Përmbledje e doktrinës shoqërore të Kishës Katolike.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI KATËRT

NJË ZEMËR E HAPUR PËR TË GJITHË BOTËN.

Rendësia e aftësisë për të mirëpritur falas.



139. Megjithatë, nuk do të doja ta reduktoja

këtë qasje në një formë utilitarizmi.

Ka një bujari që jep falas.

Është aftësia për të bërë disa gjëra

thjesht sepse janë të mira në vetvete,

pa shpresuar për të marrë ndonjë fitim,

e duke mos pritur menjëherë diçka në këmbim.

Kjo bën të mundur mirëpritjen e të huajit,

edhe nëse për momentin

nuk sjell ndonjë përfitim të prekshëm.

Megjithatë, ka vende që pretendojnë

të mirëpresin vetëm shkencëtarët dhe investitorët.

140. Kushdo që nuk jeton sipas kësaj aftësie krejt vëllazërore,

e bën ekzistencën e vet një punë të mundimshme,

duke matur gjithmonë atë që jep

dhe çfarë merr në këmbim.

Zoti, nga ana tjetër, jep falas, deri në atë pikë

sa ndihmon edhe ata që nuk janë besnikë

dhe “e bën diellin të lindë mbi të këqijtë dhe të mirët” (Mt 5,45).

Kjo është arsyeja pse Jezusi rekomandon:

"Ndërsa ti, kur të bësh lëmoshë,

të mos dijë e majta çfarë bën e djathta,

që lëmosha jote të jetë e fshehtë,

e Ati yt që sheh në fshehtësi, do ta shpërblejë" (Mt 6, 3-4).

Ne e morëm jetën falas, nuk e kemi paguar atë.

Prandaj, të gjithë mund të japim pa pritur diçka,

të bëjmë mirë pa pritur të njëjtën gjë nga personi që ndihmojmë.

Kjo është ajo që Jezusi u tha dishepujve të tij:

“ Falas morët, falas edhe jepni!” (Mt 10,8).

141. Cilësia e vërtetë e vendeve të ndryshme të botës

matet me këtë aftësi për të menduar jo vetëm si vend,

por edhe si familje njerëzore,

dhe kjo tregohet veçanërisht në periudha kritike.

Nacionalizmat e mbyllur

në fund e manifestojnë këtë paaftësi për të dhënë falas,

bindjen e gabuar për të qenë në gjendje

të zhvillohen mbi shkatërrimin e të tjerëve

dhe se duke qenë të mbyllur me të tjerët,

do të jenë më të mbrojtur.

Emigranti shihet si një uzurpator

që nuk ofron asgjë.

Kështu, njeriu naivisht mendon

se të varfërit janë të rrezikshëm

ose të padobishëm

dhe se të fuqishmit janë dashamirës bujarë.

Vetëm një kulturë sociale dhe politike

që përfshin mikpritjen falas,

mund të ketë një të ardhme.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI KATËRT

NJË ZEMËR E HAPUR PËR TË GJITHË BOTËN.

Dimensioni lokal dhe dimesiioni universal.


142. Duhet mbajtur mend se

“prodhohet një tension midis globalizimit dhe lokalizmit,

dimensionit global e lokal.

Vëmendje duhet t'i kushtohet dimensionit global

për të mos rënë në një imtësi të përditshme.

Në të njëjtën kohë, nuk është e përshtatshme

të humbasim nga sytë atë që është dimensioni lokal,

që na bën të ecim me këmbët në tokë.

Dy gjërat e bashkuara e pengojnë njeriun

të bjerë në një nga këto dy ekstreme:

njëra, që qytetarët të jetojnë

në një universalizëm abstrakt dhe globalizues, [...];

tjetra, që qytetarët të bëhen një muze popullor

për "eremitët" lokalistë,

të dënuar të përsërisin të njëjtat gjëra pa pushim,

të paaftë për të lejuar veten

të sfidohen nga ajo që është e ndryshme

dhe të vlerësojnë bukurinë

që Zoti përhap përtej kufijve të tyre".

Ne duhet të shikojmë botën,

që na shpengon nga poshtërsia shtëpiake.

Kur shtëpia nuk është më një familje,

por një rrethim, një qelizë,

bota na shpengon

sepse është si shkaku përfundimtar

që na tërheq drejt plotësisë.

Në të njëjtën kohë,

është e nevojshme të pranohet përzemërsisht

dimensioni lokal,

sepse ai ka diçka që dimensioni global nuk e ka:

të jetë tharmi, të pasurohet,

të fillojë pajisje subsidiariteti.

Prandaj, vëllazëria universale

dhe miqësia shoqërore brenda çdo shoqërie

janë dy pole të pandashme

dhe të përbashkëta.

Ndarja e tyre çon në shtrembërim dhe polarizim të dëmshëm.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI KATËRT

NJË ZEMËR E HAPUR PËR TË GJITHË BOTËN.


Dimensioni lokal - shije lokale.


143. Zgjidhja nuk është një gjë që heq dorë nga thesari i vet.

Ashtu siç nuk ka dialog me tjetrin pa identitet personal,

ashtu nuk ka hapje mes popujve nëse nuk niset

nga dashuria për tokën, për njerëzit, për tiparet e tyre kulturore.

Unë nuk komunikoj me tjetrin nëse nuk kam një substrat

në të cilin jam i vendosur dhe i rrënjosur,

sepse mbi këtë bazë mund të mirëpres dhuratën e tjetrit

dhe t'i ofroj atij diçka autentike.

Është e mundur të mirëpres ata që janë të ndryshëm

dhe ta njoh kontributin e tyre origjinal

vetëm nëse jam lidhur fort me popullin tim

dhe me kulturën e popullit tim.

Të gjithë e duan tokën e tyre dhe kujdesen për atë

me përgjegjësi të veçantë

dhe kujdesen për vendin e tyre,

ashtu siç çdokush duhet ta dojë dhe të kujdeset për shtëpinë e vet

që ajo të mos shembet,

pasi kjo është një gjë që nuk bëhet nga fqinjët.

E mira e botës kërkon gjithashtu

që të gjithë ta mbrojnë dhe ta duan tokën e tyre.

Anasjelltas, pasojat e katastrofës së një vendi

do të ndikojnë në të gjithë planetin.

Kjo bazohet në kuptimin pozitiv të së drejtës së pronës:

ruaj dhe kultivoj diçka që zotëroj, në mënyrë

që të jetë një kontribut për të mirën e të gjithëve.

144. Për më tepër, ky është një parakusht për shkëmbime

të shëndetshme dhe pasuruese.

Përvoja e të jetuarit në një vend të caktuar

dhe në një kulturë të caktuar

është baza që na mundëson të kuptojmë

aspekte të realitetit, të cilat ata

që nuk kanë një përvojë të tillë,

nuk janë në gjendje t'i kuptojnë aq lehtë.

Universalja nuk duhet të jetë dominimi homogjen,

uniform dhe i standardizuar i një forme të vetme kulturore mbizotëruese,

e cila në fund do të humbasë ngjyrat e poliedrit

dhe do të jetë e neveritshme.

Është tundimi që del nga tregimi i lashtë të Kullës së Babelit:

ndërtimi i një kulle që arrinte në qiell

nuk shprehte unitetin midis popujve të ndryshëm

të aftë për të komunikuar sipas diversitetit të tyre.

Përkundrazi, ishte një përpjekje mashtruese,

e lindur nga krenaria dhe ambicia njerëzore,

për të krijuar një unitet të ndryshëm

nga ai që dëshironte Perëndia

në planin e provanisë së tij,

për kombet (krh. Zan 11:1-9).

145. Ekziston një hapje e rreme drejt globalizmit universal,

që rrjedh nga sipërfaqësia boshe e atyre

që nuk janë në gjendje të depërtojnë plotësisht në atdheun e tyre,

ose e atyre që mbajnë me vete një mllef të pazgjidhur ndaj popullit të tyre.

Në çdo rast, “ne duhet gjithmonë të zgjerojmë shikimin tonë

për të njohur një të mirë më të madhe

që do të sjellë përfitime për të gjithë ne.

Por duhet ta bëjmë pa ikur,

pa u çrrënjosur nga dimensioni ynë vendor.

Duhet t'i futim rrënjët në tokën pjellore

dhe në historinë e vendit tonë,

që është dhuratë nga Zoti:

punohet në një vend me një hapësirë të vogël,

me atë që është afër,

por me një këndvështrim më të gjerë. [...]

Është e vërtetë që as sfera globale mund të na tjetërsojë,

e as anshmëria e izoluar nuk muind të na bëjë sterilë ":

shikimi dhe kuptimi i realitetit në terësinë e tij

ku të gjithë respektohen në vlerën e tyre",

na shpëton, sepse e tëra është

më shumë se shuma e pjesëve të saj,

dhe është gjithashtu më shumë nga shuma e tyre e thjeshtë”.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI KATËRT

NJË ZEMËR E HAPUR PËR TË GJITHË BOTËN.


Dimensioni universal.


146. Ka narcizizma "lokalistë"

që nuk shprehin një dashuri të shëndetshme

për popullin dhe kulturën e tyre.

Fshehin një frymë të mbyllur

që për shkak të njëfarë pasigurie

dhe njëfarë frike nga të tjerët,

preferon të krijojë mure për të mbrojtur veten.

Por nuk është e mundur të jesh një person integruar

në një mënyrë të shëndetshme

pa një hapje të sinqertë dhe të përzemërt

për gjithçka ndodh në universin,

pa e lënë veten të sfidohet nga ajo

që po ndodh diku tjetër,

pa e lejuar veten të pasurohet nga kulturat e tjera

dhe duke mos ndjerë solidaritetin me popuj të tjerët

të goditur nga tragjedi të ndryshme.

Të sëmurët nga ky narcizizëm "lokalistë"

mbyllen me obsesion mes disa ideve, zakoneve dhe sigurive,

të paaftë për t'u admiruar përballë mundësive

dhe bukurive të shumta që ofron e gjithë bota

dhe u mungon një solidaritet autentik e bujar.

Kështu, jeta lokale nuk është më vërtetë pritëse,

ajo nuk e lejon më veten të plotësohet nga tjetri;

prandaj kufizon veten në mundësitë e zhvillimit,

bëhet statik dhe sëmuret.

Sepse, në realitet, çdo kulturë e shëndetshme

është për nga natyra e saj e hapur dhe mikpritëse,

kështu që “kultura pa vlera universale nuk është kulturë e vërtetë”.

147. Dihet sot se

sa më pak është përhapur në universin një person

në mendjen dhe zemrën e tij,

aq më pak do të jetë në gjendje

të interpretojë realitetin e afërt

në të cilin është zhytur.

Pa marrëdhënie dhe krahasim me ata

që janë të ndryshëm,

është e vështirë të kemi një njohje të qartë

dhe të plotë të vetvetes, të vendit të dhe kulturës e vet,

pasi kulturat e tjera nuk janë armike

nga të cilat njeriu duhet të mbrohet,

por janë pasqyrime të ndryshme

të pasurisë së pashtërshme të jetës njerëzore.

Duke e parë veten nga këndvështrimi i tjetrit,

i atyre që janë të ndryshëm,

secili mund të njohë më mirë

veçoritë e personit dhe kulturës së tij:

pasuritë, mundësitë dhe mungesat.

Përvoja që fitohet në një vend

duhet të zhvillohet "në kontrast" dhe "në harmoni"

me përvojat e të tjerëve

që jetojnë në kontekste të ndryshme kulturore .

148. Në realitet, një hapje e shëndetshme nuk bie kurrë në konflikt me identitetin. Në fakt, duke u pasuruar me elementë të origjinës së ndryshme, një kulturë e gjallë nuk bëhet një kopje apo një përsëritje të thjeshtë, por përkundrazi integron risitë sipas modaliteteve të veta. Kjo provokon lindjen e një sinteze të re, nga e cila përfundimisht përfitojnë të gjithë, pasi kultura në të cilën burojnë këto kontribute më pas ushqehet. Prandaj u kërkova popujve me një kulturë origjinale që të ruanin rrënjët dhe kulturat e tyre stërgjyshore, por do të doja të sqaroja se nuk ishte "qëllimi im të propozoja një indigjenizëm krejtësisht të mbyllur, ahistorik, statik, që i shpëton çdo forme hibridizmi", pasi "Identiteti kulturor i çdo grupi thellohet dhe pasurohet në dialog me realitete të ndryshme dhe mënyra autentike e ruajtjes së tij nuk është një izolim që varfëron”. Bota rritet dhe mbushet me bukuri të reja falë sintezave të njëpasnjëshme që prodhohen mes kulturave të hapura, jashtë çdo imponimi kulturor.
149. Për të nxitur në drejtim të një marrëdhënie të shëndetshme midis dashurisë për atdheun dhe pjesëmarrjes së përzemërt me mbarë njerëzimin, vlen të kujtojmë se shoqëria botërore nuk është rezultat i shumës së vendeve të ndryshme, por është vetë bashkimi që ekziston midis ato, është përfshirje reciproke, përpara shfaqjes së ndonjë grupi të caktuar. Çdo grup njerëzor integrohet në këtë ndërthurje të bashkimit universal dhe gjen bukurinë e tij atje. Prandaj, çdo person i lindur në një kontekst të caktuar e di se ai i përket një familjeje më të madhe, pa të cilën nuk është e mundur të kuptojmë plotësisht veten.

150. Kjo qasje kërkon përfundimisht një pranim të gëzueshëm se asnjë popull, asnjë kulturë apo person nuk mund të arrijë gjithçka vetëm me forcat e veta. Të tjerët janë, për ata që e njohin natyrën tonë njerëzore, nevojshëm për ndërtimin e një jete të plotë. Ndërgjegjësimi për kufirin ose anshmërinë, larg nga të qenit një kërcënim, bëhet çelësi falë të cilin mund të ëndërrohet dhe zhvillophet një projekt të përbashkët. Sepse "njeriu është një qenie kufizuar që nuk ka kufi".

Dalla propria regione
151. Grazie all’interscambio regionale, a partire dal quale i Paesi più deboli si aprono al mondo intero, è possibile che l’universalità non dissolva le particolarità. Un’adeguata e autentica apertura al mondo presuppone la capacità di aprirsi al vicino, in una famiglia di nazioni. L’integrazione culturale, economica e politica con i popoli circostanti dovrebbe essere accompagnata da un processo educativo che promuova il valore dell’amore per il vicino, primo esercizio indispensabile per ottenere una sana integrazione universale.

152. In alcuni quartieri popolari si vive ancora lo spirito del “vicinato”, dove ognuno sente spontaneamente il dovere di accompagnare e aiutare il vicino. In questi luoghi che conservano tali valori comunitari, si vivono i rapporti di prossimità con tratti di gratuità, solidarietà e reciprocità, a partire dal senso di un “noi” di quartiere.[131] Sarebbe auspicabile che ciò si potesse vivere anche tra Paesi vicini, con la capacità di costruire una vicinanza cordiale tra i loro popoli. Ma le visioni individualistiche si traducono nelle relazioni tra Paesi. Il rischio di vivere proteggendoci gli uni dagli altri, vedendo gli altri come concorrenti o nemici pericolosi, si trasferisce al rapporto con i popoli della regione. Forse siamo stati educati in questa paura e in questa diffidenza.

153. Ci sono Paesi potenti e grandi imprese che traggono profitto da questo isolamento e preferiscono trattare con ciascun Paese separatamente. Al contrario, per i Paesi piccoli o poveri si apre la possibilità di raggiungere accordi regionali con i vicini, che permettano loro di trattare in blocco ed evitare di diventare segmenti marginali e dipendenti dalle grandi potenze. Oggi nessuno Stato nazionale isolato è in grado di assicurare il bene comune della propria popolazione.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI KATËRT

NJË ZEMËR E HAPUR PËR TË GJITHË BOTËN.


Dimensioni universal.


146. Ka narcizizma "lokalistë"

që nuk shprehin një dashuri të shëndetshme

për popullin dhe kulturën e tyre.

Fshehin një frymë të mbyllur

që për shkak të njëfarë pasigurie

dhe njëfarë frike nga të tjerët,

preferon të krijojë mure për të mbrojtur veten.

Por nuk është e mundur të jesh një person integruar

në një mënyrë të shëndetshme

pa një hapje të sinqertë dhe të përzemërt

për gjithçka ndodh në universin,

pa e lënë veten të sfidohet nga ajo

që po ndodh diku tjetër,

pa e lejuar veten të pasurohet nga kulturat e tjera

dhe duke mos ndjerë solidaritetin me popuj të tjerët

të goditur nga tragjedi të ndryshme.

Të sëmurët nga ky narcizizëm "lokalistë"

mbyllen me obsesion mes disa ideve, zakoneve dhe sigurive,

të paaftë për t'u admiruar përballë mundësive

dhe bukurive të shumta që ofron e gjithë bota

dhe u mungon një solidaritet autentik e bujar.

Kështu, jeta lokale nuk është më vërtetë pritëse,

ajo nuk e lejon më veten të plotësohet nga tjetri;

prandaj kufizon veten në mundësitë e zhvillimit,

bëhet statik dhe sëmuret.

Sepse, në realitet, çdo kulturë e shëndetshme

është për nga natyra e saj e hapur dhe mikpritëse,

kështu që “kultura pa vlera universale nuk është kulturë e vërtetë”.

147. Dihet sot se

sa më pak është përhapur në universin një person

në mendjen dhe zemrën e tij,

aq më pak do të jetë në gjendje

të interpretojë realitetin e afërt

në të cilin është zhytur.

Pa marrëdhënie dhe krahasim me ata

që janë të ndryshëm,

është e vështirë të kemi një njohje të qartë

dhe të plotë të vetvetes, të vendit të dhe kulturës e vet,

pasi kulturat e tjera nuk janë armike

nga të cilat njeriu duhet të mbrohet,

por janë pasqyrime të ndryshme

të pasurisë së pashtërshme të jetës njerëzore.

Duke e parë veten nga këndvështrimi i tjetrit,

i atyre që janë të ndryshëm,

secili mund të njohë më mirë

veçoritë e personit dhe kulturës së tij:

pasuritë, mundësitë dhe mungesat.

Përvoja që fitohet në një vend

duhet të zhvillohet "në kontrast" dhe "në harmoni"

me përvojat e të tjerëve

që jetojnë në kontekste të ndryshme kulturore .

148. Në realitet, një hapje e shëndetshme

nuk bie kurrë në konflikt me identitetin.

Në fakt, duke u pasuruar me elementë të origjinës së ndryshme,

një kulturë e gjallë nuk bëhet një kopje

apo një përsëritje të thjeshtë,

por përkundrazi integron risitë sipas modaliteteve të veta.

Kjo provokon lindjen e një sinteze të re,

nga e cila përfundimisht përfitojnë të gjithë,

pasi kultura në të cilën burojnë këto kontribute

më pas ushqehet.

Prandaj u kërkova popujve me një kulturë origjinale

që të ruanin rrënjët dhe kulturat e tyre stërgjyshore,

por do të doja të sqaroja se nuk ishte

"qëllimi im të propozoja një indigjenizëm

krejtësisht të mbyllur, ahistorik, statik,

që i shpëton çdo forme hibridizmi",

pasi "Identiteti kulturor i çdo grupi

thellohet dhe pasurohet në dialog me realitete të ndryshme

dhe mënyra autentike e ruajtjes së tij

nuk është një izolim që varfëron”.


Bota rritet dhe mbushet me bukuri të reja

falë sintezave të njëpasnjëshme

që prodhohen mes kulturave të hapura, jashtë çdo imponimi kulturor.


149. Për të nxitur në drejtim të një marrëdhënie të shëndetshme

midis dashurisë për atdheun

dhe pjesëmarrjes së përzemërt me mbarë njerëzimin,

vlen të kujtojmë se shoqëria botërore

nuk është rezultat i shumës së vendeve të ndryshme,

por është vetë bashkimi që ekziston midis ato,

është përfshirje reciproke,

përpara shfaqjes së ndonjë grupi të caktuar.

Çdo grup njerëzor integrohet

në këtë ndërthurje të bashkimit universal

dhe gjen bukurinë e tij atje.

Prandaj, çdo person

i lindur në një kontekst të caktuar

e di se ai i përket një familjeje më të madhe,

pa të cilën nuk është e mundur

të kuptojë plotësisht veten.

150. Kjo qasje kërkon përfundimisht

një pranim të gëzueshëm se asnjë popull,

asnjë kulturë apo person

nuk mund të arrijë gjithçka

vetëm me forcat e veta.

Të tjerët janë, për ata

që e njohin natyrën tonë njerëzore,

nevojshëm për ndërtimin e një jete të plotë.

Ndërgjegjësimi për kufirin ose anshmërinë,

larg nga të qenit një kërcënim,

bëhet çelësi falë të cilin mund

të ëndërrohet dhe zhvillophet

një projekt të përbashkët.

Sepse "njeriu është një qenie kufizuar që nuk ka kufi".

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI KATËRT

NJË ZEMËR E HAPUR PËR TË GJITHË BOTËN.

Nga rajoni i vet.


151. Falë shkëmbimit rajonal,

nga i cili vendet më të dobëta hapen ndaj gjithë botës,

është e mundur që universaliteti

të mos shpërbëjë veçoritë.

Një hapje adekuate dhe autentike ndaj botës

presupozon aftësinë për t'u hapur ndaj fqinjit,

në një familje kombesh.

Integrimi kulturor, ekonomik dhe politik

me popujt përreth duhet të shoqërohet

nga një proces arsimor që promovon

vlerën e dashurisë për të afërmin,

ushtrimi i parë thelbësor

për arritjen e një integrimi të shëndetshëm universal.

152. Në disa rrethe popullore

ende jetohet fryma e “lagjes”,

ku secili në mënyrë spontane

ndjen detyrën për të shoqëruar

dhe ndihmuar fqinjin.

Në këto vende që ruajnë këto vlera komunitare,

jetohen marrëdhëniet e afërsisë

me tipare falas, solidariteti dhe reciprociteti,

duke u nisur nga sensi i fqinjësisë.

Do të ishte e dëshirueshme

që kjo të mund të përjetohej

edhe midis vendeve fqinje,

me aftësinë për të ndërtuar afërsi të përzemërt

midis popujve të tyre.

Por vizionet individualiste

përkthehen në marrëdhëniet midis vendeve.

Rreziku i të jetuarit duke mbrojtur njëri-tjetrin,

duke i parë të tjerët si konkurrentë

apo armiq të rrezikshëm,

transferohet në marrëdhëniet me popujt e rajonit.

Ndoshta ne jemi edukuar në këtë frikë dhe këtë mosbesim.

153. Ka vende të fuqishme

dhe korporata të mëdha

që përfitojnë nga ky izolim

dhe preferojnë të merren

me secilin vend veç e veç.

Përkundrazi, u hapet mundësia

vendeve të vogla apo të varfra

për të arritur marrëveshje rajonale

me fqinjët e tyre,

të cilat i lejojnë ata

të negociojnë në tërësi

dhe të shmangin shndërrimin

në segmente margjinale të varura

nga fuqitë e mëdha.

Sot, asnjë shtet kombëtar i izoluar

nuk është në gjendje të sigurojë t

ë mirën e përbashkët të popullsisë së vet.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.

154. Për të bërë të mundur zhvillimin e një bashkësie botërore,

të aftë për të realizuar një shoqëri vëllazërore,

duke filluar nga popujt dhe kombet që tasmë jetojnë këtë miqësi shoqërore,

nevojitet politika më e mirë,

e vënë në shërbim të së mirës së vërtetë të përbashkët.

Megjithatë, për fat të keq, politika sot shpesh

merr forma që pengojnë rrugën drejt një bote tjetër.


Populizmat dhe liberalizmat

155. Përbuzja e të dobëteve

mund të fshihet në format populiste,

të cilat i përdorin ata

në mënyrë demagogjike për qëllimet e e veta,

ose në format liberale në shërbim të interesave

ekonomike të të fuqishmëve.

Në të dyja raste

është e vështirë të mund të mendohet

për një botë të hapur

ku ka vend për të gjithë,

për një botë që përfshin në vetveten më të dobëtit

dhe i respekton kulturat e ndryshme.


Popullore apo populiste

156. Vitet e fundit fjalët “populizëm” apo “populist”

kanë pushtuar mediat

dhe kanë qenë shumë të përdorura në përgjithësi.

Kështu këto fjalë humbin vlerën

që mund të zotëronin

dhe bëhen një nga polaritetet

e shoqërisë së ndarë.

Kjo ka shkuar aq larg sa pretendohet

të klasifikohen njerëzit, grupet,

shoqëritë dhe qeveritë

mbi bazën e një ndarjeje binare:

"populiste" ose "jopopuliste".

Nuk është më e mundur

që dikush të shprehet për ndonjë temë

pa rrezikuar të klasifikohet

në një nga këto dy pole,

qoftë për ta diskredituar atë

në mënyrë të padrejtë

apo për ta lavdëruar në mënyrë të ekzagjeruar.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


157. Pretendimi për vendosjen e populizmit si një çelës për të lexuar realitetin shoqëror

përmban një dobësi tjetër: faktin që ai injoron

legjitimitetin e nocionit "popull", përkufizimit i fjalës "popull".

Përpjekja për ta zhdukur këtë kategori nga gjuha

mund të çojë në eliminimin e vetë fjalës "demokraci" ("qeveri e popullit").

Gjithsesi, për të pohuar se shoqëria është më shumë

se shuma e thjeshtë e individëve,

termi "popull" është i nevojshëm.

Realiteti është se ka fenomene sociale që strukturojnë magjorancën,

ka mega-tendenca dhe aspirata që e përfshijnë anëtarët e komunitetit;

për më tepër, është e mundur të mendohet për objektiva të përbashkëta, përtej dallimeve,

për të zbatuar së bashku një projekt të përbashkët;

së fundi, është shumë e vështirë të planifikohet diçka të madhe në planin afatgjatë,

nëse nuk rezulton të jetë një ëndërr kolektiv.

E gjithë kjo shprehet me emrin “popull” dhe me mbiemrin “popullor”.

Nëse ato nuk do të përfshiheshin së bashku

me një kritikë solide ndaj demagogjisë,

një aspekt themelor i realitetit shoqëror do të hiqej dorë.


158. Vërtet ka një keqkuptim.

“Popull nuk është një kategori logjike, as një kategori mistike,

nëse kjo merret në kuptimin që çdo gjë që bën populli është e mirë,

ose në kuptimin që kategoria "popull" është një kategori engjëllore.

Oh jo! Është një kategori mitike [...]

Kur shpjegohet se çfarë është një popull, përdoren kategori logjike

sepse janë të nevojshme disa shpjegime:

janë të nevojshme pët të kuptuar çfarë nënkuptohet me këto kategori, sigurisht.

Por nuk shpjegohet në këtë mënyrë ndjenjën e përkatësisë së një populli.

Fjala popull ka diçka më shumë që nuk mund të shpjegohet logjikisht.

Të jesh pjesë e një populli nënkupton të bashkëndahet

një pjesë e një identiteti të përbashkët të përbërë nga lidhje shoqërore dhe kulturore.

Dhe kjo nuk është diçka automatike,

përkundrazi: është një proces i ngadalshëm, i vështirë... drejt një projekti të përbashkët”.


159. Ka liderë popullorë të aftë për të interpretuar ndjenjën e një populli,

dinamikën e tij kulturore dhe prirjet e mëdha të një shoqërie.

Shërbimi që ata ofrojnë, duke bashkëngjitur anëtarët e një populli

dhe duke i udhëhequr, mund të jetë baza

për një projekt të qëndrueshëm transformimi dhe rritjeje,

i cili gjithashtu nënkupton aftësinë për t'u lënë vendin të tjerëve

në kërkimin e së mirës së përbashkët.

Por kjo gjë degjeneron në populizëm të çmendur

kur fillon të varet nga aftësia e dikujt për të tërhequr konsensus

duke shfrytëzuar politikisht kulturën e popullit,

nën çdo shenjë ideologjike, në shërbim të projektit personal

dhe të qëndrimit të dikujt në pushtet.

Herë të tjera synon të grumbullojë popullaritet

duke nxitur prirjet më të ulëta dhe egoiste të disa sektorëve të popullsisë.

Kjo rëndohet kur bëhet, në forma të rënda apo delikate,

një nënshtrim i institucioneve dhe i ligjshmërisë.

160. Grupet e mbyllura populiste shtrembërojnë fjalën "popull",

pasi në realitet ajo për të cilën ata flasin,

nuk është një popull i vërtetë.

Në fakt, kategoria “popull” është e hapur.

Një popull i gjallë, dinamik me një të ardhme

është ai që mbetet vazhdimisht i hapur ndaj sintezave të reja,

duke marrë atë që është ndryshe.

Ai nuk e bën këtë duke e mohuar vetveten,

por përkundrazi me prirjen për t'u vënë në lëvizje

dhe për t'u vënë në dyshim, për t'u zgjeruar,

pasuruar nga të tjerët dhe kështu mund të përparojë.

161. Një tjetër shprehje e degjeneruar të një autoriteti popullor

është ndjekja e interesit të menjëhershëm.

Nevojat popullore plotësohen për të siguruar vota apo mbështetje,

por pa përparuar në një angazhim të vështirë, të mundimshëm dhe të vazhdueshëm

që u ofron njerëzve burimet për përparimin e tyre,

duke qenë në gjendje të mbajnë jetën e tyre me përpjekjet dhe krijimtarinë e tyre.

Në këtë kuptim e kam thënë qartë se është

“larg nga unë të propozoj një populizëm të papërgjegjshëm”..

Nga njëra anë, tejkalimi i pabarazisë kërkon zhvillimin e ekonomisë,

shfrytëzimin e potencialit të çdo rajoni

dhe kështu sigurimin e barazisë së qëndrueshme.

Nga ana tjetër, "planet asistenciale, me të cilët përballohen disa emergjenca,

duhet të konsiderohen vetëm si përgjigje të përkohshme".

162. Tema e madhe është puna.

Ajo që është vërtet popullore

- sepse promovon të mirën e popullit -

është t'u sigurohet të gjithëve mundësia për të bërë

që farat që Zoti ka mbjellë te secili, aftësitë e tij,

iniciativat e tij, forcat e tij të mbijnë.

Kjo është ndihma më e mirë për të varfërit,

mënyra më e mirë për një ekzistencë dinjitoze.

Ndaj këmbëngul në faktin se

“të ndihmosh të varfërit me para duhet të jetë gjithmonë një ilaç i përkohshëm

për përballimin e emergjencave.

Synimi i vërtetë duhet të jetë gjithmonë t'u mundësohet atyre

një jetë dinjitoze përmes punës”.

Për aq sa ndryshojnë sistemet e prodhimit,

politika nuk mund të heqë dorë nga qëllimi

për të arritur që organizimi i një kompanie t'i sigurojë

çdo personi një mënyrë për të kontribuar

me aftësitë dhe angazhimin e tij.

Në të vërtetë, “Nuk ka varfëri më e keqe se ajo

që shkaktohet nga mungesa e punës

dhe nga mungesa e atij dinjiteti të garantuar nga puna”.

Në një shoqëri vërtet të përparuar,

puna është një dimension i domosdoshëm i jetës shoqërore,

sepse nuk është vetëm një mënyrë për të fituar bukën,

por edhe një mjet për rritjen personale,

për të krijuar marrëdhënie të shëndetshme,

për t'u shprehur, për të ndarë dhuratat,

për t' u ndjerë bashkëpërgjegjës për përmirësimin e botës d

he, në fund të fundit, për të jetuar si popull.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Vlera dhe mungesa e vizioneve liberale.



163. Kategoria "pupull”, të cilës i përket në një mënyrë të ngushtë

vlerësimi pozitiv i lidhjeve komunitare dhe kulturore,

zakonisht refuzohet nga vizionet individualiste liberale,

në të cilat shoqëria konsiderohet si një shumë e thjeshtë e interesave,

që janë të ngjashmë dhe eksistojnë për të gjithë.

Ata flasin për respektimin e lirive,

por ky respektim nuk është i rrënjosur mjaft në shoqëri

e për këtë nuk është i njejti për të gjithë,

nuk është diçka e mirë e përbashkët.

Në kontekste të caktuara, nga ana e tyre vjen shpesh

akuza për populizëm ndaj të gjithë atyre

që mbrojnë të drejtat e më të dobëtve në shoqëri.

Për këto vizione, kategoria "popull"

është diçka e lartësuar në nivelin e një mit,

por në fakt nuk ekziston.

Megjithatë, në këtë mënyrë krijohet një polarizim i panevojshëm,

pasi as kategoria "popull"dhe as kategoria "i afërmi"

nuk janë kategori thjesht mitike apo romantike,

të pajisur me atë fuqi për të përjashtuar

ose përçmuar organizimin shoqëror,

shkencën dhe institucionet e shoqërisë civile .

164. Bamirësia-dashuria bashkon të dy dimensionet

- atë mitik dhe atë institucional -

pasi nënkupton një rrugë efektive

që duhet të përshkruhet

për të të transformuar historinë,

duke kërkuar të përfshihet gjithçka:

institucionet, ligjin, teknologjinë,

përvojën, kontributet profesionale,

analizat shkencore, procedurat administrative,

dhe kështu me radhë.

Sepse “në fakt nuk ka jetë private

nëse nuk mbrohet nga rendi publik;

një shtëpi e ngrohtë nuk ka intimitet

nëse nuk është nën mbrojtjen e ligjshmërisë,

të një gjendje qetësie të bazuar në ligj e forcë

dhe me kushtin e një minimumi të mirëqenies

ë siguruar nga ndarja e punës,

shkëmbimet tregtare, drejtësia sociale

dhe nga shtetësia politike”.

165. Bamirësia-dashuria e vërtetë është në gjendje

t'i përfshijë të gjitha këto në përkushtimin e saj,

dhe nëse duhet të shprehet në marrëdhënje me njëri-tjetrin,

ajo është gjithashtu e aftë të arrijë

te një vëlla dhe një motër të largët dhe madje të injoruar,

nëpërmjet burimeve të ndryshme

që institucionet e një shoqërie të organizuar, të lirë dhe krijuese,

janë të afta të gjenerojnë.

Në këtë rast konkret, Samaritanit të Mirë

i duhej edhe një han që do t'i lejonte të zgjidhte

atë që ai vetëm në atë moment nuk ishte në gjendje të siguronte.

Dashuria për të afërmin është realiste

dhe nuk harxhon asgjë që është e nevojshme

për një ndërrim të historisë

që synon të mirën e të më të mjerëve të shoqërisë.

Nga ana tjetër, ndonjëherë ka ideologji të majta

ose doktrina sociale të kombinuara me zakone individualiste

dhe procedura joefektive që janë vetëm në dobi të një pakice.

Ndërkohë, turma e të braktisurve mbetet

në mëshirën e vullnetit të mirë të mundimshëm të pakicës.

Kjo tregon se është e nevojshme të nxitet

jo vetëm një përshpirtëri vëllazërore,

por në të njëjtën kohë një organizatë botërore më efikase,

për të ndihmuar në zgjidhjen

e problemeve urgjente të të braktisurve

që vuajnë dhe vdesin në vendet e varfra.

Kjo nga ana tjetër nënkupton

se nuk ka një rrugëdalje të vetme të mundshme,

një metodologji të vetme të pranueshme,

një recetë ekonomike që mund të zbatohet

në mënyrë të barabartë për të gjithë

dhe kjo kërkon dhe presupozon

që edhe shkencat më rigoroze

mund të propozojnë rrugë të ndryshme.

166. E gjithë kjo mund të ketë pak rendësi

nëse humbasim aftësinë për të kuptuar

se ka nevojë për një ndryshim të zemrave,

të zakoneve dhe të stilit të jetës njerëzore.

Kështu ndodh kur propaganda politike,

media dhe ndërtuesit e opinionit publik

veprojnë në favor të një kulture individualiste dhe naive

për të garantuar interesat e paregulluara ekonomike

dhe organizimet e shoqërive në shërbim të atyre

që tashmë kanë shumë pushtet.

Prandaj, kritika ime ndaj paradigmës teknokratike

nuk do të thotë se vetëm duke kontrolluar ekseset e saj

mund të jemi të sigurt, sepse rreziku më i madh

nuk qëndron te gjërat, te realitetet materiale,

te organizatat, por te mënyra se si njerëzit i përdorin ato.

Çështja është dobësia njerëzore,

tendenca e vazhdueshme njerëzore ndaj egoizmit,

e cila është pjesë e asaj që tradita e krishterë e quan "marrëveshje":

prirja e qenies njerëzore për t'u mbyllur

në imanencën e vetes së tij, të grupit të tij,

interesat e veta të vogla.

Ky epsh nuk është një defekt i epokës sonë.

Ka ekzistuar që kur njeriu ka qenë njeri

dhe thjesht transformohet,

fiton mënyra të ndryshme ndër shekuj,

duke përdorur mjetet që momenti historik i vë në dispozicion.

Por është e mundur të dominohet me ndihmën e Zotit.

167. Përkushtimi arsimor, zhvillimi i shprehive të solidaritetit,

aftësia për të menduar për jetën e njeriut në mënyrë më integrale,

thellësia shpirtërore janë të nevojshme për t'u dhënë

cilësi marrëdhënieve njerëzore,

në mënyrë që vetë shoqëria të reagojë ndaj padrejtësive të veta,

devijimeve, abuzimeve ekonomike, teknologjike,

pushteteve politike dhe mediatike.

Ka vizione liberale që e shpërfillin këtë faktor të dobësisë njerëzore

dhe imagjinojnë një botë që i përgjigjet një rregulli të caktuar,

i aftë që në vetvete të sigurojë të ardhmen

dhe zgjidhjen e të gjitha problemeve.

168. Tregu i vetëm, me regullat e tij të vëçantë,

nuk zgjidh gjithçka, megjithëse ndonjëherë

ka njerëz që duan t'i besojmë kësaj dogme

të besimit neoliberal.

Është një mendim i varfër, i përsëritur,

që propozon gjithmonë të njëjtat receta

përballë çdo sfide që lind.

Neoliberalizmi e riprodhon veten ashtu siç është,

duke përdorur teorinë magjike

të “mbushjes-bollekut” apo “pikimit”

– pa e emërtuar –

si të vetmen mënyrë për të zgjidhur problemet sociale.

Nuk kuptohet se "mbushja-bolleku”

që shpallen si qellim të tregut,

nuk e zgjidh pabarazinë,

e cila është burimi i formave të reja të dhunës

që kërcënojnë strukturën shoqërore.

Nga njëra anë, një politikë ekonomike aktive

është e domosdoshme, për të arritur

"promovimin e një ekonomie

që favorizon diversifikimin produktiv

dhe krijimtarinë sipërmarrëse",

në mënyrë që të jetë e mundur rritja e vendeve të punës

në vend të reduktimit të tyre.

Spekulimet financiare me paratë e lehta

si qëllimi i tyre themelor vazhdojnë të bëjnë kërdi.

Nga ana tjetër, "pa forma të brendshme të solidaritetit

dhe besimit të ndërsjellë,

tregu nuk mund të kryejë plotësisht funksionin e tij ekonomik.


Dhe sot është ky besim që ka pushuar së ekzistuari".

Fundi i historisë nuk ishte ajo që ishtë parashikuar

dhe recetat dogmatike të teorisë mbizotëruese ekonomike

rezultuan të mos ishin të pagabueshme.

Brishtësia e sistemeve botërore

përballë pandemisë ka nxjerrë në pah

se jo gjithçka mund të zgjidhet me lirinë e tregut

dhe se, përveç rehabilitimit të një politike të shëndetshme

që nuk i nënshtrohet diktateve të financave,

"ne duhet ta vëmë dinjitetin njerëzor në qendrën

dhe mbi atë shtyllë duhet të ndërtojmë

strukturat alternative shoqërore që na nevojten.

169. Në disa vizione ekonomike të mbyllura dhe monokromatike,

duket se, për shembull, lëvizjet popullore

që grumbullojnë njerëz të papunë,

të pasigurt dhe informalë

dhe shumë të tjerë që nuk përshtaten lehtësisht

në kanalet tashmë të krijuara,

nuk e gjejnë vendin e tyre.

Në fakt, ato krijojnë forma të ndryshme

të ekonomisë popullore dhe prodhimit të komunitetit.

Është e nevojshme të mendohet

për pjesëmarrje sociale, politike dhe ekonomike

të anëtarëve të këtyre grupëve,

në mënyra të tilla "që përfshijnë lëvizjet popullore

dhe gjallërojnë strukturat qeveritare lokale,

kombëtare dhe ndërkombëtare

me atë përrua energjie morale

që lind nga përfshirja e të përjashtuarve

në ndërtimin e një fati të përbashkët".

Në të njëjtën kohë, është mirë të sigurohet

“që këto lëvizje, këto përvoja solidariteti

që rriten nga poshtë, nga nëntoka e planetit,

të konvergojnë, të jenë më të koordinuara,

të takohen”. Kjo, megjithatë,

pa e tradhtuar stilin e tyre karakteristik,

sepse ata janë “mbjellës ndryshimi,

nxitës të një procesi në të cilin miliona veprime të vogla

dhe të mëdha konvergojnë në mënyrë krijuese,

si në një poezi”.

Në këtë kuptim ata janë “poetë socialë”,

që punojnë, propozojnë, promovojnë

dhe çlirojnë sipas mënyrës së tyre.

Me to do të jetë i mundur zhvillimi integral njerëzor,

gjë që kërkon të kapërcejmë

“atë ide të politikave sociale

të konceptuar si një politikë ndaj të varfërve,

por asnjëherë me të varfërit,

të të varfërve dhe aq më pak të futur

në një projekt që i bashkon popujt”.

Ndonëse janë të bezdisshme,

megjithëse disa "mendimtarë" nuk dinë

t'i klasifikojnë, duhet pasur guximin të pranojë

se pa to "demokracia atrofizohet,

bëhet nominalizëm, formalitet,

humbet përfaqësimin, humbet trupin

sepse e lë popullin jashtë në luftën e tij,

çdo ditë për dinjitetin e tij, në ndërtimin e fatit të tij"

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Pushteti ndërkombëtar.


170. Më lejoni të përsëris se “kriza financiare e viteve 2007-2008

ishte një mundësi për të zhvilluar një ekonomi të re,

më të vëmendshme ndaj parimeve etike

dhe për një rregullim të ri të aktivitetit financiar spekulativ

dhe të pasurisë virtuale.

Por nuk ka pasur një reagim që të na çonte

në rimendimin e kritereve të vjetruara

që vazhdojnë mjerisht të qeverisin botën".

Në të vërtetë, duket se strategjitë aktuale

të zhvilluara më pas në botë,

kanë qenë të orientuara drejt një individualizmi më të madh,

drejt një integrimi më pak të vendosur,

drejt një lirie më të madhe

për të fuqishmit më të vërtetë,

që gjithmonë gjejnë një mënyrë për të dalë të padëmtuar.

171. Do të doja të këmbëngulja mbi një parim:

“Përkufizimi klasik i drejtësisë

sipas të cilit duhet t'i jepet secilit gjithçka i takon atij,

kërkon që asnjë individ apo grup njerëzor

nuk mund të konsiderohet i gjithëfuqishëm,

i autorizuar ta shkelë dinjitetin

dhe të drejtat e individëve apo të grupeve të tjera shoqërore.

Ndarja e vërtetë e pushtetit

- politik, ekonomik, ushtarak, teknologjik e kështu me radhë -

midis një shumice subjektesh

dhe krijimi i një sistemi ligjor për rregullimin

e pretendimeve dhe interesave,

sjell kufizimin e pushtetit.

Megjithatë, sot, panorama botërore

na paraqet shumë të drejta të rreme,

dhe - në të njëjtën kohë -

sektorë të mëdhenj të shoqërisë

janë pa mbrojtje, dhe viktima me të vërtetë

të një ushtrimi të keq të pushtetit".

172. Shekulli i njëzet e një

“po përjeton një humbje të pushtetit të shteteve kombëtare,

mbi të gjitha sepse dimensioni ekonomiko-financiar,

me karakteristika transnacionale,

priret të mbizotërojë mbi politikën.

Në këtë kontekst, zhvillimi

i institucioneve ndërkombëtare më të forta

dhe të organizuara në mënyrë më efektshme

bëhet i domosdoshëm,

e kjo kërkon autoritete të përcaktuara

në mënyrë të paanshme

nëpërmjet marrëveshjeve ndërmjet qeverive kombëtare,

të pajisura edhe me fuqinë për të sanksionuar.

Kur flasim për mundësinë e një forme

të autoritetit botëror të rregulluar me ligj,

nuk duhet të mendojmë domosdoshmërisht

për një autoritet personal.

Megjithatë, duhet të paktën të parashikohet

krijimi i organizatave botërore më efektshme,

të pajisura me autoritet

për të siguruar të mirën e përbashkët botërore,

zhdukjen e urisë dhe mjerimit

dhe mbrojtjen e sigurt të të drejtave themelore të njeriut.


173. Në këtë këndvështrim,

kujtoj se është e nevojshme

një reformë "e Organizatës së Kombeve të Bashkuara

si edhe e arkitekturës ndërkombëtare ekonomike dhe financiare,

në mënyrë që konceptit të familjes së kombeve

t'i jepet një përmbajtje reale".

Pa dyshim, kjo presupozon kufizime të sakta ligjore,

që të mos jetë e mundshme të mendohet

që ato organizata ndërkombëtare

të jenë autoritete të kooptuar vetëm nga disa vende

dhe, në të njëjtën kohë,

për të parandaluar imponimet kulturore

apo zvogëlimin e lirive thelbësore

të kombeve më të dobëta për shkak të dallimeve ideologjike.

Në fakt, “bashkësia ndërkombëtare është

një bashkësi juridike e themeluar mbi sovranitetin e çdo shteti anëtar,

pa lidhje vartëse që mohojnë ose kufizojnë pavarësinë e tij”.

Por “detyra e Kombeve të Bashkuara,

nisur nga postulatet e Preambulës dhe nenet e para

të Kartës së saj Kushtetuese,

mund të shihet si zhvillim dhe promovim i sovranitetit të ligjit,

duke ditur se drejtësia është një kusht i domosdoshëm

për realizimin e idealit të vëllazërisë universale.

Duhet të sigurohet dhe garantohet

sundimi i pakundërshtueshëm të ligjit

dhe rikthimi e palodhshëm ndaj negociatave,

ndaj shërbimeve të mira

dhe ndaj vendimeve të marra nga këta institucione,

siç propozohet nga Karta e Kombeve të Bashkuara,

si një normë e vërtetë ligjore themelore".

Është e nevojshme të shmanget çlegjitimimi i kësaj Organizate,

duke qenë të bindur se problemet

dhe mangësitë e saj

mund të përballohen, të analizohen, dhe të zgjidhen bashkërisht.


174. Duhet guxim dhe bujari

për të vendosur lirisht disa qëllime të përbashkëta

dhe për të siguruar përmbushjen

e disa normave thelbësore në mbarë botën.

Që kjo të jetë vërtet e dobishme,

"nevoja për të mbajtur besimin

në angazhimet e marra (pacta sunt servanda)"

duhet të mbështetet,

në mënyrë që të shmanget

"tundimi për t'iu drejtuar ligjit të forcës

dhe jo forcës së ligjit".

Kjo kërkon forcimin e “instrumenteve rregullatore

për zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve,

në mënyrë që të forcohet shtrirja

dhe natyra e tyre e detyrueshme”.

Ndër këto instrumente legjislative

duhet të favorizohen marrëveshjet shumëpalëshe

ndërmjet shteteve, sepse ato garantojnë më mirë

që marrëveshjet dypalëshe kujdesin

për një të mirë të përbashkët vërtetë universale

dhe mbrojtjen e shteteve më të dobëta.

175. Falë Zotit, shumë grupe dhe organizata të shoqërisë civile

ndihmojnë për të kompensuar dobësitë e komunitetit ndërkombëtar,

mungesën e koordinimit të tij në situata komplekse,

mungesën e vëmendjes ndaj të drejtave themelore të njeriut d

he ndaj situatave shumë kritike të disa grupeve.

Kështu, parimi i subsidiaritetit merr një shprehje konkrete,

e cila garanton pjesëmarrjen dhe veprimin e komuniteteve

dhe të organizatave të nivelit më të ulët,

të cilat veprojnë me shtetin në mënyrë plotësuese.

Shumë herë ata bëjnë përpjekje të lavdërueshme

duke menduar për të mirën e përbashkët

dhe disa nga anëtarët e tyre arrijnë

deri aty sa kryejnë vepra vërtet heroike,

të cilat tregojnë se sa njerëzimi ynë

është ende i aftë të kryejë vepra shumë të bukura.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Marrëdhënie shoqërore themeluat mbi mirësi dhe dashuri sociale dhe politike.


176. Për shumë njerëz, politika sot është një fjalë e keqe

dhe nuk mund të injorohet se ky mendim

është pasoja e një realiteti, sepse nën fjalën "politike"

shpesh fshihen gabimet, korrupsioni,

mungesa të kompetencave të disa politikanëve.

Kësaj i shtohen edhe strategjitë

që synojnë ta dobësojnë atë,

ta zëvendësojnë me ekonominë

ose ta dominojnë me ndonjë ideologji.

E megjithatë, a mund të funksionojë bota pa politikë?

A mund të gjendet një mënyrë efektshme

për të krijiuar një vëllazëri universale

dhe një paqe sociale pa një politikë të mirë?

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Marrëdhënie shoqërore themeluat mbi mirësi dhe dashuri sociale dhe politike.

1. Politika që na nevojtet.



177. Më lejoni të ritheksoj se "politika

nuk duhet t'i nënshtrohet ekonomisë

dhe ekonomia nuk duhet t'i nënshtrohet diktateve

dhe paradigmës së efikasitetit të teknokracisë".

Edhe pse duhet të refuzohen keqpërdorimi i pushtetit,

korrupsioni, mosrespektimi i ligjeve dhe mungesa e competencave,

"nuk mund të justifikohet një ekonomi pa politikë,

e cila do të ishte e paaftë për të mbështetur ]

dhe për të vënë në lojë një logjikë tjetër

të aftë për të qeverisur aspektet e ndryshme të krizës aktuale".

Përkundrazi, "ka nevojë për një politikë

që mendon me një vizion të gjerë

dhe që ndjek mundësi të re integrale,

duke përfshirë aspektet e ndryshme të krizës

në një dialog ndërdisiplinor".

Mendoj për “një politikë të shëndoshë,

të aftë për të reformuar institucionet,

për t'i bashkërenduar ato

dhe për t'i pajisur me praktika të mira,

të cilat bëjnë të mundur tejkalimin

e presioneve dhe plogështisë-inercisë vicioze”.

Kjo nuk mund t'i kërkohet ekonomisë

dhe as nuk mund të pranohet

që ajo të marrë pushtetin real të shtetit.

178. Duke njohur shumë forma të politikës së ulët,

që synon interesin e menjëhershëm,

mbaj mend se "madhështia e politikës

shfaqet kur, në momente të vështira,

ajo vepron mbi bazën e parimeve të mëdha

dhe mendon e programon me një vizion të hapur

për të arritur të mirën e përbashkët në planin afatgjatë.

Pushteti politik e ka shumë të vështirë

ta pranojë këtë detyrë në një projekt për një komb

“dhe aq më tepër në një projekt të përbashkët

për njerëzimin e sotëm dhe të ardhshëm.

Të mendosh për ata që do të vijnë

nuk u shërben qëllimeve elektorale,

por është ajo që kërkon drejtësia autentike,

sepse, siç kanë mësuar Ipeshkëvijtë e Portugalisë,

toka "e merr hua çdo brez që pastaj duhet t'ia kalojë brezit të ardhshëm"

179. Shoqëria botërore ka mangësi serioze strukturore

të cilat nuk mund të zgjidhen thjesht

dhe shpejt me arna të rastësishme.

Ka gjëra që duhet të rinovohen

dhe kanë nevojë për ndryshime,

vendime në nivelin kombëtar dhe ndërkombëtar,

programe dhe transformime të mëdha.

Vetëm një politikë e shëndoshë

mund të jetë udhëzuese e këtyre programëve,

duke përfshirë sektorët më të ndryshëm

dhe njohuritë më të ndryshme.

Në këtë mënyrë, një ekonomi

e integruar në një projekt politik, social, kulturor dhe popullor

që synon të mirën e përbashkët

mund të "hapë rrugën drejt mundësive të ndryshme,

të cilat nuk nënkuptojnë ndalimin e krijimtarisë njerëzore

dhe ëndrrën e tij për përparim,

por kanalizimin e kësaj energjie në një mënyrë të re".

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Marrëdhënie shoqërore themeluat mbi mirësi dhe dashuri sociale dhe politike.


2. Mirësia dhe dashuria në politikën.



180. Të arrihet të njihet në çdo qenie njerëzore një vëlla apo një motër

dhe që të kërkohet në marrëdhënje me ta

një miqësi shoqërore që përfshin të gjithë,

nuk ështlë thjesht utopi.

Kërkohet në politikanët që të jenë të vendosur

dhe të aftë për të gjetur rrugë efektive

për të arritur këta qellime konkretisht

dhe me të vërtetë.

Çdo angazhim në këtë drejtim bëhet

një ushtrim i lartë mirësie dhe dashurie.

Në të vërtetë, një individ mund të ndihmojë një person në nevojë,

por, kur bashkohet me të tjerët

për t'i realizuar ata procese shoqërore

që promovojnë një shoqërie vëllazërore

në të cilën gjithashtu mbretëron drejtësia për të gjithë,

atëherë ai hyn në "një fushën më të gjerë

në të cilën mirësia dhe dashuria janë të vërteta

e mund të flitet për mirësinë-dashurinë politike".

Është një çështje e përparimit

drejt një rendi shoqëror dhe politik,

shpirti i të cilit është bamirësia shoqërore.

Edhe një herë ju ftoj të rivlerësoni politikën,

e cila "është një thirrje shumë e lartë,

një nga format më të çmuara të bamirësisë,

sepse kërkon të mirën e përbashkët".

181. Të gjitha angazhimet që rrjedhin nga doktrina shoqërore e Kishës

"janë nxjerrë nga dashuria hyjnore,

e cila, sipas mësimit të Jezusit,

është përmbledhja e të gjithë Ligjit (krh. Mt 22, 36-40).

Kjo kërkon të pranohet se "dashuria,

e mbushur me gjeste të vogla të kujdesit të ndërsjellë,

përfshin në të njëjtën kohë, çdo angazhim

të jetës civile dhe të jetës politike,

dhe manifestohet në të gjitha veprimet

që kërkojnë të ndërtojnë një botë më të mirë".

Për këtë arsye dashuria shprehet

jo vetëm në marrëdhënie intime e të ngushta,

por edhe në “makro-marrëdhënie:

marrëdhënie shoqërore, ekonomike, politike”.

182. Kjo bamirësi politike presupozon në njeriun

një përparim social që shkon përtej çdo mentaliteti individualisht

duke zhvilluar një ndjeshmërinë shoqërore.

"Bamirësia sociale bën që të duam të mirën e përbashkët

dhe të kërkojmë me të vërtetë të mirën e të gjithë njerëzve,

të konsideruar jo vetëm individualisht,

por edhe në dimensionin social që i bashkon ata.

"Secili është plotësisht person

kur i përket një populli dhe në të njëjtën kohë

nuk ka popull me të vërtetë pa respekt për fytyrën e çdo personi.

Popull dhe person janë terma korrelativë.

Megjithatë, sot ka një përpjekje për të reduktuar

termi popull në një dimension individualist,

lehtësisht të dominuar nga pushtete

që synojnë interesa të paligjshme.

Politika e mirë kërkon mënyra

për të ndërtuar komunitete

në nivele të ndryshme të jetës shoqërore,

në mënyrë që të ribalancohet

dhe riorientohet globalizimi

për të shmangur efektet e tij shpërbërëse.

[pirro2020]

e ke gabim Populli nuk eshte kategori mitike.
Fraza dhe fjale pa kuptim keshkruar.
Popull d.t.th., : nga fjalori i Oxfordit: human beings making up a group or assembly or linked by a common interest.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Marrëdhënie shoqërore themeluat mbi mirësi

dhe dashuri sociale dhe politike.



3. Dashuri e efektshme.

183. Duke u nisur nga “dashuria shoqërore”,

është e mundur që të shkohet dreit një qytetërimi të dashurisë,

për të cilin të gjithë mund të ndihemi të thirrur.


Dashuria-bamirësi, me dinamizmin e saj universal,

mund të ndërtojë një botë të re,

sepse nuk ësjtë një ndjenjë sterile,

por mënyra më e mirë për të arritur rrugë

të efektshme zhvillimi për të gjithë.

Dashuria shoqërore është një forcë

e aftë të nxisë rrugë të reja

për të përballuar problemet e botës së sotme

e për të përtërirë thellësisht nga brenda

struktura, organizata shoqërore, rende publike.

184. Dashuria-bamirësia është në zemër

të çdo jete të shëndetshme dhe të hapur shoqërore.

Megjithatë sot deklarohet lehtë parëndësia e saj

për t’i interpretuar dhe drejtuar përgjegjësitë morale.

Është shumë më tepër sesa një sentimentalizëm subjektiv,

nesë ajo shoqërohet më një angazhim ndaj të vërtetës,

në mënyrë që të mos jetë lehtësisht

pre e emocioneve dhe të opinioneve të rastësishme të subjekteve.

Marrëdhënia e saj me të vërtetën

favorizon te dashuria-bamirësi universalizmin e saj

dhe kështu e ruan atë nga kufizimi

vetëm brenda një fushë të ngushtë dhe private marrëdhëniesh.

Përndryshe do të përjashtohet prej planeve

dhe proceseve të ndërtimit të një zhvillimi njerëzor

në përmasa universale, në dialogun

mes dijeve dhe veprueshmërive.

Pa të vërtetën emocioni zbrazet

nga përmbajtja marrëdhënore dhe shoqërore.

Prandaj, hapja ndaj të vërtetës

e mbron dashurinë-bamirësi

nga një besim i rremë, që e privon

prej frymëmarrjes njerzore dhe universale.

185. Dashuria-bamirësi ka nevojë për dritën e të vërtetës

që ne vazhdimisht kërkojmë

dhe kjo dritë është ajo e arsyes dhe e fesë,

pa relativizma.

Kjo gjithashtu nënkupton zhvillim e shkencave

dhe kontributin e tyre të pazëvendësueshëm

me qëllim të gjetjes së rrugëve konkrete

dhe më të sigurta për të arritur rezultatet e dëshiruara.

Në fakt kur bëhet fjalë për të mirën e të tjerëve,

nuk mjaftojnë qëllimet e mira,

por bëhet fjalë për të arritur

në mënyrë të efektshme atë

për të cilën ata dhe kombet e tyre anë nevojë për t’u realizuar.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Marrëdhënie shoqërore themeluat mbi mirësi

dhe dashuri sociale dhe politike.

4. Aktiviteti i dashurisë poitike.


186. Ekziston e ashtuquajtura dashuri “spontane”,

veprimet e të cilën lindin drejtpërdrejt nga virtyti i dashurisë-bamirësi

dhe u drejtohen personave dhe popujve.

Pastaj ekziston një dashuri “e diktuar”,

aktet e të cilës na shtyjnë që të krijojmë

institucione më të shendetshme,

rende më të drejta, struktura më solidare.

Nga kjo rrjeh që është “një akt dashurie

po aq i domosdoshëm edhe angazhimi

që ka për qëllim ta organizojë

e ta strukturojë shoqërinë në mënyrë

që i afërmi të mos gjendet në mjerim”.


Është deashuri-bamirësi

të qëndrosh afër një personi që vuan

dhe është gjithashtu dashuri-bamirësi

gjithka që dikush, edhe pa pasur

kontaktë drejtpërdrejtë me atë person,

për të ndrysshuar kushtet shoqërore

që atij i shkaktojnë vuajtje.


Nëse dikush ndihmon një të moshuar

për të kaluar një lumë – dhe kjo është dashuri-bamirësi e mrekullueshme –

politikani ndërton për të një urë,

edhe kjo është dashuri-bamirësi.

Nëse dikush ndihmon tjetrin

duke i dhënë për të ngrënë,

politikani krijon një punë për të

dhe ushtron një formë shumë të lartë bamirësie

që fisnikëron veprimin e tij politik.


5.Sakrificat e dashurisë.


187. Kjo dashuri-bamirësi,

zemra e shpirtit të politikës,

është gjithmonë një dashuri preferenciale për të fundmit,

e cila qëndron pas çdo veprimi

të ndërmarrë në favor të tyre.

Vetëm me një vështrim, horizonti

i të cilit të shndërrohet nga dashuria-bamirësi

që e shtyn atë të dallojë dinjitetin e tjetrit,

të varfrit njihen dhe vlerësohen

në dinjitetin e tyre të pamasë,

respektohen në stilin dhe kuturën e tyre,

dhe për këtë arsye integrohen

me të vërtetë në shoqëri.

Ky vështrim është thelbi i shpirtit autentik të politikës.

Duke nisur prej aty,

shtigjet që hapen, janë të ndryshme

nga ato të një pragmatizmi të pashpirt.

Për shëmbull, “nuk mund të trajtohet skandali i varfërisë

duke promovuar strategji kontrolli

që vetëm i sigurojnë të varfrit

në qenie të zbutura dhe të padëmshme.

Sa trishtuese është të shohësh që,

prapa veprave të supozuara altruiste,

tjetri reduktohet që të bëhet pasiv.

Ajo që nevojtet është

që të këtë kanale të ndryshme shprehjeje

dhe pjesëmarrjeje shoqërore.

Edukimi është në shërbim të kësaj ecjeje,

në mënyrë që çdo qenie njerëzore

të bëhet arkitekti i fatit të tij.

Këtu parimi i subsidiaritetit,

i pandashëm nga parimi solidaritetit,

tregon vlerën e tij.

188. Prej këtu lind nevoja urgjente

për të gjetur një zgjidhje për gjithçka

që sulmon të drejtat themelore të njeriut.

Politikanët janë të thirrur

që të kujdesen për brishtësinë,

brishtësinë e popujve dhe të personave.

Të kujdesësh për brishtësinë

do të thotë forcë dhe butësi,

do të thotë luftë dhe frytshmëri

në mes të një modeli funkcionalist

dhe privatist që të çon

në mënyrë të pashmangshme

në “kulturën e skarkos”.(...)

Do të thotë të marresh përgjegjësinë

për të tashmen në situatën e saj

më mënjanuese dhe shqetësuese

dhe të jesh në gjendje

ta veshësh atë me dinjitet.

Në këtë mënyrë, sigurisht

që zhvillohet një aktivitet intensiv,

sepse “gjithçka duhet të bëhet

për të mbrojtur gjendjen

dhe dinjitetin e personit njerëzor”.

Politikani është një realizues,

është një ndërtues me objektiva të medha,

më një vështrim të gjerë,

realistik dhe pragmatik,

edhe përtej vendit të tij.

Shqetësimet kryesore të një politikani

nuk do të duhej të ishin

ato të shkaktuara nga vënia nën hetim,

por nga fakti se nuk ka gjetur

një zgjidhje efektive

për “fenomenin e përjahstimit shoqëror

dhe ekonomik,

me pasojat e tij të trishtueshme

të trafikimit të qenieve njerëzore,

të tregtisë së organeve

dhe të indeve njerëzore,

të shfrytëzimit seksual të fëmijëve,

të punës skllavëruese,

përfshirë prostitucionin,

trafikimin e drogës dhe të armëve,

terrorizmin dhe krimin e organizuar ndërkombëtar.

I tillë është rendi i madhësisë

së këtyre situatave

dhe numri i jetëve të pafajsme të përfshira,

sa duhet të shmangim çdo tundim

për të rëne në një nominalizëm deklamues

e një efekt qetësues të ndërgjegjeve.

Duhet të kujdesemi që institucionet tona

të jenë me të vërtetë të efektshme

në luftën kundër të gjitha këtyre fatkeqësive”.

Kjo gjë bëhet duke shfrytëzuar

në mënyrë inteligjente

burimet e medha të zhvillimit teknologjik.

189. Jemi ende larg nga globalizimi

të të drejtave më thelbësore të njeriut.

Për këtë arsye, politika botërore

nuk mund të mos vendosë

midis objektiave të saj kryesore

dhe të patjetërsueshëm të eliminimit efektiv të urisë.

Në fakt “kur spekulimi finaciar

ndikon në çmimin e ushqimeve

duke i trajtuar atë si një mall çfarëdo,

miliona persona vuajnë

dhe vdesin urie.

Nga ana tjetër, tonelata me ushqime

hidhen poshtë. Kjo përbën

një skandal të vërtetë.

Uria është kriminale,

të ushqyerit është një e drejtë e patjetërsueshme.

Shumë herë, ndërsa zhytemi

në diskutime semantike apo ideoogjike,

lëjojmë ende që të këtë vëllezër dhe motra

që vdesin urie dhe etje,

pa çati mbi kokë apo pa pasur mundësi që të mjekohen.

Së bashku më këto nevoja themelore

të paplotësuara,

trafikimi i qenieve njerëzore

është një tjetër turp për njerëzimin

që politika ndërkombëtare

nuk duhet të vazhdojë ta tolerojë,

përtej fjalimeve dhe qëllimeve të mira.

Është minimumi i domosdoshëm.



6.Dashuria që integron dhe mbledh


190. Dashuria-bamirësi politike

shprehet gjithashtu në hapjen ndaj të gjithëve.

Sidomos ai që ka përgjegjësinë

për të qeverisur,

është i thirrur që të heqë dorë nga ajo që e pengon takimin

dhe kërkon puqjen të paktën në disa tema.

Ai di të dëgjojë këndvështrimin e tjetrit,

duke lejuar që secili të këtë hapësirën e vet.

Me heqjen dorë dhe me durim

një qeveritar mund të favorisojë

krijimin e atij shumëfaqëshi të bukur

ku të gjithë gjejnë një vend.

Në këtë fushë nuk funkcionojnë

bisedimet e tipit ekonomik.

Është diçka më shumë,

është një shkëmbim ofertash

në favor të së mirës së përbashkët.

Duket një utopi naive,

por nuk mund tëheqim dorë

nga ky objektiv shumë i lartë.

191. Ndërsa shohim

se çdo lloj intolerance fondamentaliste

dëmton marrëdhënjet

midis personave, grupeve, dhe popujve,

le të angazhohemi për të jetuar

dhe për t’u mësuar të tjerëve

vlerën e respektit,

dashurinë e aftë për të pranuar çdo ndryshim,

përparësinë e dignjitetit

të çdo qenie njerëzore ndaj çdo ideje,

ndjenjem praktike dhe madje edhe mëkati të tij.

Ndërsa në shoqërinë aktuale

fanatizmat, logjikat e mbyllura dhe fragentimi shoqëror e kulturor

përhapen në shoqërinë e sotme,

një politikan i mirë hedh hapin e parë

me qëllim që të gjithë të dëgjohen.

Është e vërtëtë që ndryshimet krijojnë konflikte,

por uniformiteti krijon asfiksi

dhe bën që të gëlltitemi kulturalisht.

Të bëjmë të mundur që të mos jetojmë

të mbyllur në një fragment realiteti.

192. Në këtë kontekst, dëshiroj të kujtoj

se, së bashku me të Madhin Imam Ahmad Al-Tayyeb-in

u kemi kërkuar “arkitektëve

të politikës ndërkombëtare

dhe të ekonomisë botërore

që të angazhohen seriozisht

për të përhapur kulturën e tolerancës,

të bashkëjetesës dhe të paqes;

për të ndërhyrë sa më shpejt

që të jetë e mundur,

për ndalimin e derdhjes së gjakut të pafajshëm”.

Dhe kur një politikë e caktuar

mbjell urrejtje dhe frikë ndaj kombeve të tjera

në emër të së mirës së vendit të vet,

duhet të shqetësohemi,

të reagojmë në kohë

dhe menjëherë të ndryshojmë drejtim.

[ninoenina]

Nga Letra Enciklike e Papës Françesku VËLLEZËR TË GJITHË.

KAPITULLI I PESTË

POLITIKA MË E MIRË.


Marrëdhënie shoqërore themeluat mbi mirësi

dhe dashuri sociale dhe politike.


7.Më shumë pjellori sesa rezultate.


193. Ndërsa kryen këtë veprimtari të palodhshme,

çdo politikan vazhdon të jetë një qenie njerëzore.

Është i thirrur që të jetojë dashurinë

në marrëdhënje e tij të përditëshme ndërpersonale.

Është një person që ka nevoje të kuptojë

se bota moderne, në përsosëmërinë e vet teknike,

priret ta racionalizojë gjithnjë e më shumë

plotësimin e dëshirave njerëzore,

të klasifikuara dhe të ndara

midis shërbimeve të ndryshme.

Gjithnjë e më pak

një person thirret me emrin e vet,

gjithnjë e më pak do të trajtohet si person

kjo qenie unike në botë,

që ka zemrën e vet, vuajtjet e veta,

problemet e veta, gëzimet

dhe familjen e vet.

Do t’i njihen vetem

sëmundjet e tij për t’i shëruar,

mungesa e parave për ta siguruar ato,

nevoja e tij për një shtëpi për t’i dhënë strehim,

dëshira e tij për argëtim

dhe zbavitje për t’i organizuar ato.

Sidoqoftë, “ta duash

më të parëndësishmin e qenieve njerëzore si vëlla,

sikur në botë të mos kishte asnjë tjetër përveç tij,

nuk është humbje kohe”.

194. Edhe në politikë

ka vend për të dashur me butësi.

“Çfarë ëhtë butësia? Është dashuria

që bëhet e afërt dhe konkrete.

Është një lëvizje që fillon nga zemra

dhe arrin të sytë, veshët, duart...

Butësia është rruga që kanë ndjekur burrat

dhe gratë më të guximshme dhe më të forta”.

Në mes të veprimtarisë politike,

“më të vegjlit, më të dobëtit, më të varfrit

duhet të na zbusin:

kanë “të drejtën” që të na rrëmbejnë

shpirtin dhe zemrën.

Po, ata janë vëllezërit tanë

dhe si të tillë duhet t’i duam dhe t’i trajtojmë.

195. Kjo na ndihmon që të pranojmë

se jo gjithmonë bëhet fjalë

për të arritur rezultate të medha,

që nganjëherë nuk janë të mundshme.

Në veprintarinë poitike

duhet të mbahet mend se

“pavarësisht nga pamja e jashtmë,

çdo njeri është jashtëzakonisht i shenjtë

dhe meriton dashurinë.

Si pasojë, nëse mund ta ndihmoj

së paku një personqë

të këtë një jetë më të mirë,

kjo shfajëson dhurimin e jetës sime.

Është diçka e mrekullueshmë

që të jesh popull besnik i Hyjit.

Deo ta arrimë plotësinë

kur t’i shëmbin muret

dhe zemrat të na mbushen me fytyra e emra!”.

Objektivat e medha

të ëndërruara në strategji,

arrihen pjesërisht.

Përtej kësaj, ata që duan

dhe kanë reshtur

se kuptuari politikën si një kërkim pushteti,

“mund të jemi të sigurt se asnjë

nga aktet tona të shqetësimit të sinqërtrë për të tjerët

nuk do të humbasë,

asnjë përpjekje bujare nuk ëahtë e kotë

dhe nuk shkon kot asnjë çast durimii

përjetuar me dhimbje.

E gjitha kjo qarkullon përmes botës,

si një forcë jetësore.

196.Nga ana tjetër

është një fisnikëri e madhe

të jesh në gjendje të fillosh procese,

frytet e të cilave do të korren nga të tjerët,

me shpresën e vendosur në forcën e fshehtë

të së mirës që mbillet.

Politika e mirë bashkon dashurinë me shpresën,

me besimin në rezervat e të mirës

që janë në zemrat e njerëzve, pavarësisht gjithkaje.

Prandaj, jeta autentike politike,

që themëlohet mbi të drejtën e mbi një dialog të drejtë mes subjekteve,

ripërtërihet me bindjen se çdo grua,

çdo burrë e çdo brez përmbajnë në vetveten

një premtim që mund të leshojë

energji të reja marrëdhënore, intelektuale,kulturore dhe shpirtërore..

197. E parë në këtë mënyrë,

politika është më fisnike sesa dukja,

marktingu apo format e ndryshme të maquillage-it mediatik.

E gjithë kjo nuk mbjell asgjë

përveç përçarjes, armiqësisë,

dhe një skepticizmi të zymtë

të paaftë për t’iu apeluar një projekti të përbashkët.

Duke menduar për të ardhmen,

në disa momente të caktuara pyetjet duhet të jenë:

“Për çfarë qëllimi? Ku sinoj vertët?”.

Sepse pas disa vitesh,

duke reflektuar për të kaluarën,

pyetja nuk do të jetë:

“Sa më kanë miratuar,,

sa më kanë votuar,

sa kanë pasur një imazh pozitiv për mua?”.

Pyetjet, mbase të dhimshme do të jenë:

“Me sa dashuri e kam bërë punën time?

Në çfarë i kam ndihmuar popuj

që të përparojnë?

Çfarë gjurmë kam lënë në jetën e shoqërisë?

Çfarë lidhje reale kam krijuar?

Çfarë forcash pozitive kam liruar?

Sa paqe shoqërore kam mbjellë?

Çfarë kam prodhuar

në vendin që më ishte besuar?

[ninoenina]

Nga LETRA ENCIKLIKE E ATIT TË SHENJTË FRANÇESKU

MBI VËLLAZËRINË DHE MIQËSINË SHOQËRORE.

KAPITULLI I GJASHTË

DIALOGU DHE MIQËSIA SHOQËRORE.

198. T’i afrohemi njëri- tjetrit, të shprehemi te njëri- tjetri,

ta dëgjojmë njëri=tjetrin, ta shohim njëri-tjetrin,

ta njohim njëri tjetrin, të përpiqemi ta kuptojmë njëri-tjetrin,

të kërkojmë pika takimi e, gjithë kjo përmblidhet në foljen “dialogoj”.

Për ta takuar dhe për ta ndihmuar njëri-tjetrin ,

duhet të dialogojmë.

Nuk ka nevojë që të themi se për çfarë na shërben dialogu.

Na mjafton të mendojmë

se çfarë do të ishte bota pa dialogun e durueshëm

të kaq shumë njerëzve bujarë,

që i kanë mbajtur të bashkuara familjet dhe bashkësinë.

Dialogu këmbëngulës dhe i guximshëm

nuk përbën lajm si përleshjet dhe konfliktet,

e megjithathe pa u ndier e ndihmon botën

për të jetuar më mirë.

Shumë më tepër sesa ne mendojmë.


DIALOGU SHOQËROR DEJT NJË KULTURE TE RE.


199. Disa përpiqen që t’i ikin realitetit

duke u strehuar në një botë private,

kurse disa të tjerë përballen me këtë realitet

me një dhunë shkatërruese,

për “midis indifeerencës egoisike dhe protestës së dhumshme

egziston një mundësi që është gjithmonë e mundur: dialogu.

Dialogu midis brezave,

dialogu në popull,

sepse të gjithë jemi popull,

asftësia për të dhënë dhe për të marrë,

duke mbetur të hapur ndaj të vërtetës.

Një popull rritet kur pasuritë e tij të ndryshme kulturore

dialogojnë në mënyrë ndërtuese:

kultura popullore dhe ajo universitare,

kultura rinore dhe ajo artistike,

kultura teknologjike dhe ajo ekonomike,

kultura familjare dhe ajo mediatike.

200. Dialogu shpesh ngatërohet me diçka shumë të ndryshme:

një shë.mbim i etur i opinioneve në rrjetet sociale,

shumë herë i orientuar nga një informacion mediatik

jo gjithmonë i besueshëm.

Janë thjesht monologje

që ecin paralelisht,

ndoshta duke iu imponuar vëmendjes së të tjerëve

për shkak të toneve të tyre të larta dhe agresive.

Por monologjet nuk angazhojnë askënd,

deri në atë pikë sa përmbajtjet e tyre

jo rrallëherë janë oportuniste dhe kontradiktore.


201. Përhapja kumbuese

e fakteve dhe e referencave

në media, në realitet

shpesh mbyll mundësitë e dialogut,

sepse lejon që të gjithë,

me justifikim e gabimeve të të tjerëve,

të mbajnë të paprekura dhe pa ngjyrime

idetë, interesat dhe zgjedhjet e veta.

Mbizotëron zakoni

i diskreditimit të shpejt të kundërshtarit,

duke i atribuar atij epitete poshtëruese,

në vend që të bëhet një dialog

i hapur dhe i respektueshëm,

në të cilin kërkohet të arrihet një sintezë

që shkon përtej.

Me e keqja është se kjo gjuhë, e zakonshme

në kontekstin mediatik të një fushate politike,

është përgjithësuar kaq shumë

sa të gjithë e përdorin atë çdo ditë.

Debati shumë herë manipulohet

nga interesa të caktuara

që kanë një fuqi më të madhe

dhe në mënyrë të pandershme

përpiqen të përkulin opinionin publik

në favor të tyre.

Nuk po i referohem vetëm qevërisë aktuale,

sepse kjo fuqi manipuluese

mund të jetë ekonomike,

politike, mediatike, fetare ose e çfarëdo lloji.

Ndonjëherë justifikohet apo shfajësohet

kur dinamika e saj përkon

me interesat vetjake ekonomike ose ideologjike,

por herët ose vonë

kthehet kundër po këtyre interesave.


202. Mungesa e dialogut bën

që askush, në sektorë të veçantë,

të mos shqetësohet

për të mirën e përbashkët,

por të shqtësohet më tepër

që të marrë avantazhet

që ofron pushteti,

ose, në rastin më të mirë,

të diktojë mënyrën e vet të menduarit.

Kështu bisedimet kthehen thjesht në negociata,

në mënyrë që secili të përvetësojë

të gjitha fuqinë dhe avantazhet

më të mëdha të mundshme,

pa një kërkim të përbashkët

që krijon të mirën e përbashkët.

Heronjtë e të ardhmes

do të jenë ata që do të jenë në gjendje

ta thyejnë këtë logjikë jo të shëndetshme

dhe do të vendosin të mbështesin me respekt

një fjalë që është mbushur me të vërtetën,

përtej interesave personale.

Dashtë Zoti që këta heronj

në mënyrë të heshtur

të jenë duke dalë në dritë

në zemrën e shoqërisë tonë.



Të ndërtojmë së bashku.


203. Dialogu shoqëror autentik

prezupozon aftësinë për të respektuar

kënveshtrimin e tjetrit, duke pranuar mundësinë

që ai mund të përmbajë bindje

ose interesa të ligjshme.

Duke filluar nga identiteti i tij,

tjetri ka diçka për për të dhënë

dhe është e dëshirueshme

që të thellojë dhe të ekspozojë pozicionin e tij

në mënyrë që debati publik të jetë edhe më i plotë.

Kur një person ose grup

është koherent me atë që mendon,

u përmbahet fort vlerave dhe bindjeve të veta,

si dhe zhvillon një mendim të vetin,

në një mënyrë apo në një tjetër

kjo gjë do t’i sjellë dobi shoqërisë.

Por kjo gjë ndodh vetëm në masën

në të cilën ky zhvillim bëhet në dialog

dhe në hapje ndaj të tjerëve.

Në fakt në një shpirt të vërtetë dialogu,

ushqehet aftësia për të kuptuar

domethënien e asaj që thotë dhe bën tjetri,

edhe pse ai nuk arrin

ta paraqesë atë si bindje të vetën.

Kështu behemi të sinqertë,

nuk fshehim atë që besojmë ,

nuk reshtim së dialoguari,

së kërkuari pika takimi

dhe mbi të gjitha nuk reshtim

së punuari dhe së angazhuari së bashku.

Diskutimi së bshku,

nëse u jep vërtet hapësirë të gjithëve

dhe as nuk manipulon

e as nuk e fsheh informacionin,

është një stimul i vazhdueshëm

që mundëson arritjen e të vërtetës

në mënyrë më të përshtatshme,

ose të paktën në shprehjen e saj

në mënyrë më të qartë.

Parandalon që sektorët e ndryshëm

të marrin një pozicion,

të rehatshëm dhe vetëmjaftueshëm,

në mënyrën e tyre të të parit

të gjërave dhe në interesat e tyre të kufizuara.

Mendojmë se ndryshimet janë krijuese,

krijojnë tension

dhe përparimi i njerëzimit qëndron

pikërisht në zgjidhjen e një tensioni.


204. Sot ekziston bindja

se, përveç zhvillimeve specializur shkencore,

është i nevojshëm komunikimi midis disiplinave,

pasi realiteti është një,

megjithse mund të trajtohet nga këndvështrime

dhe me metodologji të ndryshme.

Rreziku që përparimi shkencor

të konsiderohet sot qasje e vetme e mundshmë

për të kuptuar një aspekt të jetës,

të shoqërisë dhe të botës

nuk duhet të neglizhohet.

Në vend të kësaj një studiues

që përparon me frytshmëri në analizën e tij

dhe është gjithashtu i gatshëm

që të njohë përmasa të tjera të realitetit

që ai hulumton,

falë punës së shkencave dhe të dijëve të tjera

i hapet njohjes së realitetit

në mënyrë më tërësore dhe të plotë.


205. Në këtë botë të globalizuar

mediat mund të ndihnojnë

që të ndihemi afër njëri tjetrit,

që të na bëjnë të perceptojmë

një ndjenjë të ripërtërirë

njesje të familjes njerëzore

që na shtyn drejt solidaritetit dhe angazhimit serioz

për një jetë më dinjitoze.

Mund të na ndihmojnë në këtë vëçanërisht sot,

kur rrjetet e komunikimit njerëzor

kanë arritur zhvillime padëgjuara.

Në veçanti, interneti mund të ofrojë

mundësi më të mëdha

për takim dhe solidaritet midis të gjithëve,

dhe kjo është një gjë e mirë,

është një dhuratë e Zotit.

Sidoqoftë është e nevojshme

që format aktuale të komunikimit

të na orientojnë efektivisht

drejt takimit bujar,

kërkimit të sinqertë të së vërtetës së plotë,

shërbimit, afërsisë me më të fundmit,

angazhimit për të ndërtuar të mirën e përbashkët.

Në të njejtën kohë,

siç kanë treguar Ipeshkvijtë e Australisë,

nuk mund të pranojmë

një botë digjitale të projektuar

për të shfrytëzuar dobësinë tonë

dhe për të nxjerrë më të keqen prej njerëzve.

[ninoenina]

Nga LETRA ENCIKLIKE E ATIT TË SHENJTË FRANÇESKU

MBI VËLLAZËRINË DHE MIQËSINË SHOQËRORE.

KAPITULLI I GJASHTË

DIALOGU DHE MIQËSIA SHOQËRORE.

THEMELI I KONSENSUSIT.


206. Relativizmi nuk është zgjidhja.

Nën velin e një tolerance të supozuar,

ai përfundon duke favorizuar faktin

se vlerat morale interpretohen nga të fuqishmit

sipas bindjeve të momentit.

Në fund të fundit,

nëse nuk ka të vërteta objektive

dhe as parime të përcaktuara,

përveç plotësimit të aspiratave personale

dhe të nevojave të momentit,

nuk mund të mendojmë

se do të mjaftojnë programet politike apo forca e ligjit,

kur është kultura ajo që prishet

dhe nuk njihet më asnjë e vërtetë objektive

apo parim universalisht i vlefshëm,

ligjet do të kuptohen vetëm

si diktime arbitrare d

he pengesa që duhen shmangur.


207. A është e mundur

që t’i kushtojmë vëmendje të vërtetës,

të kërkojmë të vërtetën

që i përgjigjet realitetit tonë të thellë?

Çfarë është ligji pa bindjen e arritur

përmes një ecjeje të gjatë reflektimi

dhe urtie, që çdo qenie njerëzore

është e shenjtë dhe e paprekshme?

Me qëllim që një shoqëri të ketë një të ardhme,

duhet të ketë zhvilluar një respekt të përzemërt

për të vërtetën e dinjitetit njerëzor,

të cilit i nënshtrohemi.

Atëherë nuk do ta vrasim dikënd

jo thjesht për të shmangur përbuzjen shoqërore

dhe peshën e ligjit,

por për bindje.

Është një e vërtetë e domosdoshme,

që e njohim me arsye dhe e pranojmë me ndërgjegje.

Një shoqëri është fisnike dhe e respektuar,

edhe sepse kultivon kërkimin e të vërtetës

dhe lidhjen e saj me të vërtetën themelore.


208. Është e nevojshme që të praktikohet

demaskimi i modaliteteve të ndyshme të manipulimit,

të shtrembërimit dhe të fshehjes së të vërtetës

në sferat publike dhe private.

Ajo që ne e quajmë “e vërteta”

nuk është vetëm komunikimi i fakteve nga gazetaria.

Para së gjitha ëhstlë kërkimi i bazave më të forta

që qëndrojnë në themel të zgjedhjeve

dhe të ligjeve tona.

Kjo nënkupton pranimin

se intelligjenca njerëzore mund të tejkalojë interesat e momentit

dhe të kuptojë disa të vërteta që nuk ndryshojnë,

të cilat ishin të vërteta përpara nesh

dhe do të jenë gjithmonë.

Duke hulumtuar natyrën njerëzore,

arsyeja zbulon vlera që janë universale, sepse rjedhin prej saj.


209. Ndryshe a nuk mund të ndodhë ndoshta

që të drejtat themelore të njeriut,

që sot konsiderohen të pakapërceshme,

të mohohen nga pushtetarët,

pasi kanë marrë “pëlqimin” e një populsie

të përgjumur dhe të frikësuar?

As thjesht një konsensus midis popujve të ndryshëm,

po aq i manipolueshëm,

nuk do të ishte i mjaftueshëm.

Kemi prova të bollshme për gjithë të mirën

që jemi në gjendje të bëjmë,

megjithatë , në të njejtën kohë,

duhet të pranojmë aftësinë për shkatëlrrimin

që kemi brenda vetes tonë.


A nuk është individualizmi

indiferent dhe i pamëshirshëm ,

në të cilin kemi rënë,

rezultat i përtacisë në kërkimin e vlerave më të larta,

të cilat tejlalojnë nevojat momentale?

Relativizmit i shtohet reziku

që të pushtetshmit ose më të aftit

të jenë në gjendje të imponojnë

një të vërtetë të supozuar.

Megjithatë, “përballë normave morale

që ndalojnë të keqen e brendshme,

nuk ka privilegje ose përjashtime për askënd.

Të jesh Zoti i botës ose “mjerani” i fundit

në faqën e dheut nuk përbën asnjë ndryshim:

përballë kërkesave morale jemi të gjithë absolutisht të barabartë”.


210. Ajo që na ndodh sot,

duke na tërhequr drejt një logjike perverse dhe boshe,

është se ekziston një asimilim i etikës dhe i politikës nga fizika.

Nuk ekziston e mira dhe e keqja në vetvete,

por vetëm një llogaritje e avantazhve dhe e disavantazheve.


Zhvendosja e arsyes morale ka si pasojë

që ligji nuk mund t’i referohet

një konceptimi themelor e ideve sunduese.

Ka zënë fill një degjejerim:

një rrafshim që shkon gjithnjë më poshtë

përmes një konsensusi sipërfaqësor dhe kompromentues.

Si rrjedhojë, triumfon logjika e forcës.


Konsensusi dhe e vërteta.


211. Në një shoqëri pluraliste,

dialogu është mënyra më e përshtatshme

për të njohur atë që gjithmonë

duhet të afirmohet dhe respektohet,

dhe që shkon përtej konsensusit të rastit.

Po flasim për një dialog

që duhet pasuruar dhe ndriquar nga arsyeja,

nga argumente racionale,

nga një larmi perspektivash,

nga kontribute njohurish dhe këndvështrimesh të ndryshme

dhe që nuk përjashton bindjen

se është e mundur të arrihen disa të vërteta themelore,

të cilat duhet dhe do të duhej gjithmonë

që të mbështetshin.

Pranimi se duhet të ekzistojnë disa vlera të përhershme,

edhe pse jo gjithmonë është e lehtë që të njihen,

i jpë fortësi dhe qëndrueshmëri një etike shoqërore.

Edhe kur i kemi njohur dhe i kemi marrë përsipër

falë dialogut dhe konsensusit,

shohim se këto vlera themelore

tejkalojmë çdo konsensus,

i njohim si vlera që i tejkalojnë kontekstet tona

dhe kurrë nuk mund të diskutohen.

Mund të rritet kuptimi ynë

mbi domethënien dhe rëndësinë e tyre -

dhe në këtë kuptim konsensusi është një realitet dinamik –

por në vetveten ato vlerësohen si të qëndrueshme

për domethënien e tyre të brendshme.


212. Nëse një gjë e caktuar mbetet gjithmonë

e përshtatshme për funcionimin e duhur të shoqërisë,

a nuk ndodh sepse pas saj

ekziston një e vërtetë e përhershme,

të cilën inteligjenca mund ta kuptojë?

Në vetë realitetin e qenies njerëzore dhe të shoqërisë,

në natyrën e tyre të thellë,

ekzistojnë një varg strukturash bazë

që mbështesin zhvillimin dhe mbijetësën e tyre.

Prej aty rrjedhin nevoja të caktuar

që mund të zbulohen falë dialogut,

edhe pse ato nuk janë krijuar

në kuptimin e ngushtë prej konsensusit.

Fakti që disa norma janë të domosdoshme

për vetë jetën shoqërore

është një treguesi i jashtëm

se si ato janë diçka thelbësisht e mirë.

Si pasojë, nuk është e nevojshme

që të vësh interesin shoqëror dhe konsensusin

kundër realitetit të një të vërtetë objektive.

Këto të trija mund të bashkohen në mënyrë harmonike

kur, përmes dialogut,

personat kanë guximin

që t’i shkojnë deri në fund të çeshtjeje.


213. Nëse dinjiteti i të tjerve duhet të respektohet në çdo situatë,

kjo është sepse ne nuk e shpikim

apo nuk e supozojmë këtë dinjitet,

por sepse në ta ka vërtet një vlerë më të lartë

se gjërat materiale dhe rrethanat,

që kërkon ata të trajtohen në një mënyrë tjetrën.

Që çdo qenie njerëzore zotëron

një dinjitet të patjetërsueshëm

është një e vërtetë që i përgjigjet natyrës njerëzore

përtej çdo ndryshimi kulturor.

Prandaj qenia njerëzore zotëron

të njejtin dinjitet të padhunueshëm

në çdo epokë historike

dhe askush nuk mund të ndihet i autorizuar nga rrethanat

që ta mohojë këtë bindje apo të mos veprojë si rrjedhojë.

Inteligjenca mund të shqyrtojë realitetin e gjërave,

përmes reflektimit, përvojës dhe dialogut,

për të njohur në këtë realitet

që e tejkalon bazën e disa kërkesave të përgjithshme morale.


214. Për agnostikët,

ky themel mund të duket i mjaftueshëm

për t’u dhënë një vlefshmëri universale

të të patundshme dhe të qëndrueshme

parimeve etike themelore dhe të panegociueshme,

në mënyrë që të parandalojë katastrofa të reja.

Për besimtarët,

natyra njerëzore, burim parimesh etike,

është krijuar nga Hyji

i cili, në fundd të fundit,

u jep një themel të shëndoshë këtyre parimeve.

Kjo nuk krijon një obsesion etik

dhe as nuk i hap rrugën diktimit

të asnjë sistemi moral,

pasi këto parime themelore dhe universalisht të vlefshme

mund të çojnë në krijimin

e rregulloreve të ndryshme pratike.

Prandaj gjithmonë mbetet një hapësirë për dialogun.

[ninoenina]

Nga LETRA ENCIKLIKE E ATIT TË SHENJTË FRANÇESKU

MBI VËLLAZËRINË DHE MIQËSINË SHOQËRORE.

KAPITULLI I GJASHTË


DIALOGU DHE MIQËSIA SHOQËRORE.


NJË KULTURË E RE

215. Jeta ësstë arti i takimit,

edhe pse në jetë ka shumë konflikte.

Shumë herë i kam ftuar njerëzit

që të zhvillojnë një kulturë takimi,

që shkon përtej dialektikave

që e vënë njërin kundër tjetrit.

Është një jetë që priret të formojë atë poliedër

që ka shumë faqe, shumë brenjë,

por të gjitha përbëjnë një njesi të pasur me nuanca,

sepse e tëra është më e madhe se një pjesë.

Poliedri përfaqëson një shoqëri

në të cilën ndryshimet bashkëjetojnë

duke u integruar, duke u pasuruar,

dhe duke ndriçuar njëri-tjetrin,

edhe pse kjo përfshin diskutime dhe mosbesim.

Në fakt, nga të gjithë mund të mësojmë diçka,

askush nuk është i padobishëm,

ashkush nuk është i tepërt.

Kjo nënkupton përfshirjen e periferive.

Ata që jetojnë në to, kanë një këndvështrim tjetër,

shohin aspektet e realitetit

që nuk njihen nga qëndrat e pushtetit

ku merren vendimet më përcaktuese.


Takimi bërë kulturë.

216: Fjala “kulturë” tregon diçka që ka depërtuar te populli,

te bindjet e tij më të thella dhe në stilin e tij të jetës.

Nëse flasim për një “kulturë” në popull,

kjo është më shumë sesa një ide apo një abstraktim.

Përfshin dëshirat, entuziazmin

dhe në fund një stil jete që karakterizon atë grup njerëzish.

Prandaj të flasësh për “kulturën e takimit”

do të thotë se, si popull, kemi pasion, dëshirën për t’u takuar,

kërkimin e pikave të takimit,

ndërtimin e urave, planifikimin e diçkaje që i përfshin të gjithë.

Kjo është bëre një aspiratë ose një stil jete.

Subjekti i kësaj kulture është populli,

jo një sektor i shoqërisë

që synon ta mbajë pjesën tjetër të qetë

me mjete profesionale dhe mediatike.

217. Paqja shoqërore arrihet me punë,

është diçka artizanale.

Do të ishte më e lehtë

që të përmbaheshim liritë dhe ndrishimet

me pak dinakëri dhe burime.

Por kjo paqe do të ishte sipërfaqësore dhe e brishte,

jo fryt e një kulture tkimi që e mbështet atë.

Integrimi i realiteteve të ndryshme

është shumë më i vështirë dhe i ngadaltë,

por edhe garancia e një paqeje reale dhe të qëndrueshme.

Kjo nuk arrihet duke mbledhur së bashku të pastrit,

pasi “edhe njerëziit

që mund të kritikohen për gabimet e tyre,

kanë diçka për të ofruar

që nuk duhet të nënvlerësohet”.

Dhe nuk konsiston në një paqe

që lind duke ua mbyllur gojën kërkesave shoqerore

ose duke i shmangur ata që bëjnë shumë zhurmë,

sepse nuk është “një consensus në letër

apo arritje në një paqeje kalimtare

për një pakicë të kënaqur.

Ajo që ka rëndësi është të fillohen procese takimi,

procese që mund të ndërtojnë një popull

të aftë për të bashuar dallimet.

T’i armatosim fëmijët tanë me armët e dialogut!

T’u mësojmë atyre luftën e mirë të takimit.


Shija për ta rinjohur tjetrin.


218. Kjo gjë kërkon aftësinë e zakonshme

për t’ia njohur tjetrit drejtën

që të jetë vetvetja dhe i ndryshëm.

Duke nisur nga kjo njohje

që është bërë kulturë,

bëhet e mundur që të arrihet një pakt shoqëror.

Pa këtë njohje, zhvillohen mënyra të ndryshme

që çojnë në humbjen e çdo domethënjeje që ka tjetri,

në bërjen e tij i parëndësishëm

dhe në mirënjohjne e asnjë vlere që ai ka në shoqëri.

Pas refuzimit të disa formave të dukshme të dhunës,

shpesh fshihet një tjetër dhunë më e hollë:

ajo e atyre që përçmojnë atë që është ndryshe,

veçanërisht kur kërkesat e këtyre

dëmtojnë në njëfarë mënyre

interesat e tyre.

219. Kur një pjesë e shoqërisë pretendon

të shijojë gjithçka ofron bota,

sikur të varfërit të mos ekzistonin,

kjo në një moment të caktuar

ka pasoja e saj.

Injorimi i ekzistencës dhe i të drejtave të të tjerëve

herët a vonë shkakton një formë dhune ,

shpesh të papritur.

Endrat e lirisë, të barazisë dhe të vëllazërisë

mund të qëndrojnë në nivelin e formaliteteve,

sepse nuk janë efektivisht për të gjithë.

Prandaj nuk bëhet fjalë vetëm

për kërkimin e një takimi midis atyre

që mbajnë forma të ndryshme të pushtetit

ekonomik, politik ose akademik.

Një takim real shoqëror vë

në një dialog të vërtetë format e medha kulturore

që përfaqësojnë shumicën e popullsisë.

Shpesh propozimet e mira

nuk bëhen nga sektorët më të varfëruar,

sepse paraqiten me një veshje kulturore që nuk është e tyre

dhe me të cilën nuk mund të njihen të identifikuar.

Si psojë, një pakt shoqëror realistik dhe përfshirës

duhet të jetë gjithashtu një “pakt kulturor”,

i cili respekton dhe supozon

botëkuptime, kultura dhe stile të ndryshme jete

që bashkëekzistojnë në shoqëri.


220. Për shembull, popujt me një kulture të lashtë autoktone vendali

nuk janë kundër përparimit,

edhe pse kanë një ide të ndryshme për përparimin,

shumë herë më humaniste

se ajo e kulturës moderne të popujve të zhvilluar.

Nuk është një kulturë e orientuar

për avantazhin e atyre që janë në pushtet,

të atyre që kanë nevojë

të krijojnë një lloj parajsë në tokë.

Intoleranca dhe përbuzja ndaj kulturave popullore autoktone

është një formë e vërtetë dhunë,

tipike e “etiçistëve” pa mirësi

që jetojnë duke gjykuar të tjerët,

Por asnjë ndryshim autentik,

i thellë dhe i qëndrueshëm

nuk është i mundur nëse nuk bëhet

duke filluar nga kulturat e ndryshme,

kryesisht të të varfërve.

Një pakt kulturor prezupozon

që të hiqet dorë për të kuptuar identitetin e një vendi

në mënyrë monolite

dhe kërkon që ndryshueshmëria të respektohet

duke i ofruar asaj mënyra promovimi dhe integrimi shoqëror.


221. Ky pakt kërkon gjithashtu

që të pranohet mundësia

e heqjes dorë nga diçka për të mirën e përbashkët.

Askush nuk mund të mbizotërojë krejt të vëtetën,

as të kënaqë tërësinë e dëshirave të veta,

sepse, sepse ky pretendim

do të na qonte në dëshirën

për ta shkatëruar tjetrin

duke mohuar të drejtat e tij.

Kërkimi i një tolerance të rreme

duhet t’i hapë rrugë realizimit dialogues,

të atyre që besojnë

se duhet t’u qendrojnë besnjkë parimeve të tyre,

duke pranuar gjithashtu

se edhe tjetri ka të drejtë të përpiqet

të jetë besnik ndaj parimeve të veta.

Është njohja e vërtetë e tjetrit,

të cilën vetëm dashuria e bën të mundur

dhe që do të thotë ta vësh veten

në vendin e tjetrit për të zbuluar atë që është autentike,

ose të paktën e kuptueshme, midis motivimeve dhe interesave të tij.



RIFITIMI I MIRËSJELLJES.


222. Individualizmi konsumist shkakton shumë abuzime.

Të tjerët bëhen tjesht pengesa

për qetësinë e kendshme vetjake,

Kështu përfundojnë t’i trajtojnë si bezdisje

dhe agresiviteti rritet.

Kjo theksohet dhe arrin

në nivele acaruese në kohë krize,

në situata katastrofike, në momente të vështira,

kur shfaqet shpirti i “lë të shpëtojë vetveten kush të mundet”.

Sidoqoftë është edhe e mundur

që të bëhet zgjedhja për të ushtruar mirësinë.

Ka njerës që e bëjnë atë dhe bëhen yje në mes të erësirës.

223. Shën Pali përmendte një fryt të Shpirtit Shenjt

me fjalën greke chrestotes (Gal. 5,22)

e cila shpreh një gjendje shpirtërorre

jo të ashpër, të palatuar, të fortë,

por të mirë, të ëmbël,

që mbështet dhe ngushëllon.

Personi që e zotëron këtë cilësi

i ndihmon të tjerët në mënyrë

që ekzistenca e tyre të jetë më e durueshme,

vëçanëisht kur e mbajnë peshën

e problemeve, të urgjencave, dhe të anktheve të tyre.

Është një mënyrë për të trajtuar të tjerët

që shfaqet një forma të ndryshme:

si mirësi në sjellje, kujdes për të mos lenduar me fjalë ose gjeste,

përpjekje për të lethsuar peshën e të tjerëve.

Përfshin “fjalë nxitjeje

që ngushëllojnë, japin force dhe shtytje”,

në vend të fjalëve “që poshtërojnë,

trishtojnë, acarojnë dhe përbuzin”.

224. Mirësjellja është një lirim nga mizoria

që ndonjëherë depërton në marëdhëniet njerëzore,

nga ankthi që nuk na lejon të mendojmë për të tjerët,

nga urgjenca e shpërqëndruar

që shpërfill faktin se edhe të tjerët

kanë të drejtë të jenë të lumtur.

Sot rallëherë gjendet kohë dhe energji

për të ndalur me qëllim

që t’i trajtojmë mirë të tjerët,

që t’u themi “me leje”, “më fal”, faleminderit.

Megjithatë, herë pas here

shfaqet mrekullia e një personi të mirë,

i cili lë menjanë shqetësime dhe urgjencat e veta

për të kushtuar vëmendje,

për të dhënë një buzëqeshje,

për të thënë një fjalë nxitëse,

për të krijuar një hapësirë dëgjimi

në mes të kaq shumë shpërfiljeje.

Kjo përpjekje,e jetuar çdo ditë,

është e aftë që të krijojë

atë bashkëjetesë të shëndetshme

që kapërcen keqkuptimet dhe parandalon konfliktet.

Praktikat e mirësjelljes nuk është një detaj dytësor

dhe as një qëndrim sipërfaqësor ose borgjez.

Meqenëse prezupozon vlerësim dhe respekt,

kur bëhet kulturë në një shoqëri

shdërron thellësisht stilin e jetës,

marëdhëniet shoqërore,

mënyrën e diskutimit dhe të ballafaqimit të ideve.

Lehtëson kërkimin e konsensusit

dhe hap rrugë ku acarimi i shkatëron të gjitha urat.