Sisaku ne burimet antike

[fegi II]

Marina Hoti
Pamje

Në botën e Romës Siscia hyn në shekullin II p.e.s.
Pasi u rrethua disa herë, ajo është e pushtuar nga Octaviani.
Që prej asaj kohe, Siscia është një qytet romak.
Si një pikë e rëndësishme strategjike, ajo luajti një rol vendimtar në kryengritjen e dy Batonve te viteve 6 - 9.
Këtu TiberiusI vendosI forcën më të madhe ushtarake të Romës në atë kohë.
Qyteti I Vespasianit ngrihet në rangun e kolonisë, me me sa duket ne vitin 71: COLONIA FLAVIA SISCLA lexojmë: në mbishkrime.
Për perandorin Hadrian, qyteti përjeton një bum të madh dhe nga perandori Septimius Severa merr titullin Colonia Siscia Septimia Augusta ne vitin 194.
Gjatë sundimit të Perandorit Gallien, u hap një qilar per monedha në Siscia.
Kur Diokleciani riorganizoi shtetin dhe ri-ndau Pannonien,
Siscia bëhet qendra e provincës së Savijcis me qilarin e monedhave dhe thesarin e krahinës.
Qyteti gjithashtu luan një rol në luftën e Kostandinit dhe Licinius në 314. gjatë kohes se betejës së Konstanciës II, me uzurpatorin Magnencien 351.g.
Ne vitin 388. Perandori Theodozij dhe uzurpuesi Maksimus u përleshën në Siscia.
Në kohën e Valentinit III. Savia është e hapur për Hunët për zgjidhje, dhe pas rrëzimit të shtetit Hune, vijnë Ostrogotet , kështu që Siscia është pjesë e shtetit Teodorikut.
Me invadimin e Avarve dhe Sllavët, nuk përmendet më Siscia si një qytet antik.
Sisak ndodhet në skajin jugor të fushës pjellore, i njohur që nga kohërat antike si Pannonia.
Ky emër vjen nga emri Pannoni, pasi termi i referohej fiseve ilire që vazhdonin luginën e lumit Sava.
Emri së pari shfaqet te Polibi (frg.64 [122]) ne vitin 156 p.e.s. për Luftën Delmatike.

[fegi II]

Në fakt, të dhënat e para për këto rajone dhe popujte që mund të konsideroheshin të sakta u mblodhën vetëm në kohën e Augustit.1
Ato u paraqiten te Straboni, Plini, Apiani dhe Ptolemeu, por edhe ato janë të kufizuara kur lidhen me kohërat e hershme.
Plini gjithashtu flet mjaft shkurt për rajonet e Danubit (PLIN. NH 3.147-8), Straboni di për fushatat në Pannoni dhe thotë (7.52; 4.6.10) se në rrjedhën e sipërme të Savës kishte Taurisiane, dhe rreth Sisakut Panonianan, dhe di për rrugët që lidhnin luginën e Savës dhe Danubit.
Ptolemeu, megjithatë, është shumë i gabuar në lidhje me vendndodhjen dhe madhësinë e këtyre tokave.
Kur bëhet fjalë për ngjarjet nga shekulli II p.e.s. (koha kur Pannonia hyn në horizontin romak) burimi kryesor (përveç fragmentit të Polybiusit) mbetet i Apianus Illyricus, shkruar në shekullin II.janë domosdoshmërisht të meta dhe shpesh të pasakta 2.
Interesimi i Romës për luginën Sava u rrit me kalimin e kohës pasi u bë i vetëdijshëm se ishte rruga tokësore më e shkurtër dhe më e thjeshtë nga Italia në Lindje.
Përgatitja për pushtimin e Pannonise ishte themelimi i Aquileias (colonia Aquileia) në vitin 181 p.e.s.
Duke pasur një komunikim të drejtpërdrejtë me Romën, ai u bë fortesa kryesore romake për zgjerimin në lindje dhe veri.
Sipërmarrjet romake në këto drejtime të gjitha mbështeteshin në Aquileia.
Përveç kësaj,ata pushtojnë brendësinë për të mbrojtur bregdetin lindor të Adriatikut nga popujt nga rrethina.
Kjo është arsyeja pse në atë kohë ata ndoshta tashmë ishin duke u përpjekur të pushtonin Sisakun, një pikë strategjike midis Italisë dhe Dalmacisë 3.
Në zonën e qytetit të Sisakut, burimet na kanë lënë shënime për fisin (Colapian) që jetonine rreth Kupes (Colapis, Colops).
Ato janë përmendur nga fise ilire Varcianët dhe Osarianët 4.
Në grykën e Kupës në Sava, Segestans( ishin një fis i vogël që jetonte në Pannonia jugore) banuan në afërsi të qytetit të tyre Segesta (SHP. 111. 10.30. 17.49. 23. GAS. N.H.3.131 - Segesta Karna).
Qyteti gjithashtu paraqitet me emrin Segestica (Segestild) te Straboni (4.6.10; 7.5.2; 7.5.12) _ (N.H. 3.148), - t-e - AfAj dhe Pliny Plaku (N.H.3.148), dhe Apiani (Ill.22.62 24.71) 5.
Shpesh është përshkruar si një vendbanim i i themeluar mirë, i rrethuar nga Sava dhe Kupa (SHP. ///. PJESA 22, 49.37,3-4), e cila është mjaft e mundshme pasi qyteti mund të rezistojë rrethimit romak për një tridhjetë ditë të plota.
Strabon më tej shton se Segestika dhe Siscia (Siskia) janë dy vende ngjitur (4.6.10) dhe e konsideron Segestika një qytet (polis) dhe Siscia një fortesë (7.3.2).
SHËNIME
Ky tekst u përpilua për Konferencën Shkencore SISAK, më shumë se 2000 vjet ekzistencë e mbajtur në Sisak më 6 tetor 1989.
1 Wilkes 1969, 62.
2 Thomson 1948, 247 dhe D. M6csy 1962, 527-8; Wilkes 1969, 34; M6csy 1974, 12-3. ARP, 1980, 24; Bark6czi 1980, 85.
3 Rostovzeff 1963, 642, n.78; Fitz 1980 b, 141; Vrbanović 1981, 188.
5 Fluss 1927, 362; Šašel 1974, 705 i d.
6 Fluss 1927, 362; M6csy, 1962, 515; M6csy, 1974, 114; Šašel, 1974, 702 id. Vrbanović 1981, 187; Nenadić 1987, 72.
-Harta e fiseve Ilire
-Monedh e Perandorit ilir Konstantinus II RIC VII Siscia

[fegi II]

Zbulohet senacion arkeologjike ne Sisak,
Bëhet fjalë për një vende të Perandorisë Romake, por HZ deri më tani ka rezistuar duke lëvizur stacionin.
SISAK - Një vende i vlefshëm arkeologjik nga Perandoria Romake është zbuluar nën stacionin hekurudhor ne Sisak, të mendosh për lëvizjen e stacionit,në mënyrë që vendi i vlefshëm jo vetëm që të ruhet, por edhe të paraqitet përgjithmonë për publikun.
Këshilli për Pronë Kulturore e Republikës së Kroacisë po vendos se çfarë të bëjë me vendin e ri arkeologjik në Sisak, dhe HZ, siç e dimë, nuk pajtohet me zhvendosjen e stacionit, pasi thjesht nuk ka ku të lëvizë, gjë që do të ishte një investim i madh i matshëm në qindra miliona kunas.

- Nuk besoj se stacioni do të zhvendoset, por kjo faqe meriton të ketë të paktën një pjesë të saj të hapur për publikun, na thotë Tomislav Jeroncic, kreu i sondazhit arkeologjik ne Sisak.
Gërmimi nën shinat hekurudhore dhe shinat hekurudhore, ndërtuesit e të cilit nuk ishin të vetëdijshëm arkeologjikisht në shekullin e 19-të, dhe shkatërruan me qëllim muren mbrojtë dhe rrugët e trasha të Siscia Romake për të marrë materiale ndërtimi, arkeologët tani për tani kanë zbuluar ne rrugicën kryesore të qytetit romak të Siscia në veri-jug, pesë metra një rrugë e gjerë e shtruar me gurë, me kthesa, drenazhe dhe gypa të kanalizimeve.
- Në rrugë u zbuluan përgjatë rrugës, monedha të prodhuara kryesisht në nenexhikun në Siscia, qeramikë, mjete, bizhuteri.https://www.jutarnji.hr/vijesti/hrva...odvora/815329/