PJESA E PARË

Ebu Talibi, xhaxhai dhe kujdestari i Profetit Muhammed (s) është pa dyshim një nga figurat madhore të Islamit të hershëm dhe veçanërisht të fazës mekase së përhapjes së tij. Bashkë me Hz Hatixhen (r), ai qe personi kryesor që e mbrojti dhe e mbështeti Pejgamberin (s) nga armiqtë e Islamit në Mekë, në periudhën më të vështirë të misionit të tij profetik, duke sakrifikuar dhe rrezikuar shumëçka nga jeta, familja dhe pasuria e tij. Asnjë histori serioze e Islamit nuk do të ishte e plotë sikur të mos përfshinte një shqyrtim dhe vlerësim real të rolit të Ebu Talibit në mbështetjen, mbrojtjen dhe ndihmesën e ofruar Profetit (s) në këtë etapë jetike për vazhdimin dhe mbijetimin e misionit të tij qiellor.
Veprat, ndihmesa, mbështetja dhe sakrificat e shumta të Ebu Talibit për fenë e predikuar nga nipi i tij i dashur janë fakt i pamohueshëm historik, motivimi i të cilave, megjithatë, i ka ndarë muslimanët në dy grupe. Njëra palë, duke pohuar se arsyeja e vetme pas sakrificave të Ebu Talibit në mbrojtje të Pejgamberit (s) dhe mbështetje të mesazhit të tij është dashuria që buron nga lidhja fisnore, ka shkuar deri aty sa të deklarojë se Ebu Talibi nuk ka besuar kurrë në Zot dhe se ka vdekur si i pafé. Pala tjetër ka ngulmuar në qenien e tij nga besimtarët, duke u mbështetur në konsistencën e fakteve, argumentet implicite dhe eksplicite të besimit të tij në Allahun xh.sh. dhe logjikën e rrethanave. Këta e shohin Ebu Talibin si një ndër besimtarët më të viktimizuar e të nëpërkëmbur në fushatën mizore të fallsifikimit të historisë, ndërmarrë prej armiqve të Ehl-i Bejtit nga mesi i umejjadëve, duke pohuar se ndihmesa e tij e sinqertë nuk mund t’u vishet lidhjeve të gjakut si xhaxha i Profetit (s), sepse ai kishte disa xhaxhallarë, mes të cilëve Ebu Lehebin, një nga armiqtë më të ashpër të fesë së fundit për njerëzimin.
Ky artikull i shkurtër synon të ndalet në disa prej argumenteve të parashtruara nga të dyja palët në vlerësimin e besimit apo mosbesimit të Ebu Talibit në Zotin Një e të Pashok. Jemi të mendimit se marrja e përgjigjeve të vlefshme mbi këtë çështje e tejkalon përmasën jetëshkruese të një emri të përveçëm nga agimet e Islamit, duke ndihmuar të hidhet dritë mbi një element me rëndësi të veçantë, siç është ai i faktorëve dhe mekanizmave ndikues në shkrimin e historisë së Islamit nga vetë muslimanët.
Në analizimin e materialeve relevante janë përdorur edhe burime të shkollës së Ehl-i Sunnetit, edhe të shi‘itëve dymbëdhjetë-imamitë, të cilët ndjekin Ehl-i Bejtin e Profetit (s) pas tij. Mbetet dëshirë e jona që kjo temë të shqyrtohet dhe të studiohet nga këndvështrimi historik pa rënë pre e ithtarizmit sektar, fanatizmit dhe e rrëfimeve të turbullta ose joautentike, të cilat mjerisht vazhdojnë ta mjegullojnë vështrimin vërtetësor të shumëçkaje nga historia e hershme e Islamit.
Shqyrtim i transmetimeve kundër Ebu Talibit
Në vlerësimin e drejtë të figurës së Ebu Talibit, është e rëndësishme që, pikësëpari, të analizohen ajetet, që disa komentues të Kur’anit kanë pohuar të jenë shpallur për kufrin (mosbesimin) e Ebu Talibit, si dhe transmetimet përkatëse në librat e hadithit.

I pari prej tyre është vargu 26 i Sures el-En’amë. Le të shikojmë vijueshmërinë e ajeteve që i paraprijnë dhe e pasojnë atë:
{Ka prej atyre që të dëgjon (kur lexon Kur’anin), por Ne kemi hedhur mbulesë mbi zemrat e tyre që të mos e kuptojnë atë, dhe në veshët e tyre shurdhim; dhe edhe po t’i shihnin të gjitha shenjat ata nuk do të besonin; aq sa kur vijnë tek ti, vetëm polemizojnë. Mohuesit thonë: ‘Nuk është tjetër ky (Kur’an) veçse mit i hershëm.’ Ata ndalojnë (të tjerët) nga ai dhe vetë largohen prej tij (Kur’anit), e me këtë nuk shkatërrojnë tjetër veç vetes dhe s’e kuptojnë. E sikur t’i shihje kur të jenë vënë para zjarrit dhe thonë: ‘Ah sikur të ktheheshim (në dynja), të mos përgënjeshtronim shenjat e Zotit tonë e të bëheshim nga besimtarët’} (6:25-27)

Këto tre ajete flasin për veprimet e disa politeistëve, të cilët e dëgjonin Profetin (s) duke recituar vargjet e Kur’anit Famëlartë që i shpalleshin, pa kuptuar asgjë prej tyre. Kjo sepse Allahu u kishte vënë perde mbi zemra, që të mos shikonin dhe rëndesë në veshë, që të mos dëgjonin. Ata s’u besonin aspak këtyre ajeteve dhe polemizonin me Pejgamberin (s) rreth tyre, duke ngulmuar me kokëfortësi se ato s’ishin tjetër veçse mite të popujve të lashtë.

Në komentimin e këtyre ajeteve në tefsirin e tij el-Keshshaf, vëll. I, f. 447, Zemakhsheriu pohon:

“Është transmetuar se Ebu Sufjani, el-Walidi, en-Nedhri, Utba, Shejbe, Ebu Xhehli dhe soji i tyre u mblodhën për ta dëgjuar Profetin (s) tek lexonte Kur’an. Ata i thanë Nedhrit: ‘O Ebu Kutejbe! Ç’po thotë Muhammedi?’ e ai u përgjigj: ‘Pasha Atë, që e bëri këtë (Qa’ben) shtëpi të Tij, nuk e di ç’po thotë. Ai thjesht luan gjuhën dhe tregon mite të popujve të lashtë’... pastaj u shpall ky ajet.”
Kjo ngjarje përmendet edhe nga Bejdawiu në Tefsir, vëll. II, f. 184, si dhe Tabarsiu në Mexhma’ ul-Bejan, vëll. VII, f. 33.
Këto tre ajete janë të njohura për nga fakti se shtjellojnë të njëjtën çështje: veprat e disa politeistëve, mirëpo transmetimet që mbështesin idenë e kufrit të Ebu Talibit kanë shkëputur vetëm ajetin e mesit (të theksuar me gërma të trasha më lart).
Kështu për shembull, Taberiu transmeton nga Sufjan eth-Theuri, që citon Habib ibn Ebu Thabitin, i cili PËRCJELL NGA DIKUSH se Ibn Abbasi ka thënë: “ky ajet zbriti për Ebu Talibin, sepse ai e mbronte Muhammedin nga qafirët, por vetë nuk e shqiptoi kurrë kelimen.” (et-Taberi, Tefsir, vëll. VII, f. 100; Ibn Kethir, Tefsir, vëll. II, f. 127; ez-Zemakhsheri, el-Keshshaf, vëll. I, f. 448; el-Kurtubi, Tefsir, vëll. VI, f. 406; etj)
Le të hedhim pak dritë mbi këtë transmetim, si dhe interpretimin e ajetit në të, për të parë vlerën dhe qëllimin e tij të vërtetë. Së pari, ajeti flet për njerëz që janë të gjallë, në kohën kur ai zbret, sepse përmenden persona që {ndalojnë (të tjerët) nga ai dhe largohen vetë prej tij...}. Është e qartë se një i vdekur nuk mund të kërkojë t’i ndalojë njerëzit nga një veprim i caktuar, sepse duhet të jetë i gjallë për ta bërë këtë. Kjo sure është shpallur në vitin e fundit të qëndrimit të Pejgamberit në Mekë, pra 2 vjet pas vdekjes së Ebu Talibit, çka tregon se ajeti nuk mund të jetë për Ebu Talibin.
Së dyti, zinxhiri i transmetuesve shkëputet tek Habib ibn Ebu Thabiti dhe Sufjani nuk e përmend personin që supozohet ta ketë dëgjuar Ibn Abbasin duke thënë se ajeti u zbrit për Ebu Talibin. Sipas kritereve të shkencës së hadithit, një transmetim i tillë nuk mund të merret për bazë, sepse zinxhiri është i ndërprerë e kësisoj pohimi nuk pranohet dot si argument.

Megjithatë, edhe po të pranojmë se transmetimi ka zinxhir të plotë dhe të anashkalojmë faktin se Habibi është personi i vetëm që e përcjell atë, librat e jetëshkrimeve dëshmojnë se ai është i papranueshëm, për këto arsye:
Sipas Ibn Hibbanit, Habibi është ‘mashtrues’, Ibn Khudhejme thotë se Habibi është ‘fallsifikues’ dhe el-Akili tregon se Ibn Auni e ka ‘shmangur’ në transmetim hadithesh, sepse Habibi ka kopjuar hadithe nga Ata’i, të cilat janë ‘absolutisht të papranueshme’. Kita’ani thotë se hadithet e Habibit që u kopjuan prej Ata’it, nuk janë të pranueshme dhe s’kanë siguri nga të qenit të shpikura dhe askush nuk i ka memorizuar apo madje kushtuar vëmendje. Ebu Davudi citon Axhriun duke thënë se nuk ka asnjë hadith të saktë në mesin e atyre që Habibi përcjell nga Asim ibn Zemrehi. (Ibn Haxher el-Askalani, Tehdhib ut-tehdhib, vëll. II, f. 179)
Prandaj, transmetimi i përcjellë nga Habibi ka gjasa të mëdha të jetë shpikje. Duke parë opinionet e dijetarëve të rixhal-it për të, nuk mund t’i konsiderojmë transmetimet e tij si të besueshme.

Mirëpo, kjo s’duhet të frenojë hetimin e mëtejshëm të çështjes. Edhe po të pranonim se Habibi është i besuar, problemet thellohen kur shqyrtojmë besueshmërinë e Sufjanit, që është transmetuesi i fundit në zinxhirin e këtij citimi ndaj Ebu Talibit. Prapëseprapë do të na duhet ta deklarojmë të pavlerë, për disa arsye.
Për Sufjanin është thënë se ka fshehur të metat e transmetimeve nga njerëz të pabesuar, ka regjistruar transmetime nga gënjeshtarë (edh-Dhehebi, Mizan ul-i’tidal, vëll. I, f. 398; Dela’il us-sidk, vëll. I, f. 34) dhe ka transmetuar nga persona jobesnikë (Dela’il us-Sidk, vëll. I, f. 34, Is’af ul-mubta’, f. 2) Ibn Mubaraku ka thënë: “Sufjani transmetoi një hadith. Unë erdha dhe vërejta se ai po ndryshonte diçka në të. Kur më pa, atij i erdhi turp e tha: “Ne e transmetojmë atë nga ti.” (Dela’il us-sidk, vëll. I, 34; el-Emin, A’jan-u shi‘a, vëll. XXXV, f. 38). Gjithashtu, në veprën Dela’il us-sidk, tregohet se muhadithi i njohur i Ehl-i Sunnetit, Ibn Mu’ini, ka thënë: “Të gjitha transmetimet mursal të Sufjanit janë si era.” (vëll. I, f. 34) Në Tedhkiret ul-hufadh, Dhehebiu tregon se el-Fariani ka thënë: “E dëgjova Sufjanin duke pohuar: ‘sikur të duhej t’jua tregonim hadithet ashtu siç i kemi dëgjuar, nuk do t’ju transmetonim as edhe një hadith’.” (po aty) Përveç kësaj, për dijetarët e jetëshkrimeve dhe të hadithit është fakt i njohur se Sufjani ka transmetuar nga es-Salt ibn Dinar el-Azdi, i cili ishte ndër njerëzit që përgojonte dhe diskreditonte Imam ‘Aliun. Ai është kritikuar nga dijetarët e xherh-ut dhe tedil-it. Megjithë këtë, Sufjani ka transmetuar prej Saltit, pa ia përmendur emrin. Shkruhet se kur përcillte diçka prej tij, Sufjani e kishte zakon të thoshte: “Ebu Shu’ajbi na ka thënë se...” gjersa Shu’be pohoi: “Nëse Sufjani transmeton një hadith nga një person të cilin nuk e njihni, mos e pranoni atë, sepse ai përcjell nga njerëz si Ebu Shu’ajb i marri.”
4- Abdul-Malik ibn Umejr el-Lakhmi i cili humbi kujtesën, siç pohon Ebu Hatimi (c.n. el-Ghadir, vëll. VIII, f. 23). Ahmed ibn Hanbeli pohonte se transmetimet e tija janë shumë të dobëta. Të shihet Dhehebiu, Mizan ul-I’tidal, vëll. II, f. 151).
5- Abdul-Aziz el-Dara Wardi për të cilin Ahmed ibn Hanbeli ka thënë leise huwe bishej (“ai nuk ka asnjë vlerë”), siç citohet nga Dhehebiu, Mizan ul-I’tidal, vëll. II, f. 128.

Pretendime të tilla janë pjesë e fushatës së egër të umejjadëve kundër Imam Aliut dhe Ehl ul-Bejtit. Duke shpikur transmetime dhe interpretime të tilla të rreme, ata u përpoqën t’i bindnin njerëzit se Ebu Sufjani, i ati i Muavijes, ishte më i mirë se Ebu talibi, babai i Imam Aliut, me pretendimin se Ebu Sufjani vdiq si besimtar, kurse Ebu Talibi vdiq si idhujtar. Muhadithët dhe historianët i pranuan këto hadithe pa i kushtuar vëmëndje dëshmive për fallsifikimin e tyre. Ata madje nuk shqyrtuan as kontekstin dhe prapavijën kohore të shpalljes së këtij ajeti, e cila tregon qartë se ai nuk u zbrit në lidhje me Ebu Talibin. Njerëz të tillë u përpoqën madje edhe t’ua shtrembëronin kuptimin disa ajeteve kur’anore për të implikuar gjoja mosbesimin e Ebu Talibit.
Është e trishtueshme të vërehet lehtësia me të cilën transmetime të tilla kanë hyrë në literaturën e historisë, tefsirit dhe hadithit. Megjithatë, ekzistojnë edhe transmetime të sakta mbi këtë çështje nga Ibn Abbasi, të cilat pohojnë të kundërtën e asaj që thuhet në citimin e mësipërm.

Kështu, p.sh. Kurtubiu pohon: “Kuptimi i këtij ajeti është i përgjithshëm dhe ka të bëjë me jobesimtarët, të cilët i rrinin larg Profetit (s) dhe i pengonin njerëzit nga ndjekja e tij. Kjo tregohet nga Abbasi dhe Hasani.”
Në enciklopedinë e tij el-Ghadir (vëll. VIII, f. 3), el-Emini citon Taberiun (Tefsir, vëll. VII, f. 109), Ibn ul-Mundhirin, Ibn Ebu Hatimin dhe Ibn Mardawejhin që përcjellin një hadith nga ‘Ali ibn Ebu Talha el-Kufi se Ibn Abbasi ishte i mendimit se ajeti 6:26 u zbrit për të gjithë mushrikët që i rrinin larg Profetit (s) dhe u flisnin të tjerëve t’i qëndronin larg atij. Kjo transmetohet edhe nga Sujutiu në ed-Durr ul-Menthur, vëll. III, f. 8.
El-Emini ka përmendur një tjetër hadith të transmetuar në shumë rrugë, nga ku shihet se ajeti kishte kuptimin që personat e përmendur në të i pengonin njerëzit nga Kur’ani dhe Profeti (s) dhe se i rrinin larg atij. (el-Ghadir, vëll. VIII, f. 3)
Fakhr ed-Din Raziu përmend në Tefsir (vëll. IV, f. 28) dy qëndrime:
- se ajeti zbriti për politeistët, që i pengonin njerëzit nga të besuarit në Profetin (s)
- se ajeti kishte të bënte me Ebu Talibin në veçanti.
Ai vazhdon:
“Qëndrimi i parë është më i pranueshëm, për dy arsye: 1) të gjitha ajetet paraprirëse i qortojnë jobesimtarët dhe thënia {ata i ndalojnë (njerëzit) prej tij} duhet të ketë lidhje me ta, sepse nëse e marrim si të zbatueshme mbi Ebu Talibin, do të ketë konfuzion në kuptimin e ajeteve; 2) Pas kësaj, Allahu thotë: {e me këtë nuk shkatërrojnë kënd veç vetes}, që i referohet vetë kuptimit të lartpërmendur dhe nuk është me vend të mendohet që fjala {dhe ata i ndalojnë (të tjerët) prej tij} nënkupton ndalim nga të lënduarit e Profetit (s), sepse ky ndalim është diçka e mirë dhe nuk shpie në shkatërrim! Është pohuar se fraza {e me këtë nuk shkatërrojnë kënd veç vetes} lidhet me pjesën {dhe vetë largohen prej tij} e jo me {dhe i ndalojnë (të tjerët) prej tij}, sepse kjo nënkupton që “ata i ndejtën larg duke refuzuar fenë e tij”, çka përbën fyerje, prandaj justifikimi juaj nuk është i drejtë.”
Ibn Kethiri përmend në Tefsir (vëll. II, f. 27) qëndrimin e parë, të mbështetur nga Ibn ul-Hanefijje, Katade, Muxhahidi, edh-Dhahhaku e të tjerë, dhe shton: “Ky qëndrim është më i pranueshëm – Allahu e di më mirë – dhe pëlqehet nga Ibn Xheriri.”
En-Nasifi, në Tefsir-in e tij, të shtypur në margjinën e Tefsir-it të el-Khazinit (vëll. II, f. 1), përmend qëndrimin e parë dhe pastaj thotë: “Është pohuar se ky ajet flet për Ebu Talibin, por qëndrimi i parë është më i pranueshëm.”
Zemakhsheriu në el-Keshshaf (vëll. I, f. 448), Shewkani në Tefsir (vëll. II, f. 103) dhe të tjerë kanë përmendur qëndrimin e parë si dhe të dytë, të cilin e kanë paraprirë gjithmonë me shprehjen “thuhet se”. El-Alusi ka argumentuar qëndrimin e parë dhe pasi përmend të dytin, pohon: “Imami e ka mohuar atë” dhe vazhdon më pas me përfundimin e nxjerrë nga Raziu. (el-Ghadir, vëll. VIII, f. 7-8)
Është fakt i mirënjohur se Ebu Talibi nuk këshilloi kurrë askënd që t’i rrinte Profetit (s) larg. Madje, shumë prej atyre që e akuzuan se ai s’e shqiptoi kurrë kelimen, dëshmojnë se ai e ndihmoi Pejgamberin (s) gjatë atyre ditëve plot fatkeqësi e sprova të agimeve të Islamit, me të gjitha mënyrat. Gjithashtu, ai ishte personi që e rriti Profetin (s) kur ishte fëmijë dhe më vonë pranoi që Aliu të rritej prej tij (s). Në të vërtetë, shumë njerëz janë të mendimit se ai ishte musliman që në fillim, por u urdhërua nga Pejgamberi (s) që ta fshehte imanin e tij, në mënyrë që të vepronte si ndërmjetës mes tij dhe parisë së idhujtarëve kurejshë në Mekë.

Ajeti i dytë, për të cilin një sërë historianësh dhe muhadithësh kanë transmetuar se flet për mosbesimin e Ebu Talibit dhe vdekjen e tij si pagan (kafir) është i mëposhtmi:
{Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërt të tyre, pasi që ta kenë të qartë se, me të vërtetë, ata (idhujtarët) janë banues të Xhehenemit} (9:113)
1. Is’hak ibn Ibrahimi ka thënë se Abdur-Rezaku transmeton nga Zuhriu nga Sa’id ibn el-Musejjebi nga i ati, el-Musejjebi: “Kur Ebu Talibit iu afrua vdekja, Profeti (s.a.) shkoi tek ai, ndërkohë që Ebu Xhehli dhe Abdullah ibn Ebi Umejja ishin aty. Pejgamberi (s) tha: ‘O xhaxha, thuaj: nuk ka zot përveç Allahut, që të mund të ndërmjetësoj për ty tek Allahu.’ Atëherë, Ebu Xhehli dhe Abdullah ibn Ebi Umejja i thanë: ‘O Ebu Talib! A dëshiron të braktisësh fenë e Abdul Muttalibit?’ Pastaj Pejgamberi (s) tha: ‘Do të vazhdoj t’i kërkoj falje (Allahut) për ty, derisa të më ndalohet.’ Atëherë u shpall ajeti: {Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërt të tyre, pasi që ta kenë të qartë se me të vërtetë ata (idhujtarët) janë banues të Xhehenemit} (9:113)

Sahih el-Bukhari, Kitabu’t-Tefsir, vëll. III, f. 87, hadithi 197
2. Nga Ebu’l-Jemeni, nga Shu’ajbi, nga Zuhriu, nga Sa’id ibn el-Musejjebi nga el-Musejjebi: “Kur Ebu Talibi po vdiste, Profeti (s) shkoi tek ai. Atje gjeti Ebu Xhehlin dhe Abdullah ibn Ebi Umejjen të ulur pranë tij. Pejgamberi (s) tha: ‘O xhaxha! Thuaj se nuk ka zot përveç Allahut që të ndërmjetësoj tek Allahu për ty me anë të kësaj fjale.’ Ebu Xhehli dhe Abdullah ibn Ebi Umejja i thanë (Ebu Talibit): ‘A kërkon të mohosh fenë e Abdul Muttalibit?’ Profeti (s) vazhdoi t’i kërkonte xhaxhait të tij ta thonte atë (kelimen), kurse ata të dy vazhdonin me fjalën e tyre gjersa Ebu Talibi tha – dhe këto ishin fjalët e tija të fundit para vdekjes – ‘në fenë e Abdul Muttalibit’ dhe refuzoi të thoshte kelimen. Pejgamberi (s) tha: ‘Për Allah, do t’i lutem Allahut të të falë gjersa të më ndalohet.’ Atëherë Allahu shpalli: {Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërt të tyre, pasi që ta kenë të qartë se me të vërtetë ata (idhujtarët) janë banues të Xhehenemit} (9:113)
Sahih el-Bukhari, Kitab et-Tefsir vëll. III, f. 107,
3. Nga Harmala bin Jahja et-Tajibi, nga Abdullah ibn Wahabi, nga Junusi, nga Ibn Shihabi, nga Sa’id ibn el-Musejjebi, nga i ati: “Kur Ebu Talibi po vdiste...”
Sahih Muslim, vëll. I, f. 40
Një nga transmetuesit e hadithit të parë është Is’hak ibn Ibahimi, emir i të cilit është i paplotë dhe ngatërrues, sepse ka shumë transmetues me këtë emër. El-Khunejzi shkruan në librin e tij Ebu Talib se nuk është e qartë nëse bëhet fjalë për personin që përmendet si i dobët në transmetim hadithesh, apo që njihet për faktin se shejhu i tij nuk merret parasysh, apo që njihet si i pabesueshëm, apo ai që nuk njihet nga Dhehebiu dhe konsiderohet nga Ibn Adiu dhe el-Ezdi si gënjeshtar sepse fabrikonte hadithe, apo ai për të cilin Hakimi dhe Darkutniu kanë thënë: nuk është i besuëshëm, apo ai për të cilin Nesa’iu ka thënë se nuk është besnik dhe Ebu Davudi ka thënë se ‘ai është një hiç’ dhe konsiderohej gënjeshtar nga hatibi i Himit (qytet në Sham), Muhammed ibn Auf et-Ta'i; apo ai që transmetonte hadithe të mohuara; apo ai të cilit nuk iu mor parasysh asnjë hadith? (el-Mizan ul-i’tidal, vëll. I, ff. 84-86)

Ose mund të jetë Is’hak ibn Ibrahim ed-Dubri, shoku i Abdur-Rezzakut, për të cilin Dhehebiu ka thënë: “ai nuk ishte muhadith... por ‘Abdur-Rezzaku transmetoi prej tij hadithe të hedhura poshtë. Pastaj ato hadithe u trajtuan me mëdyshje, mbi atë nëse transmetoheshin vetëm prej tij, apo nëse ishin hadithe të njohura të përcjella vetëm prej ‘Abdur-Rezakut.” (el-Mizan ul-i’tidal, vëll. I, f. 85)
Duke folur për këtë hadith, autori i librit Shejh ul-Abtah është i mendimit se bëhet fjalë për I’hak ibn Ibrahim ibn Ruwejhin. Për këtë të fundit, Dhehebiu ka thënë: “Ebu Ubejd el-Axhuri ka pohuar: E kam dëgjuar Ebu Davudin duke thënë: Is’hak ibn Ruwejhi e humbi vetëdijen pesë muaj përpara vdekjes. Në ato ditë, kam dëgjuar prej tij disa hadithe, të cilat i kam mënjanuar... Një hadith iu raportua Shejhut tonë Ebu’l-Haxhxhaxh, i cili tha: ‘Tregohej se Is’haku ishte përçart gjatë ditëve të fundit të jetës.’ Dhe pastaj tregoi disa nga hadithet e mohuara të Is’hakut. (el-Mizan ul-I’tidal, vëll. I, f. 86)
Midis transmetuesve është edhe Mu’ameri, për të cilin në el-Mizan thuhet se ishte gënjeshtar, i panjohur dhe se transmetonte hadithe të mohuara. (vëll. III, f. 188) Nëse bëhet fjalë për Mu’amer ibn Rashidin (siç mendon autori i librit Shejhul Abtah, në f. 70), Dhehebiu shkruan për atë se: “Ai kishte iluzione të famshme. Ebu Hatimi ka thënë se ai nuk transmetonte hadithe në Basra sepse kishte shumë gabime.” (Mizan ul-i’tidal, vëll. III, f. 188)
El-Khunejzi shkruan se në hadithin e dytë që flet për mosbesimin e Ebu Talibit, lista e transmetuesve është e paplotë dhe përfshin emra të panjohur. Kështu, për identitetin e ‘Abdur-Rahmanit ai shkruan se për një person të tillë nuk është gjetur përshkrim tjetër përveç atij që transmeton hadith mursal (el-Mizan, vëll. III, f. 388) Ndërsa për Shu’ajbin, el-Khunejzi thotë se me këtë emër njihen vetëm transmetues që janë ose fabrikues, ose gënjeshtarë, të dobët, të panjohur ose përcjellës hadithesh të mohuara (el-Mizan, vëll. I, ff. 447-8, të shihet edhe el-Ghadir, vëll. V, f. 204)
Më në fund, zinxhirët e dy haditheve kalojnë tek Zuhriu. Është e vështirë të merret për baza fjala e tij në këtë çështje, kur shumë dijetarë kanë treguar shenja të mërisë së tij ndaj Imam ‘Aliut. Ibn Ebi’l-Hadidi tregon se Zuhriu transmetoi një hadith që pohonte se Imam Aliu dhe xhaxhai i tij dhe i Profetit (s), ‘Abbasi, do të ishin mes njerëzve të Zjarrit dhe do të vdisnin në një fe tjetër nga ajo e Pejgamberit (s). (Sherh Nehxh ul-Belagha, vëll I, f. 358). Disa faqe më tej, Ibn Ebi’l-Hadidi tregon se një njeri e pa Zuhriun dhe Urwe ibn Zubejrin në Xhaminë e Medines, tek rrin ulur dhe qortonin e shanin Imam ‘Aliun. Ai e njoftoi për këtë ‘Ali ibn Husein Zejn ul-‘Abidinin, i cili shkoi në xhami dhe u tha: “Sa për ty, o Urwe, ima atë ngriti padi ndaj tij dhe u gjykua në favor të im eti! Kurse për ty, o Zuhri, sikur të ishe në Mekë, do të ta tregoja shtëpinë e tënd eti!” (po aty, f. 371) Në përshkrimin e Zuhriut në Mizan ul-i’tidal thuhet se ai fshihte të metat e haditheve të fabrikuara nga gënjeshtarët. (vëll. III, f. 126)
Gjithashtu, ndër transmetuesit e hadithit të tretë është Harmala bin Jahja et-Tajibi (ose Tahibi), për të cilin el-Khunejzi thotë se transmetimet e tija të çuditshme njiheshin vetëm prej tij. Ebu Hatimi pohon se askush nuk mbështetej në hadithet e transmetuara prej tij, kurse Abdullah ibn Muhammed el-Farhathani e konsideronte të dobët, ashtu sikurse Ibn Adiu. El-Khunejzi tregon në librin e tij Ebu Talib se Harmalai zakonisht transmetonte prej ibn Wahabit, ashtu siç është rasti edhe me hadithin në fjalë. Dhehebiu shkruan se Harmalai i ka përcjellë të gjitha hadithet prej ibn Wehabit (vëll. I, f. 219). Imam Ahmedin e pyetën një herë për ibn Wehabin nëse ai i merrte hadithet gabim, dhe ai u përgjigj: “Po, ashtu është.” (Mizan ul-i’tidal, vëll. II, f. 86).
Gjithashtu në zinxhir ndodhet një njeri i paidentifikuar me emrin Junus. Lidhur me transmetuesit me këtë emër të shihet Mizan ul-i’tidal nga Dhehebiu, vëll. III, ff. 336-340, si dhe një tjetër me emrin Shihab, krejtësisht i panjohur (el-Khunejzi, f. 256).
Kështu, tre hadithet që lidhen me Sa’id ibn el-Musejjebin kanë probleme të mëdha me transmetuesit e tyre. Duke iu kthyer vetë Sa’idit, edhe për atë janë parashtruar objeksione, për shkak të mërisë së tij ndal Imam Aliut, e cila tregohet nga Ibn Ebi’l-Hadidi në Sherh, vëll. I, f. 370 dhe dijetari imami el-Emini në el-Ghadir, vëll. VIII, ff. 9, 56. Lidhur me Sa’idin është treguar edhe kjo ngjarje: Kur Ali ibn Husein Zejn ul-Abidini ndërroi jetë dhe njerëzit i falnin xhenazen, Sa’idi kaloi pranë trupit të Imamit të Shtëpisë së Profetit (s) dhe nuk ia fali xhenazen. Një njeri e qortoi këtë sjellje dhe i tha Sa’idit: “A nuk po ia fal xhenazen këtij të dashuri të Zotit nga Ehl-i Bejti i nderuar?” Sa’idi u përgjigj: “Falja e dy rekateve është më e mirë për mua se xhenazja e këtij njeriu të virtytshëm!” (Sheikhul Abtah, vëll. I, f. 370; el-Ghadir, vëll. VIII, f. 9; A’jan-u shi’a, vëll. XXXV, ff. 72-73)


Sa’idi është i njohur për thënien e tij se: “Kushdo që e do Ebu Bekrin, Umerin, Uthmanin dhe Aliun, dëshmon për dhjetë të përgëzuarit me xhennet, lt mëshirën e Allahut mbi Mu’avijen dhe vdes në këtë gjendje, Allahu nuk do ta dënojë në Ditën e Gjykimit.” (Ibn Kethir, el-Bidaje we’n-nihaje, vëll. VIII, ff. 139-140; el-Ghadir, vëll. X, f. 38). Ai gjithashtu ka transmetuar hadithin e mëposhtëm, që citohet nga Muhsin el-Emin në veprën e tij enciklopedike A’jan-u shi’a (vëll. XXXV, f. 80): (Pejgamberi a.s tha se Mu’avija) “...iu drejtua Atij, të cilit askush nuk do t’i largohej, dhe shpresoj se Allahu nuk do ta dënojë.”

Animi i tij i qartë ndaj umejjadëve kthjellohet edhe më tepër nga një incident i treguar nga el-Xhahizi: “Njëherë Sa’idin e pyetën se kush ishte më elokuenti i tërë njerëzve. Ai u përgjigj: ‘i Dërguari i Allahut (s)’. Por i thanë: ‘Nuk po të pyesim për këtë.’ Atëherë Sa’idi u përgjigj se nuk dinte tjetër përveç Mu’avijes, Jezidit, Sa’id ibn ul-Assit dhe të birit të tij, Amr el-Ashdak. (el-Bejan we’t-tabijin, vëll. I, f. 302)
Për Sa’idin madje tregohet se disa njerëz, si psh Maliku, konsideronin harixhi. (Ibn Haxher Askalani, el-Isabe, vëll. IV, f. 203; el-Dhehebi, Sijer A’lem un-Nubala’, vëll. II, ff. 64, 423, 425, 436).

PJESA E DYTË

{Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërt të tyre, pasi që ta kenë të qartë se me të vërtetë ata (idhujtarët) janë banues të Xhehenemit} (9:113)
Ky ajet i përket Sures el-Beraa (Teube), për të cilën vlen të mbahen parasysh disa fakte të rëndësishme: - me përjashtim të dy ajeteve të fundit (128, 129), kjo sure është krejtësisht medinase. - ajo u shpall gjatë vitit të nëntë të hixhrit. Sureja flet për ngjarjet e luftës së Tebukut, që u zhvillua në muajin Rexheb të vitit 9 H. Profeti (s) e kishte nisur Hz. Ebu Bekrin për ta shpallur pjesën e parë të kësaj sureje gjatë ditëve të haxhxhit të atij viti, duke e bërë Emir ul-Haxhxh. Pastaj, ai dërgoi Imam Aliun që ta merrte atë pjesë nga Ebu Bekri e ta shpallte vetë, sepse Allahu e kishte urdhëruar Profetin (s) që askush nuk mund ta shpallë atë përveç tij ose dikuj nga familja e tij.
Lidhur me këtë, shumë muhadithë dhe historianë sunni kanë raportuar se:
I Dërguari i Allahut (s) e dërgoi Ebu Bekrin tek mekasit me Suren el-Bera’eh dhe pastaj vazhdoi. Atëherë Profeti (s) i çoi fjalë të kthehej megjithë Suren dhe i tha: “Askush nuk ua dërgon atyre përveç dikuj nga Ehl-i Bejti im.” dhe e nisi Aliun me këtë mision.

(et-Tirmidhi, Sunen, vëll. II, f. 183; vëll. V, ff. 275, 283; Ahmed ibn Hanbel, Musned, vëll. I, ff. 2, 151, 510; vëll. III, f. 212, 283; Fada’il es-Sahaba, vëll. II, f. 562, hadithi 946; el-Hakim, el-Mustedrek ala us-Sahihejn, vëll. III, f. 51; en-Nisa’i, Khasais, f. 20; el-Firuzabadi, Fada’il ul-khamsah fi Sahih us-Sitteh, vëll. II, f. 343; Shibli Nu’mani, Siret un-Nebi, vëll. II, f. 239)
Autori i njohur bashkëkohor Shibli Nu’mani shkruan në jetëshkrimin e tij të Profetit (s) (vëll. II, ff. 239-240):
Tashmë, në vitin e nëntë hixhri, Qabja u shenjtërua për herë të parë si Shtëpia qendrore e adhurimit për ndjekësit e Ibrahimit... Pas kthimit nga Tebuku, Profeti (s) nisi një karvan prej treqind muslimanësh nga Medina për të kryer Haxhxhin në Mekë.
Duke iu rikthyer ajetit 9:113, duhet të konkludojmë me forcë se ai nuk ka se si t’i referohet Ebu Talibit, sepse ai vdiq në Mekë gjatë vitit të dhjetë të shpalljes, pra të paktën 2 vjet para hixhretit, që do të thotë njëmbëdhjetë vjet para se të shpallej kjo Sure. Le t’i drejtohemi edhe një herë një nga jetëshkrimeve më të njohura të Profetit (s) të shkruara në kohët moderne. Shibli Numani shkruan në vëllimin e parë, faqet 219-220 të veprës së tij Siretu’n-Nebi:
Vdekja e Hatixhes dhe Ebu Talibit
Pas kthimit nga lugina (e bojkotit të Kurejshëve), Profeti (s) zor se kaloi ca ditë në paqe, kur Ebu Talibi dhe Hatixhja vdiqën që të dy. Ai i bëri vizitën e fundit Ebu Talibit, kur ky po jepte shpirt. Ebu Xhehli dhe Abdullah ibn Umejja ishin atje. Profeti (s) i kërkoi Ebu Talibit të shqiptonte kelimen, që të mund të dëshmonte për besimin e tij tek Allahu. Ebu Xhehli dhe Ibn Umejja expostulated vvith Ebu Talib dhe e pyetën nëse do ta braktiste fenë e Abdul-Muttalibit. Në fund Ebu Talibi tha se ai po vdiste me besim në fenë e Abdul-Muttalibit. Pastaj iu kthye Pejgamberit (s) dhe i tha se do ta kishte shqiptuar kelimen por druhej se kurejshët do ta akuzonin se po i frikësohej vdekjes. Profeti (s) i tha se do t’i lutej Allahut për të gjersa Ai t’ia ndalonte (Bukhariu në Kitab el-Xhena’iz; fjalia e fundit është marrë nga Muslimi). Ky është versioni i Bukhariut dhe Muslimit. Ibn Is’haku thotë: TEKSA EBU TALIBI PO VDISTE, BUZET E TIJ ISHIN NË LËVIZJE. ABBASI, QË ASOKOHE ISHTE JOBESIMTAR, VURI VESHIN NË BUZËT E TIJ DHE I THA PROFETIT (S) SE AI PO RECITONTE KELIMEN QË PROFETI (S) I KISHTE KËRKUAR. (Sire Ibn Hisham, botimi i Kajros, f. 146; theksimi me germa të mëdha është i Shibli Numanit)
Shibli Numani vazhdon më tej duke thënë:
Mirëpo nga pikëpamja e shkencës së hadithit, transmetimi i Bukhariut nuk mund të merret si i besueshëm, sepse transmetuesi i fundit është Musejjebi, i cili e pranoi Islamin pas pushtimit të Mekës dhe nuk ishte vetë i pranishëm në kohën e vdekjes së Ebu Talibit. Pikërisht për këtë arsye, el-Aini ka vlerësuar në komentin e tij se ky hadith është mursel (el-Aini, Kitab el-Xhenaiz, vëll. IV, f. 200)
Shibli Numani vazhdon në faqen 221:
Ebu Talibi bëri sakrifica të mëdha për Pejgamberin (s) që askush nuk i mohon dot. Ai madje do t’i flijonte fëmijët e vet për atë. Për hir të Profetit (s) e vuri veten përballë urrejtjes së bahkësisë mekkase dhe për hir të tij kaloi vite me rradhë në izolim, duke vuajtur urinë si një ekzil, pa ushqim dhe ujë. A do të kalojë kjo dashuri, këto sakrifica dhe kjo devotshmëri pashpërblyer?
- kërkimi i faljes së Zotit për një person të vdekur, zakonisht ndodh gjatë lutjeve të varrimit. Formulimi i ajetit {Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët} tregon se Profeti (s) ishte me besimtarë të tjerë (në namaz xhemaati) kur kërkoi falje për idhujtarët.
- ç’është e vërteta, namazi i xhenazes nuk u vendos përpara Hixhretit. Xhenazja e parë e falur nga Pejgamberi (s) ishte për el-Bera ibn Marurin.
Ka shumë mundësi që ky ajet të jetë shpallur pasi që Profeti (s) i kishte falur xhenazen njërit prej hipokritëve që e kishin zakon të shfaqnin Islamin e të fshihnin idhujtarinë. Mundet që ai u shpall kur Profeti (s) i fali xhenazen Abdullah ibn Ubej ibn Salulit, që vdiq në vitin 9 hixhri dhe i cili njihej për hipokrizinë e tij, urrejtjen ndaj të Dërguarit e Allahut dhe kundërvënien ndaj fesë islame. Për këtë njeri dhe ndjekësit e tij ishte shpallur Sureja el-Munafikun. Sikur historianët dhe muhadithët t’i kishin kushtuar vëmendje këtij fakti dhe ta kishin shqyrtuar çështjen më thellësisht e logjikisht, ndoshta nuk do ta kishin kryer këtë gabim të rëndë historik.
Më poshtë vijon një tjetër hadith nga Sahih-u i Bukhariut që përmend ngjarjen në mënyrë të ngjashme me ç’u citua më lart.
El-Musajjebi transmeton: Kur Ebu Talibi ishte në shtratin e vdekjes, i Dërguari i Allahut (s) shkoi tek ai dhe gjeti Ebi Umeje ibn el-Mughiren. I Dërguari i Allahut (s) tha: ‘O xhaxha, thuaj la ilahe ilallah, me të cilën do të mund të të mbroj përpara Allahu.’ Atëherë, Ebu Xhehli dhe Abdullah ibn Ebi Umeje i thanë Ebu Talibit: ‘A po e braktis fenë e Abdul-Muttalibit?’ I Dërguari i Allahut (s) vazhdoi ta ftonte atë që ta shqiptonte fjalinë, ndërsa të tjerët vazhdonin të përsërisnin fjalët e tyre, gjersa Ebu Talibi tha ‘unë jam në fenë e Ebu Talibit’ dhe refuzoi të thonte se nuk ka të adhuruar përveç Allahut. Atëherë, i Dërguari i Allahut (s) tha: ‘Për Allah, do të vazhdoj ta kërkoj faljen e Allahut për ty, përderisa të mos ndalohem (nga Allahu) për këtë. Ndaj, Allahu shpalli {Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët} (9:113). Dhe pastaj Allahu shpalli për Ebu Talibin: {Vërtet, ti (o Muhammed) nuk udhëzon atë që do ti, por Allahu udhëzon kë dëshiron } (28:56). (Sahih el-Bukhari, Kitab et-Tefsir, vëll. VI, ff. 278-9, hadithi 295)

Për lexuesin do të jetë diçka e papritur që të mësojë se hadithet e cituara më lart tregojnë që këto dy ajete u zbritën njëri pas tjetrit. Mirëpo kjo i bie ndesh një tjetër hadithi të cituar nga Bukhariu në Sahih-un e tij, i cili vërteton se Sureja Bera’eh ishte ndër të fundit sure të shpallura:

El-Bera transmeton: Sureja e fundit që u shpall ishte el-Bera’eh
(Sahih el-Bukhari, Kitabu’t-Tefsir, vëll. VI, f. 101, hadithi nr 129, versioni arabisht-anglisht)

Ky transmetim mbështetet edhe nga burime të tjera autoritative sunnite, që pohojnë se Sureja Bera’eh ishte ndër kaptinat e fundit që u shpallën dhe se ajo është sure medinase. Shembuuj të kësaj janë Zemakhsheriu në Tefsir ul-Keshshaf, vëll. II, f. 49, Kurtubiu në Tefsir, vëll. VIII, f. 273, Sujutiu në el-Itkan, vëll. I, f. 18, Sheukaniu në Tefsir, vëll. III, f. 316 etj.
Problemi pra, qëndron në mospërputhjen e madhe kohore mes këtyre ajeteve, sepse vargu 28:56 është shpallur në Mekë, të paktën dhjetë vjet përpara Sures et-Teubeh, ndërkohë që sureja et-Teubeh është shpallur në Medine. Shihet qartë se, në përpjekjet e tyre të verbëra për të diskredituar Ebu Talibin, fallsifikuesit e haditheve kanë shpërfillur renditjen e shpalljes dhe hendekun kohor që ekziston midis zbritjes së këtyre dy ajeteve.

Mund të konkludojmë pra, se kjo shpifje u bë me qëllimin e thjeshtë të promovimit të umejjadëve përmbi hashimitët.
Vlen të theksohet gjithashtu, se një ndër komentuesit më të respektuar të Kur’anit në mesin e sunnive, Fakhr ed-Din Raziu e ka përmendur ajetin 28:56 në lidhje me Ebu Talibin jo sipas mendimit të tij, por sipas opinionit të disa dijetarëve të tjerë. Çuditërisht, vetë Raziu pranon se ky ajet nuk mund të lidhet me bindjet e Ebu Talibit. (Tefsiru’l-Kebir, vëll. XXV, f. 3)
- idhujtarët
{Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërt të tyre, pasi që ta kenë të qartë se me të vërtetë ata (idhujtarët) janë banues të Xhehenemit} (9:113)
Pasi pamë se ky ajet, në të cilin Pejgamberi dhe besimtarët këshillohen që të mos luten për idhujtarët, nuk mund të jetë shpallur për Ebu Talibin, do të ishte me dobi të hidhej një vështrim mbi ajetet që u kërkojnë Profetit dhe besimtarëve që të mos kenë as marrëdhënie me idhujtarët e jo më të luten për ta nga dashuria dhe respekti!
{Nuk gjen popull që e beson Allahun dhe ditën e gjykimit e t’i dojë ata që kundërshtojnë Allahun dhe të dërguarin e Tij, edhe sikur të jenë prindërit e tyre, ose fëmijët e tyre, ose vëllezërit e tyre, ose farefisi i tyre. Ata janë që në zemrat e tyre (Ai) ka skalitur besimin dhe e ka forcuar me shpirt nga ana e Tij: dhe ata do t’i shpjerë në xhennete, nëpër të cilët rrjedhin lumenj; aty janë, përgjithmonë. Allahu ua ka pëlqyer punën dhe ata janë të kënaqur me shpërblimin e Tij. Të tillët janë pala e Allahut (hizbu’Llah) e s’ka dyshim se pala e Allahut janë të suksesshmit} (58:22)
Ky ajet u shpall me rastin luftës së Bedrit, e cila u zhvillua në vitin 2 hixhri. Megjithatë, disa komentatorë transmetojnë se ai u shpall gjatë luftës së Uhudit, në vitin 3 hixhri. Sidoqoftë, ky ajet i këshillon muslimanët të mos i miqësojnë idhujtarët dhe të mos kenë dashuri ndaj tyre. Sureja në të cilin ai ndodhet u shpall shumë kohë përpara Sures Bera’eh që kemi në shqyrtim. Të shihet p.sh. Ibn Kethir, Tefsir, vëll. IV, f. 329; Sheukani, Tefsir, vëll. V, f. 189; Alusi, Tefsir, vëll. XXVIII, f. 37 etj.
Sureja en-Nisa’, ajetet 139, 144
{Janë ata që, përkundër besimtarëve, miqësojnë jobesimtarët. Vallë, a mos kërkojnë fuqi tek ta? S’ka dyshim, e tërë fuqia i takon Allahut.} (4:139)
{O ju që besuat, mos zini miq jobesimtarët e t’i lini anash besimtarët! A doni t’i sillni Allahut argument të qartë kundër vetes?} (4:144)
Kjo është një sure mekase dhe ajetet e mësipërme i këshillojnë besimtarët të mos i marrin jobesimtarët si ndihmës ose mbrojtës. Si mundet atëherë Pejgamberi (s) të ketë kërkuar ndihmë nga një kafir nëse pretendohet se Ebu Talibi ka qenë i tillë? Sigurisht, edhe ky ajet është shpallur shumë kohë përpara sures së nëntë që kemi në shqyrtim, lidhur me Ebu Talibin. Të shihet Kurtubiu, Tefsir, vëll. V, f. 1.
Sureja Al-i Imran, ajeti 28
{Besimtarët të mos i miqësojnë jobesimtarët dhe t’i lënë anash besimtarët; e kush vepron ashtu nuk ka asgjë nga feja e Allahut, përveç se duhet të ruheni prej të keqes së tyre me kujdes. Allahu jua tërheq vërejtjen prej (dënimit të) Tij, se vetëm tek Allahu është e ardhmja.} (3:28)
Sipas Sires së Ibn Hishamit, vëll. II, f. 207, tetëdhjetë ajetet e para të kësaj sureje u shpallën në fillim të hixhrës. Kurse Kurtubiu (Tefsir, vëll. IV, f. 58) dhe Khaziniu (Tefsir, vëll. I, f. 235) tregojnë se ky ajet u shpall gjatë luftës së Ahzabëve (viti 5 Hixhra). Sipas el-Itkan (vëll. I, f. 17) Sureja Al-i Imran dhe ajo el-Bera’eh u shpallën me një diferencë prek katër suresh mes tyre.

Sureja el-Bera’eh (Teube), ajetet 23, 80:
{O ju që besuat, mos u ofroni miqësi (dashuri) prindërve tuaj, as vëllezërve tuaj, nëse ata vlerësojnë mosbesimin ndaj besimit. E kush prej jush miqësohet me ta, ata janë mizorët} (9:23)

{Kërko falje për ta ose mos kërko; edhe nëse kërkon falje shtatëdhjetë herë, Allahu nuk do t’ua falë, sepse ata mohuan Allahun dhe të dërguarin e Tij; dhe Allahu nuk i vë në rrugë të drejtë shkelësit} (9:80)
Këto dy ajete u shpallën përpara ajetit 9:113, që citohet kundër Ebu Talibit. Duke patur parasysh këtë fakt, si dhe të tjerat që u shtruan më lart, lindin disa pyetje të rëndësishme:

- A është e mundur që Profeti (s) të ketë kërkuar falje për Ebu Talibin (r.a.), sidomos kur këto dy ajete e deklarojnë këtë gjë si të kotë, nëse supozojmë se ai vdiq si jobesimtar? Nëse përgjigjja është po, a nuk i bie ajo ndesh Ku’ranit Famëlartë dhe Vullnetit të Allahut?

- E vërteta është se ajeti 9:113 ishte thjesht një urdhër për profetët në përgjithësi, dhe jo qortim për atë që Profeti Muhammed (s) nuk e bëri. Kjo do të bëhet e qartë nëse shihet ajeti vijues, pra 114, që tregon se ky është urdhri i Allahut për profetin Ibrahim, i cili u lut për Azerin, përpara se të mësonte se ai është armik i Allahut:
{...por kur iu bë e qartë se ai ishte armik i Allahut, u largua prej tij; s’ka dyshim, Ibrahimi ishte shumë i ndieshëm dhe i butë.} (9:114)
Për ta vlerësuar edhe më mirë çështjen, mbetet të shikohet qëndrimi i Ebu Talibit ndaj nipit të vet, Profetit Muhammed (s), ndihmesa e tij ndaj Islamit dhe deklarimi i besimit nga ai në shumë raste, të raportuara nga dijetarë sunni dhe shi‘i.
Nga historia islame, dihet mirë se kurejshët i bënë një ultimatum Ebu Talibit, që ta ndalonte të nipin nga demaskimi i baballarëve të tyre, tallja e idhujve të tyre dhe përqeshja e mendjeve të tyre; përndryshe ata do ta luftonin atë dhe Profetin (s) gjersa njëra nga palët të shuhej krejtësisht. Ebu Talibi nuk kishte asnjë dyshim se po ta pranonte këtë sfidë, ai do të vdiste dhe fisi i tij do të shuhej e shkatërrohej. E megjithatë, ai nuk e nxiti të nipin që ta ndërpriste fushatën. Ai vetëm e informoi Profetin (s) për ultimatumin e kurejshëve dhe i tha me butësi:
Më shpëto mua dhe veten, o nipi im, e mos më ngarko me çfarë s’e mbaj dot.
Kur Pejgamberi (s) e kundërshtoi ultimatumin, duke i thënë xhaxhait të vet se edhe po t’i vendosnin në njërën dorë diellin e në tjetrën hënën, ai nuk do të ndalej gjersa Zoti t’i jepte sukses, Ebu Talibi e ndryshoi qëndrimin e tij dhe vendosi t’i shkonte çështjes deri në fund me të nipin. Kjo shihet qartë nga pohimi që ai i bëri Pejgamberit:
Kthehu, nipi im, dhe vazhdo e thuaj ç’të duash. Nuk do të të braktis për asnjë çast.

(Ibn Hisham, Sire, vëll. I, f. 266, Ibn Sa’d, Tabakat, vëll. I, f. 186; Taberi, Ta’rikh, vëll. II, f. 218; Ibn Kethir, Ta’rikh, vëll. II, f. 258; Ebu’l-Fida, el-Mukhteser, vëll. I, f. 117; Halebi, Sire, vëll. I, f. 306; Ibn Ebi’l Hadid, Sherh, vëll. III. F. 306; Divan-i Ebu Talib, f. 24 etj)

Ebu Talibi Talibi e mbajti plotësisht betimin, deri në fund. Kur një mekas hodhi plehra mbi Profetin teksa ai ishte në sexhde, Ebu Talibi valëviti shpatën. Ai e mbajti të nipin për dore gjersa mbërriti tek Qabja, ku ishin ulur një grup armiqësh të Pejgamberit (s). Kur disa prej tyre u përpoqën të ngriheshin për Ebu Talibin, ai u tha:
Për Atë në të Cilin beson Muhammedi, nëse cilido prej jush ngrihet, unë do ta godas me shpatë.

Kur një përseon dëshiron të betohet, ai bën be për diçka që ka rëndësi dhe shenjtëri maksimale për të, e jo për diçka së cilës nuk i beson. Pohimi i mësipërm i Ebu Talibit (shih më poshtë për referencat) vërteton për çdo njeri që thellohet se ai besonte në Zotin Një dhe të Vetëm të Muhammedit (s). Atëherë, Ebu Talibi e pyeti Profetin (s) se kush e kishte kryer atë veprim të turpshëm, dhe kur Profeti (s) i tregoi, Hamzai, nën urdhrat e Ebu Talibit shkundi pluhurin mbi personat që treguan armiqësi ndaj Profetit (s). Me këtë rast, Ebu Talibi tha:
Unë besoj se feja e Muhammedit është më e mira e të gjitha feve të botës.
(Khatib el-Baghdadi, Khazanat ul-Ihbab, vëll. I, f. 261; Ibn Kethir, Ta’rikh, vëll III, f. 42; Ebu’l-Fida, el-Mukhteser, vëll. I, f. 120; Ibn Haxher el-Askalani, Fet’h ul-Bari, vëll. VII, f. 153; el-Isabeh, vëll. IV, f. 116; Halebi, Sire, vëll. I, f. 305; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. III, f. 306 etj)
Këto fjalë mund të konsiderohen si pohim i qartë i islamit të tij.
e kuptuan se, megjithë orvatjet e tyre penguese, përhapja e Islamit kishte vazhduar. Ata vendosën t’i jepnin fund Pejgamberit (s) dhe familjes së tij duke e izoluar dhe rrethuar, gjersa të shuhej. Për këtë qëllim ata nënshkruan një marrëveshje midis fiseve të ndryshme, e cila pohonte se askush nuk duhej të lidhte krushqi me hashimitët ose të bënte tregëti me ta; askush nuk duhej të shoqërohej me ta ose t’u lejonte fitime a furnizime. Kjo do të vazhdonte gjersa fisi i Profetit (s) ta dorëzonte atë për ekzekutim. Pakti u var në derën e Qabes. I detyruar nga kjo gjendje tejet e vështirë, Ebu Talibi u shpërngul me familjen në një luginë jashtë Mekës, të quajtur Shi’b Ebi Talib. Tanimë hashimitë ishin ndarë krejtësisht nga banorët e tjerë të qytetit.
Fortesa e hashimive patrullohej shpesh nga kurejshët, të cilët donin të siguroheshin për zbatimin e rreptë të ndalesave e bojkotit dhe të pengonin çdo mundësi furnizimi. Kështu, hashimitë iu nënshtruan urisë dhe etjes së tmerrshme të shkretëtirës për 3 vjet. Duke qenë nën vëzhgim të paprerë nga kurejshët, Ebu Talibi u druhej sulmeve të papritura natën dhe për këtë arsye bënte roje për sigurinë e Muhammedit (s) dhe shpesh ndërronte dhomë me të si masë parandaluese ndaj ndonjë akti të papritur dhune.
Nga fundi i vitit të tretë të bojkotit, Profeti (s) i tha xhaxhait të vet, Ebu Talibit, se Allahu e kishte treguar mospëlqimin e Tij ndaj paktit të kurejshëve dhe kishte nisur krimba për të ngrënë çdo pjesë të dokumentit të varur në derën e Qabes, përveç emrit të Tij. Duke i besuar të nipit si marrës i shpalljeve nga qielli, Ebu Talibi shkoi pa hezitim te Kurejshët dhe u tha atë që i kishte treguar Muhammedi (s):
Muhammedi na ka treguar dhe unë po ju kërkoj ta verifikoni vetë. Sepse në qoftë e vërtetë, ju kërkoj ta rimendoni, në vend që ta trazoni Muhammedin apo të na testoni durimin. Na besoni se do të parapëlqenim të jepnim jetën më mirë sesa t’jua dorëzonim Muhammedin. E nëse Muhammedi gabon në fjalën e tij, ne do t’jua dorëzojmë atë pa kushte. Atëherë jeni të lirë ta trajtoni si të dëshironi; vriteni ose lëreni të gjallë.
Kurejshët ranë dakort me këto propozime të Ebu Talibit dhe vendosën ta kontrollonin dokumentin. Për çudinë e tyre të madhe, ata zbuluan se atë e kishin ngrënë krimbat; vetëm emri i Allahut ishte aty dhe asgjë tjetër. Kurejshët thanë se kjo ishte mesiguri një magji e Muhammedit (s). Ebu Talibi u zemërua me kurejshët dhe u kërkoi ta deklaronin të pavlerë dokumentin dhe ta ndalonin bojkotin. Pastaj, ai u kap pas njërit cep të mbulojës së Qabes dhe duke ngritur dorën tjetër lart, thirri:
O Zot, ndihmona kundër atyre që na torturuan...
(Ibn Sa’d, Tabakat, vëll. I, f. 183; Ibn Hisham, Sire, vëll. I, ff. 399, 404; Ibn Kutejbe, Aivvan ul-Ikbar, vëll. II, f. 151; Ibn Haxher el-Askalani, el-Isabeh, vëll. II, f. 57; Ibn Kethir, Ta’rikh, vëll. III, f. 84; Nisai, Khasais el-Kubra, vëll. I, f. 151; Khatib Baghdadi, Khazanet ul-Ihbab, vëll. I, f. 252; Halebi, Sire, vëll. I, f. 286)
Një herë gjatë fëmijërisë së Profetit (s), kur kishte rënë thatësirë e madhe, Ebu Talibi e mori atë pranë Qabes dhe me shpinën e mbështetur tek muri i saj e ngriti Profetin (s) dhe kërkoi ndërmjetësimin e tij në lutjen drejtuar Zotit për shi. Edhe Pejgamberi (s0 iu bashkangjit lutjes së tij, duke e ngritur fytyrën lart. Shumë shpejt, filluan të shfaqeshin re dhe shiu ia nisi me vërshim. Kjo ngjarje aludohet edhe në vargjet e mëposhtme të thurura nga Ebu Talibi:
A s’e shihni që Muhammedin e kemi profet porsi Musai?
Ai është i parashikuari në Shkrimet e mëparshme
Ai është fytyrëndrituri që ndërmjetëson për shi
Burim për jetimin dhe mbrojtës për vejushen.
(el-Kastalani, Sherh Sahih ul-Bukhari, vëll. II, f. 227; Halebi, Sire, vëll. I, f. 125)

Një tjetër strofë që dëshmon besimin e Ebu Talibit është edhe kjo:
Vërtet, Allahu e ka nderuar Profetin e Tij Muhammed
më i nderuari ndër krijesat e Tij quhet Ahmed
Allahu e ka nxjerrë emrin e tij nga emri i Vet
ndaj Allahu është Mahmud e ai është Muhammed
(Ebu Na’im, Dela’il un-Nubuvvvveh, vëll. I, f. 6; Ibn Asakir, Ta’rikh ed-Dimeshk, vëll. I, f. 275; Ibn Kethir, el-Bidaje vve’n-Nihaje, vëll. I, f. 266; Ibn Haxher el-Askalani, el-Isabeh, vëll. IV, f. 116; el-Kastalani, el-Muvvahib Aladunniah, vëll. I, f. 518, c.n. Ta’rikh-u i Bukhariut; ed-Dijarbakri, Ta’rikh ul-Khamis, vëll. I, f. 254; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. III, f. 315 etj)
Ebu Talibi ishte njeri me një iman të fortë dhe kishte bindje të palëkundur në besnikërinë e Muhammedit (s). Ai jetoi me këtë mision për 11 vjet, gjatë të cilave vështirësitë e tij dhe të Muhammedit (s) u rritën gjithnjë e më shumë me kalimin e kohës. Kjo sidomos pas vdekjes së Ebu Talibit, kur kurejshët i shkaktuan Profetit (s) vuajtje edhe më të mëdha, që ishin të paimagjinueshme gjatë jetës së Ebu Talibit. Ibn Abbasi transmeton se kur një kurejsh i vendosi plehra mbi kokë Profetit (s), ai shkoi në shtëpi. Me këtë rast, ai tha:

...Kurejshët nuk më kanë trajtuar kurrë kështu gjatë jetës së Ebu Talibit, sepse ishin frikacakë...

(et-Taberi, Ta’rikh, vëll. II, f. 229; Ibn Asakir, Tarikh ud-Dimeshk, vëll. I, f. 284; el-Hakim, Mustedrek ala us-Sahihejn, vëll. II, f. 622; Ibn Kethir, el-Bidaje vve’n-Nihaje, vëll. III, f. 122, ez-Zemakhsheri, el-Faik, vëll. II, f. 213; ed-Dijarbakri, Ta’rikh ul-Khamis, vëll. I, f. 253; el-Halebi, Sire, vëll. I, f. 375; Ibn Haxher el-Askalani, Fet’h ul-Bari, vëll. VII, ff. 153-4; Ibn Hisham, Sire, vëll II, f. 58)
Ceremonia e Martesës së Profetit (s)
Ebu Talibi iu drejtua kurejshëve të pranishëm në ceremoninë e martesës së Profetit (s) me fjalët:

Falënderimi i takon Allahut që na bëri nga fara e Ibrahimit dhe pasardhja e Ismailit. Ai na dhuroi një faltore të shenjtë dhe një vend haxhxhi. Ai na bëri të banojmë në një vend të sigurtë (harem), ku vijnë frutat e gjithçkaje. Për më tepër, Ai na bëri arbitrues në çështjet e njerëzve dhe na e bekoi tokën ku banojmë.
Sikur Muhammedi, djali i vëllait tim Abdullah, të birit të Abdul-Muttalibit, të peshohej me cilindo njeri nga arabët, ai do t’ia kalonte. Askush nuk do të mund të krahasohej me të. Ai nuk e ka shokun ndër njerëz, edhe pse është njeri me pak pasuri. Mirëpo pasuria është pronësi kalimtare dhe siguri e përkohshme. Ai ka shprehur dëshirë për Hatixhen, dhe ajo ka shprehur interesim për të. Sa për mehrin, si ai që jepet tani, ashtu edhe ai që jepet më vonë, do të paguhen nga pasuria ime. (Sire Halebije, vëll. I, f. 139)
Vdekja e Ebu Talibit
Megjithëse e fshehu imanin e tij, Ebu Talibi e bëri qartësisht të ditur besimin e tij në Islam kohë përpara se të vdiste. Por do të ishte me vend të citohej pohimi i tij në shtratin e vdekjes, kur ai iu drejtua hashimive me fjalët:
Ju urdhëroj të silleni mirë ndaj Muhammedit. Ai është besniku i kurejshëve dhe i besueshmi i arabëve. Ai solli një mesazh të cilin e pranon zemra dhe e mohon gjuha nga frika e armiqësisë. Po shoh se të dobëtit dhe të pafuqishmit e Arabisë janë ngritur për ta mbështetur Muhammedin dhe i besojnë atij dhe ai po ashtu është ngritur për t’i ndihmuar ata dhe për t’ua thyer radhët kurejshëve. Ai i ka poshtëruar prijësit kurejshë dhe ua ka shkatërruar shtëpitë, duke i forcuar të pafuqishmit dhe duke u dhënë atyre pozitë...Për Zotin, kushdo që ecën në rrugën e Muhammedit do të jetë në të drejtë dhe kushdo që ndjek udhërrëfimin e tij do të ketë të ardhme të lumtur. Dhe ju o hashimitë, përgjigjjuni ftesës së Muhammedit dhe besojini atij se kështu do të keni sukses dhe do të udhëzoheni. S’ka dyshim se ai është udhëzuesi në rrugë të drejtë. Sikur vdekja të më kishte dhënë edhe ca kohë, do t’ia kisha larguar të gjitha rreziqet që i kanosen.
(ed-Dijarbakri, Tarikh ul-Khamis, vëll. I, f. 339; Sire Halebijeh, vëll. I, f. 375; Ibn Sa’d, Tabakat, vëll. I, f. 123 etj)
Bejhekiu ka transmetuar në Dela’il un-Nubuvvvveh se, kur Ebu Talibi po vdiste, atë e panë të lëvizte buzët. Abbasi (xhaxhai i Profetit) u përkul për ta dëgjuar se ç’po përpiqej të thoshte. Pas pak, ai ngriti kokën dhe tha:
Për Allah, ai e shqiptoi fjalën që i kërkove, o i Dërguari i Allahut.
(el-Bejhaki, Dela’il un-Nubuvvvveh, vëll. II, f. 101; Ibn Hisham, Sire, vëll. I., f. 146, botimi i Kajros, siç e citon Shibli Numani në Siretu’n-Nebi, vëll. I, ff. 219-220)
Ai gjithashtu tregon se në xhenazen e Ebu Talibit, Profeti (s) u ngrit dhe tha:
U solle vërtet mirë me të afërmit, qofsh i shpërblyer mirë, o xhaxha!
(el-Bejhaki, Dela’il un-Nubuvvvveh, vëll. I, ff. 101, 103; Khatib el-Baghdadi, Ta’rikh ul-Baghdad, vëll. XIII, f. 196; Ibn Kethir, el-Bidaje vve’n-Nihaje, vëll. III, f. 135; Ibn Haxher el-Askalani, el-Isabe, vëll. IV, f. 116; Sibt Ibn ul-Xheuzi, Tedhkiret ul-Khavvas, f. 2 etj)

PJESA E TRETË

Dëshmi nga Sahabë të Njohur
- Hz. Ebu Bekri ka treguar se Ebu Talibi nuk vdiq pa thënë: “Dëshmoj se nuk ka zot, përveç Allahut dhe se Muhammedi është i Dërguari i Tij.” (Ibn Kethir, el-Bidaje vve’n-Nihaje, vëll. III, f. 123; Ibn Haxher el-Askalani, el-Isabeh, vëll. IV, f. 116; el-Bejhaki, Dela’il un-Nubuvvvveh, vëll. I, f. 120; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxh ul-Belagha, vëll. III, f. 312; Sheikh el-Abtah, f. 71; el-Sharani, Keshf ul-Ghummah, vëll. II, f. 144)
Abdullah ibn Abbasin e pyetën: “O kushëri i Pejgamberit (s), na trego për Ebu Talibin, a ishte musliman ai?” Ibn Abbasi u përgjigj: “Si mund të jetë Ibn Abbasi jomusliman kur ai thoshte (për Profetin):
A s’e dinë që besojmë se nipi ynë s’gënjen kurrë. Dhe se ai nuk merret me fjalë të kota?
Ebu Talibi ishte si as’habët e shpellës, që e mbajtën imanin të fshehur dhe treguan politeizëm së jashtmi, kështu që Allahu u dha shpërblim të dyfishtë.” (el-Huxhxheh, f. 94)

- Ebu Dher el-Ghifari ka thënë: “Pasha Allahun që është Një dhe i Vetëm, Ebu Talibi nuk vdiq ndryshe veçse si musliman.” (el-Ghadir, vëll. VII, f. 398).
- Hasan ibn Thabiti, poeti i Pejgamberit (s) ka thënë për Hamzain dhe Ebu Talibin:
Nëse ju, o njerëz, i qani ndopak të vdekurit Atëherë vajtoni besnikun dhe vëllain e besnikut
(Ibn el-Xheuzi, Tedhkiret ul-Khavvas, f. 31)
Ebu’l-Xhehm ibn Hudheife e kishte zakon të thoshte: “Dëshmoj se Ebu Talibi ka qenë mu’min.” (el-Ghadir, vëll. VII, f. 399; el-Huxhxheh, f. 268).
Dëshmi nga Dijetarë të Famshëm sunni
Xhelaluddin Sujjutiu ka shkruar një libër të tërë që vërteton se Ebu Talibi ishte besimtar. Ai titullohet Bughijet et-talib li iman Ebi Talib (et-Tehrani, el-Zari’a, vëll. II, f. 511).

Në veprën e tij të njohur, Tedhkirat ul-khavvas ff. 10-11, Sibt Ibn el-Xheuzi shkruan:

“Fakti se Ebu Talibi është ndër xhenetlinjtë nuk kërkon studim, sepse dëshmitë e tij janë më të shumta se ç’mund të përmendet. Përpjekjet e tij në sponzorizimin dhe mbështetjen e Pejgamberit (s), përpjekjet e tij për ta mbrojtur atë nga lëndimi i keqbërësve dhe rreziku i jobesimtarëve, pikëllimi i thellë i Pejgamberit (s) në vdekjen e tij, emërtimi i vitit të vdekjes së tij dhe të Hatixhes (r) si viti i trishtimit, kërkimi i faljes për Ebu Talibin për një kohë të gjatë - dhe askush nuk e dyshon pranimin e du‘asë së Pejgamberit, sidomos me ngulmimin e tij të gjatë - (janë të gjitha dëshmi të qarta).”
El-Mubarredi, autori i veprës el-Kamil, e ka përmendur imanin e Ebu Talibit, siç tregon Ibn Ma'adi në veprën el-Huxhxheh, f. 263.
Ebu Xha’fer el-Iskafi, Imami i mu’tezilive ka dhënë gjithashtu dëshmi për imanin e Ebu Talibit (Resa'il el-Xhahidhi, f. 32).
Ahmed Zeini Dehlani ka thënë se një numër i madh transmetimesh historike mbi Ebu Talibin si dhe hadithesh tregojnë se zemra e tij ishte plot iman. (Esna el-Metalib, ff. 6-7) Ibn Vvahshi el-Hanefi dha fetva se urrejtja ndaj Ebu Talibit është kufr dhe e njëjta fetva u dha nga dijetari maliki Ali el-Axhhuvvari, sikurse citon el-Urfi në veprën Ebu Talib, f. 144.

Në enciklopedinë e tij el-Ghadir, Alame Emini ka përmendur emrat e një sërë dijetarëve sunni që e kanë pranuar se Ebu Talibi ka qenë mu’min. Disa prej tyre janë: Ebu’l-Kasim el-Balkhi, et-Talmasani në Hashijet ush-Shifa’, el-Sharani, Sibt Ibn el-Xheuzi, Kurtubiu, Subkiu, Ebu Tahiri, Sujutiu etj. Vlen të përmendet se shumë dijetarë të shquar kanë shkruajtur libra mbi këtë temë, titujt e të cilëve jepen në veprat el-Ghadir nga el-Emini (vëll. VII, ff. 401-3) dhe Ebu Talib nga Hajdar el-Urfi (ff. 229, 330, 332, 333).
El-Amini gjithashtu ka grumbulluar dyzet hadithe të sakta mbi besimin dhe meritat e Ebu Talibit (el-Ghadir, vëll. VII, f. 385-400).
Thënie të Ehl ul-Bejtit për Ebu Talibin
Statusi i lartë i Ebu Talibit në Islam pasqyrohet në shumë thënie dhe vepra të Profetit Muhammed (s) dhe Ehl ul-Bejtit, që flasin vetëm të vërtetën e dëshiruar nga Allahu, i Larmadhëruari, Fuqiploti.
Pejgamberi Besnik (s), që {nuk flet nga dëshira, por ajo është shpallje që i shpallet} (Nexhm: 3) e kishte zakon ta lavdëronte Ebu Talibin edhe pas vdekjes. Kur Abbasi, xhahxhai i tij, e pyeti: “Çfarë shpreson për Ebu Talibin?”, Pejgamberi (s) u përgjigj: Gjithë të mirat, i shpresoj nga Zoti im. (Ibn el-Xheuzi, Tedhkiret ul-Khavvas, f. 10; el-Ghadir, vëll. VII, f. 374)
Pejgamberi (s) e kishe zakon ta lavdëronte vazhdimisht Ebu Talibin. Disa nga këto raste janë transmetuar nga dijetarë sunni si Ibn Hishami në Sire, vëll. I, f. 300. Për të kuptuar më mirë arsyet e shpifjeve ndaj Ebu Talibit duhet t’i referohemi një hadithi të njohur nga Profeti (s), ku ai citohet t’i ketë thënë Imam Aliut:
Kur ‘Aliu e njoftoi Profetin (s) për vdekjen e Ebu Talibit, ai qau me ngashërim. Ai e udhëzoi Aliun t’i përgatiste larjen, mbështjelljen dhe ceremonitë e xhenazes dhe iu lut Allahut për shpëtimin e shpirtit të Ebu Talibit. (Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. XIV, f. 76).

Imam Aliu ka thënë: “Për Allah, Ebu Talibi ishte besimtar i sinqertë (mu’min), që e mbajti besimin e fshehur, për të mos i dëmtuar Beni Hashimët nga bojkoti i Kurejshëve.” (el-Huxhxheh, f. 24, el-Ghadir, vëll. VII, f. 389; Mu’xhem ul-Kubur, vëll. I, f. 200) Ai gjithashtu ka thënë: “Pasha Atë që e nisi Muhammedin (s) si profet, nëse shefaati i babait tim i jepet mëkatarëve mbi tokë, Allahu do i falë ata të gjithë.” (Ibn el-Xheuzi, Tedhkiret ul-Khavvas, f. 11)
Imam Zejnul Abidini u pyet nga një njeri për ata që pretendonin se Ebu Talibi kishte vdekur kafir. Ai u përgjigj: “Sa çudi! A po sulmojnë Ebu Talibin apo të Dërguarin e Allahut (s), i cili u urdhërua në shumë ajete që të mos e linte një besimtare me një burrë kafir, e s’ka dyshim se Fatime bint Esedi ishte ndër besimtaret më të mira dhe ajo mbeti bashkëshortja e Ebu Talibit gjersa ai vdiq? (Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha, vëll. III, f. 312; Sheikh al-Abtah, f. 76).
Imam Bakiri ka thënë: “Nëse imani i Ebu Talibit do të vihej në peshore ndaj imanit të të gjithë njerëzve, imani i tij do të peshonte më shumë. A nuk e dini se Emir ul-Mu’minin Aliu e kishte zakon të çonte njerëz për haxhxh në emër të Abdullahit, Emines (prindërve të Pejgamberit a.s.) dhe Ebu Talibit për sa kohë që (Imam Aliu) ishte gjallë? Ai e la në testament që kjo të vazhdonte?” (Sheikh el-Abtah, f. 32, el-Ghadir, vëll. VII, f. 38; el-Khuneizi, Ebu Talib Mu'min Kureish, f. 257). Është e qartë se haxhxhi mund të bëhet vetëm në emër të muslimanëve.
Kur një person i tha që: “Njerëzit flasin se Ebu Talibi është në një pellg zjarri”, Imam Xha‘fer es-Sadiku iu përgjigj: “Ata gënjejnë; nuk u nis me këtë Xhibra’ili! S’ka dyshim se Ebu Talibi është si as’habët e shpellës (Kur’an, 18:9-26), që e mbajtën besimin e tyre të fshehtë dhe treguan politeizëm (për së jashtmi), ndaj Allahu ua dyfishoi shpërblimin.” (el-Kulejni, el-Kafi, vëll. I, f. 244; el-Amini, el-Ghadir, vëll. VII, f. 330; el-Huxhxheh, ff. 17, 115; Mu’xhem ul-Kubur, vëll. I, f. 191)
Në një transmetim tjetër, Imam Sadiku citohet të ketë thënë:
Teksa Imam Aliu po rrinte në Rahba të Kufës, i rrethuar nga një grup njerëzish, dikush u ngrit dhe tha: ‘O Emir ul-Mu’minin! Ti je në këtë pozitë të lartë ndërsa yt atë po vuan në ferr.’ Imami iu përgjigj: ‘Hesht! Allahu ta shtrembëroftë gojën! Pasha Atë që e nisi Muhammedin me të vërtetën, sikur im atë të ndërmjetësonte për çdo mëkatar mbi dhé, Allahu do t’ia pranonte ndërmjetësimin. (et-Tabarsi, el-Ihtixhaxh, vëll. I, f. 341)

Imam Xha‘fer es-Sadiku e pyeti një herë Junus ibn Nabaten: “O Junus, ç’thonë njerëzit për Ebu Talibin?” Ai u përgjigj: “Njerëzit thonë se ai është në një cektinë zjarri, nga e cila truri i tij vlon.” Imam Sadiku tha: “Gënjejnë, armiqtë e Allahut! Ebu Talibi është me profetët, siddikët, shehidët dhe eulijatë, që janë shoqëria më e mirë.” (Sheikh el-Abtah, f. 32, el-Huxhxheh, f. 17, el-Ghadir, vëll. VII, f. 394 c.n. Kenz ul-Fevva’id).
Imam Musa el-Kadhimi u pyet nga Durust ibn Ebi Mensuri: “Cila qe gjendja e Ebu Talibit?” Imam Kadhimi u përgjigj: “Ai besonte në Pejgamberin e në krejt dërgesën që ai solli nga Allahu, dhe ia dorëzoi atij Testamentin.” (el-Abbas, f. 18; el-Ghadir, vëll. VII, f. 395, el-Khuneizi, Ebu Talib, f. 262). Ky është një pohim shumë i rëndësishëm nga një Imam i Ehl ul-Bejtit, që ndriçon faktin se Ebu Talibi kishte Testamentin e ruajtur nga personi më i devotshëm në çdo epokë, dhe se ai ishte tek Ebu Talibi përpara se t’i kalonte prej tij Pejgamberit (s). Kjo pozitë e lartë e Ebu Talibit është e epërme ndaj asaj të besimtarëve të tjerë dhe përbën arsyen e pohimit të Imam Bakirit se imani i Ebu Talibit është më i rëndë se ai i të gjitha krijesave të tjera. (Sheikh el-Abtah, f. 32)
Imam Ali er-Rida mori një letër nga Aban ibn Mahmudi, në të cilën shkruesi dyshonte nëse Ebu Talibi kishte qenë musliman apo jo. Imam Ridai i shkroi këtë ajet si përgjigje: {Kush i kundërvihet të Dërguarit pasi i është bërë i qartë udhërrëfimi, duke ndjekur rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ka zgjedhur dhe e fusim në Xhehenem; ç’përfundim i keq është ai!} (4:115) dhe pastaj i tha: “Nëse nuk beson që Ebu Talibi ishte besimtar, përfundimi yt do të jetë në Xhehenem.” (Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. III, f. 331; el-Huxhxheh, f. 16; Mu’xhem ul-Kubur, vëll. I, f. 189; el-Khuneizi, Ebu Talib, f. 264).
Nuk ka dyshim se pretendimi që Ebu Talibi ishte kafir i bie ndesh drejtpërsëdrejti sjelljes konseguente dhe sinqeritetit të padiskutueshëm të Pejgamberit (s), që e njihte mirë statusin e vërtetë të Ebu Talibit dhe e lavdëroi atë gjatë gjithë kohës. Fyerja dhe denigrimi i xhaxhait, mbështetësit, rojtarit dhe mbrojtësit të tij fyen vetë Profetin (s), i cili kishte një lidhje të qartë dashurie e nderimi me Ebu Talibin gjersa vdiq. Dhe fyerja e Profetit (s) është mëkat i madh, siç dëshmojnë shumë hadithe, mes të cilëve edhe hadithi i njohur: “Kushdo që lëndon një qime nga unë më ka lënduar mua, e kushdo që më lëndon mua ka lënduar Allahun.” (Ibn Haxher el-Mekki, es-Savva’ik ul-Muhrike, f. 111)
Allahu thotë në Kur’an:
{Ata që lëndojnë të Dërguarin e Allahut kanë dënim të dhembshëm} (9:61)
{S’ka dyshim se ata që e fyejnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij janë të mallkuar nga Allahu në dynja e në ahiret dhe për ta Ai ka përgatitur një dënim të dhembshëm} 33:57
Kjo tregon pasojat e rrezikshme të shpifjeve kundër Ebu Talibit, jo vetëm se të akuzosh një musliman si kafir përbën mëkat madhor, por edhe për faktin se fyen Pejgamberin (s) duke i rënë ndesh thënieve dhe veprave të tij. Kjo gjithashtu shkon kundër statusit të Ehl ul-Bejtit, të cilët Allahu i ka pastruar nga çdo mëkat dhe papastërti, siç dëshmon ajeti 33 i Sures Ahzabë.
Imam Hasan el-Askeriu ka transmetuar nga paraardhësit e tij se Allahu i shpalli Profetit (s) në një hadith kudsi: “Unë të kam mbështetur me dy lloje ndjekësish: ata që të mbështesin fshehtazi e ata që të mbështesin haptazi. Më i miri dhe prijësi i mbështetësve të tu të fshehtë është Ebu Talibi, ndërsa më i miri dhe prijësi i mbështetësve të tu të hapët është Ali ibn Ebu Talibi.” Atëherë Imam Askeriu tha: “Pa dyshim, Ebu Talibi është si besimtari i popullit të Faraonit, që e mbajti imanin e tij të fshehur.” (el-Huxhxheh, f. 115, el-Khuneizi, Ebu Talib, f. 265).
- Përse akuzohet Ebu Talibi për paganizëm, kur ai zgjodhi të besonte në mesazhin e Profetit (s) dhe e deklaroi këtë nëpërmjet pohimeve politike dhe nganjëherë edhe deklarimeve të sinqerta?

- Çfarë dobie ka për ne që ta shpallim kafir, kur ekzistojnë prova të forta për të kundërtën? Mos vallë duam të rezikojmë veten tonë?
- Përse e akuzojmë atë për paganizëm kur ai e mbrojti profetin nga armiqtë me të gjitha mënyrat? Përse i veshim paganizëm një personaliteti të tillë që ishte aq bamirës ndaj muslimanëve dhe kauzës së tyre, duke e mbrojtur jetën e të Dërguarit të Zotit për 11 vjet?

- Përse i veshim paganizëm njeriut që që lexohu nikahun e Profetit (s)? Si mund ta rrokë mendja nocionin e një pagani/jobesimtari që kryen ceremoninë martesore të Profetit (s)?

- A nuk është kjo mosmirënjohje e llojit më të keq? A nuk përbën kjo fyerjen më të rëndë për shërbesat e mëdha që ai kreu për Pejgamberin (s)?
Sa u përket vërejtjeve se Ebu Talibi nuk tha kurrë se besonte në Zotin e tij, por vetëm në Zotin e Muhammedit, pra se besimi i tij nuk u shpreh kurrë në mënyrë eksplicite, duhet të kujtojmë se:

Ibn Is’haku tregon se kur po vdiste, Ebu Talibi lëvizi buzët. Abbasi, që asokohe ishte jobesimtar, vendosi veshët pranë buzëve të Ebu Talibit dhe i tha Profetit (s) se ai po shqiptonte kelimen që i kishte kërkuar Profeti (s). (Ibn Hisham, Sire, bot. Kajros, f. 146; c.n. Shibli Numani)
Një transmetim i ngjashëm tregon:
Ebu Talibi i lëvizi buzët kur po vdiste. Abbasi e dëgjoi se çfarë tha ai dhe i tha Profetit (s) se Ebu Talibi e kishte shqiptuar kelimen që ai ia kishte kërkuar. (Ebu’l Fida, el-Mukhteser fi Ta’rikh, vëll. I, f. 120)
Kështu, në literaturën e dijetarëve sunni ekzistojnë prova se Ebu Talibi e tha shehadetin. Mirëpo, shumica e fakteve shpiejnë drejt mendimit se ai duhet ta ketë thënë shehadetin që në fillim të Islamit, veçse jo në publik. Kjo shpjegon shkakun e mospatjes së dëshmive eksplicite për këtë në librat e historisë, sepse kjo e fundit shkruhet mbi bazën e lajmeve publike dhe jo atyre private. Megjithatë, ekzistojnë prova implicite në histori të cilat mund të na bindin se ai ishte musliman shumë kohë para se të vdiste. Pikërisht objeksioni i ngritur, lidhur me betimin e tij, “për Zotin e Muhammedit” përbën argument për imanin e tij. Kjo sepse nuk është e arsyeshme të pretendohet se një jobesimtar betohet për Zotin që nuk e beson. Kur dikush kërkon të betohet, ai e bën këtë në emër të asaj që ka rëndësi të epërme për të, përndryshe betimi i tij nuk do të jetë i besueshëm për të tjerët. Kurejshët kishin shumë “zota” të rëndësishëm asokohe (si Hubalin, Latin dhe Uzanë). Përse do t’i linte Ebu Talibi ata e të betohej për një Zot të Cilit s’i besonte?
Me të drejtë mund të pyetet nëse dikush mund të jetë musliman pa e shqiptuar në mënyrë të hapët besimin e tij. Kjo sepse të besosh në Zot do të thotë të jesh monoteist, por jo të gjithë monoteistët janë muslimanë. Kjo vërejtje mund të sqarohet nëse kujtojmë se Islami është nënshtrim në zemrën e njeriut. Një hipokrit, edhe pse deklaron se është musliman, është në të vërtetë jomusliman. Pikërisht për këtë arsye, është e vështirë të gjykohet nëse dikush është musliman i vërtetë ose jo. Është e vërtetë se për t’u bërë musliman duhet të shqiptosh shehadetin, por nuk është e domosdoshme që kjo të bëhet në publik, për shkak se njeriu mund t’i kanoset rreziku i persekutimit si dhe për arsye se ai mund t’i shërbejë më mirë qëllimit të fesë nëse e fsheh besiin e tij. Kështu, shehadeti mud të shqiptohet në mënyrë private, psh në prani të Profetit (s) dhe personi do të jetë musliman, pavarësisht nga ajo se si e konsiderojnë të tjerët.
1- Pohimet e Ebu Talibit konfirmojnë besimin e tij dhe janë të përcjella në burime sunnite dhe shi‘ite.
2- Mbështetja e plotë dhe vuajtjet e mëdha të Ebu Talibit në mbrojtje të Islamit pasqyrojnë besimin e tij në Islam dhe në Pejgamberin Muhammed (s).
3- Vargjet kur’anore që lavdërojnë strehuesit dhe mbështetësit e besimtarëve, duke pohuar se {ata janë besimtarë të vërtetë) (8:74), vërtetojnë besimin e Ebu Talibit, sepse ai ishte më i miri ndër ta si kujdestar dhe mbështetës i vetë Profetit (s).

4- Lavdërimi i Ebu Talibit nga Pejgamberi (s) dhe lutjet e tij të pandërprera për të dëshmojnë se Ebu Talibi ishte besimtar i madh.
5- Shumica e transmetimeve kundër Ebu Talibit janë të motivuara politikisht dhe të nxitura nga qeveritë që kishin armiqësi nda Ehl ul-Bejtit. Imam Aliu u mallkua nga minberet për 90 vjet dhe babai i tij nuk kishte si të mos bëhej viktimë e kësaj fushate mizore. Shumica e transmetuesve kundër Ebu Talibit ishin ose të pabesueshëm, ose armiq të hapët të Imam Aliut, ose të lidhur drejpërsëdrejti a tërthorazi me armiqtë e Ehl-i Bejtit.
Atë ditë pejgamberi (s) humbi një mbështetës dhe mbrojtës që kishte qenë përgjegjës për mbrojtjen dhe sigurinë e tij që kur ai kishte qenë vetëm tetë vjeç e deri në vitin e pesëdhjetë të jetës së Profetit (s). Ai e mbikqyri dhe u kujdes për të duke i siguruar gjithçka të nevojshme, gjersa doli në jetë. E prapëseprapë, Ebu Talibi i dha përparësi atij mbi veten dhe fëmijët e tij. Profeti (s) humbi një personalitet të cilin Abdul Muttalibi e kishte bërë kujdestarin e tij, teksa po jepte shpirt, me fjalët: “O Abd-i Menaf, po të bëj përgjegjës të atij që është adhurues i Zotit Një ashtu si edhe i ati.” Ebu Talibi u përgjigj: “Baba i dashur, Muhammedi nuk ka nevojë për rekomandim, sepse ai është biri im dhe biri i vëllait tim.”
Përgjatë historisë janë regjistruar shembuj të dashurisë dhe mirësisë së ndërsjelltë mes personave të ndryshëm. Mirëpo, zakonisht, ato mbështeten në konsiderata materiale dhe formale, duke u sjellë rreth boshtit të pasurisë apo bukurisë, çka e bën dashurinë brenda tyre të venitet brendanjë kohe të shkurtër. Megjithatë, ndjenjat që mbështeten në lidhjet e gjakut ose në besimin në shkëlqyeshmërinë shpirtërore të personit të dashur nuk zbehen kollaj.
Dashuria e Ebu Talibit për Pejgamberin (s) mbështetej në të dyja këto konsiderata; ai besonte në Profetin (s) dhe e shihte si njeri të përsosur, krahas faktit se ai ishte nipi i tij të cilit i dha vendin e vëllait dhe djalit në zemrën e vet.
Ebu Talibi besonte aq shumë në përshpirtshmërinë dhe pastërtinë e Profetit (s) saqë një herë, në kohë thatësire ai e mori me vete në vendin e lutjeve dhe iu përgjërua Allahut në emër të afrisë së Profetit (s) tek Ai që t’i lëshonte shi nga qielli për njerëzit e goditur nga thatësira. Fuqiploti ia pranoi lutjen atij. Historianë të shumtë kanë regjistruar në fakt, ngjarjen e mëposhtme:
Një herë, kurejshët u përballën me thatësirë të rëndë dhe si toka, ashtu dhe qielli dukej se i kishin tërhequr mirësitë ndaj tyre. Ata shkuan tek Ebu Talibi dhe me lot ndër sy iu përgjëruan që të shkonte tek musalah e të lutej për shi. Ebu Talibi e kapi dorën e Profetit (s) që asokohe ishte fëmi dhe u mbështet në murin e Qabes duke e ngritur shikimin nga qielli: “O Zot, dërgo shi për hir të këtij djali dhe na favorizo me bekimet e Tua të pafundme.” Historianët janë pajtuar unanimisht se: “Ai iu lut Allahut për shi ndërkohë që në qiell nuk kishte asnjë re. Mirëpo një re u shfaq menjëherë nga horizonti dhe një pjesë e saj mbuloi qiellin mbi Mekë dhe rrethinat e saj. Vetëtima dhe bubullima shkaktoi zhurmë të madhe. Të gjitha vendet u mbushën nga uji dhe njerëzit ishin të kënaqur.” (Sire Halebije, vëll. I, f. 125)
Pejgamberi s’i kishte mbushur dymbëdhejtë vjet akoma kur Ebu Talibi vendosi të shkonte në Siri me një karavan tregtie të kurejshëve. Kur devetë ishin mbushur dhe ishin gati për t’u nisur, dhe zilja e nisjes kishte rënë, nipi i Ebu Talibit krejt papritur kapi frerin (bridle) e devesë së tij dhe tha me lot ndër sy: “I dashuri xhaxha, te kush po më lë? Duhet të vij me ty!” Një lot në syrin e Muhammedit solli një rrëke në faqet e Ebu Talibit dhe ai vendosi ta merrte nipin me vete, pa kurrfarë plani paraprak. Edhe pse karavani nuk kishte parapërgatitur për t’i bërë vend Muhammedit, Ebu Talibi vendosi t’i merrte përsipër vështirësitë e të kujdesurit për të. Ai e vendosi në devenë e tij dhe tregoi vëmdendje të madhe ndaj Muhammedit përgjatë tërë kohës. Në atë udhëtim, ai vërejti disa gjëra të jashtëzakonshme në lidhje me Profetin (s) dhe thuri vargje për to, cargje të cilat fatmirësisht janë ruajtur në librat e historisë. (të shihet p.sh. vepra Divvan-i Ebu Talib)
Nga pikëpamja e qëndrueshmërisë, asnjë fuqi nuk barazohet me atë të besimit. Fuqia e besimit është faktori më i fortë për ecjen e njeriut përpara në jetë. Ajo e përgatit atë që të durojë të gjitha vështirësitë dhe telashet, duke e shtyrë madje të flijojë edhe jetën për arritjen e idealit të tij të shenjtë.
Mendimet dhe besimet e njeriut burojnë nga shpirti dhe intelekti i tij. Ashtu siç do fëmijët e vet, ai do edhe idetë që dalin nga shpirti i tij, ku dashuria për këto të fundit ia kalon asaj për fëmijët e vet. Kësisoj, ai është i gatshëm të përballet me vdekjen për ta mbrojtur besimin, gjë që nuk ndodh shpesh në rastin e mbrojtjes së fëmijëve.

Të dhënit e njeriut pas pasurisë dhe postit është i kufizuar në atë që ai i kërkon ato për sa kohë të mos i kanoset vdekja e sigurt. Mirëpo, kur është fjala për besimin, ai është i gatshëm të përballet me vdekjen, të cilën e parapëlqen ndaj jetës ku nuk i lejohet liria e besimit. Për të, jeta e vërtetë është imani dhe xhihadi.
Mjafton një vështrim mbi jetën e Ebu Talibit, mbështetësin e paepur të Islamit dhe Profetit (s) për të kuptuar shumëçka mbi raportin e tij si me pasurinë, ashtu edhe me besimin. Cili qe stimuluesi i tij i vërtetë në këtë rrugë dhe cili qe faktori që e bindi të shkonte deri në buzë të zhdukjes, të harronte jetën, pasurinë, pozitën dhe fisin për hir të Muhammedit? Dihet fare mirë që ai nuk kishte motive materiale dhe se nuk ishte aspak i ankthshëm për të arritur çfarëdolloj përfitimi nga i nipi, sepse vetë Profeti (s) nuk kishte asnjë pauri asokohe. Ai nuk synonte të ngjitej në asnjë pozitë ose ofiq, sepse ai tashmë e gëzonte rangun më të lartë në shoqërinë e atëhershme, si prijës i Mekës. Ç’është e vërteta, ai mund ta kishte humbur edhe pozitën e tij të lartë për shkak të mbrojtjes së Profetit (s), sepse kjo mbrojtje solli ngritjen e prijësve të fiseve mekase kundër hashimive.
Nëse pretendohet se arsyeja e sakrificave të Ebu Talibit dhe gatishmërisë së tij për të dhënë jetën për Profetin (s) ishte marrëdhënia e tij fisnore me atë, duhet pohuar me forcë se kjo ide është naive dhe një reflektim i shkurtër mund ta tregojë pabazueshmërinë e saj totale. Marrëdhënia fisnore nuk është kurrë aq e fortë saqë personi të flijojë veten për kushërinjtë e madje të ofrojë edhe djalin (Aliun) si sakrificë për nipin, duke qenë i gatshëm që i pari të therej copë e grimë për të dytin.

S’ka dyshim se ndonjëherë ndjenjat vëllazërore e tërheqin njeriun deri në buzë të zhdukjes, por nuk ka kuptim që këto ndjenja të jenë aq të theksuara vetëm për një person, pasi Ebu Talibi i bri të gjitha këto sakrifica për një person të veçantë mes të afërmve të tij, çka nuk e bëri me asnjë prej pasardhësve të tjerë të Abdul-Muttalibit apo Hashimit.

Kështu, duhet konkluduar me bindje se stimuluesi i vërtetë për sakrificat e Ebu Talibit ishte shpirtëror e jo material. Kjo sepse ai e konsideronte Profetin (s) të ishte shembull i përsosur i shkëlqyeshmërisë dhe humanizmit, duke e patur shikuar fenë e predikuar prej tij si programi më i mirë për arritjen e lumturisë dhe begatisë.
Ky fakt bëhet i dukshëm nga vargjet e Ebu Talibit, ku ai thotë se Muhammedi (s) është profet porsi Musai dhe Isai (‘a):
Le ta dinë fisnikët se Muhammedi
është profet dhe udhëzues porsi Musai e Isai
dhe çdo profet kujdeset për udhëzimin e njerëzve
nën urdhrin e Allahut.
Clësitë e tij mund t’i shihni në librat hyjnorë
Me saktësi të përkryer
Dhe kjo fjalë është e vërtetë
E jo CALUMNY mbi atë që është e fshehtë.
(et-Tabarsi, Mexhma’ ul-Bejan fi Tefsiri’l-Kur’an, vëll. VII, f. 37; el-Huxhxheh, ff. 56 – 57).
Në një tjetër poemë lavdëruese për të nipin, Ebu Talibi thotë:
A s’e dini që ne e mbajmë Muhammedin
për profet të Zotit ashtu si
Musa ibn Imranin?
Dhe lexojmë për të në Librat e mëhershëm?
(et-Tabarsi, Mexhma’ ul-Bejan fi Tefsiri’l-Kur’an, vëll. VII, f. 36. Ibn Hishami ka cituar pesëmbëdhjetë vargje të kësaj poeme në Sire, vëll. I, ff. 352-3)
Prijësit kurejshë mbajtën një takim në shtëpinë e Ebu Talibit, në të cilin ishte i pranishëm edhe Profeti (s). Ata biseduan me njëri tjetrin dhe, si u shpërndanë pa arritur ndonjë rezultat, ‘Ukbeh ibn Ebi Mu’iti filloi të bërtiste: “Lëreni! Këshilla nuk bën punë. Ai duhet të vritet, ai duhet të zhduket.”
Ebu Talibi u shqetësua pa masë nga këto fjalë por nuk mund të bënte asgjë, sepse ata kishin ardhur miq në shtëpinë e tij. Ndodhi që atë ditë Profeti (s) kishte dalë nga shtëpia pa u kthyer deri natën vonë. Xhaxhallarët e tij shkuan në shtëpinë e tij, por nuk e gjetën aty. Papritur, Ebu Talibi kujtoi fjalët e ‘Ukbes, që ai i kishte shqiptuar vetëm pak orë më parë dhe tha me vete: “Ma paskan vrarë nipin dhe i paskan dhënë fund atij.”

Në një plan për t’u hakmarrë, ai thirri hashimitët dhe pasardhësit e Abdul-Muttalibit, duke i urdhëruar që të gjithë ata duhej të fshihnin armë nën rroba dhe të shkonin në Mesxhid ul-Haram së bashku. Secili prej tyre duhej të ulej pranë një prijësi kurejsh dhe sapo ai të thonte me zë të lartë: “O prijës kurejshë, dua Muhammedin nga ju!”, ata duhet të ngriheshin menjëherë dhe secili prej tyre duhej të vriste kurejshin që kishte pranë, me çka vrasësit e Muhammedit do të merrnin dënimin e tyre.
Ndërkohë që Ebu Talibi po dilte, Zejd ibn Harithi hyri në shtëpi dhe vërejti me habi se ata ishin bërë gati të gjithë. Ai u çudit shumë nga kjo dhe tha: “Asgjë s’i ka ndodhur Profetit (s). Tani, ai ndodhet në shtëpinë e një muslimani dhe është i zënë me predikimin e Islamit.”
Pastaj, ai u nis menjëherë tek Profeti (s) dhe e njoftoi atë për vendimin e rrezikshëm të Ebu talibit. Atëherë, Profeti (s) iu drejtua me shpejtësi shtëpisë së tij. Me të parë Profetin (s), sytë iu mbushën me lot dhe ai tha: “Nipi im, ku ke qenë? A ishte rehat dhe i sigurt gjatë kësaj kohe?” Pejgamberi (s) e siguroi xhaxhain e vet se asnjë dëm s’i ishte bërë nga askush.
Gjatë tërë natës Ebu Talibi vazhdoi të mendonte mbi këtë çështje dhe arriti në përfundimin se kurejshët nuk do ta linin Profetin (s) të qetë deri sa ta vrisnin, sepse armiqësia e tyre nuk ishte shkaktuar atë ditë. Ndaj, ai e pa të domosdoshme që të shkonte pas agimit në xhami bashkë me pasardhësit e Hashimit dhe të Abdul-Muttalibit e t’i njoftonte kurejshët rreth vendimit të tij, që ata t’i frikësoheshin dhe të hiqnin dorë nga vrasja e Muhammedit.
Gjatë këtij takimi, Ebu Talibi u ngrit dhe tha: “Dje, Muhammedi u zhduk nga sytë tanë për njëfarë kohe dhe mendova se kishit zbatuar planin e ‘Ukbes duke e vrarë atë. Ndaj, vendosa të vij në Mesxhid ul-Haram bashkë me këta burra, të cilët i kisha udhëzuar që secili prej tyre të zinte vend pranë çdonjërit nga ju dhe sapo të më dëgjonin të ngrija zërin, ata do t’ju sulmonin me armët e fshehura. Megjithatë, për fat të mirë e gjeta Muhammedin gjallë e shëndosh, pa ndonjë dëm prej jush... Për Allah, sikur ta kishit vrarë, nuk do t’ju kisha kursyer asnjërin dhe do t’ju kisha luftuar deri tek i fundit...” (et-Tara'if, f. 85; el-Huxhxheh, f. 61)
Po t’i hidhet një sy jetëshkrimit të Ebu Talibit, do të shihet se ai e mbështeti Profetin (s) për plot dyzet e dy vjet, dhe shpalosi trimëri dhe sakrificë të madhe posaçërisht gjatë dhjetë viteve të fundit të jetës së tij, që ishin domethënëse sepse përkonin me kohën e caktimit të Pejgamberit (s) në postin e profetësisë dhe thirrjen në mesazhin e tij. Faktori i vetëm që e mbajti Ebu Talibin në një qëndrim të tillë të vendosur ishte besimi i tij i pastër dhe bindja e fortë në misionin e Profetit të Islamit. Nëse flijimit të tij i shtohet edhe ai i të birit, Aliut, atëherë bëhet e qartë strofa e Ibn Ebi’l-Hadidit

Sikur të mos ishte Ebu Talibi dhe i biri
Kjo fe nuk do të kishte patur sukses
Ai e mbështeti dhe e mbrojti Profetin në Mekë
e i biri u hodh për të në vorbullën e vdekjes në Jethrib.
Përveç shërbesave dhe sakrificave të tij të mëdha për Islamin, një tjetër dëshmi e sinqeritetit të Ebu Talibit në këto fjalë është premtimi që ai i bëri Muhammedit në fillim të profetësisë. Kur Pejgamberi (s) mblodhi të afërmit e tij dhe i ftoi ata në Islam, Ebu Talibi i tha: “Ngrihu, o nipi im! Ti gëzon pozitë të lartë. Feja jote është më fisnikja e tërë feve. Ti je djali i një njeriu të madh. Nëse të lëndojnë gjuhët, gjuhë edhe më të mprehta do të të dalin në mbrojtje dhe shpata të forta do t’ua presin gjuhët armiqve të tu. Për Allah, Arabët do të jenë po aq meek para teje sa edhe të vegjlit e një kafshe para nënës.”

Shpikësit e këtij transmetimi kanë harruar një gjë elementare. Ebu Talibi po vdiste dhe e dinte se nuk do t’i shihte më “miqtë” e tij kurejshë. Ai e dinte se po shkonte në prani të Krijuesit të vet. Në një çast si ky ai s’mund të jetë shqetësuar më pak për kurejshët. Ankthi i tij kryesor përgjatë tërë jetës ishte që të fitonte kënaqësinë e Allahut, dhe ai e vërtetoi me vepra shumë më tepër se ç’mund ta vërtetonte kushdo tjetër me fjalë, se besimi i tij në Njëshmërinë e Zotit dhe në misionin e Muhammedit si i Dërguari i Tij ishte i palëkundshëm dhe i patundur.
Ebu Talibi ishte një besimtar i paepur në Islam. Përngjitja dhe përkushtimi i tij ndaj kësaj feje tregohet nga konsistenca dhe logjika e fakteve. Askush nuk mund ta dojë Muhammedin dhe idhujtarinë në të njëjtën kohë; këto dashuri përjashtojnë njëra tjetrën. Dhe asnjë njeri s’mund ta dojë Muhammedin e të urrejë Islamin. Dashuria për Muhammedin dhe urrejtja për Islamin nuk mund të bashkëekzistojnë. Kushdo që e do Muhammedin duhet patjetër ta dojë edhe Islamin. Nuk është gjithashtu e mundur që dikush ta urrejë Muhammedin e ta dojë Islamin. Një postulat i tillë do të ishte absurditet i përbindshëm.
Nëse ka diçka të sigurt në historinë e hershme të Islamit, kjo është dashuria e Ebu Talibit për Muhammedin (s). Bashkë me gruan e tij Fatime bint Esedin, Ebu Talibi e deshi Muhammedin (s) më shumë se ç’deshi fëmijët e tij. Ata ishin të gatshëm t’i flijonin fëmijët e tyre për Profetin (s). Një dashuri e tillë mund të buronte vetëm nga besimi në Muhammedin dhe fenë e predikuar prej tij, Islamin. Bashkëshortja e Ebu Talibit, Fatime bint Esedi, nëna adoptive e Profetit (s) ishte gruaja e dytë që e pranoi Islamin, pas Hatixhes. Ebu Talibi ishte krenar që Zoti kishte zgjedhur Muhammedin (s), djalin e vëllait të tij, Abdullahit, në mesin e tërë krijimit, për të qenë i Dërguari i Tij i fundit për njerëzimin. Muhammedi (s) ishte dashuria dhe krenaria më e madhe e xhaxhait të tij Ebu Talibit. Veprat e lavdishme të Ebu Talibit janë një pjesë integrale e historisë së Islamit. Asnjë histori e Islamit nuk do të ishte e plotë nëse nuk do të përfshinte një rrëfim të rolit të tij si mbrojtës i Muhammedit dhe i Islamit. Veprat e tij janë dëshmuesi më elokuent i besimit të tij në Allahun dhe të Dërguarin e Tij.
Ebu Talibi e mbështeti Profetin (s) sepse ai kishte besim të fortë në mesazhin Hyjnor, si dërgesa e fundit dhe përmbyllëse për njerëzimin nga Zoti. Besimi i Ebu Talibit u shpreh në mënyrë implicite në thëniet e tij që ai e kishte zakon t’i formulonte në vargje, si për shembull: E di se feja e Muhammedit, me të vërtetë
Është më e mira ndër të gjitha fetë.
(Ibn Kethir, Ta’rikh, vëll. III, f. 42; Ibn Haxher el-Askalani, Fet’h ul-Bari fi Sherh Sahih el-Bukhari, vëll. VII, f. 153; el-Isabeh fi Temjizi Sahabeh, vëll. IV, f. 116 etj.)

Ebu Talibi gjithashtu e kishte zakon të thoshte:
Vërtet, Allahu e ka nderuar Profetin e Tij Muhammed më i nderuari ndër krijesat e Tij quhet Ahmed
Allahu e ka nxjerrë emrin e tij nga emri i Vet ndaj Allahu është Mahmud e ai është Muhammed


(Ebu Na’im, Dela’il un-Nubuvvvveh, vëll. I, f. 6; Ibn Asakir, Ta’rikh ed-Dimeshk, vëll. I, f. 275; Ibn Kethir, Ta’rikh, vëll. I, f. 266; Ibn Haxher el-Askalani, el-Isabeh, vëll. IV, f. 116; el-Kastalani, el-Muvvahib Aladunniah, vëll. I, f. 518, c.n. Ta’rikh-u i Bukhariut; etj)

Qeveritë umejjade dhe abbaside, që ushqenin amiqësi të paparë ndaj Ehl ul-Bejtit nxitën, joshën dhe detyruan dijetarët e oborreve të shpiknin ngjarje e hadithe kundër Ebu Talibit, duke pretenduar se ai ishte jobesimtar, apo se gjoja do të dënohet në shkallën më të lehtë të Xhehenemit. Akuza të tilla nuk ishin të pranueshme për bashkësinë e hershme islame, përndryshe Muavija do t’i kishte përmendur ato gjatë luftës së tij të përgjakshme ndaj kalifit legjitim të muslimanëve, Aliut, djalit të Ebu Talibit. Mirëpo ato u sajuan më vonë, nëpër transmetime të fabrikuara që u përkrahën dhe përhapën nga sunduesit umejjadë dhe abbasidë për të dëmtuar imazhin e Imam Aliut në sytë e popullit të paditur.
FUND