Mit'hat Frasheri dhe pavaresia

[Brari]

Për herë të parë "Gazeta" publikon pikpamjet e panjohura të ish-Ministrit të Qeverisë së Vlorës për Pavarsinë e Shqipërisë dhe pengesat nga shtetet fqinjë

Mit'hat Frashëri: "Ja konjukturat politike që bllokuan Ismail Qemalin"


-------------------------------------------------------

Dashnor Kaloçi

Ngritja e Flamurit Kombëtar në 28 nëntorin e vitit 1912 prej plakut të urtë të Vlorës, Ismail Qemalit, gjë e cila shënoi Shpalljen e Pavarsisë së Shqipërisë dhe krijimin e shtetit të ri shqiptar, është konsideruar vazhdimisht si një nga ngjarjet më madhore dhe faqe e ndritur në historinë e Shqipërisë. Por ashtu si shumë ngjarje të tjera të historisë së këtij vëndi që nga kohët më të lashta ashtu dhe ato të kohëve moderne, edhe ajo ngjarje ka pasur kontestime nga shumë politikanë apo personalitete të tjerë të fushës së letrave të asaj kohe. Kohët e fundit në kuadrin e rishikimit të Historisë së Shqipërisë, ajo ngjarje është rihapur përsëri duke u bërë objekt i diskutimeve të shumta dhe ka ngjallur debate nga historianë e publicistë të ndryshëm të cilët pikpamjet e tyre i kanë bërë publike në shtyp dhe medjat vizive. Lidhur me këtë, në shkrimin e sotëm ne zgjodhëm për të botuar pikpamjet e Mithat Abdyl Frashërit, i cili ka qenë një ndër aktorët e asaj ngjarje dhe më pas mjaft i njohur si politikan e publicist. Këto pikpamje mbi "Indipendencën e Shqipërisë", Mitahat Frashëri i pati botuar në revistën "Diturija" (viti 1928, nr. 6 fq.201-210) e cila është ribotuar së fundmi në një libër të veçantë nga historianët e njohur Sherif Delvina e Luan Malltezi.


Problemet e Shqipërisë indipendente

"Me indepindencën e saj Shqipëria u gjend përpara problemeve më të rënda dhe më të vështira që mund të takojë një komb. Ngushtësia e kufijve, pakica e numurit, në vend që të lehtësonin situatën, e bënin dëshprimisht akoma më të komplikuar. Nga kaosi i një mbledhje fisesh duhesh nxjerrë një komb dhe një shtet. Me brumin amorf të popullsive të vogla ishte për të bërë një kristalizim i rregullt në kondita tepër të pavolitshme përpara cirkonstancave të krijuara prej një lufte të egër. Tridhjetëpesë vjet para se të buçasë kriza ballkanike, me Shoqërin e Stambollit dhe me Lidhjen e Prizrendit ishte bërë nisja e një pritmi për Shqipërinë, të ndryshëm prej jetës që ishte rrojtur gjermë atëherë. Lëvizja dhe zgjimi kombiar-shfaqur prej tronditjes që solli lufta ruso-tyrke, me traktatin e Shën Stefanit dhe Kongresin e Berlinit-po e vinte Shqipërinë përpara realiteteve të rrojtjes, duke i dëftyer gjithë rrezikun që i ishte ngrehur në fund të asaj gremine që gjendesh: pa një zhvillim kombësie, pa forcën morale që pjell bashkimi, pa të drejtën e pranuar prej botës së qytetëruar e shtetit mbi Bosforin qenë fare inkompetentë në çështje politike, fanatikë dhe intolerantë: donin më mirë një katastrofë sesa zgjimin e një nacionalizme që inteligjenca e tyre s'e kuptonte dot. Kështu që ballkanikët gjetën një aleat te Tyrqia kur ishte fjala për popullin dhe truallin e Adriatikut. Përgatitja donte kohë dhe përpjekje të mëdha; kishe të bësh me tradita konservatore, me ide rebele, me zakone reaksionare, me inercinë që paraqit grumbulli vitet e kaluar, të vdekurët e shkuar. Në një anë kishim, pra, punimin dhe gatimin e brendshëm; në atë anë antipatinë dhe hostiliterin (armiqësinë) e sundimtarit; dhe nga ana tjetër kishim një detyrë më imediate, problemin e racës, i vogëlsuar, i pakësuar prej trubullimeve permanente dhe, më tepër akoma, prej shërbimit ushtarak dhe mënyrës me të cilën aplikohesh. Mezi që pak vjet e tëhu, kishte filluar raca të marrë një zgjerim, të bëhet prapë e zonja e kufijve etnografike, të hyjë në pronjë dhe të jepet pas një pune pjellore. Në këto kondita shqiptari ishte i shtrënguar, kishte detyrën të mejtojë: në ishte më mirë të durojë akoma ca kohë zgjedhën e shkatërruar të një dominate të dobësuar dhe të drejtojë gjithë fuqinë dhe vitalitetin e tij për të siguruar pritmin e racës, për të ndaluar sulmin e shqehëve dhe të grekëve, apo në duhesh të humbasë durimin kundër dominonjësit pesëherë shekullor?


Turqia: dilema e patriotëve

Nga ky dilem i tmerr-shëm rridhnin edhe hezitimet e patriotëve: e shihnin se rrëzimi i Tyrqisë mund të sillte me vete fatkeqësinë e Shqipërisë, copëtimin e tokës arbënore. Dhe në mes të dy udhëve preferohesh-të paktën në teori-shtegu i parë: pak durim akoma që të forcohet ndërgjegja të marrë fuqi i rilinduri, të fitohet një e drejtë përpara opinionit të përbotshëm. Qe një mënyrë punimi për të fituar qind për qind, të mos lozim fatin e kombit me një zar. Regjimi që u proklamua me aq bujë në korrik të motit 1908 e pruri çështjen shqiptare në një shkallë më akute, e bëri më të gjallë problemin e kombit tonë: a duhesh një luftë e çelur kundër dominatorit të huaj, një shkëputje e krejtë, pa le të dalë ku të dalë, apo një përpjekje e brendshme për një fuqi intrenseke, për koherencën e molekulave që i quajmë individë dhe njerëz? Pyetja qe e tmerrshme: alternativa e parë kishte tërheqjen e aventurës, e një luftimi të rreptë ashtu si e ka dashur arbëreshi. Vepra e dytë ishte mbase më pjellore, por edhe më e rëndë; pemët e saj do të ishin më të durueshme, por edhe lypte një bashkëpunim, makar për ca kohë me autoritetet e njohura, një farë paqe, bese provizore, kurse mënyra e parë parashihte një kolaborim me ballkanikët, me ata që lakmonin truallin dhe gjakun arbëror. E para donte kohë, vullnet, organizim, disiplinë, edukatë kombiare, një patriotizmë inteligjent, një politikë të matur fuqi mbi veten tonë. E dyta lypte bujë dhe zhurmë. Tek gjendeshim ndërmjet dy udhëve, tek përpiqeshim herë me veten tonë, herë me sjelljet verbërore dhe fanatike të Tyrqve të Rinj, herë me pritat e ngrehura prej fqinjëve, kërcëllima e luftës ballkanike i dha zjarrin barutit. Lufta po ngjante bash me një sukses, qoftë dhe i pjesshëm, ishte fituar mbi Tyrqinë, kur qeveria e Stambollit po ulesh përpara kërkesave nacionale të shqiptarëve. Edhe lufta ballkanike kërciste për të ndaluar këtë realizim të rivendikimeve të Shqipërisë. Në atë zjarr, si edhe kurdoherë që flakëron shtëpia, duhesh të shpëtonim ç'të ishte e mundur, Indipendenca jonë na gjente përpara një faktori të vetëm, një ndalim që kishte zënë vendin e të treve të mëparshëm: tani më s'bëhesh fjalë as për dominatorin e Bosforit që nuk përfaqësohesh prej ndonjë fuqie, as edhe prej veprës së brendshme të shqiptarëve, të cilët rreziku i beftë po i bashkonte në një të vetëm aspiratë: shpëtimi në indipendencë.


Ambicjet e fqinjëve

Po mbetesh faktori i tretë, i tmerruar tani që kishte ndihmën e armëve dhe të ushtrive: ambicioni pa masë i fqinjëve tanë, të atyre që kishin marrë armët në emër të njerëisë dhe të drejtësisë për të shpëtuar të robëruarit dhe që tani donin të aplikojnë këto parime të bukura duke copëtuar, robëruar, shkretuar Shqipërinë, kryengritjet e së cilës kundër Tyrqisë u kishin lehtësuar dhe siguruar arritjen e qëllimit. Në mendjet e aleatëve ballkanikë nuk kishte zënë vend ideja e të drejtave shqiptare: në mes të tyre nuk parashihesh tolerimi i një kombi, i një shteti shqiptar. Ishte mohim komplet, pa përgjigje. Edhe më tepër se një fuqi e madhe, të paktën dy, Rusija cariste me aleaten e saj, favorizonin qëllimet shqeho-grekëve. Qeveria provizore e Vlorës që në fillesë u gjend përpara një të vetmi problem: ay i kufijve, shpëtimi i tokës prej ushtërive të huaja. Çështja e Tyrqisë më nuk preokuponte njeri; kërcëllimat e topave bullgarë mbi vijën e mbrojtjes, të Çatallxhesë nuk më linin asnjë dyshim për shkëputje definitive të çdo marrëdhënie ndërmjet Bosforit dhe Adriatikut, kështu që edhe kush kish shpresuar një forcim të kombësisë shqiptare dhe të shqiptarizmës me fitimin e Tyrqisë dhe mundjen e fqinjëve lakmitarë, tani po e shihte realitetin fatal. Mbetesh vetëm brenga e tokës, e truallit arbëresh, i shkelur prej ushtrive serbe që po përparonin pa gjetur ndalim dhe po unjeshin në zall të detit. Të dy luftëtarët e tjerë kishin gjetur nga një pengim në Shkodër dhe në Janinë dhe, përpara rrezikut fare të afërm, vetë shqiptari, pas zakonit të tij dhe instiktit, mbante një qetësi, pa ndonjë sforcim. Shqipëria e lirë kufizohesh nga veriu me Fierin dhe Mallakastrën, ndehesh në lindje gjer në Berat dhe nga juga mezi zgjatesh gjer në Gjinokastër. Shkodra qe rrethuar, pa komunikim me botën e jashtme. Janina i bënte ballë ushtrisë greke me një ushtëri të prishur tyrke, një pjesë e saj e mbledhur prej mbeturinave të ushtrive të Kosovës dhe të Maqedonisë, e gjendur keq për municion dhe ushqim. Kjo situatë e jugës zgjoi pyetjen: a duhesh ndihmuar ushtria tyrke në Janinë dhe t'i bëhesh ballë Greqisë me çdo mënyrë që të ishte, apo, duke besuar fatin e saj në duart e fuqive të mëdha, Shqipëria duhesh të ruante një neutralitet strikt, të mos duket se ka luftë me ndokë, se lufton me fqinjën e saj të jugës? Teza e parë nisesh prej pikëpamjes se ç'vise të shpëtonin prej shkeljes së ballkanikëve nga trupi i tokës shqiptare, nuk mund veçse t'i mbeteshin Shqipërisë. Fuqia e Tyrqisë duhesh ndihmuar, meqënëse rezultati do të ishte jo për Tyrqinë, por për Shqipërinë. Një tjatër pikë, dhe jo më pak me rëndësi e argumentave të tyre, ishte kjo: shqiptarët duhet të kuptojnë se kanë për detyrë të mbrojnë dheun e tyre; të bëjnë therori për mbrojtjen e tij, të luftojnë, të vriten, të përpiqen që të ndiejnë të drejtën, detyrën përkundrejt mëmëdheut. Pra një therori, edhe e dëshpëruar të ishte, do të kishte fitimin e saj moral: ishte një risi që po mbillesh në shpresë për të ardhmen. Teza e dytë pretendonte se Shqipëria, sapo e lindur dhe pa mjete mbrojtjeje, nuk mundte pa rrezik të rrëfehet sikur merr pjesë në luftën me ballkanikët. Fuqia e saj ishte dhe duhet të jetë neutraliteti. Mbi këtë parim qe shtrënguar të mbështetesh qeveria e re kur grekët kishin bërë tentativë të shkarkojnë në Himarë ose ditën që një vapor grek kishte ardhur përpara Vlorës dhe qëlluar me top. S'kishte dyshim se qeveria, dhe më tepër akoma kryetari i saj, prirej nga kjo anë e dytë, e cila, në mos ishte fare pas idealit të patriotizmës, kishte së paku meritën të jetë diplomatike dhe kërkonte një sforcim më të pakët, pra mbante me vete edhe një aparencë (nuk them realitet) sigurimi. Edhe sado që, miturisë dhe pafuqisë u pëlqen më tepër inaktiviteti, prapë u bë një sforcim për të interesuar bajonetat shqiptare në mbrojtjen e Janinës në perservencë dhe therori patriotike. Mjerisht gjendja psikologjike (e cila i shtynte shumë njerëz të besojnë se proklamimi i indipendencës e lironte dhe e shkarkonte shqiptarin prej çdo përgjegjësie) u komplikua edhe me një vështirësi krejt materiale, mungesa e ushqimit dhe kjo shkaktoi një dezertim në tufë, dezertim nga më të pikëllueshmit, i vazhduar prej një mësytjeje të ushtërive armike, një shkelje të tokës.


Pengesat nga Greqia

Nuk mundim këtu të mos kujtojmë me një lavdi të mallëngjyshme të posaçme taborin e Gjinokastrës që, duke kuptuar detyrën e tij përkundrejt mëmëdheut, flamurit dhe shtetit, u bë prapë gati të vejë në llogorete Janinës t'i verë krahërorin obuzeve dhe mitralozit dhe në qoftë se ky vendim i tyre mbeti pa zbatim praktik, faji është i fatit që plotësoi rënien e Janinës. Të mbetur, ose më mirë, të lindur pa fuqi për mbrojtjen e trashëgimit të stërgjyshëve, shqiptarëve s'u paraqitesh veçse fuqia e drejtësisë: ishin të shtrënguar që të vënë gjithë shpresën e tyre te gjykatorja që u shfaqesh nën formën e Konferencës së Ambasadorëve në Londër. Kriza e arritur në një formë akute, rreziku imediat me gjithë të këqijat e luftrave ballkanike, na shtrëngonin që të ngremë duart drejt të mëdhenjve që rrinin rreth tryezës diplomatike. Padyshim është një fatkeqësi e madhe për një popull të verë gjithë besimin e tij te një i huaj, të presë shpëtimin e tij prej një dore të tretë. Gjendeshim larg atyre luftimeve-qofshin dhe me therori e dëshpërim, më mirë akoma, bash prej atyre përleshjeve të përgjakta-në të cilat zgjohet dhe mprehet ndërgjegjja kombiare, ata rreziqe të përbashkta që ngurosin njësinë, forcojnë karakterin dhe mbërthejnë solidaritetin. Cirkonstancat në të cilat ishte shpejtuar lindja e shtetit të ri, kriza e flakëruar që s'e linte të shohë gjëkund ndonjë ndihmë të brendshme, po ngjallte një mentalitet të regretushëm, ay i "hë për hësë" i "provizores", e shpresimit vetëm prej "Evropës", që s'u bëmë vetë, po na bënë të tjerët, besim, pa dyshim, jo i përshtatun realitetit të atij fakti që dëshmonte për një përpjekje më tepër se tri herë dhjetëvjeçare po edhe më komod, me më pak mundime. Në këto kondita dhe ditën që një vapor grek përpiqesh të priste kabllin telegrafik të Vlorës (të vetmin mjet komunikimi me botën e jashtme) u dërguan rivendikimet delegatëve që ishin emërua për të mbrojtur të drejtat e Shqipërisë: kufijtë e Shqipërisë në truallin etnografik; indipendenca e plotë e shtetit të ri. Rivendikimet e formuluara në atë telegraf ishin një program për politikën e ndjekur prej Shqipërisë, një program plotësimi i të cilit vërtet dipendonte prej fuqisë dhe qejfit të të tjerëve. Në orën kur po shkrojmë këto rradhë, procesverbalet e Konferencës së Londrës akoma s'janë botuar që të dijmë faqen e brendshme të politikës së lojtur prej të dy palë shteteve. Por s'duhet të ketë njeriu një imagjinatë të madhe për të kuptuar se mamitë që kryesonin lindjen tonë kishin kujdes fare të kundërt dhe jo kurdoherë konform me gjallimin e foshnjes. Në qoftë se në çështjen tokësore, ajo e kufinjve, Shqipëria e re ishte fare e pafuqishme dhe zgjidhja e saj dipendonte prej vullnetit dhe interesave të Fuqive të Mëdha, mbi pikën e statusit të shtetit të ri mund të thuhet se dëshira e vetë shqiptarëve nuk qe fare për t'u neglizuar. Opinioni ishte i theksuar në Vlorë: një mbret i huaj; as komisar i Fuqive të Mëdha, as një princ nën suzerenitetin otoman, as edhe një sovran mysliman. Kjo pikë e fundit s'ishte për t'u habitur; meritonte një vërejtje: Zihjet dhe luftimet ndërmjet shqiptarëve dhe tyrqve qenë një konflikt ndërmjet orinetit dhe oksidentit. Autoritetet e Stambollit donin të na orientalizojnë me fenë, me konviksionet politike, me shkronjat e tyre dhe ne kundërqëndronim, se e njihnim që s'kishim gjë të përbashkët me Orientin; pa ditur, dhe instiktërisht, e ndienim veten tonë të ndarë prej tyrqve, një race të Oksidentit. Nuk mundnim të kemi një mentalitet në kundërshtim me parimin e racës. Nuk qe e mundur për shtetin e ri, që shkëpuste çdo marrëdhanie me Orientin dhe sundimin e një mbretërie orientale, të pranonte kandidaturën e një princi mysliman dhe oriental: do të ishte mohimi i vullnetit të përparimit, i dëshirës të bëhemi një faktor ndërmjet kombeve dhe shteteve të Ballkanit, të asaj pjese të Europës".


-------------

Kush u lodh familjarisht 120 vjet rresht per te bere Shqiperine e kush e pronesoi kto 12 vjet...

[PLAKU]

[PLAKU]

ps, pse sot historianet shqyptar shum pak bile asepak nuk folin per dy figurat kombetare pr Vasil Antonin dhe pr Zef Palin dhe shum fugura tjera qe i mbuloj pluhuni historis gjkatare fashisto komuniste?!

[PLAKU]

[PLAKU]

Lumo Skendo per Sulin dhe suljotet
» Dërguar më: 20/09/2011 - 11:32



Enver Kushi

Vite më parë, në një nga sallat e Bibliotekës Kombëtare pata fatin të shfletoja revistën
“Diturija”, themelues i së cilës është Mid’hat Frashëri. Ditë dhe javë të tëra u njoha me një nga botimet më serioze dhe më të kulturuara të botimeve shqiptare të gati një shekulli. E megjithatë, ndonëse kam lexuar dhe rilexuar edhe librat “Udhëtarët e huaj në Shqipëri” (gjer në fund të shek XIX), të Lumo Skëndos apo Mid’hat Frashëri. Ministër Fuqiplotë Athinë (1923- 1926), përgatitur falë punës pasionante të Prof Dr Luan Malltezi dhe Sherif Delvina, mendoj se akoma lexuesi shqiptar nuk ka të plotë veprën e Mid’hat Frashërit. Dhe jo vetëm të tij, por edhe të disa personaliteteve të tjera , që u anatemuan për gati 50 vite të diktaturës komuniste. Brezi im u rrit dhe u shkollua me këtë frymë mohimi apo vlerësimi dhe gjykimi të skajshëm ideologjik të shumë syresh. Nga ana tjetër unë kam edhe një ndjeshmëri tjetër apo detyrim ndaj personalitetit të Mid’hat Frashëri, që lidhet me Çamërinë, rrënjët e të parëve të mi. Çamëria, me historinë, kulturën, trashëgiminë, por edhe me dramën e saj, është pjesë e veprimtarisë krijuese shkencore dhe diplomatike të tij. Krahina e të parëve të mi është njëkohësisht një nga brengat e mëdha të Mid’hat Frashërit. Bindesh për këtë pot ë lexosh librin “Mid’hat Frashëri, Ministër Fuqiplotë Athinë (1923- 1926). E them me bindje se që nga momenti që ai shkeli në tokën greke me detyrën e re (28 shkurt 1923) e deri sa dha dorëheqjen në muajt e parë të vitit 1926, në mbrojtjen e çështjes çame dhe përpjekjeve për normalizimin e marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Greqisë, ka bërë atë që nuk e kanë bërë të gjithë ambasadorët shqiptarë që nga viti 1926 e deri më sot. Kjo sepse ai kishte një epërsi që nuk e kanë pasur pasardhësit e tij: kulturën e gjerë, njohjen e shkëlqyer të historisë dhe kulturës së madhe të Greqisë si dhe kurajën për të thënë të vërtetat dhe demaskuar synimet e politikës shovene të shtetit grek.
Çamëria, popullsia e saj martire e të shkuarës, të sotmes dhe të ardhmes, i janë dhe do t’i jenë mirënjohës Mid’hat Frashërit. Të gjitha këto mendime dhe vlerësime modeste për veprimtarinë e Mid’hat Frashërit, më erdhën ndërmend këto ditë, kur rilexova një nga rrëfimet më të bukura e të ndjera, por edhe aktuale të tij, “Suljotët”. Rrëfimi në fjalë (unë do ta quaj reportazh të shkurtër, ndoshta skicë, siç e përcakton Prof Dr Emil Lafe), është përfshirë në librin e Lumo Skëndos (pseudonimi i Mid’hat Frashërit) “Hi dhe Shpuzë”, botuar në vitin 1915, në shtypshkronjën “Mbrodhësia” të Kristo Luarasit në Sofje. Vepra është botuar në vitin 1995 me të njëjtën emër dhe përgatitur, nga prof Nasho Jorgaqi.
Skica “Suljotët”, sipas shënimit të vënë në fund të saj, është shkruar më 30 qershor 1912 , në Zafranboll. Sipas të dhënave që jep autori që në fillim të skicës, Zafranbolli është një qytet në Anadoll, i humbur në një gropë “dhe plot konopë tani në verë”. Me penelata të shpejta, frazë të saktë dhe lakonizëm të admirueshëm (duket se është shkruar me një frymë), autori shpalos një dramë të tërë: zhbërjen e një prej viseve më epike të Shqipërisë dhe banorëve të saj: Sulit dhe suljotëve. Nuk kemi përshkrim të betejave apo heroizmit të suljotëve as të vrarë. As të plagosur. As vaje apo kuje të nënave suljote. E megjithatë lexuesi ndjen në thellësi, si gjëmime të largëta bubullimash apo dallgë detrash, ulërima.
Qindra kilometra larg Sulit, në Anadollin e largët, shfaqet befas trupi dhe shpirti i plagosur në zhbërje i Sulit: vajzat e vogla të shkollës greke të qytetit Zafranboll këndojnë e kërcejnë vallen e famshme të Zallongut, jo në gjuhën shqipe, jo në dialektin çam të të suljotëve, por në gjuhën greke. Autori befasohet, pastaj …. “zemra ime përnjëherë më ngushtohet dhe mejtime të hidhura më sulen në mendje”. Lumo Skëndo hesht vetëm një çast, për të rikujtuar vizitën e tij në Sul në vitin 1909, ku “një helm i madh më pritte: atje pashë një të keqe, një mëkat që s’rrëfehet, atje pashë fshatra ku, jo shqiptarëria, por edhe shqipja ka zënë të harrohet”.
Rrëfenja ose më saktë skica “Suljotët” që botojmë dhe që njihet pak ose aspak nga lexuesi shqiptar të vë në mendime dhe të trondit me të vërtetat që kumton.
…Njëqind vite pas rrugëtimit të Mid’hat Frashërit në viset mitike të Sulit, pata fatin të rrugëtoj edhe unë atje. Nuk do ta harroj kurrë këtë rrugëtim nga më emocionuesit, por edhe nga më të dhimbshmit që kam bërë. Atje heroizmi i dikurshëm, qëndresa, këngët, vallet, kishin formën e gurit. Edhe zërat njerëzor dukej sikur kishin ngrirë. Braktisja këtu ishte uluritëse. Shtëpi të braktisura gjysmë të rrënuara ose të rrënuara. Puse. Muret e një kështjelle në bregun përballë Sulit dhe hone të frikshme. Dhe ndërsa vështroja këtë peizazh si në fillimbotë, befas më erdhi ndërmend kujtesa popullore çame për Sulin, këngët për suljoten e bukur, vallja e Zallongut, kënga për Marko Boçarin ose Marko Çamërinë, siç thuhet në këngët çame.… M’u kujtua edhe skica “Suljotët” e Lumo Skëndos (Mid’hat Frashërit) dhe m’u bë sikur dëgjova zërin e tij: “ …. Atje pashë një të keqe, një mëkat që s’rrëfehet, atje pashë fshatra ku jo shqiptaria, po edhe shqipja ka zënë të harrohet.” Ishte i vetmi zë në atë shurdhëri dhe shkretim me emrin Sul.

Sul, vjeshtë e parë 2011 gazeta shqiptare

Suljote
Lumo Skëndo
(Mid’hat Frashëri)

Kam një javë këtu në
Zafranboll, në këtë qytet
të Anadollit, të humbur në gropë, të nxehtë dhe plot konupe tani në verë.
Lumtërisht kam fatnë të gjej një ndënjtje të mirë me një kopsht të bukur rreth e rrotull në këtë mëhallë të krishterë, që njerëzia – ngaqë të dy fetë s’piqenë dot – e shikojnë si një pshat veçan dhe e quajnë Keran- Qoj. Nga penxheret shoh dy vargje malesh të ndarë me një grykë, atë që kam përpara të xveshur dhe gurishte, me anë të djathtë male të zez tërë drurë, pyje të thellë. Nga penxherja tjatër shoh majën e kishës Shënt Stefan, Aja Theodhora e moçme, e cila dhe mbase i ep emërin e qytetit (Theodhorian Polin – Zafranboll).
Kajmekami, miku im z. Kadri Përmeti, më tha që dje se do të vemi në shkollë greqisht të çupavet, të ndodhemi në provimet e tyre, dhe me gëzim e pranova ftimin e tij….
Në sallë të shkollës janë radhitur nja tridhje të çupa, në rreshtat e para; prapa tyre janë djemtë, në mes të tyre disa gjashtë apo shtatë vjeç, po dhe dymbëdhjetë e trembëdhjetë. Provimet rrjedhin mi dhe shkronjë, gjuhë tyrqisht, frëngjisht, orthografi ; nxënësit përsëriten përpara pllakës së zezë dhe kushdo prej të ftuarvet ka të drejtë të pyesë.
Unë po vë re. “Çupat që kam përpara janë të krehura mirë, të kujdesura, të veshura të gjitha me një mënyrë: rroba të bardha me kordhela të kaltërta: ngjyrat e Greqisë! Edhe më vjen keq për këto çupa, për këta djem dhe për mëmat e atërit e tyre që janë radhitur afrë murit, më të djathtë e më të mëngjër, më vjen keq për këtë njerëzi pa kombësi, pa gjuhë: flasin vetëm tyrqisht, janë fjesht anadollakë, s’di njeriu nga çkombësi janë, dhe duan të rrëfehen grekër! S’kanë as hisori, as kujtime të moçme, as nonjë ndjenjë të tanishme, dhe duan të ngushëllohen me një shtet të vogël atje poshtë, me Greqinë e largët, se ashtu ua do feja, ashtu u ka thënë kasha dhe dhaskali. Edhe vërtet më vjen keq si për jetimë, si për djem pa mëmë, pa baba, pa shtëpi, dhe them: kur s’janë gjësend, dobare le të thonë që janë grekër.
Po dal! Çupat tani më s’po pyeten, kanë zënë e kërcejnë. Ç’është kjo valle, kjo këngë e njohur? “Lamtumirë o jetë e ëmbël…. Suljotka ! … “në gjuhë greqisht.
Këng e Sulit! Këng e shqipëtarkavet, këng e vendit tim edhe krahërori më fryhet, zemra më mallohet, më vjen dhe mua t’ia dredh një herë , a t’ia marr me to.
Këng e Sulit ! Po shoh ato shqipëtarka trimëresha, ato gra zemër luaneshe, vallen e tyre mi shkëmpt, varur mi rripët, një valle vdekjeje, një zë i qiellit dhe i varrit.! Ushtarët e Ali Tepelenës po afrohen, po sulen, po gratë këndojnë, dridhen, të zëna prej dore, dhe ay vark më çdo grimë humbet nga një shpirt, edhe një nga një gratë lëshohen poshtë shkëmbit, hidhën në greminë, në skëterrë, në gojë të vdekjes që ikapërcen një nga një. Edhe vdesin me këngë në gojë, pa u dredhur zemra e tyre.!
Më mirë vdekje e lirë se sa turp dhe robëri, na fjala e këtyre shqipëtarkave, e sulotkave me kujtim të pavdirshëm, që i apin një emër të përmotshëm kombit tonë, që trimëri e tyre do të inspirojë gjithnjë poetët e gjithë kombevet ! Suljotët, një grusht njerëz, që kanë mbushur me famën e tyre faqet më të shkëlqyera të historisë së tanishme, që kanë lënë kujtime trimërie të paharruar!
Edhe e ndjeva veten time fatore të jem nga kjo racë, nga ky popull, nga ky dhe, nga këta shkëmbinj që nxjerrin të tillë njerëz, të tilla gra. Edhe krahërori m’u fry edhe një herë duke dëgjuar këtë këngë, këta emra, duke parë këtë valle këtu në këtë qytet të Anadollit.

Po pse zemra ime përnjëherë më ngushtohet dhe mejtime të hidhur më sulen në mendje? A është pse këta suljotë kanë derdhur gjakun e tyre kaq të famshëm për një çështje të huaj, për një komp që s’ish i tyre? – Jo, s’është ky mejtim që më hidhëron kështu, se e di, e kam ditur, dhe gjithë bota e di që dhe këta shqiptarë, si kaq të tjerë, si edhe Sina Pasha, a Qypruliu, a Mehmed Aliu, kanë shërbyer një kauzë jo të tyren!
Ajo që më hidhëron është Suli i sotmë.
Ku je, o Sul? N’ato rripat e tua ata njerëz trima a e kanë akoma atë zemër trime, a e dinë që janë shqiptarë, që gjaku shqiptar rreh në rrembat dhe në zemrat e tyre ?
Tre vjet po bëhen, kur qeshë në Shqipëri vajçë nga Llura në Llakë të Lelovës, në këtë copë të Sulit . Po sa një helm i madh më pritte: atje pashë një të keqe,një mëkatë që s’rrëfehet, atje pashë fshatra ku, jo shqipëtarëria, po dhe shqipja ka zënë të harrohet ! Si tani po e shoh atë djalë mi mur të Papadhates, kur m’u përgjigj greqisht fjalës shqipe.- Kush të tha që të mos dish shqip, or bir? – O dhaskalos, më tha djaloshi, pa ditur se ç’të vërtetë të helmshime po thosh!
Ah ,jo! E kuptoj që këta anadollakë të gjorë, këta jetimë të varfër të thonë se janë grekër. Po ne, ne shqiptarët, me kujtime, me histori të shkëlqyer, me fytyra dhe emër të ndershëm, ne të themi se jemi grekër, këtë s’ma pret dot mendja!
Edhe nuk di, në duhet të kem një cmir të vdekshim për atë “ o dhaskalos” , apo në duhet të më vijë keq për atë djalosh edhe për prindët e tij?

Zafranboll, 30 qershor 1912. t

[PLAKU]

Luan Malltezi: Mit’hatin e shpallën tradhtar se kërkoi Kosovën
Publikuar te Merkuren, 05 Tetor 2011 03:00 SOT


Historianët dhe specialistët duhet të njohin mirë, të gjitha dokumentet e kohës, brenda dhe jashtë vendit, për të dhënë një radioskopi të saktë, të periudhës së luftës, që nga pushtimi i Shqipërisë, e deri në ditën e çlirimit të saj”. Kështu, u shpreh, dje, për gazetën “Sot”, njëri nga historianët, më të njohur, të vendit tonë dhe njëkohësisht, drejtori i Muzeut Historik, Kombëtar, Luan Malltezi, i cili, i bëri një pasqyrë të plotë, zhvillimeve politiko-shoqërore, të asaj kohe, duke e pohuar ekzistencën e luftës civile.


Zoti Malltezi, a ka pasur luftë civile, në Shqipëri, gjatë viteve 1939-1941?



Ky është një problem, që mund të trajtohet, më mirë, nga specialistët apo historianët e asaj periudhe, por për këtë, ata, duhet të njohin mirë, jo, vetëm, dokumentet e PKSH-së, që janë botuar tashmë, por edhe dokumentet e Ballit Kombëtar, të Legalitetit, e të misioneve angleze, në Shqipëri, në kohën e luftës.

Z. Uran Butka, ka botuar, një studim që pohon këtë, por historianët nuk kanë të njëjtin mendim me të. Ju si mendoni?

Personalisht, kam mendimin, se, problemi mund të shtrohet ndryshe; më e drejtë do të ishte, të shtronim, pyetjen, a pati luftë, midis PKSH-së, nga njëra, anë dhe Ballit Kombëtar, e Legalitetit, nga ana, tjetër? Sigurisht, që pati luftë, të ashpër, për pushtet, midis forcave politike dhe këtë luftë e fitoi PKSH-ja.

Sipas jush, përse, fitoi PKSH-ja, midis shumë grupimeve politike?

Për këtë, ka shumë arsye. Së pari, PKSH, ishte një parti marksiste leniniste, parti ideologjike, që pretendonte, të merrte pushtetin politik, në duart e veta, pa e ndarë atë, me forcat e tjera. Në luftën e saj, kundër pushtuesve, PKSH-ja, pati mbështetjen e Kominternit dhe të Partisë Komuniste Jugosllave, që dërgoi, në Shqipëri, të dërguarit e vet, Miladin Popoviç dhe Dushan Mugoshën, pa përmendur, kuadro të tjerë, të lartë, që erdhën më pas, si Vukmanoviç Tempo, etj. Pa ndihmën e Kominternit dhe të komunistëve jugosllavë, zor, se mund të krijohej PKSH-ja, nga komunistët shqiptarë; këta ishin deri, atëhere të paktë, (200 petrita-lule- siç thoshte Enver Hoxha) dhe në grindje e mosmarrëveshje të vazhdueshme, midis tyre. Krijimi i PKSH-së, u bë me ndërhyrjen e drejtpërdrejtë, të të dërguarve jugosllavë; ata, morën pjesë në mbledhjen, themeluese, të PKSH-së dhe në të gjithë drejtimin e luftës, së mëpasme, siç tregojnë dokumentet e PKSH-së, të Pleniumit të Beratit (nëntor 1944).

Kush e nisi luftën kundër pushtuesve, në Shqipëri?

Në Shqipëri, luftën kundër pushtuesve, italianë, e nisën, në të vërtetë, patriotët dhe nacionalistët e njohur, si, Abaz Kupi, më 7 prill 1939 dhe të tjerë, pas tij, menjëherë, pas pushtimit; shumë nga këta, si, ish kryeministri Mehdi Frashëri, u internuan në ishujt e Italisë. Në këtë kohë, komunistët shqiptarë, nuk ndiheshin shumë, në jetën politike të vendit, ata, madje, në fillim, nuk e shihnin edhe keq, Gjermaninë naziste, për shkak, të paqes, që vendosi me Stalinin. Komunistët shqiptarë u radhitën, në luftë, pas sulmit, të Gjermanisë, naziste, ndaj Bashkimit Sovjetik, në qershor 1941. Ndërkohë, nacionalistët shqiptarë ishin hedhur në luftë, kishin krijuar edhe çetat e para, të Muharrem Bajraktarit, major Abaz Kupit, Baba Faja Martaneshit, Myslim Pezës, etj. Me kohë, u ngritën edhe rreth, 100 çeta të tjera, shumë nga të cilat, u krijuan nga PKSH-ja. Taktikat e adoptuara, nga këto grupe, tashmë, afro 100, ishin shmangia e operacioneve, në shkallë të gjerë, organizimi i pritave, kundër autokolonave italiane, kapja rob e ushtarëve, marrja e pajimeve luftarake dhe marrja nën kontroll, e zonave të kontrolluara nga armiku. Pas formimit të Frontit Nacional Çlirimtar, patriotët dhe nacionalistët shqiptarë, formuan organizatën e tyre, “Balli Kombëtar”, me në krye, Mit`hat Frashërin. Ballistët, zhvilluan disa luftime, të rëndësishme, antifashiste, që deri më sot, nuk janë përmendur, për lexuesin shqiptar, nga historiografia marksiste; në këto beteja, ranë edhe dëshmorë të shumtë, të Ballit Kombëtar. Megjithatë, duhet të kemi parasysh, se, ballistët luftonin, sipas, traditës së hershme, çetat vepronin të shkëputura, midis tyre; në krye të tyre ishin krerë të njohur, të zonës. Po kështu, duhet të themi, se, kreu i kësaj organizate, Mit`hat Frashëri nuk kishte autoritetin e duhur, për drejtuar luftën dhe për të urdhëruar komandantët e çetave. Disiplina, në rradhët e Ballit ishte përtokë, anëtarë të rëndësishëm të kësaj organizate, si Lef Nosi, etj., morën pjesë, në qeveritë kuislinge. Balli konstatoi nga ana tjetër, se armiku kthehej me ashpërsinë më të egër, ndaj popullsisë së zonës, kur sulmohej, nga çetat antifashiste dhe kjo, bëri që Balli të ishte i kujdesshëm, në luftë, të mos sulmonte armikun, kur ky mund të kundërpërgjigjej, me ashpërsi ndaj fshatarëve dhe popullsisë vendase. Mirëpo, me këtë qëndrim, Balli nuk mund të tërhiqte pas vehtes, rininë, që kërkonte luftë të vendosur, për të shporrur armikun. Qëndrime të tilla, si, të Ballit, nuk ndodhnin në PKSH; ajo luftonte, pa vrarë mendjen, për reagimin e armikut, ndaj popullsisë; për atë, kishte rëndësi, vetëm, që populli të ngrihej në luftë. PKSH-ja u ngrit, si, një parti e organizuar; ajo sulmoi Ballin, kur ishte e fortë dhe afirmuar, tashmë, si forcë e vendosur, kundër pushtuesve italianë. Midis PKSH-së dhe Ballit, pati një moment, kur mund të bashkëpunonin, midis tyre; e kam fjalën për Marrëveshjen e Mukjes (1-3 gusht 1943), për të cilën, Butka, shkruan, se, u shkel, nga PKSH-ja. Sigurisht, që u shkel dhe kjo është e natyrshme, të ndodhte, kur bëhej fjalë, për një forcë komuniste, si PKSH-ja, që kërkonte, të merrte, pas luftës, pushtetin në duart e veta. Marrëveshja e Mukjes vendosi krijimin e “Komitetit të Shpëtimit të Shqipërisë”, (me një numër të barabartë përfaqësuesish, nga Balli dhe PKSH-ja), që do të drejtonte luftën. Në marrëveshje u vendos të luftohej, për një “Shqipëri Etnike”. Fjala sigurisht, ishte për Kosovën, por, kuptohet, se të dërguarit jugosllavë, që drejtonin PKSH-në, nuk mund të pranonin këtë marrëveshje, që e shkëpuste Kosovën nga serbët; po kështu këtë marrëveshje ishte e natyrshme, të mos e pranonte, Enver Hoxha; ai nuk kishte asnjë arsye, përse të ndante pushtetin, me Ballin. Duhet të kemi parasysh, se në kohë, kur PKSH-ja, u hodh kundër Ballit, ky nuk ishte i armatosur, si PKSH-ja, e cila merrte armë, nga misionet angleze, që i dërgonin ato, me avionë, në Shqipëri. Misionet angleze, siç, bën të ditur, vetë, Mit`hat Frashëri nuk vendosën dot, lidhje, me Ballin Kombëtar, por me Abaz Kupin, kryetarin e Legalitetit. Ata u përpoqën ta hidhnin këtë, në luftë kundër gjermanëve, që ishin armiku kryesor, i tyre. Abaz Kupi lëkundej, sepse, kishte armik dhe kundërshtar, kryesor, Enver Hoxhën.

Pas këtyre që përmendët më lart, a mendoni se, në Shqipëri, pati luftë civile?

Sigurisht, që pati; pas prishjes së Marrëveshjes së Mukjes, PKSH-ja, mori vendim, në Konferencën e Labinotit, t’i shpallte luftë, Ballit Kombëtar dhe nacionalistëve shqiptarë; kështu filloi edhe përplasja, midis Ballit dhe PKSH-së; burimet njoftojnë, se pati shumë të vrarë, midis palëve. Pas sulmit të ndërmarrë, nga komunistët, prapa krahëve, Balli u detyrua të ndërpriste luftën, kundër forcave gjermane. Në Arkivin e Shtetit, ruhet vendimi, përkatës, i ndalimit të luftës së Ballit. Por edhe pas kësaj, nuk qe në gjendje, të qëndronte në këmbë. PKSH-ja e vuri atë përpara, me armë në dorë. Balli u thye shpejt, u tërhoq në Veri dhe më pas, krerët, me në krye Mit`hat Frasherin u hodhën në Itali dhe krijuan Komitetin “Shqipëria e Lirë”.

Pak fjalë ju lutem, kush ishte Mit`hat Frasheri për ju?

Mit`hat Frashëri ishte një patriot, i shquar shqiptar, nga familja e Frashërllinjve, të mëdhenj. Ai ishte i biri i Abdyl Frashërit, një nga figurat e mëdha, të Lidhjes Shqiptare, të Prizrenit. Mit`hati u rrit, në një kohë, kur i ati, mbahej si i burgosur, në Prizren; ai u edukua nga Naim Frashëri dhe Sami Frashëri. Që në moshë të re, ai nisi botimin e disa librave, për mësimin e gjuhës shqipe, nga shqiptarët. Pas shpalljes së Kushtetutës, (1908) nga sultan, Abdyl Hamiti II, Mit`hati, nisi në Selanik, botimin e gazettes, shqipe “Lirija”. Më 1912, mori pjesë në Kuvendin e Vlorës dhe u zgjodh Ministër i Punëve Botore, në Qeverinë e Ismail Qemalit dhe më pas ishte përsëri, ministër në Qeverinë e Durrësit, të Turhan Pashës. Në vitet 1915-1919, botoi vepra të rëndësishme, me karakter historik, mbi shtrirjen e trojeve shqiptare. Më 1919, mori pjesë, si delegate, në Konferencën e Paqes, në Paris, për të mbrojtur interesat e Shtetit Shqiptar; më 1923-1926, ishte ambasador i Shqipërisë, në Greqi. Mit`hati ishte njeri i ditur, ai kishte lidhje, me të gjithë albanologët e shquar, të kohës; emri i tij ishte i njohur dhe i nderuar, nga të gjithë shqiptarët, për shkrimet e tij, të shumta, të botuara në të gjithë organet e shtypit shqiptar, në periudhën e monarkisë. Mit`hati hyri në histori, si politikan, pas pushtimi fashist të vendit dhe forcimit të lëvizjes komuniste, në Shqipëri. Qëllimi i tij ishte të kontribuonte, sa të ishte e mundur, më shumë, pa dëmtuar e djegur vendin, për çlirimin e Shqipërisë dhe të evitonte, ardhjen në fuqi të forcave komuniste, por në këtë pike, nuk pati sukses. Ngjarjet politike, në Shqipëri u përcaktuan në një masë të ndjeshme, nga qëndrimi i Fuqive të Mëdha, Antifashiste, që ishin të interesuara të ngrinin popullin në luftë. Burimet provojnë, se, si udhëheqës, Mit`hat Frashëri nuk kishte një qëndrim të prerë, ndaj kundërshtarëve të tij: “janë bijtë tanë - thoshte ai për kundërshtarët, në një kohë që PKSH-ja, sulmonte forcat armike, pa përjashtuar, këtu, kundërshtarët e vet politikë. Mit`hati, i shpallur si tradhëtar, nga PKSH-ja, ishte në të vërtetë, një patriot i madh; “tradhëtia e tij”, ishte se, kërkonte me ngulm, Kosovën, këtë tokë, të shenjtë shqiptare, siç e kishte kërkuar edhe i ati i tij, në kohën e Lidhjes së Prizrenit dhe Ismail Qemali, më 1912. PPSH-ja mbajti këtë kurs të egër edhe pas luftës ndaj pasardhësve të “tradhëtarëve“ të dënuar, e të persekutuar. PPSH-ja i konsideroi këta, pa të drejtë, deri në fund, të rregjimit të saj, diktatorial, si “armiq të popullit” e “të partisë”. Kjo, shpjegon, pse edhe sot, ka kundërshti, midis studiuesve, për problemet e luftës. Ilir Bushi

[PLAKU]

Përkujtohet Mithat Frashëri në 132 vjetorin e lindjes
Postuar tek HISTORIA me 24/03/2012 nga Lajmi


Është përkujtuar dje 132 vjetori i lindjes së Mithat Frashërit, personalitet i njohur i politikës dhe letrave shqipe në vitet 1900-1945, themelues i lëvizjes “Balli Kombëtar”.Me këtë rast përfaqësues të Partisë “Balli Kombëtar Demokrat” si dhe të shoqatës Lumo Skëndo organizuan një konferencë të përbashkët shkencore ku ishte i pranishëm edhe ministri i Kulturës, Aldo Bumci.Studiuesit vlerësuan krijimtarinë letrare, sociokulturore dhe politike të Mithat Frashërit. Gjatë pesë dekadave të sundimit komunist figura e tij është sulmuar dhe anatemuar nga sistemi totalitar, ndërkohë që përkrahës të tij shprehin rezerva se edhe sot pas 20 vitesh vepra e tij ka mbetur në hije.Mithat Frashëri ose Lumo Skendo sic është njohur gjatë luftës, ka qenë ministër i Punëve Botore në qeverinë e parë shqiptare, delegat i Stambollit dhe “Vatrës” në Konferencën e Paqes në Paris, më 1920. Njëherazi pjesëmarrës në Konferencën e Mukjes (1943) kur mes forcave politike shqiptare u arrit marrëveshje për mbrojtjen e atdheut, e cila më pas u prish, kurse Mithat Frashëri, pas ardhjes së komunistëve në pushtet u arratis në Amerikë. Mithat Frashëri vdiq më 3 tetor 1949 në Nju Jork.

[PLAKU]

http://www.ereniku.net/MFrasheri01.jpg




Seksion shkencor për Mit’hat Frashërin
Bota Sot


http://www.botasot.info/mesme/shkencor.jpg



Në Akademinë e Shkencave është mbajtur në seksion shkencor në kuadër të 132 vjetorit të Mit’hat Frashërit ose siç njihet ndryshe me emrin Lumo Skëndo. Organizatori i këtij eventi Aleko Gergo vlerësoi figurën e spikatur të politikës shqiptare në gjysmës se parë të shekullit XX.

Ministri i Kultures Aldo Bumçi theksoi faktin se në këtë 100 vjetor të shtetit shqiptar do të vendosen në piedestal figurat që u anatemuan nga sistemi komunist. Ndërkohë që edhe historianë vlerësuan kontriburin e tij shumëdimensional.

E pranishme në këtë përvjetor të Mit’hat Frashërit ishte edhe Ana Këlcyra, e cila rrëfen detaje rreth emigrimit të tij.

Mithat Frashëri ka lindur ne mars te vitit 1980 në Janinë; vdiq më 3 tetor 1949 në Neë York, SHBA. Ishte i biri i Abdyl Frashërit dhe nipi i Sami Frashërit dhe Naim Frashërit, nga Familja Frashëri. Ai e njohu shumë pak babain e tij dhe u rrit nën kujdesin e Samiut dhe Naimit. Edukimin akademik e mbaroi në Stamboll. Pas mbarimit të shkollës, deri në vitin 1905, punoi në administratën turke dhe më pas kaloi në Selanik, në administratën shtetërore.

Në 4 prill 1929 Mit'hat Frasheri në testamentin e tij i lë shtetit shqiptar pasurinë e tij, të tundshme dhe të patundshme me qëllim krijimin e një instituti albanologjik në Tiranë, i cili do të merrej me studime në fushën e historisë së Shqipërisë.



Perkujtimi Gjeniut Komebit para 7 viteve;

Mithat Frashëri thithi gjirin e dy nënave – në Janinë dhe në Prishtinë.
Lum Toskëria dhe Gegëria - SHQIPËRIA, që e lindi dhe e rriti
nga BEQIR SINA, Nju Jork, 06 dhjetor 2005

Cana : "Te vone jemi prane ketij varri – faltore kombetare, per te nderuar kujtimin e birit te Abdyl Frasherit, atij veprimtari te flakte te kombit qe shkelqeu prore ne qiellin shpesh te perflakur e te kapluar nga rete e shtrengates te truallit shqiptar, figures se madhe poliendrike te udhekryqeve historike – te etapes se fundit te Rilindjes, Pavaresise, Luftes se Dyte Boterore dhe te pasluftes."

"Ferncliff Cemetery" Westchester County, New York : U futem brenda nje teritori si te zymte, te varrezave, ku mbreteronte heshtja dhe ankthi i "ngjyrosur" i gjithi ne gri te himte . Nje korridor i gjate pllakash perkujtimore qe hapej andej e kendej para nesh, si shkalle - shkalle, pa krye. Nga te dyja anet e korridoreve te ketyre pllakave te mermerta dhe te bronxeta, skalitur me emrat e atyre qe kishin vdekur, veshtronim te gjenim varrin e nje patrioti te madh sheqiptare. Ne shikonim me verejtje tabelat e tyre, ndersa varrin e Mitah'at Frasherit, e kishim pasur mu parasyve. Une interesohesha te shikoja emra te tjere shqiptaresh, ndersa profesor Zekeria Cana, me kishte kapur prej krahu, dhe thoshte ne murmeritje: " Kurre ne jeten time nuk kame perjetuar ndonjehere, emocione te tilla". Siç, dukej ky nderim, qe Cana, do t'i bente ketij kolosi te patriotizmit shqiptare, a thua se do t'a çlironte ate te nga te gjitha ato emocionet qe i ka sjell vete jeta ketij njeriu te madhe.


http://www.ereniku.net/varriMFrasherit01.jpg




E ndersa une dhe kolegu im - Dalip Greca, shkrepim foto - aparatet, te pikelluar dhe duke medituar ne kembe prane varrit te Mit'hat Frasherit, qendrojne Niko Kirka, Genc Leka, Pellumb Kulla, Orhan Kostreci, Skender Shkreli, Sinan Kamberi, Xhaferr Krasniqi, Muhamet Omari, Zija Lepenica, Feti Rexhepi. Profesor Zekeria Cana, mbasi vendos nje tuf me lule te fresketa, dhe e lemon me ngadal ate pllak ku eshte skalitur emri i Mit'hat Frasherit, lexone edhe nje leter perkujtimore: Profesor Cana , tha se: "Te vone jemi prane ketij varri – faltore kombetare, per te nderuar kujtimin e birit te Abdyl Frasherit, atij veprimtari te flakte te kombit, qe shkelqeu prore ne qiellin shpesh te perflakur e te kapluar nga rete e shtrengates te truallit shqiptar, figures se madhe poliendrike te udhekryqeve historike – te etapes se fundit te Rilindjes, Pavaresise, Luftes se Dyte Boterore, dhe te pasluftes. Nje strumbullar, qe me vullnet te çelnikte e ngulm te madh, urti e mençuri, ka pershkuar udhen me gjemba per te hapur shtigje te reja qe çojne ne qafen e malit. Eshte Lumo Skendua, ai qe ka lene gjurme te pashlyera ne historine dhe kulturen e kombit ne te gjtha rrafshet ku ka shkelur – si erudit, enciklopedist dhe poliglot.



Sot, perkulemi me epitet dhe respekt te madh perpara varrit te nje udherrefyesi shpirtndritur, sherbetari te devotshem dhe gjithnje besnik te shqiptarise, protagonisti te dite e netshem te historise, ngadhenjyesi dhe humbesi te madh. Jemi ketu jo vetem per te nderuar kete burre te madh te botes shqiptare por edhe per te marre mesimin e historise. Ku qene baballaret tane te ndritur ku jemi ne, sa jemi dhe ç’jemi sot. Mithat Frasheri thithi gjirin e dy nenave – ne Janine dhe ne Prishtine. Lum Toskeria dhe Gegeria qe e lindi dhe e rriti. E keshtu me pase oratoret kerkuan qe figura te tilla me prominente te historise sone, ne Amerike, te perbaltosura dhe te lena ne harrese nga rregjimi anti -shqiptare i Tiranes, te nderohen e kujtohen me pjetete te medha - duke i dhene vendin e meritat qe kane ne histrorine kombetare.

[PLAKU]

http://www.ora-news.com/v2/img/foto/mithat_frasheri.jpg



Përkujtohet Mit`hat Frashëri
time.al


Në një ceremoni zyrtare të organizuar në Akademinë e Shkencave dhe Arteve në Tiranë u përkujtua Mit`hat Frashëri, figura e shquar shqiptare dhe kryetari i Kongresit të Manastirit. (VIDEO)

Më 25 mars të vitit 1879-të, në Janinë lindi një nga figurat më të shquara të vendit tonë Mit`hat Frashëri. Me rastin e kësaj ditë në Akademinë e Shkencave u mbajt një konferencë, ku u trajtua kontributi i tij në disa periudha historike të ndryshme të vendi tonë. Në fjalën e tij Ministri i Kulturës, Aldo Bumci, e cilësoi Frashërin si një figurë shumëdimensionale.

E ndërsa Bujar Leskaj e konsideroi Frashërin një nga figurat më të spikatura të politikës shqiptare.

I biri i Abdyl Frashërit, Mit`hati ishte kryetari i Kongresit të Manastirit, ndërkohë që në qeverinë e Ismail Qemalit ai mbajti një post ministror. Në vitin 1941 ai ishte një nga themeluesit kryesorë të Partisë Nacionaliste, ose të njohur ndryshe si Partia e Ballit Kombëtar. Në vitin 1944 ai largohet nga Shqipëria dhe 5 vite më vonë do të ndahej nga jeta në Neë York të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. (Ora News/INA)



KUJTOHET MIT'HAT FRASHERI ABC NEWS AL

[Brari]

Njeri i Madh ka qen.

Lavdi ktij biri te madh te Frasherllinjve !

Kush ma gjen ne forum nje tregim te Lumo Skendos (Mid-had Frasherit) per Malin e Tomorrit..
Ay Mal.. titullohet tregimi fantastik.. qe e kam sjell un ketu ne forum para ca vitesh..

I dashur Plaku.. A ne USA eshte varri i Mithatit apo jan sjelle ne Atdhe eshtnat?

Rast i jashtzakonshem kur Baba dhe Biri shkelqejne ne atdhetari..

Abdyli dhe i biri Mithati..

Kemi dhe Petro Nini Luarasin e te birin Skender Luarasin..

Mund te ket dhe tjere..

[PLAKU]

I nderumi Brari, nuk jan sjelle eshtnat e Gjeniut Kombit ne Atedhe !




Mirserdhe Mit’hat Frashëri
Reshat Kripa: Mirserdhe Mit’hat Frashëri
E Diel, 28-03-2010, 05:00pm (GMT+1)


Në 130 vjetorin e lindjes


MIRSERDHE MIT-HAT BEJ FRASHËRI


Nga Reshat Kripa



Kishim vite që të prisnim Mit’hat Bej. Ishim ne, nacionalistët që të prisnim. Nuk kishim luftuar duke thirrur emrin tënd. Nuk kishim rënë nën emrin tënd. Po të pranonim këtë do të ishim servilë dhe hipokritë, si komunistët, që çdo gjë e bënin për udhëheqësin e tyre, duke harruar atdheun Ne luftuam dhe ramë për Shqipërinë, për atdheun tonë të shtrenjtë. Natyrisht ti ishe një nga inspiratorët e saj dhe na pranove kështu siç ishim.
Mirserdhe Mit’hat Bej!
Ti erdhe përsëri në atdhe. Shumë u munduan të të pengonin. Shumë u munduan të të diskriminonin. Dhe jo pak, por për gati shtatëdhjetë vjet. Megjithatë nuk ia arritën. Ti u lartësove si një Promete, ndarsa ata u fundosën në llumin që kishin përgatitur vetë. Dhe nuk kishte se si të ndodhte ndryshe. Një jetë e tërë në shërbim të kombit nuk mund të hidhet poshtë me një të rënë të lapsit. Këtë u munduan të bëjnë pseudohistorianët servilë, por nuk mundën ta realizojnë. Ti i shpërtheve dyert e errësirës komuniste dhe dole në dritën e demokracisë, asaj demokracie së cilës i kishe kushtuar jetën.
Mirserdhe Mit’hat Bej!
Ti nuk je më midis nesh që të na këshillosh me fjalën tënde të ëmbël. Por ne e ndjejmë zërin tënd të ngrohtë E kemi ndjerë këtë zë shumë shpejt, vite më parë, në Kongresin e Manastirit, ku ishe Kryetar i tij. E kemi ndjerë në vitet e shpalljes së pavarësisë, ku zëri yt ishte dominues mbi të tjerët dhe ku nuk pranoje të bëje kompromis me idealet. E kemi ndjerë në vitet e Republikës dhe Mbretërisë shqiptare ku zëri yt ishte violina e parë e politikës shqiptare. Por në një shkallë më të lartë e ndiem zërin tënd në vitet e pushtimit nazi-fashist, kur që në ditët e para të tij ishe ti dhe shokët e tu ata që do të hartonin programin e asaj lëvizje të madhe nacionaliste, që më vonë do të merrte emrin “Balli Kombëtar”. Ti ishe me të vërtetë balli i këtij kombi.
Mirserdhe Mit’hat Bej!
Kemi njëzetë vjet që të presim. Kemi njëzetë vjet që presim që në tekstet shkollore të shkruhet emri yt ashtu siç i takon, që fëmijtë tanë të mos helmohen më me propagandën e vjetër, por të mësojnë të vërtetën për ty dhe idealet e tua. Por, për fat të keq, ti po kthehe me shumë vonesë. U ktheve tri vjet më parë, kur Presidenti i Republikës me propozimin e Kryetares së Kuvendit të Shqipërisë , të dha dekoratën e lartë. Ju faleminderit zoti President! Ju faleminderit zonja Kryetare e Kuvendit të Shqipërisë. Ju nuk nderuat vetëm simbolin e Shqipërisë. Ju nderuat veten tuaj dhe nëpërmjet jush, të gjithë ne nacionalistët shqiptarë.
Por në mënyrë madhështore ti u ktheve në qytetin tënd, në Përmetin e bukur, që pati meritën të të jepte titullin më të lartë, “Qytetar Nderi” i tij. Atje ti u ringjalle përsëri. Zërat e atyre vajzave të reja dhe këngët e grupeve artistike të ngritën nga vendi ku pushoje dhe të sollën në trojet ku kishe lindur. Dhe zëri yt kumboi fuqishëm në ato troje, si dikur kur mësoje dishepujt e tu.
Mirserdhe Mit’hat Bej!
Ti u ktheve, por unë e ndjej se zemra jote është ende e thyer. Të më falin organizatorët e asaj ceremonie, por e ndjej se zemra jote është e thyer edhe për disa aspekte të saj. Ajo u zhvillua në sheshin e qytetit, pranë lapidarit të luftës Nacional-Çlirimtare. Pas portretit tënd ishte përmendorja e partizanit në ballin e të cilit shkëlqente ylli i kuq. Pak më lart ishte stema e komunizmit, me një yll tjetër të kuq. Mua më dukej sikur gjembat e atij ylli vazhdonin të nguleshin në zemrën e “Apostullit të Shqiptarizmës”. Të më falin familjarët e dëshmorëve të luftës Nacional-Çlirimtare për sa po shkruaj. Por dua t’i pyes:
-Përse u vranë bijtë e tyre, për partinë komuniste apo për atdheun?
Nëse u vranë për partinë komuniste, atëhere le ta mbajnë yllin e kuq në ballë, por nëse kanë rënë për atdheun, atëhere ai yll nuk duhet të ekzistojë. Ai yll nuk duhet të ekzistojë as në varrezat e dëshmorëve të kombit, se ekzistenca e tij është mohim i luftës së këtij populli për lirinë e Shqipërisë, është përçmim i kontributit të të rënëve për liri. Ndaj them se zemra jote Mit’hat Bej është akoma e thyer.
Mirserdhe Mit’hat Bej!
Ti u ktheve, por unë e ndiej se nuk je kthyer plotësisht. Do të doja të ishe në çdo qytet të Shqipërisë. Do të doja të të shikoja nëpër libra dhe gazeta, nëpër radio dhe televizione. Por vendin tënd e kanë zënë ata që zhytën këtë vend në errësirën mesjetare. Do të doja të të shikoja të përjetësoheshe në përmendore në një nga sheshet kryesore të kryeqytetit. Do të doja që emrin tënd ta mbanin institucionet më të rëndësishme të vendit. Në tetorin e vitit të kaluar u mbushen 60 vjet që t’i je ndarë nga gjiri ynë. Në këtë jubile do të doja që eshtrat e tua të lënduara të preheshin më në fund në atdhe. Mjaft lëngove në dhe të huaj. Megjithse ai vend të priti dhe të respektoi, vendi yt është Shqipëria. Për atë u sakrifikove dhe ajo duhet të të japë shtratin e prehjes tënde. Ishte detyra e shtetit shqiptar t’i kishte sjellë eshtrat e tua në atdhe dhe t’u kishte dhënë një vend dinjitoz. A do ta bëjë vallë në të ardhmen? Nuk e di. Është në nderin e saj një gjë e tillë. Këtë kërkesë e bëjë unë, një qytetar i thjeshtë.
Mirserdhe Mit’hat Bej!
Xhaxhaj yt, i paharruari Naim Frashëri, shkroi shumë poezi të pavdekshme. Më lejo të citoj disa vargje të tij, të cilat mendoj se janë shkruar pikërisht për figurën tënde:


Kur më shihni që jam tretur,
Mos pandehni se kam vdekur,
Jam i gjallë e jam në jetë,
Jam në dritë të vërtetë.


Mirserdhe Mit’hat Bej Frashëri!


» Reshat Kripa: Mirserdhe Mit’hat Frashëri


MITHAT FRASHERI eshte pasqyre ku duhet tè shihemi a jemi e sa jemi SHQIPTARE
Ksenofon Male Dilo 28-03-2010, 10:37pm

Zoti KRIPA!!
Je njeriu qè kuron plaget e demokratève te vertete. Fjala dhe llogjika tè peshon,ndan tè mirèn me tè ligen,lartèson nderin e shqiptarit.,Burra si Ti nuk mund te rinè me gatimin "urdhero" "si urdhron"apo "peqe" "leppe" po, i jep jetè dhe shpirt asaj organizate krijese kombetare se,shpirti atdhetar qe u frymèzon kapak floriri i fjaleve e ndjenjave tuaja. Tani qè jeta.. sulmon me gjithè egèrsinè e saj ,drite e forcè,ndihme e ngushèllim èshtè visari kombètar, krenaria e kombit, MITHAT FRASHERI,kètè e tregon historia,koha, ideali i Tij qè shoqèron shqiptarin e vèrtetè porsi hija trupin,qè i freskon zèmren,ruan e pèrcjell gjithè ato veti tè mira qè ,pèrbèjnè jetèn,shpirtin e karakterin pèr tè çmuar faktorin e vlerave shqiptare sa jeta.Lahen e luhen me formula demokracie e pèrparimi e kthyer "Drejtesine nè azil Padrejtesie "ata, qè mbajnè pèr pèrparim hipokrizinè komuniste po, varret e zemres janè tè hapura e shpirti shqiptar po lèngon. MITHAT FRASHéRI èshtè i vetmi qè pèrfaqèson tè tèrè shqiptaret e ndershèm ,eshte vete SHQIPTARI e DEMOKRATI I VERTETE
Tè lumtè dora Zoti Reashat Kripa,o shqiptar i çmuar,burrè trim dhe fisnik.





Atje ku ka drite erresira s'ka vend
Ylli 28-03-2010, 07:57pm

I nderuari Reshat,
Urimet me te mira per misjonin e shenjte qe i kini caktuar vehtes.Cdo popull e ka te sigurt te ardhmen kur di se nga vjen dhe cili eshte.Puna juaj vetmohuese dhe pse jo e shenjte i sherben ndergjegjesimit te ceshtjes tone kombetare.Mit'hat Frasheri,nje nga baballaret e kombit tone,luftoi " Per shqiptare te lire ne nje Shqiperi te lire".ATIJ i takon vend nderi ne altarin e shenjtete katedrales shqiptare.
Juve pershendetje te perzemerta!





Kryetar i Shoqates Antikomuniste te Perndjekurve Politike te Tiranes
Reshat Kripa 28-03-2010, 06:10pm

Falemnderit Luan! Sot u zhvillua nje takim me rastin e 130 vjetorit te lindjes se Mit-hat Frasherit, organizuar nga Partia e Ballit Kombetar Demokrat. Ishte pikerisht ky takim qe me frymezoi te shkruaj kete artikull. Mendoj se Mit-hat Frasheri eshte nje nga figurat me madhore te ketij kombi. Pershendetje!





Mit'hat Frasheri, krenari kombetare
Luani, nga Vlora 28-03-2010, 04:46pm

Shkrimi i Reshat Kripes evokon probleme me se te rendesishme:
-Rivleresimin e plot te Mit'hat Frasherit, per ta vendosur ne nje pozicion monumental, sic e meriton;
-Denimin me te thelle te komunizmit dhe te liderve komunist, evidentimin me te kthjellet te demeve dhe te te keqijave, qe shkaktoi ne vendin tone;
-Clirimin nga simbolet e komunizmit dhe te gjurmeve te tij, ne vleresimin me te paster te luftes per clirim, te sakrificave popullore dhe te deshmoreve te saj.
Reshat Kripen duhet ta degjojne drejtuesit e shtetit dhe te partive, nese e vendosin veten ne rradhet e demokrateve, pavaresisht nga spektri pozicional i tyre, ne te djathte, apo te majte.Reshat Kripa perfaqson zerin e paster te Kombit Shqiptar, qe kerkon , sipas porosive te Mit'hat Frasherit, bashkim e vellazerim.
Solidarizohem me mendimet e drejta dhe te guximshme te tij.

[alDI]

Sot ne oren 20:05 top channel, ne emisionin ekskluzive do kemi fatin te shofim pamje filmike te ketij Komandanti legjendar.
Exclusive
Rrefimi i deshmitarit te fundit te Operacionit te koduar amerikan “BGFIEND” kunder regjimit te Enver Hoxhes, Tomas Mangelli. Stervitjet, perplasjet, infiltrimet.

Te mjeret shqiptare, na shkoj jeta me perkujtimore intelektualesh, sepse nuk kemi mundesi te gezohemi per ndonje intelektual qe eshte akoma gjalle, te gjith i vrau enver Qeni.

[EuroStar1]

Pse nuk me ngroh fare mua kjo teoria e agjenturave Amerikane ne Shqiperi gjat kohes moniste ?

[peshkatari2011]

mit,hat frasheri,me pak fjale''nje patriot i madh''

[PLAKU]

http://www.noa.al/news/admin/home/no...t-Frasheri.jpg










Si u helmua Mithat Frashëri
Transmetuar më 27.03.2012 10:15



Vlorë, 27 mars 2012, NOA/Gëzim Llojdia

– “Ehu flamur i vjetër/ehu flamur i ri/mërgimtar në dhe të huaj,mërgimtar në qiej të zi.. Dhe ja shkëndrit Fytyra jote/Fatlum,o Lumo,Drita jote/Ti frymë e fundit Frashëri/Vakef për ne, për Shqipëri”. Ky është një varg i poemës “Drita jote” e gjeniut të kombit Mithat Frashëri. Diademë ose guri i xhevahirit është i kostueshëm në të vërtetë ata janë të fshehur në shpirtra njerëzor dhe shkëndijimi i tij është marramendës. Një diademë i këtillë shqiptari ishte edhe Mithat Frashëri. Aguar në lindje. Në farën e jetës Frashëri. Ndrit hapësira. E maleve të gjelbër. Të ulur në prerin e vetmisë.Mijëra vite e i pritëm rilindasit.Atëherë, Frashëri, sigurisht që ka ekzistuar. Në suaz të maleve kishte ruajtur formën e vet.Dokumenti i parë që sjell dëshmi. Këtu në këtë vendbanim Frashëllinjtë janë vendosur aty nga 1710. Dokument ky i prurë nga koha, rreth viteve 1901 nga pinjolli i Frashëllinjëve Mit’hat Frashëri. Ky personalitet i nadh shqiptar u shua jashtë trojeve tona,në tokën e premtuar. Në shtëpinë e studiuesit Fahri Shaska, në Skelë të Vlorës, bëmë këtë bisedë lidhur me ditë-ikjen e gjeniut të kombit siç e ka përkufizuar Uran Butka.

-Zoti Shaska kur mbylli sytë gjeniu i kombit shqiptar në tokën e premtuar?

Shpirti i këtij njeriu të ndriçëm u shkëput ditën e hënë,dita 3,vjeshta e dytë ora 9.25 minuta në New Jork, hoteli Winthrop.

-A keni ndonjë dëshmi të njerëzve të cilët i kanë qëndruar pranë në kohën e shtegtimit yllësor të Mithatit?

Është dëshmia e Talat Karagjozit që unë e disponoj në gazetën Flamuri që thotë:”Me lot në sy dhe me zemër të brengosur po ju përshkruaj se si i erdhi vdekja dhe si u bë varrimi i Kryetarit tonë të dashur. Ishte ora 12 e drekës ditën e diel kur shkova në hotel për të parë në më kishte ndonjë ndonjë punë dhe për çudi. E gjeta në shtrat. Kur e pyeta se si sishte më tha se i ishin marrë pak mëndë dhe nuk hëngri drekë,mbasi nuk ndihesh mirë.

Nga ora 13 mbas dreke fillon të shqetësohet,të fërkoj gjoksin të ngrihet nga shtrati dhe të bjerë përsëri. Ngrihet përsëri nxjerr nga valixhja një shishe me ilaçe dhe pi një kokër me pak ujë,por pa dobi,sepse shqetësimet dhe vuajtjet po i shtoheshin. Dëshmia qartëson se Telati më vonë ka telefonuar tek Dr. Laci në klinikë dhe në shtëpi,por thirrjet pas receptorit mbeteshin shurdhër. Telati i ka kërkuar Mithatit që ti thërrisnin një mjek të huaj ,mirëpo frashëlliu nuk e kë miratuar këtë propozim. Dr Laci është gjetur dhe ka ardhur. Dëshmitari ka shpjeguar se deri më mbritjen e Dr Laci,Mithati nuk ka qenë mirë dhe disa herë ka folur përçartë.

Dëshmitari kujton se atë mbasdite të zezë ,Mithati i frashëllinjëve ky burrë i shquar e kombit ka kujtuar miqtë e B.Kombëtar.

A mbahet mëndë ndonjë shprehje e tij në këto çaste para ikjes së përgjithmonë?

“Tani biri imë,që bëmë atë thirrjen në radio Londrën thamë se shqiptarët duhet të jenë të denjë,për të qenë shërbëtorët e Shqipërisë. Unë besoj se të gjithë ballistët janë shërbëtorë të Shqipërisë.

Çfarë ngjau më tej në orët e asaj dite ?

Tek hoteli në dhomën e gjeniut të kombit kanë mbritur me urgjencë Dr Laci,Ilia Chapulari,Nuç Kota.I është bërë një injeksion. Dr Laci ka thënë se ataku ka qenë me të vërtetë serioz.Po u përsërit sërish zor se mund ta hidhte,por a ishte atak. Dëshmitari Telat ka hedhur më tej këto rreshta ka vënë në dijeni të mbesën e tij si dhe Z.Dostin. Dëshmitari ka shkruar se gjatë natës ka bërë nj gjumë të qetë,por kjo ka ngjarë deri në orën 7.30 të mëngjesit.Pra kishte ardhur e hëna. Aty rreth orës 8.30 bënë një lëvizje të fuqishme të këmbës dhe krahut.Në orën 9.10 minuta përsërit të njëjtën veprim. Cfarë ka përshkruar T.Karagjozi.Lajmërova doktorin dhe nga ana tjetër afrohem në te shtrati i flasë,e luaj por nuk përgjigjet,mbas dy-tre minuta kthehet nga ana ime,hap sytë ma bënë me shenjë të ulem dhe vërë dorën e djathtë mbi dorën time dhe me sy hapët sai ishte mbaron menjëherë....

Si ishte ceremoniali për gjeniun e kombit shqiptar?

Është për tu admiruar se ndonëse ne mërgim i ndjekur nga regjimi,të gjithë gazetat janë shprehur për vdekjen e burrit të shtetit dh si dhe kanë folur për veprat etij. Të mërkurën ka filluar procesioni i shqiptarëve që shkuan të përcillnin patriotin djalin e Abdylit të madh për në shtegikjen e tij të përhershme. Por në atë dhomë që ku u vendosur trupi i Mithatit erdhën dhe bënë homazhe edhe të huaj. Shqiptarët kanë ardhur nga të gjithë vendet nga ku banonin shqiptarët në mërgim duke shprehur pikëllimin e madh,për ikjen e djalit të Abdylit njeriut të madh,Mithat Frashërit. Tek trupi i tij kanë bërë roje nderi Shefqet Isaraj,Muho Xhakja,Astrit Sako,Braho Husi,Sulo Male,Hysni Aliko,Hajredin Peshkëpia,Skënder Omari,Iliaz Guri,Luan Dosti.Gazeta përshkruan se ditën diell u vendos një sallë të madhe dhe filluan të vijnë kurorat,25 kurorar nga organizatat,grupe personalitetet të huaj. Në orën 14 ka filluar ceremonia e varrimit .Imam Vehbi i ardhur ngë Detroit ka bërë lutjet kanë folur:Nuçi Kota në emër të Komitetet Kombëtar “Shqipëria e Lirë”,Grigor Tashkovite,-ishsenator jugosllavë, në emër të Internacional Peasant Union,Dr Bistrev ish deputet bullgar në emër të Komitetit Kombëtar Bulllgar,Zj Gold Veliko në emër të rinisë shqiptare të lindur në Amerikë,ter fjalimet e fundit kanë qenë në gjuhën anglisht. Arkivoli ishte i mbuluar me flamurin kombëtar dhe në sallë ishin 200 veta. Kortezhi për në varrezat “Fernchff”.Arkivoli merret në krahë dhe aty kanë folur Sejfi Protopapa,At Paul V.Rado.

Një vit me vonë në një numër shtator-tetor 1950 në Nr 9-10 shkruhet:”Përkujtojmë shërbëtorin e Shqipërisë ku midis të tjerave thuhet”Një vit më parë nën qiellin e muzgut të Njy Jorkut trashëgimtari i denjë i Frashëllinjëve,Flamurtari dhe apostulli i Rilindjes Shqiptare,ushtari i madh i rezistencës së kombit në robni,pikërisht kur po luftonte përpara botës së lirë për lirin e kombit të vetë, një shpresë e madhe në mes kaq dëshpërimesh, MITHAT FRASHËRI,shuhet fiket për jetë. Aty gjejmë edhe një poezi të Bardhyl Pogonit për Mithatin:”Iku e s’kthehet më/ qepallat i mbylli n vetmi/ e mbeti fytyrë e pa zë?me buzë që s’flasin më/me duar që s’dridhen më/të ikë Sherbestar i kombit/e skthesh më...

Përkujtim i bame në Radio Londrën:”Sot mbushet moti qysh kur ndërroi jetë Midhat Frashëri,ai që mishnonte një gjysme shekulli historije Shqipërie.Nji mot,që pa forcimin e shpresave të kombit shqiptar për liri dhe pavarësi dhe farkëtimin e vullnetit të ngulun të Botës së Lire me i thye kokën agresionit komunist.Sot nderojmë me përvuejtni kujtimin e këtij simboli të shqiptarizmit,që shkrimi energjitë e tij si ushtari në krye të detyrës,për një Shqipni të lirë,të lumtur dhe të nderuar..Në këtë përkujtimore të kësaj radio prestigjioze përfshihet aktiviteti patriotik i Mithatit.Aty flitet se libraria Lumo Skendo ishte bame qendra e të gjithë atyre shqiptarëve,pleq e të rinj që ëndërronin një Shqipëni me të vërtetë demokratike. Cilësohet edhe ëndrra e tij për të ngritur Institutin e Albanologjisë për ti dhuruar bibliotekën e tij me 40.000 vëllime. Në atë komunikatë përkujtimi vlerësohet qëndrimi i Mithatit që nga 7 prilli i 1939 e deri në mërgimin e dytë me jetën nëpër kampe me brenga e vuajtje që nuk e tronditen aspak zellin patriotik...

Ehu flamur i vjetër/ehu flamur i ri/mërgimtar në dhe të huaj,mërgimtar në qiej të zi..Dhe ja shkëndrit Fytyra jote/Fatlum,o Lumo,Drita jote/Ti frymë e fundit Frashëri/Vakef për ne,për Shqipëri.

Shpirtrat ne nuk i kemi parë dhe skemi asnjë mundësi ti shohim. Ato janë shpirtra. Shpirtra,që presin në vendroje. Te këmbët e urës me diell. Shpirtra,që rrojnë. Shpirtra që vijnë.Për frashëllinjtë ka qënë një bekim për të sjelur përparim,mirësi e zhvillim kombit të tyre. Në librin e madh,qindra,miliarda fletësh të Perëndisë,tre djem ishin përcaktuar nga Zoti, për të ardhur në jetë në katundin Frashër, në familjen e feudalit ushtarak të zhveshur nga timari ,Halid Bej Frasherit.Të tre fletët një gërvimë i përshkonte. Fletët sidoqoftë ishin të pa depërtueshme .Shiu si njomte as era si rrihte.Ndonëse embrioni i lules ishte riformuar nga e para .Kjo ishte shkruar në librin qindra milionë fletë të Perëndisë. Kështu ndoshta ishte shkruar dita e Frashëllinjëve në librin e Perëndisë. I këtij trungu dhe i kësaj peme është Mithati. Mithati është kujtimi më i bukur i njerëzve për luftën për demokraci e qytetërim perëndimor. Gjurma e tij është e rëndë dhe e thellë në themele të lirive dhe qytetërimit perëndimor.