Biografia e Hz. Hatixhes

[ArtanMasa]

Biografia e Hz. Hatixhes (r.a.): pjesa e dyte

Sejjid Ali Asghar Razvi


Hatixheja dhe Muhammedi
4. Martesa e Muhammedit me Hatixhen

Hatixheja, e bija e Khuvejlidit, ishte banore e Mekkes dhe i takonte fisit Kurejsh. Ajo respektohej nga mekkasit për karakterin e saj shembullor dhe për aftësinë organizative. Njësoj siç njihej Muhammedi me titujt “i besueshmi” dhe “i sinqerti”, edhe Hatixheja u bë e njohur si “Tahira” (e pastra). Ndër arabët ajo njihej si “princesha e tregtarëve”. Kurdo që karvanët largoheshin nga Mekkeja ose ktheheshin në Mekke, devetë e saja ishin përherë më të ngarkuara se devetë e të gjithë mekkasve bashkë.

Kur Muhammedi ishte 25 vjeç, kujdestari dhe xhaxhai i tij Ebu Talibi i sugjeroi Hatixhes që ta punësonte Muhammedin si udhëheqës të njërit nga karvanët e saj, i cili ishte gati për t’u nisur drejt Sirisë. Edhe Hatixheja ishte në kërkim të një personi të tillë dhe u pajtua menjëherë që Muhammedit t’i jepej kjo detyrë. Muhammedi e mori përgjegjësinë dhe karvani u nis për në Siri. Shërbëtori i saj, i quajtur Mejsere, i bëri shoqëri Muhammedit dhe shërbeu si ndihmësi i tij. Kjo ekspeditë për në Siri solli shumë fitime për Hatixhen dhe ajo u ndikua aq shumë nga aftësitë e Muhammedit, sa e vendosi atë në krye të të gjitha tregtive të saja. Ky rast u bë edhe prelud i martesës së tyre.

Edward Gibbon

Në vendlindje dhe jashtë, në luftë e në paqe, Ebu Talibi ishte xhaxhai më i respektuar i Muhammedit dhe udhëzuesi e mbrojtësi i tij në rini. Me njëzet e pesë vjet, Muhammedi u punësua pranë Hatixhes, një vejushë e pasur dhe fisnike, e cila së shpejti e shpërbleu besnikërinë e tij duke ia falur dorën për martesë. Marrëveshja e martesës, në stilin e thjeshtë të antikitetit, flet për dashurinë e dyanshme të Muhammedit dhe Hatixhes, e përshkruan Muhammedin si më të mirin e fisit Kurejsh dhe parashikon një mehr prej dymbëdhjetë florinjsh dhe dymbëdhjetë devesh, të cilat i siguroi Ebu Talibi (“Rënia dhe shkatërrimi i Perandorisë Romake”).


Ebu Talibi e mbajti fjalimin e rastit gjatë martesës së Muhammedit me Hatixhen dhe fjalimi i tij nuk lë dyshim për faktin se ai ishte monoteist. Ai e filloi fjalimin në stilin “mysliman”, duke e lëvduar Zotin për mëshirën e Tij dhe për dhuratat e Tija të pafundme dhe e përfundoi duke u lutur që t’i mëshironte e t’i bekonte të porsamartuarit. Martesa e Muhammedit me Hatixhen ishte një martesë e suksesshme dhe e bekuar me lumturi për të dyja palët. Hatixheja ia dedikoi jetën Islamit. Ajo e harxhoi gjithë pasurinë e saj për ta forcuar Islamin dhe për t’i shërbyer mirëqenies së myslimanëve.

Hatixheja e kishte po atë aftësi sakrifikimi si Muhammedi dhe kishte shumë dëshirë ta shihte triumfin e Islamit mbi paganizmin. Kësaj dëshire të flaktë ajo ia shtoi edhe përkushtimin dhe fuqinë. Ajo e çliroi Muhammedin nga barra e të fituarit për ta ushqyer familjen dhe i mundësoi atij t’ia kushtonte gjithë kohën të menduarit dhe thurjes së planeve për punën e madhe që e priste. Ky është kontributi më i madh që ajo ia bëri të shoqit. Ajo ishte përkrahja kryesore e Muhammedit në ato vite përgatitjeje për profetësinë. Martesa e Muhammedit dhe e Hatixhes u bekua edhe me lindjen e vajzës së tyre Fatimesë, të njohur si “Zehra” (e Shkëlqyeshmja). Ndonëse dhuratat e Zotit për ta ishin të shumta, asgjë nuk ishte më e çmueshme se Fatimeja. Ajo ishte “drita e syve” të të atit, që në të ardhmen do të quhej “zonja e parajsës”. I ati dhe e ëma i falën dashuri prindërore dhe ajo solli në folenë e tyre shpresë, lumturi dhe bekim nga Zoti.

5. Në vigjilje të shpalljes së profetësisë

Ndonëse Arabia ishte foleja e pabarazive dhe kështjella e idhujtarisë, vetë Muhammedi asnjëherë nuk u njollos nga këto të liga e mëkate dhe asnjëherë nuk adhuroi ndonjë idhull. Edhe përpara se të shpallte hapur se ishte dërguar për ta themeluar “Mbretërinë e Qiejve” në tokë, karakteri dhe sjellja e tij ishin gjithmonë një pasqyrim i Kur’anit të lavdishëm. As kritikuesit e tij më të zellshëm nuk kanë mundur të gjejnë ndonjë papërshtatshmëri ndërmjet sjelljes së tij dhe Kur’anit, qoftë kjo para ose pas shpalljes së profetësisë. Pas shpalljes si i Dërguar i Zotit, ai i ndaloi traditat dhe praktikat pagane por nuk ka asnjë dëshmi që të tregojë se përpara kësaj ndalese, ai i kishte ndjekur vetë këto tradita dhe se kishte bërë diçka në kundërshtim me Kur’anin.


Vetvetiu fitohet përshtypja se Libri i Zotit ishte mbjellë në zemrën e Muhammedit që nga fillimi dhe mund të shihet se ai e “ligjëronte” Islamin edhe përpara Shpalljes, ndonëse jo me fjalë por vetëm me vepra. Veprat e tija ishin po aq të rrjedhshme sa edhe gojëtaria e tij dhe i shpallnin hapur botës se çfarë njeriu ishte Muhammedi. Në fund të fundit, ishin vetë paganët që atë e quanin “i besueshmi” dhe “i sinqerti” ndonëse po këta njerëz, vite më vonë do ta persekutonin në mënyrë të pamëshirshme, do ta dëbonin dhe do të caktonin një çmim për kokën e tij. Ndonëse ishin një popull i pakujdesshëm dhe i pamoralshëm, arabët e çmonin sinqeritetin, qoftë kjo edhe tek armiku. Por prapëseprapë, respekti që kishin për Muhammedin nuk i pengoi që të përpiqeshin për ta shkatërruar atë në çastin që ai e kritikoi hapur idhujtarinë e tyre dhe politeizmin. Ata u bënë të etur për gjakun e tij që në çastin që i ftoi drejt Islamit dhe asnjëherë nuk u përpoqën ta kujtonin besueshmërinë e tij të mëhershme.


Mekkasit e respektonin jo vetëm sinqeritetin e Muhammedit por edhe aftësinë e tij për të gjykuar. Njëherë, Kurejshi po e rindërtonte Qaben dhe tek njëri nga muret duhej të vendosej “Guri i Zi” (haxher’ul-esved). Dikush duhej ta sillte Gurin e Zi, ta ngrinte nga toka dhe ta vendoste në vendin e tij në mur. Por kush do ta bënte këtë?


Secili fis e kërkonte për vete këtë nder dhe nuk ishte i gatshëm t’ia linte askujt tjetër. Ky mospajtim solli ca diskutime të zjarrta, ku të gjithë bëheshin gati për të vendosur me shpatë se kujt do t’i takonte kjo vepër e lavdishme.


Atë çast, një plak i ndërpreu dhe u sugjeroi që në vend të luftës kundër njëri-tjetrit, prijësit e fiseve ta prisnin mëngjesin e ardhshëm dhe të vepronin sipas gjykimit të njeriut të parë që do të kalonte të nesërmen që andej. Ishte një ide e mençur dhe të gjithë e pranuan. Mëngjesin e ardhshëm, kur porta e Qabes u hap, e panë Muhammedin tek hynte brenda. Të gjithë ishin të lumtur që ishte ai dhe u pajtuan që t’ia linin atij vendimin dhe të gjithë ta pranonin atë që ai do t’ua thoshte.


Muhammedi kërkoi që të sillnin një pëlhurë dhe ta shtronin në tokë. Pastaj e mori Gurin e Zi, e vendosi mbi të dhe i kërkoi prijësit të secilit fis ta kapte një cep të pëlhurës. Kështu ata e mbajtën së bashku Gurin e Zi deri në Qabe dhe më në fund vetë Muhammedi e mori gurin dhe e vendosi në vend.


Ky vendim i Muhammedit i la të gjithë të kënaqur. Me urtësinë e tij, ai parandaloi një gjakderdhje të panevojshme. Kjo ngjarje tregon se në raste të vështira, arabët e kërkonin mendimin e tij.

6. Lindja e Islamit dhe shpallja e profetësisë nga ana e Muhammedit


Kur Muhammedi ishte 40 vjeç, ai nëpërmjet engjëllit Xhibril (Xhebrail ose Gabriel) u urdhërua nga Zoti që t’ua shpallte Njëshmërinë e Tij politeistëve dhe të gjithë botës e t’i sillte sihariqe paqeje një njerëzimi të shkatërruar. Pas këtij urdhri, Muhammedi e nisi lëvizjen e tij të quajtur “Islam”, e cila do ta ndryshonte përgjithmonë historinë e njerëzimit.


Para se të vinte kjo thirrje e Zotit, Muhammedi kishte krijuar një shprehi të të kaluarit një pjesë të gjatë të kohës së tij në përsiatje dhe meditim. Për të qenë larg nga pengesat e jashtme, shpesh shkonte në një shpellë malore të quajtur Hira, rreth 5 km larg Mekkes, ku i kalonte ditët e gjata të verës. Ishte pikërisht në shpellën Hira që një ditë iu shfaq engjëlli Xhibril dhe ia solli lajmin se Zoti e kishte zgjedhur atë për të qenë i Dërguari i Tij i fundit për botën dhe për ta nxjerrë njerëzimin nga mëkatet e gabimet drejt dritës së Udhëzimit, të Vërtetës dhe Diturisë. Xhibrili pastaj i urdhëroi Muhammedit t’i “lexonte” (ose recitonte) [1]vargjet në vijim:


Lexo me emrin e Zotit tënd që krijoi! Që e krijoi njeriun nga një gjak i mpiksur... Lexo, se Zoti yt është më bujari! Ai ia mësoi njeriut pendën. Ia mësoi atë që s’e dinte...

Këto janë pesë vargjet e para të Shpalljes, të cilat iu zbritën Muhammedit në natën që njihet si “Nata e Fuqisë” (Lejletu’l-kadr) ose “Nata e bekuar” në muajin e Ramazanit (muaji i nëntë i kalendarit islamik), në vitin 40 pas vitit të Elefantit. Këto janë pesë vargjet e para të kapitullit 96 të Kur’anit. Emri i kapitullit është “Ikre” (Lexo!) ose “Alak” (Gjaku i mpiksur). Sipas traditës, “nata e fuqisë” ose “nata e bekuar” është në dhjetë ditët e fundit të muajit të Ramazanit, me mundësinë më të madhe që të jetë në datat 21, 23, 25 dhe 27 të atij muaji.

Në lidhje me përshkrimin e pranimit të shpalljes së parë nga Muhammedi, sunnitët dhe shiitët kanë këndvështrime të kundërta. Sipas traditës sunnite, shfaqja e Xhibrilit e befasoi Muhammedin dhe kur ky i urdhëroi të lexonte, Muhammedi tha: “Unë s’di të lexoj.” Kjo u përsërit tri herë me radhë dhe secilën herë që Muhammedi i thoshte engjëllit se nuk dinte të lexonte, ai ia shtrëngoi gjoksin. Më në fund, Muhammedi arriti t’i përsëriste pesë vargjet, engjëlli e la të lirë dhe u zhduk.

Kur Xhibrili u largua, Muhammedi, i cili tashmë ishte “emëruar” i Dërguar i Zotit, zbriti nga shpella Hira dhe u kthye në shtëpi në një gjendje të tmerruar. Ai po dridhej i tëri dhe sapo hyri në shtëpi, i kërkoi të shoqes, Hatixhesë, ta mbulonte me një batanije. Kur i kishte kaluar pak shqetësimi, ai i rrëfeu të shoqes për këtë takim të çuditshëm me Xhibrilin në shpellën Hira.


Rrëfimi tradicional sunnit i ngjarjes jepet në një artikull të Dr. Shejh Ahmed Zeki Hammadit, të titulluar “Kini shpresë!”, në revistën mujore “Horizonte islame” të Shoqërisë Islame të Amerikës Veriore në Plainfield, Indiana. Ky shkrim i botuar në vitin 1987, thotë:

“Në periudhat e hershme të shpalljes, Profeti (paqja qoftë mbi të) kishte frikë se vizionet që i përjetonte mund të ishin një magji e bërë ndaj tij, e cila ia rrezikonte mendjen, ia prishte qetësinë dhe e shqetësonte shpirtërisht. Ai kishte frikë se ndonjë xhind mund ta kishte prekur. Këtë ia shprehu Hatixhes. Frika e tij shkoi deri aty (dhe mos u habitni me pjesën vijuese që është një hadith i marrë nga Sahihu i Buhariut!!!) sa mendonte se do të ishte më mirë t’ia merrte jetën vetes sesa të ishte viktimë e magjisë së zezë...

Por sipas burimeve shiite, Muhammedi jo vetëm që nuk ishte i habitur dhe i trembur nga pamja e Xhibrilit, por e mirëpriti atë sikur të ishte duke e pritur prej kohësh. Xhibrili ia solli Muhammedit lajmin se Zoti e kishte zgjedhur për të qenë Profeti i tij i fundit për njerëzimin dhe e uroi për këtë nder që ishte nderi më i madh që mund t’i bëhej një të vdekshmi.

Muhammedi nuk dyshoi aspak në pranimin e profetësisë dhe as që i erdhi vështirë t’i përsëriste vargjet e para të Shpalljes. Ai i lexoi ose i përsëriti ato pa ndonjë mundim dhe në mënyrë krejt spontane. Në të vërtetë, Xhibrili nuk ishte një i huaj për të njësoj siç nuk ishte i huaj edhe fakti se arsyeja e ekzistencës së tij ishte përmbushja e misionit që Zoti ia kishte ngarkuar mbi supe. Ai ishte i vetëdijshëm për qëllimin e tij edhe para shfaqjes së Xhibrilit. Ky i fundit vetëm sa ia dha sinjalin se duhej të fillonte.

Shiitët, gjithashtu, besojnë se Xhibrili nuk kishte nevojë fare t’ia shtrëngonte gjoksin Muhammedit që ky i fundit të mund të lexonte. Kjo do të ishte një mënyrë krejt e çuditshme dhe e pakuptimtë. Ata gjithashtu besojnë se Muhammedi, as edhe në çastet më të vështira të jetës së tij, nuk mendoi të bënte vetëvrasje dhe as që e pati ndjesinë se ishte i prekur nga magjia ose nga e liga.

Muhammedi u ndje i shqetësuar për shkak të vështirësisë së punës që e priste. Ai e kishte të qartë se në këtë rrugë do të duhej të përballej me kundërshtimet masive dhe kokëforta të paganëve të të gjithë botës. Shqetësimi i tij ishte i dukshëm dhe ai u largua nga shpella i zhytur në mendime. Pastaj i kërkoi Hatixhes ta mbulonte me një batanije dhe filloi t’ia rrëfente ngjarjet në shpellën Hira.

Kur Hatixheja e dëgjoi këtë rrëfim, e qetësoi me fjalët e saja. Ajo tha: “O biri i xhaxhait tim! Ji i lumtur! Zoti të ka zgjedhur ty si të Dërguarin e Tij. Ti je gjithmonë i sjellshëm me fqinjët, i dobishëm për të afërmit, bujar me jetimët, me vejushat e me të varfrit dhe miqësor me të huajt. Zoti nuk ka për të të lënë në baltë..”.
Muhammedi, i cili ishte i shqetësuar nga përgjegjësia e madhe që Zoti ia kishte ngarkuar mbi supe, u qetësua me fjalët e të shoqes. Ajo e qetësoi atë dhe e bindi se me ndihmën e Zotit, ai do t’i përmbushte këto përgjegjësi dhe do t’i tejkalonte vështirësitë.

Pas një kohe të shkurtër, Xhibrili iu shfaq përsëri në shpellën Hira dhe ia shpalli vargjet në vijim:

O i mbështjellur! Ngrihu dhe paralajmëro! Dhe madhëroje Zotin tënd! (Kur’an 74: 1-3)

Urdhri hyjnor për “t’u ngritur e paralajmëruar” ishte shenjë për Muhammedin (i cili atë çast ishte i mbështjellë me një batanije) se duhej të fillonte me punën e tij. Xhibrili ia tregoi atij detyrat e tija, ndër të cilat më e rëndësishmja ishte shkatërrimi i idhujve dhe ngritja e flamurit të “Njëshmërisë” (Teuhidit) së Krijuesit në të gjithë botën. Ai duhej ta ftonte njerëzimin drejt fesë së vërtetë, drejt Islamit që nuk ishte tjetër veçse dorëzimi në duart e Zotit dhe të dëshmuarit se Muhammedi është i Dërguari i Tij.

Atë mbrëmje Muhammedi u kthye në shtëpi, i vendosur dhe i vetëdijshëm për detyrën që kishte dhe për faktin se duhej të fillonte me përhapjen e Islamit nga shtëpia e tij. Muhammedi i rrëfeu Hatixhes për shfaqjen e dytë të Xhibrilit dhe për detyrimin që ia kishte përcjellë në lidhje me ftesën e njerëzve në Islam. Për Hatixhen, jeta e deriatëhershme e të shoqit dhe morali i tij i pastër ishin një shenjë e pakundërshtueshme e faktit se ai ishte një i dërguar hyjnor. Andaj ajo pa mëdyshje e pranoi Islamin. Në të vërtetë, ndërmjet saj dhe Islamit ekzistonte një “afinitet ideologjik” që më herët. Andaj, kur Muhammedi ia përshkroi Islamin, ajo e “njohu” menjëherë dhe e pranoi pa asnjë mëdyshje. Ajo besonte se Krijuesi ishte Një dhe se Muhammedi ishte i Dërguari i tij, andaj tha:

“Dëshmoj se s’ka zot tjetër veç Zotit (Allahut) dhe dëshmoj se Muhammedi është rob i Zotit dhe i Dërguari i Tij”.

Me këtë Muhammedi e kishte fituar tashmë ndjekësen e tij të parë, Hatixhen. Ajo ishte e para që e dëshmoi Njëshmërinë e Krijuesit dhe e para që e dëshmoi profetësinë e Muhammedit. Ajo ishte e para myslimane.

Muhammedi ia “prezantoi” Islamin Hatixhes. Ai ia shpjegoi kuptimin e Islamit dhe e udhëzoi drejt kësaj rruge. Nderi i të qenit personi i parë në botë që e dëshmoi Njëshmërinë e Zotit dhe profetësinë e Muhammedit, i takon përjetësisht Hatixhes.






F.E. Peters


Ajo (Hatixheja) ishte personi i parë që e pranoi vërtetësinë e shpalljes së Muhammedit dhe e para nga besimtarët pas vetë Profetit. Ajo e përkrahu Muhammedin gjatë viteve të para të vështira të ligjërimeve të tija publike dhe, gjatë njëzet e pesë vjetëve të martesës së tyre, ai nuk mori grua tjetër. Marrëdhënia e tyre, sipas çdo logjike standarde, ishte një lidhje dashurie po aq sa ishte një bashkëjetesë mes dy partnerësh... (“Commonwealth-i i Allahut”, botuar në Nju Jork).

Siç thamë edhe më sipër, në këtë kohë Ali ibn Ebu Talibi jetonte me “prindërit” e tij të dytë, Muhammedin dhe Hatixhen. Dy djemtë e tyre, Kasimi dhe Abdullahu, kishin vdekur që në fëmijëri. Pas vdekjes së tyre, ata e adoptuan Aliun, i cili ishte pesë vjeç kur iu bashkëngjit familjes dhe i kishte mbushur tashmë të dhjetat kur Muhammedit i erdhi shpallja. Muhammedi dhe Hatixheja e rritën dhe e edukuan atë. Në vitet që do të vijonin, do të shihej se Aliu ishte një “produkt” i mrekullueshëm i kujdesit dhe i edukatës që ia dhanë Muhammedi dhe Hatixheja.

Sir William Muir

Fill pas rindërtimit të Qabes, Muhammedi u ngushëllua për humbjen e të birit Kasimit duke e adoptuar Aliun, djalin e mikut dhe mbrojtësit të tij Ebu Talibit. Aliu, i cili asokohe nuk ishte më shumë se pesë ose gjashtë vjeç, mbeti përgjithmonë me Muhammedin dhe ndërmjet tyre ekzistoi përherë një dashuri si mes prindit dhe fëmijës... (“Jeta e Muhammedit” botuar 1877, Londër).

Ngase Aliu ishte pjesëtar i familjes së Profetit, në mënyrë të pashmangshme ishte i pari nga meshkujt që do ta pranonte mesazhin e Islamit. Ai dëshmoi se Zoti është Një dhe se Muhammedi është i Dërguari i Tij dhe me plot dëshirë qëndronte prapa Muhammedit gjatë adhurimit të Zotit. Që atëherë, Muhammedi nuk u pa në lutje përveç me Aliun pranë tij. Ky djalosh do t’i mbante mend edhe vargjet e Kur’anit si dhe rrethanat në të cilat ato do të shpalleshin. Andaj mund të thuhet se ai u rrit bashkë me Kur’anin. Në të vërtetë, Aliu dhe Kur’ani u “rritën” së bashku si “binjakë” në shtëpinë e Muhammed Mustafa-së dhe Hatixhe’tul Kubra-së. Profeti i Zotit e gjeti myslimanen e parë në personin e Hatixhes dhe myslimanin e parë tek Ali ibn Ebu Talibi.

Muhammed ibn Is’hak

Aliu ishte mashkulli i parë që i besoi të Dërguarit të Zotit, që fali namaz me të dhe që e besoi porosinë hyjnore, kur ishte akoma një djalë dhjetëvjeçar. Zoti e zgjodhi atë që të rritej nën kujdesin e Profetit edhe përpara se të lindte Islami. (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”)
Muhammed Husejn Hajkal

Aliu ishte asokohe i riu i parë që hyri në Islam. Ai u ndoq nga Zejd ibn Harithe-ja, shërbëtori i Muhammedit. Për një kohë, Islami mbeti i kufizuar brenda katër mureve të shtëpisë së tij. Përveç vetë Muhammedit, të konvertuar në fenë e re ishin edhe e shoqja, kushëriri i tij dhe shërbetori i tij... (“Jeta e Muhammedit”, botuar në Kairo, 1935)

Marmaduke Pickthall

E para nga ndjekësit e Muhammedit ishte e shoqja Hatixheja. I dyti ishte kushëriri i tij i parë Aliu, të cilin e kishtë birësuar dhe i treti, shërbetori i tij Zejdi, një skllav i liruar.. (“Fjala hyrëse e përkthimit të Kur’anit”, botuar në Lahore, Pakistan, 1975).

Siç mund të kuptohet nga tekstet e mësipërmet, “dëshmitari” i tretë i Islamit ishte Zejd bin Harithe, ish-skllavi i Muhammedit dhe asokohe pjesëtar i familjes së tij.

Tor Andre

Zejdi ishte ndër të parët që e pranuan Islamin. Më saktë, ai ishte i treti pas Hatixhes dhe Aliut (“Muhammedi, njeriu dhe besimi i tij”, botuar 1960).

Ali ibn Ebu Talibi ishte mashkulli i parë që e pranoi Islamin dhe ky është një fakt i padiskutueshëm. Allame Muhammed Ikbali, poeti filozof i Indo-Pakistanit, e quan atë jo vetëm “mysliman të parë” por edhe “më të mirin e myslimanëve”.
Ibn Is’hak

Jahja ibn Eshath el-Kindiu përcjell nga i ati dhe ai nga gjyshi i tij, Afifi, i cili thotë: “Abbas ibn Abd’ul-Muttalibi ishte një miku im, i cili shkonte shpesh në Jemen për të blerë erëza që i shiste pastaj. Kur isha me të në Mina, erdhi një njeri, i cili mori abdest, u ngrit dhe u fal. Pastaj erdhi një grua, e cila e bëri të njëjtën. Më në fund erdhi edhe një djalosh që i afrohesh burrërisë, u pastrua dhe filloi të falej pranë të parit. Kur e pyeta Abbasin se ç’ishte ajo që po shihja, ai tha se ishte nipi i tij Muhammedi, djali i Abdullahut, i cili thoshte se ishte i Dërguari i Zotit. Tjetri ishte Ali ibn Ebu Talibi, djali i vëllait të tij të madh dhe e treta ishte gruaja e Muhammedit, Hatixheja, e bija e Khuvejlidit, e cila e ndiqte në këtë fe të tijën”. Pasi u bë mysliman dhe besimi zuri vend në zemrën e tij, Afifi tha: “Ah sikur të isha unë i katërti!” (Jeta e të Dërguarit të Zotit).



I katërti që e pranoi Islamin ishte Ebu Bekri, një tregtar mekkas. Në fillim, Muhammedi e shpallte fshehurazi Islamin nga frika e armiqësisë së idhujtarëve. Ai i ftonte vetëm ata njerëz që i njihte personalisht. Përcillet se me përpjekjet e Ebu Bekrit, myslimanit të katërt, edhe disa mekkas të tjerë u bënë myslimanë. Ndër ta ishin Osman bin Affani, Kalif i ardhshëm i myslimanëve, Talha ibn Ubejdullahu, Zubejr ibn Avvami, Abdurrahman bin Aufi, Sa’d bin Ebu Vakkasi dhe Ubejdullah ibn Xherrahu. Për një kohë të gjatë, myslimanët ishin të paktë në numër dhe nuk guxonin t’i bënin hapur adhurimet e tyre. Njëri ndër konvertitët e parë në Islam ishte Arkam ibn Ebi’l Arkami, një burrë nga fisi Makhzum. Ai ishte i pasur dhe jetonte në një shtëpi të madhe në luginën Safa, në të cilën myslimanët mblidheshin për të bërë adhurim. Kështu kaluan tre vjet. Pastaj në vitin e katërt, Muhammedit iu urdhërua ta ftonte fisin e tij në Islam.

Dhe paralajmëroji të afërmit e tu! (Kur’an 24:214)

Të afërmit e Muhammedit ishin fisi i Hashimitëve dhe në veçanti pasardhësit e Abd’ul-Muttalibit. Ai i urdhëroi Aliut që t’i ftonte të gjithë burrat e rëndësishëm të fisit për darkë. Ishin dyzet vetë.

Kur të gjithë ishin mbledhur në një sallon të shtëpisë së Ebu Talibit dhe kishin mbaruar së ngrëni, Muhammedi u ngrit dhe filloi të fliste. Njëri nga të ftuarit ishte Ebu Lehebi, një xhaxha i Profetit. Ai i kishte dëgjuar fjalët që qarkullonin për aktivitetet e fshehta të nipit të tij në Mekke dhe me shumë gjasa e dinte arsyen e ftesës së Muhammedit. Profeti sapo kishte nisur të fliste kur ai u ngrit, ia ndërpreu fjalën dhe filloi të fliste vetë, duke thënë:

“Vëllezër dhe kushërinj! Mos e dëgjoni këtë tradhtar dhe mos u largoni nga feja e të parëve tuaj nëse ju fton në një fe të re. Nëse e pranoni ftesën e tij, mos harroni se do ta merrni përballë mllefin e të gjithë arabëve kundër vetes. Ne nuk kemi fuqi t’i luftojmë të gjithë sepse në fund të fundit, jemi të paktë në numër. Andaj është më mirë për ju që të jeni të vendosur në fenë e të parëve tuaj..”.

Me fjalët e tija, Ebu Lehebi ia doli mbanë të krijonte huti e çrregullim në mesin e njerëzve dhe pas pak, të gjithë u ngritën në këmbë. Në sallon u krijua një tollovi dhe njerëzit nisën të largoheshin njëri pas tjetrit. Shumë shpejt, salloni u zbraz i tëri.

Përpjekja e parë e Muhammedit për ta konvertuar fisin e tij kishte dështuar. Por pa e humbur kurajon nga ky dështim fillestar, ai i urdhëroi Aliut t’i ftonte edhe njëherë të njëjtët mysafirë. Pas disa ditësh, miqtë erdhën sërish dhe pasi e kishin ngrënë darkën e tyre, Muhammedi u ngrit dhe foli:


I falënderohem Zotit për mëshirën e Tij. E lëvdoj Zotin dhe Atij i kërkoj udhëzim. E besoj Atë dhe tek Ai mbështetem. Dëshmoj se nuk ka tjetër zot veç Zotit. Ai nuk ka të barabartë dhe unë jam i Dërguari i Tij. Zoti më ka urdhëruar t’ju ftoj në fenë e Tij duke më thënë: “Dhe paralajmëroji të afërmit e tu!”. Andaj po ju paralajmëroj dhe ju ftoj që të dëshmoni se nuk ka zot tjetër veç Zotit dhe se unë jam i Dërguari i Tij. O bijtë e Muttalibit, askush nuk ju ka ardhur më parë me diçka më të mirë se kjo që ju kam sjellë unë. Duke e pranuar atë, ju do ta siguroni mirëqenien tuaj në këtë botë dhe në tjetrën. Kush nga ju do më përkrahë në këtë detyrë të madhe? Kush do ta ndajë me mua barrën e kësaj pune? Kush do t’i përgjigjet thirrjes sime? Kush do të jetë përfaqësuesi, mëkëmbësi dhe ndihmësi im?


Në sallon ishin dyzet burra. Muhammedi heshti një grimë për të lejuar që fjalët e tija të depërtonin në mendjet e tyre por asnjëri nuk u përgjigj. Më në fund, kur heshtja po bëhej gjithë më e padurueshme dhe shtypëse, Aliu i ri u ngrit dhe tha se ai do ta përkrahte të Dërguarin e Zotit, do ta ndante barrën e tij dhe do të bëhej përfaqësues, mëkëmbës dhe ndihmës i tij në këtë rrugë. Muhammedi i bëri shenjë që të ulej dhe i tha: Prit! Mbase ndonjë më i vjetër se ti do t’i përgjigjet thirrjes sime...


Pastaj e përsëriti edhe njëherë ftesën e njëjtë por askush nuk i ktheu përgjigje dhe përballë vetes gjeti vetëm një heshtje mbytëse. Edhe kësaj radhe, Aliu u përgjigj por i Dërguari i kërkoi të kishte durim, me shpresën se ndonjë më i vjetër do të përgjigjej. I pyeti edhe njëherë tjetër dhe përsëri ndodhi e njëjta gjë. Asnjëri nga të ftuarit nuk shfaqi interes për këtë ftesë të tijën. Më në fund, e pa vetëm figurën e Aliut që u ngrit në këmbë në mesin e tyre dhe ia ofroi shërbimin e tij.


Kësaj radhe Muhammedi e pranoi fjalën e Aliut. E mori pranë vetes, e përqafoi dhe duke u drejtuar nga të tjerët tha: “Ky është ndihmësi (veziri), pasardhësi dhe mëkëmbësi im. Dëgjojeni atë dhe binduni!”.

Edward Gibbon

Tre vjet kaluan qetësisht me konvertimin e katërmbëdhjetë personave që ishin frytet e para të misionit të tij. Por në vitin e katërt të profetësisë, me qëllim të të ftuarit të fisit të tij në Islam, Muhammedi organizoi një darkë për dyzet miq nga fisi i Hashimitëve. “Miq dhe të afërm”, ia nisi fjalës Muhammedi, “Po jua ofroj dhuratën më të çmueshme, atë që mund t’jua ofroj vetëm unë: thesaret e kësaj botë dhe të asaj që vjen. Zoti më ka urdhëruar që t’ju ftoj ta adhuroni Atë. Cili prej juve do ta ndajë me mua këtë barrë? Cili nga ju do të bëhet shoqëruesi dhe ndihmësi im?”


Nuk erdhi ndonjë përgjigje derisa heshtja e habisë dhe e dyshimit u thye nga guximi i Aliut, një i ri katërmbëdhjetë vjeçar. “O Profet!”, ia nisi ai. “Unë jam ai që kërkon. Kujtdo që të ngrihet kundër teje, do t’ia copëtoj dhëmbët, do t’ia verboj sytë, do t’ia thyej këmbët dhe do t’ia pres mjedisin. O Profet, unë do të jem ndihmësi yt kundër tyre.”.

Muhammedi e pranoi fjalën e tij dhe Ebu Talibi u këshillua që ta nderonte dinjitetin e të birit (“Rënia dhe shkatërrimi i Perandorisë Romake”).

Washington Irving

“O bij të Abdul Muttalibit”, thirri Muhammedi me entuziazëm. “Në mesin e njerëzve, vetëm juve ju zgjodhi Zoti për dhuratën më të çmueshme. Në emër të Tij, unë po jua ofroj bekimet e kësaj bote dhe të botës tjetër. Kush nga ju do ta ndajë me mua barrën e kësaj pune? Kush do të jetë vëllai, mëkëmbësi dhe ndihmësi im?” Të gjithë heshtën, disa të habitur dhe disa duke qeshur me tallje dhe mosbesim. Më në fund Aliu, me një entuziazëm rinor ia ofroi shërbimin e tij, duke thënë në mënyrë modeste se ishte i ri dhe i dobët. Muhammedi e përqafoi të riun, e shtrëngoi fort në gjoks dhe tha: “Ky është vëllai, ndihmësi dhe mëkëmbësi im. Dëgjojeni fjalën e tij dhe binduni!” (“Jeta e Muhammedit”).

Sir Richard Burton

Pas shumë meditimesh, pas zemërimit ndaj fanatizmit absurd të hebrenjve, ndaj bestytnive të të krishterëve arabë e sirianë dhe ndaj idhujtarisë së poshtër të bashkëqytetarëve të tij, entuaziast siç ishte (dhe cili shpirt i madh vallë nuk ka qenë entuziast), Muhammedi vendosi ta ndryshonte këtë abuzim ku shpallja urrehej dhe ishte viktimë e paragjykimeve. Ai u prezantua si një njeri i frymëzuar (nga Zoti) përpara një grupi burrash nga fisi i tij. Ky hap ishte një dështim përveç faktit se i përfitoi një ndjekës që vlente më shumë se njëmijë shpata: Aliun, të birin e Ebu Talibit (“Hebrenjtë, romakët dhe Islami”, botuar në San Francisko, 1898).

Aliu ia ofroi Muhammedit shërbimin e tij dhe i Dërguari i Zotit e pranoi këtë. Për pleqtë e fisit, vepra e Aliut mund të dukej si një vepër e pamenduar, e bërë vetëm sa për të rënë në sy, por ai shumë shpejt dëshmoi se ishte i aftë të bënte më shumë gjëra se ç’mund vetëm të ëndërronin të tjerët. I Dërguari jo vetëm që e pranoi këtë shërbim të Aliut me shumë gëzim por edhe shpalli se që nga ajo ditë, Aliu ishte mëkëmbësi i tij.

Kjo thënie e Muhammedit ishte e drejtpërdrejtë dhe shumë e qartë. Është krejt e pakuptimtë që të thuhet, siç pretendojnë disa, se kjo “mëkëmbësi” e Aliut ishte e kufizuar vetëm në fisin e Hashimitëve. Muhammedi nuk bëri një kufizim të tillë. Aliu ishte mëkëmbësi i tij për të gjithë myslimanët dhe në çdo kohë. Darka në të cilën i Dërguari i Zotit e shpalli Aliun pasardhës të tij, është e famshme në histori si “Darka e të afërmve (dhu’l-ashira)”. Ky emërtim rrjedh nga vetë Kur’ani fisnik (kapitulli 26, vargu 214). Është e çuditshme se Sir William Muir e ka quajtur një trillim këtë ngjarje historike. Por ç’është e pavërtetë ose aq e pamundur në të? A ka diçka më të logjikshme për të Dërguarin e Zotit se fillimi i shpalljes së Islamit përpara familjes dhe fisit të tij, veçanërisht pas një urdhri kaq të prerë nga Zoti?

“Darka e të afërmve”, në të cilën i Dërguari i Zotit e emëroi Ali ibn Ebu Talibin si pasardhës të tij, është një ndodhi historike, vërtetësia e të cilës është konfirmuar, mes tjerash, nga historianët e mëposhtëm arabë:

1- Taberiu, në veprën “Historia e profetëve dhe mbretërve” (e njohur shkurt si “Historia e Tabariut), vëll.2, fq. 217.

2- Ibn Ethiri në “Historinë” e tij, vëll. 2, fq. 22.

3- Ebu’l-Fida në veprën “Historia e shkurtër e njerëzimit” (e njohur si “Historia e Ebu’l-Fida-së) vëll.1, fq.116.

Sir William Muir

Kushëriri i tij Aliu, asokohe trembëdhjetë ose katërmbëdhjetë vjeç, i shfaqte tashmë shenjat e urtisë, e cila do ta dallonte në jetën e tij në vazhdim. Ndonëse kishte një guxim të fortë, atij i mungonte energjia pozitive që do ta kishte bërë atë një përhapës efektiv të Islamit. Ai u rrit nga një fëmijë nën kujdesin e Muhammedit dhe lidhjet e tija të hershme e forcuan vendosmërinë e tij në të ardhmen... (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877.)

Nuk mund të pajtohemi me Sir William Muir në lidhje me faktin se Aliut “i mungonte energjia pozitive që do ta kishte bërë atë një përhapës efektiv të Islamit”. Në të gjithë krizat e Islamit, pikërisht ai u zgjodh për t’i kryer detyrat më të rrezikshme, të cilat i kreu në mënyrë të përsosur.

Edhe si misionar, Aliu ishte i pashoq. Nuk kishte ndër ndjekësit e Profetit ndonjë që ishte më efektiv se ai në përhapjen e Islamit. Ai ua shpalli publikisht paganëve mekkas 40 vargjet e para të kapitullit të nëntë të Kur’anit, si misionar i Islamit dhe si përfaqësues i të Dërguarit të Zotit. Ishte pikërisht Aliu që i konvertoi në Islam të gjithë fiset e Jemenit. Muhammedi e kishte rritur Aliun si të ishte djali i tij dhe sikur atij t’i mungonte diçka, me siguri Muhammedi do ta dinte këtë. Por ai e shpalli Aliun ndihmës (vezir), pasardhës dhe mëkëmbës të tij, ndonëse askush në atë kohë nuk mund ta parashikonte të ardhmen e Islamit. Kjo flet qartë për besimin e palëkundur që Profeti i Islamit e kishte tek ky djalosh katërmbëdhjetë vjeçar. Aliu është simbol i shpresës dhe i aspiratave të Islamit. Në revolucionin e madh që Muhammedi e shpalli në “darkën e të afërmve”, ai e mobilizoi dinamizmin, idealizmin dhe entuziazmin e rinisë, të cilat u mishëruan tek Aliu. Dy gjëra ndodhën në këtë darkë. Gjëja e parë ishte se Profeti e shpalli Islamin hapur, me çfarë Islami pushoi së qeni një “lëvizje e nëntokës” dhe doli në sipërfaqe. Në darkën me të afërmit e tij, Muhammedi e kaloi pikën pas të cilës nuk kishte më kthim. Kishte ardhur koha që ai ta shpallte mesazhin e Islamit përtej fisit të tij, së pari Kurejshit të Mekkes, pastaj arabëve dhe më në fund gjithë njerëzimit. Gjëja e dytë ishte fakti se ai e “gjeti” një Ali, i cili ishte mishërimi i guximit, i devotshmërisë dhe i vendosmërisë, i vlefshëm “sa njëmijë shpata”.

Thuhet se disa ditë pas darkës së dytë për të afërmit, Muhammedi u ngjit në kodrën Safa afër Qabes dhe thirri: “O bijtë e Fehrit, o bijtë e Loit, o bijtë e Adit dhe i gjithë Kurejshi! Ejani këtej e më dëgjoni! Kam diçka shumë të rëndësishme për t’ju thënë”.

Shumë nga ata që e dëgjuan, erdhën. Pastaj ai vazhdoi: “Do më besonit vallë, sikur t’ju thosha se një ushtri rri fshehur pas kësaj kodre dhe po bëhet gati t’ju sulmojë posa t’ju gjejë të papërgatitur?”. Të gjithë thanë se do t’i besonin, sepse nuk e kishin parë asnjëherë të gënjente. “Në është ashtu.”., vazhdoi Muhammedi, “..atëherë më dëgjoni me kujdes! Zoti i qiejve dhe i tokës më ka urdhëruar t’ju paralajmëroj për kohërat e liga që do të vijnë. Por në bëheni të kujdesshëm, do të shpëtoni nga dënimi i përjetshëm.”.. Kur arriti këtu, Ebu Lehebi, i cili gjendej mes dëgjuesve, ia ndërpreu përsëri fjalën dhe tha: “Të marrtë mortja! A për këtë na e more kohën? S’duam të të dëgjojmë. Mos na thirr edhe njëherë!”.

Që nga ajo kohë, Ebu Lehebi vazhdimisht u përpoq ta pengonte Profetin kudo që të shkonte ai. Po të lexonte pjesë nga Kur’ani ose të thoshte diçka, ai menjëherë ia ndërpriste fjalën ose ironizonte me të. Këtë urrejtje ndaj Islamit ai e ndante me të shoqen Umm Xhemil. Që të dy u mallkuan nga Zoti në Kur’an (shih kapitullin e 111-të të Kur’anit).

7. Myslimanët e hershëm dhe përndjekja e tyre

Ndonëse Ebu Lehebi shumë shpesh i shpërndante njerëzit që mblidheshin për ta dëgjuar të Dërguarin, në Mekke ishte përhapur fjala në lidhje me të dhe shumë njerëz tashmë po flisnin për Islamin. Më të mençurit në mesin e tyre pyeteshin ç’ishte kjo fe drejt të cilës po i ftonte Muhammedi. Ky kuriozitet i tyre në lidhje me Islamin bëri që disa të përpiqeshin për të kuptuar më shumë. Në ditët në vijim, Muhammedi bëri përpjekje të shumta për t’u folur në publik mekkasve. Por Ebu Lehebi dhe bashkëpunëtori i tij Ebu Xhehli bënë çmos për ta penguar një gjë të tillë, ndonëse nuk arritën ta thyenin vendosmërinë e Muhammedit.


Muhammedi e kuptoi se puna e tij nuk do të ishte e lehtë. E dinte se do të përballej me shumë pengesa dhe se do ta kishte përballë kundërshtimin e ashpër të idhujtarëve. Por ai u mbështet në Zotin për t’i tejkaluar të gjitha këto. Ajo që u kishte sjellë arabëve ishte një mësim i çuditshëm dhe i pashoq. Askush prej tyre nuk kishte dëgjuar më parë diçka të tillë. Ai u thoshte arabëve që të mos i adhuronin ata idhuj të pajetë, të cilët vetë i krijonin prej guri ose prej druri dhe të cilët nuk kishin kurrfarë fuqie për t’u dhënë diçka ose për t’u marrë. Ai u tha se duhej ta adhuronin Allahun, Zotin e vetëm të universit. Gjithashtu, u tha se në sytë e Krijuesit të tyre, të gjithë ata ishin të barabartë dhe se po të bëheshin myslimanë, do të ishin vëllezër të njëri-tjetrit. Ai dëshironte ta riorganizojë shoqërinë arabe. Doktrina e re, të cilën e solli me këtë qëllim, në vend të gjakut, e bënte besimin shtyllë të shoqërisë. Por arabët ishin të rritur me “kanunet” e traditave pagane dhe besonin fort në strukturën fisnore të shoqërisë. Për ta, gjaku ishte themeli i organizimit shoqëror. Andaj në këndvështrimin e tyre, nëse besimi e shtypte gjakun në këtë sistem të ri, kjo do të çonte në shkatërrimin e gjithë strukturës shoqërore arabe.

Përveç kësaj, Muhammedi i ftoi të pasurit ta ndanin pasurinë e tyre me të varfrit dhe me nevojtarët. Të varfërve, sipas tij, u takonte një pjesë nga prona e pasanikëve. Ky lloj dhënieje do të krijonte një baraspeshë të pasurisë në shoqëri.

Shumë nga arabët e pasur ishin fajdexhinj dhe madje “përbindësha të fajdes”. Ata ishin pasuruar duke u dhënë hua të varfërve me nivele shumë të larta interesi. Të varfrit asnjëherë nuk arrinin t’i paguanin borxhet e tyre dhe prandaj bëheshin shërbëtorë ekonomikë të të pasurve. Për arabët e pasur, ndarja e pasurisë pikërisht me këta njerëz, të cilët deri tani i kishin shfrytëzuar, ishte krejt e papranueshme. Duke u kërkuar që ta ndanin pasurinë e tyre me të varfrit, Muhammedi i kishte prekur në sedër.

Të gjitha këto ide ishin të huaja për arabët. Në të vërtetë, ato ishin revolucionare. Por duke përhapur ide të tilla revolucionare, Muhammedi e provokonte rendin e vjetër shoqëror. Ndër më të ashprit në reagimin kundër tij ishte familja Umejje nga Kurejshi. Pjesëtarët e kësaj familjeje ishin flamurtarët e fajdexhinjve dhe të “kapitalistëve” të Mekkes, duke qenë njëherësh edhe “priftërinjtë” e panteonit pagan. Tek Muhammedi dhe tek mesazhi i Islamit, ata shihnin një kërcënim për rendin e tyre social, të themeluar në forcë dhe privilegje. Andaj atyre u vinte mirë ta vazhdonin këtë status quo. Në vitet në vijim, ata do të ishin prijësit e një lufte të vendosur kundër Islamit dhe njëherësh edhe armiqtë më kokëfortë të kësaj feje.





Por në mesin e Kurejshit kishte edhe të tillë që i pëlqyen këto ide të reja, të sjella nga Muhammedi dhe të përmbledhura nën emrin Islam. Shumë prej tyre nuk i rezistuan dot bukurisë së tyre dhe i pranuan ato. Ndër myslimanët e hershëm ishin Jasiri, e shoqja Sumejje dhe djali i tyre Ammari. Ata e përbënin familjen e parë, të gjithë anëtarët e të cilës e kishin pranuar Islamin. Ata ishin familja e parë myslimane. Islami ishte në veçanti tërheqës për klasat e shtypura të Mekkes. Kur pjesëtarët e kësaj klase shoqërore bëheshin myslimanë, e shihnin se në jetën e tyre pagane kishin qenë të nënçmuar dhe të shkelur nga aristokracia mekkase. Por Islami u falte atyre vetëbesim dhe u mundësonte të gjenin një krenari të re brenda vetes. Pjesa më e madhe e myslimanëve të parë ishin “të varfër dhe të dobët”. Por kishte edhe disa pasanikë në mesin e tyre, ndër të cilët bien në sy Hudhajfa bin Utba dhe Erkam ibn Ebi’l-Erkami. Po këtij grupi i takojnë edhe ata, të cilët Ebu Bekri i solli drejt Islamit: Osmani, Talha-ja, Zubejri, Abdurrahman ibn Aufi, Sa’ad ibn Ebi Vakkasi dhe Ebu Ubejde ibn Xherrahu. Të gjithë ishin pjesëtarë të fiseve të ndryshme të Kurejshit.

Në fillim, me sa duket, paganët aristokratë të Mekkes e shihnin më shumë me tallje sesa me urrejtje përpjekjen e Islamit për t’u njohur publikisht. Por me rritjen e kësaj lëvizjeje të re, ata ndjenë se idetë e Muhammedit ishin vërtet “të rrezikshme” dhe se nuk kishte asgjë për të qeshur. Ata tregonin me ngulm se stërgjyshërit e tyre i kishin adhuruar idhujt për shekuj me radhë dhe me këtë e argumentonin faktin se idhujtaria ishte një gjë e drejtë. Andaj nuk mund t’i lejonin Muhammedit që t’ua prishte këtë besim.

Por ç’ishte më e keqja për ta, Muhammedi nuk ndalej vetëm me të kritikuarit e idhujtarisë. Akoma më të rrezikshme dhe të frikshme për Umajjadët, ishin idetë e tija për drejtësi ekonomike dhe shoqërore, gjë që i kërcënonte me shkatërrim kështjellat e privilegjeve të tyre dhe të hierarkisë së krijuar në rendin shoqëror të të kaluarës. Ata ia bënë të qartë se nuk do t’i dorëzonin privilegjet e tyre dhe se do t’i mbronin me çdo kusht. Megjithatë, ideja e cila ishte më e padurueshme për aristokracinë e vetëshpallur të Kurejshit ishte koncepti i Muhammedit se pjesëtarët e klasave të shkelura të shoqërisë, shumë prej tyre skllevër ose ish-skllevër tani të kthyer në myslimanë, ishin të barabartë me ta. Të barabartë me Kurejshët e lavdishëm dhe të fuqishëm!!! Thelbi i jetës së tyre ishte krenaria dhe arroganca. Barazia me skllevërit ose ish-skllevërit e tyre ishte e pamendueshme. Ata e kishin mani mitin e “superioritetit” të tyre kundrejt të tjerëve.

Duke e përhapur doktrinën “heterodokse” të barazisë së skllavit me të zotin, të të pasurit me të varfërin e të arabit me jo-arabin, duke i mohuar pretendimet për superioritet vetëm për hir të prejardhjes dhe duke thënë se në sytë e Zotit, statusi i një besimtari ishte shumë më i lartë se ai i të gjithë jobesimtarëve të botës, Muhammedi kishte kryer një “krim kundër popullit” për Kurejshin. Kurejshët adhuronin shumë idhuj dhe njëri prej tyre ishte edhe raca e tyre.
Përkundër kësaj, Islami krejtësisht e zhvleftëson krenarinë racore. Sipas Kur’anit Fisnik, të gjithë njerëzit janë pasardhës të Ademit, i cili nuk ishte tjetër veçse një grusht pluhur. Iblisi (djalli, satana) u bë i mallkuari i Zotit pikërisht ngase mendonte se prejardhja e tij “e lartë” ishte superiore ndaj prejardhjes së “ulët” të njeriut. “Njeriu”, tha ai, “u krijua nga dheu por unë u krijova nga zjarri.”. Kjo ndjenjë superioriteti, duke u mbështetur vetëm në prejardhjen e gjakut, është kritikuar ashpër nga Islami. Kjo fe e ka zhvleftësuar krejtësisht rëndësinë e racës, kombësisë, ngjyrës dhe privilegjeve, duke ua ndaluar myslimanëve ndarjen e njerëzve sipas gjakut ose sipas përkatësisë së tyre gjeografike.

Sipas Kur’anit, njeriu më i vlefshëm është ai që është muttaki, gjegjësisht ai i cili e do Zotin dhe i bindet përherë. Në Islam, dëshmia e vetme e karakterit të një njeriu është dashuria e tij ndaj Krijuesit. Të gjithë përcaktimet tjera të jetës individuale të njeriut janë të pakuptimta.


Por Kurejshi, siç u tha edhe më sipër, mbase nga paaftësia intelektuale nuk ishte i gatshëm të pranonte ide të tilla. Për ta, këto ide ishin të barabarta me blasfeminë dhe ishin krejtësisht të papranueshme. Dhe kur e kuptuan këtë, ata vendosën jo vetëm që duhej ta kundërshtonin Muhammedin, Profetin e Islamit, por edhe ta shkatërronin këtë “herezi” të quajtur Islam, përpara se të lëshonte rrënjë e të forcohej. Ata udhëhiqeshin nga krenaria e tyre dhe nga dëshira për t’i dhënë një goditje të tillë Muhammedit dhe Islamit.


Me këtë vendim dhe me qëllim që t’i mbronte idhujt e tij si dhe sistemin shoqëror e ekonomik, fisi i Kurejshit i shpalli luftë Muhammedit. Mekkeja ishte në gjendje lufte tashmë...

Kurejshët e filluan kampanjën e tyre kundër Islamit duke i dhunuar dhe duke i përndjekur myslimanët. Në fillim, këto sulme ishin kryesisht tallje në publik dhe ofendime. Por me kalimin e kohës, idhujtarët filluan që këtë dhunë ta përcillnin nga fjalët në veprat e tyre. Nga frika e hakmarrjes së fisit të tij, ata nuk e dhunuan fizikisht Muhammedin por nuk hezituan t’i sulmonin myslimanët e klasave të ulëta. Për një kohë të gjatë, ishin pikërisht këta myslimanë të varfër që e vuajtën përndjekjen dhe dhunën e Kurejshit.

Ibn Is’hak

Pastaj Kurejshi i provokonte njerëzit kundër ndjekësve të të Dërguarit. Secili fis i përndiqte njerëzit e tij që ishin bërë myslimanë, duke i rrahur për t’i kthyer nga feja e tyre. Zoti e mbrojti të Dërguarin nëpërmjet xhaxhait të tij (Ebu Talibit), i cili sapo i pa këto veprime të Kurejshit, i mblodhi të gjithë Hashimitët dhe bijtë e Muttalibit e u kërkoi ta mbronin Muhammedin. Të gjithë u pajtuan, përveç Ebu Lehebit (“Jeta e të dërguarit të Zotit”)
Disa nga viktimat e përndjekjes


Bilalli ishte skllavi etiopian i Umejje bin Khalafit. Umejje dhe idhujtarët e tjerë e torturuan atë nën diellin e nxehtë të Mekkes me metoda që shkonin përtej kufijve të durimit njerëzor. Por Bilalli ishte i mbrojtur nga fuqia e tij e brendshme, të cilën s’e humbi kurrë. Dashuria për Zotin dhe për të Dërguarin e Tij i mundësuan t’i duronte këto dhimbje. Ebu Bekri e bleu atë nga i zoti dhe ia fali lirinë. Kur i Dërguari emigroi drejt Medines, Bilallin e shpalli muezzin (thirrës të ezanit) të parë të Islamit. Zëri i tij i kumbueshëm dhe i bukur jehoi nëpër Medine me thirrjen “Allah-u-Ekber” (Zoti është më i madh). Në vitet në vijim, kur çlirimi i gjithë Gadishullit Arabik përfundoi, i Dërguari i Zotit e shpalli Bilallin përgjegjës të thesarit shtetëror.


Khabab ibn el-Arati ishte një i ri njëzetvjeçar, i cili e pranoi Islamin. Ai ishte robi i fisit Zuhra. Kurejshët e torturuan atë me ditë të tëra. Ai u shpërngul drejt Medines bashkë me Profetin.


Suhaib ibn Sinani ishte zënë rob nga grekët dhe ishte shitur. Kur u bë mysliman, pjesëtarët e Kurejshit e rrahën ashpër por nuk ia lëkundën dot besimin.


Ebu Fukaiha ishte skllavi i Safvan bin Umejjes. Ai e pranoi Islamin bashkë me Bilallin dhe njësoj si ai, u tërhoq zvarrë nëpër rërën e shkretëtirës me këmbët e lidhura pas një kafshe. Edhe atë e bleu Ebu Bekri dhe ia fali lirinë. Ebu Fukaiha u shpërngul drejt Medines bashkë me Profetin por vdiq para betejës së Bedrit.


Lubina ishte një robëreshë e Mumil bin Habibit. Emin Davidari, në veprën e tij “Imazhe nga jeta e Profetit” (botuar në Kairo, 1968), thotë se Umar ibn Khattabi, që më vonë do të bëhej Kalifi i dytë i myslimanëve, e torturoi atë dhe kurdoherë që kësaj torture i jepte një pushim, thoshte: “Nuk u ndala ngase më dhimbsesh por ngase u lodha të të rrahuri..”. Pas një pushimi të shkurtër, ai vazhdonte me rrahjen. Ebu Bekri e bleu edhe atë dhe ia fali lirinë.


Zunajra ishte një robëreshë tjetër myslimane. Kur e shpalli besimin e saj, Umar ibn Khattabi dhe Ebu Xhehli e rrahën atë me radhë derisa u verbua. Autori Emin Davidar thotë se asaj iu kthye shikimi vite më pas. Këtë shërim ata ua veshën “magjive” të Muhammedit. Edhe Zunajran e bleu Ebu Bekri dhe ia fali lirinë.

Përveç këtyre, kishte edhe të tjerë myslimanë, të cilët ndonëse nuk ishin skllevër, ishin shumë të varfër e të dobët. Edhe ky grup pësoi nga torturat e mekkasve. Ndër ta ishin Ammar bin Jasiri dhe prindërit e tij. Ky i fundit u dallua në mesin e ndjekësve të Profetit për diturinë e tij dhe ishte njëri ndër hafidhët e parë të Islamit. Pas shpalljes së një vargu, ai e dëgjonte atë nga i Dërguari dhe e regjistronte në kujtesën e tij.


Përcillet se kur u shpall kapitulli “Rahman” (nr. 55), i Dërguari i pyeti ndjekësit e tij se cili prej tyre do të shkonte në Qabe për t’ua recituar publikisht idhujtarëve. Abdullah ibn Mesudi u paraqit si vullnetar, shkoi në Qabe dhe e lexoi me zë kapitullin e ri të shpallur. Pas vetë të Dërguarit, Abdullah ibn Mesudi ishte njeriu i parë, i cili e lexoi me zë Kur’anin në Qabe, para një publiku që e urrente Islamin dhe që bëri çmos që ta pengonte e ta heshtte.

Ibn Is’hak


Jahja bin Urvan bin Zubejri më përcolli nga gjyshërit e tij se pas të Dërguarit të Zotit, njeriu i parë që e lexoi me zë Kur’anin brenda Qabes ishte Abdullah ibn Mesudi... (“Jeta e të dërgurit të Zotit”)
Një pjesëtar tjetër i këtij grupi të myslimanëve të varfër ishte Ebu Dherr Giffariu. Ai i takonte fisit Giffar, i cili jetonte nga plaçkitjet. Nga disa udhëtarë, Ebu Dherri kuptoi se një profet i ri ishte shfaqur në Mekke, i cili i ftonte njerëzit të largoheshin nga idhujtaria, ta adhuronin një Zot të vetëm, të mos gënjenin dhe të mos i varrosnin të gjalla vajzat e tyre. Atij i pëlqyen këto ide dhe udhëtoi drejt Mekkes për të parë në ishin të vërteta fjalët që thuheshin për të.


Në Mekke ishte i huaj. Kishte dëgjuar se Muhammedi kishte krijuar shumë armiq duke e sulmuar idhujtarinë arabe dhe për këtë arsye kishte frikë t’i pyeste njerëzit në lidhje me të. Kështu e kaloi gjithë ditën duke ndenjur nën hijen e Qabes dhe duke i vështruar kalimtarët. Në mbrëmjen e asaj dite, Aliu kaloi aty pranë dhe vërejti se Ebu Dherri ishte i huaj. E ftoi për darkë dhe Ebu Dherri e pranoi ftesën e tij, duke ia zbuluar njëkohësisht arsyen e ardhjes së tij. Aliu, i gëzuar nga fjalët e të huajit, e çoi atë në prani të të Dërguarit, prej të cilit Ebu Dherri e mësoi Islamin. Për të, si Islami ashtu edhe i Dërguari ishin shumë tërheqës. Kjo bukuri e Islamit e magjepsi dhe ai e pranoi fenë e re. Gjëja e parë që bëri Ebu Dherri ishte mohimi publik i idhujtarisë. Ai shkoi në Qabe dhe thirri:


“S’ka Zot tjetër veç Zotit dhe Muhammedi është i Dërguari i Tij.”.


Dhe siç mund të pritej, idhujtarët e sulmuan dhe filluan ta rrihnin. Ai i shpëtoi këtij sulmi falë ndërhyrjes së Abbas-it, xhaxhait të Profetit. Ai u tha mekkasve se Ebu Dherri i takonte fisit Giffar, nëpër territorin e të cilit kalonin karvanët e tyre drejt veriut. Po t’i bënin diçka këtij njeriu, fisi i tij do ta ndërpriste rrugën për në Siri.


Ebu Dherr Giffariu është njëri nga njerëzit më të pazakontë në historinë e Islamit. Ai ishte një njeri sypatrembur dhe shumë i sinqertë e i drejtpërdrejtë në fjalët e tija. Për të Muhammedi thoshte: “Qielli s’ka mbuluar një njeri më të sinqertë se Ebu Dherri”. Frika nga dhuna e Kurejshit nuk i ktheu këto shpirtra të shenjtë dhe heroikë nga pranimi i tyre i Islamit dhe ata lanë gjurmë të thella në historinë e kësaj feje.

Ndër myslimanët e hershëm ishte edhe Masab ibn Umari, një kushëri i babait të Muhammedit. Shumë vite më vonë, në Besëlidhjen e parë të Akabes, banorët e Jethribit do t’i kërkonin Profetit që t’u dërgonte një mësues të Kur’anit dhe pikërisht ai do të ishte zgjedhja e Muhammedit. Kjo gjë e bëri atë “zyrtarin” e parë të Islamit. Ai ishte poashtu edhe flamurtari i ushtrisë myslimane në betejën e Uhudit, në të cilën ra dëshmor.

Nëse ndonjë pjesëtar i një familjeje mekkase e pranonte Islamin, ai përjashtohej përjetësisht nga familja e tij, pa shpresën për t’u kthyer ndonjë ditë. Për këtë arsye, shumë mekkas e shihnin Islamin si një “forcë përçarëse”, e cila i shkatërronte familjet e tyre. Shumë prej tyre vendosën se duhet ta parandalonin përhapjen e këtij fenomeni. Por ata nuk gjetën ndonjë mënyrë efektive për ta ndalur Islamin, përveç përdorimit të dhunës. Ata e shihnin se sikur të mos vepronin sa më shpejt dhe me vendosmëri, nuk ishte aq e largët dita kur çdo shtëpi e Mekkes do të kthehej në fushëbetejë ndërmjet pjesëtarëve të saj që e ndiqnin fenë e vjetër dhe atyre që e kishin pranuar Islamin.

Kishte edhe të tillë në mesin e mekkasve, që mendonin se Muhammedi i bënte gjithë këto gjëra vetëm nga ambicia e tij për pushtet. Të gjithë u mblodhën dhe kërkuan një zgjidhje që do t’i sillte një fund të shpejtë këtij problemi. Pas një diskutimi të gjatë, vendosën që Utbe-ja, njëri nga prijësit e Kurejshit, të takohej me Muhamemdin dhe të përpiqej ta bindte për t’u tërhequr nga rruga e tij. Utbe ishte i njohur për aftësinë e tij për t’i bindur njerëzit.

Ai e thirri të Dërguarin dhe i tha: “O Muhammed! Mos e mbill farën e urrejtjes dhe përçarjes mes arabëve. Pusho së mallkuari perënditë dhe perëndeshat, të cilat stërgjyshërit tanë i kanë adhuruar për shekuj dhe që ne i adhurojmë sot. Në është pushteti qëllimi yt, ne jemi gati të të pranojmë ty si sovran të Mekkes. Në do pasuri, mjafton të na thuash dhe ne do të ta falim atë që kërkon. Dhe në do grua nga ndonjë familje fisnike, vetëm thuaja emrin dhe ne menjëherë do t’të martojmë me të”.
Muhammedi i dëgjoi të gjitha fjalët e Utbes por në vend që të shfaqte interesim për gjërat që i ofroi ky i fundit, vetëm ia recitoi kapitullin “Sexhde” (kapitull 32-të i Kur’anit) që ishte shpallja më e re hyjnore. Kur mbaroi me recitimin, Utbe-ja u kthye tek Kurejshi dhe u tha se duhej ta linin të qetë Muhammedin dhe të mos e ngacmonin më tej. Ai gjithashtu u tha se sikur Muhammedi të dështonte në misionin e tij, Kurejshi nuk do të humbte gjë. Por sikur t’ia dilte mbanë, ata do të kishin hise në fuqinë dhe në lavdinë e tij.


Por Kurejshi nuk i pranoi këshillat e Utbes për të qenë i përmbajtur ndaj Muhammedit dhe ndaj ndjekësve të tij. Ata vazhduan me përndjekjen e myslimanëve si më parë dhe gjithë kohës u përpoqën për të gjetur një metodë më të mirë për ta ndalur hovin e Islamit, me të parë se dhuna që ushtronin nuk jepte fryte.


Muhammedi ishte i mbrojtur nga xhaxhai i tij Ebu Talibi dhe për sa kohë që të ishte gjallë ky i fundit, paganët nuk do të guxonin ta preknin. Disa prej tyre menduan se mund ta bindnin Ebu Talibin që në emër të solidaritetit fisnor, ta tërhiqte mbrojtjen e tij nga Muhammedi. Në fund të fundit, solidariteti i fisit ishte një gjë tepër e rëndësishme, të cilën as Ebu Talibi nuk mund të mos e mendonte, edhe përkundër dashurisë së madhe që ushqente për të nipin.


Kurejshi dërgoi tek Ebu Talibi një grup të përbërë nga figurat kryesore të fisit. Këta i kërkuan Ebu Talibit që në emër të solidaritetit fisnor të Kurejshit, ta tërhiqte mbrojtjen e tij nga Muhammedi, i cili po e shkatërronte pikërisht këtë.


Por Ebu Talibit as që i kalonte nëpër mendje që ta linte Muhammedin të pambrojtur. Ai vetëm sa i kënaqi të dërguarit e Kurejshit me fjalë të bukura dhe me lëvdata, për t’i kthyer më në fund duarbosh.


Edhe këta të fundit e kishin të qartë se kjo përpjekje ishte një dështim i radhës për ta por nuk u dorëzuan dhe bënë një tjetër përpjekje për ta prishur marrëdhënien mes Ebu Talibit dhe Muhammedit. Një delegacioni ri u dërgua tek Ebu Talibi bashkë me një të ri të pashëm, të quajtur Ammara ibn Velid, të cilin ia ofruan Ebu Talibit të bëhej djali i tij në shkëmbim të Muhammedit.


Ebu Talibi duhet të ketë qeshur me këtë “tregti” të Kurejshit. A mund vallë të besonin se ai do t’ua jepte djalin e tij që ta vrasin dhe në vend të tij, ta merrte njërin nga bijtë e tyre? Ideja ishte qesharake dhe Ebu Talibi, me delikatesën e tij, i ktheu përsëri duarbosh.
Me këtë dështoi edhe përpjekja e dytë e Kurejshit për ta detyruar Ebu Talibin ta dorëzonte Muhammedin. Kur u zgjuan nga ndikimi i kësaj përpjekjeje të fundit, e kishin kuptuar tashmë se përpjekjet paqësore për ta zgjidhur problemin ishin të pamundura. Andaj vendosën të merrnin masa më drastike.


Të mllefosur sa më s’ka, prijësit e Kurejshit morën një qëndrim më të ashpër dhe i dërguan Ebu Talibit një delegacion të tretë. Kërkesa e tyre ishte dorëzimi i Muhammedit. Prijësit i thanë Ebu Talibit se kishte dy zgjedhje: ose do t’ua dorëzonte Muhammedin ose do t’i shijonte pasojat e një refuzimi të tillë.


Ebu Talibi ishte një njeri fytyrëqeshur dhe i hareshëm por kjo ditë ishte një ditë e errët për të. E dinte se Kurejshi e kishte shumë seriozisht kësaj radhe. Andaj e thirri Muhammedin, i rrëfeu për ultimatumin e Kurejshit dhe shtoi: “O shpirti i xhaxhait! Mos më ngarko me një barrë që është përtej fuqisë sime!” Muhammedi ia ktheu: “Xhaxha, dije se sikur Kurejshi të ma falte diellin në dorën e djathtë dhe hënën në të majtën, nuk do të pushoj së shpalluri Njëshmërinë e Zotit. Në këtë rrugë, o do t’ia dal mbanë dhe Islami do ngadhnjejë o do të vdes duke u përpjekur”.


Qëllimi i Ebu Talibit nuk ishte ta pengonte Muhammedin nga shpallja e Islamit por ta shihte vendosmërinë e tij. Përgjigja e hapur dhe e vendosur e Muhammedit e la të kënaqur dhe i tha: “Shko biri im dhe bëj ç’të duash! Askush s’ka për të të prekur.”..

Sir William Muir

...por mendimi se mbrojtësi i tij mund ta linte në baltë e pushtoi Muhammedin, ai filloi të qante dhe u ngrit për të dalë. Atëherë Ebu Talibi i thirri: “O djali i tim vëllai! Kthehu prapa!” Muhammedi erdhi prapë pranë tij dhe Ebu Talibi i tha: “Shko në paqe nipi im dhe thuaje fjalën që do. Për Zotin, asnjëherë s’kam për të të lënë vetëm” (“Jeta e Muhammedit”, botuar 1877).

Muhammed Husejn Hajkal


Ebu Talibi tha: “Shko nipi im dhe thuaje atë që do. Për Zotin s’kam për të të dorëzuar kurrë në duart e armiqve të tu..”. Ebu Talibi ua shpalli vendimin e tij Hashimitëve dhe bijve të Muttalibit dhe u foli me lëvdata për pozitën e lartë të Muhammedit. Ai u kërkoi të gjithëve që ta mbronin Muhammedin nga Kurejshi. Të gjithë u betuan se do ta mbronin përveç Ebu Lehebit, i cili e shpalli hapur armiqësinë e tij dhe faktin se do t’i bashkëngjitej palës tjetër.
Kurejshi i persekutoi ndjekësit e Muhammedit në të gjitha mënyrat e mundshme. Muhammedi u shpëtoi këtyre dhunimeve vetëm falë mbrojtjes së Ebu Talibit, fisit të Hashimitëve dhe bijve të Muttalibit (“Jeta e Muhammedit”).

Të zhgënjyer dhe të dëshpëruar nga manovrat e Ebu Talibit, idhujtarëve mekkas po u harxhohej durimi. Pas dështimit të përpjekjes së tyre të tretë , ata e shfaqën me plot forcë zemërimin e tyre dhe filluan t’i sulmonin myslimanët e pambrojtur. Qëllimi i tyre ishte shkatërrimi i kësaj feje të re nëpërmjet dhunës dhe frikës.

Viktimat e para të mizorisë pagane ishin ata myslimanë që nuk ishin pjesëtarë të ndonjë fisi mekkas. Jasiri, e shoqja Sumejje dhe djali i tyre Ammari ishin të tillë. Në Mekke ata ishin “të huaj”, të cilët nuk e gëzonin mbrojtjen e asnjë fisi. Që të tre u torturuan nga Ebu Xhehli dhe grupi i tij. Sumejjeja vdiq derisa e torturonin dhe me këtë e fitoi titullin e dëshmores së parë të Islamit. Pak kohë pas saj, edhe i shoqi u torturua deri në vdekje dhe u bë dëshmori i dytë i kësaj feje.

Kurejshi tashmë i kishte njollosur duart me gjakun e të pafajshmëve. Në listën e dëshmorëve të Islamit, Sumejje dhe i shoqi Jasiri janë ndër më të lartit. Ata u vranë pa ndonjë arsye tjetër përveç devotshmërisë së tyre ndaj Zotit dhe dashurisë që ushqenin për Profetin Muhammed. Ata myslimanë që më vonë do të vriteshin në betejat e Bedrit dhe të Uhudit, kishin pas vetes një ushtri që mund t’i mbronte dhe t’i përkrahte. Por Jasiri dhe gruaja e tij nuk kishin askënd, nuk ishin të armatosur dhe ishin pa dyshim martirët më të pambrojtur që pati Islami. Duke i sakrifikuar jetët e tyre, ata e theksuan vërtetësinë e Islamit dhe i dhanë forcë kësaj lëvizjeje. Ata e bënë sakrificën dhe martirizimin një pjesë integrale të doktrinës së kësaj feje.

Bilalli, Khabab ibn Arati, Suhaib Rumiu dhe të tjerë myslimanë të pambrojtur u shtruan mbi rërën e nxehtë dhe u rrahën me kamxhikë. Atyre nuk u jepej as bukë e as ujë, duke shpresuar se etja dhe uria do t’i detyronin ta mohonin Islamin dhe të distancoheshin nga Muhammedi.

Kur pjesëtarët e Kurejshit e gjenin të vetmuar Muhammedin, ata e sulmonin edhe atë. Por nuk e vrisnin dot sepse një akt i tillë do t’i fuste në gjak me Hashimitët dhe do të ishte fillimi i një lufte civile.

Një ditë Muhammedi shkoi në Qabe për ta lexuar Kur’anin. Teksa recitonte, përnjëherë e rrethuan idhujtarët dhe filluan ta rrihnin. Mbase do ta dëmtonin shumë më tepër sikur të mos arrinte Harith ibn Ebi Hala, nipi dhe djali i adoptuar i Hatixhes, e cili po kalonte andej pari dhe ndërhyri për ta mbrojtur të Dërguarin nga dhuna e politeistëve.


Harithi i dëboi idhujtarët me grushte e me shqelma. Me shumë gjasa, edhe ai mbante me vete një shpatë si të gjithë arabët. Por nuk e nxori shpatën e tij nga këllëfi për të mos derdhur gjak në Qabe. Por gjatë konfliktit me idhujtarët, njëri prej tyre e nxori një thikë të vogël dhe e plagosi në disa vende. Harithi ra përtokë, i mbuluar nga gjaku i tij dhe vdiq nga plagët që mori në gjoks, në shpatulla dhe në tëmth. Ai ishte myslimani i parë që u vra në rrethinat e Qabes.

Ai ishte një djalë shtatëmbëdhjetëvjeçar, i cili jetën e vet e bëri mburojë për të Dërguarin e Zotit. Ai ishte viktima më e re e dhunës gjithnjë në rritje të idhujtarëve. Me vdekjen e tij, ai u bë dëshmori i tretë i Islamit. Vdekja e tij në një moshë aq të re e zymtoi jashtë mase Profetin.

Historianët arabë janë disi të heshtur në lidhje me këtë temë por shumë konflikte të përgjakshme duhet të kenë ndodhur ndërmjet myslimanëve dhe idhujtarëve përpara se Profeti të shpërngulej për në Medine. Ebu Talibi e mbrojti Muhammedin derisa ishte gjallë. Pas vdekjes së tij, këtë detyrë e mori përsipër djali i tij Aliu.

Aliu ishte akoma një adoleshent kur u bë truproja e Muhammedit. Pas vrasjes së Harith ibn Ebi Hala-së në Qabe, Aliu e shoqëronte mësuesin e tij kurdoherë që ai dilte në rrugë dhe përherë qëndronte mes tij dhe armiqve. Nëse ndonjë njeri i dhunshëm i afrohej në mënyrë të dyshimtë Muhammedit, Aliu reagonte menjëherë dhe e largonte prej tij.

D.S.Margoliouth

Personat, konvertimi i të cilëve në Islam ishte më i mirëpritur ishin burrat me trup të fuqishëm, sepse shumë shpesh duhet të kenë ngjarë konflikte fizike në Mekke përpara Shpërnguljes. Përndryshe, do të ishte krejtësisht e pashpjegueshme se si myslimanët arritën të nxirrnin nga radhët e tyre luftëtarë aq të aftë menjëherë pas shpërnguljes në Medine. Luftëtarët e aftë duhet të kishin ushtruar diku dhe historia nuk flet për asnjë konflikt të jashtëm të mekkasve në këtë periudhë (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, Londër, 1931).

Mekkeja vërtet nuk kishte luftëra të jashtme në kohën para shpërnguljes së Profetit në Medine por beteja dhe konflikte të vogla ngjanin brenda qytetit. Pikërisht në këto “fushëbeteja”, luani i ri Aliu i zhvilloi aftësitë e tija luftarake. Këto “beteja” në Mekke ishin nga një provë për rolin që do ta luante pas disa vitesh në Medine, gjatë konflikteve të armatosura të Islamit me idhujtarinë. Ishte po ashtu në këto ditë para shpërnguljes që Aliu u bë “vija e parë e frontit” në mbrojtjen e Islamit. Në të vërtetë, ai do të ishte në të njëjtën kohë edhe vija e dytë edhe vija e fundit e kësaj mbrojtjeje. Ai është i vetmi që mbeti i palëkundur në këtë detyrë deri në fund të jetës së tij.
Kurejshi i dhunonte myslimanët e pambrojtur në Mekke me shpresën se ata do ta mohonin Islamin e do të tërhiqeshin nga rruga e tyre. Por kjo përpjekje dështoi. Asnjëri nga këta “varfanjakë të dobët” nuk e la Islamin dhe nuk u dorëzua. Rrethanat ekstreme mund ta thyejnë edhe vendosmërinë e njerëzve më të fuqishëm por myslimanët nuk u thyen edhe në kohët kur rrethanat i kishin arritur kufijtë më të largët. Ishte pikërisht Islami që i mbante të bashkuar. Për këta myslimanë të “varfër e të dobët”, Islami kishte një efekt “dehës”. Ai u kishte dhënë jetë, i kishte falur kuptim ekzistencës së tyre, u kishte dhënë një qëllim drejt të cilit hapëronin dhe u kishte hapur horizonte të reja. Andaj ata nuk i lakmoheshin sigurisë, rehatisë dhe lukseve të jetës. Madje disa prej tyre, si Sumejje-ja dhe i shoqi, nuk i lakmoheshin as jetës. Ata vdiqën por nuk bënë kompromis me të pavërtetën.

Zoti qoftë i kënaqur me këta shpirtra fisnikë dhe i bekoftë ata! Siç do të kuptonte më vonë edhe Kurejshi, besimi dhe vendosmëria e tyre ishte po aq e pathyeshme sa ç’ishin besimi dhe vendosmëria e mësuesit dhe udhëheqësit të tyre Muhammedit, të Dërguarit të Zotit. Ata ishin diamantë që Muhammedi i gjeti ndër gurët e botës. Ata ishin të paktë në numër por të paçmueshëm në vlerën e tyre.

8. Dy shpërnguljet e myslimanëve për në Abisini (vitet 615-616)


Muhammedi (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij) nuk i mbronte dot ndjekësit e tij, ndonëse i ndante me ta dhimbjet dhe vuajtjet e tyre, të cilat i përjetonin vetëm ngase thoshin se “Zoti është Një”. Kur dukej se dhuna e idhujtarëve ndaj myslimanëve nuk do të pushonte së shpejti, ai u tha ndjekësve të tij të largoheshin nga Mekkeja dhe të strehoheshin në Abisini (Etiopia e sotme), një shtet i cili sundohej nga një mbret i krishterë, i njohur për drejtësinë dhe për përshpirtshmërinë e tij. Pas këtij urdhri, një grup myslimanësh, i përbërë nga njëmbëdhjetë burra dhe katër gra, u nisën nga Mekkeja për në Abisini. Në grup binin në sy Osman bin Affani, Kalifi i ardhshëm i myslimanëve, e shoqja Rukajja dhe Zubejr bin Avvami, një kushëri i Profetit. Muhammedi e emëroi Osman bin Mazunin si udhëheqës të grupit.

Ibn Is’hak


Ndonëse vetë ishte nën mbrojtjen e xhaxhait të tij, kur i Dërguari i pa vuajtjet e ndjekësve të vet dhe faktin se nuk i mbronte dot, u tha: “Po të shkoni në Abisini do të ishte më mirë për ju sepse mbreti i atjeshëm nuk lejon padrejtësi. Ajo është një tokë miqësore për ju, derisa Zoti t’ju shpëtojë nga këto vuajtje”. Pas kësaj, ndjekësit e tij shkuan në Abisini, duke e pasur frikë idhujtarinë dhe duke u strehuar tek Zoti me fenë e tyre. Ky ishte hixhreti i parë në Islam.. (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

Shpërngulja e parë ishte në vitin e pestë të Shpalljes, që përkon me vitin 615 të erës sonë. Mbreti i Abisinisë i priti mirë refugjatët myslimanë të Mekkes në mbretërinë e tij. Ai u dha strehim dhe ata jetuan të qetë, të sigurt dhe të lirë për të bërë adhurim. Pas rreth një viti, myslimanët në Abisini dëgjuan thashetheme se Kurejshi e kishte pranuar Islamin. Po të ishte e vërtetë, atëherë do të thoshte se nuk kishte arsye që ta vazhdonin jetën në ekzil. Malli për vendin e tyre i kishte kapluar tashmë dhe ata u nisën drejt Mekkes. Por kur arritën atje, kuptuan se Kurejshi jo vetëm që s’e kishte pranuar Islamin por ishte bërë akoma më i ashpër në përndjekjen e myslimanëve. Andaj ata u larguan edhe njëherë nga Mekkeja bashkë me disa emigrantë të tjerë që iu bashkëngjitën grupit. Kësaj radhe ishin 83 burra dhe 18 gra. Si udhëheqës të grupit Profeti e zgjodhi kushëririn e tij Xhafer ibn Ebu Talibin, vëllain e madh të Aliut.


Emigrimi i dytë i myslimanëve drejt Abisinisë ishte në vitin e gjashtë të Shpalljes, që përkon me vitin 616 të erës sonë. Kjo shpërngulje e dytë për në Abisini dhe pranimi i tyre miqësor në këtë mbretëri, e alarmoi Kurejshin. Ata kishin frikë se myslimanët mund të rriteshin në fuqi duke krijuar aleatë të rinj dhe një ditë të ktheheshin në Mekke e t’i sfidonin ata. Për ta parandaluar këtë rrezik potencial, ata vendosën të dërgonin një delegacion drejt oborrit të mbretit abisinian për t’i kërkuar që t’i ekstradonte myslimanët.

Refugjatët myslimanë, të cilët kishin shpresuar se do të liheshin të qetë, u befasuan me ardhjen në kryeqytetin abisinian të një të delegacioni nga Mekkeja, të udhëhequr nga një person i quajtur Amr ibn As. Ai kishte sjellë dhurata të shumta për mbretin dhe për këshilltarët e tij. Kur i pranoi të dërguarit e Kurejshit, ata i thanë mbretit se myslimanët në Abisini nuk ishin refugjatë por njerëz që iknin nga drejtësia dhe ligji. Me këtë pretekst, ai kërkoi që të ekstradoheshin drejt Mekkes. Megjithatë, mbreti kërkoi ta dëgjonte edhe palën tjetër përpara se të sillte një vendim dhe për këtë qëllim, e thirri Xhafer ibn Ebu Talibin në pallatin e tij, që ky i fundit t’i përfaqësonte myslimanët.

Xhaferi bëri një mbrojtje të shkëlqyer. Ajo që jepet në vijim, është një përmbledhje e shkurtër e fjalimit të tij në pallatin mbretëror të Abisinisë, si përgjigje e pyetjeve të mbretit:

“O mbret! Ne ishim njerëz injorantë dhe jetonim si kafshët e egra. Të fuqishmit nga mesi ynë jetonin duke i shkelur të dobëtit. Nuk ndiqnim kurrfarë ligji dhe nuk njihnim kurrfarë autoriteti përveç atij të forcës. I adhuronim idhujt e bërë nga guri dhe druri dhe nuk dinim asgjë për dinjitetin njerëzor. Por pastaj, Zoti na dërgoi si mëshirë një të Dërguar të tij, i cili ishte njëri nga ne. Ai ishte i njohur për sinqeritetin dhe për moralin e pastër. Karakteri i tij ishte shembullor dhe vinte nga një gjak fisnik. Ai na ftoi drejt adhurimit të një Zoti dhe na e ndaloi adhurimin e idhujve. Na këshilloi që ta themi të vërtetën e t’i mbrojmë të dobëtit, të varfrit, vejushat dhe jetimët. Ai na urdhëroi t’i nderonim gratë dhe të mos bënim shpifje. Ne iu bindëm dhe i ndoqëm mësimet e tija. Shumica e njerëzve në tokën tonë janë akoma idhujtarë dhe janë të zemëruar me ne ngase e ndjekim këtë fe të re që quhet Islam. Ata filluan të na përndjekin dhe ishte pikërisht dëshira për t’i shpëtuar kësaj përndjekjeje që na solli në mbretërinë tuaj”.

Kur Xhaferi e mbaroi fjalimin e tij, mbreti i kërkoi të lexonte me zë disa vargje që iu shpallën Profetit të myslimanëve. Si përgjigje, Xhaferi i recitoi disa vargje nga kapitulli “Merjem” (Maria), i nëntëmbëdhjeti me radhë në Kur’an. Pasi i dëgjoi këto vargje, mbreti tha se burimi i tyre ishte i njëjtë me atë të Ungjijve. Pastaj ai shpalli se i besonte fjalët e tija dhe si për ironi të Amr ibn As-it, shtoi se myslimanët ishin të lirë të jetonin në mbretërinë e tij për sa kohë që të kishin dëshirë.

Por Amr bin Asi kishte një strategji tjetër kundër fjalëve të Xhaferit, tek e cila kishte shumë besim. Ditën tjetër erdhi në oborrin mbretëror dhe i tha mbretit që ta tërhiqte mbrojtjen e tij nga myslimanët me pretekstin se ata e mohonin natyrën hyjnore të Krishtit dhe thoshin se ai ishte një njeri si të tjerët. Kur u pyet në lidhje me këtë, Xhaferi u përgjigj: “Besimi ynë për Jezusin është ajo që na ka mësuar Zoti dhe i Dërguari i tij. Ai është një rob i Zotit, një Profet i Tij, një Shpirt nga Ai dhe Urdhri i Tij i drejtuar Marisë, virgjëreshës së pastër..”..

Mbreti ia ktheu: “Jezusi është pikërisht i tillë siç e përshkrove ti dhe asgjë më tepër.”. Pastaj duke u folur myslimanëve, tha: “Shkoni në shtëpitë tuaja dhe jetoni të qetë. Kurrë nuk kam për t’ju dorëzuar në duart e armiqve tuaj”. Ai refuzoi t’i ekstradonte myslimanët, ia ktheu dhuratat Amr ibn As-it dhe i lejoi të largohej.

Washington Irving

Në mesin e refugjatëve për në Abisini ishte Xhaferi, djali i Ebu Talibit dhe vëllai i Aliut, pra kushëriri i parë i Muhammedit. Ai ishte një njeri me gojëtari të fortë dhe me një pamje të hijshme. Qëndroi përpara mbretit të Abisinisë dhe ia shpjegoi doktrinat e Islamit ashtu si u kishte hije. Mbretit, i cili ishte një i krishter nestorian, iu dukën aq të afërta këto doktrina me ato të besimit të tij dhe aq të kundërta me idhujtarinë e Kurejshit, sa jo vetëm që nuk i dëboi, por i mori akoma më shumë nën mbrojtjen e tij myslimanët dhe duke ia kthyer dhuratat Amr bin As-it, i kërkoi të largohej nga pallati (“Jeta e Muhammedit”).





Myslimanët qëndruan në Abisini për vite me radhë dhe jetuan të qetë. Pas trembëdhjetë vjetësh, në vitin e shtatë pas Hixhrit (628 i erës sonë), ata u kthyen prapa, tashmë jo në Mekke por në Medine. Arritja e tyre përkon me pushtimin e kështjellës së Hajberit nga myslimanët. Xhafer ibn Ebu Talibi ishte prijësi i atyre që kishin emigruar drejt Abisinisë në vitet 615 dhe 616. Ai është i vetmi nga Hashimitët që u largua nga Mekkeja. Të gjithë të tjerët nga kjo familje mbetën në Mekke.

Montgomery Watt


Përveç dy përjashtimeve, të gjithë myslimanët e hershëm që mbetën në Mekke (dhe nuk emigruan drejt Abisinisë) u takonin pesë fiseve, në krye të të cilëve ishin Hashimitët. Ky grup ishte një formë e ringjallur e “Lidhjes së të Virtytshmive”. Për këtë arsye, ishte zemra e opozitës kundër tregtarëve të mëdhenj, me praktikat e tyre monopoliste (“Muhammedi, Profet dhe burrë shteti”, 1961).

[ArtanMasa]

Vazhdimi…

9. Hamza e pranon Islamin (viti 615)


I Dërguari i Zotit, ndonëse i sigurt nën mbrojtjen e xhaxhait të tij Ebu Talibit, nuk ishte i mbrojtur nga ofendimet dhe talljet e idhujtarëve. Kurdo që të gjenin një mundësi për ta ngacmuar, ata e përdornin atë deri në fund. Në një rast, Ebu Xhehli e gjeti vetëm dhe e ofendoi me fjalë të ndyra. Por po atë mbrëmje, Hamza ibn Abdu’l Muttalibi u kthye nga gjuetia dhe robëresha e tij i tregoi për ofendimet e Ebu Xhehlit ndaj Muhammedit dhe për durimin e këtij të fundit, të cilin e kishte dëshmuar me sytë e saj.


Hamza ishte luftëtar, gjuetar dhe ishte pak i interesuar për çështjet e përditshme të qytetit. Por sjellja e Ebu Xhehlit ndaj nipit të tij e zemëroi aq shumë, sa e mori harkun e tij dhe shkoi në mbledhjen e Kurejshit ku Ebu Xhehli ua rrëfente ndodhitë e ditës miqve të tij. Hamza e goditi me harkun e tij në kokë, ia gjakosi ballin dhe tha: “Edhe unë u bëra mysliman”. Kjo ishte një sfidë për Ebu Xhehlin, i cili kuptoi se heshtja ishte më e mirë se trimëria dhe për këtë arsye nuk iu përgjigj Hamzës, duke i ndalur edhe miqtë e tij.
Betty Kelen


Hamza, xhaxhai i Muhammedit, ishte një njeri i fuqishëm dhe më i spikaturi nga Kurejshi për luftë dhe për sporte. Kohën e kalonte kryesisht në gjueti në kodrinat rreth Mekkes. Një ditë, kur u kthye nga gjuetia me harkun që i varej në krah, robëresha e tij i tha se Ebu Xhehli e kishte ofenduar nipin e tij.
Durimi i Hamzës kishte arritur në pikën e fundit. Atij i pëlqente Muhammedi, ndonëse shpesh nuk e kuptonte atë. Me të shpejtë shkoi në Qabe, ku e pa Ebu Xhehlin duke ndenjur mes shokësh. E ngriti harkun e tij të rëndë dhe i dha një të goditur në kokë. “Do ta ofendosh prapë sikur unë t’i bashkëngjitem fesë së tij?”, i bërtiti duke i shfaqur muskujt e tij të fuqishëm përpara hundëve të Kurejshit. Hamza u bë mysliman dhe kjo i dha fuqi fesë. Pas kësaj, disa prej Kurejshit ishin më të kujdesshëm kur e quanin Muhammedin poet... (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”, 1975)

Hamza u bë një mysliman i devotshëm dhe një luftëtar i Islamit. Ai do të ishte shok lufte i nipit tjetër të tij Aliut. Ishin pikërisht këta të dy që do ta vrisnin shumicën e prijësve të Kurejshit në betejën e Bedrit, e cila do të bëhej pas disa vitesh. Në betejën e Uhudit, Hamza e vrau në dyluftim flamurtarin e dytë të paganëve dhe pasi ata sulmuan, ai u fut në mesin e tyre duke i shkatërruar. Derisa ishte duke i shpërndarë radhët e tyre, u godit me shtizë nga Vahshiu, një skllav abisinian. Vahshiu ishte sjellë në fushëbetejë nga Hindi, gruaja e Ebu Sufjanit dhe nëna e Muavijes, vetëm për këtë qëllim. Hamza ra në tokë dhe vdiq në vend.

Pas disfatës së myslimanëve, Hindi dhe disa të tjerë nga Mekkeja i copëtuan trupat e myslimanëve. Ajo e preu barkun e Hamzës, ia nxori mëlçinë dhe e hëngri. Ajo ia preu edhe hundën, veshët, duart e këmbët dhe të gjitha i vari në një “qafore”, me të cilën hyri në Mekke si të ishte një trofe lufte. Muhammedi u pikëllua jashtë mase për vdekjen dhe për masakrimin e trupit të një besniku të tillë të Islamit siç ishte Hamza. Atij ia fali titujt “Luan i Zotit” dhe “Prijës i Dëshmorëve”.

Hamza e pranoi Islamin në vitin e pestë pas Shpalljes.

10. Bojkoti ekonomik dhe shoqëror kundër Hashimitëve (vitet 616-619)


Vitit të gjashtë të Shpalljes po i afrohej fundi. Paganët kishin shpenzuar tashmë tre vjet në betejën e tyre kundër Islamit. Ata kishin shfaqur një armiqësi dhe dhunë të pashoqe ndaj myslimanëve por kishin arritur shumë pak rezultate. I kishin përdorur të gjitha armët kundër tyre, duke nisur nga përpjekja për t’i korruptuar deri tek përpjekja për t’i bindur, nga talljet dhe ofendimet deri të kërcënimet dhe përdorimi i dhunës, por të gjitha pa ndonjë rezultat konkret. Fuqia e besimit të myslimanëve i kishte lënë të dëshpëruar.

Dështimet e tyre të vazhdueshme i detyruan që ta rivlerësonin situatën e Muhammedit dhe të Islamit dhe disa prej tyre u përpoqën ta shihnin problemin nga një këndvështrim i ri. Gjatë kërkimit të tyre për një zgjidhje, ata dalngadalë e kuptuan se armiku i tyre i vërtetë nuk ishte grupi i myslimanëve të pambrojtur dhe të varfër në Mekke. E kuptuan se armiku i vërtetë i politeistëve dhe i idhujtarëve të Mekkes ishte Ebu Talibi. Në fund të fundit, ishte pikërisht ai që e mbronte me ngulm dhe me kujdes Muhammedin dhe Islamin. Vetë myslimanët, në anën tjetër, nuk kishin fuqi të mjaftueshme për ta mbrojtur Muhammedin, për të mos përmendur se ata vetë ishin në gjendje të mjerueshme dhe në nevojë mbrojtjeje. Suksesi i tyre në identifikimin e armikut të vërtetë pati ndikim tek prijësit e Kurejshit dhe u ndihmoi atyre të hartonin një strategji të re në luftën kundër Islamit.

Abd’al-Rahman Azzam

Më në fund, oligarkia mekkase vendosi dëshpërimthi të merrte masa kundër Ebu Talibit. Sipas tyre, ai ishte mbrojtësi i vërtetë i blasfemisë, ndonëse akoma përkrahës i sistemit mekkas dhe i pakonvertuar në fenë e Muhammedit. Ata vendosën që t’i dërgonin një ultimatum...(”Mesazhi i përjetshëm i Muhammedit”, Londër, 1964).

Në të kaluarën, Kurejshi kishte bërë përpjekje për ta izoluar Muhammedin nga fisi i tij dhe shpresonte se do të mund ta bindte ose ta trembte Ebu Talibin që ta tërhiqte nga i nipi dhe nga Islami mbrojtjen e fisit. Po t’ia dilnin mbanë ta izolonin Muhammedin nga mbrojtja e fisit të tij, ata ishin të bindur se do të mund ta zgjidhnin këtë problem kaq kompleks duke e eliminuar atë fizikisht.

Por Ebu Talibi nuk i lejoi Kurejshit që ta izolonte atë. Jo vetëm që ai vetë qëndroi në mbrojtje të nipit të tij, por e aktivizoi gjithë fisin e Hashimitëve pas vetes. Hashimitët ishin të bashkuar në mbrojtjen e Muhammedit dhe përballë këtij uniteti, Kurejshi ishte i pafuqishëm për të bërë ndonjë gjë. Pas shumë diskutimesh, prijësit e Kurejshit arritën në përfundimin se pathyeshmëria e Hashimitëve kërkonte masa më drastike dhe vendosën të mos e izolonin vetëm Muhammedin por gjithë fisin e tij. Ishte e pashmangshme që çdo përpjekje për t’i izoluar Hashimitët të çonte në polarizim të grupeve brenda Mekkes. Të gjithë në Mekke do të duhet të deklaroheshin “pro” ose “kundër” Hashimitëve. Por shumë shpejtë u pa qartë se në këtë konfrontim, Hashimitët do të mbeteshin të vetëm përballë gjithë arabëve.

Muhammed Husejn Hajkal


Është gati e pamundur të paramendohen përmasat e përpjekjeve të Kurejshit për ta luftuar Muhammedin dhe vendosmëria e tyre e palëkundur për vite me radhë. Ata e kërcënuan Muhammedin bashkë me familjen e tij dhe u tallën me të dhe me porosinë që kishte sjellë duke i ofenduar edhe ndjekësit e tij. Ata i aktivizuan të gjithë poetët e tyre që ta kritikonin me fjalët e tyre më të mprehta dhe t’ia drejtonin Muhammedit shprehjet më të pamëshirshme. Ata e sulmuan atë dhe ndjekësit e tij. U përpoqën ta blenin me para, me pozita e me fuqi, gjëra të cilave as njerëzit më të fuqishëm nuk u rezistojnë dot. Kurejshi jo vetëm që i dëboi ndjekësit e Muhammedit nga shtëpitë e tyre por ua pengoi edhe tregtinë, me qëllim që t’i varfëronte edhe më. Ata e kërcënuan Muhammedin dhe ndjekësit e tij se do të përballeshin me një luftë të përgjakshme. Si një përpjekje të fundit, ata nisën një bojkot që kishte për qëllim t’i bënte të vdisnin nga uria... (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

Disa ditë para fillimit të vitit të shtatë të Shpalljes, prijës të fiseve të ndryshme të Kurejshit organizuan një mbledhje solemne në “ndërtesën bashkiake” të Mekkes dhe me konsensus, e nënshkruan një dokument sipas të cilit Hashimitët do të përballeshin me një bojkot shoqëror dhe ekonomik, përderisa nuk e dorëzonin Muhammedin. Ata u betuan se nuk do të blenin asgjë prej tyre dhe se asgjë nuk do t’u shisnin. Gjithashtu u ndaluan edhe martesat me pjesëtarët e Hashimitëve. Pastaj këtë dokument ua dërguan edhe fiseve të tjera për t’u kërkuar përkrahje. Kur të gjithë fiset e nënshkruan, ky dokument u var në mënyrë solemne në murin e Qabes si një provokim i qartë.

Ebu Talibi e shihte qartë se një stuhi po drejtohej nga Hashimitët. Atmosfera në Mekke ishte bërë aq e tendosur sa Hashimitët ndjeheshin të rrezikuar. Ebu Talibi e shihte se nuk ishte një ide e mençur që të mbeteshin në qytet, ku armiku çdo çast mund t’ua vinte zjarrin shtëpive të tyre. Andaj, për hir të sigurisë së fisit të tij, ai vendosi që të largoheshin nga Mekkeja dhe të strehoheshin në një kanjon në rrethinat e Mekkes, i cili më vonë do të njihej si “Sh’ib Ebu Talib” (Lugina e Ebu Talibit). Ky vend u ofronte një mbrojtje natyrore dhe ishte më i sigurt sesa shtëpitë e tyre në qytet, të cilat nuk ishin të mbrojtura nga sulmet. Në ditën e parë të vitit të shtatë pas Shpalljes, bijtë e Hashimit (Benu Hashim) dhe bijtë e Muttalibit (Benu el Muttalib) u larguan nga Mekkeja dhe u strehuan në luginën ku do të jetonin nën rrethim. Do të ishte ky një rrethim i gjatë.

Muhammed Husejn Hajkal

Marrëveshja që fiset e Kurejshit e kishin bërë për ta bojkotuar Muhammedin dhe për t’i bllokuar myslimanët, vazhdoi të ishte e vlefshme për tre vjet me radhë... (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

Marmaduke Pickthall

Për tre vjet, Profeti u ngujua bashkë me fisin e tij në njërën nga luginat në rrethinat e Mekkes (“Hyrja e Përkthimit të Kur’anit të Shenjtë”, 1975).
Tregimi i ngujimit të Hashimitëve është një kapitull i lavdishëm në epin e Islamit dhe është përcjellë nga secili historian që ka shkruar mbi këtë temë. Ndër ta:


William Muir


Kurejshi krijoi një lidhje kundër Hashimitëve, sipas të cilës askush nuk do të martohej me gratë e tyre, nuk do t’u jepte gra për martesë, nuk do t’u shiste ndonjë gjë dhe as do të blinte prej tyre. Të gjitha lidhjet me ta do të ndërpriteshin. Kjo ndalesë u shkrua me kujdes dhe u vulos me tri vula. Kur të gjithë u pajtuan me të, dokumenti u var në Qabe dhe me këtë iu dha edhe bekimi fetar. Hashimitët, të paaftë ta kundërshtonin këtë qëndrim të ashpër publik kundër tyre dhe mbase duke e parë qartë se ky bojkot ishte vetëm prelud i një lufte të hapur ose i sulmeve tinzare natën, u tërhoqën në një pjesë të zbrazur të qytetit të njohur si “Sheb Ebu Talib”. Ishte kjo një luginë e formuar nga grykat e ngushta të maleve, atje ku shkëmbinjtë e Ebu Kubejsit ngriheshin në periferinë lindore të Mekkes. Në luginë hyhej nëpërmjet një grykë të ngushtë, nëpër të cilën vështirë kalonte një deve. Në të gjitha anët e tjera, lugina ishte e mbrojtur nga qyteti me shkëmbinj dhe me ndërtesa.


Në natën e parë të muajit të parë të vitit të shtatë të profetësisë së Muhammedit, Hashimitët, duke përfshirë edhe Profetin me familjen e tij, u tërhoqën në “distriktin” e Ebu Talibit. Bashkë me ta shkuan edhe pasardhësit e Muttalibit, vëllait të Hashimit. Ndalesa kundër tyre ushtrohej në mënyrën më të rreptë. Shumë shpejt, Hashimitët u gjendën të ndarë nga drithërat e tyre dhe nga nevojat e tjera themelore. Rezervat e tyre, në harxhim e sipër, të cilat furnizoheshin rrallëherë me tregti të fshehta, iu afruan fundit. Mekkasit e dëgjonin vajin e foshnjave të uritura brenda luginës. Kishte të tillë nga të afërmit e tyre, që edhe përkundër ndalesave të Kurejshit, u sillnin ushqime fshehurazi. Hakimi, nipi i Huvejlidit, i çonte shpesh furnizime hallës së tij Hatixhes, ndonëse kjo përpjekje ishte një rrezik i madh për të (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

Në fillim të ngujimit, Aliu ishte 16 vjeç dhe u vu në krye të përpjekjeve për të gjetur ushqim për njerëzit. Ai e bëri këtë detyrë duke e rrezikuar shumë herë jetën e tij dhe duke sjellë ujë dhe drithëra, kurdoherë që arrinte t’i gjente. Për një shtambë uji i duhej të paguante një flori dhe ndihej fatlum sikur të mund të gjente kaq. Megjithatë, përpjekjet e tija sillnin vetëm një çlirim të përkohshëm tek njerëzit e luginës.

Vetë Ebu Talibi nuk flinte mbrëmjeve. Për të, siguria e të nipit ishte më e rëndësishme se gjithçka tjetër. Kur Muhammedin e zinte gjumi, Ebu Talibi e zgjonte dhe e çonte në shtratin e njërit prej djemve të tij dhe i urdhëronte të birit që të flinte në shtratin e Muhammedit. Pak më vonë, e zgjonte sërish dhe e shtrinte në shtratin e njërit prej djemve të tjerë të tij.

Kështu e kalonte gjithë natën duke ia ndërruar vendin Muhammedit nga një shtrat në tjetrin. Ai i njihte armiqtë e tij. Ata ishin kokëfortë, të pabesë, të ligë dhe hakmarrës. Për këtë arsye, ai nuk i nënvlerësonte. Nëse ndonjëri prej tyre do të hynte fshehurazi në luginë për ta vrarë Muhammedin, do ta vriste njërin nga djemtë e Ebu Talibit. Ebu Talibi dhe e shoqja ishin gjithmonë të gatshëm t’i sakrifikonin bijtë e tyre për Muhammedin. Kishte raste kur Aliu, edhe përkundër përpjekjeve të tija, nuk gjente dot ushqim dhe fëmijët mbeteshin të uritur. Por uria ishte tashmë gjendja normale e tyre. Kur kishte ujë, nënat zienin gjethe në të dhe ua jepnin fëmijëve të tyre për t’i qetësuar. Vajit të fëmijëve të uritur që dëgjohej edhe jashtë luginës, Ebu Xhehli dhe Umajjadët i përgjigjeshin me të qeshura. Ata kënaqeshin me “triumfin” e tyre, me të cilin i bënin të qanin për bukë e për ujë fëmijët e Hashimitëve.

Në këto tre vjet, gjëja më e çmueshme për fiset e ngujuara ishte uji. Uji ishte eliksiri i jetës dhe të dy fiset (Benu Hashim dhe Benu Muttalib) e merrnin atë falë Hatixhes. Ajo nga pasuria e saj i jepte Aliut florinj për të blerë ujë. Kujdesi i saj për njerëzit e tjerë manifestohej në shumë mënyra. Ajo i lutej Zotit për t’i mëshiruar të ngujuarit. Lutja ishte strategjia e saj kundër problemeve. Një strategji e thjeshtë, e cila solli rezultate. Herë pas here, miqtë e mbetur të Hashimitëve në Mekke përpiqeshin për të “kontrabanduar” ushqime brenda luginës por paganët i kapnin dhe e konfiskonin ushqimin.


Njëri nga miqtë e Hashimitëve në Mekke ishte Hisham ibn Amr el-Amiriu. Ai u sillte ushqim dhe ujë, aq herë sa mundej. Koha që kishte zgjedhur për t’ua dorëzuar ushqimin ishte disa orë para agimit. Por pas një kohe Kurejshi e kapi dhe e kërcënoi me vdekje sikur të vazhdonte t’u sillte ndihmë Hashimitëve.


Një tjetër mik i fshehur i Hashimitëve ishte Hakim ibn Hizami, nipi i Hatixhes. Ai, bashkë me skllavin e tij, i çonin ushqime dhe ujë Hatixhes, e cila ua shpërndante fëmijëve këto gjëra. Ebu’l Buhtariu ishte një mik i Hakimit. Edhe ai shumë shpesh u sillte ushqime Hashimitëve. Një natë teksa po çonin një deve të ngarkuar drejt luginës, u gjendën ballë për ballë me Ebu Xhehlin. Ai u tha se do t’ua konfiskonte mallrat dhe devenë. Në fillim, Ebu’l Buhtariu u përpoq ta bindte me fjalë por Ebu Xhehli nuk dëgjonte. Ai e bllokoi hyrjen për në luginë dhe nuk u lejoi të kalonin. Ebu’l Buhtariu u përpoq të kalonte dhe mes tyre filloi një zënkë e dhunshme. Konflikte të tilla nuk ishin të rralla në rrethinat e luginës por disa miq të përzemërt të Hashimitëve nuk u dëshpëruan dhe vazhduan të bënin gjithçka për t’i ndihmuar.


Hisham bin Amr el-Amiriu, Hakim bin Hizami dhe Ebu’l Buhtariu nuk ishin myslimanë. Por ata nuk i shihnin dot fëmijët dhe robërit e Hashimitëve tek vdisnin nga uria. Andaj këta burra e rrezikuan jetën e tyre për të sjellë ushqim dhe ujë në Luginën e Ebu Talibit. Ata nuk kërkuan asnjë shpërblim për këtë vepër të tyre dhe e gjitha që donin ishte siguria e fiseve të ngujuara.


Këtu duhet theksuar se urrejtja dhe mllefi i familjes Umajjade të Kurejshit nuk ishte dhe aq kundër myslimanëve, sa ishte kundër Hashimitëve. Qëllimi i tyre përfundimtar ishte shkatërrimi i Islamit. Por nuk mund ta shkatërronin Islamin pa e vrarë Muhammedin. Ata bënë shumë përpjekje për ta vrarë por dështuan sepse ai ishte gjithmonë i paarritshëm për ta. Ai ishte i sigurt në “kështjellën” që Ebu Talibi dhe Hashimitët e kishin ndërtuar rreth tij. Umajjadët me shumë të drejtë i shënjestruan Hashimitët si arsyeja kryesore e dështimeve të tyre në luftën kundër Islamit. Ata kurrë nuk i falën Hashimitët për pengesat që u nxirnin në përpjekjet e tyre kundër Muhammedit.


Në ndërkohë, kishte shumë myslimanë që nuk i takonin fisit të Hashimitëve dhe që të gjithë qëndruan në Mekke gjatë këtij ngujimi. Ata nuk shkuan në Luginën e Ebu Talibit bashkë me Hashimitët. Thuhet se disa prej tyre ishin të pasur, të fuqishëm dhe me ndikim dhe ndonëse të gjithë pretendonin se e donin Profetin e tyre, asnjëri nuk shkoi ta shihte ose ta ndihmonte gjatë këtyre tre vjetëve. Ata e gëzonin rehatinë dhe sigurinë e shtëpive të tyre për tre vjet me radhë, në një kohë kur Profeti Muhammed jetonte në tehun e shpatës, i rrethuar nga armiqtë e tij të etur për gjak dhe në një gjendje pasigurie, ku nuk dihej se ç’tmerre do të sillte dita tjetër për fisin e tij.


Ngujimi i Hashimitëve përfundoi pas tre vjetësh në vitin 619 të erës sonë dhe ata u kthyen në Mekke. Dhjetë vjet kishin kaluar qëkur Muhammedi (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij) e kishte nisur misionin e vet. Bojkoti i Kurejshit nuk i solli rezultatet e pritura sepse edhe pas tij, Hashimitët nuk dorëzoheshin dhe morali i tyre mbetej i lartë. Në fund të ngujimit, dorëzimi i Muhammedit ishte për ta po aq i papranueshëm sa ç’kishte qenë në fillim.


Hashimitët dhe bijtë e Muttalibit u kthyen në shtëpitë e tyre në Mekke pas tre vjetësh. Gjatë kësaj kohe, pasuritë e mëdha të Hatixhes dhe të Ebu Talibit ishin shterur. Ata duhej ta rindërtonin jetën nga e para duke i vendosur një nga një tullat.


Nëse Kurejshi i dha fund ngujimit të Hashimitëve, kjo nuk ishte për shkakun se qëndrimi i tyre kishte ndryshuar. Ata i dhanë fund rrethimit sepse faktorë të tjerë kishin hyrë në lojë. Rrëfimi që do të japim më poshtë, është i marrë nga burimi më i hershëm në lidhje me historinë e Islamit, që është biografia (arabisht: Sira) e Profetit të Islamit nga Muhammed ibn Is’haku. Në të përshkruhen ngjarjet që mundësuan kthimin e Hashimitëve dhe të pasardhësve të Muttalibit në Mekke, pas tre vjetësh ngujimi në Luginën e Ebu Talibit.


Heqja e bojkotit


Benu Hashimi dhe Benu Muttalibi ishin në Shi’b (luginë) për shkak të bojkotit që Kurejshi kishte nisur kundër tyre. Por pastaj, vetë disa pjesëtarë të Kurejshit ndërmorën hapa për ta hequr këtë bojkot. Askush nuk u përpoq për këtë gjë më tepër se Hisham bin Amri, për shkak se ishte i biri i njërit nga vëllezërit e Nadla bin Hashim bin Abd’al Menafit nga ana e nënës dhe me këtë, ishte i lidhur me Hashimitët. Ai ishte njeri i rëndësishëm në fisin e tij. Kam dëgjuar se derisa dy fiset ishin të ngujuar në luginë, ai u sillte deve të ngarkuara me ushqim deri tek hyrja e ngushtë e grykës dhe pasi i lironte, i godiste devetë që të hynin me vrap drejt luginës. Të njëjtën e bëri edhe disa herë të tjera për t’u sjellë veshmbathje.


Ai shkoi tek Zuhajr ibn Ebu Umejje ibn Mugire, nëna e të cilit ishte Atika, e bija e Abdul Muttalibit, dhe i tha: “A të vjen mirë të hash bukë e të vishesh kur e di gjendjen e dajallarëve të tu? Ato as mund të bëjnë tregti me dikë dhe as të martohen. Për Zotin, sikur ata të ishin dajallarët e Ebu’l Hakem ibn Hishamit (Ebu Xhehlit) e ti t’i kërkoje t’i bojkotonte, ai kurrë nuk do të kishte bërë një gjë të tillë”. Zuhajri ia ktheu: “Po ç’mund të bëj unë Hashim? Unë jam veç një njeri i vetëm. Për Zotin, sikur të kisha të tjerë të më përkrahnin, do ta hiqja atë bojkot”. Hishami i tha: “Më ke mua..”. “Shko gjej edhe të tjerë!”, i tha Zuhajri.


Kështu Hishami shkoi tek Mutim bin Adij dhe i tha: “A jeni të kënaqur që dy fiset e Abdul Menafit të vdesin derisa ju vazhdoni t’i ndiqni Kurejshët? Do të shihni se një ditë do t’ua bëjnë të njëjtën edhe juve”. Ai ia dha përgjigjen e njëjtë si Zuhajri dhe kërkoi të gjendej një i katërt. Kështu Hishami shkoi tek Ebu’l Buhtari ibn Hishami, i cili kërkoi një të pestë, të cilin Hishami e gjeti tek Zama’a bin Esved bin Muttalibi, i cili kërkoi një njeri të gjashtë por Hishami ia përkujtoi atij farefisninë dhe detyrat që kishte ndaj fisit. Zama’a pyeti në ishin të gatshëm të tjerët për të bashkëpunuar. Të gjithë u pajtuan të takoheshin natën afër Huxhunit mbi Mekke dhe kur u takuan, vendosën të merreshin me punën e bojkotit derisa ta hiqnin nga fuqia.


Ditën tjetër, kur njerëzit po mblidheshin, Zuhajri u vesh, eci shtatë herë rreth Qabes dhe pastaj tha: “O mekkas! A të hamë e të vishemi kur Hashimitët janë duke vdekur, pa mundur të shesin e të blejnë? Për Zotin, nuk kam për t’u ndalur derisa ky dokument i poshtër bojkoti të griset!


Ebu Xhehli bërtiti: “Po gënjen. Ai dokument nuk ka për t’u grisur asnjëherë.”.


Zama’a ia ktheu: “Ti je gënjeshtari i vërtetë. Ne nuk e deshëm këtë bojkot edhe kur u përpilua në fillim”.

Ebu’l Buhtariu iu bashkëngjit: “Zama’a ka të drejtë. Ne s’qemë të kënaqur me të qëkur u shkrua dhe nuk jemi të kënaqur as tani.”.

Pas tij shtoi Mutimi: “Që të dy keni të drejtë dhe kushdo që thotë ndryshe është gënjeshtar. Qoftë Zoti dëshmitar se ne distancohemi prej asaj që thuhet në atë dokument”. Më në fund foli edhe Hishami, i cili i përkrahu shokët e tij.

Pastaj Mutimi shkoi ta merrte dokumentin për ta grisur. Por kur arriti atje, pa se krimbat e kishin ngrënë gjithë dokumentin përveç pjesës ku ishte shkruar “Me emrin tënd o Zot!”. Kjo ishte formula me të cilin Kurejshët i fillonin shkrimet e tyre. Shkruesi i këtij dokumenti ishte Mensur bin Ikrime-ja”.

Mutim ibn Adijj e copëtoi pjesën e mbetur të dokumentit të Kurejshit. Copëzat u shpërndanë nga era dhe nuk mbeti asnjë gjurmë prej tyre më pas. Ishte kjo një vepër që kërkonte vendosmëri dhe guxim. Vendosmëri në pretendimin se Hashimitët ishin viktima të padrejtësisë dhe guxim për t’u rebeluar kundër gjithë Kurejshit. Kjo vepër e vendosur e tij ishte shenjë se ngujimi i Hashimitëve kishte marrë fund dhe se pjesëtarët e tyre mund të ktheheshin në Mekke. Mutimi dhe luftëtarët e rinj të fisit të tij shkuan me kuajt e tyre drejt luginës, të armatosur deri në dhëmbë. Ata i shoqëruan Muhammedin dhe pjesëtarët e dy fiseve të ngujuara gjatë kthimit të tyre në Mekke.


Dr. Muhammed Hamidullah, në faqen e dhjetë të librit “Hyrje në Islam”, të botuar nga Federata Ndërkombëtare Islame e Organizatave Studentore në Salimiah të Kuvajtit (1977), shkruan:


Pas tre vjetësh, katër ose pesë jomyslimanë, më të njerëzishëm se të tjerët dhe pjesëtarë të fiseve të ndryshme, e shpallën publikisht distancimin e tyre nga bojkoti i padrejtë...

Dr. Hamidullahu e ka shfaqur dështimin e bojkotit, si një fryt të humanitetit të “katër a pesë jomyslimanëve”. Ata, siç thotë autori, “ishin më të njerëzishëm se të tjerët” dhe ka të drejtë. Por a ishin vallë edhe më të njerëzishëm se vetë myslimanët që jetonin në Mekke? Është e pabesueshme dhe e vërtetë se përgjigja e kësaj pyetjeje aspak të këndshme është pozitive. Në fund të fundit, përveç këtyre trimave që ishin të gjithë jomyslimanë, askush tjetër në Mekke nuk u ndje i detyruar që për hir të humanitetit të rebelohej kundër Kurejshit dhe të vepronte në mbrojtje të Hashimitëve.


Një tjetër gjë interesante është fakti se Zuhajri ndihej i vetëm. Kur Hishami për herë të parë ia përmendi atij ngritjen e bojkotit kundër Hashimitëve dhe e kritikoi se bëhej i shurdhër ndaj vuajtjeve të të ngujuarve dhe se dështonte në eliminimin e kësaj vuajtjeje, ky i fundit ia ktheu: “Po ç’mund të bëj unë o Hisham? Unë jam veç një njeri i vetëm. Për Zotin, sikur të kisha të tjerë që të më përkrahnin, do ta hiqja atë bojkot”.


Përgjigja e Zuhajrit është intriguese. Përse ndihej i vetëm? Përse nuk mendoi ta merrte pas vetes përkrahjen e myslimanëve që ishin në Mekke? Në fund të fundit, sipas historianëve, disa nga myslimanët e Mekkes ishin njerëz të rëndësishëm e të pasur dhe kishin ndikim tek idhujtarët. Por për ndonjë arsye misterioze, as Zuhajri dhe as shokët e tij nuk menduan se mund t’i merrnin edhe myslimanët në “ekipin” që i solli fund ngujimit të Hashimitëve.


Zuhajri me shokë arritën t’i kthenin Hashimitët në qytet. Por me veprën e tyre, ata demonstruan se myslimanët që kishin mbetur në Mekke nuk ishin dhe aq të “pazëvendësueshëm” për Muhammedin dhe për Islamin. Është një paradoks i historisë së Islamit fakti se dora që u shtri për ta grisur dokumentin e bojkotit të Kurejshit kundër Hashimitëve nuk ishte dora e një myslimani por pikërisht e një “jobesimtari” të quajtur Mutim ibn Adij. As Mutimi dhe as shokët e tij si Hisham ibn Amr, Zuhajr bin Ebu Umejje, Ebu’l Buhtari bin Hisham dhe Zama’a el-Esved nuk ishin myslimanë. Por që të pestë ishin trima me moral shembullor, të cilët nuk e gëlltisnin dot padrejtësinë që u bëhej Hashimitëve. Ata nuk u ndalën derisa e sollën në vend drejtësinë.


Teknikisht, këta pesë trima nuk ishin myslimanë. Por vetëm ata e patën guximin dhe vendosmërinë e duhur për ta mbajtur në këmbë një princip tërësisht islamik siç është drejtësia. Ata e sollën në vend drejtësinë dhe me këtë vepër të tyre, fituan përjetshmëri në sagën e Islamit. Në anën tjetër, myslimanët jo vetëm që nuk vepruan dot por as që protestuan kundër cinizmit dhe arrogancës Kurejshe në ngujimin e Hashimitëve. Për tre vjet me radhë, ata mbajtën një distancë të sigurt dhe një heshtje aspak bindëse. Me sa duket, veprat e tyre kontrolloheshin vetëm nga ndjenja e kujdesit dhe e sigurisë. Andaj gjithë ç’bënë ata ishte shtyrja e veprimit për më vonë dhe vëzhgimi nga anash si spektatorë të painteresuar.

11. Vdekja e Hatixhes dhe e Ebu Talibit (viti 619)


Falë trimërisë së pesë burrave nga Mekkeja, Hashimitët tani mund të ktheheshin në shtëpitë e tyre. Por pikërisht kur kishte filluar disi të përmirësohej gjendja e tyre, pas një jete të vështirë trevjeçare në një grykë malore, Hatixheja, e shoqja, përkrahësja e ndjekësja e Muhammedit dhe bamirësja e të gjithë myslimanëve, u sëmur dhe vdiq. Gjatë gjithë jetës, ajo kishte jetuar në luks dhe në pasuri por tre vitet e fundit në ngujim kishin qenë për të një lodhje e tepërt, e cila tani po jepte pasoja.


Siç u tha edhe më sipër, Hatixheja ishte personi i parë që pranoi se Zoti është një dhe se Muhammedi është i Dërguari i Tij për njerëzimin. Nderi dhe lavdia e të qenit besimtarja e parë në botë i takon përjetësisht asaj. Ajo e sakrifikoi për Islamin gjithë rehatinë e saj, pasurinë dhe shtëpinë që kishte, për ta sakrifikuar më në fund edhe jetën. Pa dyshim, sikur të jetonte në shtëpinë e saj të madhe e të rehatshme në Mekke, e rrethuar nga shërbëtoret e saja, ajo do të kishte jetuar edhe më gjatë. Por ajo preferoi të qëndronte pranë të shoqit dhe fisit të tij dhe ta ndante me ta barrën e jetës. Gjatë ngujimit, ajo jo vetëm që vuajti nga uria dhe etja por gjithashtu edhe nga vapa e verës dha nga ftohtësia e dimrave. Por askush nuk dëgjoi ndonjëherë të ankohej dhe kurrë nuk e panë ta humbte durimin. Pa dallim në kalonin kohë të mira ose të vështira, pa dallim në ishte e pasur ose krejt e varfër, ajo ishte gjithnjë me fytyrë të qeshur. E tillë ishte edhe gjatë ngujimit. Varfëria dhe shkelja kurrë nuk e prishën disponimin e saj dhe sjelljen. Pikërisht sjellja e saj ishte një burim i pashtershëm fuqie, rehatie dhe guximi për të shoqin, në çastet më të vështira të jetës së tij.


Gjatë viteve të kaluara në ngujim, Hatixheja e harxhoi gjithë pasurinë e saj duke i blerë për fisin e të shoqit gjërat e nevojshme si ushqimi, uji dhe veshmbathjet. Kur u kthye në shtëpi, e gjithë pasuria e saj ishte shterur, aq sa kur vdiq, nuk kishte para të mjaftueshme as për të blerë një qefin. Një xhybe e të shoqit u përdor si qefin për Hatixhen dhe ajo u varros e mbështjellë me të.


Muhammedi nuk u martua me asnjë grua tjetër derisa ishte gjallë Hatixheja dhe sikur të mos vdiste, mbase kurrë nuk do të martohej edhe njëherë.

Edward Gibbon


Gjatë 24 vjetëve të martesës së tyre, burri i ri i Hatixhes nuk e përdori të drejtën e tij për t’u martuar me një grua tjetër dhe krenaria dhe butësia e kësaj zonje kurrë nuk u ofendua nga prania e një rivaleje. Pas vdekjes së saj, Profeti e vendosi atë në shkallën e katër grave të përsosura, bashkë me motrën e Mojsiut, nënën e Krishtit dhe me Fatimen, vajzën e tij më të dashur (“Rënia dhe shkatërrimi i Perandorisë Romake”).



Sir John Glubb


Hatixheja ishte ndjekësja e parë e Muhammedit. Që nga çasti i thirrjes së tij të parë deri në vdekjen e saj pas nëntë vjetësh, ajo kurrë nuk u dorëzua. Kurdo që ai të ofendohej ose të sulmohej, e dinte se kur të kthehej në shtëpi do të gjente një fytyrë të qeshur e të dashur për ta rehatuar. Me qetësinë e saj, ajo ishte përherë pranë tij që t’ia rikthente guximin dhe t’ia lehtësonte barrën e frikës. (“Jeta dhe koha e Muhammedit”, Nju Jork, 1970)

Biografi i Profetit Ibn Is’haku thotë se kur erdhi shpallja e dytë pas një afati të gjatë kohor nga e para, Hatixhesë iu dërgua një lëvdatë hyjnore dhe një përshëndetje nga Zoti. Kjo porosi iu soll Muhammedit nëpërmjet Xhibrilit dhe kur ai ia përcolli Hatixhes, ajo tha: “Zoti është paqja (selami) dhe e gjithë paqja është prej Tij. Paqja qoftë mbi Xhibrilin!”

Muhammedi përherë e kujtoi Hatixhen me dashuri, me mirënjohje dhe me mallëngjim të thellë. Gjatë sëmundjes së saj të shkurtër, ai ndenji gjithë natën pa gjumë duke u kujdesur për të, duke e qetësuar dhe duke iu lutur Zotit. Ai i tha se Zoti i kishte ndërtuar një pallat nga perlat e Parajsës. Vdekja e saj do t’ia mbushte zemrën plot dhimbje.


Hatixheja vdiq në ditën e dhjetë të muajit Ramazan të vitit të dhjetë pas Shpalljes. Ajo u varros në Huxhun, në rrethinat e Mekkes. Pas varrimit, vetë i Dërguari e rrafshoi dheun e varrit të saj. Një muaj pas vdekjes së Hatixhes, Profeti përjetoi një goditje tjetër me vdekjen e Ebu Talibit, xhaxhait dhe mbrojtësit të tij. Ebu Talibi kishte qenë mburoja e Islamit që nga lindja e kësaj feje. Vdekja e këtyre dy njerëzve të dashur ishte goditja më e madhe që Muhammedi do ta përjetonte në jetën e tij. Këtë vit e quajti “Viti i pikëllimit”. Viti 619 ishte për Muhammedin një vit i pikëllueshëm në më shumë aspekte. Vdekja e të dashurve të një njeriu është një shkak i natyrshëm pikëllimi. Por në këtë rast, vdekja e këtyre dy personave nuk ishte vetëm një përvojë subjektive e Muhammedit. Ai shumë shpejt do ta shihte kuptimin e humbjes së tyre në ndodhitë që do të vijonin.

Ibn Is’hak

Hatixheja dhe Ebu Talibi vdiqën në po të njejtin vit, njëri pas tjetrit. Hatixheja kishte qenë një përkrahëse besnike e Muhammedit në Islam dhe ai i ndante me të problemet e tija. Me vdekjen e Ebu Talibit, ai humbi forcë në mbrojtjen kundër fisit të tij. Ebu Talibi vdiq tre vjet para shpërnguljes për në Medine dhe pikërisht atëherë, Kurejshi filloi ta sulmonte me një ashpërsi, me të cilën s’do të guxonte më parë gjatë jetës së Ebu Talibit. Një djalë i ri madje, i hodhi pluhur mbi kokë.
Hishami përcjell nga i ati Urva-ja, se Profeti një ditë shkoi në shtëpinë e tij dhe po thoshte: “Kurejshi kurrë s’më ka trajtuar kështu derisa ishte gjallë Ebu Talibi” (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

Washington Irving

Muhammedi shumë shpejt e kuptoi se ç’do të thoshte vdekja e Ebu Talibit, i cili nuk kishte qenë vetëm një i afërt i dhembshur por edhe një mbrojtës i vendosur e i fuqishëm, falë ndikimit të madh që kishte në Mekke. Pas vdekjes së tij, nuk kishte asgjë që ta pengonte dhunën e Ebu Sufjanit dhe të Ebu Xhehlit.


Fati i Muhammedit po bëhej gjithë më i errët në vendlindjen e tij. Hatixheja, ndihmësja e tij, mikesha e vetmisë dhe besimtarja e devotshme e doktrinës së Muhammedit, kishte vdekur. Kishte vdekur edhe Ebu Talibi, mbrojtësi i tij besnik dhe i fortë. I mbetur pa ndikimin mbrojtës të këtij të fundit, Muhammedi ishte bërë i huaj në Mekke, i detyruar të fshihej dhe t’u bëhej barrë atyre që për shkak të doktrinës së tij po përndiqeshin (“Jeta e Muhammedit”).

Me fjalinë “t’u bëhej barrë atyre që për shkak të doktrinës së tij po përndiqeshin”, historiani në fjalë ka shprehur një mendim me të cilin nuk mund të pajtohemi. Muhammedi kurrë nuk ka qenë barrë për të tjerët. Pjesëtarët e fisit të tij, pra Hashimitët, e shihnin si privilegj dhe nder mbrojtjen e tij nga armiqtë.

Sir William Muir


Sakrificat që Ebu Talibi dhe familja e tij i bënë për hir të Muhammedit, ndonëse akoma nuk e besonin mesazhin e tij, flet për karakterin e tij fisnik dhe bujar. Këto sakrifica flasin në të njëjtën kohë edhe për sinqeritetin e Muhammedit. Ebu Talibi nuk do t’i bënte gjithë ato gjëra për një gënjeshtar sepse ishte më se i aftë në vlerësimin e njerëzve.


Kur ndjeu se jeta e tij po i afrohej fundit, ai e mblodhi familjen, bijtë e Abdul Muttalibit, dhe mbasi e la të nipin e tij në mbrojtje të tyre, vdiq i qetë. Ai u varros jo shumë larg varrit të Hatixhes. Muhammedi vajtoi për xhaxhain e tij dhe ky vajtim nuk ishte pa shkak. Për dyzet vjet, ai kishte qenë miku i tij besnik, mbështetja e tij në fëmijëri, mbrojtësi i rinisë së tij dhe kështjella e tij në vitet në vijim. Vetë mosbesimi i tij e kishte rritur ndikimin që kishte. Për sa kohë që ishte gjallë Ebu Talibi, Muhammedi s’kishte pse t’u trembej sulmeve dhe dhunës. Por pas tij, nuk kishte njeri që të mund ta mbronte nga armiqtë. Një Hatixhe e dytë mund të gjendej por jo edhe një Ebu Talib i dytë (“Jeta e Muhammedit”, 1877).
Sir John Glubb


I Dërguari dha përpjekje të mëdha për ta bërë Ebu Talibin t’i përsëriste dëshmitë e besimit islam por ky i fundit vetëm qëndronte i heshtur derisa vdiq. Ebu Talibi është për ne një karakter tërheqës. Fjalëhapur, besnik dhe simpatik, ai i përballoi vuajtjet, humbjet dhe kontradiktat për ta mbrojtur të nipin, ndonëse nuk i besonte fjalët e tija. Myslimanët nuk e konsiderojnë atë një hero sepse vdiq si jobesimtar. Megjithatë, sikur të mos ishte guximi i vendosur, me të cilin ai qëndroi pranë të nipit, Islami mbase do të kishte vdekur që në djep... (“Jeta dhe koha e Muhammedit”, Nju Jork, 1970).

Më sipër i kam përcjellë pikë pas pike fjalët e Sir William Muir dhe Sir John Glubb. Ata kanë lënë të kuptohet se Ebu Talibi vdiq si jobesimtar. Sikur të pyeteshin për këtë pretendim, ata do të sillnin argumente nga Sahihu i Buhariut, në të cilin thuhet se kur Ebu Talibi ishte në prag të vdekjes, i Dërguari insistonte që të bëhej mysliman por ai thoshte se diçka e tillë do ta turpëronte përpara miqve të tij të Kurejshit.

Autori (ose autorët) e këtij “hadithi” kanë harruar diçka. Ebu Talibi po vdiste dhe e dinte se nuk kishte për t’i parë më kurrë “miqtë” e tij nga Kurejshi. Ai e dinte se po shkonte në prani të Krijuesit të tij. Në një çast të tillë, ai vështirë se do të merakosej për këta miq kurejshitë. Qëllimi i tij kishte qenë përherë të fituarit e kënaqësisë së Zotit dhe më shumë se ç’mund ta vërtetonin të tjerët me fjalët që tha, ai e vërtetoi me veprat e tija se besimi i tij në Njëshmërinë e Zotit dhe në misionin e Muhammedit si i Dërguar i Tij ishte i fortë dhe i palëkundur. Ai ishte një besimtar i devotshëm i Islamit. Lidhja e tij e fortë me Islamin mund të shihet nga vendosmëria e tij dhe dëshmohet nga logjika e fakteve.


Askush nuk mund ta dojë Muhammedin dhe idhujtarinë njëkohësisht. Këto dy dashuri nuk mund të bashkëjetojnë tek një person. Dhe në anën tjetër, askush nuk mund ta dojë Muhammedin dhe ta urrejë Islamin. Dashuria për Muhammedin dhe urrejtja për Islamin nuk mund të gjenden në një vend. Ai që e do Muhammedin, e do edhe Islamin. Dhe as që mund të thuhet se mund ta urresh Muhammedin dhe ta duash Islamin njëkohësisht. Një fjali e tillë do të ishte absurde.


Në ka diçka për të cilën nuk dyshon askush në historinë islame, është pikërisht dashuria e Ebu Talibit për Muhammedin. Siç u tha më sipër, Ebu Talibi dhe e shoqja Fatima bint Esad, e deshën Muhammedin siç i donin fëmijët e tyre. Burrë e grua, ata ishin gjithmonë të gatshëm për t’i sakrifikuar bijtë e tyre për hir të Muhammedit. Një dashuri e tillë mund të kishte vetëm një burim, atë të besimit tek Muhammedi dhe tek Islami. Gruaja e Ebu Talibit Fatima bint Esad, gruaja që e rriti Muhammedin, ishte femra e dytë që e pranoi Islamin pas Hatixhes.


Ebu Talibi ishte tejet krenar që Muhammedi, djali i vëllait të tij Abdullahut, ishte zgjedhur në mesin e krijesave të Zotit për të qenë i Dërguari i Zotit për njerëzimin. Muhammedi ishte dashuria dhe krenaria më e madhe e Ebu Talibit.


Veprat e lavdishme të Ebu Talibit janë një pjesë e pandashme e historisë së Islamit. Asnjë tregim mbi Islamin nuk do të ishte i plotë, sikur në të të mos përshkruhej roli i tij si mbrojtës i Muhammedit dhe i Islamit. Veprat e tija janë dëshmia më e qartë e besimit të tij në Zotin dhe në të Dërguarin e Tij.


Zoti i bekoftë robërit e tij të devotshëm Hatixhen, Ebu Talibin dhe të shoqen, Fatima bint Esad. Që të tre ishin “mjetet”, me të cilat Ai e forcoi Islamin dhe e mbajti në këmbë.


12. Nëna e besimtarëve


Përpara Islamit, Hatixhja ishte Princesha e Mekkes. Kur dielli i Islamit lindi mbi horizont, Allahu ishte i kënaqur që ta bëjë atë edhe Princeshë të Islamit. Allahu gjithashtu ishte i kënaqur që ta bëjë atë Nënën e Besimtarëve, siç thotë në Librin e Tij:


Profeti është më afër besimtarëve se vetë ata, dhe gratë e tij janë nënat e tyre. (Kur’an, 33:6)


Shënim i përkthyesit


“Kjo sure (33) e vendos dinjitetin dhe pozitën e grave të Profetit të shenjtë, të cilat patën një mision të veçantë dhe përgjegjësi si Nënat e Besimtarëve. Ata nuk ishin si gratë e zakonshme: duhej t’i udhëzonin gratë në çështjet shpirtërore, t’i vizitonin dhe ndihmon ata që ishin të sëmurë ose të shqetësuar, dhe të bënin detyra të tjera të mira në ndihmë të misionit të Profetit.” (A. Jusuf Ali)


Titulli Nëna e Besimtarëve duket se ishte krijuar në veçanti për Hatixhen. Pa Hatixhen, ky titull e humb kuptimin. Ajo dhe vetëm ajo ua dha besimtarëve dashurinë e shenjtë që vetëm një nënë mund ta jep. Një nënë mund të jetë e uritur, por nëse fëmijët e saj janë të uritur, ajo në fillim do t’i ushqej ata. Kjo ka ndodhur në shumë raste në histori, në veçanti gjatë luftërave dhe kohës së urisë. Fakti se fëmijët e saj janë të ushqyer mirë dhe të kënaqur, mjafton që ta bëj një nënë të lumtur dhe të kënaqur, dhe mjafton që ta bëj atë ta harrojë urinë dhe etjen e vetë. Dashuria e një nëne është e pakushtëzuar; të mbron dhe mbështjellë nga gjithçka.


Shumica e muslimanëve të Mekkes ishin të varfër. Ata nuk kishin burim të ardhurash, dhe nuk kishin mjete për të bërë një jetesë në një qytet jeta ekonomike e të cilit kontrollohej nga një aleancë idhujtarësh. Anëtarët e aleancës kishin sjellë një dekret që askush të mos ia jep pagën një muslimani për çfarëdo pune që e kishte bërë ai, dhe askush nuk do blinte asgjë nga ai. Ata e dinin se mungesa materiale kishte ndikim edhe në trup edhe në shpirt, dhe erdhën në përfundim se kur rezistenca muslimane të thyhej nëpërmjet dobësimit ekonomik, ata do ta mohonin Islamin, dhe do ta braktisnin Muhammedin. Njëkohësisht qëllimi i kësaj politike ishte t’i linin muslimanët të vdisnin urie. Por, Hatixheja i ushqente muslimanët e varfër, ditë për dite, që askush nga mesi i tyre të mos rrinte kurrë i uritur, dhe ajo ju siguroi strehë atyre. Për të, bamirësia nuk ishte asgjë e re, por numri dhe sfera e përkushtimit ishin; ajo harxhoi shumë para për të varfrit dhe të pastrehët e Mekkes, dhe kështu i pengoi qëllimet e aleancës.


Mbështetja që Hatixheja ja dha komunitetit musliman në Mekke, ishte e domosdoshme për mbijetimin e Islamit. Mbështetja e saj ia garantoi mbijetesën komunitetit musliman kur ai ishte në një gjendje bllokade. Në këtë kuptim, ajo e shkroi historinë, historinë e Islamit.


Të gjitha gratë e Muhammed Mustafait, të Dërguarit të Allahut, janë Nënat e Besimtarëve; por ndërmjet tyre dhe Hatixhes ka një dallim themelor. Të gjitha gratë me të cilat ai u martua në Medine, morën një pagë nga Thesari Publik (ar. Bejt-ul Mal). Disa prej tyre pretendonim privilegje të veçanta, dhe kërkonin “të përfitonin” nga ai. Thanë se pagat që ju jepeshin nuk ishin të mjaftueshme për nevojat e tyre, dhe nuk mund të blinin mjaftueshëm ushqim nga ajo.


Hatixheja, në anën tjetër, asnjëherë nuk kërkoi diçka nga burri i saj. Larg nga të kërkuarit që ai të sjellë diçka për të, ajo e bëri çantën e saj një thesar publik për muslimanët. Në Mekke nuk kishte Bejt-ul Mal, dhe ishte zemërgjerësia e pafund dhe pasuria e pakufishme e Hatixhes që e shpëtuan Komunitetin e Besimtarëve që të mos vdiste urie. Ajo ishte aq e kujdesshme për mirëqenien e ndjekësve të burrit të saj saqë nuk e kurseu as qindarkën e fundit që e kishte, dhe e harxhoi për ta.


Le ta bekojë Zoti robin e tij, Hatixhen, Nënën e Besimtarëve, më të përsosurën.


Hatixheja si një nënë


Dr. Muhammed Ikbali (v. 1938) ishte poet-filozof i Indo-Pakistanit. Ai ishte gjithashtu një katalizator në rilindjen e muslimanëve në shekullin e njëzetë. Ai thotë se si një krijuese, një nënë radhitet vetëm pranë Vetë Zotit. Ajo sjellë jetë të re në botë, që do të thotë, ajo krijon; dhe ky veprim – veprimi i të sjellit jetë të re në botë ose vepra e të krijuarit, thërret në sakrificë. Gjatë sjelljes së jetës së re në botë, një nënë e rrezikon jetën e vetë. Prandaj ajo e meriton nderin dhe respektin më të madh. Ajo që e bën atë ta sakrifikojë jetën e saj është dashuria – dashuria e fëmijës së saj. Dashuria për fëmijën e saj është dashuria më e shenjtë. Në shenjtëri, dashuria e një nëne për fëmijën e saj radhitet e dyta pas dashurisë së Vetë Zotit.


Hatixheja ishte nënë krenare e tre fëmijëve – dy djemve dhe një vajze, siç u tha më parë. Të dy djemtë, Kasimi dhe Adullahu – kur vdiqën ishin akoma fëmijë. Fëmija i saj i fundit dhe i vetmi që mbijetoi ishte vajza e saj, Fatime Zahra.


Nëse Hatixheja ishte nëna ideale, Fatime Zahra ishe vajza ideale.


Fatime Zahra, vajza ideale e Muhammed Mustafasë dhe Hatixhes, gjithashtu u bë nëna ideale. Ajo ishte nëna e dy djemve – Hasanit dhe Husjenit – dhe e dy vajzave – Zejnebit dhe Umm Kulthumit.


Hatixheja dhe Fatime Zahra -nëna dhe vajza – ishin dy nga vetëm katër gratë e përsosura në botë. Që të dyja e bënë amësinë të shenjtë. Ata i sollën madhështi dhe nder amësisë.


Siç u tha më herët në këtë libër, gratë nuk kishin status në Arabinë paraislame. Në shoqërinë arabe të mbizotëruar nga meshkujt ata ishin shfrytëzuar pa mëshirë dhe ishin trajtuar si bagëti. Muhammed Mustafai, i Dërguari i Allahut, i dha fund shfrytëzimit të tyre nga burrat, dhe ju dha atyre një status që ata nuk e kishin në asnjë shtet, në asnjë kohë. Për nënat, tha:


“Parajsa është nën këmbët e nënës.”


Kjo do të thotë se askush nuk mund të gëzojë shpresën e të hyrit në parajsë nëse e ka hidhëruar nënën. Pranimi në parajsë varet në mundësin e të fituarit të shpëtimit, dhe ai që e ka hidhëruar nënën, asnjëherë nuk do ta fitojë shpëtimin.


Profeti i Islamit prandaj e ka bërë fitimin e kënaqësisë së nënës, një gruaje, një parakusht për fitimin e shpëtimit dhe hyrjes në parajsë.

13. Gruaja e përsosur


Ka pasur shumë gra në historinë e botës që janë bërë të madhërishme dhe të mirënjohura si pasojë e veprave të tyre të mëdha. Njerëzimi me të drejtë mund të jetë krenar me to.


Por në të gjithë historinë e botës, ekzistojnë vetëm katër gra që mund të barazohen me standardet e larta të madhështisë së vërtetë dhe përsosmërisë që janë vendosur nga Islami. Ata i arritën këto standarde nëpërmjet shërbimeve të tyre të mrekullueshme në rrugë të Zotit. Muhammed Mustafa (s.a.a.), Profeti i Islamit, pranuesi i shpalljes hyjnore dhe interpretuesi i saj, i ka identifikuar këto katër gra, që janë:


1. Asija, gruaja e Faraonit
2. Merjemja (Maria), nëna e Isës (Jezusit)
3. Hatixheja, vajza e Khuvejlidit dhe
4. Fatima Zehraja, vajza e Muhammed Mustafasë (s.a.a)

Muhammed Mustafai (s.a.a.) gjeti vetëm katër gra të përsosura në gjithë historinë e njerëzimit. Nga këto katër, dy të fundit i takojnë familjes së njëjtë dhe janë Hatixheja dhe Fatimeja, nënë e bijë. Hatixheja ishte imazhi i shpirtit të përsosur. Në pjesën tjetër të njerëzimit, gratë e vetme që mund të kualifikoheshin si të përsosura, do të ishin gratë e tjera të Muhammed Mustafasë. Por vetë ai e dha vendimin përfundimtar për këtë çështje dhe ky vendim mbeti i pandryshuar. Ai, nga të gjitha gratë e tija, e përmendi vetëm Hatixhen si grua të përsosur dhe, me këtë, i përjashtoi, si me dekret, gratë e tjera të tij nga grupi i grave të përsosura.

Hatixheja i kombinonte në personalitetin e saj të gjitha cilësitë që përputhen me përsosmërinë. Nëse asaj do t’i kishte munguar ndonjë nga këto cilësi, burri i saj nuk do ta kishte klasifikuar atë si të përsosur. Dhe nuk ka dëshmi se ajo kishte ndonjë nga dobësitë që thuhet se gjenden rregullisht në natyrën femërore.


Një nga dobësitë karakteristike të grave është xhelozia. Hatixheja ishte e paprekur nga xhelozia e çfarëdo lloji. Ajo ishte një grua që gjeti përmbushje, lumturi dhe kënaqësi në dhurimin e gjërave. Ishte një mbështetëse bujare e të varfërve. Ajo ishte më e lumtur kur i ushqente të uriturit dhe kur i ngushëllonte të pikëlluarit. Për veprat e të ushqyerit dhe ngushëllimit të të uriturve ajo nuk kishte nevojë për një përpjekje të vullnetit. Për të, këto gjëra ishin tashmë një veprim refleksiv.


Siç ishte e çliruar nga xhelozia, ajo ishte e çliruar edhe nga cinizmi. Një gjë që nuk e bëri asnjëherë ishte ta lëndonte dikë. Ajo asnjëherë nuk u tall me ndonjë grua; asnjëherë nuk u mundua ta poshtëronte dikë; asnjëherë nuk shprehi urrejtje ndaj dikujt; asnjëherë nuk u shfaq e zemëruar ose e ligë dhe kurrë nuk i gjykonte njerëzit. Ajo asnjëherë nuk shqiptoi ndonjë fjalë të ligë ose një fjalë përbuzëse kundër dikujt. Besnike siç ishte ndaj cilësive të një zemre të kuptueshme, ajo ishte e kujdesshme ndaj ndjenjave të grave më të përulura dhe të varfra, dhe ajo shqetësohej nga shqetësimi i njerëzve të tjerë.


Ishte një kohë kur Hatixheja njihej si “Princesha e Tregtarëve” dhe “Princesha e Mekkes”. Pastaj erdhi një kohë kur pasuria e saj e madhe ndryshoi pronar. Nga duart e saja, ajo kaloi në duart e Islamit. Ajo ishte e pasur dhe u bë e varfër në kuptimin material. Ajo e këmbeu një jetë luksoze me një jetë të thjeshtë. Por asgjë nuk ndryshoi në temperamentin e saj. Ajo mbeti e lumtur, zemërgjerë dhe ideale si më parë. Ajo kalonte më shumë kohë se kurrë në devotshmëri ndaj Allahut, dhe në shërbim të të Dërguarit të Tij, dhe sigurisht, asnjëherë nuk e harronte mirëqenien dhe mbarëvajtjen e komunitetit të besimtarëve.


Vargu vijues në Kur’anin Fisnik mbase i referohet pikërisht asaj:


Dhe në mesin e tyre ka të tillë që janë të parët në vepra të mira. Ky është bekimi më i lartë. (Kur‘an, 35:32)


Hatixheja, si një idealiste, ishte e para në kryerjen e “veprave të mira”. Ajo kishte një shenjtëri tërheqëse rreth vetes. Nëpërmjet “veprave të mira” ajo u bë pranuese e “bekimeve më të larta” nga qiejt.
Hatixheja ishte gruaja ideale, bashkëshortja ideale për Muhammed Mustafanë (s.a.a.), nëna ideale për fëmijët e saj dhe nëna ideale e besimtarëve.


Besimi në mëshirën e Zotit ishte burimi prej të cilit Hatixheja i mori përgjigjet e jetës së saj. Ajo ishte e pajisur me atë që Kur’ani Fisnik e ka quajtur kalb salim (= zemër e pastër) në vargun 89 të kapitullit 26. Kalb salim është definuar nga A. Jusuf Aliu, përkthyesi dhe komentuesi i Kur’anit Fisnik, si vijon:


“Një zemër që është e pastër dhe e paprekur nga sëmundje që i lëndojnë tjerët. Meqë zemra, në arabisht, nuk definohet vetëm si vendi i ndjenjave dhe i dhembshurisë, por edhe i inteligjencës dhe veprimeve, kjo fjalë nënkupton të tërë karakterin e personit.”


Simetria e karakterit të Hatixhes ishte një tregues për zemrën e saj të pastër (ar. kalb salim).


Hatixheja ishte e lindur me një kalb salim, pra me “zemër të pastër”, ashtu siç lindin vetëm të zgjedhurit e Allahut. Ishte një zemër e mbushur me bindje të thella, përkushtim ndaj Islamit, dhe me dashuri dhe mirënjohje ndaj Allahut.

14. Zemërgjerësia

Hatixheja, princesha e Arabisë, dhe Muhammed Mustafai (s.a.a.) u martuan në vitin 595 pas Krishtit. Pas pesëmbëdhjetë vjetësh, Muhammedi (s.a.a.) u zgjodh nga Allahu si i Dërguari i Tij. Si i dërguari i Zotit, detyra e tij ishte të përhapte Islamin nëpër botë. Që nga ai çast, gjithçka ndryshoi për Hatixhen. Ajo e dhuroi gjithë pasurinë e saj për Islamin dhe kjo dhuratë nuk mund të kishte ardhur në një kohë më të mirë. Hatixheja i tha të shoqit se e gjithë pasuria e saj ishte e tija, dhe se ai mund ta shpenzonte si të kishte dëshirë.


Zemërgjerësia e Hatixhes kishte një spontanitet shkëlqimtar.


Muhammed Mustafai (s.a.a.) e “investoi” pasurinë e Hatixhes në Islam. Në gjithë historinë e kësaj feje, nuk ka pasur një “investim” më të mirë. Ky “investim” ishte një garanci se marshi i Islamit nuk do të ndalej e madje as nuk do të vonohej për shkak të mungesës së mjeteve materiale dhe mbështetjes. Ishte një investim që, deri më sot, është duke paguar “dividentë” të shumtë, dhe do të vazhdojë të paguajë edhe për çdo gjeneratë të muslimanëve, deri në fund të kohës.

Por pasuria materiale nuk ishte i vetmi investim që Hatixheja e bëri për Islamin. Ajo e investoi në Islam edhe kohën e saj, talentin, energjinë, shpirtin dhe zemrën – një investim i njohur ndryshe si “përkushtim”. Ajo i dinte ëndrrat dhe shpresat e burrit të saj, dhe i ndante të gjitha me të.


Qëllimi i Hatixhes në mbështetje të Islamit ishte aq transparent sa Allahu i Madhëruar ishte i kënaqur ta konsideronte të Zotit pasurinë e saj. Duke iu drejtuar Profetit (s.a.a.), Zoti thotë:


A nuk të gjeti (Zoti) nevojtar dhe të bëri të pavarur? (Kur’an, 93:8)


Shënim i përkthyesit të Kur’anit:


Profeti i shenjtë nuk trashëgoi pasuri dhe ishte i varfër. Dashuria e vërtetë, e pastër dhe e sinqertë e Hatixhes, jo vetëm që e ngriti Muhammedin shumë lart, por e bëri atë të pavarur nga nevojat e përbotshme në jetën e tij të mëvonshme, duke i mundësuar atij t’ia dedikonte të tërë jetën shërbimit ndaj Allahut. (A. Jusuf Ali).


Nëpërmjet pasurisë së Hatixhes, Allahu i Madhëruar e bëri të pasur robin e Tij Muhammedin (s.a.a.).


Hatixheja dhe dy migrimet drejt Abisinisë


Dy grupe muslimane u larguan nga Mekkeja në vitin 615 dhe 616 për t’i ikur përndjekjes nga kurejshitët dhe kërkuan strehë në Abisini. Numri i përgjithshëm i burrave dhe grave në të dy grupet ishte rreth njëqind.


Me disa përjashtime, si Osman bin Affani dhe Zubejr bin Avvami, pjesa tjetër e refugjatëve në këta grupe ishin tepër të varfër për t’i përballuar shpenzimet e udhëtimit për në Abisini. Kush i pajisi karvanët e tyre dhe kush i pagoi shpenzimet e tyre të rrugës? Historianët nuk i janë përgjigjur kësaj pyetjeje. Por është shumë e mundshme që Hatixheja t’i ketë pajisur karvanët dhe ta ketë financuar shpërnguljen e muslimanëve prej Mekkes për në Abisini. Në Mekke, vetëm ajo i kishte burimet për të siguruar një shpërngulje të përmasave të tilla.





15. Hatixheja dhe Muhammedi (s.a.a.)


Përgjatë pesëmbëdhjetë viteve të para të martesës së saj, detyrat e Hatixhes ishin thjesht ato të një amvisje dhe të një nëne.


Në vitin 610 pas Krishtit, Allahu i Madhëruar e zgjodhi Muhammedin (s.a.a.) si të Dërguarin e Tij dhe, prej atëherë, Hatixhes iu shtuan edhe detyra të reja. Tani, përveç që ishte i shoqi, Muhammedi gjithashtu ishte bërë udhëzuesi i saj dhe udhëheqësi në të dy botët, në këtë botë dhe në botën e përtejme. Ajo kishte qenë shumë e ndërgjegjshme në punët e saj si grua dhe nënë. Por tani, ajo gjithashtu u bë e ndërgjegjshme edhe në detyrat e saja si muslimane dhe një besimtare e vërtetë (ar. mu’mina). Ajo ishte e lumtur që Allahu e kishte zgjedhur burrin e saj nga të gjitha krijesat, për t’ia përcjellë botës mesazhin e Islamit, dhe ia përkushtoi zemrën, mendjen dhe shpirtin e vet punëve të tija, për t’i bërë ato edhe më të suksesshme.


Prindërit e Hatixhes, si prindërit e Muhammed Mustafasë (s.a.a.), kishin vdekur kur ajo kishte qenë shumë e re. Kështu, njësoj si Muhammedit (s.a.a.), asaj i ishte mohuar dashuria dhe butësia prindërore. Edhe ajo edhe burri i saj kishin ngelur jetimë shumë herët në jetë, por të dy ishin të destinuar për t’ua falur dashurinë dhe butësinë e tyre jetimëve të botës. Atë që ata e humbën nga dashuria dhe butësia e prindërve të tyre, e fituan në dashurinë dhe mëshirën e pafundme të vetë Allahut të Madhëruar.


Kur Hatixheja erdhi në shtëpinë e Muhammedit (s.a.a.) si gruaja e tij, ajo nuk shfaqi kurrfarë interesi për luks, kozmetikë, dhurata të shtrenjta dhe ekzotike etj. Pas martesës së saj, ajo kishte vetëm një interes parimor dhe ky nuk ishte tjetër veçse që t’i siguronte srehati dhe lumturi të shoqit. Ajo i siguroi ato duke e shfrytëzuar të tërë energjinë dhe vendosmërinë e saj. Ajo rehatohej vetëm kur ai ishte në rehati, dhe ishte e lumtur vetëm kur ai ishte i lumtur. Lumturia e tij ishte lumturia e saj.


Ajo ishte e pajisur me një gjenialitet dhe një dorë të shkathët, që e bënë shtëpinë e burrit të saj një parajsë në këtë tokë. Roli që luajti Hatixheja pas shpalljes hyjnore, gjatë misionit të të shoqit si i Dërguari i Zot, ka një rëndësi jetike në historinë e Islamit. Sa dilte nga shtëpia, i Dërguari vendosej në vijën e zjarrit. Paganët e keqtrajtonin atë me sharjet e tyre dhe e lëndonin me duart e tyre. Puna e tij, e vështirë siç ishte, bëhej edhe më e vështire nga fqinjët e zhurmshëm dhe të paedukuar. Por sa futej në shtëpi, Hatixheja e përshëndeste atë me një buzëqeshje që ia largonte të gjithë pikëllimet. Ajo i fliste fjalë lumturie, shprese dhe qetësimi, që të gjithë shqetësimet dhe frika e tij të zhdukeshin.


Buzëqeshjet dhe fjalët e Hatixhes vepronin si një balsam mbi plagët që idhujtarët ia shkaktonin Muhammedit (s.a.a.) çdo ditë. Dhe çdo ditë, Hatixheja ia rigjallëronte shpirtin dhe ia rikthente moralin. Lumturia e saj “e zbuste” shtypjen shkatërruese të ngjarjeve të jashtme, dhe ai ishte i gatshëm të ballafaqohej përsëri me armiqtë e tij me një vetëbesim të ri. E vetmja lumturi që ai e gjeti gjatë atyre viteve të tmerrit dhe terrorit, ishte koha kur ishte me Hatixhen. Pikëllimet dhe fatkeqësitë vinin si dallgë, njëra pas tjetrës, duke e kërcënuar ta mbulonin të tërin, por ajo ishte gjithmonë aty për ta rikthyer guximin e tij dhe vendosmërinë për t’i tejkaluar ato. Për të, ajo ishte një “mburojë” psikologjike kundër traumës së dhunës së vazhdueshme dhe në rritje të kurejshitëve.


Hatixheja e kishte të njëjtën ndjesi misioni dhe detyrimi si Muhammedi (s.a.a.) dhe ajo ishte po aq e etur sa ai për ta parë Islamin të triumfonte mbi paganizmin. Etjes së saj për ta parë triumfin e Islamit, ajo i shtoi përkushtim dhe fuqi. Këtë e bëri duke e liruar burrin e saj nga nevoja e të fituarit të bukës së gojës. Pra ajo i mundësoi atij që ta përqendronte të tërë vëmendjen e tij, gjithë energjinë e tij fizike dhe gjithë kohën për përparimin e Islamit. Ky është ndër kontributet më të rëndësishme që Hatixheja i ka bërë për punën e burrit të saj si një i Dërguar i Zotit. Ajo ishte, në fjalët e A. Jusuf Aliut: “e tërë mbështetja që i nevojitej gjatë gjithë atyre viteve të përgatitjes.” Vitet përpara shpalljes së Islamit ishin vërtet “vitet e përgatitjes” së tij për profetësinë.


A. Jusuf Ali


Ditët dhe netët i kaloi atje (në shpellën Hira) me Zotin e tij. Të rënda ishin problemet që ai i zgjidhte në mendje, shumë më të rënda dhe të koklavitura se ai granit i kuq i shkëmbit rreth tij. Ishin këto probleme që s’ishin të tijat, por të njerëzve të tij. Përsiatej edhe mbi fatin njerëzve, mbi pyetjen e mëshirës së Zotit dhe mbi konfliktin e lashtë ndërmjet të ligës dhe të mirës, mëkatit dhe mirësisë së pafundme hyjnore. (Kur’ani i Shenjtë – Parathënia e përkthimit në anglisht)


Ka shumë mundësi që Muhammedi, i zgjedhuri i Zotit, ta ketë sistematizuar dhe optimizuar Islamin në shpellën e Hirës. Tiparet e Islamit ishin të shquara dhe qartësisht të dukshme në jetën e tij personale shumë para se ai të shpallte formalisht se ishte i Dërguari i Zotit. Nuk e dimë me saktësi se sa gjatë zgjatën “vitet e përgatitjes” për të, por kur i kishte mbushur të dyzetat, struktura e Islamit ishte tashmë e gatshme në mendjen e tij.


Koha ishte një faktor thelbësor në sistematizimin e Islamit dhe Hatixheja ishte e vetëdijshme për rëndësinë që ajo kishte për të shoqin në punën e tij. Prandaj ajo krijoi një mjedis optimal, ku ai do të mund të përfitonte maksimalisht nga koha, dhe ta shfrytëzonte atë më së miri.


Hatixheja ishte shumë e ndjeshme. Ajo i parashikonte dëshirat e pathëna të burrit të saj dhe menjëherë e bënte atë që ai do të kishte dashur të bëhej. Njëzet e pesë vjet të jetës martesore kishin krijuar një përshtatshmëri të plotë të të dyve, pikë për pike.


Në vitin e dhjetë pas shpalljes, Hatixheja vdiq. Vdekja e të dashurve e tregon dobësinë e dashurisë së vdekshme. Por dashuria e Muhammedit dhe Hatixhes nuk ishte e tillë. Ajo ishte e pavdekshme. Kur vdiq Hatixheja, dashuria e Muhammedit për të nuk vdiq. Në fakt, dashuria e tij për Hatixhen jo vetëm që jetoi më gjatë se ajo, por në të vërtetë shkoi duke u rritur madje edhe pas vdekjes së saj. Madje as prania, në shtëpinë e tij, e nëntë grave të tjera, nuk mundi t’ia zinte udhën rritjes së kësaj dashurie. Kjo dashuria e tij përherë kërkonte udhë për të dalë në shesh.


Nëse Hatixheja i kishte bërë mirësi dikujt, edhe sikur ta kishte bërë vetëm njëherë, Muhammedi (s.a.a.) e mbante mend atë, dhe vazhdonte t’ia shfaqte të njëjtën mirësi atij personi, edhe pas vdekjes së saj, aq shpesh sa mundej.


Në Medine, njëherë erdhi një grua plakë për ta parë Muhammed Mustafanë (s.a.a.) dhe pati disa kërkesa prej tij. Ai e përshëndeti atë përzemërsisht, shfaqi shumë merak për mirëqenien e saj dhe sakaq ia pranonte të gjitha kërkesat. Kur ajo u largua, Aisheja, e cila ishte njëra nga gratë e tija në atë kohë, e pyeti atë se kush kishte qenë gruaja. Ai tha: “Kur unë dhe Hatixheja ishim në Mekke, kjo grua vinte herë pas here dhe e vizitonte atë.”


Gjatë jetës së saj, Hatixheja kishte treguar zemërgjerësi dhe mirësi ndaj shumë njerëzve. Pas vdekjes së saj, Muhammedi (s.a.a.) nuk i harroi këta njerëz. Këta pranues të zemërgjerësisë dhe mirësisë së Hatixhes, pas vdekjes së saj, u bënë subjekt i zemërgjerësisë dhe i mirësisë të të shoqit. Në lidhje me këtë, Aisheja përcillet të ketë thënë:


“Kurdoherë që therej një dhi ose një dele (në shtëpi), i Dërguari i Allahut urdhëronte që mishi i tyre t’u dërgohej zonjave që një kohë kishin qenë shoqe me Hatixhen. Një ditë e pyeta përse e bënte këtë, dhe ai tha: “I dua të gjithë ata njerëz që e kanë dashur Hatixhen.” (Isaba, vëll. 4, f. 283)


Allahu i Madhëruar e nderoi shërbëtoren e Tij të dashur, Hatixhen, dhe e shpëtoi atë nga vuajtjet e ndarjes së dashurisë së të shoqit me gra të tjera (në një martesë poligame). Përgjatë çerek-shekullit të jetës si e martuar, ajo dhe vetëm ajo ishte shoqëruesja dhe bashkëshortja e burrit të saj, Muhammed Mustafasë (s.a.a.). Ata jetuan për njëri-tjetrin dhe i ndanë të mirat dhe të hidhurat e jetës së përbashkët.


Allahu i kishte falur shumë cilësi të mrekullueshme karakteri dhe personaliteti shërbëtores së Tij, Hatixhes. E pasur siç ishte me virtyte, ajo “i përforcoi” ato edhe më me vepra të mira për Islamin. Ajo i zbukuroi ato cilësi nëpërmjet dashurisë për Allahun, bindjes ndaj burrit të saj, dhe shërbimit ndaj Islamit. Nëpërmjet dashurisë dhe shërbimit, ajo u ngrit në një pozitë që nuk mund ta fitonte asnjëra nga gratë e tjera të Muhammed Mustafasë (s.a.a.).


Pas vdekjes së Hatixhes, shumë gra tjera u futën në shtëpinë e Muhammed Mustafasë (s.a.a.) si gra të tija. Disa prej tyre bënë shumë pak, në bënë vërtet ndonjë gjë, për t’i sjellë lumturi, rehati dhe paqe të Dërguarit. Në të vërtetë, ata shpesh e bënë të kundërtën dhe e larguan prej tij lumturinë, rehatinë dhe paqen, duke i sjellë më shumë pikëllim.


Vetëm Hatixheja, me afrinë e karakterit të saj, e bënte shtëpinë e Muhammed Mustafasë (s.a.a.), të Dërguarit të Allahut, një “ishull” paqeje, kënaqësie dhe lumturie në një det konfliktesh dhe grindjesh.


Ishte vendosur në qiej që Muhammed Mustafai (s.a.a.) të martohej me gruan më fisnike dhe më të kuptueshme në të gjithë Arabinë. Nuk ekzistonte grua tjetër përveç Hatixhes. Allahu kishte një qëllim të veçantë, të cilin ajo do ta përmbushte. Ndaj martesa e tyre ishte caktim qiellor. Abbas Mahmud Akkadi i Egjiptit, në librin e tij Aisheja, thotë:


“Ishte vendimi i veçantë i Allahut që gruaja e të Dërguarit të Tij të jetë një grua aq e ndjeshme dhe e pastër si Hatixheja.”


Hatixheja ishte mishërimi i mëshirës dhe dëlirësisë. Ajo ishte një mbrojtëse e idealeve supreme dhe e vlerave më të larta në jetë. Ishte tejet e mundshme që, po të mos ekzistonte Muhammedi (s.a.a.), Hatixheja ta kalonte gjithë jetën e saj në vetmi. Muhammed Mustafa (s.a.a.) përcillet se ka thënë lidhur me vajzën e tij, Fatima Zehranë, se përveç Ali ibn Abi Talibit, askush nuk ishte i denjë për t’u martuar me të. Do të ishte po aq e vërtetë të thuhej se përveç Muhammedit, askush tjetër nuk ishte i denjë për t’u martuar me Hatixhen.


Sa i përket kësaj, A. Jusuf Ali, përkthyesi dhe komentuesi i Kur’anit Fisnik, shkruan si vijon:


E vetmja martesë rinore e Profetit të shenjtë ishte martesa e tij e parë – ajo me Hazreti Hatixhen, më e mira e femrave dhe më e mira e bashkëshorteve. Ai u martua me të pesëmbëdhjetë vjet përpara se të ngarkohej me profetësinë. Jeta e tyre martesore zgjati njëzet e pesë vjet, dhe përkushtimi i tyre i ndërsjellë ishte ndër më fisnikët, gjykuar qoftë sipas standardeve shpirtërore, qoftë atyre shoqërore. Në të gjallë të saj, ai nuk pati grua tjetër, gjë që ishte e pazakontë për një burrë në pozitën e tij. Kur ajo vdiq, ai ishte tashmë 50 vjeç, dhe po të mos ishte për dy shkaqe, mbase nuk do të ishte martuar asnjëherë, si një njeri tejet i përkorë që ishte.


Dy kushtet që i motivuan martesat e tija të mëvonshme ishin:


1. Butësia dhe mëshira, në rastet kur ai dëshironte t’u siguronte mbrojtje të vejave që vuanin e që nuk mund të siguroheshin në asnjë mënyrë tjetër në atë gjendje të shoqërisë. Disa prej tyre, si Sauda bint Zam’a, kishin fëmijë nga martesat e tyre të mëparshme, të cilët duhej të merreshin nën mbrojtje


2. Ndihma në detyrat e tij të udhëheqësisë, për gratë, të cilat duhej të udhëzoheshin dhe të mbaheshin të bashkuara në familjen e madhe të Islamit, ku burrat dhe gratë kishin të drejta të ngjashme shoqërore.


Muhammed Mustafai (s.a.a.), i Dërguari i Allahut, e shfrytëzoi çdo lloj mundësie për ta shprehur admirimin dhe dashurinë e tij për Hatixhen, si dhe për t’i njohur shërbimet e saja të mëdha dhe të rëndësishme për Islamin. Ai e bëri këtë, në radhë të parë, për t’iu përshtatur urdhrit hyjnor që gjendet në vargun vijues të Kur’anit:


Dhe përkujtoni bekimet e Zotit... (Kur’an, 2:231)
Dhe fol për të mirat e Zotit tënd. (Kur’an, 93:11)


Muhammed Mustafai (s.a.a.), robi dhe i dërguari i Allahut, mori shumë bekime dhe dhunti prej Tij nëpërmjet Hatixhes. Dhe të gjitha i përkujtoi dhe i shpalli.


Përveç kësaj, Muhammed Mustafait (s.a.a.) i pëlqente t’i rikujtonte veprat e madhërishme të Hatixhes në shërbim të Allahut dhe të Islamit, nga dashuria që kishte për të. Ishte për të një mënyrë për ta shprehur këtë dashuri. Gjithashtu, për të ishte një mënyrë për t’i rikujtuar kohët që ai dhe Hatixheja i kishin kaluar së bashku në Mekke. Qartazi mund të shihet se në kujtimet e tija, ai e “vizitonte” ose e rijetonte të kaluarën e tij, siç ndodh në jetën e çdo individi, kur ai kaplohet nga nostalgjia.


Autorët e dy librave të mirënjohur, El-Isaba (red. El-Isaba fi temjiz es-sahaba nga Ibn Haxher Eskalani) dhe El-Isti’ab (red. El-Isti’ab fi marifat el-as’hab nga Ibn Abd el-Berr), e kanë përcjellur nga Hz. Aisheja thënien në vijim: “Kurdo që i Dërguari i Allahut dilte nga shtëpia për të shkuar diku, atij i kujtohej Hatixheja. Pastaj e lëvdonte dhe lutej për të.”


Me kalimin e viteve në martesë, dashuria e Muhammedit dhe Hatixhes u thellua dhe u forcua edhe më. Me dashurinë e saj, ajo i largoi të gjithë shqetësimet e tij, frikën dhe pikëllimet, siç u theksua më herët. Për të përdorur një metaforë orientale, Hatixheja i hoqi të gjithë gjembat nga jeta e Muhammed Mustafasë (s.a.a.) dhe, në vend të tyre, ajo mbolli trëndafila të dashurisë dhe tulipanë të ndjeshmërisë. Këta trëndafila asnjëherë nuk u vyshkën, ngjyra e tyre, aroma dhe freskia ishin të përjetshme. Nëse ekzistonte një martesë që ishte “e përjetshme”, ishte pikërisht martesa e Muhammedit dhe Hatixhes. Ajo ishte po aq e freskët në ditën e fundit, sa ç’kishte qenë edhe në të parën. Hatixheja mbeti gjithmonë e gjallë në zemrën e tij. Ishte emri i saj që e kishte gjithmonë në buzë, dhe ishte dashuria e saj që ia mbushte zemrën. Ai ishte i lumtur edhe vetëm duke folur për të dhe duke e lëvduar atë.


Çdo fjalë dhe çdo vepër e Hatixhes e nxirrte në pah zgjuarsinë e saj. Në zgjedhjen e burrit të saj, ajo tregoi intuitë mahnitëse dhe mendjemprehtësi të shkallës më të lartë. Por intuita dhe mendjemprehtësia janë dhurata që mund t’i kenë edhe gratë e tjera, dhe Hatixheja nuk ishte e vetmja grua që ishte e pajisur me to. I vetmi shpjegim i mundur është se, në aktin e t’u martuarit me Muhammedin (s.a.a.), ajo mori një vendim të frymëzuar dhe të udhëzuar nga vetë Allahu i Madhëruar. Ajo nuk mund të gabonte. Kur e takoi Muhammedin, profetin e ardhshëm të Zotit, ajo e njohu te ai madhështinë e hyjnores dhe e vendosi fatin e saj në duart e tija të bekuara. Këta duar e ngritën fatin e saj dhe e bënë atë të madhërishëm.



________________________________________


[1] (përkthyesi) Fjala arabe “ikre”, e përdorur në këtë varg, ka dy kuptime dhe mund të nënkuptojë si leximin e një teksti të shkruar, ashtu edhe recitimin. Si pasojë, ky varg është përkthyer në të dy versionet. Në këtë rast do të ishte mbase më me vend që të përdorej folja “këndoj” në shqip, e cila njësoj si fjala “ikre”, mund të nënkuptojë leximin por edhe recitimin (shih Fjalorin e gjuhës së sotme shqipe). Megjithatë i jemi shmangur këtij përdorimi të vjetëruar për të mos lënë vend për keqkuptime dhe e kemi përkthyer vargun me foljen “lexoj”, siç është përkthyer edhe nga Efendi Nahiu, Feti Mehdiu dhe Sherif Ahmeti.