që udhëheq çdo njeri, Ai është ylli që duhet ndjekur, jo ai iluzion nga njerëzit e suksesshëm të kësaj bote. Është kjo Dritë që na bën të shohim atë që ka vërtet rëndësi, vlerat autentike të jetës; nëse ndjekim yje të tjerë, mbani mend, ata janë yje të shtënë, ata do të na çojnë në dështim në jetë. Ardhja e Jezusit në botë paraqitet menjëherë, në Dhiatën e Re, si hyrja e Dritës, këtu është Epifania, shfaqja e Dritës që erdhi nga qielli.
Tashmë kur njoftimi për lindjen e Jezusit u jepet barinjve:
“Lavdia e Zotit i mbështjellë me dritë, i kapi një frikë e madhe”. Është një dritë që nuk e kanë parë kurrë më parë;
pastaj Simeoni: “Sytë e mi panë shpëtimin tënd, o Perëndi, të përgatitur nga ti përpara gjithë popujve. Dritë për të ndriçuar popullin”. Edhe Ungjilli i Gjonit, në prolog, pikërisht në fillim duke folur për Pagëzorin, na thotë:
“Ai erdhi për të dëshmuar për Dritën. Ai nuk ishte Drita, por duhej të dëshmonte për Dritën; Drita e vërtetë erdhi në botë, ajo që ndriçon çdo njeri".
Më pas, në kapitullin e tretë, ungjilltari Gjon thotë: “Drita erdhi në botë, por njerëzit preferuan errësirën sesa dritën”. Ata preferuan të jetonin në errësirën, sepse veprat e tyre ishin të keqija.
Të shikosh lart është tipike për njeriun që pyet për kuptimin e ekzistencës së tij dhe fatin e tij.Njerëzit nuk e patën Dritën, ajo erdhi vetëm me Krishtin; përpara se filozofët të përpiqeshin të gjenin një përgjigje për këto pyetje shqetësuese, ata nuk e kishin atë, Zoti na e dha atë drejtpërdrejt me këtë dritë që na ka ardhur në Krishtin.
Prandaj, karakteristika e parë e atyre që i përmbahen kësaj Drite është ajo e ngritjes së shikimit, e lejimit të vetes të sfidohet nga ankthet e brendshme.
Pastaj ata panë një dritë që mund t'i jepte kuptim jetës së tyre, ata u nisën.
Mbretëria pagane që ata i përkisnin, feja që praktikonin nuk i kënaqi, ata kërkonin një mbretëri të re, donin t'i përkisnin një mbretërie që mbetet, ndërsa të gjitha mbretëritë e kësaj bote të zbresin.
Tani e kuptojmë pse na pëlqejnë kaq shumë Wizards… sepse jemi ne. Ata na përfaqësojnë në kërkimin e yllit që drejton me të vërtetë jetën tonë, hapat tanë dhe shohin se si tradita i ka identifikuar me inteligjencë këta personazhe:
Plaku Melchior, me flokë të bardha, mjekër të gjatë, ai që ofron arin, përfaqëson ata që shikojnë lart, ndoshta si pleq të historisë së tyre; Belshazari me lëkurë të errët, njeriu i pjekur, ai që ofron mirrë; dhe pastaj Gaspare, i riu, pa mjekër, me lëkurë rozë, ai që jep temjanin. Të gjitha racat dhe të gjitha moshat janë të përfaqësuara... ne jemi ata magjistarë dhe prandaj është ftesa e Mateut që të jemi si ata, njerëz që shikojnë lart dhe e lënë veten të mbështjellë nga kjo Dritë nga qielli që është Krishti.
Dhe tani në skenë hyn një grup i dytë, një grup që nuk e pëlqen fare këtë Dritë: Mbreti Herod: "Ai është i shqetësuar dhe gjithë Jeruzalemi me të", janë ata që janë instaluar në pozicionin e tyre të pushtetit politik ose fetar, ata janë mbretërit e kësaj bote, sundimtarët, ata që kanë përfshirë edhe Zotin si mbrojtës të gjendjes së tyre të pushtetit, të sundimit. Këta janë të instaluar, nuk lëvizin, gjithçka është në rregull me ta, ka skllavëri në Perandorinë Romake... kjo është mirë, ka njerëz të mjerë... kjo është mirë.
Mbretërimi ynë, pasi jemi mirë dhe të fortë, duhet të vazhdojë, ata nuk duan ndryshime. Ata nuk ndjejnë ankth sepse i kanë heshtur, janë të varur nga pasuria dhe pushteti.
Folja e përdorur nga ungjilltari Mateu është "taràssein", kjo trazim tregon trazimin e detit, të ujërave të vrullshëm. Është e njëjta folje që përdoret nga historiani Jozef, kur flet për tmerrin e faraonit dhe të gjithë egjiptianëve, kur mësuan për lindjen e Moisiut.
Ardhja e çlirimtarit, e atij që dëshiron të ndryshojë botën, i fut në panik të gjithë faraonët.
Herodi ka vrarë tashmë një duzinë anëtarë të familjes nga frika se ata do të kërcënojnë fronin e tij, kështu që është normale që ai është i frikësuar sepse është një mbret i paligjshëm, por është për t'u habitur që i gjithë Jeruzalemi është në trazira me të.
Pse po dridhet i gjithë Jeruzalemi tani nga njoftimi se një mbretëri e re ka filluar? Sepse Mateu e paraqet Jerusalemin si qytet të mbështjellë në errësirë. “Nëse qëndroni në Jerusalem, nuk e shihni këtë Dritë të shkëlqejë”. Tregon, ky Jerusalem, bota e vjetër, mënyra e lashtë e konceptimit të Zotit, marrëdhënia me Të dhe ajo fe e tempullit, që ishte një tregti me Zotin, iu ofrua diçka dhe pastaj u bë dashamirës, jo!
Kjo është errësira në fytyrën e Perëndisë, tani kjo errësirë po tretet nga drita që vjen me Krishtin.
Dhe Jeruzalemi dridhet sepse errësohet dhe shqetësohet nga kjo dritë. Ne e dimë se kur Jezusi të hyjë në tempull, ata do të shqetësohen nga Drita që Ai sjell në fytyrën e Zotit dhe më pas feja e re, marrëdhënia e re e njeriut me Zotin, ndërsa Herodi mbetet i shqetësuar sepse Jezusi erdhi me dritën e tij për të përmbysur. mbretëritë e kësaj bote.
Mbretëria që Ai sjell nuk është ajo e sundimtarëve, por e shërbëtorëve... i madh nuk do të jetë më ai që ulet në fron, por ai që fillon të lajë këmbët e vëllait. E pra, për Herodin dhe për skribët që ai mbledh, ky do të ishte momenti, rasti i jetës; Herodi mund të kishte mohuar të kaluarën e tij të përbërë nga intriga, mizori, vrasje, pikërisht kur lindi Jezusi, është viti 7 para Krishtit, kur ai vret dy nga djemtë e tij, Aleksandrin dhe Aristobulin.
Mund t'i jepte fund një jete katastrofike dhe të mirëpriste edhe dritën e re, jo, nuk e pranoi ngjarjen, Epifaninë e mbretit të ri. Ai do të vdesë tre vjet më vonë, në Jeriko.
Dhe ne e shohim gjithashtu këtë aleancë të pushtetit politik me pushtetin fetar. Kush është në sferën e pushtetit jeton gjithmonë në gënjeshtër, punon në fshehtësi, i frikësohet dritës dhe kushdo që mban pushtetin, politik dhe fetar, duhet të jetë gjithmonë i kujdesshëm.
Në këtë pikë është e qartë se kemi të bëjmë me teologji, jo një lajm.
Kur Herodi thotë: "Shko në Betlehem, pastaj eja, kthehu dhe më thuaj nëse e ke gjetur", nuk mund të jetë kronikë, Herodi nuk ishte aq naiv sa të mos mund ta zgjidhte problemin për të ditur se kush ishte ai fëmijë. ka lindur në një mënyrë tjetër.
Le të dëgjojmë tani se si përfundon kërkimi i yllit që është Krishti: Duke dëgjuar mbretin, ata u larguan. Dhe ja, ylli që kishin parë në lindjen e tij i parapriu, derisa erdhi dhe ndaloi mbi vendin ku ndodhej fëmija. Kur panë yllin, ndjenë gëzim të madh. Kur hynë në shtëpi, panë fëmijën me Marinë, nënën e tij, dhe ranë përmbys dhe e adhuruan. Pastaj hapën gjoksin dhe i dhanë dhurata prej ari, temjan dhe mirrë. Të paralajmëruar në ëndërr që të mos ktheheshin te Herodi, ata u kthyen në vendin e tyre nga një rrugë tjetër.

Ata nuk e shohin yllin në Jeruzalem, vetëm kur largohen nga kryeqyteti ku dominon errësira që tregon fuqinë e mbretërive të kësaj bote, fenë e shpikur nga njerëzit, këtu... Drita nuk shkëlqen këtu.
Kur largohen nga Jeruzalemi, ata shohin përsëri Dritën e këtij ylli që është Krishti, është ftesa për ne që të largohemi nga fshati që tregon mënyrën tradicionale të justifikimit të gjithçkaje që ndodh, mënyrën e zakonshme të të menduarit, mënyrën e të menduarit, vlerësojnë të gjithë, është sfera e logjikës së botës e cila është ajo që mëson se njeriu i suksesshëm është ai që grumbullon mallra, që arrin pushtetin, që shijon jetën.
Ju duhet të dilni nga ky fshat që të jeni në gjendje të sodisni yllin, përndryshe ka një mpirje të mendjes dhe mpirje të zemrave. ishte në tempullin e Jeruzalemit; njeriu duhet të dalë nga ky qytet, përndryshe nuk do ta shohësh kurrë Dritën e yllit që është Krishti.
Dhe një nga shenjat që Drita nuk shkëlqen është trishtimi, sapo largohen nga Jeruzalemi shohin sërish dritën dhe “i kapluar një gëzim i madh e i pamasë”.
Është hera e parë që në Ungjillin e Mateut shfaqet termi "chara", gëzim dhe paraqitet "charà megale sphodra", që do të thotë një gëzim i madh, i pamasë. Rruga drejt Dritës është ajo që të sjell në gëzim, sepse vetëm pranimi i propozimit të burrit që të bën Krishti është ai që korrespondon me identitetin tënd, kështu që më në fund gjen paqen, harmoninë me veten.
Rruga drejt kësaj Drite nuk është e lehtë. Ka momente dhe le ta marrim parasysh, në të cilat kjo Dritë zhduket, edhe ne zhytemi në errësirë, në mjegullën e kësaj bote.

Dhe çfarë të bëjmë në këto momente vështirësish që më pas përfaqësojnë rrugën tonë? Epo, këto janë edhe momente frike, dyshimi, pasigurie, kur edhe shpresat dështojnë. Në këto momente është si kur vozitni një makinë dhe ka një moment mjegull… ne nuk ndërrojmë drejtim, sepse e kishim parë që rruga shkonte në atë drejtim; ja, Magjistarët nuk e kanë braktisur drejtimin e jetës së tyre, ata kanë vazhduar të kërkojnë këtë dritë dhe kur më në fund e gjejnë Krishtin, çfarë bëjnë? Ata prezantojnë dhuratat e tyre.
Ku shkoi Mateu për të gjetur këtë ar, temjan dhe mirrë?
Kur ndërtoi historinë e tij, ai mori këtë mesazh që vjen nga dhuratat e paraqitura nga ata që e kanë parë yllin, ai i gjeti këto dhurata në profecinë e Librit të Profetit Isaia, kapitulli 60.
Kështu kishte thënë profeti: “Çohu - i thotë Jeruzalemit - ndize dritën, sepse drita jote po vjen. Errësira mbulon tokën, mjegulla e dendur mbulon kombet, por Zoti shkëlqen mbi ju.
Ata do të ecin - atëherë kjo Dritë e re shkëlqen, çfarë ndodh? - Popujt do të ecin drejt Dritës suaj, mbretër në shkëlqimin e ngritjes së kësaj Drite të re; do të të pushtojnë një tufë devesh, dromedarë të Madianit dhe të Efës, të gjitha do të vijnë nga Saba, duke sjellë ar, temjan dhe duke shpallur lavditë e Zotit". Dhe tani ne gjithashtu kuptojmë se si në traditën tonë, këta magjistarë vijnë me deve dhe dromedarë.
Vëllezërit tanë në besim lexuan shkrimet e shenjta dhe për këtë arsye ata na treguan edhe montimet e përdorura nga këta magjistarë.
Por këtu janë dhuratat. Profeti kishte thënë se mbretit të ri do t'i silleshin ar, temjan dhe mirrë.
Këtyre 3 dhuratave u kanë dhënë shumë interpretime, simbolika është biblike.
Çfarë përfaqëson ari? A është oferta që bëhet si një haraç për mbretin dhe çfarë bëjnë ata që kanë parë dritën e mbretit të ri? Ata i paraqesin Atij haraçin e tyre, domethënë, pranojnë se Ai është mbreti dhe duan t'i përkasin mbretërisë së tij.
Temjani: Temjani është elementi specifik i shërbimit priftëror, vetëm priftërinjtë mund të ofrojnë temjan. Këta njerëz që kanë parë dritën dhe i janë bashkuar mbretërisë së re janë gjithashtu priftërinj, domethënë i ofrojnë Zotit atë adhurim që i pëlqen, atë temjan që i pëlqen, i vetmi temjan që i pëlqen është "temjani i dashurisë", të shërbimit ndaj vëllait. Kushdo që hyn në këtë mbretëri të re është gjithashtu prift, duke i ofruar Perëndisë adhurimin që i pëlqen.
Dhe pastaj mirrë. Mirra, nëse hapim Këngën e Këngëve, përsëritet vazhdimisht si simbol i dashurisë.
Tashmë në kapitullin e parë nusja thotë:
"I dashuri im është për mua si një thes mirre"
Ose, pak më tutje, është dhëndri që thotë:
“Kam ardhur në kopshtin tim, moj motër nuse, mbledh mirrën time - që është dashuria e nuses -, balsamin tim”.
Këtu, magjistarët, që përfaqësojnë të gjithë ata që i janë bashkuar mbretërisë së re dhe që janë priftërinj, kanë marrëdhënie bashkëshortore me Zotin, ai nuk është më zot, ligjvënësi, xhelati, jo, është ai që do pa kushte burri dhe burri ndihet i përfshirë si nusja me dhëndrin në këtë dashuri.
Dhe Magjistarët tani po kthehen në një mënyrë tjetër, jo më si më parë, ata kanë zbuluar Dritën e re dhe tani një marrëdhënie krejtësisht e re me Zotin, me veten dhe me vëllezërit e tyre fillon për ta.
Mesazhi për ne është që ta lëmë veten të udhëhiqemi nga ky yll, atëherë historia e jetës sonë do të ketë kuptimin e saj.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË.

PAGËZIMI I JEZUSIT VITI A.

MË 8 – 1 – 2023.

UNGJILLI: Mt. 3,13-17.

13 Atëherë erdhi Jezusi prej Galilesë në Jordan te Gjoni për t’u pagëzuar prej tij.
14 Gjoni donte t’i kundërshtonte e i thoshte: “Mua më duhet të pagëzohem prej teje, e ti po vjen tek unë?”
15 Por Jezusi iu përgjigj: “Lëre tani! Sepse kështu na ka hije të kryejmë çdo gjë që përkon me vullnetin e Hyjit”. Atëherë e lejoi.
16 Menjëherë pas pagëzimit Jezusi doli nga uji. Dhe, ja! Iu hapën qiejt dhe e pa Shpirtin e Hyjit duke zbritur porsi pëllumb e duke ardhur mbi të. 17 Dhe, ja, një zë që vinte nga qielli, tha: “Ky është Biri im i dashur, të cilin e kam për zemër!”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


KUSH ËSHTË JEZUSIT: IDENTITETI I TIJ.

Pagëzimi i Jezusit është manifestimi i tij i parë publik: ai është ende, me mbërritjen e tij në buzë të Jordanit, (për shumë me përjashtim të disave) vetëm Jezusi i Nazaretit dhe Mateu e quan atë vetëm Jezus:
"Atëherë erdhi Jezusi prej Galilesë
në Jordan te Gjoni për t’u pagëzuar prej tij” (v13).
Pagëzimi i tij do të jetë zbulimi i parë për këdo i asaj që ai është në të vërtetë.
Skena është shumë e shkurtër, por çdo fjalë, çdo imazh ka rëndësi. Imazhet janë tre:
Imazhi i pare: ecja e Jezusit nga Galilea në brigjet e Jordanit, pak në veri të Detit të Vdekur. Jezusi ndërmori të njëjtin hap si shumë nga njerëzit e tij: Mateu tregon se njerëzit e
"Jerusalemit, të të gjithë Judesë
dhe të të gjithë krahinës së Jordanit
erdhën te Gjon Pagëzuesi
dhe u pagëzuan prej tij në Jordan,
duke pranuar mëkatet e tyre”.
Imazhi i dytë na tregon kthimin e Jezusit te Gjoni Pagëzuesi dhe dialogun midis dy burrave; Gjon Pagëzuesi përfundon duke u përkulur ndaj këmbënguljes së të porsaardhurit. Pastaj ne shohim Jezusin duke zbritur në Jordan për t'u pagëzuar atje.
Pastaj vjen skena e fundit, madhështore: qiejt hapen, një pëllumb vjen për të pushuar mbi të sapopagëzuarin. Si fillim, kur hapen qiejt, kuptojmë se pritshmëria e madhe e Izraelit më në fund është përmbushur. Këtë pritje të madhe, Isaia e shprehu kështu:
"Ah, sikur ti t’i shqyeje qiejt e të zbritje,
para fytyrës sate malet do të dridheshin,
sikurse zjarri që i djeg krandet,
dhe ujin e bën të vlojë ‑
që armiqtë e tu t’i bësh
ta njohin emrin tënd...." (Is 63,19 - 64,1).
Sa i përket pëllumbit, për një çifut, padyshim që përfaqëson Shpirtin e Zotit, atë që rri pezull mbi ujërat e Krijimit dhe të përbytjes së përgjithshme, atë që do të pushonte një ditë mbi Mesinë kur më në fund erdhi të shpëtonte popullin e tij dhe njerëzimin. . Apostulli Pjetër do ta kujtojë këtë në fjalimin e tij te Korneli (të cilin e lexojmë në leximin e dytë këtë të diel):
"Ju e dini se çfarë ndodhi në mbarë tokën e judenjve,
që nga fillimet në Galile, pas pagëzimit të shpallur nga Gjoni:
Jezusin e Nazaretit Zoti e shenjtëroi me anë të Shpirtit Shenjt” (Vap. 10,37-38).



TRE SKENA TË TEKSTIT.

Sa i përket tekstit, edhe ai paraqet tre skena.
Para së gjithash, refuzimi i Gjon Pagëzuesit: “Mua më duhet të pagëzohem prej teje, e ti po vjen tek unë?”(v. 14).
Duket se Gjon Pagëzuesi e kuptoi menjëherë se kush ishte Jezusi. Ai njeh tek ai atë për të cilin tha:
“Unë ju pagëzoj me ujë në shenjë kthimi, porse ai që po vjen pas meje, është më i fortë se unë e unë nuk jam i denjë as t’ia zbath sandalet: Ai do t’ju pagëzojë me Shpirtin Shenjt e me zjarrr”(Mt 3,11).
Fjala e dytë është përgjigja e Jezusit:
“Lëre tani! Sepse kështu na ka hije të kryejmë çdo gjë që përkon me vullnetin e Hyjit”(v. 15).
Atëherë e lejoi, që të ishin Jezusi dhe Gjoni të harmonizuar me planin e Perëndisë.
Kështu edhe Gjoni e lë veten të bindet. Edhe ai dëshiron me gjithë zemër të jetë i përshtatur me planin e Perëndisë. Reagimi i tij i parë ishte ai i përulësisë, por ai shprehte një pikëpamje njerëzore.
Një pyetje e ngjashme, për më tepër, na djeg buzët: pse Jezusi zgjodhi të kërkonte pagëzimin e Gjon Pagëzuesit? Pse e fut veten në shkollën e dikujt tjetër? Pse, mbi të gjitha, e zuri vendin e tij në radhët e mëkatarëve?
Jezusi, nga ana tjetër, flet sipas pikëpamjes së Perëndisë:
"Ajo që është e drejtë", në Besëlidhjen e Vjetër, është ajo që është në përputhje me planin e Perëndisë, me mendimet e Perëndisë.
Gjon Pagëzuesi donte ta dallonte Jezusin nga pjesa tjetër e njerëzve. Por këto nuk janë pikëpamjet e Zotit. Misteri i Mishërimit është pikërisht ky: Jezusi vjen për t'u integruar plotësisht në njerëzimin. Habia e Gjon Pagëzuesit flet mjaft për singularitetin e Jezusit; një njeri mes njerëzve, ai megjithatë nuk është si të tjerët: ai, që nuk ishte mëkatar, zgjodhi të jetoi me mëkatarët dhe për këtë edhe kur erdhi te Gjoni, zuri vendin e vet në radhët e mëkatarëve dhe u pagëzua si gjithë të tjerët.
Fjala e tretë është ajo e vetë Perëndisë: “Ky është Biri im i dashur, të cilin e kam për zemër!” (v.17).
Për të perceptuar pasurinë e kësaj fraze në dukje të thjeshtë, duhet ta zbërtheni atë. Shprehja "Ky është Biri im" e përcakton menjëherë Jezusin si Mbretin Mesia që prisnin shumica e judenjve në Izrael. Sepse tituli: "Bir i Zotit" zbatohej për çdo mbret në ditën e kurorëzimit të tij. Në emër të Zotit, profeti i thoshte sovranit të ri: "Ti je biri im, sot të kam lindur" në kujtim të premtimit që kohë më parë i ishte drejtuar mbretit David nga profeti Nathan:
" Unë do t’i jem babë e ai do të jetë bir" (2 Sam. 7,14).
T'i atribuosh këtë titull "biri i Perëndisë" Jezusit, birit të marangozit të Nazaretit, do të thoshte se, pavarësisht nga të gjitha paraqitjet, mbreti-Mesia i vërtetë që pritej ishte ai.
Fundi i fjalisë thotë diçka krejt ndryshe: “Ky është Biri im i dashur, të cilin e kam për zemër!” (v.17) Kjo shprehje është rifillimi i një profecie të Isaias, e cila thoshte në emër të Perëndisë: "Ja shërbëtori im Jakob, të cilin unë e mbështes, Izraeli im i zgjedhur, në të cilin kam vënë gjithë gëzimin tim. Unë e kam mbështetur shpirtin tim mbi të".
Dhe pjesa tjetër e tekstit thoshte misionin e këtij shërbëtori, ishte pikërisht ai i Mesisë (këtë e dëgjuam në leximin e parë të kësaj të diele).

Për këtë arsye, figurës së Mesisë-mbret i shtohet ajo e shërbëtorit-Mesia: edhe një herë, ne jemi të goditur nga këmbëngulja e Besëlidhjes së Re për këtë temë. Duhet thënë se Jezusi ngatërroi shumë nga bashkëkohësit e tij: ai i ngjante aq pak idesë që kishim për Mesinë. Figura e Shërbëtorit të Isaias ishte për ta një nga tekstet madhështore që ushqente meditimin e tyre; gjejmë gjurmë të tij dhe aludime për të në tekste të shumta të Besëlidhjes së Re.
Pas këtij njoftimi të Isaisë, disa judenj e kuptuan se Mesia nuk do të ishte një individ i izoluar, por një popull. Pra, ne e kuptojmë më mirë pse Jezusi nuk ka frikë të zërë vendin e tij në radhën e vëllezërve të tij hebrenj që i afrohen Gjon Pagëzuesit për të kërkuar Pagëzimin. Shërbëtori i shpallur nga Isaia, Jezusi nuk është një Mesia i vetmuar: tashmë atje, që nga fillimi i jetës së tij publike, ai dëshiron të tregojë solidaritetin ee vet mepopullin e tij. Me pagëzimin tonë, nga ana jonë, ne jemi integruar në Trupin e Krishtit që jemi duke e ndërtuar.
Pasi dëgjuam zërin që thotë: “Ky është Biri im i dashur; tek ai kam vënë gjithë dashurinë time”, kuptojmë më mirë praninë e pëllumbit që simbolizon Shpirtin Shenjt: sapo kemi qenë dëshmitarë të kurorëzimit të Mesisë.

Prania e Shpirtit në ujërat e Pagëzimit tregon qartë se është një krijim i ri; dhe këto ujëra nuk janë të gjitha: në Jordan, Jezusi është Jozueu i ri që e udhëheq popullin e tij në Tokën e vërtetë të Premtuar, në atë të banuar nga Shpirti.

Mateu na ofron këtu një paraqitje madhështore të Trinitetit: Jezusi shpallet "Bir", Shpirti njihet në formën e pëllumbit dhe Ati i padukshëm, por i pranishëm manifestohet me Fjalën e tij: "Ky është Biri im i ngjashëm me mua; tek ai vendos gjithë dashurinë time. Ai do t'ju pagëzojë në Shpirtin Shenjt dhe në zjarr" kishte parashikuar Gjon Pagëzori: me pagëzimin tonë, është në zjarrin e dashurisë trinitare që ne të gjithë jemi vërtet të zhytur.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË


PAGËZIMI I JEZUSIT VITI A


MË 8 – 1 – 2023.

PSALMI 29.

Jepni Zotit, o bijtë e Hyjit,
jepni Zotit lavdinë e fuqinë!
2 Jepni Zotit nderin e Emrit të tij,
adhurojeni Zotin në shkëlqimin e shenjtë!

3 Dëgjo! Zoti gjëmon mbi ujëra,
Zoti bubullin mbi ujëra të mëdha!
4 Dëgjo! Zoti gjëmon fuqishëm,
Zoti gjëmon me madhëri!

3b Hyji i madhërishëm gjëmon.
Ndërkaq në Tempullin e tij të gjithë thonë: “Lavdi”!
10 Zoti e ka fronin përmbi përmbytje,
Zoti mbretëron përgjithmonë e jetë!


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

FJALA E PERËNDISË ËSHTË KRIJUESE!

Për të kuptuar këtë psalm me gjithë forcën e tij, duhet të imagjinojmë furinë e një stuhie: erërat e furishme përfshinin të gjithë vendin, nga Libani dhe Hermoni në veri deri në shkretëtirën e Kadeshit në jug. Ne kemi dëgjuar tashmë një jehonë të saj: "Zoti i lavdisë lëshon bubullimën"; por kjo temë gjendet mbi të gjitha në vargjet qendrore të këtij psalmi, të cilat nuk i kemi lexuar në liturgjinë e fjalës së sotme; për këtë unë e lexoj tani për ju që lexoni këtë koment:
5 Ja, zëri i Zotit i copëton cedrat,
Zoti i thërmon cedrat e Libanit!
6 E bën të kërcejë si viç Libanin,
Sarionin si kotorr bizoni!
7 Ja, zëri i Zotit ‑ përhap flakë zjarri,
8 ja, zëri i Zotit e godet shkretëtirën,
e godet Zoti shkretëtirën Kades!
9 A ke ç’ndien? Prej tmerrit pjellin shutat,
zëri i Zotit i shkurton pyjet!
Ndërkaq në Tempullin e tij të gjithë thonë: “Lavdi”!(v.5-9).
Por ku kumbonte zëri i Zotit në shkretëtirë? Në Sinai, sigurisht. Mbani mend përshkrimin në librin e Eksodit kur Perëndia i propozoi Moisiut Besëlidhjen e tij:
"16 Erdhi e treta ditë dhe zbardhi drita:
u ndien bubullima, shpërthyen vetëtima,
një re tejet e dendur e mbuloi malin.
Boria jehoi thekshëm dhe u dridh populli
që ishte në zemërimië.
17 Atëherë Moisiu e bëri popullin
të dalë nga zemërimia në takim me Hyjin.
Populli qëndroi në këmbë rrëzë malit.
18 Krejt mali i Sinait s’ishte tjetër por tym,
sepse Hyji kishte zbritur në zjarr mbi të
e tymi i tij ngritej porsi tym furre.
I tërë mali tundej tmerrësisht.
19 Zëri i bririt vinte gjithnjë e rritej:
Moisiu fliste me Hyjin
e Hyji i përgjigjej me bubullimë” (Dal. 19,16-19).
Dhe dihet se targum (përkthimi aramaik i tekstit hebraik) i librit të Eksodit e krahason zërin e Perëndisë me flakët e zjarrit: çdo fjalë e Perëndisë që i jepte Moisiut dhjetë fjalët e urdhërimeve (Dekalogu) ishte si zjarri. Ja një fragment:
“Urdhërimi i parë,
kur doli nga goja e të Shenjtit,
të Bekuar qoftë emri i tij! -,
ishte si shkëndija,
vetëtima dhe llambat e zjarrit,
një llambë zjarri në të djathtën e tij
dhe një llambë zjarri në të majtën e tij.
Fluturoi dhe shpejtoi
nëpër ajrin e qiejve...
Pastaj u kthye dhe u gdhend
në tavolinat e Aleancës..."
Rastësisht, ne vërejmë në psalmin tonë përdorimin e përsëritur ("litanik" mund të thuhet) të emrit të Zotit të zbuluar në Sinai: fjala "ZOT" (emri i famshëm me katër shkronja YHVH) shfaqet pothuajse në çdo rresht (tetëmbëdhjetë herë në këtë psalm!)
Një tjetër krahasim i sugjeruar nga ky psalm: ne kemi dëgjuar, kur kemi lexuar pjesën e psalmit propozuar për sot, tre herë shprehjen "zëri i Zotit"; gjatë gjithë psalmit, kjo shprehje përsëritet shtatë herë, që padyshim nuk është një numër i parëndësishëm: ai të sjell menjëherë në mendje Krijimin. Poema e kapitullit të parë të Zanafillës përsëritet pafundësisht:
"Zoti tha... dhe u bë".
Mënyra për të thënë se Fjala e Perëndisë është efektive dhe vetëm ajo është krijuese; përkthehet: idhujt nuk flasin dhe nuk bëjnë asgjë, ata janë të paaftë për këtë. Tashmë kemi pasur rastin të shohim se poema e krijimit nuk mungon të dërgojë disa pika kundër idhujve.



VETËM HYJI ËSHTË MBRET.


Kjo na çon në një temë tjetër të këtij psalmi që është mbretërimi i Perëndisë: sepse, nëse do të duhej ta përmbledhnim këtë psalm, mund të thoshnim “Vetëm Perëndia është mbret; i gjithë mbretëria tjetër është uzurpuar, vetëm ai meriton homazh dhe adhurim. Së shpejti të gjithë do ta njohin dhe do ta adhurojnë. Secili, duke filluar nga populli i tij, sigurisht, por gjithashtu dhe mbi të gjitha, uzurpatorët që guxuan të pretendonin një lavdi që i përket vetëm Zotit: "I jepni Zotit, o perëndi, (duke nënkuptuar perënditë e rreme), jepni lavdi dhe fuqi Zotit”. Pika anti-idhujtare është shumë e qartë: dhe stuhia përdoret shpesh në Bibël për të përshkruar ardhjen e mbretërisë së Perëndisë, gjykimin përfundimtar të Perëndisë mbi botën, kur më në fund fuqitë e së keqes do të zhduken. Dominimi universal i Zotit më në fund do të shfaqet.
Siç ishte (një imazh tjetër) mbi ujërat e furishme të përmbytjes:
“3 Dëgjo! Zoti gjëmon mbi ujëra,
Hyji i madhërishëm gjëmon,
Zoti bubullin mbi ujëra të mëdha!
4 Dëgjo! Zoti gjëmon fuqishëm,
Zoti gjëmon me madhëri!” (v. 3-4).
Zëri i Zotit dominon ujërat,
Zoti dominon mbi masën e ujërave...”
Në përmbytje Zoti mbajzi gjithçka nën kontrollin e vet.
Profeti Isaia përdor të njëjtat imazhe për të shpallur fitoren përfundimtare të Perëndisë:
“18 E do të ndodhë:
kush nga tmerri do të shpëtojë,
në gropë do të bjerë,
nga humnera kush do të dalë,
në lak do të bjerë,
sepse hapur janë ujëpritëset e qiellit
dhe u trandën themelet e tokës!
19 Toka hapet, grimë po bëhet,
po copëtohet, toka po thërmohet,
toka dridhet, tmerrshëm tundet,
20 ço e rrëzo, porsi i dehuri këmbadoras,
dridhet thua se s’është, por çadër;
e keqja e saj mbi të peshon,
e rrëzon, s’e lë të çohet!
21 E atë ditë kështu do të ndodhë:
Zoti rreptë do ta ndëshkojë
atje lart ushtrinë në lartësi
e mbi tokë mbretërit e tokës,
22 do të mblidhen të lidhur në humnerë,
në pranga do të mbyllen në burg
e pas shumë kohe do të ndëshkohen.
23 Do të skuqet hëna, do të turpërohet dielli,
sepse do të mbretërojë Zoti i Ushtrive,
në malin Sion e në Jerusalem
Lavdia e tij do të shkëlqejë
në praninë e pleqve të vet” (Is 24,18... 23).

Diçka tjetër e këtij psalmi për dominimin e Zotit mbi ujërat, gjithmonë: jashtë krijimit, jashtë përmbytjes, ku ka dominuar Zoti mbi masën e ujërave? Në eksodin nga Egjipti, natyrisht, në kalimin e detit, kur populli iku nga Egjipti, "shtëpia e robërisë". Dhe ky është pretendimi më i madh i Perëndisë për lavdi. Për këtë, tani e tutje, Populli i Zgjedhur, i çliruar lirisht nga Zoti i tij, thërren kombet e tjera për të dëshmuar: perënditë e tyre duhet vetëm të përkulen! Psalmi ka vënë theksin mbi fjalën "lavdi" që del katër herë:
"I jepni Zotit, o perëndi, jepni Zotit lavdi dhe fuqi. Jepini Zotit lavdinë e emrit të tij... Perëndia i lavdisë lëshon bubullima. Dhe të gjithë në tempullin e tij thërrasin: Lavdi!”.
Vërejtja e fundit: po, në tempull, tashmë besimtarët e mbledhur këndojnë lavdinë e Zotit, siç i fton ky psalm; por për pjesën tjetër të njerëzimit, ende nuk është kështu! Kur psalmi pohon:
“10 Zoti e ka fronin përmbi përmbytje,
Zoti mbretëron përgjithmonë e jetë!
11 Zoti i jep fuqi popullit të vet,
Zoti e bekon popullin e vet me paqe”.
Çka këndohet nuk është akoma një realitet, është ende një pritje. Por nuk ka dyshim se do të vijë një ditë kur Zoti më në fund do të njihet si mbret nga të gjithë fëmijët e tij.
Si rezultat, ne e kuptojmë më mirë zgjedhjen e këtij psalmi për festën e Pagëzimit të Krishtit: me Jezusin, "Mbretëria e Qiellit është afruar".

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

2 Ord. VITI A.

MË 15 – 1 – 2023.


LEXIMI I PARË: Is.49,3...6

3 Zoti më tha: “Shërbëtori im je, o Izrael,
në të cilin do ta dëftoj lavdinë time!”
5 E tani thotë Zoti që më trajtoi
që nga kraharori shërbëtor për vete,
për t’ia kthyer Jakobin Atij,
për ta mbledhur rreth tij Izraelin.
U bëra i lavdishëm ndër sytë e Zotit,
Hyji im u bë fuqia ime.
6 Ai më tha: “Tepër pak është të më jesh shërbëtor
për t’i rilindur fiset e Jakobit,
për t’i riatdhesuar Tepricat e Izraelit:
por të caktoj të jesh drita e popujve
që shëlbimi im të arrijë në skaj të tokës!”



LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE



IZRAELI NË MËRGIM NË BABILONI…SHËRBËTOR I ZOTIT.


Ky pasazh është pjesë e një grupi prej katër tekstesh në librin e profetit Isaia, katër tekste shumë të veçanta të cilat quhen "Këngët e shërbëtorit". Janë predikime që datojnë nga periudha shumë e errët e mërgimit në Babiloni, në shekullin e gjashtë, predikime për këtë arsye drejtuar një populli në ankth të madh, i cili ndonjëherë pyet veten nëse Zoti nuk e ka harruar, nuk e ka braktisur. Tani profeti, në këta tekste, vjen për t'u thënë bashkëkohësve të tij në mërgim: "Ti je akoma shërbëtor i Zotit". Që do të thotë se Aleanca nuk është prishur, përkundrazi është akoma në fuqi. Zoti jo vetëm që nuk e ka braktisur popullin e tij, por ai ende mbështet tek ata për një mision shumë specifik.
Sepse nëse ndonjëherë mund të pyesim veten se kush është ky "Shërbëtor i Zotit" i caktuar nga Isaïa në “Këngët e shërbëtorit”, në këtë tekst është shumë e qartë: nuk bëhet fjalë për një individ të caktuar, por për një Popull që Ai vetë ka zgjedhur, për Popullin e Izraelit. Ju kujtoj fjalinë e parë të tekstit:
"Zoti më tha: Ti je shërbëtori im, Izrael".
Dhe thirrja e tij është gjithashtu e përcaktuar qartë:
"Në ty do të shfaq shkëlqimin tim".
Tani, shkëlqimi i Perëndisë (pretendimi i tij për lavdi, nëse preferohet) është vepra e tij e shpëtimit; shumë konkretisht këtu bëhet fjalë për kthimin nga Mërgimi në Babiloni. Prandaj, në mënyrë indirekte, Isaia këtu shpall fundin e afërt të Mërgimit. Në të vërtetë, kur Populli i Izaelit të shpëtohet, çlirohet, ai do të jetë prova e gjallë se Zoti është shpëtimtar! Është në këtë mënyrë që të shpëtuarit mund të bëhen shpëtimtarë; jo vetëm në vetvete, sepse vetëm Perëndia është shpëtimtar, por nga vetë fakti i të qenit shpëtuar dhe i të qenit dëshmitar i këtij shpëtimi përballë botës!
Sepse, sipas mentalitetit të kohës, rënia e njerëzve të mundur dhe të dëbuar mund të kalojë si dështim të Zotit të tyre, por çlirimi i tyre do të shfaqë në sytë e botës pagane epërsinë e Zotit.
Prandaj, titulli i shërbëtorit që i jepet popullit të Izraelit në mërgim, nënkupton dy gjëra: së pari është një siguri për mbështetjen e Zotit, por është në të njëjtën kohë një thirrje për një mission: Izraeli duhet të vazhdojë të besojë në shpëtim dhe të dëshmojë për të përpara botës; sepse duke njohur nëpërmjet tij veprën e Perëndisë, të tjerët do të pranojnë se Perëndia është shpëtimtar dhe, nga ana tjetër, do ta mirëpresin atë si shpëtimtarin e tyre. Kështu më në fund Zoti do të njihet dhe do të njihet nga të gjithë ata që e kanë parë duke punuar për të shpëtuar popullin e tij. Është në këtë kuptim që Izraeli mund të dëshmojë praninë e Perëndisë dhe kujdesin e tij shëlbinprurëse në favor të popullit të tij dhe të njerëzimit mbarë. Ky është kuptimi i shprehjes:
"Ti je shërbëtori im, Izrael, në ty do të shfaq shkëlqimin tim".
Pra, kuptojmë fjalinë e fundit të tekstit tonë:
"Unë të bëj dritën e kombeve, që shpëtimi im të arrijë deri në skajet e dheut".
Edhe një herë, Bibla na thotë se projekti i Perëndisë është një projekt shpëtimi, lumturie dhe se ka të bëjë me të gjithë njerëzimin: "Deri në skajet e tokës".
Deri atëherë, mendohej se vepra e Perëndisë për shpëtimin kalonte përmes një individi, i cili quhej Mesia. Dhe Populli e imazhinonte atë si një mbret. Këtu, pritshmëria e Mesisë evoluon në mënyrë të konsiderueshme: nga njëra anë, Mesia nuk është më një individ i veçantë, ai është një personazh kolektiv: është Populli i Izraelit që është investuar me një mision në shërbim të Zotit dhe të botës. Dhe nga ana tjetër Mesia që duhet të vijë, nuk ushtron më pushtet mbretëror, por paraqitet si shërbëtor.
Mbetet një pyetje e vështirë. Në fillim të tekstit, është Zoti ai që flet dhe i drejtohet Shërbëtorit. Por, më pas, vetë Shërbëtori flet: "Zoti më ka formuar që në barkun e nënës sime që të jem shërbëtor i tij, për t'i sjellë Jakobin dhe për të mbledhur Izraelin pranë tij".
Nëse Shërbëtori është Izraeli, si mund të thuhet se do ta mbledhë Izraelin?




SHËRBËTORI SI DËSHMITAR I VEPRAVE ÇLIRIMENTARE TË ZOTIT.


Në fakt, Isaia u drejtohet të afërmve të tij, bërthamës së vogël të besimtarëve, atyre që u quajtën “Tepricat e Izraelit”, atyre që nuk u lëkund besimi, pavarësisht viteve të mërgimit dhe robërisë. Kjo "Teprica e vogel e Izraelit” ka detyrën e parë të mbledhë të gjithë Izraelin dhe ta kthejë atë tek Perëndia i tij, domethënë ta kthejë atë në besim.
Por kjo është vetëm faza e parë e misionit të tyre:
" Ai më tha: “Tepër pak është të më jesh shërbëtor
për t’i rilindur fiset e Jakobit,
për t’i riatdhesuar Tepricat e Izraelit:
por të caktoj të jesh drita e popujve
që shëlbimi im të arrijë në skaj të tokës!” (v. 6).
Sepse është pikërisht kjo vepër e papritur, e paimazhinueshme të ngritjes së njerëzve nga pak njerëz që do të jetë në sytë e gjithë botës një dëshmi për Perëndinë e Izraelit. E thënë ndryshe, rivendosja e Izraeliteve, kthimi i tyre në besimin e Besëlidhjes është pjesë e planit të Perëndisë si preludi i shpëtimit të të gjithë njerëzimit.
I gjithë ky lajm i bukur dikujt duhet t'i jetë dukur paksa jorealist; kjo është arsyeja pse profeti pohon me këmbëngulje se ai nuk shpiku asgjë: ai është vetëm zëdhënës i Zotit. Dy herë, ai saktëson: “Zoti më tha...(v. 3 e 6) dhe Tani Zoti më thotë (v.5)”. Dhe, nga ana tjetër, ai u pëshpërit bashkëkohësve të tij fjalë shprese:
“U bëra i lavdishëm ndër sytë e Zotit,
Hyji im u bë fuqia ime” (v.5).
Unë kam vlerë në sytë e Zotit, është Perëndia im ai që është forca ime. Nuk është krenari apo pretendim, përkundrazi është përulësi: njohja se në thellësi të dëshpërimit të tij, Shërbëtori ka vetëm një burim, mbështetjen e vetë Zotit.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA 2 Ord. VITI A

MË 15 – 1 – 2023.

PSALMI 40,2.4.7-11.

Me shpresë të gjallë shpresova në Zotin
dhe ai u prir drejt meje,
e vështroi britmën time
2 Ai më nxori nga gropa e mjerimit,
nga gropa plot baltë,
këmbët m’i qiti mbi shkëmb
dhe m’i bëri të fortë hapat.
4 Në gojë më vuri një këngë të re,
himnin e Zotit, Hyjit tone.
Shumë do të shohin dhe do të druajnë
dhe do të shpresojnë në Zotin.
7 Fli e dhurata ti nuk do,
vetë m’a zbulove vullnetin tend:
fli shkrumbimi e pendestare nuk kërkon,
8 atëherë thashë: "Ja, po vij unë.
Në Librin e Ligjit shkruan për mua:
9 “Të kryej vullnetin tend, Hyji im, dëshiroj,
ligji yt është në thellësinë e zemrës time".
10 Drejtësinë tënde e shpalla në kuvendin e dheut;
shih, nuk i mbaj të mbyllura buzët, o Zot, ti e di.
11 Nuk e fsheha drejtësinë tënde në zemrën time;
do ta kumptoj të vërtetën tënde dhe shpëtimin tend…”



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.


MË TREGO SAKRIFICAT E TUA,

UNË DO TË THEM SE KUSH ËSHSTË ZOTI YT.

“Fli e dhurata ti nuk do… Fli shkrumbimi e pendestare nuk kërkon…” (v. 7):
fraza kurioze në një psalm kur dihet se psalmet janë bërë për t'u kënduar në tempullin e Jeruzalemit pikërisht në momentin kur ofroheshin flijimet!
Më së shumti në sytë e Zotit, nuk është sakrifica në vetvete, është qëndrimi i zemrës që ajo përfaqëson, që ka vlerë.
“7 Fli e dhurata ti nuk do,
vetë m’a zbulove vullnetin tend:
fli shkrumbimi e pendestare nuk kërkon,
8 atëherë thashë: "Ja, po vij unë.
Në Librin e Ligjit shkruan për mua:
9 Të kryej vullnetin tend, Hyji im, dëshiroj”.
Nuk deshe as ofertë, as flijime, më hape veshët;
ti nuk po kërkon një holokaust apo një viktimë,
kështu që unë thashë: Ja, unë vij”.
E gjithë Bibla është historia e një praktike të gjatë dhe, me këtë psalm 40, jemi në fazën përfundimtare të asaj që mund të quhet pedagogjia e profetëve. Në liturgjinë e fjalës së të dielave trajtohet shpesh kjo histori e sakrificave në Izrael: ajo zhvillohet në të njëjtën kohë me zhvillimin, me përparimin e njohjes së Zotit. Është një gjë logjike: "Të sakrifikosh", ("sacrum facere" në latinisht) do të thotë: "të bësh një vepër të shenjtë", të hysh në kontakt ose më mirë në bashkësi me Zotin. Gjithçka padyshim varet nga ideja që kemi për Zotin. Pra, ndërsa zbulojmë fytyrën e vërtetë të Perëndisë, praktika e flijimit do të ndryshojë.
Gjëja e parë për t'u mbajtur në mend, është kjo: nuk ishte Izraeli ai që shpiku flijime ose oferta për Zotin: disa popuj të tjerë të Lindjes së Mesme shumë kohë përpara se populli hebre të meritonte këtë emër, ua ofronin sakrifica dhe olokaustët zotave të tyre.
Pyetja e dytë mund të jetë kur dikush në Izrael filloi të jetë i interesuar në praktikën e flijimit: dhe përgjigja është se ka pasur gjithmonë oferta dhe sakrifica në Izrael gjatë historisë biblike. Ka një shumëllojshmëri të madhe sakrificash, por të gjitha janë një mjet për të komunikuar me Perëndinë. Për më tepër, fjala e përdorur në hebraisht për të thënë: "të ofrosh një flijim" është e njëjta që përdoret për të thënë "të afrohesh".
Pika e tretë: sakrificat e praktikuara nga Populli i Zgjedhur, nga Hebrenjtë, ngjajnë me ato të fqinjëve të tyre... po, por me një përjashtim dhe një përjashtim që është kolosal: specifika e sakrificave në Izrael është se sakrificat njerëzore janë rreptësisht të ndaluara. Është një konstante në Bibël: sakrificat njerëzore janë konsideruar gjithmonë një tmerr; Jeremia, për shembull, tha në emër të Perëndisë:
"Sepse bijtë e Judës bënë çka është e keqe para syve të mi ‑ është fjala e Zotit… Ndërtuan vende të larta të Tofetit që është në luginën Benennom për t’i djegur bijtë e bijat e veta në zjarr ‑ çka kurrë nuk u kam urdhëruar as kurrë nuk më ka shkuar nëpër mend… Kurrë nuk e kam kërkuar këtë dhe nuk më ka shkuar kurrë në mendje të kryej një tmerr të tillë..." (Jr 7, 30-31; 19, 6; 32, 35). Dhe në historinë e famshme të sakrificës së Abrahamit, ai zbuloi se: "të sakrifikosh" ("të bësh një gjë të shenjtë") nuk do të thotë "të vrasësh"! Abrahami ia ofroi Zotit djalin e tij, ai nuk e vrau. Ky episod që hebrenjtë e quajnë "lidhja e Isakut" lexohet pikërisht si provë se, që nga fillimi i Besëlidhjes midis Zotit dhe këtij populli që ai ka zgjedhur, flijimet njerëzore janë rreptësisht të ndaluara.
Nëse mendohet për këtë, kjo ka kuptim të arsyeshëm! Zoti është Zoti i jetës: është e paimagjinueshme, e paarsyeshme që për t'iu afruar Atij, duhet të vritet! Ky ndalim i sakrificës njerëzore do të jetë këmbëngulja e parë e fesë së Besëlidhjes.
U vazhdua të praktikohen flijime, por vetëm sakrifica kafshësh. Më pas, pak nga pak, do të jemi dëshmitarë të një transformimi të vërtetë, mund të thuhet të një konvertim në shekuj. Ky konvertim do të përqendrohet në dy pika: së pari në kuptimin e flijimeve, pastaj në materialin e flijimeve.

DUA DASHURINË E JO FLINË,

NJOHJEN E HYJIT MË SE HOLOKAUSTET.

1) Së pari, mbi kuptimin e sakrificave: në Bibël, ndërsa zbulojmë Zotin, sakrificat do të evoluojnë. Në fakt, dikush mund të thotë: "Më trego sakrificat e tua, unë do të them se kush është Zoti yt". A është Perëndia ynë një Perëndi që duhet zbutur? Hiret e mira të kujt duhet të fitohen? Nga kush duhet të fitohen hiret? Nga një Zot i zemëruar që duhet qetësuar? një Zot që kërkon sakrifica njerëzore që të qetësohet? Pra, sakrificat tona do të bëhen në këtë frymë, ato do të jenë rite magjike për të blerë Zotin në një farë mënyre.
Apo është Perëndia ynë një Zot që na do së pari... një Zot qëllimi i të cilit është vetëm mirëdashës... hiri i të cilit është fituar paraprakisht, sepse ai është vetëm Hiri, vetëm Dashuri... .Zoti i Dashurisë dhe i Jetës. Dhe atëherë sakrificat tona do të jenë krejt të ndryshme. Do të jenë gjeste dashurie dhe njohjeje. Ritet nuk do të jenë më gjeste magjike, por shenja të Besëlidhjes së lidhur me Perëndinë.
E gjithë Bibla është historia e këtij procesi, të kësaj praktike të ngadaltë për të kaluar nga imazhi i parë i Perëndisë në të dytin. Jemi ne që duhet të zbutemi, që duhet të zbulojmë se gjithçka është një "dhuratë", që duhet të mësojmë të themi thjesht "Faleminderit" (ajo që Bibla e quan "sakrifica e buzëve"). E gjithë pedagogjia biblike synon të na bëjë të largohemi nga logjika e “do ut des”, që përkthehet: “të jap,o Zot diçka që edhe ti të më japesh”…atë që të kërkoj, të largohemi nga logjika e llogaritjes, të meritave, për të hyrë në logjikën e hirit, të dhuratës. Dhe në këtë pikë, përparimi ynë nuk do të jetë kurrë i mjaftueshëm dhe mësimi ynë nuk do të mbarojë kurrë.
2) Konvertimi do të lidhet edhe me çështjen e sakrificave, me materialin e sakrificave: profetët luajtën një rol të madh në këtë mësim të ngadaltë të popullit të zgjedhur. E bënë të zbulonte pak nga pak sakrificën e vërtetë që pret Zoti: gjithçka ndodh sikur profetët të na thoshin: “A doni të hyni në një marrëdhënie me Zotin...? Shume mire ! ... me kusht që të mos keni një mendim, një njohjen e gabuar mbi Zotin!”.
Është ndoshta një fjali e profetit Ozea (në shekullin e tetë) që e përmbledh në mënyrë më të përsosur këtë predikim të profetëve: “Dua dashurinë e jo flinë, njohjen e Hyjit më se holokaustet”(Os. 6.6).
Ne zbulojmë gradualisht se "sakrifica" e vërtetë, "një vepër e shenjtë" nuk konsiston më në vrasjen, por në ato vepra të mira që bëhen që njerëzit të jetojnë, dhe të jetojnë më mirë. Zoti është Hyji i të gjallëve: vrasja nuk mund të jetë mënyra më e mirë për të na afruar me Të! Mbështetja e vëllezërve tanë është e vetmja mënyrë për t'u afruar me Të.
Dhe faza e fundit e kësaj pedagogjie të profetëve do të na paraqesë idealin e sakrificës: është shërbimi i vëllezërve tanë. Këtë e gjejmë në katër "Këngët e Shërbëtorit" që përfshihen në librin e dytë të Isaias. Ideali i Shërbëtorit, që është ideali i sakrificës, është "një jetë e dhënë në favor të të gjallëve". Psalmi 40 përmbledh kështu në mënyrë të admirueshme zbulimin biblik mbi flijimin:
"Ti nuk deshe as ofertë, as flijim... Ti më hape veshët":
që në agimin e njerëzimit, Zoti "hap veshin" e njeriut për të filluar dialogun e dashurisë me të; Psalmi 40 pasqyron praktikën e gjatë të Popullit të Zgjedhur për të hyrë në këtë dialog: në Besëlidhjen e Sinait, flijimet e kafshëve simbolizonin vullnetin e njerëzve për t'i përkitur Perëndisë; në Aleancën e Re, përkatësia është totale: dialogu arrihet; ofertat dhe flijimet janë "shpirtërore" siç do të thotë Shën Pali;
“Nuk ke kërkuar as holokaust, as viktimë, ndaj thashë, ja, po vij unë”.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 2 Ord. VITI A

MË 15 – 1 – 2023

UNGJILLI: Gj.1,29-34

29 Të nesërmen Gjoni e pa Jezusin duke ardhur drejt tij e tha:
“Ja, Qengji i Hyjit! Ky ia shlyen mëkatin botës!
30 Ky është ai, për të cilin thashë:
‘Pas meje vjen një njeri,
i cili është më i madh se unë,
sepse ishte përpara meje!’
31 Nuk e kam njohur as vetë, por arsyeja pse erdha e jam duke pagëzuar me ujë është që ky t’i zbulohet Izraelit.”
32 Gjoni dëshmoi edhe:
“E pashë Shpirtin Shenjt tek zbriti prej qiellit porsi pëllumb dhe zuri vend mbi të. 33 Unë nuk e njihja atë, porse Ai që më dërgoi të pagëzoj me ujë, Ai edhe më tha: ‘Në atë që të shohësh se zbret Shpirti Shenjt dhe zë vend në të, ai është që pagëzon me Shpirtin Shenjt.’ 34 Unë e pashë dhe dëshmoj: Ky është Biri i Hyjit”.



LECTIO DIVINA – MEDITIM –LUTJE.

JEZUSI ËSHTË AI MBI TË CILIN BANON SHPIRTI SHENJT.

Formula e fundit është shumë solemne: “Unë e pashë dhe dëshmoj: Ky është Biri i Hyjit.” (v.34)
Në kohën e Gjon Pagëzuesit, nuk bëhej fjalë ende për afirmim teologjik në kuptimin në të cilin ne sot themi se Jezusi është Biri i Zotit, ose në kuptimin e Shën Gjonit në Prologun e tij, kur ai thotë:
" Ne e pamë lavdinë e tij,
atë lavdi që prej Atit i përket Birit të vetëm
plot hir e të vërtetë” (v. 14); për Gjon Pagëzuesin, shprehja “Biri i Hyjit” ishte sinonim i Mesisë; Prandaj, zbatimi i tij për Jezuin ishte një mënyrë për të thënë se ai ishte me të vërtetë Mesia i pritur, ai që do të sillte lumturi të përsosur në tokë. Gjon Pagëzuesi nuk mund ta perceptonte ende të gjithë misterin e Jezusit (vazhdimi vërtetoi se ai i bëri vetes shumë pyetje), por zbatimi i këtij titulli të Mesisë ndaj kushëririt të tij, djalit të Marisë, ishte tashmë i konsiderueshëm!
Pse ishte ekuivalent ky titull "Mesia" dhe bir i Zotit? Sepse çdo mbret, kur mori në dorë fronin e Jeruzalemit, mori këto dy tituj. Riti i vajosjes me vaj e bëri atë një person të shenjtëruar, "mesia" (fjala thjesht do të thotë "i lyer me vaj") dhe nga ana tjetër, ai mori titullin biri i Zotit, vetëm nga fakti se ishte mbret dhe se tani e tutje ai mund të ishte i sigurt se Perëndia e frymëzoi dhe e mbështeti atë në çdo kohë.

Ja, pra, Jezusi i caktuar nga Gjon Pagëzuesi si Mesia që është pritur tashmë për disa shekuj. Natyrisht, dikush pyet veten se çfarë e lejon Gjon Pagëzuesin që të pohojë me besim se Jezusi është me të vërtetë Mesia i Izraelit: është se ai pa me sytë e tij Shpirtin Shenjt që banonte mbi të. Dhe atje përsëri formula është shumë solemne: ““E pashë Shpirtin Shenjt tek zbriti prej qiellit porsi pëllumb dhe zuri vend mbi të. Unë nuk e njihja atë, porse Ai që më dërgoi të pagëzoj me ujë, Ai edhe më tha: ‘Në atë që të shohësh se zbret Shpirti Shenjt dhe zë vend në të, ai është që pagëzon me Shpirtin Shenjt’” (v. 32-33). Fjala “Zuri vend mbi të” që përkthehet edhe në disa Bibla me fjalën "banon" këtu është e rëndësishme: çdo mbret, në ditën e kurorëzimit të tij, mori vajosjen me vaj, një shenjë e Shpirtit që do ta kishte shoqëruar gjatë gjithë misionit të tij. Për Davidin, për shembull, u tha se Shpirti shenjt kishte rënë mbi të në atë kohë; vetëm këtu, njëri pas tjetrit, mbretërit e Izraelit kishin provuar se nuk mund të ndiqnin fare mirë nxitjet e Shpirtit. Përkundrazi, për Jezusin, Gjon Pagëzori na thotë se ai është ai mbi të cilin banon Shpirti, një mënyrë për të na thënë se e gjithë veprimi i tij do të jetë gjithashtu i Shpirtit.
Prandaj, ne e dinim se Mesia do vepronte i udhëhequr përgjithmonë nga Shpirti i Hyjit që banonte në të dhe ishte ai që do t'i sillte Shpirtin Shenjt mbarë njerëzimit. Profeti Joel kishte shpallur në emër të Perëndisë:
" Do ta ndikoj Shpirtin tim
mbi çdo njeri
e do të bëhen profetë bijtë e bijat tuaja,
pleqtë tuaj ëndrra do të shohin,
djelmoshat tuaj do të kenë vegime.
Madje edhe mbi skllevër të mi ‑ burra e gra,
në ato ditë do ta ndikoj Shpirtin tim" (Jl 3,1-2).
Pra, kur Gjon Pagëzuesi thotë:
"Jezusi është biri i Perëndisë"
ose "Unë pashë Shpirtin
duke zbritur dhe duke qëndruar mbi të",
këto janë dy mënyra absolutisht ekuivalente për të thënë: Mesia është më në fund mes nesh.


“JA, QENGJI I HYJIT! KY IA SHLYEN MËKATIN BOTËS”!


Këtë mister të Jezusit, Gjon Pagëzuesi e përshkruan përsëri në një mënyrë të tretë, por këtë herë, krejtësisht të papritur; ai thotë "Ja, Qengji i Hyjit! Ky ia shlyen mëkatin botës". Shumica e popullit të Izraelit prisnin një mbret Mesia: ai do të mbretëronte në Jerusalem (mbi të cilin, shpresohej, romakët nuk do të ishin më zotërinj): vendi do të çlirohej nga tutela e huaj (pushtimi romak), dhe më në fund do të kishte njohur sigurinë, paqen, dhe lumturinë. Por për një qengj Mesia, shumë pak njerëz do të kishin folur për të! Pra, duket se Gjon Pagëzuesi mendoi saktë se Jezusi do të ishte vërtet Mesia i pritur, por jo siç pritej!
Qengji të sjell në mendje para së gjithash qengjin e Pashkës: riti i Pashkës çdo vit u kujtonte njerëzve se Zoti i kishte lënë të lirë; natën e çlirimit nga Egjipti, Moisiu i kishte bërë popullit të praktikonin ritin tradicional, por ai kishte këmbëngulur “që tani e tutje, çdo vit, ky rit do t'ju kujtojë se Zoti ka kaluar mes jush për t'ju çliruar. Gjaku i qengjit shënon çlirimin tuaj”.
Qengji e kujton gjithashtu Shërbëtorin e Hyjit për të cilin flitet në librin e dytë të Isaisë: ai u krahasua me një qengj të pafajshëm që I mbart mëkatet e botës.
Së fundi, "Qengji i Hyjit" do të thotë Qengji i dhënë nga Zoti: këtu, ne i referohemi ofertës së Abrahamit: kur Isaku i bëri pyetjen babait të tij: "Po ku është qengji për holokaustin?”, Abrahami u përgjigj: "Perëndia do të sigurojë qengjin për olokaustin, biri im".
Prandaj kur Gjon Pagëzuesi thotë se Jezusi është qengji i Hyjit, ai e paraqet atë si çliruesin e njerëzimit (ai është qengji i Pashkës); ky qengj është dërguar nga Perëndia, i zgjedhur nga Perëndia si në historinë e Abrahamit; por kur ai i referohet shërbëtorit të Isaisë, kjo gjë nënkupton se çlirimi i njerëzimit do të kryhet nga një njeri i pafajshëm që jep jetën e tij për të shpëtuar vëllezërit e tij. Libri i Zbulesës merr këtë imazh të Qengjit të therur, të pushtuesit të së keqes: Zb. 5,6.12: “6 Atëherë vura re: në mes të fronit dhe të katër Gjallesave, në mes të udhëheqësve, qëndronte - si i prerë - Qengji, i cili kishte shtatë brirë dhe shtatë sy, që janë [shtatë] shpirtrat e Hyjit të dërguar në mbarë tokën…12 I denjë është Qengji i prerë të marrë pushtetin, pasurinë, dijen, fuqinë, nderin, lumturinë dhe lavdinë!”.
Fakti mbetet se mëkati nuk është zhdukur ende, me sa di unë! Gjon Pagëzuesi, duke parë Jezusin duke ardhur, e cakton atë si qengjin"që i shlyen mëkatet botës". Tani, që nga kjo shpallje, me sa duket, asgjë nuk ka ndryshuar në botë; Mëkatet e të gjitha llojeve janë shumëfishuar dhe spektakli i kohëve tona nuk na bën të shpresojmë se gjërat mund të rregullohen! Megjithatë, fjala e Pagëzuesit nuk mund të vihet në dyshim. Pra, çfarë do të thotë ai? Me siguri ai nuk flet për një zhdukje të pastër dhe të thjeshtë të mëkatit në të gjitha format e tij, sikur nga vala e një shkop magjik; përndryshe ku do të ishte liria jonë? Si mund të themi se Jezusi është me të vërtetë Mesia, çliruesi i njerëzimit? E vërteta është se mëkati nuk është më një fatalitet: Krishti na sjell mundësinë për të çliruar veten nga grackat e tij. Nëse mbetemi të shartuar fort pas Krishtit në të gjitha rrethanat e jetës sonë, nëse e lejojmë veten të udhëhiqemi përgjithmonë nga Shpirti Shenjt në të cilën jemi zhytur që nga pagëzimi ynë, ne mund ta zbulojmë këtë liri të re brenda vetes. Ne mund të jetojmë si Jezusi që është dashuri, shpërblim, dhe falje.
Për më tepër, referenca për shërbëtorin e Isaisë na jep çelësin e misterit: Isaia kishte parashikuar se puna për të shpëtuar njerëzimin nuk do të ishte vepër e një njeriu të vetëm, por e një populli; Të krishterët në mbarë botën formojnë këtë popull që Shën Pali e quan "Trupi i Krishtit" i cili rritet nga ora në orë nëse lejojmë që Shpirti i Zotit të veprojë në ne.
- Shpirti është Shpirti i dashurisë: tani e tutje, në Jezusin, njerëzimi çlirohet nga dyshimi dhe urrejtja: Jezusi përuron kështu njerëzimin e ri. Nga Kopshti i Edenit, Zoti i ofron njeriut të hyjë në një dialog dashurie me të: Adami refuzon, dyshon, kundërshton. Jezu Krishti, përkundrazi, është kthyer drejt Atit në qëndrimin e dialogut të përsosur, pa hije; siç thotë Shën Gjoni në Prolog, ai është "i kthyer kah Zoti" (pros ton theon). Ai është PO-ja e njerëzimit ndaj Zotit. Prandaj, Jezusi është me të vërtetë ai në të cilin plani i Perëndisë realizohet: në të, njeri, i gjithë njerëzimi hyn në bashkësinë Trinitare.
- Tani e tutje Gjon Pagëzuesi mund të tërhiqet: siç kishte thënë Simeoni, gjatë prezantimit të Jezusit në tempull: "Tani, o Zot, mund të lejosh të vdesë
shërbëtori yt në paqe
siç the ti vetë,
sepse me sytë e mi e pashë shëlbimin
që ti e bëre gati
në sy të të gjithë popujve:
Dritën që bën të të njohin Ty paganët
e që i jep nder popullit tënd, Izraelit” (Lk. 2,29-32).
Gjon Pagëzuesi thotë diçka të ngjashme:
“Gjoni e dëshmon Atë. Ai shpall:
“Ky është ai, për të cilin thashë:
‘Ai që vjen pas meje, është më i madh se unë,
sepse ishte përpara meje!’“
Gjon Pagëzuesi kishte ardhur për t'u përgatitur për ardhjen e Mesisë, tani ai i jep rrugë atij.

- Lidhja me psalmin: Gjon Pagëzuesi na tregon këtu qengjin e vërtetë të përgatitur nga Zoti: tani e tutje flijimet e përgjakshme janë shfuqizuar siç kishte thënë Psalmi 40: "Ju nuk donit as holokaust, as viktimë, ndaj thashë "ja, unë po vij" : është disponueshmëria, besimi i Birit (ajo që Shën Pali do ta quajë "bindje" e tij) që fshin mëkatet e njerëzve; disponueshmëria dhe jo sakrifica e përgjakshme.

[ninoenina]

F.A. E DIELA E 2 Ord. VITI A.

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 2 Ord…VITI A

MË 15-1-2023.


UNGJILLI: Gj. 1,29-34.

29 Të nesërmen Gjoni e pa Jezusin duke ardhur drejt tij e tha:
“Ja, Qengji i Hyjit! Ky ia shlyen mëkatin botës!
30 Ky është ai, për të cilin thashë:
‘Pas meje vjen një njeri,
i cili është më i madh se unë,
sepse ishte përpara meje!’
31 Nuk e kam njohur as vetë, por arsyeja pse erdha e jam duke pagëzuar me ujë është që ky t’i zbulohet Izraelit.”
32 Gjoni dëshmoi edhe pashë Shpirtin Shenjt tek zbriti prej qiellit porsi pëllumb dhe zuri vend mbi të. 33 Unë nuk e njihja atë, porse Ai që më dërgoi të pagëzoj me ujë, Ai edhe më tha: ‘Në atë që të shohësh se zbret Shpirti Shenjt dhe zë vend në të, ai është që pagëzon me Shpirtin Shenjt.’ 34 Unë e pashë dhe dëshmoj: Ky është Biri i Hyjit”.

LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.
Ungjijtë sinoptikë, Mateu, Marku dhe Luka, e fillojnë historinë e jetës publike të Jezusit me pagëzimin e tij në lumin Jordan.
Ungjilltari Gjon e shpërfill këtë episod, por i kushton hapësirë të mjaftueshme figurës së Pagëzuesit dhe na e paraqet atë në një mënyrë origjinale,
Sinoptikët flasin për Pagëzuesin si pararendës, atë që shkoi përpara për të përgatitur rrugën për ardhjen e Mesisë. Gjoni nuk e paraqet atë si pararendës, por si dëshmitar, atë që ka parë diçka dhe mund t'u tregojë të gjithëve përvojën që ka bërë.
Pagëzuesi paraqitet si dëshmitar i dritës, i pari që e pa këtë dritë dhe e njohu atë. Ungjilli i Gjonit, në prolog fillon duke thënë: "Erdhi një njeri i dërguar nga Zoti, emri i tij ishte Gjon, ai erdhi si dëshmitar për të dëshmuar dritën".
Ai nuk ishte drita e vërtetë, por ai duhej të dëshmonte për dritën që erdhi në botë, dritën e vërtetë që ndriçon çdo njeri: kjo dritë që erdhi nga qielli që duhet të ndriçojë errësirën e botës, është përvoja që kishte pagëzuesi.
Jezusi u paraqit në Jordan si gjithë judenjtë e tjerë që shkuan për t'u pagëzuar. Vetëm Pagëzuesi pa tek ai i ri Galileas një dritë që e magjepsi dhe ai menjëherë ndjeu nevojën për ta vënë në dukje dhe për t'ua dëshmuar të gjithëve.
Le të dëgjojmë sesi ungjilltari Gjon na tregon për takimin e Pagëzuesit me Jezusin:
Të nesërmen, duke parë Jezusin që po vinte drejt tij, tha: “Ja Qengji i Perëndisë, që heq mëkatin e botës! Është ai për të cilin thashë: "Pas meje vjen një njeri që është përpara meje, sepse ishte para meje". Unë nuk e njihja, por erdha të pagëzoj në ujë, që ai t'i zbulohet Izraelit".
Një ditë pas… është e natyrshme të pyesim veten se çfarë ndodhi një ditë më parë.
Një delegacion priftërinjsh dhe levitësh kishte ardhur nga Jeruzalemi i dërguar nga autoriteti i vendosur për të marrë në pyetje Pagëzuesin, ata donin të kishin sqarime rreth identitetit të tij dhe asaj që po bënte.
Pagëzuesi ishte një personazh që tërhiqte vëmendjen e të gjithë njerëzve me predikimin e tij. Edhe jeta e tij ngjalli pyetje, pritshmëri, shpresë dhe shumë thoshin se ai ishte Mesia.
Gjoni u përgjigjet këtyre delegatëve:"Unë nuk jam Krishti, unë pagëzoj me ujë, por midis jush qëndron ai që nuk e njihni, të cilit nuk jam i denjë t'ia zgjidh rripin e sandaleve."
Është e bukur kjo figurë e Pagëzuesit, i cili thotë: Ju nuk duhet të më shikoni mua, por atë dritë që unë tani dëshmoj se kam parë.
Një ditë pas takimit me këtë komision, Pagëzuesi sheh Jezusin duke ardhur drejt tij.
Jezusi shfaqet papritmas në skenë, është Zoti ai që tani ka filluar të tregojë veten; Jezusi do të shkojë nëpër qytete, fshatra, do të hyjë në shtëpi private, me qëllim që të tregojë fytyrën e Atit Qiellor.
Është Zoti që e bëri veten një prej nesh pikërisht për të treguar veten e më pas për të na treguar njeriun e vërtetë, njeriun e suksesshëm, djalin e Zotit.
Duke parë Jezusin duke ardhur drejt tij, Pagëzuesi thotë… - është vetëm Pagëzuesi që flet në këtë fragment, por ne nuk na thuhet se me kë po flet sepse nuk thuhet se ka njerëz rreth tij, prandaj fjalët e tij janë të qarta, dhe drejtuar edhe neve sot.
Çfarë na thotë Pagëzuesi, ai që ka parë dhe prandaj dëshmon për atë që ka parë?
Ai e tregon me gisht një njeri dhe thotë: "Ja Qengji i Perëndisë".
Figura e Pagëzuesit është e bukur, ai nuk do që ta shikojmë, por do që ta shikojmë këtë dritë për të cilën ai dëshmon; ai na thotë: nëse dëshiron që jeta jote të drejtohet nga një dritë autentike, nëse dëshiron të mos ecësh në erresirë, me rëzik që të biesh në një luginë, duke dëmtuar veten dhe të tjerët... ja drita që të tregoj, e që unë kam pare!
Pagëzuesi i jep një emër kësaj drite, është qengji! Duhet t'i ketë lënë të gjithë të hutuar, askush nuk priste që një qengj t'i jepte dritë, ata prisnin shumë më tepër në Izrael.
Sipas bekimit të shpallur nga patriarku Jakob, ata prisnin luanin e fisit të Judës, atë bishë më të fortë se të gjithë të tjerët që do të kishte shpartalluar të gjithë armiqtë dhe do të fillonte mbretërinë e Izraelit, ose prisnin mbretin, bariun e popullit të tij, atë mbret të cilit të gjithë duhet t'i ishin nënshtruar dhe të cilit do t'i kishin paguar haraç.
Në vend të kësaj, Pagëzuesi dëshmon se pa qengjin!
Për cilin qengj e kishte fjalën?
Referenca është e qartë për dy tekste biblike që ne të gjithë i njohim: i pari dhe ndoshta më i njohuri, është ai i Qengjit të Pashkëve, gjaku i të cilit i vendosur në shtalkat e shtëpive i kishte kursyer izraelitët nga kalimi i Engjëllit Shkatërrues në Egjipt. Le të kujtojmë… Zoti do të shohë gjakun e qengjit në arkitrarë dhe në dy shtalkat e derës dhe kjo do të pengojë shkatërruesin të hyjë në shtëpinë.
Ky tekst i referohej një riti arkaik të barinjve, të cilët në pranverë, për të mbrojtur kopenë e tyre nga sulmet e ndonjë shpirti të keq, kryenin këtë rit gjakatar: thernin një qengj, pastaj spërkatnin gjakun në shtalkat e shtëpisë dhe kështu shfarosësi do të ishte bllokuar nga ai gjak. Pagëzuesi bën një referencë të qartë për këtë qengj që jep gjakun e tij për të parandaluar që shfarosësi të dëmtojë njerëzit.
Pse duhet gjaku i një qengji për të çliruar botën nga ky shpirt i lig? Pse duhet të vdesë një qengj që është kafsha më e butë, më e ëmbël dhe më e dashur që njohim, e cila nuk i bën keq askujt?
Për të hequr aftësinë për të dëmtuar kafshët, sakrifica e një qengji është e nevojshme! Vetëm kur përballen me një qengj, kafshët mund të kuptojnë se janë kafshë. Nëse të gjithë janë bishë, është normale të silleni si bishë, nëse të gjithë janë hajdutë, të gjithë janë të pandershëm, të dhunshëm, mafioz… është e qartë: më të suksesshmit, më të vlerësuarit janë ata që dinë të sillen si mafiozë ose si më të dhunshëm.
Për të ndryshuar këta njerëz, është e nevojshme që të vijë dikush që është krejtësisht i ndryshëm, ai që është besnik, i ndershëm dhe kur ky person vjen, ata që janë të pabesë dhe të pandershëm, mund të kuptojnë që sjellj e tyre duhet të ndryshojë sepse është e keqe.
Me ardhjen e këtij qengji, na thotë Pagëzuesi, filloi një mbretëri krejtësisht e ndryshme nga të mëparshmet: jo më mbretëria e atyre që u marrin jetën të tjerëve, por mbretëria e atyre që japin jetën e vet për të tjerët.
Referenca e dytë i përket librit të Isaisë ku flet për një "shërbëtor të Zotit" misterioz, për të cilin thotë: "Ai ishte si një qengj i çuar në thertore, si një dele e heshtur përpara atyre që qethin, ai u numërua në mesin e të ligjve, ndërsa mbarti mëkatin e shumë njerëzve dhe ndërmjetësoi për mëkatarët".
Edhe këtu imazhi i dikujt që sillet si qengj dhe kështu ia heq mëkatin botës.
Si e heq mëkatin e botës ky qengj?
Para së gjithash kjo folje "të heq" ndoshta nuk jep një ide të mirë, folja greke është "airein" që do të thotë "të zhdukësh mëkatin" nga bota: Mëkati nuk është shkelja e një urdhri për të cilin njeriu duhet të dënohet sepse nuk iu bind një urdhëri, jo! Mëkati është humbja e njeriut, kur njeriu nuk sillet si burrë dhe për rrjedhojë ndikon negativisht në identitetin e tij njerëzor. Një njeri nëse është i dhunshëm, i korruptuar, i shpërbërë, ndikon në identitetin e tij... ky është mëkat!
Çfarë erdhi për të bërë ky qengj?
Për të zhdukur, për të eliminuar mëkatin, për të zhdukur mëkatin.
Le të kuptojmë mirë ... Për të shlyer mëkatin ky qengj duhet të paguajë për të gjitha mëkatet që janë bërë? Jo, mjaft më këtë marrëzi! Ati Qiellor nuk ka nevojë të shihte dikë të vuante për të falur mëkatin.
Ai e dërgoi këtë qengj për të fshirë mëkatin e botës, domethënë ai vjen për t'i dhënë fund atij mentaliteti të lig, asaj force djallëzore që na bën të sillemi jo si fëmijë të Zotit: është ajo shtysë që na shtyn të sillemi ende si bisha të egra kundër njerëzve, ashtu si paraardhësit tanë paranjerëzor.
Ai nuk vjen për të fshirë një shkelje, ai vjen për të hequr errësirën që mbështjell botën dhe e pengon atë të shohë fytyrën e vërtetë të Zotit dhe njeriut të vërtetë. Pagëzuesi donte të thoshte që Jezusi nuk do ta zhdukë të keqen, duke dhënë një lloj amnistie, ai e kapërcen atë duke futur në botë një dinamizëm të ri, një forcë të parezistueshme, Shpirtin e tij, jetën e re që nga brenda i sjell njerëzit të sillen në mënyrë njerëzore.
Ai - thotë Pagëzuesi - është ai për të cilin kam folur, pas meje vjen ai që ishte para meje. Pagëzuesi largohet, nuk është ai që duhet ta shikojmë, ai nuk është shpëtimtari dhe më pas rrëfen udhëtimin që ka bërë shpirtërisht për të parë këtë dritë, dritën e botës që na tregon se si të jemi burra.
Pagëzuesi thotë dy here: “nuk e kam njohur”, një injorancë e plotë e identitetit të këtij qengji!
Kushdo që dëshiron të njohë identitetin e vërtetë të Jezusit duhet, mbi të gjitha, të bëhet i vetëdijshëm për injorancën e tij dhe për këtë arsye të inkurajohet të hapë sytë, të kërkojë me të vërtetë këtë dritë: duhet të zhvishet nga idetë e tij të paracaktuara për Zotin dhe të jetë një njeri i suksesshëm.
Si e kuptoi Gjon pagëzuesi këtë identitet të tij?
Tani ai na flet për identitetin e tij! Le ta dëgjojmë zbulesën e Shpirtit:
Gjoni dëshmoi duke thënë: «E kam parë Shpirtin që zbret si një pëllumb nga qielli dhe qëndron mbi të. Unë nuk e njihja, por pikërisht ai që më dërgoi të pagëzoja në ujë, më tha: "Ai mbi të cilin do të shohësh Shpirtin të zbresë dhe të mbetet mbi atë, është ai që pagëzon në Shpirtin Shenjt". Dhe unë pashë dhe dëshmova se ky është Biri i Perëndisë".
Gjoni dëshmoi duke thënë: "Pashë Shpirtin që zbriste si një pëllumb nga qielli dhe qëndronte mbi të".
Kjo është dëshmia e asaj që Pagëzuesi pa dhe çfarë ai dëshiron që ne të shohim gjithashtu. Ai pa që Shpirti zbret mbi Jezusin si një pëllumb dhe qëndron mbi të!
Referenca ka të bëjë qartë me pagëzimin, i cili nuk është transmetuar nga Gjoni, Shpirti u mbështet tek Jezusi jo përkohësisht, siç ndodhi me personazhet e Besëlidhjes së Vjetër që u thirrën për të kryer një mision dhe pasi ai mision mbaroi, ata nuk ishin më të mbushur me Shpirtin që u ishte dhënë atyre për të kryer një shërbim të caktuar, pastaj ata u kthyen në gjendjen e tyre të mëparshme. Në Jezusi nuk ndodhi kështu: Shpirti vazhdon të banojë tek ai.
Këtu imazhi i pëllumbit është shumë domethënës: atëherë si tani, pëllumbi është simboli i lidhjes me shtëpinë e dikujt, pëllumbi kthehet gjithmonë në shtëpinë e tij; pëllumbat bartës, siç e dimë, kur lihen të lirë, kthehen: kanë nevojë vetëm për pak kohë për të kuptuar drejtimin në të cilin duhet të orienëtohen dhe më pas shkojnë në folenë e tyre.
Pagëuesi thotë: E pashë Shpirtin të banonte te Jezusi si një pëllumb: ashtu si një pëllumb kërkon folenë e tij, Shpirti në plotësi gjen banesën e tij në Jezusin.
“Ai pagëzon në Shpirtin Shenjt”.
Pagëzimi do të thotë zhytje, zhytje në Shpirtin, pagëzimi i Jezusit nuk është zhytje në një lëng të jashtëm për njeriun, pagëzimi në Shpirt do të thotë ta lëmë veten të ngopet, të njomet nga urtësia e re, ajo që vjen nga qielli, ta lëmë veten të ngopet nga ajo forcë hyjnore që çon në dashurinë e Shpirtit.
Nuk është një ujë që na lan nga jashtë, por është një lëng si ai i hardhisë që më pas, në momentin e duhur, kalon në frut.
Kjo limfë që është Shpirti hyjnor, është jeta hyjnore që na është dhënë nga Krishti: pagëzimi i Gjonit një larje e trupit, ishte i jashtëm, ndërsa pagëzimi i Jezusit në Shpirt është dhurata e kësaj jete të re dhe është ky Shpirt që mposht dhe shkatërron mëkatin, shkatërron çnjerëzoren që është prezente pikërisht për kushtetutën tonë, atë që një ditë e quanin "mëkati origjinal".
Shpirti na çliron nga të gjitha këto forca që na çnjerëzojnë!
Gjon Pagëzuesi vazhdon duke thënë: "Kam dëshmuar se ky është biri i Perëndisë".
Nëse e mirëpresim dëshminë e Pagëzuesit, gjatë këtij viti jemi ftuar që t'i mbajmë sytë gjithmonë të përqendruar te Jezusi, sepse duke e parë atë, shohim fytyrën e Zotit dhe njeriun e suksesshëm, i cili gjithmonë udhëhiqet nga jeta hyjnore, nga Shpirti.
Unë dua t'i bëj një referencë përfundimtare asaj shprehjeje, atij imazhi që u përdor nga Gjoni: "Ja qengji i Perëndisë"
Është një shprehje që dëgjojmë të përsëritet pikërisht gjatë kremtimit eukaristik kur meshtari na fton në dasmën e qengjit; në dasmën e qengjit do të thotë – ne e dimë se çfarë janë dasmat – do të thotë bashkim i jetës me tjetrin. Jemi të ftuar, në banketin eukaristik, të bashkojmë jetën tonë me jetën e qengjit, duhet të bëjmë një zgjedhje… të vendosim se cilës mbretëri duam t'i përkasim: mbretërisë së paranjerëzorit apo mbretërisë së njeriut të suksesshëm, njeriut i cili udhëhiqet nga Shpirti.
Ja propozimi që na bën, me anë të priftit që thotë: “Ja qëngji i Hyjit…”, na fton të asimilojmë historinë e tij dhe kur hamë bukën, ta asimilojmë bukën, që të bëhet pjesë e vetes sonë.
Këtu, zgjedhja që na propozohet është të asimilojmë jetën e qengjit që është një jetë e dhënë nga dashuria.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 Ord. VITI A

MË 22-1-2023

LEXIMI I PARË: Is. 8,23b-9,3.

Në kohën e kaluar e përbuzi tokën e Zabulonit e tokën e Neftaliut, por në kohën e fundit do ta bëjë të lavdishme udhën përgjatë detit, përtej Jordanit, Galilenë pagane.
1 Populli që ecte në errësirë,
pa një dritë të madhe;
për banorët, që jetonin në krahinën e hijes së vdekjes,
zbardhi për ta drita.
2 Ti e shtove gëzimin,
e madhërove harenë;
ata gëzohen në praninë tënde
si njerëzit që i gëzohen korrjes,
si gëzohen kur ndajnë prenë.
3 Sepse ti e thyeve si ditën e Madianit
zgjedhën e tij të rëndë,
lozën e krahut të tij,
e shkopin e atij që e dëbonte përpara.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

FRIKË NË JERUSALEM

Në kohën në fjalë, mbretëria e Izraelit ishte e ndarë në dysh: Davidi dhe pastaj Solomoni ishin mbretër të të gjithë popullit të Izraelit; por, nga vdekja e Solomonit, në vitin 933 p.e.s., uniteti u prish, (flItet për skizmë të Izraelit); dhe u formuan dy mbretëri shumë të ndryshme dhe madje ndonjëherë në luftë me njëra-tjetrën: në veri, quhej Izrael, ishte ajo që mbante emrin e popullit të zgjedhur; kryeqyteti i saj ishte Samaria; në jug quhej Juda dhe kryeqyteti i saj ishte Jeruzalemi. Kjo e dytë ishte me të vërtetë mbretëria legjitime, sepse në fronin e Jeruzalemit janë pasardhësit e Davidit, ata që janë bartës të premtimeve të Perëndisë.
Isaia predikon në mbretërinë e jugut, por, çuditërisht, të gjitha vendet që përmenden këtu i përkasin mbretërisë së veriut: rruga për në det, toka përtej Jordanit dhe Galilesë...”: Zabuloni, dhe Neftali… këta janë pesë emra vendesh që janë në mbretërinë e Veriut; Zabuloni dhe Neftali: këta janë dy nga dymbëdhjetë fiset e Izraelit; dhe territori i tyre korrespondon me Galilenë, në perëndim të liqenit të Tiberiadës; janë vende në veri të tokës së Izraelit. Rruga për në det, siç tregon edhe emri i saj, është një rrugë që gjendet në fushën bregdetare në perëndim të Galilesë; më në fund, ajo që Isaia e quan tokën përtej Jordanit është Transjordania e sotme.
Këto detaje gjeografike na lejojnë të hipotezojmë ngjarjet historike për të cilat aludon Isaia; sepse këto tre rajone, Galilea, Transjordania dhe fusha bregdetare, patën një fat të veçantë gjatë një pjese shumë të vogël të historisë, midis viteve 732 dhe 721 para Krishtit. Në atë kohë fuqia në rritje në rajon ishte Perandoria Asiriane, kryeqyteti i së cilës ishte Ninive. Këto tre rajone ishin të parat që u aneksuan nga mbreti i Asirisë, Tiglath-Pilezer III, në vitin 732. Më pas, në vitin 721, e gjithë mbretëria e Samarisë u aneksua (përfshirë qytetin e Samarisë).
Prandaj, me siguri Isaia i referohet kësaj pjese të historisë. Është pikërisht në këto tre rajone që Isaia premton një përmbysje radikale të situatës: “Në kohën e kaluar e përbuzi tokën e Zabulonit e tokën e Neftaliut, por në kohën e fundit do ta bëjë të lavdishme udhën përgjatë detit, përtej Jordanit, Galilenë pagane” ( v. 1).
Nuk e harroj atë që thashë më sipër, domethënë që Isaia predikon në Jeruzalem; dhe padyshim mund të pyesim veten se si mund të interesojnë mbretërinë e Jugut këto lloj premtimesh për mbretërinë e Veriut.
Përgjigja mund të jetë se mbretëria e jugut nuk është indiferente ndaj asaj që ndodh në veri, të paktën për dy arsye: së pari, duke pasur parasysh afërsinë e tyre gjeografike, kërcënimet që rëndojnë mbi njërën, do të rëndojnë herët a vonë në tjetrën: kur Perandoria Asiriane merr në zotërim Veriun, Jugu ka gjithçka për t'u frikësuar. Dhe, për më tepër, kjo mbretëri jugore (Jerusalemi) është tashmë një vasal i perandorisë asiriane; ende nuk është shtypur, por e ka humbur autonominë. Nga ana tjetër, arsyeja e dytë, mbretëria jugore e interpreton ndarjen e mbretërisë unike të Davidit dhe të Salomonit në dy mbretëri si një grisje në një fustan që duhet të kishte mbetur i fortë dhe pandarë pa probleme: ajo ende shpreson për ribashkim, nën udhëheqjen e saj, natyrisht.



POR LE TË MOS JETOHET NË DËSHPËRIM!

Tani, pikërisht, këto premtime të bëra për mbretërinë e Veriut rezonojnë në mbretërinë e jugut në një mënyrë të qartë duke ringjallur shpresën:
“Populli që ecte në errësirë,
pa një dritë të madhe;
për banorët, që jetonin në krahinën e hijes së vdekjes, zbardhi për ta drita” (Is.9,1).
Në disa përkthime të Biblës mund të lexohet sot:
“Njerëzit që ecnin në errësirë panë të lindte një dritë e madhe;
mbi banorët e tokës së hijes ka ndriçuar një dritë”.
Janë dy fraza që ishin pjesë e ritualit të kurorëzimit të çdo mbreti të ri. Tradicionalisht, ardhja në pushtet e një mbreti të ri krahasohej me lindjen e diellit, pasi pritej të rikthente madhështinë e dinastisë. Prandaj bëhet fjalë për një kurorëzim mbretëror. Dhe thuhet se ky mbret do t’i sigurojë drejtësinë dhe paqen mbretërisë jugore dhe ribashkimin e dy mbretërive.
Dhe vërtet, pak më poshtë, Isaia e shpreh me force këtë shpresë:
“Sepse na lindi një foshnjë,
fituam një djalë.
Në krahun e tij u vu shenja e mbretërisë.
Për emër do të quhet:
Këshilltar i mrekullueshëm, Hyj i fortë,
Atë i amshueshëm, Princ i Paqes.
E madhe do të jetë mbretëria e tij
dhe paqja s’do të ketë mbarim
mbi fronin e Davidit e mbi mbretërinë e tij,
që ai do ta forcojë e do ta bëjë të fuqishme
në të drejtë e në drejtësi” (Is, 9,5-6).
Na lindi një fëmijë, një djalë na dha...”
Edhe këto fraza janë në formulën e zakonshme për kurorëzime.
Në këtë kohë, delfini i vogël Ezekia është shtatë vjeç. Ai është Emanueli i famshëm i premtuar tetë vjet më parë nga profeti Isaia mbretit Akaz. Le ta rikujtomë këtë premtim të madh:
“Ja, virgjëra do të ngjizë e do të lindë një djalë e për me emër do ta quajë Emanuel!” (Is 7,14).
Me të, shpresa mund të rilindë: Ai do të jetë “princi i paqes", thotë Isaia. Sepse, profeti është i sigurt se Zoti e mbështet popullin e tij në dëshirën për liri, ai nuk do ta lërë pafundësisht nën tutelën e fuqive të mëdha të huaj.
Pse kjo siguri që sfidon të gjitha provat e realitetit? Thjesht sepse Zoti nuk mund ta mohojë vetveten, siç do të thoshte më vonë Shën Pali: Zoti dëshiron të çlirojë popullin e tij nga çdo skllavëri e çdo lloji. Kjo është siguria e besimit.
Kjo siguri bazohet në kujtesën: Moisiu kishte këmbëngulur shpesh në të: "Kini kujdes të mos harroni atë që Zoti ka bërë për ju": sepse nëse e humbim atë kujtesë, ne jemi të humbur; le të kujtohet sërish Isaia që i tha mbretit Akaz: “Nëse s’do t’më besoni,.
nuk do të shpëtoni!” (Is. 7,9)
Nëse nuk beson, nuk do të mund të qëndrosh në këmbë; në çdo kohë sprove, errësirë, siguria e profetit se Zoti nuk do të dështojë në premtimet e tij, i dikton atij një profeci fitoreje.
Një fitore që do të jetë "Si në ditën e fitores mbi Madianit": një fitore e Gideonit mbi Madianitët kishte mbetur e famshme: në kohën e gjykatësve, domethënë përpara monarkisë, një fis nomad, Madianitët, terrorizoi popullsinë me devetë e saj sepse shkatërroi të gjitha të korrat dhe kreu bastisje të pamëshirshme. Dhe Perëndia kishte zgjedhur Gideonin për të shpëtuar popullin e tij. Madianitët ishin të panumërt dhe trupa e Gideonit përbëhej nga vetëm treqind njerëz. E pra, ata treqind burra, në mes të natës, të armatosur vetëm me drita e bori, kishin shpartalluar kampin e armiqve. Sekreti i tyre, sigurisht, ishte besimi i tyre në praninë e Zotit.
Mesazhi i Isaias është: “Mos ki frikë. Zoti nuk do ta braktisë kurrë dinastinë e Davidit". Mund të përkthenim për sot: mos ki frikë, tufë e vogël: është nata që duhet të besojmë në dritë. Cilado qoftë errësira që mbulon botën dhe jetën e njerëzve, si dhe jetën e komuniteteve tona, le të zgjojmë shpresën tonë: Zoti nuk e braktis planin e tij të dashurisë për njerëzimin.
Kur lexojmë Biblën, nuk duhet të harojmë që nuk lexojmë një libër historie apo gjeografie. Pra, pse e lexojmë këtë tekst nga Isaia? Për të rimbushur energjitë tona: sepse ajo që lexojmë këtu te Isaia është një predikim i vërtetë mbi shpresën. Ndërsa Isaia u kujtoi bashkëkohësve të tij historinë e Gideonit, edhe ne duhet të kujtojmë vazhdimisht se Perëndia nuk e braktisi kurrë popullin e tij dhe nuk do ta braktisë kurrë!

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 Ord…VITI A

MË 22 – 1 – 2023.

PSALMI: 27, 1.4.13-14.

Zoti është drita ime dhe shpëtimi im,
kë do të kem frikë?
Zoti është mbrojtësi i jetës sime,
para kujt do të dridhem?

4 Për një gjë të vetme i lutem Zotit,
vetëm atë ia kërkoj
që të jetoj në Shtëpinë e Zotit
të gjitha ditët e jetës sime,
që ta shijoj kënaqësinë e Zotit
e ta vërej Shtëpinë e Zotit.

13 Besoj se do t’i shijoj të mirat e Zotit
në tokën e të gjallëve.
14 Shpreso në Zotin: bëhu burrë!
Ji zemërfortë e prite Zotin!


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE

"ZOTI ËSHTË DRITA IME DHE SHPËTIMI IM"
"
në meditimin e qendimit të Davidit e duke qenë i sigurt që në atë qendrim ishte burimi i besimit të pakushtëzuar të tij.
Zoti është drita ime dhe shpëtimi Im": këto shprehje në vetën e parë njëjës nuk na mashtrojnë: është njëjës kolektive: është i gjithë populli i Izraelit që këtu shpreh besimin e tij të pamposhtur te Zoti, në të gjitha rrethanat. Periudhat e dritës, periudhat e errësirës, rrethanat e lumtura, rrethanat e trishtuara, ky popull i ka përjetuar gjithçka! Dhe në mes të të gjitha aventurave të tij, ai e ruajti besimin, e thelloi besimin. Ky psalm është një dëshmi e shkëlqyer për këtë.
Këtu shprehen me imazhe aventurat e ndryshme të historisë së tij: njihet një proces që përdoret shumë shpesh në psalme dhe që quhet “ngjeshje”; teksti flet për situata individuale shumë specifike: për një të sëmurë, një të pafajshëm që u dënua padrejtësisht, një fëmijë të braktisur, ose një mbret, ose një levit... (dhe për më tepër, nëse lexojmë të gjithë këtë psalm 27, do të shohim se psalmi flet për të gjitha këto situata); por në fakt, të gjitha këto situata në dukje individuale, ishin në atë kohë situata e të gjithë popullit të Izraelit; duhet të lexohet: "Izraeli është si një i sëmurë i shëruar nga Zoti, si një i pafajshëm i dënuar padrejtësisht, si një fëmijë i braktisur, si një mbret i rrethuar" dhe është vetëm nga Zoti që Izraeli në të gjitha ato situata, pret rehabilitimin, ose çlirimin e tij... Duke shkuar përmes Besëlidhjes së Vjetër, mund të gjenden lehtësisht të gjitha situatat e sakta historike të cilave u referohet edhe në këtë psalm dhe që populli i izraelit ka vuajtur gjatëhisorisë së tij.
Në vargjet e ruajtura nga leksionari për sot, ka dy imazhe: e para është ajo e një mbreti; ndonjëherë Izraeli është krahasuar me një mbret të rrethuar nga armiqtë; Zoti i tij e mbështeti gjithmonë;
" Zoti është drita ime dhe shpëtimi im,
kë do të kem frikë?
Zoti është mbrojtësi i jetës sime,
para kujt do të dridhem?” (v.1),
dhe
"Kur më sulen keqbërësit
për të më ngrënë gjallë,
kundërshtarëve të mi e armiqve të mi,
ora u liget dhe rrëzohen.
Le të çohet, në dashtë, edhe një ushtri e tërë
kundër meje: zemra nuk më trembet,
le të shpërthejë, në dashtë, edhe lufta kundër meje;
edhe atëherë jam plot shpresë” (v.2-3).
Nëse të ligjtë vijnë kundër meje për të më copëtuar, ata janë kundërshtarët e mi që humbasin këmbët e tyre dhe bien. Le të ngrihet para meje një ushtri, zemra ime është pa frikë, le të fillojë beteja kundër meje, mbetem i sigurt. Qoftë sulmi i befasishëm i Amalekitëve në shkretëtirën e Sinait, në kohën e Moisiut, ose kërcënimi i mbretërve të Samarisë dhe Damaskut kundër mbretit të varfër të terrorizuar Akaz rreth vitit 735, ose rrethimi i Jeruzalemit në 701 nga mbreti asirian , Senakeribi dhe disa të tjerët...
Përballë këtyre rreziqeve, ka dy qëndrime të mundshme: i pari është ai i mbretit David, një njeri si të tjerët, një mëkatar si të tjerët (historia e tij me Bersabën ishte e famshme), por një besimtar i sigurtë që Zoti ishte i pranishëm dhe e përkrahte me forcen e tij. Ai mbeti model për popullin e tij. Nga ana tjetër, gjatë Ardhjes, në një tekst të profetit Isaia, takuam mbretin Akaz, i cili nuk kishte të njëjtin besim: në një situate shumë të vështirë dhe të rrezikshme, si lexojmë në librin e Isaisë, mbreti ra nga paniku në kohën e rrethimit të Jeruzalemit:
“Atëherë zemra e Akazit e zemra e mbarë popullit u dridh
siç dridhen pemët e pyllit kur fryn era”(Is. 7,2).
Dhe paralajmërimi i Isaisë ishte shumë i fortë; i kishte thënë mbretit:
“Nëse nuk beson, nuk do të mund të shpëosh”, nuk do të durosh.
Meqë ra fjala, Isaia po bënte lojë fjalësh: "Amen" është e njëjta fjalë, në hebraisht, që do të thotë "beso, qëndro në besim" dhe "ki durim": kjo mund të na ndihmojë të kuptojmë kuptimin e fjalës "besim" në Bibël.
Po kthehem te dy qëndrimet e kundërta të Davidit dhe Akazit: populli i Izraelit, natyrisht, i ka përjetuar këto dy lloje qëndrimesh, por, nga ana tjetër, në lutjet ai u ringjall besnikërinë dhe shpresën e tij ,


PËR NJË GJË E VETME I LUTEM ZOTIT, VETËM ATË IA KËRKOJ.


Ose përsëri, dhe ky është imazhi i dytë, Izraeli mund të krahasohet me një Levit, një shërbëtor i tempullit, e gjithë jeta e të cilit zhvillohet brenda rrethinave të tempullit të Jeruzalemit:
" Për një gjë të vetme i lutem Zotit,
vetëm atë ia kërkoj
që të jetoj në Shtëpinë e Zotit
të gjitha ditët e jetës sime,
që ta shijoj kënaqësinë e Zotit
e ta vërej Shtëpinë e Zotit” (v.4).
Kur ne e dimë se Levitët ishin të lidhur me shërbimin e tempullit të Jeruzalemit dhe e ruanin atë ditë e natë, aludimi është shumë i qartë; në këtë Levit, ne mund të shohim qartë portretin e të gjithë popullit. Ashtu si është fisi i Levitëve, midis dymbëdhjetë fiseve të Izraelit, ai që është shuguruar për shërbimin e shtëpisë së Zotit, i gjithë populli i Izraelit, është, midis gjithë popujve të tokës, ai që i është shuguruar Zotit, ai që i përket Zotit.
Së fundi, strofa e fundit:
“Besoj se do t’i shijoj të mirat e Zotit
në tokën e të gjallëve”(v.13)
bën që të mendojmë për Jobin në mënyrë të papërmbajtshme:
“E pra e di se gjallë e kam Shpaguesin,
Ai i sprasmi përmbi dhe do të ngritet,
26 e pas kësaj lëkure që ma ropën
në mishin tim Hyjin do ta shoh” (Jb. 19,25-26).
As autori i Psalmit 27 dhe as ai i librit të Jobit ende nuk e morën parasysh mundësinë e ringjalljes individuale; shprehja "toka e të gjallëve" i referohet kësaj toke. Ata kanë edhe më shumë merita, ndoshta: në Izrael shpresa është aq e fortë sa jemi të sigurt se Zoti do të ndërhyjë për ne. Natyrisht, këto tekste marrin edhe më shumë forcë që nga momenti kur lind besimi në Ringjallje.
" Besoj se do t’i shijoj të mirat e Zotit
në tokën e të gjallëve”(v13).
Sa i përket fjalisë së fundit:
"Shpreso te Zoti, ji i fortë dhe ki guxim; shpreso te Zoti",
ndoshta është një aludim për fjalën që Zoti i kishte drejtuar Jozueut, në momentin e nisjes së marshimit drejt toka e premtuar, toka e të gjallëve:
" 9 Pse a nuk të kam urdhëruar:
‘Ti vetëm ji burrë i fortë e ki guxim!
Mos u tremb as mos ki frikë,
sepse me ty së bashku është Zoti, Hyji yt,
në të gjitha ndërmarrjet e tua’”? (Js 1,9).
Kjo strofë e fundit pasqyron, edhe një herë, besimin e pazhdukshëm të popullit të Izraelit:
“ Besoj se do t’i shijoj të mirat e Zotit
në tokën e të gjallëve.
Shpreso në Zotin: bëhu burrë!
Ji zemërfortë e prite Zotin!” (v.13-14).
Jam i sigurt se do të shoh bujarinë e Zotit në tokën e të gjallëve. Ky besim, siç e dimë, bazohet në kujtesën e veprës së Perëndisë dhe është kjo që autorizon shpresën: “Shpreso te Zoti, ji i fortë dhe merr guxim; shpreso në Zotin”.
Shpresa është besimi në të ardhmen. André Chouraqui e quajti atë "kujtesa e së ardhmes".
Prandaj nuk është për t'u habitur që ky psalm propozohet për ditët e funeraleve: ditët e zisë janë ato kur ne me të vërtetë kemi nevojë të rrënjosim veten, të rimbushim bateritë tona në besimin dhe shpresën e etërve tanë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LLITURGJISË

E DIELA E 3 Ord VITI A

MË 22 – 1 – 2023.

UNGJILLI: Mt, 4,12-23.

12 Kur Jezusi e mori vesh se e kishin burgosur Gjonin, u tërhoq në Galile.
13 E la Nazaretin e shkoi e u vendos me banesë në Kafarnaum, qytet bregdetar në krahinën e fisit të Zabulonit e të Neftalit,
14 që të shkonte në vend fjala që tha Isaia profet:
15 “Tokë e Zabulonit e tokë e Neftalit,
në drejtim të detit, përtej Jordanit,
Galileja pagane,
16 populli që gjendej në errësirë,
pa një dritë të madhe;
atyre që banonin në krahinën e hijes
e vdekjes u lindi drita.”
17 Që atëherë Jezusi filloi të predikojë: “Kthehuni, se Mbretëria e qiejve është afër!”
Jezusi bën nxënës të vet katër peshkatarë
18 Ndërsa Jezusi po ecte afër Detit të Galilesë, pa dy vëllezër ‑ Simonin që quhet Pjetër dhe Andreun, të vëllanë e tij, duke hedhur rrjetën në det: ishin peshkatarë. 19 E u tha: “Ejani pas meje e unë do t’ju bëj peshkatarë njerëzish!”
20 Ata menjëherë lanë rrjetat e shkuan pas tij.
21 Duke vazhduar rrugën më tej, pa dy vëllëzër të tjerë, Jakobin e Zebedeut dhe Gjonin, vëllain e tij, në lundër bashkë me Zebedeun, atin e tyre, duke rregulluar rrjetat dhe i thirri. 22 Ata aty për aty lanë lundrën dhe babain e shkuan pas tij.
23 Jezusi shkonte prej një vendi në një vend tjetër nëpër mbarë Galilenë, duke mësuar në sinagogat e tyre, duke predikuar Ungjillin e Mbretërisë e duke shëruar në popull çdo sëmundje e çdo pamundësi.
24 E u hap zëri për të anembanë Sirisë; i sillnin tek ai të gjithë ata që i mundonte ndonjë e keqe prej sëmundjesh e ndeshtrashash të larmishme ‑ të djallosur, epileptikë, të shituar; dhe i shëronte. 25 E pas tij shkonte një mori e madhe njerëzish prej Galilesë, prej Dekapolit, prej Jerusalemit, prej Judesë dhe prej krahinës përtej Jordanit.



LECTIO DIVINA – MEDITIM –LUTJE.

REALIZIMI I PROJEKTIT TË ZOTIT

Jemi në kapitullin 4 të Ungjillit sipas Mateut; në tre kapituj të pare Mateu së pari na ka treguar një gjenealogji të gjatë që e vendos Jezusin në historinë e popullit të tij, dhe në veçanti në pasardhësit e Davidit; pastaj na flet për shpalljen që i bëri Jozefit nga engjëlli i Zotit: “Jozef, bir i Davidit, mos ki frikë ta marrësh Marinë, gruan tënde, në shtëpinë tënde, sepse fëmija që ka lindur në të vjen nga Shpirti Shenjt; ajo do të lindë një djalë dhe ju do t'i vini emrin Jezus (që do të thotë: Zoti-shpëton), sepse është ai që do ta shpëtojë popullin e tij nga mëkatet e tyre”. Dhe Mateu specifikoi: “E gjithë kjo ndodhi për të përmbushur fjalën e Zotit të thënë nga profeti: Ja, virgjëra do të ngjizë e do të lindë një djalë e për me emër do ta quajë Emanuel” që përkthehet "Zot me ne": që ishte një citim nga Isaia 7,14, një mënyrë për të na thënë: "Më në fund premtimet u përmbushën, më në fund Mesia i shumëpritur është këtu".
Dhe të gjitha episodet e mëposhtme përsërisin këtë mesazh të arritjes, secili në mënyrën e vet: vizita e Magëve, ikja në Egjipt, masakra e fëmijëve të Betlehemit, kthimi nga Egjipti dhe vendosja e Jozefit, Marisë dhe foshnjës Jezusi në Galile, në Nazaret... predikimi i Gjon Pagëzuesit, pagëzimi i Jezusit dhe në fund historia e tundimeve të Jezusit; të gjitha këto tregime janë të mbushura me citate të qarta nga Shkrimet dhe një mori aludimesh biblike.
Dhe tani jemi plotësisht të përgatitur për të dëgjuar tekstin e sotëm; edhe ai është mbushur me aludime dhe që në fillim, për më tepër, Mateu citon profetin Isaia për të treguar qartë pse Jezusi u largua nga Nazareti dhe u vendos me banesë në Kafarnaum.
Qyteti i Kapernaumit është në Galile, në brigjet e liqenit të Tiberiadës, të gjithë e dinë këtë; pse Shën Mateu ndjen nevojën të specifikojë se ndodhet në territoret e Zabulonit dhe të Neftalit? Këta dy emra të fiseve të lashta të Izraelit nuk ishin pjesë e gjuhës së përditshme, ishin emra të së shkuarës! Dhe përveç kësaj, pse i lidh dy emrat "Zabulon dhe Neftali"? Kur lexojmë përshkrimin e territorit të këtyre fiseve në librin e Jozueut, mund të shohim qartë se kur vendi ndahej midis fiseve, parimi ishte pikërisht përcaktimi i qartë i territorit të çdo fisi; i njëjti qytet nuk u përket dy fiseve në të njëjtën kohë; kjo dëshmon se shqetësimet e Shën Mateut nuk janë të rendit gjeografik, por telogjik.


MBRETI I VËRTETË I BOTËS ERDHI DHE BANOI TEK NE.

Ai dëshiron t'u kujtojë dëgjuesve të tij një premtim të famshëm të Isaisë:
“Në kohën e kaluar e përbuzi tokën e Zabulonit e tokën e Neftaliut,
por në kohën e fundit do ta bëjë të lavdishme udhën përgjatë detit,
përtej Jordanit, Galilenë pagane” (Is. 8,23).
Në kohën e pushtimit asirian, në shekullin e tetë, këto dy fise (Zabulun dhe Neftali) territoret e të cilëve kufizoheshin, së bashku u aneksuan në të njëjtën kohë nga përandoria asiriane. Dhe profeti vazhdoi:
"Populli që ecte në errësirë,
pa një dritë të madhe;
për banorët, që jetonin në krahinën e hijes së vdekjes,
zbardhi për ta drita” (Is. 9,1).
Kjo formulë u përdor gjatë ceremonisë së kurorëzimit të një mbreti të ri: ardhja e tij, si premtimi i një epoke të re, u krahasua me lindjen e diellit.
Duke evokuar këtë profeci, Mateu i referoi mbërritjes së Jezusit në Galile këto fraza rituale të kurorëzimit: një mënyrë për të na thënë se mbreti i vërtetë i botës ka ardhur të jetojë me ne. Po, më në fund drita ka gdhirë mbi Izraelin dhe mbi gjithë njerëzimin; Galilea, udhëkryqi i kombeve, siç u tha, është dera e hapur për botën: prej saj, shpëtimi i Zotit i sjellë nga Mesia do të rrezatojë për të gjitha kombet.
Në të njëjtën kohë, Mateu njofton tashmë me pak fjalë zbardhjen e ngjarjeve që do të pasojnë; në rrëfimin e nisjes së Jezusit për në Galile, pas arrestimit të Gjon Pagëzuesitt, Mateu na tregon qartë dy gjëra: së pari se e gjithë jeta e Krishtit është nën shenjën e persekutimit... por së dyti edhe fitorja përfundimtare mbi të keqen: Jezusi pati persekutime, është e vërtetë, por duke e bërë këtë, ai e çon Lajmin e Mirë më tej: nga e keqja, Zoti nxjerr të mirën... fundi i Ungjillit do të na tregojë se nga vuajtja dhe vdekja, Zoti nxjerr Jetën.



SHPËTIMI I HYJIT ËSHTË NË ECJE, ËSHTË DUKE ARDHUR.


Tani është Jezusi në Kafarnaum dhe Mateu përdor një formulë në dukje banale: "Që atëherë”; por nëse e shikojmë nga afër, ai e përdor atë vetëm një herë, shumë më vonë, në kapitullin 16,21: kjo nuk është rastësi; të dyja herët është një pikë kthese e madhe; këtu “Që nga ai moment Jezusi filloi të shpallte: Kthehuni në besim, sepse Mbretëria e Qiellit është afër. » ; në kapitullin 16, do të jetë "Që atëherë Jezusi filloi t'u tregonte dishepujve të tij se duhej të shkonte në Jerusalem, të vuante shumë nga duart e pleqve, të priftërinjve të lartë dhe të skribëve, të vritej dhe të ringjallte ditën e tretë". (Mt 16,21).
Në të vërtetë, në episodin e sotëm, që na flet për fillimin e jetës publike të Jezusit, jemi në një pikë kthese të madhe; me fshirjen e Gjon Pagëzuesit dhe fillimin e predikimit të Jezusit, njerëzimi ka bërë një hap vendimtar: nga koha e premtimit ne kemi kaluar në kohën e përmbushjes.
Dhe tani e tutje, Mbretëria është këtu, mes nesh, jo vetëm me fjalë, por edhe me vepra: sepse fundi i tekstit të sotëm është një program mjaft i thjeshtë: "Jezusi udhëtoi në të gjithë Galilenë, mësoi në sinagogat e tyre, shpalli Ungjillin e Mbretërisë, shëroi çdo sëmundje dhe çdo dobësi në popull. Profecia e Isaisë që lexuam në leximin e parë gjen këtu realizimin e saj të plotë dhe Shën Mateu e nënvizon fuqishëm që Jezusi shpalli: «Mbretëria e qiejve është afër”.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 3 Ord. VITI A.

MË 22-1-2023.

UNGJILLIt 4, 12-23.

12 Kur Jezusi e mori vesh se e kishin burgosur Gjonin, u tërhoq në Galile.
13 E la Nazaretin e shkoi e u vendos me banesë në Kafarnaum, qytet bregdetar në krahinën e fisit të Zabulonit e të Neftalit, 14 që të shkonte në vend fjala që tha Isaia profet:
15 “Tokë e Zabulonit e tokë e Neftalit,
në drejtim të detit, përtej Jordanit,
Galileja pagane,
16 populli që gjendej në errësirë,
pa një dritë të madhe;
atyre që banonin në krahinën e hijes
së vdekjes u lindi drita.”
17 Që atëherë Jezusi filloi të predikojë: “Kthehuni, se Mbretëria e qiejve është afër!”
Jezusi bën nxënës të vet katër peshkatarë
18 Ndërsa Jezusi po ecte afër Detit të Galilesë, pa dy vëllezër ‑ Simonin që quhet Pjetër dhe Andreun, të vëllanë e tij, duke hedhur rrjetën në det: ishin peshkatarë. 19 E u tha: “Ejani pas meje e unë do t’ju bëj peshkatarë njerëzish!”
20 Ata menjëherë lanë rrjetat e shkuan pas tij.
21 Duke vazhduar rrugën më tej, pa dy vëllëzër të tjerë, Jakobin e Zebedeut dhe Gjonin, vëllain e tij, në lundër bashkë me Zebedeun, atin e tyre, duke rregulluar rrjetat dhe i thirri. 22 Ata aty për aty lanë lundrën dhe babain e shkuan pas tij.
23 Jezusi shkonte prej një vendi në një vend tjetër nëpër mbarë Galilenë, duke mësuar në sinagogat e tyre, duke predikuar Ungjillin e Mbretërisë e duke shëruar në popull çdo sëmundje e çdo pamundësi.



LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

Kur Jezusi mori vesh se Gjoni u arrestua, shkoi në Galile dhe u largua nga Nazareti dhe banoi në Kafarnaum, një qytet në breg të detit të Tiberiadit, në territorin e Zabulonit dhe të Neftalit, për të përmbushur atë që kishte thënë profeti Isaia:
"Vendi i Zabulonit dhe vendi i Neftalit,
në rrugën për në det, përtej Jordanit,
Galilea e johebrenjve!
Njerëzit që banonin në errësirë
panë një dritë të madhe,
për ata që banuan në rajon dhe në hijen e vdekjes
ka lindur një dritë".
Që atëherë Jezusi filloi të predikonte dhe thoshtë: "Pendohuni, sepse mbretëria e qiejve është afër".
Ndërsa po ecte përgjatë detit të Galilesë, pa dy vëllezër, Simonin, që quhej Pjetër, dhe Andreun, villain e tij, që hodhën rrjetat në det; ata në fakt ishin peshkatarë. Dhe u tha atyre:
"Ejani pas meje, unë do t'ju bëj peshkatarë njerëzish".
Dhe ata menjëherë i lanë rrjetat e tyre dhe e ndoqën. Duke shkuar më tej, ai pa dy vëllezër të tjerë, Jakobin, birin e Zebedeut, dhe Gjonin vëllain e tij, të cilët po ndreqnin rrjetat në barkë bashkë me atin e tyre Zebedeun, dhe i thiri. Dhe ata lanë menjëherë barkën dhe babanë e tyre dhe e ndoqën.
Jezusi udhëtoi në të gjithë Galilenë, duke mësuar në sinagogat e tyre, duke shpallur ungjillin e mbretërisë dhe shëruar të gjitha lloje të sëmundjeve dhe dobësive midis njerëzve.
Në Ungjillin e së dielës së kaluar, e përsërisim këtë, kemi lexuar se Jezusi nga Nazareti zbriti në Bethabara, një vend që ishte 10 km nga bregu verior i Detit të Vdekur.
Jezusi kishte vendosur të fillonte jetën e tij publike dhe kishte shkuar atje për t'u pagëzuar nga Gjoni, në Jordan. Pagëzuesi e kishte njohur atë si Mesinë dhe e kishte treguar si Qengjin e Perëndisë, të ardhur për të fshirë, për të zhdukur mëkatin e botës.
Ungjilltari Gjon kishte treguar gjithashtu se dy nga dishepujt e Gjonit, kur dëgjuan çfarë tha zotëria i tyre domethënë se Jezusi ishte Qengji i Perëndisë, e kishin ndjekur atë. Një nga këta dy dishepuj quhej Andrea, vëllai i Pjetrit; mbani mend këtë emër sepse, së shpejti, do ta takojmë në ungjillin e liturgjisë së sotme.
Jezusi, nga Jordani ishte kthyer në Nazaret, por nuk ishte ndalur atje me nënën e tij, nuk kishte vazhduar të ushtronte veprimtarinë e marangozit që e kishte angazhuar deri në atë kohë dhe u largua përsëri.
Le të dëgjojmë se ku shkoi të jetonte:
Kur Jezusi mësoi se Gjonin e kishin arrestuar dhe e kishin burgosur, u tërhoq në Galile, u largua nga Nazaret dhe shkoi të banonte në Kafarnaum, në breg të detit, në territorin e Zabulonit dhe Neftalit.
Jezusi ishte 34 vjeç kur vendosi të largohej nga Nazareti dhe të ndryshonte vendbanimin e tij. Ne kemi dëgjuar, në ungjillin e liturgjisë së sotme, se ai ka shkuar të jetonte në Kafarnaum dhe po na jepet praktikisht adresa e shtëpisë në të cilën ai strehohej: ishte një shtëpi përgjatë bregut të liqenit të Tiberiadës.
Diçka për të njohur më mire Kafarnaum: ku gjendej ky qytet?
Në bregun tjetër të liqenit të Gjenezaretit ka një mal mbi të cilin dikur qe ndërtuar një nga qytetet e Dekapolit, Hippopolis ose Susita në hebraisht; nga maja e atij mali mund të shihet e gjithë pjesa veriore të liqenit të Tiberiadës.
Prandaj, mund të shihen tre qytete shumë të rëndësishme në të cilët Jezusi bëri më shumë mrekulli se kudo tjetër e në të cilët shpesh herë shpalli Ungjillin:
Betsaida në veriun e largët, qyteti nga i cili vinin pesë apostuj: Pjetri, Andrea, Jakobi, Gjoni dhe Filipi;
pastaj më në jugun Corazin dhe veçanërisht Kafarnaumi përgjatë anës perëndimore të liqenit.
Le të përpiqemi ta përcaktojmë më mirë vendin ku gjendej qyteti e ta njohjm më mirë këtë qytet të Kafarnaumit.
Ishte një fshat peshkimi dhe bujqësi që shtrihej 300 m. përgjatë bregut perëndimor të liqenit dhe në brendësi për 200 m.
Si e vërtetuan arkeologët se Kafarnaumi ishte i gjithë i mbyllur në këtë mënyrë? Shumë e thjeshtë, sepse panë që krejt atje përreth filluan varrezat, ku njerëzit nuk mund të banonin sepse vendi ishte papastër.
Kafarnaumi nuk ishte i njohur si qyteti i Tiberiadës: ky kryeqyteti i ri u ndërtuar nga Herodi Antipa dhe u inaugurua një dekadë më pare.
Kafarnaumi nuk ishte as i pasur dhe i begatë si Magdala e cila ishte e famshme për industritë e saj të peshkut të kripur, të ngjyrosjes, të parfumeve.
Megjithatë Kafarnaumi gëzonte njëfarë prestigji sepse ndodhej përgjatë rrugës së famshme “rruga e detit”, rruga perandorake që niste nga Egjipti dhe arrinte në Damask dhe më pas vazhdonte drejt lindjes.
Ishte gjithashtu i rëndësishëm sepse ishte qyteti kufitar i Galilesë që i përkiste Herodit Antipas dhe i Golanit që i përkiste Filipit, djalit tjetër të Herodit të Madh.
Pra ishte një pikë kufitare, me një pikë doganore ku mblidheshin taksat e detyruara për të gjithë mallrat, ishte vend vajtje-ardhje njerëzish shumë të ndryshëm, ishte pra, një vend me shumë kontakte mes kulturave, ku njerëzit ishin më mendjehapur sesa në Nazaret; duhet të ketë pasur një mijë banorë.
Le të shohim më mirë tani vendin ku Jezusi shkoi të jetonte.
Në qendër e qytetit ka qenë porti i Kafarnaumit, ku me siguri edhe varkat e Pjetrit dhe të Andreut ankoroheshin pas një nate pune.
Më në jugun e Kafarnaumit dhe Magdalës, ishte Tiberia, qyteti që Jezusi me sa duket nuk e ka vizituar kurrë, e që nuk përmendet në Ungjij.
Ne e dimë se Herodi Antipa donte të shihte Jezusin: do të duhej një orë e ¼ me varkë nga Kafarnaumi për të arritur në Tiberian, por Jezusi kurrë nuk deshi të takonte atë "dhelpër" siç e quante Ai. Afër portit ka vendi ku dikur ka qenë shtëpia e Pjetrit, nën atë kupolë të kishës të bërë nga një Arkitekt italian, Ildo Avetta, për të ruajtur mbetjet e shtëpisë së Pjetrit.
Për kuriozitet ajo kupolë përfshin edhe rikonstruksionin e bërë nga arkeologët françeskanë të kësaj shtëpie të Pietrit.
Si ka pasur mundësi të mendonin se atje ishte shtëpia e Pjetrit dhe ta rindërtonin atë në atë hapësirë 80×80 m.? Ishte me të vërtetë ajo ku jetonin familjet e Pjetrit dhe Andreut? Disa fakte të padiskutueshme i shtynin arkeologët franciskanët në këtë drejtim dhe pikërisht fakti se bizantinët e krishterë e ndërtuan mbi atë shtëpi një bazilikë tetëkëndëshe e mahnitëse: ata respektuan themelet e shtëpisë, ishin qartësisht themelet e një shtëpie që e donin, dhe për këtë arsye i mbrojtën me atë bazilikë dhe kur u shkatërrua kjo bazilikë, u mbuluan edhe themelet e shtëpisë. Kur Franciskanët bënë gërmimet, gjetën këta themele dhe ishin në gjendje të rindërtonin të që supozohej të ishte shtëpia ku jetoi Jezusi, se bshku me Pjetrin dhe Andreun.
Një pyetje tani: pse Jezusi e ndryshoi vendbanimin e tij? Unë mendoj se është shumë e thjeshtë të kuptohet:
njerëzit e Nazaretit, jetonin në malet atje, në Galilenë e ulët dhe e varfër, nuk kishin atë hapje të pastër kulturore dhe mendore që kishin banorët e Kafarnaumit: malësorët janë gjithmonë më tradicionalistë, pikërisht sepse kanë më pak kontakte me njerëzit e ndryshme për sa i përket mënyrës të të menduarit dhe për këtë arsye ata janë njerëz të lidhur me kokëfortësi me besimet fetare të tyre.
Ne e dimë se kur, pas disa muajsh ose një viti, Jezusi u kthye në Nazaret, bashkëfshatarët e tij, kur dëgjuan se çfarë shpallte, e përzunë.
Ishte shumë e vështirë për Jezusin të bëjë të dëpërtohet risia e Ungjillit në mendjet e tyre, ndaj mendoi se ishte më mirë ta kalonte jetën e tij publike në Kafarnaum.
Këto janë supozimet dhe besoj se janë të vërteta, por Mateu duhej ta shpjegonte në mënyrë teologjike zgjedhjen e bërë nga Jezusi dhe e paraqet atë si përmbushja e një profecie të Besëlidhjes së Vjetër. Le ta dëgjojmë atë:
Jezusi shkoi të jetonte në Kafarnaum që të përmbushej ajo që u tha nga profeti Isaia:
vendi i Zabulonit dhe vendi i Neftalit,
në rrugën për në det, përtej Jordanit,
Galilea e johebrenjve!
Njerëzit që banonin në errësirë
pa një dritë të madhe,
për ata që banuan në rajon dhe në hijen e vdekjes
ka lindur një dritë.
Galilea nuk përmendet kurrë në Besëlidhjen e Vjetër, ajo është përmendur vetëm gjashtë here kalimthi dhe arsyeja është se galileasit nuk gëzonin simpatinë e hebrenjve, sepse ata jetonin në një territor të pushtuar kryesisht nga paganët dhe besohej se feja e tyre nuk ishte e pastër, si ajo e praktikuar në Jeruzalem.
Ungjilltari Mateu ishte një studiues i shkëlqyer të Biblës, sepse ai arriti të gjejë te profetët, Orakullin e vetëm që i referohej Galilesë, është një orakull i profetit Isaia në një moment dramatik të historisë së Izraelit.
Jemi në gjysmën e dytë të shekullit të tetë para erës sonë, në kohën kur asirianët pushtuan të gjithë Lindjen e Mesme të lashtë: në fakt, në 733 ata arritën edhe në Galile, e shkatërruan, siç bënë në të gjitha trevat ku arritën, i dërguan në mërgim banorët, kanë vënë taksat të rëndë, dhe është në këtë moment dramatic kur të gjithë e shohin tokën e tyre si të mbështjellë në errësirë, në një errësirë të padepërtueshme, që Isaia shpalli orakulin e tij:
"Njerëzit që banonin në errësirë kanë parë një dritë të madhe"
Për çfarë drite po fliste Isaia?
Cila ishte drita që priste të ngrihej?
Ai ishte mbreti i madh i dinastisë së Davidit, i premtuar nga profeti Nathan: ky mbret do të kishte çliruar provincat e pushtuara nga asirianët, kjo ishte pritshmëria e Isaisë.
Ungjilltari Mateu pa përmbushjen e vërtetë të kësaj profecie që Perëndia kishte vendosur në gojën e Isaisë, kur nga ai fshat peshkatarësh që ishte Kafarnaumi, Jezusi filloi të shpallte dritën e Ungjillit të tij: ishte atëherë që u mundua errësira e së keqes që e kishte mbështjellë gjithmonë njerëzimin.
Le të dëgjojmë tani atë që Jezusi shpalli:
Që atëherë Jezusi filloi të predikonte dhe thoshtë:
"Pendohuni, sepse mbretëria e qiejve është afër".
Jezusi nuk e filloi jetën publike me një predikim të gjatë, por me pak fjalë, u tha të gjithëve:
“Hapni veshët, dëgjoni atë që ju kumtoj... mbretëria e Perëndisë ka ardhur, ka filluar ndryshim në historinë botërore. Tani gjithçka ndryshon, mënyra e të menduarit, e të folurit, e të arsyetuarit, të jetuarit… kujdes sepse tani gjithçka është kthyer përmbys”.
Ne e dimë se çfarë ndodh kur ndryshon një regjim: kush ishte në krye dhe bëri krimët, ai duhet të arratiset për të mos shkuar në burg dhe ata që ishin në burg, marrin pushtetin; ata që kishin të drejtë më parë, tani dënohen për krimët e gabimët e tyre.
Në mbretërinë e vjetër - thotë Jezusi – njerëzit sillen sipas kritereve të drejtësisë që vetë kanë shpikur dhe dihet cili është kriteri themelor i drejtësisë së njerëzve: ekziston konkurrenca, më i forti arrin të komandojë dhe të shërbehet nga më i dobëti, i cili duhet të nënshtrohet dhe të jetë skllav.
Tani - thotë Jezusi - mbretëria e re ka ardhur:
Mbretëria e Perëndisë, ku futet drejtësia e tij dhe gjithçka përmbyset; çfarë më parë vlente shumë: forca, paratë e grumbulluara, fitorja në beteja, veçanërisht triumfi i lavdishëm në Romë, nga Campo Marzio në Campidoglio me mbretin që ishte mundur dhe kapur dhe më pas djegur….
Në këtë pastaj konsistonte lavdia më e madhe, sepse pastaj gjenerali fitues do të kishte marrë titullin “Magnus”…!
Epo, të gjitha këto gjëra - thoshtë Jezusi - tani ato nuk kanë më vlerë sepse ka filluar një Mbretëri tjetër.
Meqenëse mbretëria e Perëndisë u inaugurua, ato gjëra, përballë Perëndisë vlejnë zero.
Ajo që dikur ishte e pavlefshme, për shembull: mirësia, butësia, drejtësia, ndershmëria, vëmendja ndaj të tjerëve, falje, ndarje e të mirave me të varfërit, të qenit shërbëtorë të Hyjit dhe të vëllezërve... kjo tani ka vlerë, ndërsa më parë nuk vlente asgjë, tani është ajo që ka rëndësi, çfarë ka vlera të mëdha.
Kjo është ajo që Jezusi shpalli:
“Bota po ndryshon tani! Nëse mbani drejtësinë e botës së vjetër, kini kujdes, sepse do të dështoni në jetën tuaj”.
Këtu është ftesa e tij atëherë:"Kthehuni".
Folja greke "metanoein" d.m.th. “Ndrysho mënyrën tënde të të menduarit, braktis logjikën e vjetër dhe pranoni lumturitë e mia”.
Dhe dikush fillon të besojë se Ai ka të drejtë dhe se është më mirë ta dëgjosh dhe të ndjekesh Atë.
Le të dëgjojmë kush janë ata:
“ Ndërsa Jezusi po ecte afër Detit të Galilesë, pa dy vëllezër ‑ Simonin që quhet Pjetër dhe Andreun, të vëllanë e tij, duke hedhur rrjetën në det: ishin peshkatarë. E u tha: “Ejani pas meje e unë do t’ju bëj peshkatarë njerëzish!”
Ata menjëherë lanë rrjetat e shkuan pas tij.
Duke vazhduar rrugën më tej, pa dy vëllëzër të tjerë, Jakobin e Zebedeut dhe Gjonin, vëllain e tij, në lundër bashkë me Zebedeun, atin e tyre, duke rregulluar rrjetat dhe i thirri. Ata aty për aty lanë lundrën dhe babain e shkuan pas tij” (4,18-22).
Ne kemi dëgjuar historinë e thirrjes së katër apostujve të parë, ata kanë dëgjuar thirrjen e Jezusit për t'u kthyer në besim, më mire për të hyrë në mbretërinë e re dhe ata filluan të kenë besim në propozimin e tij.
Ki kujdes mirë, nuk bëhet fjalë për thirrjen që të bëhesh prift apo murgeshë, jo!
Këtë thirrje, secili duhet ta dëgjojë t’i drejtuar vetes së tij.
"Konvertohu - i thotë Jezusi secilit prej nesh, që është – braktisia e mënyrës së të menduarit, të jetuarit, të gjykuarit sipas kritereve të kësaj bote, edhe nëse i ndajn shumica dërrmuese, shumica e atyre që janë pranë nesh; ti prano propozimin tim dhe jeta jote do të jetë e mrrekullueshme”.
Ja pra që historia e thirrjes së dishepujve të parë bëhet një shëmbëlltyrë e ftesës që Jezusi u drejtohet të gjithëve që vendosin ta ndjekin atë, domethënë të mirëpresin Ungjillin e tij.
Le ta shohim këtë shëmbëlltyrë në detaje.
"Jezusi po ecën përgjatë brigjeve të detit të Galilesë"
Dhe kur dëgjojmë fjala det të aplikuar në një pellg, ne e kuptojmë menjëherë se përkujtohet deti biblik, deti i daljes nga toka e robërisë dhe e hyrjes në token e lirisë, sepse Jezusi po ecën, ai po fillon një eksod në të cilën ai therret secilin prej nesh, ai dëshiron të na nxjerrë nga toka ku jemi skllevër e pasioneve, e krenarisë, e zilisë, e lidhjes me zotërimet, e vullnetit për të mbizotëruar, dominuar mbi të tjerët… atje nuk jetohet në një mënyrë dinjitose si njerëz, duhet të dalim.
Jezusi dëshiron të na nxjerrë jashtë, të na bëjë të shkojmë në një eksod për të arritur në tokën ku jemi me të vërtetë të lirë.
Kush janë të parët që i janë përmbajtur këtij propozimi të Jezusit?
Ata janë dy vëllezër, Pjetri dhe Andreu që po hedhin rrjetat.
Termi grek i përdorur është "amphiblēstron", që përkthehet "rrjetë pëshmimi", d.m.th. dy vëllezërit po e hedhin rrjetën nga bregu, pastaj kjo rrjetë mbyllet në fund dhe nga dy skajet aty zvarritet deri në tokë.
Është peshkimi më i varfër dhe më i mundimshëm, është profesioni që bëjnë njerëzit
kur thirren dhe Jezusi u thotë atyre:"Eja pas meje".
Ftesa për të nisur një udhëtim u dëgjua edhe nga Abrahami: Zoti i tha:
"Shko në tokën që do të të tregoj".
Atje është ndryshe: Jezusi nuk thotë: “Shko”, por: "Eja pas meje".
Kur në ungjij thuhet se "Jezusi ulet dhe fillon të flasë", do të thotë se ai meson si mjeshtër; kur themi se "Jezusi është në rrugën e tij", do të thotë se ai po mëson me jetën e tij, e që duhet ta ndiekim dhe të shikojmë mirë se si sillet sepse duhet ta imitojmë për të hyrë në tokën e të lirëve.
Dhe vërejmë se të dyve që fillojnë ta ndjekin, ai nuk u premton, nuk u siguron çmime, shpërblime, jo!
Ai ua beson atyre një mision, që të jenë “peshkatarë njerëzish”.
Të peshkosh do të thotë të tërhiqesh jashtë nga ujërat, ato janë ujërat e detit dhe në Lindjen e Mesme të lashtë, në të gjitha mitet, deti ishte simboli i gjithçkaje që na pengon të jetojmë, e gjithçkaje që është kundër nesh, që na pengon të jetojmë mirë, të kemi jetën me bollek.
Epo, nga këto situata, dishepujt duhet të marrin njerëz që tërhiqen zvarrë nga humnerën e këtyre ujërave.
Ky është misioni që i kërkohet çdo dishepulli.
Çfarë bëjnë dy të parët që thirren?
"Ata i lanë rrjetat".
Në shëmbëlltyrë, çfarë kuptimi kanë këto rrjeta?
Ato tregojnë gjithçka që i pengon, që i pengon të ndjekin Jezusin: ne e dimë se nëse njëri është i mbështjellë në rrjeta, nuk lëviz.
Rrjetet që duhet të shkurtohen, janë ndoshta ato të jetës sonë të përbëra nga kompromise, nga zgjuarsi, ndoshta janë rrjetet e frikës sonë, që i keni sepse nuk duam t'i japin jetën Ungjillit, sepse jemi ende të lidhur me bindjet tona, me siguritë tona, kemi frikë të kemi kujtime me mallet nëse heqim dorë nga ajo që bëjnë të tjerët…
"Bëni një prerje vendimtare", thotë Jezusi, sepse nëse nuk i prisni këto rrjeta, do të bëni dy ose tre hapa pas Jezusit, por nuk do të shkoni larg dhe ky vendim duhet të merret menjëherë!
"Menjëherë" të dy nxenësit ndjekin Jezusin.
Kur vendosni, vendosni menjëherë, atëherë mund të keni mendime ose dyshime
të ndryshme, por vendimi merret menjëherë!
Dhe pastaj, duke shkuar më tej, Jezusi është ende në rrugën e tij, ai sheh dy vëllezër të tjerë, Jakobin dhe Gjonin. Ata janë bijtë e Zebedeut që ndreqin rrjetat në barkë bashkë me babanë e tyre.
Dhe këtu termi rrjetë ka një kuptim të ndryshëm: është "diktyon", është ngjica, ajo rrjetë që hidhet në det të thellë.
Jezusi i thërret ata dhe "ata lanë menjëherë barkën dhe babanë e tyre".
Ne kemi parë simbolikën në shëmbëlltyrën e atyre rrjetëve, çfarë do të thotë tani të "lëresh barkën dhe atin"?
Varka është simboli i jetës që ata kanë bërë gjithmonë: nga ajo varkë kanë
hedhur rrjetat e peshkimit: tani i lënë, sepse jeta dhe puna e tyre bëhet në një mënyrë krejt ndryshe… tani hyjnë në një varkë tjetër, që është ajo e komunitetit.
Varka, ne e dimë, është një nga simbolet e Kishës, kur i imagjinojmë anijatë…
anija… anijatët e katedraleve gotike, a nuk kemi përshtypje që jemi ne me kokë poshtë?
Dhe pikërisht në këtë anije gjendet komuniteti i mbledhur në ditën e Zotit.
Dy vëllezërit, "Gjoni dhe Jakobi largohen nga varka".
Është një imazh i braktisjes së mënyrës së lashtë të ushtrimit të profesionit: nuk
kanë pushuar së qeni peshkatarë, por kanë peshkuar me objektiva të ndryshme, sepse kush
hyn në barkën e bashkësisë së krishterë( domethënë merr pjesë me të vërtët vërtet, jo
vetëm sepse është i pagëzuar, dhe me të vërtet pranon propozimin e Ungjillit) profesionin e tij e kryen
në mënyrë të ndryshme.
Zakeu nuk pushoi së mbledhuri taksat, por i mblodhi ato në mënyrë të ndryshme;
Mateu vazhdoi të mbledhte taksat në doganë, por me objektiva të ndryshëm nga më parë.
Le të përpiqemi të japim një shembull, që ndoshta na ndihmon të kuptojmë. Le të imagjinojmë dy mjekë,
të dy shkëlqyer profesionalisht.
I pari është ulur në karrige duke shfaqur qoftë edhe pak epërsinë e tij dhe përballë atij ulet një person që
është i sëmurë, i cili e dëgjon mjekun me vëmendjen, është plot ankth, dhe frikë, por mjeku është indiferent ndaj asaj që
ndjen i sëmuri: interesi i tij i vetëm është patologjia, ndjeshmëria e tij është zero.
Ai lexon ftohtë kartelën mjekësore, pastaj ndërsa ai po lexon, një koleg të tij kalon në afërsi dhe ai i
Thotë: "Ah! ka humbur të dielën e kaluar skuadra jote" dhe më pas vazhdon të lexojë kartelën mjekësore, dhe në fund
shikon lart dhe thotë: "Epo, tani po i bëj raportin mjekut tënd, ai do të shpjegojë se çfarë duhet të bësh më vonë".
Dhe ia jep këtë raport me gjakftohtësi.
Epo, kjo është ajo që është ende në varkën e vjetër
Le të shohim një tjetër, gjithashtu i patëmetë profesionalisht, ka hyrë në varkën e re,
ai ka braktisur varkën e vjetër, mënyrën e vjetër e kryerjes së një profesioni.
Pra, ka pacientin përballë, lexon kartelat mjekësore, është një problem shumë i madh, ka një tumor
Serioz. E shikon pacientin në fytyrë, pastaj merr karrigen, shkon në anën tjetër të tavolinës, po
ulet pranë këtij pacienti, e thërret me emër:
“Gjon, situata është serioze, por jam I sigurt, do ta shosh, ne do t'ia dalim.
Do të vë të gjithë aftësinë time, gjithçka që di në shërbim të këtij shërimi, dhe sigurisht
së bashku ia dalim.
Tani raportoj te mjeku yt, në fund kam shkruar edhe numrin tim të celularit,
thuaj doktorit të më telefonojë sa herë të doje dhe mund të më telefonosh edhe ti.
Ne të dy jemi të fortë, më beso, do ta shohësh se mund t'ia dalim".
Epo, kjo është mënyra e re për të kryer profesionin, duke hipur në varkën e re, e duketë braktisur varkën e vjetër.
Qëllimi bëhet i ndryshëm: nënkupton zbatimin e të gjitha aftësive profesionale për të bërë një punë të mire, për të bërë
dike të lumtur, pastaj çfarë fiton me punën tënde
të mjafton për të të jetuar me dinjitet, por qëllimi është t'i japësh gëzim dhe t'i japësh jetë vëllait.
Dhe ti pastaj fillon ditën tënde të punës ndryshe nëse ke hipur në varkën e re dhe e ke
braktisur varkën e vjetër, sepse kur të lutesh në mëngjes do të habitesh dhe do t’i pyesësh
Zotërisë:
“Më lejo të kuptoj kujt duhet t’i jap gëzim sot, kë duhet të bëj të lumtur, më lejo të kuptoj se si duhet
të jem shërbëtor i atyre që janë të varfër dhe që kanë nevojë për dhuratat që më ke vënë në duart e mia”.
Gjoni dhe Jakobi "braktisin babanë e tyre", babai në kulturën semite tregon traditën në të cilën ata janë
të lidhur. Nëse ungjilli e vë në diskutim gjithçka ke menduar gjithmonë, ke besuar gjithmonë…lejo që Ungjilli ta ndryshojë jetën tënde.
Është sikur kur një djal martohet, ai Ii braktis babain dhe nënën, vazhdon t'i duash,
por dhëndri nuk i merr më vendimet me prindërit, dëgjon këshillat e tyre, por vendimet imerr dakord me nusen.
Dhe tani le të dëgjojmë se si Jezusi vazhdon të kryejë misionin e tij:
Jezusi udhëtoi në të gjithë Galilenë, duke mësuar në sinagogat e tyre, duke shpallur
ungjillin e mbretërisë dhe shëruar të gjitha lloje sëmundjesh dhe dobësish midis njerëzve.
Vargjet e fundit të ungjillit të sotëm na paraqesin tre folje që flasin për mënyrën me të cilën Jezusi ka
operuar në favor të njerëzve gjatë gjithë jetës së tij publike.
Folja e parë: "ai mësoi"
Kjo do të thotë, ishte drita që ndriçoi errësirën e botës dhe kjo dritë filloi të ndriçonte
shkëlqyeshëm, siç na tha pasazhi i sotëm i Ungjillit, kur Jezusi filloi të
predikojë përgjatë brigjeve të detit të Galilesë.

Folja e dytë: "ai shpalli lajmin e mirë".
Çfarë lajmi të mirë i shpalli botës?
Se Zoti është dashuri dhe vetëm dashuri.
Këtë nuk e ka shpallur asnjë religjon tjetër.
Asnjë fe nuk e kishte shpallur këtë kurrë, të gjitha fetë, përfshirë edhe feja
E Judenjve, kanë mësuar se Hyji i do të drejtët, ata që u binden urdhërimeve të tij, dhe nuk i jep favoret e tij, por i ndëshkon ata që shkelin urdhërimet e tij. Ky imazh i Zotit duhet të fshihet, lajmi i mirë është
se Zoti e do çdo njeri pa kushte, edhe nëse ata sillen keq, Ai ua jep të gjithëve këtë
dashurinë e tij dhe vetëm bekimet e tij.
Ky është lajmi i madh që edhe të krishterët e sotëm pothuajse kanë turp ta shpallin
sepse nuk korrespondon me kriteret e drejtësisë që kemi parasysh, por ne mundohemi
mos e pakësoni dashurinë e Perëndisë brenda kufijve të egoizmit dhe ligësisë tonë.
Besimtari, kur dëgjon thirrjen e Krishtit, i beson atij dhe kaq!

Pastaj, dhe është folja e retë, ai shëron të sëmurët: gjesti i shërimit që do të bëjë Jezusi do të jetë shenja e një shërimi tjetër që realizohet nga mesazhi që ai shpall nga Ungjilli dhe nga Shpirti që ai na jep: shërimi nga çnjerëzorja që është e pranishme në ne, nga mbretëria e lashtë, së cilës ne aq shpesh i japim ende besnikërinë tonë.
Ungjilli, Fjala e Mjeshtrit, drita e tij na sheron nga te gjitha semundjet tona, semundja e inatit, e urrejtjes, e zilisë, e xhelozië, e korrupsionit moral… jane te gjitha semundje qe na dehumanizojne. Dr.ita eshte Fjala e Jezusit që na sheron nga gjithçka çnjerëzor që ndoshta është ende i pranishëm në masë të madhe tek shumë prej nesh, sigurisht tek secili prej nesh, të paktën në një pjesë të vogël

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË


E DIELA E 4 Ord. VITI A


MË 29 – 1 – 2023


LEXIMI I PARË: SO. 2, 3 ... 3, 12-13.

2,3: Kërkojeni Zotin,
të gjithë ju, të përvuajturit e tokës,
ju që i kryeni urdhërimet e tij!
Kërkoni drejtësinë, kërkoni butësinë,
që disi të mund të fshiheni
Ditën e zem’rimit të Zotit!

3,12: Do të bëj në mjedisin tënd të qëndrojë
populli i përvuajtur e i varfër!
Në emër të Zotit do të kërkojë strehim
Teprica e Izraelit.

3,13: Paudhësi nuk do të bëjnë më,
rrena më nuk do të thonë,
në gojë të tyre s’do të gjendet më
gjuhë gënjyese!
Por do të kullosin e do të mrizojnë
pa pasur kush t’i shqetësojë!”


LECTIO DIVINA – MEDITIM - LUTJE.

HYRJA NË LIBRIN E SOFONISË.

Libri i Sofonisë është befasues sepse paraqet shumë kontraste: nga njëra anë ka kërcënime të tmerrshme kundër Jeruzalemit dhe, në këto pasazhe, profeti duket shumë i zemëruar dhe, nga ana tjetër, ka inkurajime, premtime për të nesërme të lumtura, gjithmonë të drejtuara Jeruzalemit. Mbetet për t'u parë për kë janë kërcënimet dhe për kë inkurajimet.
Prandaj, ne duhet të bëjmë një kthesë të vogël nëpër histori: jemi në shekullin e shtatë para Krishtit, në mbretërinë e Judës, domethënë në mbretërinë e Jugut. Mbreti i ri Josias sapo ka hipur në fron, në moshën tetë vjeçare, pas vrasjes së babait të tij. Prandaj Jeruzalemi po përjeton kohë shumë të trazuara, për të mos thënë më shumë.
Në atë kohë, perandoria Asiriane, kryeqyteti i së cilës është Ninive, ishte në zgjerim të plotë; nën kërcënimin asirian, mbretërit preferuan të kapitullonin paraprakisht; kjo do të thotë qartë se mbretëria e Jeruzalemit do të ishte një vasal i Ninivisë.
Megjithatë, ka pasur gjithmonë një mosmarrëveshje midis mbretërve dhe profetëve në këtë pikë: arsyetimi i mbretërve ishte: kur dikush prej nesh mbretëron mbi një popull shumë të vogël, nuk mund të evitojë dominimin nga më të mëdhenjtë. Dhe në fund të fundit, vartësia e vasalit është një e keqe më e vogël, se një robërim ose një zhdukje e plotë .
Profetët janë në favor, të bëhet ç’të bëhet, të një lirie politike të popullit të zgjedhur. Para së gjithash, të kërkosh një aleancë nga një mbreti i tokës është provë që nuk i beson mbretit të qiellit! Zoti nuk ju liroi nga Egjipti, për t’ ju lërë të vdisni tani! Keni bërë një besëlidhje me Zotin, kënaquni me këtë besëlidhje, mos kërkoni një tjetër.
Së dyti, nëse bëni një aleancë me paganët, herët a vonë edhe ju do të bëheni paganë: pashmangshmërisht do të ketë kohë persekutimi kur pushteti sundues në fuqi do të sulmojë fenë tuaj; pa shkuar aq larg, pranimi i nënshtrimit politik asirian ishte tashmë pranimi të përfaqësuesve të një fuqie të huaj në kryeqytetin e Izraelit; dhe kjo gjë do të ishte rasti për të dhënë shembuj të këqij, duke vënë nën sytë e të gjithë njerëzve mënyrën e jetesës dhe të të menduarit të popujve paganë e duke futur në Jeruzalem zakonet, modat, ligjet dhe akoma më seriozisht praktikat fetare të fitimtarit.

KËRCEMINET DHE NGUSHËLLIMET.

Kur sheh zakonet asiriane të përhapura në qytetin e shenjtë, profeti Sofonia shqetësohet; për shembull, disa vargje para atyre të sotme, ai thotë:
"Do të ndodhë Ditën e flijimit të Zotit:
Do t’i ndëshkoj princat,
bijtë e mbretërve
e të gjithë ata që vishen
me petka të huajsh,
do t’i ndëshkoj të gjithë ata
që me krenari e kapërcejnë pragun,
që e mbushin shtëpinë e zotërisë së vet
me fajësi e me dredhi" (So. 1, 8-9);
në pamje të parë, ndoshta, njeriu nuk e sheh plotësisht se ku qëndron e keqja; por ky është arsyetimi sipas zakoneve tona moderne, në të cilat ka një diversitet dhe liri shumë të madhe në fushën e veshjes; por në atë kohë, veshjet ishin shumë të rëndësishme; të përvetësosh modën e të huajve ishte tashmë të pranoje t'u ngjasoje atyre dhe si rrjedhim të rrezikoje të humbiste identitetin; ishte shenjë se së shpejti edhe ne do të ndiqnim mënyrën e tyre të jetesës, të të menduarit, të adhurimit.
Në fakt, për shembull, profetët paraljmërojnë se populli do të jetë dëtyruar të bëjë kontrata tregtare që përfshijnë hebrenj, të shkruara në gjuhën asiriane dhe sipas ligjit asirian. Dhe, akoma më keq, do të kenë priftërinj në Jerusalem që praktikojnë fe të tjera nga ajo e Perëndisë së Izraelit: dhe ky është një rrezik i madh, sepse, nëse Izraeli humb besimin në Zotin e vetëm, ai nuk mund të përmbushë më misionin e tij si Popull i Zgjedhur.
Këto janë, pra, arsyet e zemërimit të Sofonisë dhe pse një pjesë e mirë e librit të tij përbëhet nga kërcënimet:
"Kundër Judës do ta ngre dorën
e mbi të gjithë banorët e Jerusalemit,
do t’i zhduk nga vendi tepricat e Baalit,
emrin e rojtarëve e të priftërinjve të tij
edhe ata që mbi pullaze adhurojnë
ushtritë qiellore,
ata që adhurojnë e në Zotin përbetohen,
por që përbehen edhe në Melkolmin,
ata që s’e ndjekin Zotin,
që me Zotin nuk këshillohen
e që atë nuk e kërkojnë” (So, 1, 4-6).
Do të jetë dita e zemërimit të Zotit: ju e keni njohur tekstin e famshëm të "Dies Irae" që ne dëgjojmë në disa funeralet të famshëm.
Por krahas këtyre kërcënimeve, libri i Sofonisë jep një mesazh ngushëllimi, drejtuar atyre që ai i quan «të përvuajturit e vendit» (në hebraisht «anavim», fjalë për fjalë «të përkulurit»). Këta, me sa duket, nuk rrezikojnë asgjë nga zemërimi i Zotit: "Kërkoni Zotin, o njerëz të thjeshtë të vendit, ju që bëni vullnetin e tij. Kërkoni drejtësinë, kërkoni përulësinë; ndoshta do të jeni të strehuar në ditën e zemërimit të Zotit". Kjo Ditë e Zemërimit është kur Zoti do të ripërtërijë të gjithë Krijimin. Ditë madhështore për të gjithë ata që e kanë besuar Zotin: E keqja, në të gjitha format e saj, më në fund do të shkatërrohet. Prandaj, "shpinat e përkulura" tashmë mund të drejtohen, të rifitojnë guximin: vetë Zoti është në anën e tyre.
Mbetet për t'u parë në cilën anë jemi: a duhet t'i frikësohemi kësaj Dite të famshme të zemërimit të Zotit? Jemi në shënjestër të kërcënimeve apo të inkurajimeve? Që atëherë, ne kemi mësuar të lexojmë këto tekste: njerëzimi nuk ndahet në dysh, të drejtët, të mirët, të përulurit, nga njëra anë... fajtori, arroganti, krenari nga ana tjetër. Secili prej nesh është në shënjestër të këtyre dy gjuhëve, është në secilin prej nesh që Zoti ka "mirëmbajtjen e shtëpisë", nëse mund të them kështu. Gjykimi i Perëndisë është një zgjidhje brenda nesh.
Dhe ne të gjithë jemi të ftuar të konvertohemi, që të bëhemi si këta "njerëz të përulur të vendit", për të cilët flet Sofonia: ai i quan gjithashtu "Teprica e Izraelit": në këtë rast ai merr fjalën dhe idenë nga profetët e shekullit të kaluar, nga profetët Isaia, Amos dhe Mikea: ideja është: sepse prej fillimit Hyji e zgjodhi Izraelin për të shpëtuar njerëzimin dhe sepse, së dyti, Zoti është besnik, ne nxjerrim logjikisht se, pavarësisht se çfarë do të ndodh, Zoti do të shpëtojë një tepricë të popullit të Izraelit.
Sofonia merr këtë temë edhe ai: kur e gjithë e keqja të jetë zhdukur nga Jeruzalemi, Perëndia do të shpëtojë vetëm një tepricë të vogel, ata që kanë qëndruar besnikë:
"Do të bëj në mjedisin tënd të qëndrojë
populli i përvuajtur e i varfër!
Në emër të Zotit do të kërkojë strehim
Teprica e Izraelit.
Paudhësi nuk do të bëjnë më,
rrena më nuk do të thonë,
në gojë të tyre s’do të gjendet më
gjuhë gënjyese!” (So. 3,12-13).
Një popull i përulur dhe i varfër, streha e të cilit është emri i Zotit. Këtu është një përkufizim i këtyre "anavim", I këtyre "të përulurve", këtyre të përkulurve: ata janë ata që kërkojnë strehim në emrin e vetëm të Zotit (në kundërshtim me mbretërit për të cilët fola më parë); të përulurit janë ata që e dinë se janë vetëm pluhur dhe presin gjithçka nga Zoti.
Kjo Tepricë e Izraelit, e përbërë nga njerëz besnikë, të përulur dhe të varfër, do të mbajë tani e tutje peshën e misionit të Popullit të Zgjedhur: t'i zbulojë botës planin e madh të Perëndisë. Është gjithmonë një grusht besimtarësh që dërgohen në botë si maja në brumë.

[ninoenina]

PËRGATITJA E LITURGJISË

E DIELA E 4 Ord. VITI A.

MË 29 – 1 - 2023


PSAUME 145 (146), 7...10

7 Zoti u jep të drejtën të nëpërkëmburve,
U jep shqimin të uriturve,
Zoti i çliron robërit,
8 Zoti u jep dritën e syve të verbërve,
Zoti i ndreq të kërrusurit,
Zoti I do të drejtët.
9 Zoti I mbronn ardhacakët,
U ndihmon bonjakëve e të vejave.
10 Zoti do të mbretërojë për jetë.


LECTIO DIVINA – MEDITIM – LUTJE.

ZOTI BËN DREJTËSINË NDAJ TË SHTYPURIT.

Tre vargje të këtij psalmi janë në formën e një inventari: është inventari i atyre që Zoti preferon: të shtypurit, të uriturit, të lidhurit me zinxhirë, të verbërit, të dërrmuarit, të huajt, të vejat dhe jetimët. Me pak fjalë, të gjithë ata që injorohen ose përçmohen nga njerëzit.
Dhe bijtë e Izraelit e dinë se për çfarë po flitet: ata i kanë kaluar të gjitha këto situata. Kur besimtarët e Izraelit këndojnë këtë psalm, ata tregojnë historinë e tyre dhe falënderojnë për mbrojtjen e pandërprerë të Perëndisë; ata i dinin të gjitha këto situata: shtypjen në Egjipt, nga e cila Zoti i çliroi "me dorë të fortë dhe me krah të shtrirë" si lexohet në Biblën; dhe gjithashtu shtypja në Babiloni dhe përsëri Perëndia ndërhyri. Dhe ky psalm, meqë ra fjala, u shkrua pas kthimit nga Mërgimi në Babiloni, ndoshta për kushtimin e Tempullit të restauruar. Tempulli u shkatërrua në 587 para Krishtit nga trupat e mbretit të Babilonisë, Nabukodonozorit. Pesëdhjetë vjet më vonë (në 538 para Krishtit), kur Kiri, Mbreti i Persisë, mundi Babiloninë nga ana e tij, ai lejoi që hebrenjtë, të cilët ishin skllevër në Babiloni, të ktheheshin në Izrael dhe të rindërtonin tempullin e tyre. Përkushtimi i këtij tempulli të rindërtuar u kremtua me gëzim dhe zjarr. Libri i Esdras thotë: "Atëherë bijtë e Izraelit ‑ priftërinj, levitë e të tjerët të riatdhesuar nga mërgimi me gëzim të madh e bënë kushtimin e kësaj Shtëpie të Hyjit. Në shugurimin e kësaj Shtëpie të Hyjit i kushtuan njëqind mëzetër, dyqind desh, katërqind qengja dhe, si fli shpërblyese për mëkatet e mbarë Izraelit, dymbëdhjetë cjep, sipas numrit të fiseve të Izraelit. Pastaj i caktuan priftërinjtë sipas rendeve të tyre dhe levitët sipas veshjes së tyre në shërbimin e Hyjit në Jerusalem ashtu si shkruan në Librin e Moisiut" (Ez. 6,16-18).
Prandaj, ky psalm është i mbushur me gëzimin e kthimit në shtëpi. Edhe një herë, Perëndia sapo ka vërtetuar besnikërinë e tij ndaj Besëlidhjes së tij: Ai e çliroi popullin e tij, ai veproi si i afërmi i tyre më i afërt, hakmarrësi i tyre, shpenguesi i tyre, siç thotë Bibla. Kur Izraeli rilexon historinë e tij, mund të dëshmojë se Zoti e shoqëroi gjatë gjithë luftës së tij për liri "Zoti u jep drejtësi të shtypurve, Zoti i zgjidh të lidhurit me zinxhirë".
Izraeli gjithashtu përjetoi urinë në shkretëtirë gjatë Eksodit, dhe Perëndia dërgoi manën dhe shkurtat për ushqimin e tyre: "Të uriturit u jep bukë". Dhe, pak nga pak, u zbulua ky Zot që sistematikisht merr anë për çlirimin e të lidhurve me zinxhirë dhe për shërimin e të verbërve, për shërimin e të vegjëlve të çdo lloji.
Janë ata të verbër, sërish, të cilëve Zoti ua ka hapur sytë, të cilëve Zoti u është shfaqur progresivisht, nëpërmjet profetëve të tij, për shekuj me radhë; ata janë të dërrmuarit që Perëndia i ngre pa u lodhur, të cilët Perëndia i bën të ngrihen; ata janë ky popull në kërkim të drejtësisë që Zoti e udhëzon; ("Zoti i do të drejtët").
Prandaj është një këngë mirënjohjeje që ata këndojnë këtu:
"Zoti u jep drejtësi të shtypurve,
të uriturve, u jep bukë,
Zoti zgjidh të lidhurit me zinxhirë.
Zoti hap sytë e të verbërve,
Zoti ngre të dërrmuarin,
Zoti e do të drejtin,
Zoti mbron të huajin,
mban të venë dhe jetimin.
Zoti është Perëndia juaj përjetë”.
E keni vënë re këmbënguljen për emrin "ZOT" (shtatë herë në këto tre vargje): këtu, përkthehet EMRI i famshëm i Zotit, EMRI që iu zbulua Moisiut në shkurret që digjej: katër shkronjat "YHVH" që tregojnë praninë e përhershme, aktive, çliruese të Zotit në çdo moment të jetës së popullit të tij.
Unë marr rreshtin e fundit të ditës së sotme: "Zoti është Perëndia juaj përgjithmonë". "ZOTI është Perëndia juaj" është formula tipike e Besëlidhjes:
"Ti do të jesh populli im dhe unë do të jem Perëndia yt”.
Gjithmonë, kur hasim shprehjen "Zoti im", ne e dimë se ka një kujtim të Besëlidhjes, të gjithë historisë, të aventurës se Besëlidhjes midis Zotit dhe popullit të tij të zgjedhur: ka një kujtim të Besëlidhjes të cilën Zoti nuk e dështoi kurrë.

ZOTI ËSHTË HYJI YT PËRJETË.

"Zoti është Perëndia juaj përjetë"; edhe një herë, vërehet se lutja e Izraelit është gjithmonë e drejtuar drejt së ardhmes; evokon të kaluarën vetëm për të forcuar pritshmërinë, shpresën e saj. Dhe për më tepër, kur Perëndia ia tha emrin e tij Moisiut, ai ia kishte thënë në dy mënyra: këtë emër të famshëm, të pashqiptueshëm me katër shkronja, YHVH që e gjejmë kudo në Bibël, dhe veçanërisht në këtë psalm, të cilin ne e përkthejmë " Zot"; por gjithashtu, dhe për më tepër ai kishte filluar atje, ai kishte dhënë një formulë më të zhvilluar, "Ehiè asher ehiè" që përkthehet në shqipën si nga një e tashme: "Unë jam ai që jam"; por mund të përkthehet edhe si nga një e ardhme: "Unë do të jem kush do të jem”. Një meënyrë për të shprehur praninë e tij të përhershme me popullin e tij.
Këtu, këmbëngulja për të ardhmen, "përgjithmonë e vargut 10, synon gjithashtu që duhet të forcohet angazhimi i njerëzve: është shumë e dobishme të përsëritet ky psalm jo vetëm për të njohur të vërtetën e thjeshtë të veprës së Perëndisë në favor të popullit të tij, por edhe për t'i dhënë vetes një rrugë veprimi: sepse, në fund të fundit, ky inventar është edhe një program jete: nëse Zoti ka vepruar në këtë mënyrë ndaj Izraelit, ky i fundit ndihet i detyruar të bëjë të njëjtën gjë për të tjerët; të gjithë këta të përjashtuar do ta njohin dashurinë që Zoti ka për ta vetëm nëpërmjet sjelljes së atyre që janë dëshmitarët e parë.
Dhe përveç kësaj, për t'u siguruar që njerëzit gradualisht do të përshtateshin me mëshirën e Zotit, Ligji i Izraelit përfshinte shumë rregulla për mbrojtjen e të vejave, të jetimëve, të huajve. Ligji kishte vetëm një objektiv: ta bënte Izraelin një popull të lirë, që respektonte lirinë e të tjerëve. Sepse Zoti e udhëheq pa u lodhur popullin e tij dhe nëpërmjet tij mbarë njerëzimin në një rrugë të gjatë çlirimi.
Për sa u përket profetëve, ata gjykuan për besnikërinë e Izraelit ndaj Besëlidhjes, kryesisht në qëndrimin ndaj të varfërve dhe të vuajturve të çdo lloji. Nëse bëjmë një bilanc të fjalëve të profetëve, ne jemi të detyruar të pranojmë se thirrjet e tyre për drejtësinë kanë të bëjnë kryesisht me dy pika: një luftë të pamëshirshme kundër idhujtarisë, nga njëra anë, dhe thirrje për drejtësi dhe shqetësim për të tjerët, nga ana tjetër. Deri në atë pike, sa të guxoj të them që Osea ka thënë: “Është mëshirë që dua dhe jo sakrifica, njohja e Zotit dhe jo holokaustet (Os. 6, 6); ose përsëri: “Të është thënë, o njeri, çfarë është e mirë, çfarë kërkon Zoti prej teje: asgjë tjetër veçse të respektosh ligjin, të duash besnikërinë dhe të ecësh me përulësi me Perëndinë tend” (Mi. 6,8).
Lexohet në librin e Sirahut se: "Lotët e të gjithë atyre që vuajnë, rrjedhin poshtë faqeve të Perëndisë"(Si. 35, 18)... Nëse jemi mjaft afër Zotit, logjikisht, lotët e të gjitë atyreqë vuajnë duhet të rrjedhin edhe në faqet tona, në ne!... Ndoshta kjo shpjegon kuptimin e fjalisë: që duhet të jemi në imazhin e tij?